POTRZEBY I BARIERY ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO. Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich i Środowiska

Transkrypt

1 POTRZEBY I BARIERY ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich i Środowiska

2 Charakterystyka województwa świętokrzyskiego Powierzchnia km 2 Region zamieszkuje 1 288,7 tys. osób Charakter przemysłowo-rolniczy Obszary przyrodnicze prawnie chronione 66% ogólnej powierzchni województwa (pierwsze miejsce w kraju) Źródło: GUS

3 Charakterystyka województwa świętokrzyskiego Struktura administracyjna i demograficzna województwa świętokrzyskiego Powiaty ziemskie 13 Miasto na prawach powiatu Kielce, Gminy 102 w tym: 5 miejskich, 25 miejsko-wiejskie i 72 wiejskie. Miasta 30 Wioski Ludność zamieszkująca region 1288,7 tys. w tym: Ludność zamieszkująca miasta 579,9 tys. Ludność zamieszkująca wsie 708,8 tys. Źródło: GUS

4 Warunki klimatyczno-przyrodnicze Średnia roczna temperatura powietrza 5,7 C (Góry Świętokrzyskie), 8,2 C (Kotlinie Sandomierska). Rozpiętość temperatur w ciągu roku, 35 C latem ( incydentalnie powyżej 35 C ), -30 C zimą ( incydentalnie poniżej -30 C ) Średnie roczne opady 602,8 mm 840 mm w Górach Świętokrzyskich, 550 mm w Kotlinie Sandomierskiej i Niecce Nidziańskiej. Przeważają wiatry zachodnie o średniej prędkości 3 m/s Źródło: IMiGW

5 Ogólna charakterystyka gospodarstw rolnych woj. świętokrzyskiego Ogólna liczba gospodarstw rolnych 141,9 tys. Średnia powierzchnia użytków rolnych gospodarstwa rolnego, w grupie gospodarstw powyżej 1 ha, wynosi 4,45 ha Gospodarstwa prowadzące chów zwierząt 67,8 tys. Źródło: GUS

6 Średnia powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach rolnych

7 Potencjał produkcyjny rolnictwa ZASOBY GRUNTOWE CZYLI CZYM DYSPONUJEMY? Powierzchnia województwa ogółem: 1 170,8 tys. ha 100% w tym: 1. użytki rolne 550,6 tys. ha 47,0% w tym: grunty orne 409,0 tys. ha 34,9% sady 27,0 tys. ha 2,3% łąki 105,6 tys. ha 9,0% pastwiska 9,0 tys. ha 0,8% 2. lasy i grunty leśne 364,9 tys. ha 31,2% 3. pozostałe grunty 255,3 tys. ha 21,8% Źródło: GUS

8 Powierzchnia gruntów ornych oraz struktura ich użytkowania Powierzchnia ogółem: 409,0 tys. ha 100% w tym: grunty pod zasiewami 326,3 tys. ha 79,8% odłogi i ugory 82,7 tys. ha 20,2% Powierzchnia gruntów ornych pomniejszona o powierzchnię ogródków przydomowych, upraw pod osłonami i wikliny zgodnie z metodą EUROSTATU. Źródło: GUS

9 Warunki glebowe Klasy bonitacyjne gruntów rolnych w województwie świętokrzyskim: Klasa I Klasa II Klasa III Klasa IV Klasa V Klasa VI ha ha ha ha ha ha Gleby pozaklasowa i nieużytki ha

10 Struktura zasiewów w województwie świętokrzyskim w 2014 r. Zasiewy ogółem 328,0 tys. ha, tj. 95,6% powierzchni gruntów ornych: zboża ogółem 245,9 tys. ha, tj. 75,0% zasiewów ogółem. Pszenica ogółem wyniosła 79,4 ha Żyto wyniosła 18,7 tys. ha Jęczmień 45,6 tys. ha Owies 15,2 tys. ha Pszenżyto 47,8 tys. ha Mieszanki zbożowe 25,9 tys. ha Kukurydza na ziarno 6,8 tys. ha Strączkowe jadalne 3,9 tys. ha Ziemniaki (bez ogródków przydomowych) 14,7 tys. ha Źródło GUS

