JAK POPRAWIĆ. zdolność kredytową PORADNIK. finansenonfiction.pl

Transkrypt

1 JAK POPRAWIĆ zdolność kredytową PORADNIK finansenonfiction.pl

2 O tym, jak widzi Cię bank, co to jest BIK scoring i jak możesz go poprawić. SPIS TREŚCI 2 Chcę wziąć kredyt co powinienem wiedzieć? 2 Jak wybieramy naszego kredytodawcę? 2 Dostanę czy nie dostanę? 3 Jak się przygotować do podjęcia decyzji? 4 Score kredytowy jak ocenia Cię bank? 4 Jak bank rozpatruje moją aplikację? 5 Jak powstaje score kredytowy? 8 Jak bank decyduje o poziomie score u? 9 Jak poprawić swoją zdolność kredytową? 10 Co wiemy o BIK? 10 Co to jest BIK score? 11 Jakie czynniki wpływają na naszą ocenę punktową? 12 Czy każdy czynnik ma taki sam wpływ na naszą ocenę punktową w BIK? 13 Jak budować pozytywną historię kredytową 8 kroków 14 Czy BIK decycduje o losie mojej aplikacji kredytowej? 15 Dlaczego nie mamy dostępu do metodologii oceny ryzyka kredytowego banku? 15 Po co znać swój BIK score, jeśli nie wiemy jaki ma wpływ na decyzję banku? 16 Jak sprawdzić swoje dane w BIK? 17 Jakie korzyści wynikają z dostępu do narzędzi BIK? Czy warto? 17 BIK Pass do jakich danych masz dostęp? 18 Profil Kredytowy Plus co to jest? 18 Alerty BIK jak to działa? 20 Usuwanie swoich danych z BIK 20 Uważaj na czyścicieli 20 Kiedy dane z BIK mogą być usunięte? 1

3 Chcę wziąć kredyt co powinien wiedzieć? Jak wybieramy naszego kredytodawcę? Statystycznie rządzą tym dwa podejścia: Sami zdecydowaliśmy, że chcemy wziąć pożyczkę i z określonych powodów wybraliśmy ten konkretny bank Nie myśleliśmy aktywnie o pożyczeniu pieniędzy, ale bank skontaktował się z nami i przekonał do wzięcia kredytu (oczywiście, na bardzo atrakcyjnych warunkach ). Dostanę czy nie dostanę? Zależność między stopniem zmartwienia o to czy dostanę, a warunkami, na jakich dostanę. Im bardziej się martwimy o to czy nasza aplikacja zostanie rozpatrzona pozytywnie, tym większą mamy skłonność przystania na warunki banku bez negocjacji. Na dalszy plan schodzi weryfikacja rzeczywistych obciążeń, wynikających z jego utrzymania. Czy koszt kredytu jest na satysfakcjonującym poziomie i czy możemy znaleźć lepsze warunki? Warto to sprawdzić zanim podpiszemy pierwszą z brzegu umowę. Teoretycznie, każdy powinien znać swoje możliwości. Mieć wiedzę na temat swojego dochodu, obciążenia jakie może pokryć w ramach jego, a także czy ma bądź miał inne zadłużenia i jak je spłacał. Z danych Biura Informacji Kredytowej, które gromadzi i udostępnia dane dotyczące zobowiązań kredytowych klientów różnych instytucji finansowych (banków, SKOK-ów czy firm pożyczkowych), wynika, że z 22 milionów rachunków zawartych w bazie BIK, około 20 milionów ma pozytywną historię kredytową (zobowiązania spłacone terminowo). Oznacza to, że 9 na 10 osób aplikujących o kredyt wie, że nie miało problemów ze spłatą zadłużenia w przeszłości. Brak wiedzy lub zrozumienia tego, co składa się na decyzję banku w procesie rozpatrywania naszego wniosku może wpływać na zbyt niską samoocenę naszej zdolności kredytowej. Istnieją badania naukowe 1, dowodzące, że klienci, którzy zbyt nisko oceniali swoją zdolność kredytową zazwyczaj zawierali umowy kredytowe na istotnie gorszych warunkach finansowych, niż klienci, mający świadomość własnej wartości dla banku. 1 The cost of not knowing the score: self-estimated credit scores and financial outcomes, Journal of Family and Economics Issues, Dec. 2011, Volume 32, Issue 4 2

