OZE NA RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ

Transkrypt

1 OZE NA RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ Auorzy: Janusz Sowiński, Tadeusz Pydych, Rober Tomaszewski, Arur Wacharczyk ("Rynek Energii" - luy 2016) Słowa kluczowe: OZE, rynek energii elekrycznej Sreszczenie. Regulacje Unii Europejskiej w zakresie poliyki energeyczno-środowiskowej i nowa usawa OZE w Polsce wpływają na sysem elekroenergeyczny, a szczególnie na źródła wywarzania energii elekrycznej. Szczególną uwagę należy skierować na OZE w generacji energii elekrycznej, ponieważ jes o najskueczniejszy sposób ograniczenia emisji dwulenku węgla. Możliwości wykorzysania wiaru, energii wodnej i solarnej są obecnie ograniczone, a dalszy ich rozwój warunkowany jes obniżeniem koszów wywarzania energii elekrycznej i możliwością rozwoju echnologii magazynowania energii elekrycznej. Ważnym elemenem analizy OZE są sysemy wsparcia. Arykuł prezenuje analizę efekywności wybranych inwesycji w OZE w konekście funkcjonowania sysemu aukcyjnego wprowadzonego w nowej usawie OZE. 1. WSTĘP Uruchomienie nowych, niezbędnych inwesycji w energeyce wymaga czyelnego i mocnego sygnału cenowego płynącego z rynku energii w Polsce. Takiego sygnału wymagają: (i) nowe moce wywórcze, (ii) zarządzanie popyem, (iii) sysemy wspierające źródła OZE, (iv) sysemy budowy skupionych i rozproszonych magazynów energii, oraz (v) sysemy ineligennych sieci energeycznych. Podsawowym akem prawnym UE doyczącym OZE jes Dyrekywa Parlamenu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwienia 2009 r. w sprawie promowania sosowania energii ze źródeł odnawialnych [4]. Dyrekywa określa sraegiczny cel poliyki energeycznej w zakresie OZE, jakim jes zwiększenie wykorzysania odnawialnych nośników energii [11]. Udział ej energii w finalnym zużyciu energii bruo powinien osiągnąć poziom 15 % w 2020 roku. Na rynku paliw ransporowych planuje się osiągnięcie w 2020 roku 10 % udziału biopaliw, głównie poprzez zwiększenie wykorzysania biopaliw II generacji [12]. Obecnie worzenie jednoliego rynku energii elekrycznej w Unii Europejskiej kreuje dyskusję o kluczowych wyzwaniach dla unijnej i polskiej energeyki, budując długoerminową wizję jej rozwoju. Wynikiem dyskusji powinno być wypracowanie kompromisu pomiędzy energeyką konwencjonalną i odnawialną. Założenia Komisji Europejskiej wskazują, że udział OZE w wykorzysaniu końcowym energii zwiększy się z ok. 25% obecnie do 50 % w 2030 roku. Posęp w wykorzysaniu OZE w Polsce jes ograniczony z powodu m.in. niedosaecznych areałów grunów do produkcji biomasy i braku odpowiedniej infrasrukury.

