Przepisy bezpieczeństwa i porządkowe obowiązujące w laboratorium chemicznym.

Transkrypt

1 Przepisy bezpieczeństwa i porządkowe obowiązujące w laboratorium chemicznym. Laboratorium chemiczne może być miejscem odkrywania i uczenia się. Jednak ze względu na charakter pracy w laboratorium, może to być miejsce niebezpieczne, jeśli nie są podejmowane właściwe środki ostrożności. Mimo dołożenia wszelkich starań, aby wyeliminować z doświadczeń użycie materiałów wybuchowych, bardzo toksycznych lub rakotwórczych, istnieją pewne nieuniknione zagrożenia związane z wykorzystaniem różnych środków chemicznych i wyposażenia laboratorium. Studenci powinni uczyć się i przestrzegać ogólnych zasad bezpieczeństwa w celu zapewnienia bezpiecznego środowiska laboratoryjnego dla siebie i dla ludzi, pracujących w pobliżu. Dodatkowe, szczegółowe środki bezpieczeństwa będą ogłaszane przed eksperymentami, w których istnieje potencjalne zagrożenie. Studenci, którzy nie będą przestrzegać wszystkich zasad bezpieczeństwa będą dyscyplinowani (pouczenie, punkty karne, poproszeni o opuszczenie laboratorium lub inne wg uznania prowadzącego zajęcia). Należy pamiętać, że są to ogólne wytyczne, a zatem mogą być niepełne. Studencie, jeśli nie jesteś pewien, proszę pytaj. Najlepszym sposobem zapobiegania wypadkom jest poznanie możliwych zagrożeń. Zasady ogólne 1. Noszenie okularów ochronnych wymagane jest przez cały czas pobytu w laboratorium. Postanowienia prawne nakładają, na wszystkie osoby znajdujące się w laboratorium, obowiązek noszenia okularów ochronnych. Zagrożenie ochlapania jest jednym z najbardziej znaczących zagrożeń występujących w laboratorium, a oczy są bardzo wrażliwe. 2. Soczewki kontaktowe nie są dozwolone w laboratorium. Okulary ochronne zapobiegają ochlapaniu oka, ale nie zabezpieczają przed oparami. Soczewki kontaktowe mogą absorbować substancje chemiczne z powietrza (zwłaszcza nowoczesne oddychające soczewki), powodując podrażnienie oka. 3. Fartuchy ochronne muszą być założone przez cały czas pobytu w laboratorium. 4. Należy nosić ubrania, które obejmują i ochraniają klatkę piersiową, brzuch, boki, plecy, ramiona i nogi. Szorty lub spódnice powyżej kolana nie są wskazane w laboratorium. Odzież powinna chronić przed bezpośrednią ekspozycją skóry na substancje chemiczne. Nigdy nie należy nosić ubrań, nadmiernie luźnych. Należy upewnić się, że krawat, szalik itp. są dobrze schowane pod fartuchem laboratoryjnym. Stanowić one mogą zagrożenie pożarowe (jeśli pochylicie się w pobliżu otwartego ognia), jak również zagrożenie chemiczne (jeśli przypadkowo zanurzycie w niebezpiecznej substancji chemicznej). W rzeczywistości należy poważnie zastanowić się czy nie używać starych ubrań, których nie będzie żal zniszczyć. 5. Należy nosić obuwie wygodne, które okrywa i chroni całkowicie stopę. Sandały, wysokie obcasy itp. nie są dozwolone w laboratorium. Obuwie noszone w laboratorium ma za zadanie ochronę stóp przed zachlapaniem. Wysokie obcasy, śliskie podeszwy utrudniają utrzymanie równowagi. Wielogodzinne chodzenie i stanie będzie zapewne przyczyną zmęczenia i bólu stóp, zwłaszcza w niewygodnym obuwiu. 6. Należy rozważyć czy warto nosić biżuterię podczas pracy w laboratorium. Niektóre chemikalia parują bardzo szybko z powierzchni skóry, minimalizując bezpośrednie zagrożenie przedostania się toksyny przez skórę. Jednakże pierścionki, zegarki oraz inne

