OZNACZENIA TWORZYW POLIMEROWYCH. Rok akademicki 2009/2010 Studia stacjonarne

Transkrypt

1 OZNACZENIA TWORZYW POLIMEROWYCH Rok akademicki 2009/2010 Studia stacjonarne 1

2 Podział tworzyw polimerowych ~ze względu na właściwości mechaniczne polimerowe Plastomery Elastomery E t >1000 MPa 1-4 MPa Moduł spręŝystości przy rozciąganiu ε B WydłuŜenie przy rozciąganiu ~ 1% - tworzywa kruche % - tworzywa spręŝyste Kilkaset % (10 2 %) Koszkul J., Materiały niemetalowe. Ćwiczenia laboratoryjne. Skrypt Wyd. PCz, Częstochowa

3 Podział tworzyw polimerowych ~ze względu na właściwości cieplno-przetwórcze polimerowe Termoplastyczne np. PE, PP, PS Po zestaleniu moŝna je ponownie stopić. MoŜna je przetwarzać wielokrotnie Termoutwardzalne np. PF Usieciowanie pod wpływem wysokiej temperatury Utwardzalne Po usieciowaniu nie moŝna ich stopić ponownie Chemoutwardzalne np. EP Usieciowanie pod wpływem czynnika chemicznego Fotopolimery Usieciowanie pod wpływem światła np. UV 3

4 Podział tworzyw polimerowych ~ze względu na zastosowanie polimerowe Konstrukcyjne np. poliamid, poliacetal, kompozyty z włóknem szklanym etc. Włóknotwórcze np. poliamid, polipropylen, poliestry Powłokowe np. polietylen, poliuretan, poliamid, epoksydy Koszkul J., Materiały niemetalowe. Ćwiczenia laboratoryjne. Skrypt Wyd. PCz, Częstochowa

5 Podział tworzyw polimerowych ~ze względu na skład chemiczny makrocząsteczki 5

6 SKRÓTY NAZW POLIMERÓW PN-EN ISO :2004 sztuczne. Symbole i skróty nazw. Część 1: Polimery podstawowe i ich cechy charakterystyczne PN-EN ISO :2004 sztuczne. Symbole i skróty nazw. Część 1: Napełniacze i materiały wzmacniające PN-EN ISO :2001 sztuczne. Symbole i skróty. Część 3: Plastyfikatory PN-EN ISO :2001 sztuczne. Symbole i skróty. Część 4: Środki zmniejszające palność 6

7 Skróty nazw homopolimerów, kopolimerów i naturalnych materiałów polimerowych Skrót nazwy AB ABS ASA CA CAB CF CN CP EP E/P EVAC FF LCP MC MF MP PA PAEK PAK PN-EN ISO 1043 Nazwa materiału tworzywo sztuczne akrylonitryl-butadien tworzywo sztuczne akrylonitryl-butadien-styren tworzywo sztuczne akrylonitryl-styren-akrylan octan celulozy octanomaślan celulozy Ŝywica krezolowo-formaldehydowa azotan celulozy propionian celulozy epoksyd; Ŝywica epoksydowa lub tworzywo sztuczne tworzywo sztuczne etylen-propylen; zalecany temrin w odniesieniu do EPM tworzywo sztuczne etylen-octan winylu, zelacany termin w odniesieniu do EVA Ŝywica furanowo-formaldehydowa polimer ciekłokrystaliczny metyloceluloza Ŝywica melaminowo-formaldehydowa Ŝywica melaminowo-fenolowa poliamid poliaryloeteroketon poliakrylan 7

8 PAN PB PC PCL PE PE-C PE-HD PE-LD PE-LLD PE-MD PE- UHMW PE-VLD PEEK PEK PEOX PESU PET PF PI PIB poliakrylonitryl polibuten poliwęglan polikaprolakton polietylen chlorowany polietylen; zalecany temrin w odniesieniu do CPE polietylen duŝej gęstości; zalecany termin w odniesieniu do HDPE polietylen małej gęstości; zalecany termin w odniesieniu do LDPE polietylen liniowy małej gęstości; zalecany termin w odniesieniu do LLDPE polietylen średniej gęstości; zalecany termin w odniesieniu do MDPE polietylen o bardzo duŝym cięŝarze cząsteczkowym; zalecany termin w odniesieniu do UHMWPE polietylen bardzo małej gęstości; zalecany termin w odniesieniu do VLDPE polieteroeteroketon polieteroketon poli(tlenek etylenu) polieterosulfon poli(tereftalan etylenu) Ŝywica fenolowo-formaldehydowa poliimid poliizobutylen PN-EN ISO

