ODDZIAŁYWANIE FARM WIATROWYCH NA STAN OPRACOWAŃ CZŁOWIEKA

Transkrypt

1 ODDZIAŁYWANIE FARM WIATROWYCH NA STAN OPRACOWAŃ CZŁOWIEKA

2 ODDZIAŁYWANIE FARM WIATROWYCH NA CZŁOWIEKA Istnieje wiele opracowań naukowych, raportów rządowych czy artykułów w sposób rzetelny analizujących wpływ farm wiatrowych na zdrowie ludzi Opracowania te wyróżniają lub/i badają potencjalny wpływ farm wiatrowych na zdrowie ludzi w wyniku możliwych oddziaływań takich jak odziaływanie: dźwiękiem (w zakresie słyszalnym i infradźwiękowym), polem elektromagnetycznym, poprzez tzw. efekt migotania cienia, poprzez rzucanie lodem Niniejsza prezentacja streszcza najważniejsze wnioski płynące z analizy osiemnastu dokumentów

3 ANALIZOWANE RAPORTY - CAŁOŚCIOWY WPŁYW NA ZDROWIE CZŁOWIEKA The Health Impact of Wind Turbines: A Review of the Current White, Grey, and Published Literature ; Chatham-Kent Public Health Unit; 2008 The Potential Health Impact of Wind Turbines ; Chief Medical Of ficer of Health (CMOH) Report; Ontario; 2010 Wind Turbines and Health, A Rapid Review of the Evidence ; Australian Goverment, National Health and Medical Research Council; 2010 Wind Turbine Syndrome (W TS) An independent review of the state of knowledge about the alleged health condition Health and Safety Briefing; Renewable UK, 2010 Health ef fects and wind turbines: A review of the literature, Loren D. Knopper, Christopher A. Ollson; 2011 Wind Turbine Health Impact Study: Repor t of Independent Expert Panel; Massachusetts; 2012 Strategic Health Impact Assessment On Wind Energy Development In Oregon ; Public Health Division, Oregon Health Authority; 2013 Wind Turbines and Health, A Critical Review of the Scientific Literature; Rober t J. McCunney, MD, MPH, Kenneth A. Mundt, PhD, W. David Colby, MD, Rober t Dobie, MD, Kenneth Kaliski, BE, PE, and Mark Blais, PsyD; 2014 Evidence on Wind Farms and Human Health; Australina Goverment, National Health and Medical Research Council; 2014

4 ANALIZOWANE RAPORTY ODDZIAŁYWANIE W ZAKRESIE HAŁASU I INFRADŹWIĘKÓW Wind Turbine Sound and Health Effects, An Expert Panel Review; W. David Colby, M.D., Robert Dobie, M.D., Geoff Leventhall, Ph.D., David M. Lipscomb, Ph.D., Robert J. McCunney, M.D., Michael T. Seilo, Ph.D., Bo Søndergaard, M.Sc.; Canada; 2009 Health effects of exposure to ultrasound and infrasound; Health Protection A gency; United Kingdom; 2010 Problematyka hałasu towarzyszącego pracy turbin wiatrowych - ocena zagrożeń; dr inż. Ryszard Ingielewicz i dr inż. Adama Zagubień, 2011 Infrasound levels near windfarms and in other environments ; Enviromental Protection A gency Suoth Australia; 2013 Autoreferat rozprawy doktorskiej: Pomiary i analiza sygnałów infradźwiękowych generowanych pracą turbin wiatrowych dużych mocy; Politechnika Opolska, Instytut Elektroenergetyki i Energii Odnawialnej, mgr inż. Tomasz Malec; 2015 Tieffrequente Geräusche inkl. Infraschall von Windkraftanlagen und anderen Quellen; Ministerium für Umwelt, Klima und Energiewir tschaf t Baden-Württemberg; 2016

5 ANALIZOWANE RAPORT Y RZUCANIE LODEM Risk analysis of ice throw from wind turbines, Henry Seifert, Annette Westerhellweg, Jürgen Kröning, 2003 Wind turbine ice throw studies in the swiss alps, René Cattin, Stefan Kunz, Alain Heimo, Gabriela Russi, Markus Russi, Michael Tiefgraber, 2007 Modelling of Ice Throws from Wind Turbines; Joakim Renström; Department of Earth Sciences; Uppsala University; 2015

6 CAŁOŚCIOWY WPŁYW NA ZDROWIE CZŁOWIEKA

7 THE HEALTH IMPACT OF WIND TURBINES: A REVIEW OF THE CURRENT WHITE, GREY, AND PUBLISHED LITERATURE; CHATHAM-KENT PUBLIC HEALTH UNIT; 2008 INFORMACJE O DOKUMENCIE Raport poświęcony jest zdrowiu i zagadnieniom dot. bezpieczeństwa turbin wiatrowych. Został on przygotowany na podstawie literatury kanadyjskiej, amerykańskiej, europejskiej i australijskiej, oraz na podstawie korespondencji z najwyższymi urzędnikami zajmującymi się zdrowiem z Ontario, Nowej Szkocji i Wyspy Księcia Edwarda. Raport przedstawia wnioski i zalecenia z ocen oddziaływania na środowisko, badań naukowych, uwzględnia również opinie osób i organizacji, którzy są zarówno za jaki i przeciw energetyce wiatrowej.

8 THE HEALTH IMPACT OF WIND TURBINES: A REVIEW OF THE CURRENT WHITE, GREY, AND PUBLISHED LITERATURE; CHATHAM-KENT PUBLIC HEALTH UNIT; 2008 WNIOSKI W zakresie hałasu: Konstrukcja współczesnych turbin wiatrowych spowodowała zmniejszenie uciążliwości, które były spowodowane hałasem pulsującym wywołanym przez łopaty turbin bez regulowanego kąta natarcia. Słyszalny hałas emitowany przez turbinę wiatrową wybudowaną w zatwierdzonej odległości nie stanowi źródła zaburzeń zdrowotnych. Wpływ hałasu generowanego przez turbiny wiatrowe na zdrowie jest badany i analizowany od dziesięcioleci. Nie stwierdzono jednoznacznych dowodów potwierdzających jego szkodliwość dla ucha ludzkiego. hałas generowany przez turbiny wiatrowe jest relatywnie niższy, niż pochodzący z ruchu drogowego, kolei, działalności budowlanej, czy działalności przemysłowej. Wszelkie potencjalne skutki zdrowotne nie znajdują uzasadnienia w dowodach. Farmy wiatrowe są źródłem infradźwięków, niemniej nie na poziomie odczuwalnym dla ludzkiego ucha. Badania pokazują również, że infradźwięki generowane przez turbiny wiatrowe nie maja negatywnego wpływ na zdrowie ludzi. W zakresie efektu rzucania lodem: Symulacja komputerowa wykazała, iż przy zachowaniu odległości od turbin wynoszących: 300m dla budynków, 200m dla pojazdów oraz 300m dla ludzi; potencjalna liczba trafień przez odłamek lodu wynosi: dla budynków 1/ lat, dla pojazdów 1/ lat i dla ludzi 1/ lat. W zakresie efektu migotania cienia obecnie znanych: Częstotliwość efektu migotania cienia turbin wiatrowych jest znacznie poniżej udokumentowanych progów, przy któr ych ujawnia się/ występuje epilepsja.

9 THE POTENTIAL HEALTH IMPACT OF WIND TURBINES; CHIEF MEDICAL OFFICER OF HEALTH (CMOH) REPORT; ONTARIO; 2010 INFORMACJE O DOKUMENCIE Dokument ten prezentuje streszczenie istniejących dowodów naukowych w zakresie potencjalnego wpływu farm wiatrowych na zdrowie. Na potrzeby sporządzenia raportu przeanalizowane zostały wszystkie dokumenty dotyczące turbin wiatrowych i ich wpływu na zdrowie od 1970 roku pochodzące z naukowych baz bibliograficznych, jak również te znalezione za pośrednictwem wyszukiwarek internetowych.