2 Dokumen Green Paper [6] w horyzoncie do 2030 roku, a dokumen A Roadmap for moving o a compeiive low carbon economy in 2050 [5] w horyzoncie do 2050 roku powierdzają i rozszerzają środowiskowe wymagania sformułowane w An Energy Policy for Europe [3]. Scenariusze do 2050 roku w [5, 14] zakładają ograniczenie emisji CO 2, głównie poprzez zwiększenie udziału OZE, zwiększenie energeycznej efekywności oraz przekszałcenie europejskiego sysemu energeycznego w kierunku ineligennej infrasrukury. 2. USTAWA O ODNAWIALNYCH ŹRÓDŁACH ENERGII W dniu 22 grudnia 2011 r. Miniserswo Gospodarki zaprezenowało pakie rzech usaw: nowe Prawo energeyczne, Prawo gazowe i usawę o odnawialnych źródłach energii (konsekwencja wymagań dyrekywy 2009/28/WE). W czerwcu 2013 r. Sejm uchwalił zw. mały rójpak energeyczny. Jednak sprawa OZE wymagała osobnej usawy. Sejm po prawie pięciu laach prac uchwalił 20 luego 2015 roku Usawę o odnawialnych źródłach energii (OZE). Usawa określa mechanizmy i insrumeny wspierania wywarzania energii elekrycznej oraz ciepła z odnawialnych źródeł energii. Prezyden podpisał usawę 11 marca 2015 r. Większość zapisów usawy zaczęła obowiązywać od 4 maja 2015 roku, ale zapisy doyczące sysemu aukcyjnego i aryf gwaranowanych miały wejść w życie od 1 sycznia 2016 r. Nowelizacja Usawy zosała podpisana przez Prezydena 30 grudnia i weszła w życie z dniem 31 grudnia 2015 r. Nowelizacja odracza do 1 lipca 2016 r. wejście w życie regulacji doyczących uruchomienia sysemu aukcyjnego na zakup energii elekrycznej z insalacji OZE oraz części uregulowań doyczących mechanizmów wsparcia wywarzania energii elekrycznej w mikroinsalacjach o łącznej mocy zainsalowanej nie większej niż 10 kw. Dla przyszłych inwesorów ważne są szczegóły w przygoowanych rozporządzeniach wykonawczych do Usawy oraz ich inerpreacja (np. dokonana przez URE). 3. ROZPORZĄDZENIE WOLUMENOWE W ZAKUPACH AUKCYJNYCH OZE Wolumeny energii do zakonrakowania w pierwszej aukcji zosały określone w rozporządzeniu Rady Minisrów (RM) z czerwca 2015 roku (Dz.U z 13 lipca 2015, poz. 975). Maksymalna ilość energii elekrycznej z OZE, kóra może zosać sprzedana isniejącym insalacjom w drodze aukcji w 2016 r. wynosi MWh, a maksymalna warość energii o zł, co daje średnią cenę ok. 382 zł/mwh. Naomias dla nowo powsających insalacji OZE maksymalna ilość energii elekrycznej z OZE, kóra może zosać sprzedana w drodze aukcji w 2016 r. wynosi MWh (w ym nie mniej niż 25% w insalacjach

3 o mocy zainsalowanej nie większej niż 1 MW), a maksymalna warość energii o zł. Sąd średnia cena ok. 361 zł/mwh. Tak sformułowane wolumeny mają niejasny podział na różne echnologie wykorzysujące odnawialne nośniki, sąd inwesorzy muszą liczyć się ze sporym ryzykiem inwesycyjnym. Przygoowanie projeku związane jes już na wsępnym eapie z dużymi koszami w warunkach niepewności rezulau aukcji. Można mieć obawy, czy w syuacji ograniczenia wsparcia dla współspalania i proponowanych wolumenów w perspekywie 15 la będzie można osiągnąć zakładane cele udziału OZE w horyzoncie 2020 roku. W kolejnych laach rzeba będzie dokładnie moniorować udział OZE w bilansie wywarzania. Syuację komplikują możliwe przesunięcia w czasie realizacji inwesycji, bowiem inwesor po wygraniu aukcji ma średnio 48 miesięcy na jej realizację (dla morskich elekrowni wiarowych są o 72 miesiące, a dla insalacji foowolaicznych o 24 miesiące). 