4 Hipotetycznie - masz odłożoną niezbędną kwotę na zakup samochodu. Wiesz, że Cię na niego stać. W następnym kroku będziesz poszukiwał dealerów, którzy zaproponują Ci dobrą cenę. Wiedząc, jaką masz pozycję, możesz negocjować oferty do momentu uzyskania warunków, które będą dla Ciebie satysfakcjonujące. Jak to wpływa na postawę sprzedawców? Będą dążyć do tego, abyś to właśnie u nich kupił. Twoje możliwości negocjacyjne w tej transakcji rosną. Jeśli jesteś dobrym klientem, banki będą się o Ciebie bić. Nie przerywaj tego zbyt pochopną decyzją. Konkurencja na ryku produktów bankowych daje nam możliwość wyszukiwania i negocjowania dla siebie jak najlepszych warunków. Jak się przygotować do podjęcia decyzji? Dwie zasady: 1. Podejmowanie świadomej decyzji kredytowej należy rozpocząć na długo przed złożeniem wniosku o kredyt w banku. 2. Nasz proces powinien rozpocząć się od wyszukiwania pożądanych warunków kredytowych (koszt kredytu) i negocjowania jeszcze korzystniejszych. Jak z tego skorzystać? Zdobywając wiedzę o tym, jak wartościowym klientem jesteś dla banku. Takiej wiedzy dostarcza ocena punktowa zdolności kredytowej, czyli Twój score w BIK. Choć informacje o historii naszych zobowiązań kredytowych dostępne w BIK stanowią dla nas cenny zasób w negocjacji z bankiem, częściej się ich obawiamy. Niesłusznie traktujemy BIK jako źródło negatywnych danych, które mogą blokować nasze możliwości kredytowe. Tymczasem statystyka przemawia na naszą korzyść: BIK aż w 90% przypadków przekazuje bankom pozytywne dane na nasz temat. Prowadzi także aktywne rozmowy z bankami (i Towarzystwami Ubezpieczeniowymi) w celu zawarcia umowy, na mocy której klient po okazaniu swojego BIK score (raportu BIK Pass), będzie mógł liczyć w danej instytucji na lepsze warunki kredytowe. Niektóre banki zaczęły proponować klientom wydrukowanie raportu BIK Pass i poznanie swojego BIK score za darmo. Tutaj jednak należy być ostrożnym. Często wykorzystywane jest to jako narzędzie marketingowe dostaniesz raport za darmo, podczas gdy możemy mieć dostęp do tych samych danych nie wychodząc z domu, na stronie BIK. 3