2 formy biżuterii, mogą utrudniać odparowanie, wówczas substancja pozostaje w dłuższym kontakcie ze skórą, znacznie zwiększają zagrożenie. Jeśli ktoś jednak zdecyduje się nosić biżuterię w laboratorium, powinien mieć szczególnie na uwadze wszelkie objawy podrażnień skórnych takich jak swędzenie, pieczenie itp. 7. Włosy powinny być tak uczesane, aby nie przeszkadzały podczas wykonywania doświadczeń. Włosy długie należy spiąć z tyłu głowy, gdyż mogą przypadkowo wpaść w płomienie lub chemikalia. Wiele lakierów do włosów, żeli, pianek itp. jest łatwopalnych! Luźne, długie włosy, mogą również zasłaniać pole widzenia, co może prowadzić do wypadków. 8. Praca w laboratorium dozwolona jest wyłącznie w obecności nauczyciela akademickiego lub pracownika technicznego. 9. Jeśli nie czujesz się dobrze, zgłoś to natychmiast przełożonym. Padaczka, ciąża, dysleksja, głuchota, a także inne schorzenia mogą być niebezpieczne w laboratorium. JEŻELI CHORUJESZ NA JAKĄKOLWIEK CHOROBĘ, KTÓRA TWOIM ZDANIEM MOŻE NEGATYWNIE WPŁYNĄĆ NA ZDONOŚĆ DO BEZPIECZNEGO WYKONYWANIA ZADAŃ W LABORATORIUM LUB JAKIKOLWIEK INNY STAN, KTÓRY SPRAWIA, ŻE JESTEŚ SZCZEGÓLNIE NARAŻONY NA RYZYKO POWIADOM JAK NAJSZYBCIEJ PRZEŁOŻONYCH (np. nauczyciela akademickiego lub laboranta). Jeśli przełożeni będą wiedzieli o problemach zdrowotnych, będą mogli podjąć działania, aby praca w laboratorium była możliwie bezpieczna dla danej osoby. 10. Należy natychmiast informować przełożonych o jakimkolwiek wypadku. W przypadku uszkodzenia ciała, bez względu na jego wielkość, zwiększamy ryzyko przedostania się substancji toksycznych bezpośrednio do krwioobiegu. 11. W sytuacji awaryjnej najszybszym sposobem informowania przełożonych laboratorium jest KRZYK! 12. Zgłoś wszelkie zdarzenia, które stwarzają niebezpieczeństwo, takie jak: rozsypanie, rozlanie itp. substancji chemicznych. W przypadku ochlapania chemikaliami osoby, należy natychmiast usunąć wszystkie zabrudzone ubrania i przemyć ciało dużą ilością wody. Jeśli duża część ubrania została zanieczyszczona, natychmiast udać się pod prysznic bezpieczeństwa (nad drzwiami wyjściowymi laboratorium) i usunąć zanieczyszczoną odzież. Małe wycieki, rozlania, rozsypania na stole laboratoryjnym lub na podłodze należy natychmiast wyczyścić. W przypadkach wątpliwych należy zwrócić się o poradę do prowadzącego zajęcia nauczyciela akademickiego. 13. Jedzenie, picie, żucie gumy, palenie jest surowo zabronione w laboratorium. Artykuły spożywcze mogą absorbować substancje chemiczne z powietrza lub można je przenieść z mebli laboratoryjnych, powodując spożycie tych substancji. Mimo że większość metali ciężkich nie jest szczególnie toksycznych to mogą się kumulować w organizmie prowadząc do ciężkiego zatrucia. Z tych samych powodów nie należy używać naczyń laboratoryjnych do celów konsumpcyjnych. 14. Nie wolno przeprowadzać prób smakowych czegokolwiek, co znajduje się w laboratorium. 15. NALEŻY MYĆ RĘCE! Podczas pracy laboratoryjnej należy myć ręce jak najczęściej, dokładniej zwłaszcza przed jedzeniem oraz na koniec laboratorium. 16. Nie wolno pipetować ustami!