4. CENY REFERENCYJNE W AUKCYJNYCH ZAKUPACH OZE Miniserswo Gospodarki przygoowało rozporządzenie doyczące cen referencyjnych dla projeków zgłaszanych na aukcjach OZE. Rozporządzenie jes najważniejszym dokumenem wykonawczym do usawy o OZE, bo decyduje w dużej mierze o srukurze echnologii energeycznych w energeyce odnawialnej, mających szanse na wygranie aukcji. Po zaoferowaniu najniższej ceny inwesor wygrywa aukcję, uzyskując wsparcie w okresie 15-lenim. Dosaje gwarancję sprzedaży energii elekrycznej po zaoferowanej cenie z uwzględnieniem wskaźnika inflacji. Warunkiem przysąpienia do aukcji jes zaoferowanie ceny sprzedaży energii elekrycznej nie wyższej od zw. ceny referencyjnej, określonej w rozporządzeniu do Usawy o OZE. Zgodnie z projekem rozporządzenia, ceny referencyjne dla nowych inwesycji w odnawialne źródła energii wyniosą dla poszczególnych echnologii: biogazownie rolnicze o mocy do 1 MW 450 zł/mwh, biogazownie rolnicze o mocy powyżej 1 MW 435 zł/mwh, biogazownie wykorzysujące biogaz ze składowisk odpadów 210 zł/mwh, biogazownie wykorzysujące biogaz z oczyszczalni ścieków 400 zł/mwh, biogazownie wykorzysujące biogaz inny niż w pk 3 i zł/mwh, spalanie biomasy w dedykowanych insalacjach współspalania lub w układach hybrydowych, o mocy do 50 MWe 415 zł/mwh, spalanie biomasy w dedykowanych insalacjach współspalania lub w układach hybrydowych, o mocy do 50 MWe, w wysokosprawnej kogeneracji 435 zł/mwh,

4 spalanie biomasy w dedykowanych insalacjach współspalania lub w układach hybrydowych, o mocy do 50 MWe i mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu do 150 MW, w wysokosprawnej kogeneracji 420 zł/mwh, wywarzanie energii elekrycznej z odpadów przemysłowych lub komunalnych, ulegających biodegradacji, w ym z odpadów z uzdaniania wody i oczyszczania ścieków, w szczególności osadów ściekowych w insalacji ermicznego przekszałcania odpadów 385 zł/mwh, wywarzanie energii elekrycznej z wykorzysaniem wyłącznie biopłynów 475 zł/mwh, elekrownie wiarowe na lądzie o mocy do 1 MW 415 zł/mwh, elekrownie wiarowe na lądzie o mocy powyżej 1 MW 385 zł/mwh, elekrownie wodne o mocy do 1 MW 445 zł/mwh, elekrownie wodne o mocy powyżej 1 MW 480 zł/mwh, geoermia 455 zł/mwh, foowolaika o mocy do 1 MW 465 zł/mwh, foowolaika o mocy powyżej 1 MW 445 zł/mwh, morskie elekrownie wiarowe 470 zł/mw. Insyu Energeyki Odnawialnej (IEO) opracował opinię o projekcie rozporządzenia nr 6/26 Minisra Gospodarki w sprawie cen referencyjnych dla OZE ( [8]. Zaprezenowane przez IEO koszy produkcji energii elekrycznej, obliczone wg meodyki LCOE (Levelised Cos of Elecriciy) dla kilku echnologii różnią się dość znacznie, naomias dla większości echnologii są z reguły wyższe od cen referencyjnych. Na rys.1 przedsawiono zarówno ceny referencyjne, jak i oszacowania koszów produkcji energii elekrycznej wyznaczone meodą LCOE. Z powyższego zesawienia wynika, że w przyszłych aukcjach na uprzywilejowanych pozycjach będą wielkoskalowe echnologie energeyczne współspalania biomasy w elekrowniach dedykowanych i układach hybrydowych oraz energeyka wiarowa (zarówno lądowa, jak i morska). Rapor IEO podaje wniosek, że ceny referencyjne są niższe od minimalnych cen LCOE, zwłaszcza dla źródeł o mocach poniżej 1 MW [8]. Może prowadzić o do wykluczenia mniejszych inwesorów z aukcji lub zmusić ich do działania pod presją konkurencji w kierunku zaniżania ofer, co prowadzi do zw. underbiddingu. Przedsawione uwagi zmuszają do swierdzenia, że rozporządzenie o cenach referencyjnych wymaga rzeelnej weryfikacji, wskazania preferowanych echnologii z uwagi na efekywność ekonomiczną oraz pogłębionej analizy związanej z koszami społecznymi rozwoju każdej sraegii echnologicznej w Polsce.