10 THE POTENTIAL HEALTH IMPACT OF WIND TURBINES; CHIEF MEDICAL OFFICER OF HEALTH (CMOH) REPORT; ONTARIO; 2010 WNIOSKI Dowody naukowe dostępne na dzień dzisiejszy nie wskazują na bezpośredni związek przyczynowo skutkowy pomiędzy hałasem generowanym przez turbiny wiatrowe a negatywnymi skutkami zdrowotnymi. Poziom hałasu generowanego przez turbiny wiatrowe przy zachowaniu typowej odległości od terenów zamieszkałych jest zbyt niski, by spowodować zaburzenia słuchu lub inne bezpośrednie negatywne skutki zdrowotne. Niemniej jednak niektóre osoby mogą odczuwać irytację. Sugeruje się, że irytacja ta może być reakcją na charakterystyczny szum" lub zmienność dźwięku generowanego przez turbiny wiatrowe, a nie na natężenie tego dźwięku. Dźwięki niskiej częstotliwości oraz infradźwięki generowane przez obecnie wykorzystywane turbiny wiatrowe pozostają zdecydowanie poniżej poziomu ciśnienia akustycznego, przy którym powstają znane skutki zdrowotne. Ponadto, brak naukowych dowodów, iż wibracje wywołane hałasem o niskich częstotliwościach pochodzącym od turbin mają wpływ na zdrowie. Udział społeczeństwa w procesie planowania farm wiatrowych jest bardzo ważny i może załagodzić obawy związane z wpływem inwestycji na zdrowie.

11 WIND TURBINES AND HEALTH, A RAPID REVIEW OF THE EVIDENCE; AUSTRALIAN GOVERNMENT, NATIONAL HEALTH AND MEDICAL RESEARCH COUNCIL; 2010 INFORMACJE O DOKUMENCIE Dokument ten został sporządzony przez Narodową Radę Zdrowia i Badań Medycznych Rządu Australijskiego (NHMRC). Nadrzędnym celem dokumentu jest przedstawienie głównych wniosków na podstawie dostępnej literatury dotyczących potencjalnego wpływu farm wiatrowych na zdrowie.

12 WIND TURBINES AND HEALTH, A RAPID REVIEW OF THE EVIDENCE; AUSTRALIAN GOVERNMENT, NATIONAL HEALTH AND MEDICAL RESEARCH COUNCIL; 2010 WNIOSKI W zakresie dźwięków i hałasu od turbin wiatrowych: Ludzka wrażliwość na dźwięk, w szczególności o niskiej częstotliwości jest różna, jak również ludzie wykazują odmienny poziom tolerancji w zależności od częstotliwości dźwięku. Negatywne nastawienia do źródła dźwięku powoduje, że ludzie bardziej odczuwają negatywne jego oddziaływania. Hałas z turbin wiatrowych w porównaniu z innymi powszechnymi źródłami dźwięku takim jak np. hałas w biurze jest nieistotny. Poziom infradźwięków generowany przez turbiny wiatrowe jest nieznaczny, a poziom hałasu o niskiej częstotliwości jest niski. Badania dostępne we wszystkich znanych publikacjach dot. infradźwięków pochodzących z farm wiatrowych wskazują, że współczesne turbiny wiatrowe o regulowanym kącie natarcia, charakteryzują się niską emisją infradźwięków. Główną reakcją ludzką na słyszalne infradźwięki jest irytacja.

13 WIND TURBINES AND HEALTH, A RAPID REVIEW OF THE EVIDENCE; AUSTRALIAN GOVERNMENT, NATIONAL HEALTH AND MEDICAL RESEARCH COUNCIL; 2010 WNIOSKI W zakresie wpływu hałasu pochodzącego z turbin wiatrowych na zdrowie ludzi: Większość badań dotyczących wpływu turbin wiatrowych na zdrowie skupia się na indywidulanym odczuwaniu irytacji przez poszczególne badane jednostki. Występują trudności z pomiarem i oceną subiektywnego skutku oddziaływania hałasem, którym jest rozdrażnienie. Według WHO rozdrażnienie to dolegliwość, która nie jest powszechnie akceptowana. Przypuszcza się, że jeśli dana osoba martwi się o swoje zdrowie, to staje się bardziej niespokojna, co może prowadzić do stresu, a w konsekwencji do choroby. Efekty zdrowotne są wynikiem nastawienia, obaw, które związane są z obecnością turbin wiatrowych, mimo, że turbina sama w sobie nie może obiektywnie stanowić zagrożenia dla zdrowia. Badania dot. uciążliwości i hałasu związanego z funkcjonowaniem turbin wiatrowych wskazują, że poza irytacją czynniki te nie wywołują innych negatywnych skutków dla zdrowia. Wiele czynników wpływa na sposób odbierania hałasu generowanego przez turbinę wiatrową. Jedno z badań wskazuję, że fakt widzenia turbin wiatrowych z własnej posesji nie tylko zwiększa szanse na odczuwanie hałasu, którego źródłem są turbiny wiatrowe, ale również zwiększa możliwość wystąpienia uczucia irytacji, co sugeruje powstanie tzw. efektu multimodalnego poprzez wizualną i dźwiękową ekspozycje na jedno źródło, prowadząc do zwiększenia ujemnej oceny hałasu przez bodźce wizualne.

14 WIND TURBINES AND HEALTH, A RAPID REVIEW OF THE EVIDENCE; AUSTRALIAN GOVERNMENT, NATIONAL HEALTH AND MEDICAL RESEARCH COUNCIL; 2010 WNIOSKI Hałas o niskiej częstotliwości i infradźwięki emitowane przez turbiny wiatrowe są minimalne i nie mają znaczenia dla zdrowia. Nie ma dowodów wskazujących, że emisja infradźwięków i dźwięków o niskiej częstotliwości generowanych przez turbiny wiatrowe wywołuje negatywne efekty zdrowotne. Nie ma dowodów naukowych, że infradźwięki poniżej progu słyszalności wywołują psychiczne bądź psychologiczne efekty. Infradźwięki emitowane przez nowoczesne turbiny wiatrowe nie osiągają poziomu, który wpływałby negatywnie na zdrowie ludzi mieszkających w sąsiedztwie farm wiatrowych. Wnioski jasno wskazują, że nie istnieją recenzowane dowody naukowe, które wskazywałby, że turbiny wiatrowe mają negatywny/szkodliwy wpływ na zdrowie ludzi. Hałas pochodzący z turbin wiatrowych nie powoduje ryzyka utraty słuchu lub innych negatywnych skutków zdrowotnych. Niesłyszalne dźwięki o niskiej częstotliwości i infradźwięki nie stanowią zagrożenia dla zdrowia ludzi. Energetyka wiatrowa wywołuje znacznie mniej skutków zdrowotnych, niż tradycjonalne źródła energii. W rzeczywistości przynosi wiele korzyści dla zdrowia.

15 WIND TURBINES AND HEALTH, A RAPID REVIEW OF THE EVIDENCE; AUSTRALIAN GOVERNMENT, NATIONAL HEALTH AND MEDICAL RESEARCH COUNCIL; 2010 WNIOSKI W zakresie wpływ efektu cienia i efekt migotania cienia na ludzi: W celu wyeliminowanie potencjalnych skutków zdrowotnych związanych z efektem migotania cienia, należy stosować turbiny wiatrowe, których częstotliwość migotania wynosi poniżej 2,5Hz w każdych warunkach. Według EPBC istnieje znikome ryzyko napadów epilepsji związanych z efektem stroboskopowym wywołanym przez turbiny wiatrowe. Najczęściej (w 96%) osoby narażone na negatywne działanie światła stroboskopowego są wrażliwe na częstotliwości powyżej 8Hz, natomiast pozostała część społeczeństwa powyżej 2,5Hz. Turbina wiatrowa wywołuje migotanie cienia o częstotliwości w zakresie około 1Hz lub mniej. Aby wartość ta osiągnęła 2,5Hz wymagało by to szczególnej mało prawdopodobnej konfiguracji turbin. Dowody nie wskazują, aby efekt stroboskopowy wywołany przez turbiny wiatrowe miał wpływ na zdrowie ludzi. Podobnie jak w przypadku hałasu, główny wpływ na ludzi związany z migotaniem cienia to odczuwanie uciążliwości. Nowoczesne turbiny wiatrowe pokryte są powłoką antyrefleksyjną, która redukuje powstanie efektu migotania.

