Druga rewolucja przemysłowa

Transkrypt

1 Druga rewolucja przemysłowa

2 Pojęcie drugiej rewolucji przemysłowej 1914 rozpad porządku światowego Przyspieszenie postępu technicznego w drugiej połowie XIX w., umownośd daty 1870 Granica między pierwszą i drugą rewolucją nie jest wyrazista

3 Cechy charakterystyczne okresu Postęp techniczny w wielu nowych gałęziach Naukowe podstawy postępu technicznego Zmiany formy przedsiębiorstw pojawienie się korporacji Pojawienie się nowych potęg przemysłowych (Niemcy, USA) Społeczne i polityczne konsekwencje przemian technologicznych

4 Masowa produkcja stali Żelazo i stal (0,5-1,75% węgla) Technologie (od lat 50-tych): konwertor Bessemera, piec martenowski (bracia Martin, bracia Siemens), proces zasadowy (Sindey Thomas) Zastosowanie: maszyny, broo, pojazdy (szyny kolejowe), konstrukcje, poszycia statków, itd. Masowośd.

5

6 Światowa produkcja żelaza i stali tys. ton Rok Produkcja

7 Węgiel Zastosowanie: maszyny parowe, wytop żelaza i stali, ogrzewanie Odwadnianie kopalo maszyna parowa Oświetlenie i wentylacja Mechanizacja wydobycia (wrębiarka, ładowarka) Transport urobku Zabezpieczanie chodników Sucha destylacja koks i gaz zamiast spalania

8 Wydobycie węgla na świecie, miliony ton Rok Wydobycie

9 Hutnictwo aluminium Technologia: elektroliza (boksyty), wymaga dużej ilości energii Własności: lekkie, odporne Zastosowanie: lekkie konstrukcje, maszty, samoloty, samochody, statki Duraluminium stop z magnezem, miedzią i krzemem)

10 Przemysł chemiczny Smoła pogazowa: barwniki, leki (aspiryna), kosmetyki, smary, materiały fotograficzne, masy plastyczne Barwniki na skalę masową bakteriologia badania nad fermentacją, pasteryzacją konserwacja żywności rozwój przemysłu przetwórczego Nawozy sztuczne (potasowe, fosforowe, saletrzaki) Celuloza włókna sztuczne, bakelit, celuloid, fotografia Kauczuk wulkanizacja płaszcze, uszczelki, izolacja, ogumienie kół

11 Ropa naftowa Destylacja Produkty: nafta (oświetlenie), oleje, smary, wazelina, asfalt, benzyna Benzyna to początkowo bezużyteczny produkt uboczny Silnik spalinowy i żarówka: teraz głównym zastosowaniem ropy naftowej staje się nie oświetlenie, lecz napędzanie silników

12 Nowe silniki Turbina dużo wydajniejsza od tłokowej maszyny parowej, ale wymaga wysokiej klasy obróbki Silnik spalinowy synteza wielu wynalazków: czterosów, uszczelnienie, smarowanie, zapłon, benzyna Można budowad małe samochód (silnik + ogumienie!) Także sterowce i samoloty Silnik wysokoprężny (Diesel): duża moc, małe drgania. Silniki stacjonarne, okrętowe, ciągniki, czołgi

13 Produkcja samochodów 1900 na świecie 5 tys. samochodów 1913 roczna produkcja światowa 570 tys. (485 tys. USA) Zakłady Forda i wynalazek taśmy Pojęcie fordyzmu

14

15

16 Elektrycznośd Faraday, lata 30-te silnik i prądnica Generator (Edison) Prąd zmienny, transformator Zastosowania: napęd (silniki wielkie i małe zmiana konstrukcji maszyn) Komunikacja: telegraf Morse a Transport: Tramwaje Oświetlenie: zastępuje naftę i gaz

17

18 Przełom w transporcie lądowym Kolej: tys. km Ok tys. km ,1 mln. km Drogi: nawierzchnia, tunele (dynamit!), mosty (stal!), samochody

19 Transport morski 1870 parowce wypierają żaglowce, wypornośd wzrasta z 1000 BRT (największe żaglowce) do 50 tys. BRT (największe statki 1913) Tonaż floty światowej ml. BRT ml. BRT Statki wyspecjalizowanie np. chłodnie (mięso)

20 Pierwszy nowoczesny statek: Great Britain, 1843

21 Titanic

22 Postęp techniczny w rolnictwie Chemizacja podnosi wydajnośd ziemi Podobnie, lepsze odmiany roślin i zwierząt hodowlanych Mechanizacja (siewniki, żniwiarki, kombajny, traktory, młockarnie) podnosi wydajnośd pracy Podnoszenie wydajności ziemi ma znaczenie w przeludnionej Europie, pracy w dysponującej rezerwami ziemi Ameryce Inwestycje w rolnictwie są opłacalne wobec szybkiego rozwoju rynków na żywnośd i surowce rolnicze

23 Endogeniczny charakter postępu technologicznego Postęp technologiczny zostaje zinstytucjonalizowany Uniwersytety rozwijają nauki ścisłe Powstają wyspecjalizowane uczelnie techniczne Wielkie firmy tworzą laboratoria badawcze Niemcy i USA przodują w postępie technicznym

24 Wielkie firmy Pojęcie efektów skali Pojawiają się wielkie zakłady produkcyjne i wielkie przedsiębiorstwa Formą mobilizacji kapitału staje się spółka akcyjna Następuje oddzielenie własności od zarządzania, firmy nabierają charakter struktur hierarchicznych, biurokracji, wykształca się warstwa menadżerów Amerykanie przodują w nowych formach zarządzania (fordyzm, tayloryzm)

25 Skutki społeczne Urbanizacja powstają wielkie, nowoczesne miasta przemysłowe i portowe Wykształca się klasa robotnicza Spada liczebnośd dzieci w rodzinie Poprawia się powszechne wykształcenie, rozszerza się alfabetyzacja i czytelnictwo Zmienia się pozycja kobiet w coraz większym stopniu są obecne na rynku pracy i w życiu społecznym

26 Skutki polityczne Pojawiają się nowe, masowe ruchy społeczne (zorganizowane w postaci partii i związków zawodowych) Ciągle żywe są stare ideologie: liberalizm i konserwatyzm, ale pojawiają się nowe nacjonalizm i socjalizm, feminizm Nacjonalizm i socjalizm odegrają wielką rolę w zburzeniu XIX wiecznego porządku Rozszerza się prawo wyborcze, masy stają się aktorem polityk

27 Mapa rozwoju Nowe potęgi przemysłowe: Niemcy i USA Wielka piątka w 1914: USA, Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Rosja (razem 70% produkcji przemysłowej) Kraje późnego uprzemysłowienia, Rosja i Japonia, rozwijają się dzięki protekcji paostwa, naśladują liderów Małe kraje Europy (Szwajcaria, Holandia, Skandynawia) to gospodarki otwarte, znajdujące sobie nisze

28 Schutzbund paramilitarna organizacja austriackich robotników (1929)

29 Amerykanki domagają się prawa głosu

30 Ilustracje Wielki piec do wytopu stali Linia produkcyjna w zakładach Forda Ford Model T Tama (produkcja energii elektrycznej) Great Britain Titanic Schutzbund paramilitarna organizacja austrialckich robotników Amerykanki domagają się prawa głosu Źródło ilustracji: Wikipedia