W poprzednim odcinku...

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "W poprzednim odcinku..."

Transkrypt

1 W poprzednim odcinku...

2 Yellowcake 70-90% koncentrat U 3 O 8

3 Konwersja U 3 O 8 --> UF 6 Uran, który ma zostać wykorzystany w reaktorach LWR (Light Water Reactors) jest konwertowany do UF 6, który łatwo przechodzi w stan gazowy i w tym stanie skupienia przechodzi proces wzbogacania Niewzbogacony! Prawie wszystkie komercyjne reaktory jądrowe są typu LWR. Woda jest stosowana jako chłodziwo oraz moderator. Paliwo w tych reaktorach wykorzystuje wzbogacony uran Yellow cake jest konwertowany do sześciofluorku uranu: wykorzystuje się w tym procesie kwas azotowy, zasadę amonową, wodór, kwas fluorowodorowy (HF) i fluor (F 2 ).

4 Konwersja U 3 O 8 do UF 6 Rozpuszczanie yellowcake yellowcake w roztworze kwasu azotowego, filtrowanie i chemiczne oczyszczanie. Uzyskany azotan uranylu ( >99.95%) jest zamieniany na tlenek uranu a następnie na sześciofluorek uranu, który sublimuje w postać gazową. Pierwszy krok: rozpuszczanie yellowcake w kwasie azotowym - tworzy się roztwór azotanu uranylu [UO 2 (NO 3 ) 2 ]. Chemical forms of uranium during conversion: yellowcake i roztwór azotanu uranylu [UO 2 (NO 3 ) 2 ].

5 Drugi krok: oczyszczanie azotanu uranylu [UO 2 (NO 3 ) 2 ] i zamiana na uranian amonu. Po oczyszczeniu azotanu uranylu, woda amoniakalna jest dodawana do roztworu, w wyniku tworzy się nierozpuszczalny uranian amonu [(NH 4 ) 2 U 2 O 7 ] - wytrąca się z roztworu. yellowcake, uranyl nitrate solution [UO 2 (NO 3 ) 2 ], and solid ammonium diuranate [(NH 4 ) 2 U 2 O 7 ].

6 Trzeci krok: Powstaje dwutlenek uranu [UO 2 ] zwany "brown oxide," wskutek oddziaływania wodorem na uranian amonu [(NH 4 ) 2 U 2 O 7 ] yellowcake uranyl nitrate solution [UO 2 (NO 3 ) 2 ] solid ammonium diuranate [(NH 4 ) 2 U 2 O 7 ], uranium dioxide [UO 2 ].

7 Czwarty krok: [HF] (kwas fluorowodorowy) jest dodawany do UO 2 i formuje czterofluorek uranu [UF 4 ], nazywany "green salt. (zieloną solą)

8 Piąty krok: chemiczna konwersja czterofluorku uranu [UF 4 ] do sześciofluorku uranu [UF 6 ] przy wykorzystaniu fluoru [F 2 ]. UF 6 jest nalewany do 13-tonowych cylindrów, w których jest chłodzony i po 5 dniach krystalizuje. Te metalowe kontenery są przewożone do fabryk wzbogacających zawartość U-235.

9 Najważniejsze reakcje chemiczne związane z konwersją uranu (Na każdym etapie konwersji usuwane są zanieczyszczenia)

10

11 Odpady deponowane w basenach (lagoon) z uranium conversion plant (Główne składniki zawarte w odpadach pochodzących z procesu konwersji uranu: azotan amonu, azotan sodu, azotan wapnia, węglan wapnia, uran, tor, rad) Związki chemiczne deponowane w basenach: NaNO 3, NH 4 NO 3, Ca(NO 3 ) 2, Ca(OH) 2, Si, Al, Fe, U, Th, P

12 Baseny lagoon lagoon (składowanie odpadów z etapu konwersji yellow cake do UF 6 ) Comurhex Malvési conversion plant, FranceThis plant converts U 3 O 8 to UF 4. Further processing to UF 6 is done at the Comurhex plant in Pierrelatte. Zagrożenia związane z nawalnymi opadami deszczu (np. lato 2003 r, styczeń 2006 r.) Zagrożenie silnymi wiatrami - przelewanie przez tamy (np. marzec 2006)

13 Zagrożenia środowiskowe związane z konwersją uranu Największym zagrożeniem związanym z procesem konwersji oraz wzbogacania jest związek UF 6 który jest toksyczny chemicznie oraz radioaktywny. UF 6 reaguje z wodą tworząc wysoce toksyczny fluorowodorowy kwas. Największe niebezpieczeństwo występuje w procesach, w których uczestniczy ciekły UF 6. Gdy UF6 ulotni się do atmosfery, reaguje z wilgocią w powietrzu i tworzy gęstą chmurę zawierającą fluorek wodoru (HF) - nie radioaktywny gaz, ekstremalnie toksyczny chemicznie. W 1986 roku w korporacji Sequoyah Fuels w Oklahomie doszło do przepełnienia cylindra na UF 6, który uległ rozszczelnieniu, doszło do wycieku HF, został zabity pracownik. The accident happened when an overfilled cylinder was heated in an attempt to remove excess UF 6. When the solid UF6 liquefied, the associated volume increase breached the cylinder.

14 Stały UF 6 jest białą, gęstą, krystaliczną substancją, która przypomina sól UF 6 + 2H 2 O --> UO 2 F 2 + 4HF UF 6 nie reaguje z tlenem, azotem, dwutlenkiem węgla lub suchym powietrzem, ale reaguje z wodą lub parą wodną. Z tego powodu, UF 6 jest zawsze magazynowany w szczelnych pojemnikach. Kiedy dojdzie do kontaktu UF6 z wodą, np. parą wodna w atmosferze, związki te reagują, tworząc silnie korozyjny fluorek wodoru (HF) oraz fluorek uranylu(uo 2 F 2 ). Zagrożenie chemiczne jest o wiele większe od radiologicznego. Związki te powodują korozję i są toksyczne (inhalacja, spożycie, przez skórę). Inhalacja oraz spożycie związków fluoru może prowadzić do śmierci.

15 Cylindry na naturalny UF 6 UF 6 jest magazynowany i transportowany w stalowych cylindrach. Rodzaj cylindra 48Y charakteryzują się pojemnością 12.5 t UF 6. W temperaturze otoczenia UF 6 jest w fazie stałej, w temperaturze 56.4 o C sublimuje (przechodzi w gaz).

16 Wzbogacanie uranu Proporcje izotopów uranu

17 Wzbogacanie UF 6 Cechy UF 6 które pozwalają wykorzystać ten związek w procesie wzbogacania: - tylko jeden izotop fluoru - jedyny lotny związek uranu w osiągalnym zakresie temperatury Powyżej temperatury 57 o C (134 o F) UF 6 jest gazem, a poniżej jest ciałem stałym. Fluor posiada tylko jeden izotop także można odseparować związek U235F 6 od U238F 6 tylko na podstawie różnicy masy 1% między izotopami uranu.

