Zapalenie kości skroniowej jako powikłanie wysiękowego zapalenia ucha środkowego

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Zapalenie kości skroniowej jako powikłanie wysiękowego zapalenia ucha środkowego"

Grażyna Świderska
7 lat temu
Przeglądów:

1 Robert Bartoszewicz, Emilia Karchier, Krzysztof Morawski, Jacek Sokołowski, Kazimierz Niemczyk Zapalenie kości skroniowej jako powikłanie wysiękowego zapalenia ucha środkowego Katedra i Klinika Otolaryngologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Kierownik: Prof. dr hab. K. Niemczyk

2 Krótki opis przypadku W lutym 2015 roku do Kliniki ORL WUM została przyjęta 15 - letnia dziewczyna z objawami zapalenia kości skroniowej będącego powikłaniem wysiękowego zapalenia ucha. Dotychczasowy przebieg choroby: W dzieciństwie: nawracające epizody zapalenia górnych dróg oddechowych, nawracające epizody ostrego zapalenie uszu. Utrzymujący się niedosłuch typu przewodzeniowego w uchu lewym po każdym epizodzie OMA, leczony zachowawczo z różną skutecznością. Wobec utrzymującego się niedosłuchu spowodowanego wysiękowym zapaleniem ucha wykonano drenaż wentylacyjny ucha lewego w roku 2013r. Obserwowano okresowy i nasilony ropotok z tego ucha, który ustąpił po leczeniu zachowawczym. Ponowne pogorszenie słuchu i kolejny drenaż wentylacyjny w roku 2014 z powodu objawów OMS. Ponownie ropotok leczony zachowawczo. Nie wykonywano adenotomii i tonsillektomii. Brak danych co do stanu drenażu. Kolejny epizod OMS w roku W obliczu nawracających epizodów OMS i braku postępów leczenia matka dziecka zgłosiła się do Ambulatorium Kliniki Otolaryngologii WUM.

3 Krótki opis przypadku Pacjentka w stanie ogólnym dobrym, uskarżała się na umiarkowany niedosłuch, okresowe pobolewanie lewego ucha, umiarkowane bóle głowy. W badaniu neurologicznym bez odchyleń. Jama ustna: bez istotnych odchyleń, migdałki średniej wielkości, symetryczne, z cechami przewlekłego zapalenie. Nosogardło cechy powiększenia migdała gardłowego, drożność nosa zachowana. Ucho prawe: przewód słuchowy szeroki, prawidłowy, błona bębenkowa zachowana w całości, bez kieszonek retrakcyjnych, z refleksem. Ucho lewe: przewód słuchowy szeroki, błona bębenkowa zachowana w całości, z cechami atrofii (stan po drenażu), mało przejrzysta, z cechami przekrwienia wzdłuż rękojeści młoteczka, z cechami płynu zalegającego za zachowaną błoną bębenkową. W badaniu otoskopowym nie stwierdzono obecności nieprawidłowej tkanki za błoną bębenkową.

4 Krótki opis przypadku. Audiometria tonalna, tympanogram badania przedoperacyjne

5 Krótki opis przypadku. Tomografia komputerowa Wypełnienie komórek wyrostka sutkowatego. Rozległa destrukcja blaszek kostnych. Destrukcja bocznej ściany wyrostka. Rozległa destrukcja stropu.

6 Krótki opis przypadku. Rezonans magnetyczny Projekcja czołowa ubytek w górnej ścianie piramidy. Wzmocniona opona. Brak cech naciekania mózgu.

7 Krótki opis przypadku. Rezonans Magnetyczny

8 Krótki opis przypadku, leczenie operacyjne OPERACJA: Usunięcie guza piramidy kości skroniowej po str. lewej z dostępu przez środkowy dół czaszki oraz przez antromastoidektomię. Kraniotomia skroniowa 3x3cm, identyfikacja punktów topograficznych nerw skalisty większy, kanał półkolisty górny, nerw twarzowy, tętnicę oponową środkową. Uwidoczniono powierzchnię przednią piramidy oraz niszczący ją w okolicy pokrywki jamy bębenkowej kruchy guz o szaroczerwonym zabarwieniu. Antromastoidektomia - w celu usunięcia resztek guza z jamy wyrostka i jamy bębenkowej. Plastyka podstawy czaszki. Przebieg operacji bez powikłań.