11 Struktura zasiewów w województwie świętokrzyskim w 2014 r. cd. Rośliny przemysłowe Rzepak i rzepik Burak cukrowy 14,3 tys. ha, 8,6 tys. ha 4,0 tys. ha Roślin pastewne (w tym kukurydza na ziarno oraz z miesz. zboż.-strącz. na ziarno) 28,2 tys. ha, Rośliny strączkowe pastewne (łącznie z miesz. zboż.-strącz. na ziarno) Kukurydzę na zielonkę Rośliny pozostałe W tym: warzywa gruntowe 13,1 tys. ha, truskawki i poziomki gruntowe 2,5 tys. ha Pozostałe 5,3 tys. ha Uniwersytet Rolniczy., Kraków r. Źródło GUS 7,4 tys. ha, 6,9 tys. ha, 21,0 tys. ha,

12 Struktura zasiewów w województwie świętokrzyskim w 2014 r. cd. Trwałe użytki zielone łącznie 98,6 tys. ha Areał łąk trwałych 91,1 tys. ha Szacunkowa powierzchnia łąk trwałych niewykorzystanych gospodarczo (czyli nieeksploatowanych, a także skoszonych, lecz niezebranych): w I pokosie 12,6 tys. ha, w II pokosie 27,6 tys. ha, w III pokosie 35,0 tys. ha, Powierzchnia pastwisk trwałych wyniosła 7,5 tys. ha

13 Struktura zasiewów w województwie świętokrzyskim w 2014 r. cd. PRODUKCJA OGRODNICZA - Warzywa gruntowe Uprawy warzyw gruntowych (w tym w ogrodach przydomowych ) 14,0 tys. ha Kapusta gruntowa Kalafiory gruntowe Cebula gruntowa marchew jadalna gruntowa buraki ćwikłowe gruntowe ogórki gruntowe pomidory gruntowe pozostałe warzywa gruntowe *) *) Pietruszka, pory, selery, rzodkiewka, sałata, rabarbar i inne. 1,3 tys. ha, 0,5 tys. ha, 1,3 tys. ha, 1,2 tys. ha, 2,3 tys. ha, 2,2 tys. ha 3,1 tys. ha, 2,1 tys. ha,

14 PRODUKCJA OGRODNICZA Sadownictwo Powierzchnia upraw sadowniczych 41,2 tys. ha w tym: powierzchnia upraw drzew owocowych 32,6 tys. ha powierzchnia upraw krzewów owocowych i plantacji jagodowych 8,6 tys. ha

15 PRODUKCJA OGRODNICZA Sadownictwo cd. Powierzchnia uprawy drzew owocowych 32,6 tys. ha Zbiory jabłek Zbiory gruszek Zbiory śliwek Zbiory wiśni Zbiory czereśni Łączna produkcja pozostałych owoców z drzew (brzoskwiń, moreli i orzechów włoskich) 390,1 tys. ton 3,6 tys. ton 13,2 tys. ton 21,8 tys. ton 4,9 tys. ton 5,3 tys. ton

16 PRODUKCJA OGRODNICZA Sadownictwo cd. Powierzchnia uprawy krzewów owocowych i plantacji jagodowych Łączne zbiory owoców z krzewów owocowych i plantacji jagodowych Truskawki i poziomki Maliny Porzeczki (razem czarne i czerwone) Agrest Aronia, borówka wysoka, leszczyny i pozostałych 8,6 tys. ha 25,9 tys. ton 14,4 tys. ton 0,9 tys. ton 6,9 tys. ton 0,5 tys. ton 3,2 tys. ton

17 bydło trzoda chlewna Pogłowie poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich owce 4,3 tys. sztuk, konie 11,8 tys. sztuk, kozy 4,8 tys. sztuk, króliki 48,0 tys. sztuk, drób ogółem 5 819,0 tys. sztuk. 181,7 tys. sztuk ( w tym krów - 79,1 tys. sztuk), 382,0 tys. sztuk, ( w tym loch 43,4 tys. sztuk), Źródło GUS