18 Wzbogacenie w izotop U-235 niezbędne do produkcji bomby atomowej Wzbogacenie w izotop U-235 niezbędne dla reaktorów jądrowych

19 Wzbogacanie - pierwszy etap Żaden cylinder nie powinien być wypełniony taką ilością UF 6, która po podgrzaniu do 250 F, zajmie więcej niż 95% objętości cylindra. Gdy UF 6 jest podgrzewany, rozszerza się i zmienia stan skupienia ze stałego na ciekły i lotny W pierwszym etapie wzbogacania cylindry z UF 6 są podgrzewane w autoklawie - tworzy się uranium hexafluoride gas, który jest przesyłany do instalacji wzbogacającej (np. gaseous diffusion plant)

20 Wzbogacanie uranu - metody - dyfuzja frakcjonująca Cząstki lżejsze przemieszczaj się szybciej i częściej uderzają w ścianki półprzepuszczalnej membrany

21 Gaz UF 6 przechodzi przez porowate membrany zawierające otwory nieznacznie większe od rozmiarów cząsteczek UF 6. Lżejsze cząstki UF 6 zawierające lżejszy izotop U-235 oraz 234 cechują się szybszą dyfuzją. Gaz po przejściu przez kilkaset membran zostaje wzbogacony do ok.. 5% lżejszego izotopu uranu

22 Wzbogacanie uranu - metody - wirowanie frakcjonujące Gaz UF 6 jest wprowadzany do cylindra, który wiruje z dużą prędkością kątową. Rotacja wytwarza siłę odśrodkową, która przesuwa cięższe cząstki (zawierające U-238) do zewnętrznych części cylindra, lżejsze cząstki UF 6 pozostają bliżej centrum cylindra. Ta metoda jest bardziej wydajna w porównaniu z metodą dyfuzji. Metodę wirowania wykorzystuje się powszechnie w Europie od ok. 30 lat. Większość uranu w chwili obecnej jest wzbogacane metodą dyfuzji i rotacji. Jednak metoda rotacyjna jest tańsza, w konsekwencji zamyka się też zakłady stosujące metodą dyfuzji. (Jasnoniebieski - U-235, granatowy - U-238)

23 Zalety metody wirowania W porównaniu z metodą dyfuzji, jest efektywniejsza (stosuje się ją w USA od 50 lat). 1. Efektywniej odseparowuje izotop U Aby uzyskać wzbogacenie 4-5% metoda wirowania wykorzystuje znacznie mniej etapów (kaskad) wzbogacania, podczas gdy metoda dyfuzji wymaga zastosowania więcej niż 1000 etapów. 3. Metoda wirowania wykorzystuje o ok. 90% mniej energii elektrycznej. Jest znacznie tańsza od metody dyfuzji. 4. Instalację wzbogacania wirowego łatwiej jest ukryć (przed satelitami) ponieważ nie wykorzystuje ona systemów intensywnego chłodzenia oraz potęznych systemów zasilania. 5. Jest mało awaryjna. 6. Modułowa struktura instalacji umożliwia jej łatwą rozbudowe oraz modyfikację.

24 Dyfuzja Rotacja Potrzebne jest przejście przez 1400 kaskad - modułów wzbogacających. Potrzebne tylko 20 kaskad wzbogacających

25 Wzbogacanie uranu - metoda laserowa Laser wywołuje jonizację izotopu U-235 Dodatni jon U-235 jest przyciągany do ujemnych elektrod. Metoda wykorzystywana również do separowania izotopów plutonu. Źródła wzbogaconego uranu (lub plutonu)

26 Stages are connected in series. The desired concentration of the product determines the number of stages in the cascade. The enriched output from each stage is passed on as input to the next stage Kaskady wzbogacające

27

28 Aktualnie funkcjonujące fabryki wzbogacania uranu

29 W trakcie wzbogacania tworzą się dwie frakcje UF 6, pierwsza bogatsza w izotop U-235 (do 5%) druga, uboższa w U-235 (<0.7%) - nazywamy ją odpadem (DU - depleted uranium) Ok. 6-8 ton DU jest produkowane na 1 tonę wyprodukowanego paliwa. Produkt do dalszego wykorzystania Odpad?

30 Składowanie zubożonego uranu 48G - cylinder na zubożony uran (w formie UF 6 ) Proces wzbogacania generuje dwa strumienie UF 6 : pierwszy wzbogacony w U-235 (koncentracja większa niż 0.7%) oraz drugi zubożony w uran-235 (koncentracja mniejsza niż 0.7%). Odpadem jest zubożony UF 6 (bogaty głównie z izotop U-238) - pracuje się nad jego re-konwersją do U 3 O 8 w celu zmniejszenia ilości odpadów w postaci fluorków oraz składowaniem bardziej stabilnego tlenku uranu (w długofalowej perspektywie). Po procesie wzbogacenia, zubożony UF 6 składowany jest w dużych stalowych cylindrach. Najpopularniejsze cylindry posiadają średnicę 48 cali.

31 Re-konwersja DU-UF 6 do UO x Z konwersją UF 6 do tlenków uranu związana jest emisja fluoru. Kwas HF jest produktem przemysłowym i jest sprzedawany, co pozwala uniknąć problemu składowania odpadów, jednak w procesie rekonwersji wytwarzany jest CaF 2 / MgF 2, które są odpadami.

32 Typical Depleted Cylinder Storage Yard (składowisko zubożonego uranu) Depleted uranium ( tails ) stored in large steel cylinders, located at Portsmouth, OH [Source: ANL: Environmental Science Division]

33 Straddle Carrier Cylinder Handler "Cylinder handlers" are specially designed vehicles also used to move and handle depleted uranium hexafluoride cylinders. One common method of moving depleted uranium hexafluoride cylinders uses a specially designed vehicle called a "straddle carrier." Sposób transportowania DU

34 Zagrożenia związane ze składowaniem DU Większość zubożonego UF 6 do tej pory jest składowane w stalowych cylindrach na placach usytuowanych na terenie zakładów wbogacenia (enrichment plants). Cylindry korodują - szczelność cylindrów musi być monitorowana a ich powierzchnia musi być cyklicznie zabezpieczana antykorozyjnie. Prace konserwatorskie wymagają przesuwania cylindrów, co podnosi ryzyko rozszczelnienia skorodowanych cylindrów. W przypadku korozji pojemników z UF 6 może dojść do zanieczyszczenia wód podziemnych oraz wzrostu koncentracji HF w powietrzu. A depleted uranium hexafluoride (DUF6) storage cylinder with external corrosion (rust) and a patch used to repair a breach, Portsmouth Gaseous Diffusion Plant, Portsmouth, Ohio. More than 16,000 DUF6 cylinders (approx. 195,000 metric tons) are currently stored at the Portsmouth plant. An additional 36,000 cylinders are stored at the Paducah Gaseous Diffusion Plant in Paducah, Kentucky, and nearly 5,000 more at the Oak Ridge site in Oak Ridge, Tennessee. (Photo credit IEER)

35 Zagrożenia związane z procesem wzbogacania uranu Poziom promieniowania na powierzchni zewnętrznej cylindra zawierającego DU UF 6 wynosi zazwyczaj ok. 2-3 millirem na godz (mrem/h). Co daje (przy ciągłej ekspozycji) mrem/rok (norma = 5000 mrem/rok) Rozpad uranu i jego produktów rozpadu są źródłem promieniowania gamma, dodatkowo promieniowanie alfa uranu wytwarza promieniowanie neutronowe jako rezultat reakcji jądrowych z fluorem. Promieniowanie gamma oraz neutronowe penetruje ściany pojemników stalowych

36 Zagrożenia cd. Jeżeli UF 6 zostanie uwolniony do atmosfery to powstają chemicznie aktywne związki: UO 2 F 2 (fluorek uranylu) i HF(kwas fluorowodorowy) Ponadto uran jest metalem ciężkim, który negatywnie (toksycznie) oddziałuje na organizm, szczególnie na nerki (jeżeli dostanie się do wnętrza organizmu). HF jest silną substancją powodującą korozję. Jeżeli dostanie się do organizmu przez inhalację, to niszczy płuca i powoduje śmierć. Hazards from UF6 cylinder engulfed in fireif a UF6 cylinder is engulfed in a long lasting externally fueled fire, its temperature may rise so high that the cylinder bursts and instantly releases its complete contents. In this case, lethal air concentrations of toxic substances can occur within distances of 500 to 1,000 meters.

37 Radioaktywność wzbogaconego UF 6 81 MBq / kg W przypadku wzbogaconego UF6 istnieje także ryzyko zajścia niekontrolowanej reakcji jądrowej - jeżeli zbyt duża ilość wzbogaconego uranu składowana jest w jednym miejscu to może zostać przekroczona masa krytyczna, może rozpocząć się reakcja rozczepienia i z nią związana emisja neutronów i promieniowania gamma.