9 Krótki opis przypadku, badanie histopatologiczne Badanie śródoperacyjne hist.pat.: Fragmenty tkanki kostnej i ziarniny resorpcyjnej. Cechy atypii komórkowej. Ostateczny wynik po przebadaniu całości materiału. Badanie ostateczne hist.pat: Fragmenty tkankowe zawierające ogniska kostniny przemieszane z ogniskami ziarniny resorpcyjnej, ponadto pola nowo utworzonej tkanki kostnej, ziarniny zapalnej i tkanki łącznej. Obraz morfologiczny przemawia za zmianą odczynową/zapalną.

10 Krótki opis przypadku Audiometria tonalna badanie kontrolne po 2 miesiącach

11 Zapalenie kości skroniowej u dzieci Rzadko występuje u dzieci, W zdecydowanej większości u dzieci starszych, Możliwy długotrwały i skąpoobjawowy przebieg, Uwarunkowanie - bardzo dobra pneumatyzacją kości skroniowej, Jama bębenkowa, komórki wyrostka sutkowatego i piramidy kości skroniowej stanowią system przestrzeni powietrznych, w którym łatwo szerzy się proces zapalny, Proces może szerzyć się wzdłuż ciągów komórek powietrznych w kierunku szczytu piramidy, Objawy: wzmożony ropotok, bóle ucha i głowy, bóle za gałką oczną, zły stan ogólny, uszkodzenia nerwów V i VI. Zapalenie kości skroniowej - głównie jako powikłanie OMA.

12 Wysiękowe zapalenie ucha środkowego OMS jest chorobą zapalną wyściółki ucha środkowego, charakteryzująca się gromadzeniem się płynu wysiękowego w przestrzeniach powietrznych, bez towarzyszących objawów ostrego zapalenia ucha i przy zachowanej błonie bębenkowej. Wysięk surowiczy rzadki, wodnisty, Wysięk śluzowy gęsty, ciągnący się, Wysięk śluzowo-ropny. Podział kliniczny Ostre wysiękowe zapalenie ucha środkowego czas trwania do 3 tygodni, Podostre wysiękowe zapalenie ucha środkowego czas trwania od 3 tygodni do 3 miesięcy, Przewlekłe wysiękowe zapalenie ucha środkowego czas trwania powyżej 3 miesięcy.

13 Epidemiologia Rocznie przypadków 2,2 mln/rok w USA, Koszt leczenia 4,0 bln. USD rocznie, Około 90% dzieci ma pierwszy epizod przed pójściem do szkoły, Najczęściej w wieku 6 mies. - 4 lata, Około 50% dzieci ma 1 epizod w 1rż, około 60% - do 2 rż. W większości przypadków dolegliwości wycofują się w ciągu 3 mies., Około 30% - 40% dzieci ma nawrót dolegliwości, Około 5% - 10% - dolegliwości trwają dłużej niż rok lub są nawracające, wymagające kolejnych zabiegów.

14 Leczenie farmakologiczne nie zawsze jest skuteczne! Historycznie wskazaniem do rozpoczęcia antybiotykoterapii było stwierdzenie żywych bakterii w posiewach. Aktualnie wskazaniem do rozpoczęcia może być stwierdzenie bakteryjnego materiału genetycznego lub biofilmów bakteryjnych. Antybiotyki korzyść krótkoterminowa 2-8 tyg., może być zalecany przy dużej niechęci rodziców do zabiegu, kurs dni, Mandel (2002): zmniejszenie lub ustąpienie wysięku przy stosowaniu amoksycyliny z glikostreroidami po 14 dniach. Jednakże w 70% nawrót przed upływem 4 miesięcy.