18 Pszczelarstwo w województwie Czynnych pszczelarzy jest około 1800 świętokrzyskim w tym 1549 zrzeszonych jest w Świętokrzyskim Związku Pszczelarzy, w 33 kołach pszczelarskich. Prowadzą oni rodzin pszczelich. Szacunkowa produkcja miodu 632 tony Poza związkiem funkcjonuje około 7 tys. rodzin. Szacunkowa produkcja miodu 126 ton 84 pasieki są pasiekami wędrownymi. ŁĄCZNA SZACUNKOWA PRODUKCJA MIODU 758 ton/rok

19 Hodowla ryb w województwie świętokrzyskim Powierzchnia stawów ha Produkcja t/rok Powierzchnia stawów 764 ha Produkcja - brak danych Powierzchnia stawów 616 ha Produkcja 314 t/rok

20 Hodowla ryb w województwie świętokrzyskim W ramach Lokalnej Strategii Rozwoju funkcjonuje 31, gospodarstw rybackich Powierzchnia stawów hodowlanych 1392 ha Wielkość zatrudnienia - na stałe 98 - sezonowo 17 Produkcja 704 t/rok Gatunki ryb: karp, pstrąg, szczupak tołpyga, amur Na obszarze objętym LSR działalność rybacką prowadzą : 2 podmioty jako spółki, 9 podmiotów w formie zgłoszenia działalności gospodarczej, 20 podmiotów jako gospodarstwa rolnicze 2 przetwórnie ryb

21 Rolnictwo ekologiczne w województwie świętokrzyskim Gospodarstwa ekologiczne Łączna powierzchnia gospodarstw ekologicznych Przeciętne gospodarstwo ekologiczne ma powierzchnię około ha 11 ha Najwięcej gospodarstw ekologicznych jest w powiatach: pińczowskim (207), staszowskim (200), kieleckim (156), koneckim (151), najmniej w powiatach: skarżyskim (7), kazimierskim (14), jędrzejowskim (55).

22 Rolnictwo ekologiczne w województwie świętokrzyskim Struktura użytków w gospodarstwach ekologicznych w województwie świętokrzyskim Struktura zasiewów w gospodarstwach ekologicznych w województwie świętokrzyskim

23 Produkcja ekologiczna w gospodarstwach województwa świętokrzyskiego Krowy Owce matki Kozy Konie Produkcja mięsa Produkcja mleka ponad Kury nioski Jaj kurze sztuk, 557 sztuk 107 sztuk 259 sztuk, ok. 400 ton 2,8 mln litrów sztuk 2,34 mln sztuk

24 Produkcja ekologiczna w gospodarstwach województwa świętokrzyskiego cd. Produkt Deklarowane zbiory (w tonach) Województwo świętokrzyskie Polska Województwo świętokrzyskie udział w produkcji krajowej ( Polska = 100%) zboża ,3 strączkowe ,1 ziemniaki ,2 warzywa ogółem ,2 kapusta ,6 por ,9 dyniowate ,6 marchew ,9 czosnek ,7 cebula ,3 groch ,7 truskawki ,6 Uniwersytet Rolniczy., Kraków r. Źródło ŚODR

25 Produkcja ekologiczna w gospodarstwach województwa świętokrzyskiego cd. Chłodnie StarFruits Sp. z o.o. Starachowice ul. Myśliwska 1 przetwarzanie i konserwowanie owoców i warzyw Kerry Polska sp. z o.o. Kielce ul. Zagnańska 97A przetwarzanie owoców i warzyw, LYOVIT P.P.H.U Jerzy Godek Daleszyce, ul. Głowackiego 34 A produkcja przypraw, mrożonych owoców, ziół, warzyw, suszonych (liofilizowanych) przypraw, ziół, owoców, warzyw Mapa Marek Pawlonka Sandomierz, ul. Tatarska 10 przetwórstwo owoców i warzyw Natur - Vit Pińczów, Kopernia 9 przetwórstwo kawy i herbaty Ostrowieckie Stowarzyszenie Producentów Rolnictwa Ekologicznego "EKOTEL" Ostrowiec Św. ul. L. Staffa 1; ul. Kilińskiego 3a sprzedaż żywności ekologicznej P.H.U Elpol Kozieł Elżbieta Łoniów Piaseczno 42 obrót artykułami spożywczymi PRONAT.PL Ilona Fedaili-Tomasik Piekoszów, ul. Chęcińska 8 obrót produktami ekologicznymi Społem Piekarnia s.c. Anna Kisiela, Ryszard Liberek Pińczów, Batalionów Chłopskich 56 produkcja pieczywa VITALPOL P.P.H. Marek Wieczorek Solec Zdrój, Świniary 46A obrót produktami ekologicznymi Zakład Konfekcjonowania Artykułów Spożywczych Vitana Zakład Liofilizacji Liogam M. Bień, G. Kot, A. Prześlak Sp. j. Pińczów, ul. Wiosenna 6 Sitkówka Nowiny, Zgórsko 60 A Zakład Piekarniczy Omar Kielce, ul. Skrajna 88 wytwarzanie produktów przemiału zbóż przetwarzanie i konserwowanie owoców i warzyw, produkcja przypraw produkcja pieczywa; świeżych wyrobów ciastkarskich i ciastek Źródło MR i RW,