38 Radioaktywność zubożonego UF 6 Radioaktywność kanadyjskiej rudy uranowej - 25 MBq / kg Radioaktywność australijskiej rudy uranowej - 0,5 MBq / kg Radioaktywność zubożonego uranu (DU) - 14 MBq / kg Radioaktywność wzbogaconego uranu - 81 MBq / kg

39 Promieniotwórczość zubożonego uranu Po ok. 10 tys lat Tor-230 oraz jego produkty rozpadu zaczynają zwiększać swoją koncentrację Zubożony uran posiada niezwykłą cechę - staję się coraz bardziej radioaktywny wraz z upływem czasu - jest to cecha, która musi być brana pod uwagę przy planach długofalowego składowania.

40 Radioaktywne residuum w opróżnionych cylindrach po wzbogaconym UF 6 Cylindry opróżnia się z UF 6, podgrzewając je w autoklawie. UF6 sublimuje (staje się gazem) i zasila instalacje wzbogacania. Jednak, w cylindrze znajdują się także izotopy emitujące promieniowanie gamma (produkty rozpadu U-238 oraz U-235), mianowicie: Th-234, Pa-234 i Th-231. Izotopy te powstały w ciągu kilku miesięcy od momentu odseparowania UF6 zubożonego i wzbogaconego. Izotopy te nie tworzą gazowych związków z fluorem. Pozostają w cylindrach, na dnie, w formie residuum, które nie jest usuwane z cylindrów. Te produkty rozpadu (w szczególności Pa-234) są źródłem promieniowania gamma w cylindrze. W pełnym cylindrze (wypełnionym UF 6 ) tylko mała część tworzącego się promieniowania gamma przedostaje się do ścianek cylindra, ponieważ większość tego promieniowania jest pochłaniane przez uran. W pustym cylindrze, promieniowanie gamma jest nadal obecne, i dochodzi do ścianek cylindra bez przeszkód.

41 Zagrożenie związane z UF6 residuum Po dostarczeniu UF6 do fabryki wzbogacania jest on wyładowywany z cylindra. Po wyładowaniu, w cylindrze pozostaje residuum, które emituje silne promieniowanie gamma.

42 W ciągu kilku tygodni od wyprodukowania UF6, powstają w nim produkty rozpadu: tor-234 i protaktyn-234 (w serii uranu- 238) oraz toru-231 (w serii uranu-235).

43 Te produkty rozpadu emitują promieniowanie gamma, większość tego promieniowania jest wychwytywana przez uran znajdujący się w cylindrze (UF 6 ). Uran jest słabym emitorem promieniowania gamma.

44 Aby opróżnić cylinder z UF6 cylinder jest podgrzewany w autoklawie.

45 Powyżej temperatury 56.4 o C, UF6 sublimuje (staje się gazem), podczas gdy produkty rozpadu nie tworzą lotnych związków z fluorem.

46 Produkty rozpadu uranu pozostają w cylindrze, formując gama-radioaktywne residuum. 500 mikrosv/h - dawka pochłonięta pr. gamma z pustego cylindra (4380 msv/rok) średnia dawka = 2,4 msv/rok; progowa dawka=50 msv/rok; śmiertelna dawka = msv/h

47 Ponieważ w pustym cylindrze nie ma uranu, promieniowanie gama nie jest pochłaniane i może swobodnie docierać i przechodzić przez ścianki cylindra. Promieniowanie gama z pustego cylindra jest ok. 100 razy większe niż z pełnego cylindra.

48 Cylinder na wzbogacony UF 6 Aby uniknąć zagrożenia związanego z niekontrolowaną reakcją jądrową, wzbogacony UF 6 jest składowany i transportowany w mniejszych stalowych cylindrach w porównaniu z naturalnym UF 6. Typ 30B cylindra wykorzystywany do wzbogaconego UF 6 posiada pojemność t UF 6. Niebezpieczeństwo związane z promieniowaniem gama i neutronowym w przypadku cylindrów ze wzbogaconym UF6 jest dużo większe w porównaniu z naturalnym UF 6.

49 Pastylki paliwowe O tym będzie następny wykład :)

Promieniowanie jonizujące

Promieniowanie jonizujące Promieniowanie jonizujące Wykład IV Krzysztof Golec-Biernat Promieniotwórczość naturalna Uniwersytet Rzeszowski, 22 listopada 2017 Wykład IV Krzysztof Golec-Biernat Promieniowanie jonizujące 1 / 21 Reakcja

Bardziej szczegółowo

CYKL PALIWOWY: OTWARTY CZY ZAMKNIĘTY CZY TO WYSTARCZY?

CYKL PALIWOWY: OTWARTY CZY ZAMKNIĘTY CZY TO WYSTARCZY? CYKL PALIWOWY: OTWARTY CZY ZAMKNIĘTY CZY TO WYSTARCZY? Stefan Chwaszczewski Instytut Energii Atomowej POLATOM W obecnie eksploatowanych reaktorach energetycznych, w procesach rozszczepienia jądrowego wykorzystywane

Bardziej szczegółowo

Szkolny konkurs chemiczny Grupa B. Czas pracy 80 minut

Szkolny konkurs chemiczny Grupa B. Czas pracy 80 minut Szkolny konkurs chemiczny Grupa B Czas pracy 80 minut Piła 1 czerwca 2017 1 Zadanie 1. (0 3) Z konfiguracji elektronowej atomu (w stanie podstawowym) pierwiastka X wynika, że w tym atomie: elektrony rozmieszczone

Bardziej szczegółowo

Energetyka Jądrowa. źródło: Wszystko o energetyce jądrowej, AREVA

Energetyka Jądrowa. źródło: Wszystko o energetyce jądrowej, AREVA Energetyka Jądrowa Wykład 5 28 marca 2017 źródło: Wszystko o energetyce jądrowej, AREVA Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów szef@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.pl/~szef/ Kiedy efektywne

Bardziej szczegółowo

Temat 2: Nazewnictwo związków chemicznych. Otrzymywanie i właściwości tlenków

Temat 2: Nazewnictwo związków chemicznych. Otrzymywanie i właściwości tlenków Zasada ogólna: We wzorze sumarycznym pierwiastki zapisujemy od metalu do niemetalu, natomiast odczytujemy nazwę zaczynając od niemetalu: MgO, CaS, NaF Nazwy związków chemicznych najczęściej tworzymy, korzystając

Bardziej szczegółowo

Cykl paliwowy reaktorów jądrowych lekkowodnych

Cykl paliwowy reaktorów jądrowych lekkowodnych 4 Cykl paliwowy reaktorów jądrowych lekkowodnych Marcin Buchowiecki Zakład Fizyki Molekularnej, Uniwersytet Szczeciński 1. Wstęp W związku z rozwojem polskiej energetyki jądrowej ważnym zagadnieniem jest

Bardziej szczegółowo

PODSTAWOWE POJĘCIA I PRAWA CHEMICZNE

PODSTAWOWE POJĘCIA I PRAWA CHEMICZNE PODSTAWOWE POJĘCIA I PRAWA CHEMICZNE Zadania dla studentów ze skryptu,,obliczenia z chemii ogólnej Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego 1. Jaka jest średnia masa atomowa miedzi stanowiącej mieszaninę izotopów,

Bardziej szczegółowo

2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu z 4 objętościami H 2 otrzymano 1 objętość N 2 i 4 objętości H 2O. Jaki gaz uległ spalaniu?