9 PK PMMA POM PP PP-E PP-HI PPE PS PS-E PS-HI PSU PTFE PUR PVAC PVAL PVC PVC-C PVC-U PVDC poliketon poli(metakrylan metylu) polioksymetylen; poliacetal; poliformaldehyd polipropylen polipropylen spieniony, spienialny, do spieniania; zalecany termin w odniesieniu do EPP polipropylen wysokoudarowy, zalecany termin w odniesieniu do HIPS poli(eter fenylenu) polistyren polistyren spieniony, spienialny, do spieniania; zalecany temrin w odniesieniu do EPS polistyren wysokoudarowy; zalecany termin w odniesieniu do HIPS polisulfon politetrafluoroetylen poliuretan poli(octan winylu) poli(alkohol winylowy); zalecany termin w odniesieniu do PVOH poli(chlorek winylu) poli(chlorek winylu) chlorowany; zalecany termin w odniesieniu do CPVC poli(chlorek winylu) cnieplastyfikowany; zalecany termin w odniesieniu do UPVC poli(chlorek winylidenu) PN-EN ISO

10 PVDF PVF SAN SB SI UF UP VE poli(fluorek winylidenu) poli(fluorek winylu) tworzywo sztuczne styren-akrylonitryl tworzywo sztuczne styren-butadien tworzywo sztuczne silikonowe Ŝywica mocznikowo-formaldehydowa nienasycona Ŝywica poliestrowa zywica winyloestrowa Reguły międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej (IUPAC), aby uniknąć niejasności w przypadku nazw polimerów wywodzących się z nazw substratów zalecają stosować nawiasy, jeŝeli po poli występuje więcej niŝ jedno słowo. Zasada ta jest przestrzegana w normie ISO 1043, lecz w powszechnym uŝyciu nawiasy często się pomija. PN-EN ISO

11 Podział tworzyw polimerowych ~ze względu na skład chemiczny makrocząsteczki Klasa Grupa Rodzaj tworzywa Symbol węglowodorowe fluorowcowe olefinowe styrenowe fluorowe chlorowe polietylen polipropylen poliizobutylen kopolimer etylen/propylen polistyren kopolimer styren/akrylonitryl terpolimer akrylonitryl/butadien/styren politetrafluoroetylen polifluorek winylu polichlorek winylu kopolimer chlorek winylu/octan winylu PE PP PIB E/P PS SAN ABS PTFE PVF PVC VC/VAC Koszkul J., Materiały niemetalowe. Ćwiczenia laboratoryjne. Skrypt Wyd. PCz, Częstochowa

12 hydroksylowe karboksylowe Polialkohole i ich pochodne polialkohol winylowy polioctan winylu PVAL PVAC Polietery poliformaldehyd POM fenolowe epoksydowe akrylowe estrowe węglanowe politrioksan politlenek etylenu politlenek fenylenu tworzywa fenolowoformaldehydowe tworzywa krezolowoformaldehydowe tworzywa dianowe polimetakrylan metylu poliakrylonitryl politereftalan etylenowy politereftalan butylenowy poliarylany Ŝywice poliestrowe poliwęglan Koszkul J., Materiały niemetalowe. Ćwiczenia laboratoryjne. Skrypt Wyd. PCz, Częstochowa 1995 POT PEOX PPO PF CF EP PMMA PAN PET PBT PAR UP PC 12

13 azotowe aminowe tworzywa mocznikowe UF tworzywa melaminowe amidowe poliamidy PA uretanowe poliuretany PUR imidowe poliimid PI dienowe Gumy guma izoprenowa IR nieorganiczne celulozowe guma butadienowo-styrenowa guma butadienowa guma chloroprenowa inne gumy silikonowe silikony SI MF SBR sulfonowe polisulfon PSU poliarylosulfon BR CR PAS Inne polisiarczek fenylenowy PPS poliazotek siarki Estry celulozy azotan celulozy CN octan celulozy CA Koszkul J., Materiały niemetalowe. Ćwiczenia laboratoryjne. Skrypt Wyd. PCz, Częstochowa