16 WIND TURBINES AND HEALTH, A RAPID REVIEW OF THE EVIDENCE; AUSTRALIAN GOVERNMENT, NATIONAL HEALTH AND MEDICAL RESEARCH COUNCIL; 2010 WNIOSKI Wpływ promieniowania elektromagnetycznego na ludzi: Promieniowanie elektromagnetyczne (PEM) emitowane przez turbiny wiatrowe oraz to związane z przesyłem energii z poszczególnych turbin do sieci nie stanowią zagrożenia dla zdrowia ludzi.

17 WIND TURBINE SYNDROME (W TS) AN INDEPENDENT REVIEW OF THE STATE OF KNOWLEDGE ABOUT THE ALLEGED HEALTH CONDITION HEALTH AND SAFET Y BRIEFING; RENEWABLE UK, 2010 INFORMACJE O DOKUMENCIE Stowarzyszenie RenewableUK zleciło trzem niezależnym ekspertom analizę dostępnych danych dotyczących syndromu WTS oraz poprosiło ich o przedstawienie opinii na ten temat. W ostatnich latach Renewable UK śledziło pogłębianie się stanu wiedzy na temat szeregu kwestii zdrowotnych i środowiskowych, które mogły mieć związek z produkcją energii odnawialnej, a w szczególności z turbinami wiatrowymi (ang. W TG). Zagadnienie emisji hałasu niskoczęstotliwościowego przez turbiny wiatrowe energii niskiej częstotliwości, który potencjalnie może stanowić zagrożenie dla ludzkiego zdrowia, było obiektem poważnych debat naukowych i publicznych przez ostatnich kilka lat. Jednakże bezsprzeczne i naukowo niepodważalne wnioski były takie, iż brak jest niezależnych dowodów świadczących o jakichkolwiek konsekwencjach zdrowotnych pochodzących od poziomów hałasu emitowanego przez turbiny wiatrowe. Pod koniec 2009 roku opublikowano kilka artykułów w znaczących pismach w odpowiedzi na wstępną publikację książki pt. Wind Turbine Syndrome" 1. Publikacja ta dała branży okazję do uaktualnienia stanu swojej wiedzy na temat przedmiotowej dziedziny nauki. Głównym założeniem książki jest twierdzenie, że turbiny wiatrowe wytwarzają infradźwięki, które bezpośrednio powodują szereg odczuć fizycznych (np. dzwonienie w uszach, bóle głowy itp.) oraz efektów zdrowotnych (np. bezsenność, niepokój itp.).

18 WIND TURBINE SYNDROME (W TS) AN INDEPENDENT REVIEW OF THE STATE OF KNOWLEDGE ABOUT THE ALLEGED HEALTH CONDITION HEALTH AND SAFET Y BRIEFING; RENEWABLE UK, 2010 WNIOSKI Opinia eksperc ka nr 1: Ocena metodologii naukowo -epidemiologicznej - wnioski: raport Dr Pierpont opiera się na małej liczbie szczegółowo wyselekcjonowanych przypadków; Dr Pierpont zdefiniowała rzekomy syndrom WTS, jako zestaw niejasnych objawów klinicznych (takie podejście nie jest uznaną techniką przy badaniach przyczyn chorób - niezbędna jest z góry ustalona precyzyjna definicja przypadku); metoda porównań jest bezpodstawna; prowadząca badania nie ma jasno sformułowanej wstępnej hipotezy; przeprowadziła wywiady z członkami 10 starannie wyselekcjonowanych rodzin; do wywiadów wykorzystała strukturalizowany kwestionariusz, który jednak nie jest załączony do raportu; Dr Pierpont porównała symptomy w przypadkach przed i po ekspozycji na hałas turbin wiatrowych, szukała związku pomiędzy objawami a rzekomym syndromem WTS i wystawieniem na działanie hałasu z turbin wiatrowych; Dr Pierpont notorycznie korzystała z prostych statystyk typu chi -kwadrat, by ocenić rzekome związki; te techniki statystyczne nie są wystarczająco dokładne w tej dziedzinie - istnieje problem testowania wielokrotnego, którego wynikiem są nieprawidłowe granicznee poziomy istotności oraz możliwość pojawienia się związków spowodowanych czynnikami zakłócającymi; badająca zgłosiła tylko wybrane wyniki analiz typu chi - kwadrat; Dr Pierpont doszła do wniosku, że istnieje związek pomiędzy pewnymi objawami a ekspozycją na hałas generowany przez turbiny wiatrowe; natomiast zdaniem Dr McNally, Dr Pierpont nie jest ani wystarczająco niezależna, ani nie posiada wystarczających kompetencji, jeśli chodzi o podejście naukowe i analizę epidemiologiczną; sposób wykorzystania metod statystycznych i epidemiologicznych przez Dr Pierpont ma poważne wady;; wysokiej jakości studium epidemiologiczne powinno zawsze obejmować udział szeregu ekspertów, w tym epidemiologów i biostatystyków; Dr Pierpont próbowała przeprowadzić badania na własną rękę, bez udziału odpowiednich ekspertów.

19 WIND TURBINE SYNDROME (W TS) AN INDEPENDENT REVIEW OF THE STATE OF KNOWLEDGE ABOUT THE ALLEGED HEALTH CONDITION HEALTH AND SAFET Y BRIEFING; RENEWABLE UK, 2010 WNIOSKI Opinia eksperc ka nr 2: Infradźwięki i dźwięki niskiej częstotliwości generowane przez turbiny wiatrowe a Syndrom Turbiny Wiatrowej wnioski: Syndrom Turbiny Wiatrowej będący przedmiotem badań oparty jest na założeniu, że infradźwięki generowane przez turbiny wiatrowe naruszają równowagę organizmu i wywołują fałszywe wrażenie ruchu ciała, czego wynikiem są różnorodne drażniące efekty, które łączne nazwano, jako syndrom; Analiza opublikowanych pomiarów infradźwięków pochodzących z turbin wiatrowych wykazuje, że poziomy głośności były niskie, niesłyszalne; niemniej jednak Dr Pierpont zakłada, że infradźwięki na poziomie 1-2 Hz i 4-8 Hz są przyczyną zauważonych przez nią efektów; błędnie oparła swoją tezę na poprzednich badaniach dotyczących wibracji całego ciała, które nie miały związku z pobudzeniem przez dźwięk; opiera również swoje teorie na opracowaniach dla Programu Kosmicznego Apollo, w których potencjalni astronauci wystawiani byli na infradźwięki o wysokich poziomach głośności z zakresu db, co również nie ma związku z niesłyszalnymi infradźwiękami generowanymi przez turbiny wiatrowe; Pierpont popełnia typowy błąd postrzegając dźwięk jednowymiarowo, biorąc pod uwagę tylko częstotliwość, a ignorując znaczenie poziomów głośności; słaby punkt jej pracy to brak uwzględnienia poziomów decybeli i progów słyszalności dla efektów, których istnienia chce dowieść; jest to poważna wada, ponieważ mieszkańcy miast wystawieni są na poziomy infradźwięków podobne do tych emitowanych przez turbiny wiatrowe; Wyniki studium przypadków Dr Pierpont są poprawne dla jednostek z małej grupy przebadanych ludzi; jednak wszystkie opisane przez nią symptomy znane były już wcześniej, jako efekty stresu pojawiające się u niewielkiej liczby nadwrażliwych osób wystawionych na działanie jakiegoś niekorzystnego czynnika w ich środowisku; nie są to patofizjologiczne efekty hałasu pochodzącego od turbin wiatrowych; Efekty powodowane przez hałas z turbin wiatrowych są podobne do efektów innych rodzajów hałasu.