2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu z 4 objętościami H 2 otrzymano 1 objętość N 2 i 4 objętości H 2O. Jaki gaz uległ spalaniu? 1. Oblicz, ilu moli HCl należy użyć, aby poniższe związki przeprowadzić w sole: a) 0,2 mola KOH b) 3 mole NH 3 H 2O c) 0,2 mola Ca(OH) 2 d) 0,5 mola Al(OH) 3 2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu

Bardziej szczegółowo

Zadanie 3. (2 pkt) Uzupełnij zapis, podając liczbę masową i atomową produktu przemiany oraz jego symbol chemiczny. Th... + α

Zadanie 3. (2 pkt) Uzupełnij zapis, podając liczbę masową i atomową produktu przemiany oraz jego symbol chemiczny. Th... + α Zadanie: 1 (2 pkt) Określ liczbę atomową pierwiastka powstającego w wyniku rozpadów promieniotwórczych izotopu radu 223 88Ra, w czasie których emitowane są 4 cząstki α i 2 cząstki β. Podaj symbol tego

Bardziej szczegółowo

I ,11-1, 1, C, , 1, C

I ,11-1, 1, C, , 1, C Materiał powtórzeniowy - budowa atomu - cząstki elementarne, izotopy, promieniotwórczość naturalna, okres półtrwania, średnia masa atomowa z przykładowymi zadaniami I. Cząstki elementarne atomu 1. Elektrony

Bardziej szczegółowo

1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne

1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 1. PODSTAWOWE PRAWA I POJĘCIA CHEMICZNE 5 1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 1.1. Wyraź w gramach masę: a. jednego atomu żelaza, b. jednej cząsteczki kwasu siarkowego. Odp. 9,3 10 23 g; 1,6 10 22

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Trwałość jądra atomowego. Okres połowicznego rozpadu

Spis treści. Trwałość jądra atomowego. Okres połowicznego rozpadu Spis treści 1 Trwałość jądra atomowego 2 Okres połowicznego rozpadu 3 Typy przemian jądrowych 4 Reguła przesunięć Fajansa-Soddy ego 5 Szeregi promieniotwórcze 6 Typy reakcji jądrowych 7 Przykłady prostych

Bardziej szczegółowo

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW. Eliminacje rejonowe II stopień

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW. Eliminacje rejonowe II stopień POUFNE Pieczątka szkoły 28 stycznia 2016 r. Kod ucznia (wypełnia uczeń) Imię i nazwisko (wypełnia komisja) Czas pracy 90 minut KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2015/2016 Eliminacje rejonowe

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania z chemii kl VII

Kryteria oceniania z chemii kl VII Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co

Bardziej szczegółowo

Fizyka współczesna. Jądro atomowe podstawy Odkrycie jądra atomowego: 1911, Rutherford Rozpraszanie cząstek alfa na cienkich warstwach metalu

Fizyka współczesna. Jądro atomowe podstawy Odkrycie jądra atomowego: 1911, Rutherford Rozpraszanie cząstek alfa na cienkich warstwach metalu Odkrycie jądra atomowego: 9, Rutherford Rozpraszanie cząstek alfa na cienkich warstwach metalu Tor ruchu rozproszonych cząstek (fakt, że część cząstek rozprasza się pod bardzo dużym kątem) wskazuje na

Bardziej szczegółowo

PIROLIZA BEZEMISYJNA UTYLIZACJA ODPADÓW

PIROLIZA BEZEMISYJNA UTYLIZACJA ODPADÓW PIROLIZA BEZEMISYJNA UTYLIZACJA ODPADÓW Utylizacja odpadów komunalnych, gumowych oraz przerób biomasy w procesie pirolizy nisko i wysokotemperaturowej. Przygotował: Leszek Borkowski Marzec 2012 Piroliza

Bardziej szczegółowo

Wykłady z Geochemii Ogólnej

Wykłady z Geochemii Ogólnej Wykłady z Geochemii Ogólnej III rok WGGiOŚ AGH 2010/11 dr hab. inż. Maciej Manecki A-0 p.24 www.geol.agh.edu.pl/~mmanecki ELEMENTY KOSMOCHEMII Nasza wiedza o składzie materii Wszechświata pochodzi z dwóch

Bardziej szczegółowo

Wykład 7. Odpady promieniotwórcze (część 1) Opracowała E. Megiel, Wydział Chemii UW

Wykład 7. Odpady promieniotwórcze (część 1) Opracowała E. Megiel, Wydział Chemii UW Wykład 7 Odpady promieniotwórcze (część 1) Opracowała E. Megiel, Wydział Chemii UW Definicja i podział odpadów promieniotwórczych Odpadem promieniotwórczym określamy niepotrzebny, zużyty materiał, który

Bardziej szczegółowo

WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU

WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU ZA GŁÓWNE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ UWAŻANE SĄ: -przemysł -transport -rolnictwo -gospodarka komunalna Zanieczyszczenie gleb Przyczyny zanieczyszczeń gleb to, np.: działalność

Bardziej szczegółowo

ARKUSZ 1 POWTÓRZENIE DO EGZAMINU Z CHEMII

ARKUSZ 1 POWTÓRZENIE DO EGZAMINU Z CHEMII ARKUSZ 1 POWTÓRZENIE DO EGZAMINU Z CHEMII Zadanie 1. Na rysunku przedstawiono fragment układu okresowego pierwiastków. Dokoocz zdania tak aby były prawdziwe. Wiązanie jonowe występuje w związku chemicznym

Bardziej szczegółowo

Gospodarka wypalonym paliwem jądrowym analiza opcji dla energetyki jądrowej w Polsce

Gospodarka wypalonym paliwem jądrowym analiza opcji dla energetyki jądrowej w Polsce Gospodarka wypalonym paliwem jądrowym analiza opcji dla energetyki jądrowej w Polsce Stefan Chwaszczewski Program energetyki jądrowej w Polsce: Zainstalowana moc: 6 000 MWe; Współczynnik wykorzystania

Bardziej szczegółowo

Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A.

Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A. Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A. 1. Atomy to: A- niepodzielne cząstki pierwiastka B- ujemne cząstki materii C- dodatnie cząstki materii D- najmniejsze cząstki pierwiastka, zachowujące jego

Bardziej szczegółowo

SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA

SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA Zadania dla studentów ze skryptu,,obliczenia z chemii ogólnej Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego 1. Reakcja między substancjami A i B zachodzi według

Bardziej szczegółowo

ODKRYCIE PROMIENIOTWÓRCZOŚCI PROMIENIOWANIE JĄDROWE I JEGO WŁAŚCIWOŚCI

ODKRYCIE PROMIENIOTWÓRCZOŚCI PROMIENIOWANIE JĄDROWE I JEGO WŁAŚCIWOŚCI ODKRYCIE PROMIENIOTWÓRCZOŚCI PROMIENIOWANIE JĄDROWE I JEGO WŁAŚCIWOŚCI Wilhelm Roentgen 1896 Stan wiedzy na rok 1911 1. Elektron masa i ładunek znikomy ułamek masy atomu 2. Niektóre atomy samorzutnie emitują

Bardziej szczegółowo

Laboratorium z Konwersji Energii. Ogniwo Paliwowe PEM

Laboratorium z Konwersji Energii. Ogniwo Paliwowe PEM Laboratorium z Konwersji Energii Ogniwo Paliwowe PEM 1.0 WSTĘP Ogniwo paliwowe typu PEM (ang. PEM FC) Ogniwa paliwowe są urządzeniami elektro chemicznymi, stanowiącymi przełom w dziedzinie źródeł energii,

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM PRZEMIAN ENERGII

LABORATORIUM PRZEMIAN ENERGII LABORATORIUM PRZEMIAN ENERGII BADANIE OGNIWA PALIWOWEGO TYPU PEM I. Wstęp Ćwiczenie polega na badaniu ogniwa paliwowego typu PEM. Urządzenia tego typy są obecnie rozwijane i przystosowywane do takich aplikacji

Bardziej szczegółowo

Krzysztof Stańczyk. CZYSTE TECHNOLOGIE UśYTKOWANIA WĘGLA

Krzysztof Stańczyk. CZYSTE TECHNOLOGIE UśYTKOWANIA WĘGLA Krzysztof Stańczyk CZYSTE TECHNOLOGIE UśYTKOWANIA WĘGLA GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA Katowice 2008 Spis treści Wykaz skrótów...7 1. Wprowadzenie...11 1.1. Wytwarzanie i uŝytkowanie energii na świecie...11

Bardziej szczegółowo

HTR - wysokotemperaturowy reaktor jądrowy przyjazny środowisku. Jerzy Cetnar AGH

HTR - wysokotemperaturowy reaktor jądrowy przyjazny środowisku. Jerzy Cetnar AGH HTR - wysokotemperaturowy reaktor jądrowy przyjazny środowisku Jerzy Cetnar AGH Rodzaje odziaływań rekatorów jądrowych na środowisko człowieka Bezpośrednie Zagrożenia w czasie eksploatacji Zagrożeniezwiązane

Bardziej szczegółowo

Promieniotwórczość naturalna. Jądro atomu i jego budowa.