14 Symbole określające cechy charakterystyczne Symbol A A B B B C Znaczenie kwas (modyfikowany) amorficzny, ataktyczny dwuosiowy, dwukierunkowy blok; blokowy bromowany chlorowany Symbole nazw polimerów podstawowych moŝna, w razie potrzeby, uzupełnić do czterech symboli w celu odróŝnienia poszczególnych modyfikacji danego polimeru. C krystaliczny D E E E F F F G gęstość elastomer spieniony; spienialny, do spieniania epoksydowany giętki fluorowany ciekły glikol (modyfikowany) Dodatkowe symbole (symbol) naleŝy umieszczać p skrócie nazwy polimeru podstawowego, oddzielając łącznikiem bez spacji zarówno przed jak i po łączniku. H H I L L PN-EN ISO 1043 duŝy; wielki; wysoki homo udarność liniowy mały, niski Przed skrótem nazwy polimeru podstawowego nie naleŝy umieszczać Ŝadnego symbolu. 14

15 M M N N O P P R R R R S S S S T T średni cząsteczkowy normalny nowolak zorientowany, ukierunkowany plastyfikowany, zmiękczony termoplastyczny zwiększony, podwyŝszony bezładny randomiczny rezol sztywny, twardy nasycony sulfonowany syndiotaktyczny termoutwardzalny temperatura (odporność) mocny Przykłady stosowania symboli PRZYKŁAD 1 Plastyfikowany poli(chlorek winylu) PVC-P Polimer podstawowy PVC Plastyfikowany P PRZYKŁAD 2 Polistyren modyfikowany wysokoudarowy PS-HI Polimer podstawowy PS Wysokoudarowy HI U ultra (bardzo) U nieplastyfikowany, niezmiękczony U nienasycony V bardzo W cięŝar X usieciowany; podlegający sieciowaniu PN-EN ISO 1043 PRZYKŁAD 3 Liniowy polietylen małej gęstości PE-LLD Polimer podstawowy PE Liniowy małej gęstości LLD 15

16 Symbole określające napełniacze i materiały wzmacniające B bor C węgiel D wodorotlenek glinu (III) E glina (kaolin) G szkło K węglan wapnia L celuloza M minerał, metal* N naturalny, organiczny (bawełna, sizal, konopie, len, itp.) P mika Q krzemionka R aramid (aromatyczny poliamid) PN-EN-ISO :2004 W przypadku metali (M) rodzaj materiału naleŝy wskazać za pomocą jego symbolu (symboli) chemicznego(-ych). PRZYKŁAD: MD(Al) jest symbolem glinu w postaci proszku 16

17 S T Syntetyczny organiczny (tj. rozdrobniony PTFE, poliimidy lub Ŝywice termoutwardzalne) talk W drewno X Nie określony Z Inne nie włączone do niniejszego wykazu Mieszaniny materiałów lub ich postaci moŝna przedstawiać w nawiasach przez połączenie odpowiednich symboli znakiem + PRZYKŁAD: GF+MD jest w przypadku mieszaniny włókien szklanych (GF) i proszku mineralnego (MD) PN-EN-ISO :

18 Symbole określające postać lub strukturę napełniaczy i materiałów wzmacniających B perełki, kulki, ziarno C wiórki, ścinki D miał, proszek F włókno G zmielony, rozdrobniony H whisker, włókno monokrystaliczne L warstwa M mata (gruba) N włóknina (tkanina, cienka) P papier R rowing S płatek, łuska PN-EN-ISO :

19 Symbole określające postać lub strukturę napełniaczy i materiałów wzmacniających T Tkanina spleciona lub skręcona, kord V Fornir, okleina W Tkanina tkana X Nie określona Y Przędza, nić Z Inne nie włączone do niniejszego wykazu Przykład: GF włókno szklane (glass fibre) PA6 GF 30 kompozyt poliamidu z włóknem szklanym (30% włókna) PN-EN-ISO :

20 Dziękuję za uwagę Źródła opracowania: 1. PN-EN ISO :2004 sztuczne. Symbole i skróty nazw. Część 1: Polimery podstawowe i ich cechy charakterystyczne 2. PN-EN ISO :2004 sztuczne. Symbole i skróty nazw. Część 1: Napełniacze i materiały wzmacniające 3. PN-EN ISO :2001 sztuczne. Symbole i skróty. Część 3: Plastyfikatory 4. PN-EN ISO :2001 sztuczne. Symbole i skróty. Część 4: Środki zmniejszające palność 5. Koszkul J., Materiały niemetalowe. Ćwiczenia laboratoryjne. Skrypt Wyd. PCz, Częstochowa