5 Jeśli jednak znajdziemy się w instytucji finansowej, która udostępni nam nasz BIK score, warto dać sobie czas na sprawdzenie warunków kredytowych u konkurencji i upewnić się czy oferta zaproponowana w jednym miejscu w pełni nas satysfakcjonuje. Podejmowanie świadomej decyzji kredytowej należy rozpocząć na długo przed złożeniem aplikacji o kredyt Zła samoocena zdolności kredytowej może prowadzić do dużo wyższych kosztów kredytu Przygotowania do wzięcia kredytu warto rozpocząć od poznania swojego BIK score 90% historii w BIK jest pozytywna Jeśli jednak dostałeś swój BIK score w banku, pamiętaj, że nie warto od razu mówić tak Warto poświęcić czas na wyszukiwanie pożądanych warunków kredytowych (koszt kredytu) i negocjowanie jeszcze korzystniejszych warunków dla siebie Score kredytowy jak ocenia Cię bank Score kredytowy to jest liczba, która podsumowuje wszystkie informacje o kliencie i wskazuje prawdopodobieństwo, czy klient będzie dobry lub niedobry z punktu widzenia ryzyka związanego ze zwrotem pożyczonych pieniędzy. Jak bank rozpatruje moją aplikację? Polityka kredytowa opiera się prawie wyłącznie na danych statystycznych, a więc uśrednionych, które poddawane są analizie przez wyspecjalizowane w tym obszarze osoby. Indywidualnych klientów wrzuca się zatem do jednego, a właściwie dwóch worków dla tych, którzy przypuszczalnie oddadzą pożyczone pieniądze i tych, wobec których bank nie podejmie takiego ryzyka. Bazowanie na uniwersalnym kryterium score u kredytowego jest z wielu przyczyn zrozumiałe. Banki mają setki lub tysiące klientów, aplikujących o kredyt. Gdyby rozpatrywały każdego indywidualnie, skutkowałoby to: 4

6 Wydłużeniem procesu podejmowania decyzji o przyznaniu kredytu bądź odrzuceniu wniosku do kilku tygodni, a nawet miesięcy. Zwiększeniem kosztów operacyjnych banku i tym samym ceny, którą kredytobiorcy musieliby zapłacić za pożyczanie pieniędzy - manualny proces oceny ryzyka kredytowego angażowałby dużo większe zasoby. Brakiem spójności w rozpatrywaniu wniosków przez ten sam bank w zależności od osoby rozpatrującej aplikację, wagi parametrów uwzględnianych w ocenie zdolności kredytowej oraz szacowany poziom ryzyka związany z wypłacalnością danego klienta mogą być zmienne, oznacza to, że ta sama aplikacja rozpatrywana w tym samym banku może mieć zupełnie inny wynik kwalifikować się do przyznania kredytu lub nie. Z uwagi na czasochłonność, koszt i ryzyko niespójności indywidualnej oceny zdolności kredytowej, banki praktykują automatyczny system szacowania ryzyka, przypisując każdemu nowemu klientowi taką ilość punktów, na jaką według bankowego algorytmu zasłużył, czyli tzw. score kredytowy. Jak powstaje score kredytowy? Każdy z nas podejmując pewne życiowe decyzje opiera się na własnych doświadczeniach lub doświadczeniach innych, z przeszłości. Banki działają podobnie. Oceniając ryzyko kredytowe związane z danym klientem, na podstawie doświadczenia, czyli jego historii kredytowej i innych charakterystyk, wnioskują o jego potencjalnym zachowaniu w przyszłości. Cały proces możemy w uproszczeniu opisać w 3 krokach. Bank gromadzi informacje, charakteryzujące klienta Bank określa zakres czasu, który będzie brał pod uwagę w ocenie Bank przypisuje klienta do jednej z grup: dobry / niedobry klient KROK 1 Bank analizuje charakterystykę pewnej liczby klientów, którym już udzielił pożyczek w przeszłości i ma w ten sposób wiedzę o ich statystycznej historii spłat zadłużenia. Na charakterystykę danego klienta mogą wpływać bardzo różne parametry. Nie ma tu jednej sztywnej reguły, którą stosuje cały sektor w tym samym zakresie i szacunku wagowym. Banki starają się zazwyczaj zebrać jak największą ilość informacji o swoim potencjalnym kredytobiorcy. Wśród parametrów mogą znaleźć się następujące dane: 5