26 PROBLEMY ROLNICTWA WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGOI ICH PRZYCZYNY Produkcja zbóż Powierzchnia i plony zbóż w 2016 pozostały na poziomie roku Potrzeby konsumpcyjne na produkty zbożowe są w pełni zaspokajane Nastąpił około 9% spadek cen skupu pszenicy i 12% spadek cen skupu żyta w stosunku do roku Przyczyny spadku cen zbóż: wzrost import zbóż głównie z Ukrainy, spadek opłacalności produkcji zwierzęcej, zwłaszcza trzody chlewnej spowodowanej m.in. embargiem na eksport wieprzowiny do Federacji Rosyjskiej i zawirowaniami wokół Afrykańskiego Pomoru Świń duże zapasy zbóż, brak większych jednorodnych partii skupowych, zbyt mało rozpowszechniona standaryzacja parametrów skupowych, import ciasta mrożonego do wypieku pieczywa.

27 PROBLEMY ROLNICTWA WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGOI ICH PRZYCZYNY Produkcja owoców i warzyw w 2016 r. Ceny porzeczek i wiśni osiągnęły niespotykanie niski poziom. Firmy skupujące określały limity dzienne skupu Trwające embargo na eksport owoców i warzyw do Federacji Rosyjskiej. Propozycje działań naprawczych Dopłaty dla producentów owoców miękkich rekompensujących poniesione straty, Obligatoryjne zawieranie umów kontraktacyjnych między producentami a przetwórcami owoców i warzyw, Zwiększenie dotychczasowego mechanizmu wsparcia producentów owoców i warzyw przez UE w kierunki zagospodarowania tych produktów na soki oraz dopłaty do eksportu, Stworzenie mechanizmów dopłat do wykorzystania owoców i warzyw na cele energetyczne w biogazowniach rolniczych. Zróżnicowanie asortymentu produkcji

28 PROBLEMY ROLNICTWA WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGOI ICH PRZYCZYNY Produkcja zwierzęca - trzoda chlewna Pogłowie trzody chlewnej w 2016 r. zmniejszyło się o 11,3% w stosunku do 2015 r., w tym: - Stado loch zmniejszyło się o 10,5% - Stado prosiąt zmniejszyło się o 14,7%, - Stado tuczników zmniejszyło się o 5,7%. PROBLEM Afrykański Pomór Świń Propozycje działań naprawczych Wsparcie dla producentów trzody chlewnej w likwidacji skutków wystąpienia wirusa ASF Zwiększenie kontroli obrotu zwierzętami w tym pośredników w handlu, Redukcja stad dzików, Wprowadzenie skupu interwencyjnego, Wprowadzeniu w strefie zapowietrzonej działań przewidzianych dla klęsk żywiołowych, w tym rekompensat dla rolników, Ograniczeniu importu warchlaków o wadze kg, Zredukowaniu zapasów mięsa wieprzowego zgromadzonego w wyniku wprowadzonych w 2016 r. dopłat do prywatnego przechowywania wieprzowiny (5,9 tys. ton), Podjęcie negocjacji w celu ograniczenia (zniesienia) embarga na mięso wieprzowe i jego przetwory nałożonego przez Federację Rosyjską.