Promieniotwórczość naturalna. Jądro atomu i jego budowa. Promieniotwórczość naturalna. Jądro atomu i jego budowa. Doświadczenie Rutherforda (1909). Polegało na bombardowaniu złotej folii strumieniem cząstek alfa (jąder helu) i obserwacji odchyleń ich toru ruchu.

Bardziej szczegółowo

Transport materiałów radioaktywnych Thermal photograph of nuclear transport - Nov 5, 2010

Transport materiałów radioaktywnych Thermal photograph of nuclear transport - Nov 5, 2010 Transport materiałów radioaktywnych Thermal photograph of nuclear transport - Nov 5, 2010 Thermography photos showing in 'red' heat emitting from nuclear transport containers in the railway station at

Bardziej szczegółowo

OCHRONA RADIOLOGICZNA PACJENTA. Promieniotwórczość

OCHRONA RADIOLOGICZNA PACJENTA. Promieniotwórczość OCHRONA RADIOLOGICZNA PACJENTA Promieniotwórczość PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ (radioaktywność) zjawisko samorzutnego rozpadu jąder atomowych niektórych izotopów, któremu towarzyszy wysyłanie promieniowania α, β,

Bardziej szczegółowo

Energetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa

Energetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa Energetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa Wykład 10-11.XII.2018 Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów szef@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.pl/~szef/ Energetyka Jądrowa 11.XII.2018

Bardziej szczegółowo

doświadczenie Rutheforda Jądro atomowe składa się z nuklonów: neutronów (obojętnych elektrycznie) i protonów (posiadających ładunek dodatni +e)

doświadczenie Rutheforda Jądro atomowe składa się z nuklonów: neutronów (obojętnych elektrycznie) i protonów (posiadających ładunek dodatni +e) 1 doświadczenie Rutheforda Jądro atomowe składa się z nuklonów: neutronów (obojętnych elektrycznie) i protonów (posiadających ładunek dodatni +e) Ilość protonów w jądrze określa liczba atomowa Z Ilość

Bardziej szczegółowo

Metoda Elementów Skooczonych

Metoda Elementów Skooczonych Metoda Elementów Skooczonych Temat: Technologia wodorowa Prowadzący dr hab. Tomasz Stręk Wykonali Bartosz Wabioski Adam Karolewicz Wodór - wstęp W dzisiejszych czasach Wodór jest powszechnie uważany za

Bardziej szczegółowo

pobrano z serwisu Fizyka Dla Każdego - - zadania z fizyki, wzory fizyczne, fizyka matura

pobrano z serwisu Fizyka Dla Każdego -  - zadania z fizyki, wzory fizyczne, fizyka matura 14. Fizyka jądrowa zadania z arkusza I 14.10 14.1 14.2 14.11 14.3 14.12 14.4 14.5 14.6 14.13 14.7 14.8 14.14 14.9 14. Fizyka jądrowa - 1 - 14.15 14.23 14.16 14.17 14.24 14.18 14.25 14.19 14.26 14.27 14.20

Bardziej szczegółowo

Otrzymywanie wodoru M

Otrzymywanie wodoru M Otrzymywanie wodoru M Własności wodoru Wodór to najlżejszy pierwiastek świata, składa się on tylko z 1 protonu i krążącego wokół niego elektronu. W stanie wolnym występuje jako cząsteczka dwuatomowa H2.

Bardziej szczegółowo

Zgodnie z rozporządzeniem wczesne wykrywanie skażeń promieniotwórczych należy do stacji wczesnego ostrzegania, a pomiary są prowadzone w placówkach.

Zgodnie z rozporządzeniem wczesne wykrywanie skażeń promieniotwórczych należy do stacji wczesnego ostrzegania, a pomiary są prowadzone w placówkach. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie stacji wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych i placówek prowadzących pomiary skażeń promieniotwórczych Joanna Walas Łódź, 2014

Bardziej szczegółowo

Oddziaływanie cząstek z materią

Oddziaływanie cząstek z materią Oddziaływanie cząstek z materią Trzy główne typy mechanizmów reprezentowane przez Ciężkie cząstki naładowane (cięższe od elektronów) Elektrony Kwanty gamma Ciężkie cząstki naładowane (miony, p, cząstki

Bardziej szczegółowo

Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Budowa atomu, układ okresowy i promieniotwórczość

Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Budowa atomu, układ okresowy i promieniotwórczość strona 1/11 Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Budowa atomu, układ okresowy i promieniotwórczość Monika Gałkiewicz Zad. 1 () Przedstaw pełną konfigurację elektronową atomu pierwiastka

Bardziej szczegółowo

Model elektrowni jądrowej

Model elektrowni jądrowej Model elektrowni jądrowej Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z budową i działaniem elektrowni jądrowej. Wstęp Rozszczepienie jądra atomowego to proces polegający na rozpadzie wzbudzonego

Bardziej szczegółowo

I etap ewolucji :od ciągu głównego do olbrzyma

I etap ewolucji :od ciągu głównego do olbrzyma I etap ewolucji :od ciągu głównego do olbrzyma Spalanie wodoru a następnie helu i cięższych jąder doprowadza do zmiany składu gwiazdy i do przesunięcia gwiazdy na wykresie H-R II etap ewolucji: od olbrzyma

Bardziej szczegółowo

Niska emisja SPOTKANIE INFORMACYJNE GMINA RABA WYŻNA

Niska emisja SPOTKANIE INFORMACYJNE GMINA RABA WYŻNA Niska emisja SPOTKANIE INFORMACYJNE GMINA RABA WYŻNA Obniżenie emisji dwutlenku węgla w Gminie Raba Wyżna poprzez wymianę kotłów opalanych biomasą, paliwem gazowym oraz węglem Prowadzący: Tomasz Lis Małopolska

Bardziej szczegółowo

Warszawski konkurs chemiczny KWAS. Etap I szkolny. Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

Warszawski konkurs chemiczny KWAS. Etap I szkolny. Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Warszawa 17 marca 2009r. Warszawski konkurs chemiczny KWAS Etap I szkolny Kod ucznia: Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Maksymalna ilość punktów 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Liczba

Bardziej szczegółowo

WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY

WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY Instrukcja przygotowana w Pracowni Dydaktyki Chemii Zakładu Fizykochemii Roztworów. 1. Zanieczyszczenie wody. Polska nie należy do krajów posiadających znaczne

Bardziej szczegółowo

Jednostki Ukadu SI. Jednostki uzupełniające używane w układzie SI Kąt płaski radian rad Kąt bryłowy steradian sr