20 WIND TURBINE SYNDROME (W TS) AN INDEPENDENT REVIEW OF THE STATE OF KNOWLEDGE ABOUT THE ALLEGED HEALTH CONDITION HEALTH AND SAFET Y BRIEFING; RENEWABLE UK, 2010 WNIOSKI Opinia ekspercka nr 3: Wpływ hałasu niskiej częstotliwości generowanego przez turbiny wiatrowe na organizm ludzki. Istotne właściwości dźwięku i jego wpływ na ludzki układ słuchowy opisano i zestawiono z funkcjonowaniem ludzkiego systemu przedsionkowego, który jest odpowiedzialny za postrzeganie postawy i ruchu; przedstawiono, w jaki sposób układ słuchowy człowieka wyspecjalizował się w odbiorze dźwięku, a system przedsionkowy w postrzeganiu ruchu oraz wykazano, że system przedsionkowy jest wyjątkowo niewrażliwy na dźwięki niskiej częstotliwości, co podważa teorię o jakichkolwiek związkach pomiędzy dźwiękami niskiej częstotliwości a objawami, jakie rozwinęły się u uczestników badań Dr Pierpont. Opisano mechanizmy powstawania hałasu generowanego przez turbiny wiatrowe i wykazano, że nie produkują one znaczących poziomów hałasu niskiej częstotliwości; turbiny generują natomiast modulowany hałas szerokopasmowy o niskich częstotliwościach, czego rezultatem jest charakterystyczny świszczący dźwięk; a zatem, obalona została teza mówiąca o tym, że hałas pochodzący od turbin wiatrowych powoduje objawy fizjologiczne u ludzi poprzez dźwięki niskiej częstotliwości; Przeanalizowano dane dotyczące reakcji ludzkiego systemu przedsionkowego na stymulację akustyczną i wykazano, że reakcje takie pojawiają się jedynie przy wysokich natężeniach dźwięku, znacznie wyższych niż te, generowane przez turbiny wiatrowe; reakcje na wibracje niskiej częstotliwości pojawiają się wyłącznie w sytuacji, gdy wibracje działają bezpośrednio na głowę powodując jej wstrząsy; wyniki badań wskazują również, że hałas generowany przez turbiny wiatrowe nie może przyczyniać się do pojawiania się objawów zgłaszanych przez respondentów Dr Pierpont za pomocą przedstawionych przez nią mechanizmów. Zgłaszane symptomy, które zapewne są niezwykle rzadkie, to najprawdopodobniej reakcja psychologiczna na wtargnięcie" farm wiatrowych skutkująca objawami somatycznymi (fizycznie odczuwalnymi) powstającymi pod wpływem stresu i niepokoju.

21 HEALTH EFFECTS AND WIND TURBINES: A REVIEW OF THE LITERATURE, LOREN D. KNOPPER, CHRISTOPHER A. OLLSON; 2011 INFORMACJE O DOKUMENCIE Artykuł, będący przeglądem stanu wiedzy na temat wpływu turbin wiatrowych na zdrowie ludzi opublikowany został w czasopiśmie medycznym Enviromental health w grudniu 2011 roku.

22 HEALTH EFFECTS AND WIND TURBINES: A REVIEW OF THE LITERATURE, LOREN D. KNOPPER, CHRISTOPHER A. OLLSON; 2011 WNIOSKI Hałas pochodzący od turbin wiatrowych nie jest wystarczająco głośny, by spowodować zaburzenia słuchu i nie ma przyczynowego związku z niekorzystnymi skutkami zdrowotnymi. Pewien procent populacji zgłasza hałas emitowany przez turbiny wiatrowe jako przyczynę powodująca rozdrażnienia. W przypadku oddziaływania akustycznego przekraczającego 40dB(A), rozdrażnienie może powodować pewne skutki zdrowotne (np. Zaburzenia snu). Przypuszcza się, iż rozdrażnienie jest powiązane nie tylko z hałasem ale także z bodźcami wizualnymi i nastawieniem do inwestycji. Niezależnie od przyczyny, można oczekiwać określonego poziomu rozdrażnienia w populacji (podobnie jak w przypadku wszelkich innych projektów zmieniających lokalne środowisko). Przytoczono pomiary hałasu niskoczestotliwościowego i infradźwiękowego, które wskazują na brak ich wpływu na zdrowie ludzi w odległości większej niż 305m (odległość dla której przeprowadzono pomiary). Turbiny wiatrowe są zaprojektowane w taki sposób, iż nie stwarzają r yzyka wywołania napadów epilepsji.

23 WIND TURBINE HEALTH IMPACT STUDY: REPORT OF INDEPENDENT EXPERT PANEL; MASSACHUSETTS; 2012 INFORMACJE O DOKUMENCIE Dokument jest wynikiem pracy zespołu ośmiu niezależnych ekspertów. Zespół został powołany w 2011 roku przez dwa departamenty stanu Massachusetts: ochrony środowiska ( MassDEP) oraz zdrowia publicznego (MDPH). Przed powołanym zespołem postawiono następujące zadania: Identyfikacja potencjalnych zagrożeń, jakie mogą powodować oddziaływania turbin wiatrowych oraz identyfikacja udowodnionych naukowo lub potencjalnych powiązań pomiędzy zdrowiem ludzi a obecnością turbin wiatrowych (zarówno na lądzie jak I na morzu); Ocena i dyskusja nad dostępnymi opracowaniami naukowymi, raportami, informacjami przedstawianymi w mediach oraz innymi publicznie dostępnymi informacjami, dotyczącymi poruszanych zagadnień; Ocena ryzyka wystąpienia potencjalnych zagrożeń dla zdrowia ludzkiego, związanych z działaniem farm wiatrowych; Identyfikacja udokumentowanych działań, mogących zredukować potencjalne efekty zdrowotne. Obszerny raport, będący efektem prac ma charakter kompleksowy i opiera się na analizie istniejących opracowań naukowych

24 WIND TURBINE HEALTH IMPACT STUDY: REPORT OF INDEPENDENT EXPERT PANEL; MASSACHUSETTS; 2012 WNIOSKI W zakresie oddziaływania hałasem i wibracjami: Nie ma dowodów na to, iż hałas generowany przez turbiny wiatrowe powoduje bezpośrednio jakiekolwiek problemy zdrowotne czy choroby. Nie ma dowodów na to, iż obecność turbin wiatrowych może spowodować problemy zdrowotne, które mogą być scharakteryzowane, jako syndrom turbiny wiatrowej. Oddziaływanie hałasem przez turbiny wiatrowe nie ma związku z dolegliwościami takimi jak: ból, cukrzyca, wysokie ciśnienie krwi, szum w uszach, uszkodzenie słuchu, choroby układu krążenia, migreny, uszkodzenia układu równowagi. Większość dostępnej literatury epidemiologicznej, dotyczącej tej tematyki, wskazuje jako na wskazywane przez badanych respondentów uczucie rozdrażnienia, które jest funkcją dźwięku generowanego przez turbiny, ich widoczności oraz nastawienia respondentów do inwestycji. Zbyt wysokie natężenie hałasu potencjalnie może powodować problemy ze snem. Poziom infradźwięków, generowany przez turbiny wiatrowe jest znacznie poniżej progu słyszalności/odczuwania.