29 PROBLEMY ROLNICTWA WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGOI ICH PRZYCZYNY Produkcja zwierzęca Bydło rzeźne Pogłowie bydła w 2016 r. zwiększyło się o 1,8% w stosunku do 2015 r., główne przyczyny: - zniesienie zakazu uboju rytualnego, - pozyskanie nowych rynków zbytu (rynki azjatyckie), - dopłaty do młodego bydła opasowego realizowane przez ARiMR. Produkcja mleka - ceny mleka w skupie spadają i zbliżyły się do granicy opłacalności, - cena 1 litra mleka w 2016 r. spadła o 9,8% w porównaniu z 2015 r. Propozycje działań naprawczych - wprowadzenia ogólnoeuropejskiego systemu zachęt do zmniejszenia produkcji mleka, - rozszerzenie promocji i wspieranie eksportu w celu trwałego zdjęcia nadwyżek produktów mlecznych w Unii Europejskiej, - wprowadzenie rekompensat dla producentów mleka z krajów dotkniętych rosyjskim embargiem, - przyspieszenie prac AKTUALNE legislacyjnych I PRZYSZŁE POTRZEBY zapowiadanych ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH, przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi nad ustawą o ochronie dochodów Uniwersytet rolniczych, Rolniczy., Kraków r.

30 Potencjał energetyczny rolnictwa województwa świętokrzyskiego Faktyczna możliwość produkcji bioetanolu z kukurydzy Faktyczna możliwość produkcji biogazu z kukurydzy Faktyczna możliwość produkcji biogazu z zielonki TUZ Faktyczna możliwość produkcji biodiesla z rzepaku Ilość słomy do wykorzystania na cele energetyczne 138,3 mln dm 439 mln m 128 mln m 6,1 mln dm 508 tys. Mg

31 W roku 2015 areał tej uprawy wynosił w województwie świętokrzyskim zaledwie około 383,49 ha i maleje!!! ,5 3, ,5 1, ,7 0,5 0,34 0,3 0,3 Wykres 1. Lokalizacja upraw wierzby energetycznej w woj. świętokrzyskim (pow. w ha) Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego

32 Uniwersytet Rolniczy., Kraków r.

33 Uniwersytet Rolniczy., Kraków r.

34 Realne możliwości rolnictwa energetycznego województwa świętokrzyskiego Teoretyczna wielkość energii do pozyskania z biomasy w uprawie polowej oraz z odpadów rolno spożywczego = 57,9 PJ/rok Realna wielkość energii do pozyskania z biomasy w uprawie polowej oraz z odpadów rolno spożywczego = 11,94 PJ/rok Zużycie energii w woj. świętokrzyskim w roku 2014 wyniosło 6,8 PJ energii cieplnej oraz GWh energii elektrycznej ( bez przemysłu ) (źródło GUS/URE) Łącznie zużycie energii w województwie świętokrzyskim w roku 2014 wyniosło sumarycznie ( bez przemysłu ) 24,8 PJ/rok

35 INSTUMENTY WSPARCIA DLA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII I EFEKTYWNEGO WYKORZYSTANIA ENERGII NA POZIOMIE WOJEWÓDZKIM Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego Oś 3 Efektywna i zielona energia Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego Program dla osób fizycznych - Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza poprzez modernizację indywidualnych kotłowni, zakup i montaż odnawialnych źródeł energii, termomodernizację budynków Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Kielcach

36 REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTW ŚWIETOKRZYSKIEGO OŚ PRIORYTETOWA 3. EFEKTYWNA I ZIELONA ENERGIA alokacja: 167,29 mln Działanie 3.1 Wytwarzanie i dystrybucja energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych alokacja: 34,08 mln Działanie 3.2 Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii w przedsiębiorstwach alokacja: 20,45 mln Działanie 3.3 Poprawa efektywności energetycznej z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii w sektorze publicznym i mieszkaniowym alokacja: 51,40 mln

37 Dziękuję za uwagę zapraszam do współpracy Andrzej Pacocha Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich i Środowiska Kontakt: Kielce Al.. IX Wieków Kielc andrzej.pacocha@sejmik.kielce.pl