Jednostki Ukadu SI. Jednostki uzupełniające używane w układzie SI Kąt płaski radian rad Kąt bryłowy steradian sr Jednostki Ukadu SI Wielkość Nazwa Symbol Długość metr m Masa kilogram kg Czas sekunda s Natężenie prądu elektrycznego amper A Temperatura termodynamiczna kelwin K Ilość materii mol mol Światłość kandela

Bardziej szczegółowo

ORP - jeden z parametrów określających jakość wody

ORP - jeden z parametrów określających jakość wody ORP - jeden z parametrów określających jakość wody Woda wodzie nierówna. I choć na pierwszy rzut oka nie widać różnicy między wodą mineralną, z kranu czy jonizowaną, to nie pozostaje to bez znaczenia dla

Bardziej szczegółowo

WPŁYW ELEKTROWNI JĄDROWYCH NA ŚRODOWISKO

WPŁYW ELEKTROWNI JĄDROWYCH NA ŚRODOWISKO POZNAN UNIVE RSITY OF TE CHNOLOGY ACADE MIC JOURNALS No 74 Electrical Engineering 2013 Justyna MICHALAK* WPŁYW ELEKTROWNI JĄDROWYCH NA ŚRODOWISKO W artykule przedstawiono zagadnienia dotyczące wpływu elektrowni

Bardziej szczegółowo

2.4. ZADANIA STECHIOMETRIA. 1. Ile moli stanowi:

2.4. ZADANIA STECHIOMETRIA. 1. Ile moli stanowi: 2.4. ZADANIA 1. Ile moli stanowi: STECHIOMETRIA a/ 52 g CaCO 3 b/ 2,5 tony Fe(OH) 3 2. Ile g stanowi: a/ 4,5 mmol ZnSO 4 b/ 10 kmol wody 3. Obl. % skład Fe 2 (SO 4 ) 3 6H 2 O 4. Obl. % zawartość tlenu

Bardziej szczegółowo

śywotność światowych zasobów uranu

śywotność światowych zasobów uranu Jądrowy cykl paliwowy Fuel and power plant operation schedule Jądrowy cykl paliwowy Schemat cyklu (uproszczony Ruda uranowa Interim Storage interim e.g. Elektrownia jądrowa 1000 MWe zuŝywa rocznie ok.

Bardziej szczegółowo

Na rysunku przedstawiono fragment układu okresowego pierwiastków.

Na rysunku przedstawiono fragment układu okresowego pierwiastków. Na rysunku przedstawiono fragment układu okresowego pierwiastków. Zadanie 1 (0 1) W poniższych zdaniach podano informacje o pierwiastkach i ich tlenkach. Które to tlenki? Wybierz je spośród podanych A

Bardziej szczegółowo

Do dyskusji. Czy potrafimy unieszkodliwiać odpady radioaktywne? Prof. dr inż. A. Strupczewski Narodowe Centrum Badań Jądrowych

Do dyskusji. Czy potrafimy unieszkodliwiać odpady radioaktywne? Prof. dr inż. A. Strupczewski Narodowe Centrum Badań Jądrowych Do dyskusji Czy potrafimy unieszkodliwiać odpady radioaktywne? Prof. dr inż. A. Strupczewski Narodowe Centrum Badań Jądrowych A.Strupczewski@cyf.gov.pl Układ barier izolujących paliwo wypalone w szwedzkim

Bardziej szczegółowo

Wypalone paliwo jądrowe - co dalej? Reprocesing

Wypalone paliwo jądrowe - co dalej? Reprocesing Wypalone paliwo jądrowe - co dalej? Reprocesing U-238 + n -> U-239 -> Np-239 -> Pu-239 (rozczepialny) Ok. 1% masy wypalonego paliwa stanowi pluton-239, powstały z konwersji U-238, ok. 94% masy SNF stanowi

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie jonizujące

Promieniowanie jonizujące Promieniowanie jonizujące Wykład III Krzysztof Golec-Biernat Reakcje jądrowe Uniwersytet Rzeszowski, 8 listopada 2017 Wykład III Krzysztof Golec-Biernat Promieniowanie jonizujące 1 / 12 Energia wiązania

Bardziej szczegółowo

Podstawowe własności jąder atomowych

Podstawowe własności jąder atomowych Podstawowe własności jąder atomowych 1. Ilość protonów i neutronów Z, N 2. Masa jądra M j = M p + M n - B 2 2 Q ( M c ) ( M c ) 3. Energia rozpadu p 0 k 0 Rozpad zachodzi jeżeli Q > 0, ta nadwyżka energii

Bardziej szczegółowo

Energetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa

Energetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa Energetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa Wykład 8-27.XI.2018 Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów szef@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.pl/~szef/ Wykład 8 Energia atomowa i jądrowa

Bardziej szczegółowo

BADANIE WYNIKÓW NAUCZANIA Z CHEMII KLASA I GIMNAZJUM. PYTANIA ZAMKNIĘTE.

BADANIE WYNIKÓW NAUCZANIA Z CHEMII KLASA I GIMNAZJUM. PYTANIA ZAMKNIĘTE. BADANIE WYNIKÓW NAUCZANIA Z CHEMII KLASA I GIMNAZJUM. PYTANIA ZAMKNIĘTE. 1. Którą mieszaninę można rozdzielić na składniki poprzez filtrację; A. Wodę z octem. B. Wodę z kredą. C. Piasek z cukrem D. Wodę

Bardziej szczegółowo

Wdrożenie dyrektywy IED realne koszty i korzyści dla środowiska? Marzena Jasińska - Łodyga Grupa Ożarów S.A.

Wdrożenie dyrektywy IED realne koszty i korzyści dla środowiska? Marzena Jasińska - Łodyga Grupa Ożarów S.A. Wdrożenie dyrektywy IED realne koszty i korzyści dla środowiska? Marzena Jasińska - Łodyga Grupa Ożarów S.A. Historia Zakładu Czerwiec 1974 decyzja o powołaniu Cementowni Ożarów Listopad 1977 - uruchomienie

Bardziej szczegółowo

Chemia. 3. Która z wymienionych substancji jest pierwiastkiem? A Powietrze. B Dwutlenek węgla. C Tlen. D Tlenek magnezu.

Chemia. 3. Która z wymienionych substancji jest pierwiastkiem? A Powietrze. B Dwutlenek węgla. C Tlen. D Tlenek magnezu. Chemia Zestaw I 1. Na lekcjach chemii badano właściwości: żelaza, węgla, cukru, miedzi i magnezu. Który z zestawów badanych substancji zawiera tylko niemetale? A Węgiel, siarka, tlen. B Węgiel, magnez,

Bardziej szczegółowo

XV Wojewódzki Konkurs z Chemii

XV Wojewódzki Konkurs z Chemii XV Wojewódzki Konkurs z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego II Etap powiatowy 16 styczeń 2018

Bardziej szczegółowo

Zagrożenia naturalnymi źródłami promieniowania jonizującego w przemyśle wydobywczym. Praca zbiorowa pod redakcją Jana Skowronka

Zagrożenia naturalnymi źródłami promieniowania jonizującego w przemyśle wydobywczym. Praca zbiorowa pod redakcją Jana Skowronka Zagrożenia naturalnymi źródłami promieniowania jonizującego w przemyśle wydobywczym Praca zbiorowa pod redakcją Jana Skowronka GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA Katowice 2007 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE (J. SKOWRONEK)...