7 Wiek Zawód Dochód Staż pracy Stan cywilny Ilość posiadanych produktów kredytowych Dane z Biura Informacji Kredytowej Historia zachowania wobec innych produktów banku KROK 2 Mając już przypisane klientom odpowiednie parametry, w drugim kroku bank ustala moment, od którego zaczyna obserwacje ich zachowania czyli, jak daleko wstecz będzie sięgać w analizie historii potencjalnego klienta. KROK 3 W trzecim kroku bank określa, co to znaczy dobry i niedobry klient z punktu widzenia oceny ryzyka kredytowego. Tutaj instytucje mogą stosować bardzo różne podejścia. Jedni mogą zdefiniować dobrego klienta jako takiego, który nigdy nie zalegał ze spłatą rat dłużej niż 30 dni (czyli spłacał wszystkie raty na czas), drudzy natomiast przyjąć podobną definicję, ale wydłużyć czas z 30 do 60 dni. Dla zrozumienia jednak tego mechanizmu nie ma ostatecznie znaczenia, jakie bank przyjmuje kryterium. Najważniejsze, że w momencie oceny, będzie dzielił klientów na wspomniane dwie grupy: wypłacalny / nie wypłacalny. Po tym podziale, analityk w Pionie Ryzyka określa, jakie cechy są wspólne dla klientów w każdej z grup. Jeśli dostrzeże wspólną cechę klientów z tej samej grupy lub wartość danej charakterystyki, która wyraźnie różnicuje klientów w dwóch grupach, wtedy uznaje, że dana cecha powinna mieć wpływ na ocenę ryzyka kredytowego. Sprawdźmy to na przykładzie. Na podstawie danych poniżej analityk decyduje, że staż pracy będzie miał wpływ na ocenę ryzyka: Staż pracy Liczba klientów w próbie (A) Liczba "niedobrych" klientów (B) % "niedobrych" klientów w odniesieniu do całej próby (B) / (A) Mniej niż 12 miesięcy % miesiące % miesięcy % Powyżej 60 miesięcy % 6

8 W grupie niedobrych klientów (czyli takich, którzy zalegali ze spłatą) jest więcej osób z krótszym stażem pracy. Oznacza to, że bank na pewno będzie brał tę cechę pod uwagę. Takich różnicujących, charakterystycznych dla danej grupy parametrów może być oczywiście kilka, np. dochód, wielkość majątku czy ilość dotychczasowych zobowiązań kredytowych. Modele statystyczne pozwalają podsumować te charakterystyki w postaci punktowej, czyli ująć je w score kredytowy, pomocny przy klasyfikacji nowych klientów do dwóch wspomnianych grup. Ponieważ poszczególne parametry klientów będą różnić się co do stopnia, w jakim wpływają na ryzyko kredytowe, każdej z powyższych charakterystyk zostanie przypisana określona liczba punktów, która będzie odzwierciedlać jej znaczenie w ostatecznej punktacji. Jako rezultat, może powstać tak zwana tabela wag (przypisanych punktów) dla każdej z tych charakterystyk. Staż pracy Wiek Dochód Wykształcenie Wielkość majątku Dotychczasowe zobowiązania Ilość zaciągniętych kredytów Cechy klienta Wagi = punkty poniżej roku lata 4 3+ lat poniżej 3 tys. zł 5 powyżej 3 tys. zł 20 średnie 0 wyższe 6 do 100 tys. zł 5 powyżej 100 tys. zł 15 stosunek rat miesięcznych do dochodu: poniżej 33% 13 stosunek rat miesięcznych do dochodu: powyżej 33% 0 Mniej niż dwa (<2) 10 Powyżej dwóch (3+) 0 Z tabeli tej wynika, że dochód powyżej 3 tys. zł będzie miał największy wpływ na ostateczny score kredytowy. Takie cechy, jak krótki staż pracy czy wiek powyżej 50. lat obniżą nasze szanse na kredyt. 7