25 WIND TURBINE HEALTH IMPACT STUDY: REPORT OF INDEPENDENT EXPERT PANEL; MASSACHUSETTS; 2012 WNIOSKI W zakresie migotania cienia: Jest udowodnione naukowo, iż stymulacja światłem, zachodząca w czasie efektu migotania cienia nie powoduje ataków epilepsji; Istnieją ograniczone dowody naukowe wskazujące na związek pomiędzy długą ekspozycją na efekt migotania cienia (więcej niż 30 min dziennie) a rozdrażnieniem czy potencjalnym wpływem na zdrowie. W zakresie rzucania lodem: Większość odłamków lodu ląduje w odległości nie przekraczającej wysokości wieży, bardzo rzadko odłamki osiągają odległość przekraczającą dwukrotność wysokości całej turbiny.

26 STRATEGIC HEALTH IMPACT ASSESSMENT ON WIND ENERGY DEVELOPMENT IN OREGON; PUBLIC HEALTH DIVISION, OREGON HEALTH AUTHORIT Y; 2013 Infradźwięki generowane przez turbiny wiatrowe (częstotliwości poniżej 20 Hz) są poniżej poziomu, który może być odbierany przez ludzi. Wyniki niektórych badań terenowych wskazują, iż w niektórych miejscach w pobliżu instalacji energetyki wiatrowej dźwięki o niskiej częstotliwości (pomiędzy 10 i 200 Hz) mogą być na poziomie zbliżonym do lub równym poziomowi, który może być słyszalny dla ludzi. Niemniej jednak nie ma wystarczających dowodów pozwalających określić, czy hałas o niskiej częstotliwości pochodzący od turbin wiatrowych łączy się ze zwiększoną ir ytacją, zaburzeniami lub innymi skutkami zdrowotnymi. Osoby żyjące w pobliżu turbin wiatrowych z większym prawdopodobieństwem są narażone na oddziaływanie hałasu generowanego przez turbiny wiatrowe niż osoby mieszkające w większej odległości. Zakres takiego wpływu zależy od wielu zmiennych charakterystycznych dla danej lokalizacji, takich jak odległość od elektrowni, ukształtowanie terenu i akweny wodne, warunki meteorologiczne, poziom hałasu tła, itp. Jest mało prawdopodobne aby efekt migotającego cienia wywołany przez turbiny wiatrowe wpływał negatywnie na zdrowie ludzi. Mało prawdopodobne, aby niska częstotliwość migotania wywoływała napady u osób z padaczka światłoczułą. Dostępne dowody wykazują, że bardzo niewiele osób uskarża się na niską częstotliwość migotania, która jest stosowana we współczesnych turbinach wiatrowych.

27 WIND TURBINES AND HEALTH, A CRITICAL REVIEW O F THE S C IENTIFIC LITERAT U RE; RO B ERT J. M C C U N N E Y, M D, M P H, K ENNETH A. M U NDT, P H D, W. DAV ID COLBY, M D, RO B ERT DOBIE, MD, KENNETH KALISKI, BE, PE, AND M A RK BLAIS, P SY D ; INFO RMAC JE O DOKUMENCIE W dokumencie tym dokonano przeglądu literatury dotyczącej efektów zdrowotnych wywołanych przez turbiny wiatrowe. Celem przeglądu jest przedstawienie potencjalnych skutków zdrowotnych, które mogą się pojawić wśród osób mieszkających w sąsiedztwie turbin wiatrowych. Analiza została wykonana przez osoby z doświadczeniem i praktyką w dziedzinie: medycy pracy i medycyny środowiskowej, akustyki, epidemiologii, otolaryngologii, psychologii oraz zdrowia publicznego.

28 WIND TURBINES AND HEALTH, A CRITICAL REVIEW O F THE S C IENTIFIC LITERAT U RE; RO B ERT J. M C C U N N E Y, M D, M P H, K ENNETH A. M U NDT, P H D, W. DAV ID COLBY, M D, RO B ERT DOBIE, MD, KENNETH KALISKI, BE, PE, AND M A RK BLAIS, P SY D ; WNIOSKI Badania australijskie wykazały, że jedynie ok 1% mieszkańców żyjących otoczeniu turbin większych niż 1 MW skarżyło się na uciążliwości związane z funkcjonowaniem farm wiatrowych. Skargi dotyczyły kilku farm wiatrowych, a wiele inwestycji nigdy nie spotkało się z negatywna opinią. Poziom infradźwięków w pobliżu turbin wiatrowych nie przekracza progu percepcji. Infradźwięki są emitowane przez turbiny wiatrowe, niemniej ich poziom w standardowej odległości od domów jest zwykle znaczenie poniżej progu percepcji. Nie wykazano jasnego i stałego związku pomiędzy hałasem pochodzącym z turbin wiatrowych, a chorobami czy innymi symptomami świadczącymi o jego szkodliwości dla ludzkiego zdrowia. W przypadku większości badań jedynie niewielki odsetek badanej populacji/jednostek wykazał pewien stopień irytacji wywołanej obecnością turbin wiatrowych Pewne cechy dźwięku turbiny wiatrowej mogą zwiększać jego odczuwalność i powodować irytację.

29 WIND TURBINES AND HEALTH, A CRITICAL REVIEW O F THE S C IENTIFIC LITERAT U RE; RO B ERT J. M C C U N N E Y, M D, M P H, K ENNETH A. M U NDT, P H D, W. DAV ID COLBY, M D, RO B ERT DOBIE, MD, KENNETH KALISKI, BE, PE, AND M A RK BLAIS, P SY D ; WNIOSKI Dodatkowe czynniki towarzyszące dźwiękowi emitowanemu przez turbinę wiatrową, takie jak: miejskie albo wiejskie położenie, topografia terenu, cechy krajobrazu, jak również widoczności samego obiektu, którym jest turbina wiatrowa mogę się przyczynić do zwiększenia jego odczuwalności oraz powodować rozdrażnienie. Czynniki takie jak wpływ turbin wiatrowych na krajobraz, cechy ogólne turbin wiatrowych, cechy charakteru osób poddanych analizie, indywidulane korzyści ekonomiczne, które są związane z obecnością turbin wiatrowych, czas pracy turbin wiatrowych wpływają na to czy dana osoba odczuwa rozdrażnienie czy też nie. Wystąpienie uczucia rozdrażniania nie jest skorelowane z obiektywnymi pomiarami hałasu, ani z pomiarami ciśnienia akustycznego. Uskarżanie się na takie dolegliwości jak zaburzenia snu jest skorelowane z imisją dźwięku na poziomie wyższym niż db. Hałas na tym poziomie nie wywołuje innych, poza wspomnianym zaburzeniem snu, skutków zdrowych, ani nie wpływa na samopoczucie. Stres natomiast jest związany z poczuciem rozdrażnienia, a nie z konkretnym wynikiem pomiaru poziomu hałasu. Zwiększona negatywna reakcja na obecność turbin wiatrowych, może być związana bardziej z estetyczną reakcją niż multimodalnymi skutkami jednoczesnej stymulacji słuchowej i wzrokowej