5 Biogaz rolniczy <1 MW Biogaz rolniczy >1 MW Biogaz ze składowisk <1 MW Biogaz z oczyszczalni ścieków <1 MW Biomasa dedykowana lub hybrydowa Biomasa dedykowana lub hybrydowa Biomasa dedykowana lub hybrydowa Biopłyny 1 MW Energia wiaru na lądzie <1MW Energia wiaru na lądzie >1MW Wiar na morzu Energia wody <1 MW Energia wody >1 MW Energia geoermalna PV < 1MW PV > 1MW zł/mwh LCOE zł/mwh Ceny referencyjne Rys. 1. Porównanie cen referencyjnych wg projeku rozporządzenia Miniserswa Gospodarki i koszów produkcji energii z OZE wyznaczonych meodą LCOE na 2017 rok przez IEO. (Uwaga: prognoza koszów dla morskiej energeyki wiarowej na 2020 rok) [8] 5. KOSZTY WYTWARZANIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ Z OZE W celu dokonania kolejnych porównań koszów wywarzania energii elekrycznej z OZE z cenami referencyjnymi w rozporządzeniu do usawy o OZE, zaprezenowano m.in.: opracowanie Power Choices (Union of he Elecriciy Indusry EURELECTRIC A.I.S.B.L. [14]), pakie opymalizacyjny MARKAL (MARKe ALlocaion) [7, 9], oszacowania podawane przez J. Paska (Poliechnika Warszawska). Prose porównanie jes urudnione, ponieważ oszacowania koszu prezenowane są w euro. Wykorzysanie odnawialnych źródeł energii jes obecnie najważniejszą opcją w działaniach UE zmierzających do obniżenia emisji w procesie generacji energii elekrycznej, a zarazem redukcji zużycia paliw kopalnych, głównie węgla kamiennego i brunanego. Przedsawione w opracowaniu [14] echnologie OZE są dosępne obecnie w zasosowaniach komercyjnych, ale zakłada się, że dalszy posęp echniczny zwiększy efekywność energeyczną i obniży koszy wywarzania energii elekrycznej. Prezenowane w abeli 1 prognozowane koszy średnie generacji zosały wyznaczone dla sopy dyskona 9%. Regulacje związane z promowaniem OZE i sysemem handlu emisjami (ETS) powodują, że generacja opara na wykorzysaniu OZE saje się bardzo arakcyjną echnologią dla przyszłych inwesycji [10]. Energeyka opara na OZE napoyka jednak na szereg barier rozwojowych, jakimi są ograniczony poencjał (głównie dosępność grunów pod uprawy roślin energeycznych i biomasy, konflik z innymi kaegoriami wykorzysania grunów), ograniczenia środowiskowe (inne niż emisje zanieczyszczeń) oraz brak odpowiedniej infrasrukury.

6 Tabela 1. Prognoza średnich koszów echnologii generacji wykorzysujących OZE (zw. levelised coss). Źródło [14] Laa Wiarowa Morska (en. Wiarowa Słoneczna Słoneczna fal i przypływów) morska PV kolekorowa Biomasa - EUR 05/ EUR 05/ EUR 05/ EUR 05/ EUR 05/ EUR 05/ (MW h) (MW h) (MW h) (MW h) (MW h) (MW h) Tabela 2. Dane echniczno-ekonomiczne wybranych rozproszonych echnologii energeycznych wykorzysujących OZE w modelu MARKAL [9] Nazwa echnologii Pierwszy Okres rok eksploaacji dosępności Jednoskowy nakład inwesycyjny Jednoskowe koszy eksploaacyjne sałe - - a EUR/kW EUR/kW/a EUR/GJ El. wodne przepływowe ,6 0,00 El. wiarowe ,8 0,00 El. biogazowe ,9 0,63 El. na biomasę ,4 0,15 Farmy wiarowe nowe ( ) ,5 0,63 El. wiarowe offshore ,5 0,81 El. panele foowolaiczne PV ,0 0,85 El. ze zgazowaniem upraw 2015 energeycznych (biomasa) ,4 0,11 El. ze zgazowaniem upraw energeycznych (biomasa) ,9 0,00 nowsza Silnik gazowy na biogaz ,9 0,15 Jednoskowe koszy eksploaacyjne zmienne (bez paliwa) Pakie opymalizacyjny MARKAL (MARKe ALlocaion) [7] wykorzysano do programowania modeli rozwoju sysemów energeycznych ze szczególnym uwzględnieniem źródeł wywórczych. Podsawą modeli opymalizacyjnych jes bilans energeyczny. Pakie zosał zmodyfikowany [9] i przysosowany do analizy źródeł odnawialnych energii i wysokosprawnej kogeneracji. Podsawowe dane echnologii energeycznych oparych na OZE i wykorzysywanych w pakiecie MARKAL prezenuje abela 2 [9].

