Scenariusz lekcji: Europejczycy wobec innych cywilizacji w epoce nowożytnej

Transkrypt

1 Scenariusz lekcji: Europejczycy wobec innych cywilizacji w epoce nowożytnej Etap edukacyjny: klasa pierwsza liceum ogólnokształcącego-poziom podstawowy Przedmiot na którym realizowany jest scenariusz: historia Temat lekcji Europejska ekspansja od XVI do XVIII. Czas trwania i miejsce lekcji: pracownia historyczna, rozmieszczenie stolików umożliwia pracę z młodzieżą w sześciu grupach. CELE LEKCJI: -cel ogólny: pogłębienie wiedzy na temat europejskiej ekspansji od XVI do XVIIIw. oraz rozwinięcie umiejętności historycznych, zdobytych w toku wcześniejszej edukacji. - cele szczegółowe w zakresie; a) KSZTAŁCENIA *wiadomości: - wyróżnienie gospodarczych, politycznych, społecznych i technicznych przyczyn europejskiej ekspansji -poznanie osiągnięć cywilizacji pozaeuropejskich -dostrzeżenie słabych stron podbijanych ludów i mocnych stron zdobywców *umiejętności: -zdobywanie wiadomości z różnych źródeł informacji( podręcznik, tekst źródłowy, Internet) -krytyczna ocena europejskiej ekspansji -doskonalenie umiejętności czytania mapy -efektywne współdziałanie w grupie -formułowanie i uzasadnianie własnego zdania b) WYCHOWANIA -docenianie dorobku cywilizacyjnego innych ludów -tolerancja religijna -odpowiedzialność za słowa i powierzone zadanie FORMA PRACY UCZNIÓW: praca pod kierunkiem, praca w grupach METODY NAUCZANIA: -praca z tekstem źródłowym -analiza SWOT -dyskusja -praca z mapą POJĘCIA KLUCZOWE: -cywilizacja -ekspansja kolonialna -konkwistador -faktoria -monopol

2 POMOCE DYDAKTYCZNE: -podręcznik: J. Chińska-Mika, K. Zielińska, Ludzie, społeczeństwa, cywilizacje. Historia nowożytna do 1815r.-część II, Warszawa 2002r., ss mapa ścienna,, Kolonializm w IIpoł. XVIIw -karty pracy dla uczniów -flamastry -duże kartony papieru -magnesy do tablic TOK LEKCJI: Czynności nauczyciela Czynności uczniów Uwagi CZĘŚĆ I: Czynności organizacyjno-porządkowe -nauczyciel wita się z uczniami sprawdza frekwencje i Uczniowie przygotowują się do lekcji ( wyciągają potrzebne pomoce, zeszyty, dyżurny na prośbę nauczyciela zawiesza wskazaną mapę ścienną) 1 min. CZĘŚĆ II: Rekapitulacja wtórna Nauczyciel w ramach przypomnienia prosi uczniów o odpowiedz na pytania: a) jak w średniowieczu Europejczycy wyobrażali sobie świat? b) gdzie poza Europę wyprawiali się jej mieszkańcy w Średniowieczu? c) czym była rekonkwista, gdzie i kiedy ją prowadzono? Nauczyciel przysłuchuje się podawanym odpowiedziom koryguje błędy merytoryczne lub prosi o to zgłaszających się uczniów Odpowiadają zgłaszający się uczniowie poproszeni przez nauczyciela. Klasa pilnie słucha, w razie potrzeby koryguje błędy kolegów. Przewidywane odpowiedzi uczniów: a) Europejczycy wyobrażali sobie Ziemię jako płaski dysk pływający po oceanach otoczony sferą niebios. b) Europejczycy poza swoim kontynentem znali północna część Afryki, Ziemię Święta ( wyprawy krzyżowe), i Azję ( do Chin dotarł Marko Polo) c) Rekonkwista to walki z Arabami na pół. Iberyjskim, zakończyła sięw1492. Czas 3min.