15 Chirurgiczne leczenie - zalecenia AAO Postępowanie drenaż wentylacyjny. Adenotomia zalecana przy współistnieniu dodatkowych objawów: niedrożność nosa, przewlekłe stany zapalne nosogardła. U dzieci poddanych adenotomii: rzadsze epizody wysiękowego zapalenia ucha, rzadziej wymagają one ponownego drenażu wentylacyjnego. Nie zalecane wykonanie wyłącznie tonsillektomii lub wyłącznie myringotomii.

16 Wskazania do drenażu Handler, 1994; Gray i Lusk, 1998; Gryczyńska, 2007; Przewodzeniowe uszkodzenie słuchu - 40 db i powyżej, Przewodzeniowe uszkodzenie słuchu trwające powyżej 3 miesięcy, Współistnienie komponentu odbiorczego, Opóźniony rozwój mowy przy współistnieniu niedosłuchu nawet lekkiego stopnia.

17 Cele drenażu wentylacyjnego (Gryczyńska, 2007) Zmniejszenie częstości występowania ostrych zapaleń uszu. Poprawa upowietrzenia ucha środkowego i wyrównanie ciśnienia w jamie bębenkowej. Wycofanie objawów choroby i poprawę słyszenia utrzymującą się długi czas. Zapobieganie nawrotom wysięku w uchu. Zapobieganie przejściu choroby w proces przewlekły.

18 Następstwa i powikłania Yaman et al. 2010, Tympanoskleroza 35% Ogniskowa atrofia 25% Kieszonki retrakcyjne 17% Przetrwała perforacja Wycieki z ucha (ok. 20%) drenaż krótkotrwały 2.2% drenaż długotrwały 16.6% wycieki we wczesnym okresie pooperacyjnym 9.1% ropotok nawracający 4.1% ropotok przewlekły 3.3% ropotok wymagający usunięcia drenu 4% Zablokowanie światła drenu (powstanie ziarniny) 6.9% Ziarnina w miejscu wprowadzenia drenu 3.9% Przemieszczenie drenu do jamy bębenkowej 0.5%

19 Kiedy usunąć drenaż po wielokrotnych zabiegach? (Joong i wsp., 2011) Drenaż utrzymujący się ponad 2 lata, bez dolegliwości w ciągu ostatnich 12 miesięcy, Perforacja znacząco większa niż średnica drenu, Obecność ziarniny nie poddająca się leczeniu, Nawrót OMS, zamknięcie drenu gęstą wydzieliną, Stały ropotok uszny.

20 Niepowodzenia drenażu wielokrotnego Valtonen i wsp., 1999 na 291 przypadków drenażu wentylacyjnego obserwowanych w ciągu 5 lat: antromastoidektomię wykonano u 3 (1,1%) pacjentów z powodu utrzymującego się ropotoku spowodowanego zapaleniem wyrostka. Zhang i wsp., 2010 nawracające OMS i drenaż wentylacyjny wykonany ponad 3 razy wskazanie do antromastoidektomii z tympanotomią tylną i ponownym założeniem drenażu na okres 1-3 mies. Długość Follow-up: 3 lata bez nawrotu choroby. Long i wsp., przypadki nawracającego OMS. Objawy trwające ponad 2 lata, 3 lub więcej zabiegów drenażu w wywiadzie wskazanie do antromastoidektomii z ponownym założeniem drenażu wentylacyjnego. Czas drenażu 3-6 miesięcy.

21 Podsumowanie OMS jest rzadką przyczyną rozwoju zapalenia kości skroniowej. Zapalenie piramidy kości skroniowej rzadko występuje u dzieci, w większości w starszej grupie wiekowej. Podejrzenie zapalenia kości skroniowej konieczne wykonanie badań radiologicznych: RM, TK. Leczenie farmakologiczne jest zawodne; konieczne jest leczenie operacyjne z zastosowaniem różnych dostępów chirurgicznych zapewniających radykalne usunięcie zmian zapalnych.

Podobne dokumenty

Zapalenie ucha środkowego

Zapalenie ucha środkowego Poradnik dla pacjenta Dr Maciej Starachowski Ostre zapalenie ucha środkowego. Co to jest? Ostre zapalenie ucha środkowego jest rozpoznawane w przypadku zmian zapalnych w uchu