7 Porównanie sarszych elekrowni wiarowych z nowszymi wskazuje na spory posęp echnologiczny, objawiający się obniżeniem koszów eksploaacyjnych sałych o ok. 40 %, przy jednoczesnym obniżeniu nakładu inwesycyjnego prawie o 50 %. Sosunkowo niskimi nakładami inwesycyjnymi charakeryzują się echnologie wykorzysujące biogaz, j. elekrownia biogazowa i silnik gazowy na biogaz. Naomias elekrownie wykorzysujące panele foowolaiczne mają wysokie jednoskowe nakłady inwesycyjne, co przekłada się na duże koszy wywarzania energii elekrycznej. W obliczeniach koszu wywarzania energii elekrycznej w abeli 3 przyjęo dla większości echnologii load facor LF = 0,85, z nasępującymi wyjąkami: sysemy foowolaiczne 0,11; sysemy helioermiczne 0,41; elekrownie wiarowe na lądzie 0,23; elekrownie wiarowe na morzu 0,39; duże elekrownie wodne 0,5; małe elekrownie wodne 0,57. Przyjęo dla wszyskich rozparywanych echnologii sopę dyskona r = 0,1 (10%) oraz raę roczną (sopę) zwrou nakładów kapiałowych d = 0,1 (10%). Koszy operacyjne sałe obejmują koszy urzymania (remony), liczone jako proporcjonalne od nakładów inwesycyjnych. Koszy wynagrodzeń są liczone przy założeniu rocznego wynagrodzenia 55 ys. i określonej liczby zarudnionych, a narzuy przyjęo w wysokości 30% wynagrodzeń. Koszy paliwa obliczano dla dwóch scenariuszy (umiarkowanego i wysokiego wzrosu). W przypadku sysemów helioermicznych założono roczne zużycie 385 TJ gazu ziemnego (układ hybrydowy). Koszy emisji uwzględniono jedynie dla la 2020 i Przyjęo, że opłaa za emisję CO 2 wyniesie 41 w roku 2020 i 47 w roku Porównanie danych z abel 2 i 3 wskazuje na dużą zbieżność podsawowych paramerów echniczno-ekonomicznych echnologii OZE. Tabela 3. Charakerysyka wybranych echnologii wywarzania energii elekrycznej (generacja rozproszona) Źródło: Paska J. (ma. dydak.) Elekrownie Moc jednosek, kw Sprawność neo, % Czas budowy, laa Czas eksploaacji, laa Jednoskowe nakłady inwesycyjne, 2005/kW Jednoskowe koszy wywarzania energii elekrycznej, 2005/(MW h) Koszy urzymania i remonów 2005/kW Małe wodne <5(10) MW Foowolaiczne Helioermiczne (układ hybrydowy z kołem 10 MW gazowym) Wiarowe na lądzie MW

8 Wiarowe na morzu MW Na biomasę 5 MW Biogazowe Na biogaz 4,4 MW składowiskowy Obecnie bez odpowiednio skonsruowanego sysemu wsparcia dla OZE nie jes możliwy ich znaczący rozwój. Polski sysem wsparcia był i dalej może być opary na ceryfikaach, obrocie ich prawami mająkowymi oraz opłacie zasępczej. W kilku krajach UE np. w Niemczech lub Czechach wprowadzono specjalne aryfy feed-in. Obecnie w Polsce nowa usawa o OZE wprowadza sysem aukcji dla produkcji energii elekrycznej z OZE. Innym sysemem wsparcia są wspomniane aryfy feed-in. Przykładem może być wprowadzone w Wielkiej Bryanii dofinansowanie do ciepła z OZE przekazywanego m.in. przez pompy ciepła, kolekory słoneczne i koły na biomasę. Poziomy aryfowe dofinansowania w 2015 r. w sysemie aryf feed-in o 7,3 p/kwh dla powierznych pomp ciepła, 18,8 p/kwh dla grunowych pomp ciepła, 12,2 p/kwh dla kołów na biomasę i 19,2 p/kwh dla kolekorów słonecznych. Nowa forma wsparcia promuje zarówno echnologie wywarzania energii elekrycznej, jak i ciepła, wykorzysujące odnawialne źródła energii. 