30 WIND TURBINES AND HEALTH, A CRITICAL REVIEW O F THE S C IENTIFIC LITERAT U RE; RO B ERT J. M C C U N N E Y, M D, M P H, K ENNETH A. M U NDT, P H D, W. DAV ID COLBY, M D, RO B ERT DOBIE, MD, KENNETH KALISKI, BE, PE, AND M A RK BLAIS, P SY D ; WNIOSKI Turbiny wiatrowe mogą wywoływać ir ytację z powodu ich postrzegania jako wizualnie agresywne, bardziej niż w związku z emitowanym przez nie hałasem. Najnowsze badania laboratoryjne wykazują, że doniesienia o ir ytacji i innych dolegliwościach mogą wynikać, przynajmniej częściowo, bardziej z samego uprzedzenia mówiącego (np. że hałas, którego źródłem są turbiny wiatrowe może wpływać negatywnie na zdrowie lub nawet ich koloru), niż z rzeczywistego oddziaływania hałasem (natężenia dźwięku). Infradźwięki i dźwięki o niskiej częstotliwości nie charakter yzują się unikalnym wpływem na zdrowie. Dźwięki te mogą być emitowane przez pracującą turbinę wiatrową, nie mniej ani infradźwięki, ani dźwięki o niskiej częstotliwości generowane przez turbinę wiatrową, co również potwierdzono w badaniach eksper ymentalnych nie powodują niekorzystnych, szkodliwych skutków zdrowotnych. Stan rozdrażnienia/irytacji jest znanym i stosowanym w terminologii naukowej czynnikiem zdrowotnym w badaniach dotyczących hałasu od dziesięcioleci. Rozdrażnienie jest stanem, któr y wydaje się być bardziej związany z indywidualnymi cechami charakteru, niż z hałasem od turbin wiatrowych. Efekt wizualny wzmaga poziom ir ytacji bez względu na ekspozycję na hałas i wrażliwość słuchową. Nie mniej na dzień dzisiejszy nie ma wystarczających dowód na to, że efekt wizualny wywołuje rozdrażnienie niezależnie od wrażliwości danej jednostki na hałas, ponieważ te dwie zmienne są ze sobą skorelowane. Korzyści ekonomiczne przyczyniają się do minimalizacji negatywnych odczuć związanych z emisją hałasu przez turbiny wiatrowe.

31 EVIDENCE ON WIND FARMS AND HUMAN HEALTH; AUSTRALIAN GOVERNMENT, NATIONAL HEALTH AND MEDICAL RESEARCH COUNCIL; 2014 INFORMACJE O DOKUMENCIE Dokument informacyjny dostarcza obywatelom Australii podsumowania dowodów dotyczących wpływu farm wiatrowych na zdrowie człowieka oraz wyjaśnia, w jaki sposób Krajowa Rada ds. Badań Zdrowotnych i Medycznych (NHMRC) opracowała swoje podsumowanie w oparciu o wyniki niezależnego ich przeglądu. NHMRC badała, czy istnieją wiarygodne dowody świadczące o tym, że ekspozycja na konkretne emisje pochodzące z farm wiatrowych hałas, migotanie cienia oraz promieniowanie elektromagnetyczne mogą oddziaływać na zdrowie człowieka.

32 EVIDENCE ON WIND FARMS AND HUMAN HEALTH; AUSTRAL IAN GOVERNMENT, NATIONAL HEALTH AND MEDICAL RESEARCH COUNCIL; 2014 WNIOSKI Wnioski ogólne: NHMRC nie znalazła spójnych, bezpośrednich dowodów potwierdzających, że ekspozycja na oddziaływanie farm wiatrowych jest związana z jakimkolwiek skutkiem zdrowotnym. Zdaniem NHMRC nieliczne związki raportowane w poszczególnych badaniach mogą być przypadkowe. NHMRC znalazła spójne, bezpośrednie dowody świadczące o tym, że bliskość farm wiatrowych jest związana z irytacją oraz, mniej systematycznie, z zaburzeniami snu i gorszą jakością życia. Niemniej jednak słaba jakość badań, z których pochodzą te dowody, oznacza, że zaobserwowane związki mogą wyjaśniać błąd doboru oraz informacji a także zakłócenia.

33 EVIDENCE ON WIND FARMS AND HUMAN HEALTH; AUSTRAL IAN GOVERMENT, NATIONAL HEALTH AND MEDICAL RESEARCH COUNCIL; 2014 WNIOSKI Wnioski dot. oddz iaływania w z akresie hałasu: Nie istnieją wiarygodne lub spójne dowody, że bliskość farm wiatrowych lub hałasu z nich pochodzącego bezpośrednio oddziałuje niekorzystnie na zdrowie człowieka. Istnieją niskiej jakości dowody, że bliskość farm wiatrowych wiąże się z rozdrażnieniem. Brakuje bezpośrednich dowodów, które wprost odnosiłyby się do możliwości oddziaływania infradźwięków lub hałasu o niskiej częstotliwości z turbin wiatrowych na zdrowie. Mało prawdopodobne jest, aby z odległości ponad m od farm wiatrowych słyszany był znaczny hałas pochodzący z ich turbin. Poziom hałasu różni się w zależności od terenu, typu turbin oraz warunków pogodowych. Hałas z turbin wiatrowych, w tym składające się na niego infradźwięki i hałas o niskiej częstotliwości, jest podobny do hałasu z wielu innych źródeł naturalnych oraz stworzonych przez człowieka. Nie ma dowodów świadczących o tym, że wpływ hałasu pochodzącego z turbin wiatrowych na zdrowie oraz jego skutki związane ze zdrowiem różniłyby się w jakikolwiek sposób od skutków i wpływu hałasu z innych źródeł na podobnym poziomie. Osoby eksponowane na działanie infradźwięków oraz hałasu o niskiej częstotliwości w laboratorium (na poziomie dużo wyższym niż ten, na który eksponowane są osoby mieszkające w pobliżu farm wiatrowych) doświadczają niewielkiego, jeśli jakiegokolwiek, wpływu na funkcjonowanie ich ciała.

34 EVIDENCE ON WIND FARMS AND HUMAN HEALTH; AUSTRAL IAN GOVERNMENT, NATIONAL HEALTH AND MEDICAL RESEARCH COUNCIL; 2014 WNIOSKI Wnioski dot. oddziaływania tzw. efektu migotania cienia: Brak wystarczających bezpośrednich dowodów, aby można było wyciągnąć jakiekolwiek wnioski dotyczące związku pomiędzy wywołanym przez turbiny wiatrowe efektem migotania cieni a konsekwencjami dla zdrowia. Migające światła mogą wywoływać napady u osób cierpiących na rzadką formę epilepsji zwaną epilepsją fotoczułą (fotogenną). Ryzyko wywołania napadu u osób cierpiących na ten rodzaj epilepsji na skutek migotania cieni spowodowanego turbinami wiatrowymi określa się jako bardzo niskie.

35 EVIDENCE ON WIND FARMS AND HUMAN HEALTH; AUSTRAL IAN GOVERNMENT, NATIONAL HEALTH AND MEDICAL RESEARCH COUNCIL; 2014 WNIOSKI Wnioski dot. oddziaływania polem elektromagnetycznym: Nie ma bezpośrednich dowodów świadczących o związku pomiędzy promieniowaniem elektromagnetycznym wytwarzanym przez farmy wiatrowe a konsekwencjami dla zdrowia człowieka. Jedynym potencjalnie istotnym tego rodzaju promieniowaniem emitowanym przez turbiny wiatrowe jest promieniowanie elektromagnetyczne o skrajnie niskiej częstotliwości. Istnieją ograniczone dowody wskazujące, że poziom promieniowania elektromagnetycznego o skrajnie niskiej częstotliwości w pobliżu farm wiatrowych jest niższy od średniego poziomu zmierzonego wewnątrz oraz na zewnątrz domów na przedmieściach australijskich miast. Nie ma spójnych dowodów na oddziaływanie na zdrowie promieniowania elektromagnetycznego o skrajnie niskiej częstotliwości przy poziomach znacznie wyższych od tego, który występuje w pobliżu farm wiatrowych.