Bardziej szczegółowo

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW POUFNE Pieczątka szkoły 16 styczeń 2010 r. Kod ucznia Wpisuje uczeń po otrzymaniu zadań Imię Wpisać po rozkodowaniu pracy Czas pracy 90 minut Nazwisko KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY

Bardziej szczegółowo

PIROLIZA. GENERALNY DYSTRYBUTOR REDUXCO www.dagas.pl :: email: info@dagas.pl :: www.reduxco.com

PIROLIZA. GENERALNY DYSTRYBUTOR REDUXCO www.dagas.pl :: email: info@dagas.pl :: www.reduxco.com PIROLIZA Instalacja do pirolizy odpadów gumowych przeznaczona do przetwarzania zużytych opon i odpadów tworzyw sztucznych (polietylen, polipropylen, polistyrol), w której produktem końcowym może być energia

Bardziej szczegółowo

CHEMIA I GIMNAZJUM WYMAGANIA PODSTAWOWE

CHEMIA I GIMNAZJUM WYMAGANIA PODSTAWOWE WYMAGANIA PODSTAWOWE wskazuje w środowisku substancje chemiczne nazywa sprzęt i szkło laboratoryjne opisuje podstawowe właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów

Bardziej szczegółowo

CHEMIA LEKCJA 1. Budowa atomu, Izotopy Promieniotwórczość naturalna i sztuczna. Model atomu Bohra

CHEMIA LEKCJA 1. Budowa atomu, Izotopy Promieniotwórczość naturalna i sztuczna. Model atomu Bohra CHEMIA LEKCJA 1. Budowa atomu, Izotopy Promieniotwórczość naturalna i sztuczna Model atomu Bohra SPIS TREŚCI: 1. Modele budowy atomu Thomsona, Rutherforda i Bohra 2. Budowa atomu 3. Liczba atomowa a liczba

Bardziej szczegółowo

CYKL PALIWOWY W ENERGETYCE JĄDROWEJ Mateusz Malec, Mateusz Pacyna Politechnika Wrocławska

CYKL PALIWOWY W ENERGETYCE JĄDROWEJ Mateusz Malec, Mateusz Pacyna Politechnika Wrocławska CYKL PALIWOWY W ENERGETYCE JĄDROWEJ Mateusz Malec, Mateusz Pacyna Politechnika Wrocławska Uran właściwości i zastosowanie w energetyce Uran, pomimo że jest najcięższym naturalnie występującym pierwiastkiem

Bardziej szczegółowo

A - liczba nukleonów w jądrze (protonów i neutronów razem) Z liczba protonów A-Z liczba neutronów

A - liczba nukleonów w jądrze (protonów i neutronów razem) Z liczba protonów A-Z liczba neutronów Włodzimierz Wolczyński 40 FIZYKA JĄDROWA A - liczba nukleonów w jądrze (protonów i neutronów razem) Z liczba protonów A-Z liczba neutronów O nazwie pierwiastka decyduje liczba porządkowa Z, a więc ilość

Bardziej szczegółowo

I Etap szkolny 16 listopada Imię i nazwisko ucznia: Arkusz zawiera 19 zadań. Liczba punktów możliwych do uzyskania: 39 pkt.

I Etap szkolny 16 listopada Imię i nazwisko ucznia: Arkusz zawiera 19 zadań. Liczba punktów możliwych do uzyskania: 39 pkt. XV Wojewódzki Konkurs z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego I Etap szkolny 16 listopada 2017

Bardziej szczegółowo

Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Wiązania chemiczne, budowa cząsteczek

Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Wiązania chemiczne, budowa cząsteczek strona 1/11 Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Wiązania chemiczne, budowa cząsteczek Monika Gałkiewicz Zad. 1 () Podaj wzory dwóch dowolnych kationów i dwóch dowolnych anionów posiadających

Bardziej szczegółowo

Opracował: dr inż. Tadeusz Lemek

Opracował: dr inż. Tadeusz Lemek Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria i Gospodarka Wodna w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracował:

Bardziej szczegółowo

X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12

X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12 ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12 Imię i nazwisko Szkoła Klasa Nauczyciel Uzyskane punkty Zadanie 1. (10

Bardziej szczegółowo

Procesy wytwarzania, oczyszczania i wzbogacania biogazu

Procesy wytwarzania, oczyszczania i wzbogacania biogazu Marcin Cichosz, Roman Buczkowski Procesy wytwarzania, oczyszczania i wzbogacania biogazu Schemat ideowy pozyskiwania biometanu SUBSTRATY USUWANIE S, N, Cl etc. USUWANIE CO 2 PRZYGOTOWANIE BIOGAZ SUSZENIE

Bardziej szczegółowo

wodór, magneto hydro dynamikę i ogniowo paliwowe.

wodór, magneto hydro dynamikę i ogniowo paliwowe. Obecnieprodukcjaenergiielektrycznejodbywasię główniewoparciuosurowcekonwencjonalne : węgiel, ropę naftową i gaz ziemny. Energianiekonwencjonalnaniezawszejest energią odnawialną.doniekonwencjonalnychźródełenergii,

Bardziej szczegółowo

Obliczenia chemiczne

Obliczenia chemiczne strona 1/8 Obliczenia chemiczne Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Wagowe stosunki stechiometryczne w związkach chemicznych i reakcjach chemicznych masa atomowa

Bardziej szczegółowo

Energetyka Jądrowa. Wykład 3 14 marca Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów

Energetyka Jądrowa. Wykład 3 14 marca Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów Energetyka Jądrowa Wykład 3 14 marca 2017 Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów szef@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.pl/~szef/ Henri Becquerel 1896 Promieniotwórczość 14.III.2017 EJ

Bardziej szczegółowo

1. Określ liczbę wiązań σ i π w cząsteczkach: wody, amoniaku i chloru

1. Określ liczbę wiązań σ i π w cząsteczkach: wody, amoniaku i chloru 1. Określ liczbę wiązań σ i π w cząsteczkach: wody, amoniaku i chloru 2. Na podstawie struktury cząsteczek wyjaśnij dlaczego N 2 jest bierny a Cl 2 aktywny chemicznie? 3. Które substancje posiadają budowę

Bardziej szczegółowo

Rozszczepienie (fission)

Rozszczepienie (fission) Rozszczepienie (fission) Odkryte w 1938 r. przy naświetlaniu jąder 238 U neutronami Zaobserwowano rozpad beta produktów reakcji, przypisany początkowo radowi 226 Ra Hahn i Strassmann pokazali metodami

Bardziej szczegółowo

Energetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa

Energetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa Energetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa Wykład 13 15 stycznia 2019 Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów szef@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.pl/~szef/ Cykl paliwowy Paliwa jądrowego

Bardziej szczegółowo

11) Stan energetyczny elektronu w atomie kwantowanym jest zespołem : a dwóch liczb kwantowych b + czterech liczb kwantowych c nie jest kwantowany

11) Stan energetyczny elektronu w atomie kwantowanym jest zespołem : a dwóch liczb kwantowych b + czterech liczb kwantowych c nie jest kwantowany PYTANIA EGZAMINACYJNE Z CHEMII OGÓLNEJ I Podstawowe pojęcia chemiczne 1) Pierwiastkiem nazywamy : a zbiór atomów o tej samej liczbie masowej b + zbiór atomów o tej samej liczbie atomowej c zbiór atomów

Bardziej szczegółowo

Woda. Najpospolitsza czy najbardziej niezwykła substancja Świata?

Woda. Najpospolitsza czy najbardziej niezwykła substancja Świata? Woda Najpospolitsza czy najbardziej niezwykła substancja Świata? Cel wykładu Odpowiedź na pytanie zawarte w tytule A także próby odpowiedzi na pytania typu: Dlaczego woda jest mokra a lód śliski? Dlaczego

Bardziej szczegółowo

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab CZĄSTECZKA I RÓWNANIE REKCJI CHEMICZNEJ potrafi powiedzieć co to jest: wiązanie chemiczne, wiązanie jonowe, wiązanie

Bardziej szczegółowo

uczeń opanował wszystkie wymagania podstawowe i ponadpodstawowe

uczeń opanował wszystkie wymagania podstawowe i ponadpodstawowe 1 Agnieszka Wróbel nauczyciel biologii i chemii Plan pracy dydaktycznej na chemii w klasach pierwszych w roku szkolnym 2015/2016 Poziom wymagań Ocena Opis wymagań podstawowe niedostateczna uczeń nie opanował

Bardziej szczegółowo

Litowce i berylowce- lekcja powtórzeniowa, doświadczalna.