6. ANALIZA EFEKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ WYBRANEJ TECHNOLOGII OZE Pewną weryfikację koszów referencyjnych w rozporządzeniu do usawy o OZE daje przeprowadzone poniżej sudium przypadku w zakresie analizy inwesycji w elekrownię wiarową. Podsawowym celem rachunku efekywności inwesycji jes ocena pojedynczego projeku przedsięwzięcia gospodarczego lub wyłonienie, spośród wielu możliwych do realizacji warianów, najbardziej opłacalnego przedsięwzięcia. Obecnie coraz popularniejsze sają się rynkowe, dynamiczne meody oceny efekywności inwesowania, w kórych rachunek inwesycyjny opiera się na przychodach i nakładach. Do analizy wykorzysano sosowaną w energeyce meodę zakualizowanej warości neo (zw. meoda NPV - Ne Presen Value), w kórej uwzględniany jes rachunek dyskona [13]. Wskaźnik NPV (w przypadku pominięcia warości likwidacyjnej przedsięwzięcia inwesycyjnego) równy jes zdyskonowanym przepływom goówkowym pomniejszonym o kosz inwesycji I (zdyskonowany na chwilę rozpoczęcia eksploaacji). W posaci dyskrenej wyrażony jes wzorem:

9 NPV V I N e ( ) I r 0 1 gdzie: r - sopa dyskona przyjęa przez inwesora, - przepływy pieniężne (ang. Cash Flow) w kolejnych laach, będące różnicą między fakycznymi wpływami i wydakami. (1) Przepływy pieniężne, kóre są dla inwesora osiągnięym w danym roku efekem finansowym i kóre w przybliżeniu są równe rocznemu zyskowi po opodakowaniu i amoryzacji [1] (zwane również rocznym zyskiem operacyjnym), można wyznaczyć na podsawie wzoru: gdzie: P C (2) P - wpływy w danym roku ze sprzedaży produków (energii elekrycznej, ciepła, usług sysemowych ip.), C - wydaki w danym roku. Na przewidywane wydaki w danym roku C składają się: koszy surowców (paliwa) i energii, koszy płac, koszy opła za eksploaację środowiska, koszy remonów, koszy sprzedaży, ubezpieczenia i pozosałe koszy (np. obsługa finansowa kredyów, podaek dochodowy od zysku bruo) w danym roku. Nakłady inwesycyjne poniesione w okresie N b rwania budowy, zdyskonowane na chwilę rozpoczęcia jej eksploaacji, wyrażają się wzorem 0 0 I I 1 r. (3) 1 r Nb I Nb Przyjmując zwykłe kryerium planowania inwesycji, inwesycję należy zrealizować, jeśli warość zakualizowana neo inwesycji, czyli wskaźnik NPV jes dodani. Zarówno przychody, jak i wydaki zależą od wolumenu produkcji energii elekrycznej oraz od koszu i ceny energii elekrycznej. Powyższe wielkości w dużej mierze wynikają z konkurencji na rynku energii, ale również są wynikiem regulacji w posaci sysemu wsparcia dla OZE. Analizie poddano farmę wiarową z 4 urbinami wiarowymi firmy Enercon ypu E 82, każda o czynnej mocy elekrycznej 2,0 MW. Całkowiy nakład inwesycyjny wynosi ok. 66,18 mln pln [2]. Udział poszczególnych kaegorii koszów w nakładzie inwesycyjnym przedsawia Rys.2. Koszy eksploaacyjne oszacowano na poziomie 126 ys. pln/(mw a) [2].