36 ODDZIAŁYWANIE W ZAKRESIE HAŁASU I INFRADŹWIĘKÓW

37 W I N D T U R B I N E S O U N D A N D H E A LT H E F F E C T S, AN E X P E R T PA N E L R E V I E W ; W. DAV I D C O L B Y, M. D., R O B E R T D O B I E, M. D., G E O F F L E V E N T H A L L, P H. D., DAV I D M. L I P S C O M B, P H. D., R O B E R T J. M C C U N N E Y, M. D., M I C H A E L T. S E I LO, P H. D., B O S Ø N D E RG A A R D, M. S C. ; C A N A DA ; I N FO R M AC J E O D O K U M E N C I E Dokument jest wynikiem pracy panelu naukowego, złożonego z siedmiu międzynarodowych ekspertów z zakresu medycyny, audiologii i akustyki. Panel został powołany w 2009 roku przez dwa stowarzyszenia energetyki wiatrowej: amerykańskie AWEA oraz kanadyjskie CanWEA. Celem powołania panelu było wyjaśnienie wątpliwości dotyczących wpływu emitowanych przez turbiny dźwięków na zdrowie ludzi. W dokumencie w sposób naukowy i kompleksowy przeanalizowano zagadnienia związane z wpływem na organizm ludzki dźwięków z różnego zakresu częstotliwości oraz zagadnienia związane z emisją dźwięków przez turbiny wiatrowe. Praca panelu oparta była zarówno na doświadczeniach, tworzących go naukowców, jak i szerokiej literaturze, dotyczącej danego zakresu (bibliografia to ponad 100 pozycji).

38 W I N D T U R B I N E S O U N D A N D H E A LT H E F F E C T S, AN E X P E R T PA N E L R E V I E W ; W. DAV I D C O L B Y, M. D., R O B E R T D O B I E, M. D., G E O F F L E V E N T H A L L, P H. D., DAV I D M. L I P S C O M B, P H. D., R O B E R T J. M C C U N N E Y, M. D., M I C H A E L T. S E I LO, P H. D., B O S Ø N D E RG A A R D, M. S C. ; C A N A DA ; W N I O S K I Nie ma dowodów na to, iż dźwięki emitowane przez turbiny wiatrowe, zarówno z zakresu słyszalnego jak i niesłyszalnego (dźwięki niskiej częstotliwości, infradźwięki) mają jakiekolwiek bezpośrednie, negatywne skutki fizjologiczne dla organizmu ludzkiego. Przenoszone przez podłoże wibracje, pochodzące od turbin wiatrowych są zbyt słabe, by były odczuwalne, lub miały jakikolwiek wpływ na ludzi. Hałas emitowany przez turbiny wiatrowe nie wyróżnia się na tle hałasu emitowanego przez innego rodzaju źródła. Nie ma przesłanek naukowych aby sądzić, iż dźwięki pochodzące od turbin wiatrowych mogą mieć bezpośrednie, negatywne konsekwencje zdrowotne. Dźwięki emitowane przez turbiny wiatrowe nie narażają na utratę słuchu ani jakiekolwiek inne negatywne skutki zdrowotne u ludzi. Dźwięki niskiej częstotliwości oraz infradźwięki emitowane przez turbiny wiatrowe nie stanowią zagrożenia dla zdrowia ludzkiego. Niektórzy ludzie mogą odczuwać ir ytację wywołaną dźwiękami emitowanymi przez turbiny wiatrowe. Ir ytacja nie jest jednak jednostką chorobową. Przyczyną znacznych obaw związanych z dźwiękami emitowanymi przez turbiny wiatrowe jest ich zmienny charakter. Niektórzy ludzie reagują ir ytacją na takie dźwięki. Reakcja ta jednak zależy przede wszystkim od indywidualnych uwarunkowań osobniczych, a nie od natężenia dźwięku.

39 HEALTH EFFECTS OF EXPOSURE TO ULTRASOUND AND INFRASOUND; HEALTH PROTECTION AGENCY; UNITED KINGDOM; 2010 Raport został stworzony na zlecenie brytyjskiej agencji rządowej, pełniącej funkcję doradczą dla rządu Wielkiej Brytanii w zakresie wpływu promieniowania jonizującego I niejonizującego na człowieka oraz sposobów zabezpieczeń przed nimi. Raport został wykonany przez grupę doradczą, zajmującą się promieniowaniem niejonizującym. Gruba doradcza złożona była z czternastu naukowców, pracujących na brytyjskich uniwersytetach, w szpitalach oraz będących pracownikami agencji HPA. Tematem raportu jest wpływ infra- oraz ultradźwięków na zdrowie człowieka. Raport jest bardzo obszerny i kompleksowo ujmuje badane zagadnienie. Raport wspomina turbiny jako jedno ze źródeł infradźwięków w części kompleksowo ujmującej temat oddziaływania infradźwięków na człowieka. Raport zwraca uwagę, iż istniejące, aczkolwiek stosunkowo nieliczne opracowania dotyczące długotrwałego oddziaływania infradźwięków na człowieka wskazują na to, iż nie ma żadnych spójnych dowodów na jakiekolwiek fizjologiczne czy behawioralne skutki przewlekłej ekspozycji infradźwięków na zdrowie człowieka.

40 PROBLEMAT YKA HAŁASU TOWARZYSZĄCEGO PRACY TURBIN WIATROWYCH- OCENA ZAGROŻEŃ; DR INŻ. RYSZARD INGIELEWICZ I DR INŻ. ADAMA ZAGUBIEŃ, 2011 Artykuł powstał na podstawie pomiarów infradźwięków wykonanych w Polsce przez ekspertów politechniki koszalińskiej. Przeprowadzone pomiary terenowe wykazały, iż: Poziom infradźwięków generowanych przez badaną farmę wiatrową wynosił 80,1 db(g), przy czym tło akustyczne wynosiło 77,9 db(g). Oznacza to, że pracująca farma wiatrowa spowodowała podniesienie poziomu hałasu infradźwiękowego o zaledwie 2,2 db(g). Poziom infradźwięków generowanych przez turbulentny przepływ wiatru, zmierzony przy ścianie lasu oddalonego o ponad 30 km od farmy wiatrowej, przekraczał poziom emitowany przez turbiny wiatrowe i wyniósł 89,3 db(g). Oznacza to, że w niektórych przypadkach, w naturalnym środowisku jesteśmy narażeni na ekspozycję na infradźwięki o poziomie przekraczającym wartości emitowane przez turbiny wiatrowe.

41 INFRASOUND LEVELS NEAR WINDFARMS AND IN OTHER ENVIRONMENTS; ENVIROMENTAL PROTECTION AGENCY SUOTH AUSTRALIA; 2013 Na zlecenie australijskiej agencji rządowej, zajmującej się sprawami ochrony środowiska (EPA South Australia) zbadany został poziom infradźwięków pochodzących z pracujących farm wiatrowych. W pracy zmierzono poziom infradźwięków dla obszarów miejskich i wiejskich, w tym dla kilku domów, znajdujących się w pobliżu pracujących farm wiatrowych (w sumie 11 lokalizacji). Najważniejsze konkluzje płynące z przeprowadzonych badań można scharakter yzować następująco: Poziom infradźwięków dla terenów wiejskich, zlokalizowanych w pobliżu działających farm wiatrowych nie jest wyższy niż dla terenów wiejskich w pobliżu, których nie istnieją żadne farmy wiatrowe czy terenów miejskich Poziom infradźwięków zmierzony w otoczeniu farm wiatrowych znajduje się znacznie poniżej progu percepcji. P Zmierzony poziom infradźwięków dla jednej lokalizacji, znajdującej się w pobliżu działającej farmy wiatrowej był najniższy spośród wszystkich jedenastu badanych miejsc.