3 Nawet wówczas, gdy jest to tylko woda. Do pipetowania służą pipety zaopatrzone w odpowiednie urządzenia zasysające. 17. Nie wolno wąchać chemikaliów bezpośrednio z pojemnika. Niektóre substancje chemiczne są bardzo żrące (opary mogą poważnie podrażnić delikatne tkanki nosa). Aby bezpiecznie powąchać substancję chemiczną, należy trzymać ją w pewnej odległości od nosa a z drugiej strony za pomocą dłoni, przybliżyć opary w kierunku twarzy. 18. Student powinien być przygotowany przed przystąpieniem do zajęć laboratoryjnych. Przygotowanie studenta będzie sprawdzane testem przed każdą pracownią. 19. Przed każdym doświadczeniem należy zastanowić się, jakie reakcje chemiczne i okoliczności związane z ich przebiegiem mogą stanowić ewentualne zagrożenie i podjąć odpowiednie środki zaradcze. W przypadkach wątpliwych należy zwrócić się o poradę do prowadzącego zajęcia nauczyciela akademickiego. 20. Bez wiedzy nauczyciela akademickiego nie wolno wykonywać eksperymentów i prac niewchodzących w zakres ćwiczeń. Studencie, jeśli jesteś ciekaw i chcesz wykonać eksperyment nieujęty w procedury doświadczalne, skonsultuj się najpierw z nauczycielem akademickim. Jeśli to doświadczenie będzie bezpieczne i możliwe do wykonania, nauczyciel akademicki może zezwolić na ten eksperyment. 21. Każdy student jest odpowiedzialny za porządek na stanowisku, przy którym pracuje. Po zakończonej pracy należy uporządkować stanowisko, umieścić na właściwych miejscach odczynniki i sprzęt laboratoryjny oraz sprawdzić szczelność zamknięcia zaworów wodnych i gazowych. Stół laboratoryjny powinien być zawsze czysty i suchy. Brudne naczynia laboratoryjne należy umyć natychmiast po zakończeniu ćwiczenia i najlepiej odstawić na suszarkę do szkła laboratoryjnego. Na 15 minut przed zakończeniem zajęć laboratoryjnych należy rozpocząć porządkowanie pracowni. Za stan pracowni odpowiadają dyżurni, którzy opuszczają pracownię jako ostatni po zezwoleniu pracownika technicznego. 22. Przed użyciem odczynników należy przynajmniej dwukrotnie odczytać treść etykietki na słoiku lub butelce, aby wykluczyć ryzyko pomyłki. Wiele związków chemicznych na pierwszy rzut oka wygląda identycznie i może różnić się nieznacznie w pisowni lub stężeniu. Dlatego należy zapoznać się z ulotką, jeżeli będzie się już trzymać pojemnik w dłoni, uważnie przyjrzeć się etykiecie po raz drugi i sprawdzić, czy to jest dokładnie to, czego się potrzebuje. 23. Nie wolno używać reagentów z nieoznaczonych pojemników. Wszystkie butelki, pojemniki, w których przechowywane są odczynniki powinny mieć odpowiednie etykiety, więc jeśli brakuje etykiety to prawdopodobnie nie jest to właściwy odczynnik. 24. Nigdy nie bierz więcej odczynników niż potrzebujesz. Oznacza to, że jeśli będziemy potrzebować około 5 ml roztworu, należy użyć 10 ml zlewki, a NIE, 600 ml zlewki. Gazu i wody, a przede wszystkim odczynników i wody destylowanej należy używać oszczędnie, w ilościach niezbędnych do wykonania ćwiczenia. 25. Nigdy nie wlewaj z powrotem niewykorzystanej części odczynnika do jego oryginalnego pojemnika.

4 Należy sprawdzić, czy ktokolwiek inny w pobliżu twojego stanowisku lub w laboratorium, nie potrzebuje tego odczynnika. Wyjątek stanowią np. bufory, lecz wówczas studenci zostaną poinformowani o tym fakcie. 26. Nigdy nie wylewaj odpadów chemicznych do zlewu oraz nie wyrzucaj do kosza na śmieci, chyba, że zostanie to nakazane przez prowadzących laboratorium. Resztki niezużytych odczynników oraz zlewki poreakcyjne (z wyjątkiem wyszczególnionych przez przełożonych) należy po zakończonym ćwiczeniu wylać do pojemników na zlewki. 27. Butelki i słoiki z odczynnikami przeznaczonymi do wspólnego użytku należy natychmiast po użyciu odstawić na wyznaczone miejsce. 28. Nie wolno pozostawiać butelek otwartych. Może to, bowiem prowadzić do zamiany korków, a przez to do zanieczyszczenia odczynników. 29. Doświadczenia w trakcie, których wydzielają się trujące, żrące lub cuchnące gazy i pary (Cl 2, H 2 S, HCN, tlenki azotu, SO 2, CO i pary rtęci) należy wykonywać wyłącznie pod wyciągiem. 30. Nie należy nachylać się nad naczyniami z ogrzewanymi płynami, ani wkładać głowy pod dygestorium. 31. Zawsze należy kierować wylot ogrzewanej probówki tak, aby w trakcie wrzenia nie było możliwości ochlapania siebie lub innej osoby. 32. Przed użyciem palnika, należy się upewnić, czy nikt w pobliżu nie ma żadnych łatwopalnych rozpuszczalników organicznych. 33. Przed użyciem łatwopalnego odczynnika należy upewnić się, że w pobliżu nikt nie używa otwartego ognia. 34. Nigdy nie należy zbierać uszkodzonego szkła gołymi rękami. 35. Należy zastanowić się czy warto stosować makijaż w laboratorium. Makijaż może adsorbować zanieczyszczenia, kondensując je w pobliżu skóry, co może prowadzić do podrażnień. Perfumy i inne kosmetyki o intensywnym zapachu mogą utrudnić identyfikację zapachową związków chemicznych. 36. Należy unikać przynoszenia nadmiernej ilości książek, toreb oraz innych osobistych rzeczy do laboratorium. Torby, książki i inne przedmioty należy przechowywać w miejscach przeznaczonych do tego celu. Pamiętaj, że chemikalia laboratoryjne mogą zniszczyć rzeczy osobiste. Zawsze istnieje niebezpieczeństwo rozlania chemikaliów, stwarzając zagrożenie pożarowe. W laboratorium chemicznym, można użyć szufladę do przechowywania rzeczy osobistych podczas eksperymentu. 37. Telefony komórkowe, radia, magnetofony, odtwarzacze CD i inne urządzenia tego typu nie mogą być używane podczas pracy w laboratorium. Telefon, głośna muzyka rozpraszają uwagę. Słuchawki natomiast utrudniają komunikację werbalną (np. ostrzeżenia o zagrożeniu). 38. W czasie ćwiczeń należy zachować spokój (nie wolno prowadzić głośnych rozmów). Nie wolno przyjmować odwiedzin osób postronnych. 39. Niepunktualność nie będzie tolerowana w laboratorium! Niepunktualny student nie będzie dopuszczony do pisania testu, (co jest jednoznaczne z zerowym wynikiem testu) i poproszony o opuszczenie pracowni na czas trwania testu.