10 1,8% 1,8% 5,8% Turbiny wiarowe 0,5% 4,5% 4,7% Infrasrukura Koszy projeku Koszy finansowania Podaki 80,9% Ubezpieczenia Inne Rys. 2. Udział poszczególnych kaegorii koszów w nakładzie inwesycyjnym elekrowni wiarowej Biorąc pod uwagę powyższe dane wyznaczono współczynniki NPV. Warości NPV większe od zera, uzasadniające realizację inwesycji, są funkcją ceny referencyjnej uzyskanej na aukcji. W obliczeniach przyjęo 25 leni okres eksploaacji urbiny wiarowej, warianowe roczne czasy wykorzysania mocy zainsalowanej (średnie możliwości wierzne w Polsce są zazwyczaj poniżej 2000 h/a) oraz warianową sopę dyskona r=6% i r=10%. Wyniki zaprezenowano w abeli 4. Tabela 4. Minimalne ceny referencyjne energii elekrycznej z elekrowni wiarowej (4 urbiny Enercon ypu E 82) Minimalna cena Lp. Czas wykorzysania mocy wywarzania referencyjna Sopa dyskona zainsalowanej energii elekrycznej - h/a % pln/(mw h) , , , , , ,7 Koszy wywarzania energii elekrycznej dla farmy wiarowej z 4 urbinami Enercon ypu E 82, dla przyjęych wyżej danych, wyznaczono również wykorzysując meodologię średniego koszu rocznego. Wyniki obliczeń przedsawiono w abeli 5.

11 Tabela 5. Koszy wywarzania energii elekrycznej z elekrowni wiarowej (4 urbiny Enercon ypu E 82) Lp. Czas wykorzysania mocy nia energii elek- Kosz wywarza- Sopa dyskona zainsalowanej rycznej - h/a % pln/(mw h) , , , , , ,3 Przedsawione obliczenia koszu wywarzania energii elekrycznej dla elekrowni wiarowej znacznie przewyższają cenę energii elekrycznej na krajowym hurowym rynku energii. 7. PODSUMOWANIE Dyrekywa 2009/28/WE określa sraegiczny cel poliyki energeycznej w zakresie OZE. Zwiększenie wykorzysania odnawialnych nośników energii do wymaganego w Polsce poziomu 15 % w 2020 roku jes realne. W ym celu usawa o OZE wprowadziła modyfikację sysemu wsparcia OZE w posaci sysemu aukcyjnego i aryf gwaranowanych. Analiza koszu wywarzania energii elekrycznej wskazuje, że bez odpowiednio skonsruowanego sysemu wsparcia dla OZE nie jes możliwy ich znaczący rozwój. Sąd kluczowego znaczenia nabierają szczegóły w przygoowanych rozporządzeniach wykonawczych do Usawy o OZE oraz ich inerpreacja. Porównanie koszów wywarzania energii elekrycznej i cen referencyjnych w rozporządzeniu nr 6/26 wskazuje na dużą ich zbieżność, ale dla kilku echnologii różnią się dość znacznie, naomias dla większości echnologii koszy wywarzania są z reguły wyższe od cen referencyjnych. Przyoczone w arykule sudium przypadku, doyczące budowy farmy wiarowej, pokazuje, że na minimalną cenę referencyjną wpływa wiele czynników, kóre dla projeków chociażby w różnych regionach Polski będą się różnić. Przedsawione w arykule porównania zmuszają do swierdzenia, że rozporządzenie o cenach referencyjnych wymaga rzeelnej weryfikacji i dalszej pogłębionej analizy. LITERATURA [1] Barnik R.: Rachunek efekywności echniczno-ekonomicznej w energeyce zawodowej. Oficyna Wydawnicza Poliechniki Opolskiej, Opole, 2008