Litowce i berylowce- lekcja powtórzeniowa, doświadczalna. Doświadczenie 1 Tytuł: Badanie właściwości sodu Odczynnik: Sód metaliczny Szkiełko zegarkowe Metal lekki o srebrzystej barwie Ma metaliczny połysk Jest bardzo miękki, można kroić go nożem Inne właściwości

Bardziej szczegółowo

Analiza aktywacyjna składu chemicznego na przykładzie zawartości Mn w stali.

Analiza aktywacyjna składu chemicznego na przykładzie zawartości Mn w stali. Analiza aktywacyjna składu chemicznego na przykładzie zawartości Mn w stali. Projekt ćwiczenia w Laboratorium Fizyki i Techniki Jądrowej na Wydziale Fizyki Politechniki Warszawskiej. dr Julian Srebrny

Bardziej szczegółowo

Zadanie 1. (2 pkt) Określ, na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków, typ wiązania w związkach: KBr i HBr.

Zadanie 1. (2 pkt) Określ, na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków, typ wiązania w związkach: KBr i HBr. Zadanie 1. (2 pkt) Określ, na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków, typ wiązania w związkach: KBr i HBr. Typ wiązania w KBr... Typ wiązania w HBr... Zadanie 2. (2 pkt) Oceń poprawność poniższych

Bardziej szczegółowo

XXI KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY 2013/2014

XXI KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY 2013/2014 IMIĘ I NAZWISKO PUNKTACJA SZKOŁA KLASA NAZWISKO NAUCZYCIELA CHEMII I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE Inowrocław 24 maja 2014 Im. Jana Kasprowicza INOWROCŁAW XXI KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY

Bardziej szczegółowo

profesjonalne, kompleksowe opomiarowanie i rozliczanie mediów dostarczanych do Twojego lokalu

profesjonalne, kompleksowe opomiarowanie i rozliczanie mediów dostarczanych do Twojego lokalu BIAŁYSTOK GDAŃSK WARSZAWA ul. Świętojańska 6 ul. Fieldorfa 10/3 tel. 533 025 696 tel. /85/ 654 67 53 tel. /58/ 710 05 98 profesjonalne, kompleksowe opomiarowanie i rozliczanie mediów dostarczanych do Twojego

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje rejonowe

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje rejonowe kod ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO Uzyskane punkty.. WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje rejonowe Zadanie

Bardziej szczegółowo

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr

Bardziej szczegółowo

Budowa atomu. Wiązania chemiczne

Budowa atomu. Wiązania chemiczne strona /6 Budowa atomu. Wiązania chemiczne Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Budowa atomu; jądro i elektrony, składniki jądra, izotopy. Promieniotwórczość i

Bardziej szczegółowo

Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 13 stycznia 2017 r. zawody II stopnia (rejonowe)

Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 13 stycznia 2017 r. zawody II stopnia (rejonowe) Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 13 stycznia 2017 r. zawody II stopnia (rejonowe) Kod ucznia Suma punktów Witamy Cię na drugim etapie konkursu chemicznego. Podczas konkursu możesz korzystać

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE NR 12. Th jest jednym z produktów promieniotwórczego rozpadu uranu. Próbka

ĆWICZENIE NR 12. Th jest jednym z produktów promieniotwórczego rozpadu uranu. Próbka ĆWICZENIE NR 12 WYDZIELANIE 90 Th Z AZOTANU URANYLU Podstawy fizyczne 90 Th jest jednym z produktów promieniotwórczego rozpadu uranu. Próbka oczyszczonych chemicznie związków naturalnego uranu po upływie

Bardziej szczegółowo

Układ zgazowania RDF

Układ zgazowania RDF Układ zgazowania RDF Referencje Od 2017, wraz z firmą Modern Technologies and Filtration Sp. z o.o, wykonaliśmy 6 instalacji zgazowania, takich jak: System zgazowania odpadów drzewnych dla Klose Czerska

Bardziej szczegółowo

Przy prawidłowej pracy silnika zapłon mieszaniny paliwowo-powietrznej następuje od iskry pomiędzy elektrodami świecy zapłonowej.

Przy prawidłowej pracy silnika zapłon mieszaniny paliwowo-powietrznej następuje od iskry pomiędzy elektrodami świecy zapłonowej. TEMAT: TEORIA SPALANIA Spalanie reakcja chemiczna przebiegająca między materiałem palnym lub paliwem a utleniaczem, z wydzieleniem ciepła i światła. Jeżeli w procesie spalania wszystkie składniki palne

Bardziej szczegółowo

Powstawanie żelazianu(vi) sodu przebiega zgodnie z równaniem: Ponieważ termiczny rozkład kwasu borowego(iii) zachodzi zgodnie z równaniem:

Powstawanie żelazianu(vi) sodu przebiega zgodnie z równaniem: Ponieważ termiczny rozkład kwasu borowego(iii) zachodzi zgodnie z równaniem: Zad. 1 Ponieważ reakcja jest egzoenergetyczna (ujemne ciepło reakcji) to wzrost temperatury spowoduje przesunięcie równowagi w lewo, zatem mieszanina przyjmie intensywniejszą barwę. Układ będzie przeciwdziałał

Bardziej szczegółowo

Wyższy Urząd Górniczy. Zagrożenie radiacyjne w podziemnych wyrobiskach górniczych

Wyższy Urząd Górniczy. Zagrożenie radiacyjne w podziemnych wyrobiskach górniczych Wyższy Urząd Górniczy Zagrożenie radiacyjne w podziemnych wyrobiskach górniczych Zagrożenie radiacyjne w podziemnych wyrobiskach górniczych Katowice 2011 Copyright by Wyższy Urząd Górniczy, Katowice 2011

Bardziej szczegółowo

Zgłaszanie czy występowanie o zezwolenie

Zgłaszanie czy występowanie o zezwolenie Zgłaszanie czy występowanie o zezwolenie Skorzęcin 16.06.2016 Jerzy Wojnarowicz poziomy regulacji działalności Prawo atomowe Zgodnie z art. 4, działalność związana z narażeniem na promieniowanie jonizujące:

Bardziej szczegółowo

Niska emisja sprawa wysokiej wagi

Niska emisja sprawa wysokiej wagi M I S EMISJA A Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Suwałkach Sp. z o.o. Niska emisja sprawa wysokiej wagi Niska emisja emisja zanieczyszczeń do powietrza kominami o wysokości do 40 m, co prowadzi do

Bardziej szczegółowo

Sole. 2. Zaznacz reszty kwasowe w poniższych solach oraz wartościowości reszt kwasowych: CaBr 2 Na 2 SO 4

Sole. 2. Zaznacz reszty kwasowe w poniższych solach oraz wartościowości reszt kwasowych: CaBr 2 Na 2 SO 4 Sole 1. Podkreśl poprawne uzupełnienia zdań: Sole to związki, które dysocjują w wodzie na kationy/aniony metali oraz kationy/ aniony reszt kwasowych. W temperaturze pokojowej mają stały/ ciekły stan skupienia

Bardziej szczegółowo

UNIWERSALNY BUFOR ODDYCHAJĄCY G3B

UNIWERSALNY BUFOR ODDYCHAJĄCY G3B UNIWERSALNY BUFOR ODDYCHAJĄCY G3B 1. Przedłużenie życia transformatorów typu otwartego. Hermetycznie uszczelniony transformator z użyciem oddychającego buforu G3B. Tlen w oleju powoduje przedwczesne starzenie

Bardziej szczegółowo

grupa a Człowiek i środowisko

grupa a Człowiek i środowisko grupa a Człowiek i środowisko................................................. Imię i nazwisko Poniższy test składa się z 18 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową

Bardziej szczegółowo