5 Wyposażenie laboratorium 40. Należy używać sprzętu laboratoryjnego zgodnie z jego przeznaczeniem i zgodnie z instrukcją obsługi. 41. Podczas pracy przy dygestorium szyba powinna być opuszczona. 42. Nie należy nachylać się nad naczyniami z ogrzewanymi płynami, ani wkładać głowy pod dygestorium. 43. Jeżeli zauważone zostanie uszkodzone, rozbite szkło laboratoryjne należy zgłosić to obsłudze laboratorium. 44. Nieużywane taborety winny być wsunięte pod stół laboratoryjny. 45. Wiele rzeczy (szklanych, metalowych itp.) wygląda tak samo bez względu czy są gorące czy zimne. Należy być wyjątkowo ostrożnym, gdy pracuje się z otwartym ogniem. Należy upewnić się, że przedmiot, który chcemy wziąć do ręki jest dostatecznie schłodzony. Nagłe wypadki. 46. Należy zapamiętać gdzie znajduje się sprzęt pierwszej pomocy, gaśnice koce gaśnicze itp. 47. Jeżeli ktokolwiek zauważy uszkodzenia sprzętu ratunkowego, pierwszej pomocy powinien natychmiast to zgłosić przełożonym. 48. Należy zastanowić się, co robić w nagłych przypadkach. Odpowiednie instrukcje umieszczone są w laboratorium w widocznym, łatwo dostępnym miejscu. 49. Numer alarmowy (112). Należy znać podstawowe numery alarmowe. 50. Karty Charakterystyki (MSDS) są dostępne na życzenie. Podstawowe informacje dotyczące bezpieczeństwa zostaną przekazane podczas omawiania poszczególnych eksperymentów. W laboratorium wszystkie chemikalia traktowane są, jako potencjalnie niebezpieczne. Jeśli ktoś jest zainteresowany szczegółowymi informacjami o danej substancji może je znaleźć na stronie MSDS. Pożar 51. W przypadku pożaru, lub jakiegokolwiek innego niebezpiecznego zdarzenia: NIE PANIKUJ! 52. Po usłyszeniu alarmu należy ewakuować się z budynku. 53. Jeżeli niewielka cześć odzieży zostanie zajęta przez ogień, gasić ją można przez klepanie, zaduszenie ognia szmatą ręcznikiem itp. 54. Jeżeli duża część odzieży będzie zajęta przez ogień, najgorszym rozwiązaniem jest przemieszczanie się, bieganie itp. Do gaszenie nie należy używać pryszniców! Są dwie opcje do prawidłowego i szybkiego ugaszenia odzieży: a. Należy położyć się na podłodze i toczyć się (turlać) b. Należy użyć koca gaśniczego 55. Nigdy nie wolno używać gaśnic w celu stłumienia ognia na osobie. Gaśnice z dwutlenkiem węgla podczas rozprężania gazu generują bardzo niskie temperatury, mogące być przyczyną szoku termicznego, odmrożenia. Wszystkie rodzaje gaśnic potencjalnie mogą spowodować uduszenie.

6 56. W razie pożaru w zlewce lub innym pojemniku, należy je przykryć czymś trudnopalnym (np. szkiełkiem zegarkowym). 57. Nigdy nie należy przemieszczać obiektu, który się pali! 58. Nigdy nie należy używać wody do gaszenia pożarów chemikaliów. Wiele łatwopalnych cieczy jest lżejszych od wody. Inne substancje chemiczne (np. sód), mogą gwałtownie reagować z wodą! 59. Jeżeli pożar będzie na tyle duży, że zajdzie konieczność użycia gaśnicy, należy zrobić to zgodnie z instrukcją i przeznaczeniem. 60. Wiele odczynników (np. alkohole, aceton) jest łatwopalnych. Nie należy ich używać w pobliżu otwartego ognia.