12 [2] Beermann Windkraf GmbH&Co, Maierfeld KG, Srom aus Wind. Eine Invesiion in unsere Zukunf, Munchen, 2011, hp:// [3] Commission of he European Communiies, An Energy Policy for Europe, COM (2007), Brussels, January 10, 2007 [4] Dyrekywa Parlamenu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwienia 2009 r. w sprawie promowania sosowania energii ze źródeł odnawialnych [5] European Commission, A Roadmap for moving o a compeiive low carbon economy in Brussels, ,COM(2011) 112 final [6] European Commission, Green Paper. A 2030 framework for climae and energy policies. Brussels, , COM(2013) 169 final [7] Fishbone L.G. i in.: User s Guide For MARKAL (BNL/KFA Version 2.0). IEA, Upon, Long Island, New York and KFA, Julich, Germany, [8] IEO EC BREC, Opinia Insyuu Energeyki Odnawialnej o projekcie rozporządzenia Minisra Gospodarki w sprawie cen referencyjnych dla OZE. 2015, [9] Jaskólski M.: Zasosowanie modelu MARKAL do opymalizacji srukury wywarzania energii elekrycznej w Polsce w długoerminowym horyzoncie czasowym. Część I koncepcja modelu. Część II Założenia modelu i prognoza, Aca Energeica, 3/12(2012), s i 4/13 (2012), s.4-23 [10] Kacejko P., Wydra M.: Energeyka wiarowa w Polsce realna ocena, Rynek Energii, 12 (2010) [11] Marciniak I.: Świaowe i unijne normaywne dokumeny a rozwój OZE w Polsce, Przegląd Elekroechniczny, R. 90, Nr 7/2014 [12] Paska J., Surma T.: Wyzwania dla Polski w świele nowej poliyki energeycznej Unii Europejskiej. Rynek Energii 4 (113)/2014 [13] Sowiński J.: Inwesowanie w źródła wywarzania energii elekrycznej w warunkach rynkowych. Wydawnicwa Poliechniki Częsochowskiej, Częsochowa, 2008 [14] Union of he Elecriciy Indusry EURELECTRIC A.I.S.B.L., Power Choices Pahways o Carbon-Neural Elecriciy in Europe by 2050, Full Repor (2010)

13 RENEWABLE ENERGY SOURCES ON THE ELECTRICITY MARKET Key words: RES, elecriciy marke Summary. The EU regulaion in he field of energy-environmen policy and he new RES ac in Poland have had srong impac on power sysem developmen and he srucure of elecriciy generaion sources. The use of renewable energy sources has been significanly increased since a few las years. The endency is generally conneced wih limied resources of fossil fuels and wih environmenal impacs of power engineering, especially emissions of greenhouse gases. Possibiliies of wind, hydro and solar energy use in elecriciy and hea producion are limied and heir fuure developmen depends on a decrease of he cos of elecriciy and he developmen of elecriciy sorage sysems. The RES suppor sysems are imporan elemens of RES analysis. The paper presens an economic efficiency analysis of he seleced RES invesmens aking ino consideraion aucions proposed in he new RES ac in Poland. Janusz Sowiński, dr hab. inż., prof. nadzw. Poliechniki Częsochowskiej i UTP w Bydgoszczy, obecnie pełni funkcję dyrekora Insyuu Elekroenergeyki PCz. jansow@el.pcz.czes.pl Rober Tomaszewski, mgr inż., dokoran na Wydziale Elekrycznym Poliechniki Częsochowskiej Arur Wacharczyk, mgr inż., dokoran na Wydziale Elekrycznym Poliechniki Częsochowskiej Tadeusz Pydych, mgr inż., suden sudiów dokoranckich na Wydziale Elekrycznym Poliechniki Częsochowskiej