3 Część III Realizacja nowych treści - Wprowadzenie do nowej lekcji: nauczyciel informuje uczniów, że głównym celem lekcji będzie poznanie przyczyn, przebiegu i konsekwencji europejskiej ekspansji, dlatego prosi dyżurnego o zapisanie na tablicy tematu: Europejska ekspansja od XVI do XVIII w a następnie podaje punkty, według których, będzie realizowana lekcja: 1. Przyczyny europejskiej ekspansji: polityczne, gospodarcze, społeczne, techniczne. 2. Osiągnięcia kulturowe cywilizacji pozaeuropejskich. 3. Podbój i eksploatacja obszarów kolonialnych. 4. Skutki europejskiej ekspansji. Dyżurny zapisuje temat na tablicy, a uczniowie w zeszytach wraz z podanymi punktami do lekcji. Czas:1,5min. Opracowanie tematu lekcji: Nauczyciel wyjaśnia uczniom pojęcie europejskiej ekspansji, następnie prosi uczniów o przeczytanie fragmentu podręcznika ( s ) aby w oparciu o tekst wyróżnili gospodarcze, polityczne, społeczne, techniczne przyczyny europejskiej ekspansji, aby usprawnić prace rozdaje uczniom materiał pomocniczy nr. 1 i poleca jego wypełnienie. Uczniowie czytają wskazany fragment podręcznika i uzupełniają tabelę. Czas; 3 min. Nauczyciel wspólnie z uczniami omawia efekty pracy i w razie potrzeby uzupełnia wypowiedzi. Odpowiadają zgłaszający się uczniowie. Przyczyny: a) polityczne: droga do Chin została opanowana przez Turków Seldzuckich, którzy byli nieprzyjaźni Europejczykom, zakończenie rekonkwisty w Hiszpanii b) gospodarcze: wzrost cen towarów luksusowych sprowadzanych ze Wschodu, brak w Europie złota i srebra, którymi płacono za te towary c) społeczne: poszukiwanie Czas: 3 min.

4 Kolejnym etapem lekcji jest praca w grupach. Uczniowie zostali wcześniej podzieleni na 6 zespołów przydzielone zostało im także konkretne zadanie: W domu grupy miały zebrać informacje o osiągnięciach cywilizacyjnych poszczególnych cywilizacji zamieszkałych: Grupa I w Ameryce Północnej Grupa II-w Ameryce Południowej Grupa III- w Afryce Grupa IV-Chinach Grupa V-w Indiach Grupa VI- Japonii Na lekcji nauczyciel prosi uczniów o: 1. Uporządkowanie wiedzy np. gospodarka, kultura, ustrój polityczny. 2. Zapisanie ważniejszych osiągnięć na białych arkuszach papieru. 3. Umiejscowienie ma mapie swojej cywilizacji. Nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów, pilnuje czasu przeznaczonego na prezentacje. współwyznawców chrześcijaństwa, ubożenie rycerstwa d) kulturowe: rozwój kartografii, postęp w żeglarstwie, kompas, busola, astrolabium, karawele, galeony. Uczniowie pracują w grupach. Wypisują osiągnięcia swojej cywilizacji dzieląc je na poszczególne dziedziny: gospodarka, polityka, kultura. Efekty swojej pracy zapisują na arkuszach papieru. Po wykonaniu zleconych zadań ( w wyznaczonym czasie) grupy przygotowują się do prezentacji rezultatów swojej pracy. Przymocowują do tablicy przygotowane schematy. Przewidywane odpowiedzi uczniów Grypa I Ameryka Północna a) polityka: Słabe państewka plemienne Indian, na Wyżynie Meksykańskiej imperium Azteków ze stolicą w Tenochtitlan ( współczesny Meksyk), podbili sąsiednie ludy i siłą ściągali daniny b) gospodarka; uprawa roli: ziemniaki, kukurydza, duże miasta, rozwinięte rzemiosło. c) Kultura : pismo obrazkowe, mitologia, wierzenia religijne : kult Słońca, Księżyca, Nieba, Deszczu, krwawe ofiary z ludzi, akwedukty, piramidy schodkowe Grupa II Ameryka Południowa a) polityka: najsilniejsze imperium Inków, władca w miejscowym języku Inka, Czas dla każdej grupy na wykonanie zadania: 10 min. Czas prezentacji dla każdej grupy wynosi; 3 minuty