42 AU TO REFERAT ROZPRAW Y D O K TORSKIEJ : P O M IARY I A N A L IZA SYG NAŁÓW I N F RADŹWIĘKOWYC H G E N E ROWA NYC H P R AC Ą T U R B IN W I AT ROWYC H D U Ż YC H M O C Y ; P O L ITECHNIKA O P O LSKA, I N S T Y T U T E L E K T ROENERGET Y K I I E N E RGII O D NAWIALNEJ, M G R INŻ. TO M A S Z M A L E C ; I N FO RMAC J E O D O K U M E N C IE Za cel pracy doktorskiej autor postawił przeprowadzenie kompleksowych i usystematyzowanych badań i wielowariantowych analiz sygnałów infradźwięków generowanych pracą obecnie wykorzystywanych turbin wiatrowych dużych mocy, o wartościach powyżej 1 MW. W tym celu w pierwszej części swojej pracy autor przeprowadził przegląd obecnej wiedzy na temat problematyki infradźwięków. W drugiej części pracy, autor przedstawił wyniki przeprowadzonych w ramach pracy badań terenowych. Pomiary infradźwięków w ramach pracy doktorskiej wykonane zostały dla pięciu lokalizacji w centralnej i południowo - zachodniej Polsce. Turbiny pracujące na rozważanych lokalizacjach to: Vensys 62, Repower MM92 (obecnie Senvion) dwie lokalizacje, Vensys 64 i Vestas V112. W momencie wykonywania badań, wiek turbin na poszczególnych lokalizacjach wynosił od 3 miesięcy do 5 lat.

43 AU TO REFERAT ROZPRAW Y D O K TORSKIEJ : P O M IARY I A N A L IZA SYG NAŁÓW I N F RADŹWIĘKOWYC H G E N E ROWA NYC H P R AC Ą T U R B IN W I AT ROWYC H D U Ż YC H M O C Y ; P O L ITECHNIKA O P O LSKA, I N S T Y T U T E L E K T ROENERGET Y K I I E N E RGII O D NAWIALNEJ, M G R INŻ. TO M A S Z M A L E C ; W N I O SKI Do ceny oddziaływania składowych infradźwiękowych odpowiednia jest krzywą ważenia G, która opisuje sposób ich odbioru przez człowieka i pozwala przeprowadzić ocenę zawężoną do infradźwiękowego zakresu częstotliwości. Istnieje wiele istotnych źródeł infradźwięków w bezpośrednim otoczeniu człowieka, związanych z jego działalnością (np. szlaki komunikacyjne - samochody, pociągi, maszyny i pojazdy rolnicze). W celu eliminacji wpływu zakłóceń przez nie wywołanych rekomenduje się wykonywanie pomiarów w okresach ich najmniejszej aktywności (np. w okresie nocy). Poziomy infradźwięków mierzone w otoczeniu badanych turbin wiatrowych nie przekraczają war tości kr yterialnych określonych dla potrzeb oceny hałasu infradźwiękowego w środowisku pracy (na podstawie PN -Z-01338: 86dB(G) i 102dB(G)). Zmierzone poziomy infradźwięków bez zastosowania krzywej korekcyjnej wynoszą od ok. 43dB do ok. 61dB dla częstotliwości 10Hz; od ok. 50dB do ok. 61dB dla częstotliwości 20Hz. Zmierzone poziomy infradźwięków znajdują się poniżej progu percepcji człowieka (92dB dla częstotliwości 10Hz, 74dB dla częstotliwości 20Hz). W celu wykluczenia wpływ na uzyskiwane wyniki pomiarów czynników innych niż prędkość wiatru, konieczne jest mierzenie pozostałych parametrów opisujących warunki atmosfer yczne tj.: temperatura i wilgotność powietr za, a także wielkość opadów. War tość mocy znamionowej zbadanych turbin wiatrowych nie ma wpływu na war tości poziomu ciśnienia akustycznego emitowanych podczas ich pracy infradźwięków. Wielkość mocy elektr ycznej oddawanej przez badane turbiny do systemu elektroenergetycznego nie ma istotnego wpływu na poziomy generowanych przez nie infradźwięków.

44 T I E F F REQUENTE G E R ÄUSCHE I N K L. I N F RASCHALL VON W I N D K RAFTA N L AG E N U N D A N D E REN Q U E L LEN; M I N ISTERIUM F Ü R U M W E LT, K L I M A U N D E N E RGIEWIRTS C H A F T B A D E N - WÜRTTEMBERG ; I N FO RMAC J E O D O K U M E N C IE LUBW (Instytut na rzecz badań i ochrony środowiska w Badenii- Wirtembergii) wraz z firmą Wolfel w latach przeprowadził projekt polegający na zbadaniu infradźwięków (od 1 Hz) i hałasu niskoczęstotliwościowego w otoczeniu elektrowni wiatrowych oraz innych źródeł. Przeprowadzone zostały pomiary w otoczeniu sześciu elektrowni wiatrowych różnych producentów i różnej wielkości o zakresie mocy od 1,8 do 3,2 megawatów. Odstępy od urządzeń wynosiły, w zależności od miejscowych uwarunkowań, 150, 300 i 700 metrów. Jako uzupełnienie do badań akustycznych przeprowadzono także pomiary wstrząsów, aby stwierdzić możliwą emisję drgań w otoczeniu elektrowni wiatrowych. Pomiary obejmowały również zagadnienie hałasu niskoczęstotliwościowego i infradźwiękowego, pochodzącego z ruchu komunikacyjnego.

45 T I E F F REQUENTE G E R ÄUSCHE I N K L. I N F RASCHALL VON W I N D K RAFTA N L AG E N U N D A N D E REN Q U E L LEN; M I N ISTERIUM F Ü R U M W E LT, K L I M A U N D E N E RGIEWIRTS C H A F T B A D E N - WÜRTTEMBERG ; W N I O SKI Wartości infradźwięków w otoczeniu elektrowni wiatrowych przy odstępach pomiędzy 120 m i 300 m są poniżej ludzkiego progu percepcji zgodnie z DIN (projekt 2013); W odległości 700 m od elektrowni wiatrowych można było spostrzec, że przy włączaniu turbiny, poziom mierzonych infradźwięków nie ulegał podwyższeniu lub podwyższał się w wąskim zakresie. Źródłem infradźwięków był przede wszystkim wiatr, a nie turbiny wiatrowe. Wstrząsy powstające w badanych elektrowniach wiatrowych były w odległości mniejszej niż 300m bardzo nieznaczne. W pomieszczeniach mieszkalnych nie stwierdzono żadnych znaczących oddziaływań w tym zakresie. Najwyższy poziom ciśnienia akustycznego w ramach projektu pomiarowego stwierdzono wewnątrz samochodu osobowego średniej klasy jadącego z prędkością 130 km/h. Jest to sytuacja dnia codziennego, na którą narażonych jest wiele osób. Uzyskane wartości zarówno w przypadku infradźwięków, jak również hałasu niskoczęstotliwościowego są o wiele większe od tych uzyskanych przy pomiarach ruchu ulicznego albo elektrowni wiatrowych.

46 RZUCANIE LODEM

47 RISK ANALYSIS OF ICE THROW FROM WIND TURBINES, HENRY SEIFERT, ANNETTE WESTERHELLWEG, JÜRGEN KRÖNING, 2003 Raport wykonany przez niemieckich naukowców, traktujący o zagadnieniu rzucania lodem przez turbiny wiatrowe. Analizowane jest zagadnienie rzucania lodem przez turbiny wiatrowe usytuowane w klimacie zimnym, gdzie zjawisko oblodzenia występuje często Istotne konkluzje opracowania można podsumować jako: Dla działających turbin wiatrowych, wszystkie obserwowane kawałki lodu spadały w odległości mniejszej niż 125m. Masa większości obserwowanych odłamków znajdowała się poniżej 1kg. Dla niepracującej turbiny istnieje ryzyko upadku kawałków lodu, bezpośrednio przy turbinie wiatrowej. Zasięg rzutu jest zależny od kierunku wiatru i rośnie wraz ze wzrostem prędkości wiatru. Bazując na przeprowadzonych obserwacjach oraz na eksperymentach w tunelu aerodynamicznym stworzono empiryczny wzór, pozwalający na określenie maksymalnego zasięgu rzucania lodem dla konkretnej turbiny: d = (D + H) 1.5 (d - zasięg rzutu lodem, D średnica rotora, H wysokość piasty) dla turbiny o wysokości piasty wynoszącej 120m i średnicy rotora równej 110m maksymalny zasięg rzutu dla niniejszej formuły wynosi 345m.