5 dysponował rozbudowaną administracją, systemem pobierania podatków i przekazywania informacji. b) gospodarka: cała ludność zorganizowana we wspólnoty wykonujące prace przymusowe na rzecz państwa c) Kultura: bite drogi, mosty, tunele, duża wiedza medyczna np. trepanacja czaszki, amputacja kończyn, pismo węzełkowe Grupa III Afryka a) polityka: rozproszone państewka plemienne prowadzące koczowniczy tryb życia, zorganizowane państwa: Mali, Songhaj, Kongo), dobrze rozwinięte państwa muzułmańskie w Afryce Północnej b) gospodarka: prymitywna uprawa roli, myślistwa, pasterstwo, zyski z handlu niewolnikami c) kultura: w państwach muzułmańskich system dróg metalowy pieniądz, pismo arabskie, na południe od Sahary czcili siły przyrody, kult przodków, nie znali pisma ani wytopu metali 4. Grupa IV Chiny a) polityka: po usunięciu mongolskich najeźdźców rządziła dynastia Ming (2połXIVdo poł XVIIw.)cesarza uznawano za Syna Niebios i oddawano cześć boską, jego imieniu rządzili urzędnicy, biurokrację utrzymywali chłopi zmuszani także do budowy Wielkiego Muru b) gospodarka : największe i najbogatsze państwo azjatyckie, towary luksusowe: jedwab, porcelana, papier, druk, papierowe pieniądze kompas c) kultura: wykształcone elity, rozbudowany system religijnofilozoficzny konfucjanizm, buddyzm, taoizm Grupa V Indie a) polityka: podzielone na zwalczające się państewka muzułmańskie i hinduskie

6 Po zakończeniu prezentacji nauczyciel prosi, aby uczniowie w oparciu o mapę w podręczniku powiedzieli, w jakich rejonach świata ekspansja Europejczyków zakończyła się sukcesem? Nauczyciel wspólnie z uczniami zastanawia się, jakie były słabe strony podbijanych cywilizacji i mocne białych zdobywców. b) gospodarka: uprawa bawełny, dywany, wyroby jubilerskie, handel c) Kultura : hinduizm system kastowy, buddyzm Grupa VI Japonia a) polityka: na czele państwa cesarz w końcu XVIw. jego rola ograniczona do funkcji religijnych, realną władzę sprawują dowódcy wojskowi szogunowie b) gospodarka: system feudalny, zamknięte na wpływy zewnętrzne c) kultura: wierzenia religijne: sinto, zen, konfucjanizm, sztuki walki, budowa miast Odpowiadają zgłaszający się uczniowie: -Europejczykom udało się podbić Amerykę południową i Północną, wyspy Oceanu Indyjskiego niepowodzeniem zakończył się podbój Chin i Japonii. Czas: 2,5 min. Czas: 2 min. Silne strony zdobywców: -bron palna -bezwzględność -mobilność wojsk ( dysponowali końmi) - potrafili wykorzystywać Indian do walk przeciw sobie Czas: 1 min. Słabe strony podbijanych: -mit o białym Bogu -przyjazne nastawienie -wojny domowe wśród Indian -prawie wszystkie towary Europejczyków były dla nich przedmiotem pożądania. Czas: 1 min.

7 Część IV Rekapitulacja pierwotna: Nauczyciel chcąc podsumować lekcje i zorientować się stopniu przyswojenia wiedzy przez uczniów, zadaje pytanie: Czy podboje kolonialne maja swoje skutki we współczesności? Tym razem odpowiadają uczniowie wskazani przez nauczyciela. Przewidywane odpowiedzi: - nastąpiło wyniszczenie Indian -podział na kraje bogatsze i tzw. Trzeciego Świata -dużą część ludności Stanów Zjednoczonych stanowią Afroamerykanie Część V Wyznaczenie pracy domowej. Nauczyciel podaje treść pracy domowej: W oparciu o teksty źródłowe z podręcznika str. 88 napisz krótką ocenę europejskiej ekspansji. Uczniowie zapisują treść pracy domowej w zeszytach. Część VI Ocena pracy uczniów na lekcji, oceniani będą poszczególni uczniowie, a nie całe zespoły pomocna będzie karta obserwacji pracy w grupie. Uczniowie pilnie słuchają komentarza nauczyciela.

8 Załącznik nr 1 Przyczyny europejskiej ekspansji Polityczne Gospodarcze Społeczne Techniczne Załącznik nr 2 Karta obserwacji pracy w grupie 1. Czy grupa wyłoniła lidera odpowiedzialnego za prezentację. 2. Jakie mechanizmy miały wpływ na wybór lidera 3. Jak współpracowała grupa podczas opracowywania odpowiedzi na pytania 4. Jaka była aktywność poszczególnych członków grupy Notatki z obserwacji:.