9 Obliczmy score kredytowy dla dwóch przykładowych klientów: Staż pracy Wiek Dochód Wykształcenie Wielkość majątku Dotychczasowe zobowiązania Ilość zaciągniętych kredytów Cechy klienta Wagi = punkty Klient A Klient B poniżej roku lata lat poniżej 3 tys. zł 5 5 powyżej 3 tys. zł średnie 0 0 wyższe 6 6 do 100 tys. zł 5 5 powyżej 100 tys. zł stosunek rat miesięcznych do dochodu: poniżej 33% stosunek rat miesięcznych do dochodu: powyżej 33% 0 0 Mniej niż dwa (<2) Powyżej dwóch (3+) 0 0 Suma Jeśli bank odrzuca wszystkie aplikacje klientów, którzy mają score niższy niż 50 punktów, aplikacja Klienta A zostanie odrzucona, Klienta B natomiast, procedowana. Jak bank decyduje o poziomie score u? Minimalny score kredytowy, jaki musi posiadać klient, aby jego wniosek był rozpatrywany nie może być za niski. Im próg jest niższy, tym większe ryzyko niewypłacalności klienta. Stawiając zaś poprzeczkę zbyt wysoko może okazać się, że żaden klient nie będzie spełniał warunków koniecznych do udzielenia kredytu i w rezultacie bank nie pozyska nowych kredytobiorców. Co to dla nas oznacza w praktyce? Banki zawsze będą zbierać informacje o swoich klientach zwłaszcza, tych nowych i stosować różne metodologie, aby dokładnie ocenić ryzyko kredytowe. W zależności od sytuacji finansowej, rynkowej oraz innych uwarunkowań, banki mogą zmieniać swoją politykę kredytową - brać na siebie wyższe lub niższe ryzyko kredytowe, obniżając na przykład lub podwyższając minimalny poziom score u kredytowego. 8

10 Ważne: Pamiętaj, że tylko bank (nie BIK, nie doradca, nie pośrednik lub ktokolwiek inny) decyduje, jaką metodologię wyliczania score u przyjmuje i wyznacza jej minimalny poziom, który uprawnia do przyznania kredytu. Ocena ryzyka kredytowego w bankach odbywa się zazwyczaj na podstawie score u kredytowego. Score kredytowy to liczba, która odzwierciedla charakterystykę Klienta. Tylko bank decyduje, w zależności od wybranej strategii, jaki minimalny poziom score u kredytowego będzie akceptować dla nowych kredytobiorców. Jak poprawić swoją zdolność kredytową? Co wiemy o BIK? Wbrew mitom o szkodliwości Biura Informacji Kredytowej, faktem jest, że: 90% historii kredytowych dostępnych w BIK jest pozytywna Historie kredytowe dostępne w BIK służą nie tylko bankom w celu weryfikacji potencjalnych kredytobiorców, ale też przyszłym kredytobiorcom do negocjacji z potencjalnymi kredytodawcami. Bez BIK system finansowy byłby mniej bezpieczny - BIK zbiera informacje o naszych zachowaniach kredytowych i przekazuje je instytucjom finansowym, między innymi w postaci oceny punktowej (BIK score). Dzięki temu pomaga ocenić ryzyko kredytowe związane z potencjalnymi kredytobiorcami. Jakie to ma znaczenie dla klientów? Pamiętajmy, że banki dysponują nie tylko aktywami w postaci portfeli kredytowych, ale również pasywami, w tym m.in. depozytami, które stanowią zobowiązania wobec klientów. Gdyby banki stosowały zbyt liberalne praktyki oceny ryzyka kredytowego, prowadziłoby to z jednej strony do możliwości naruszenia bezpieczeństwa depozytów klientów (zachwianie wypłacalności naszych pieniędzy przez bank) oraz poważnych trudności z utrzymaniem kredytu przez klientów (konieczność restrukturyzacji, konsolidacji, sprzedaży zadłużenia do windykacji). Wszystkie działania, służące jak najrzetelniejszej ocenie ryzyka kredytowego są działaniami utrzymującym stabilność całego systemu bankowego, które chronią także nasze depozyty. 9

11 Decyzja kredytowa należy tylko do banku akceptacja lub odrzucenie wniosku kredytowego opiera się w większości przypadków na wewnętrznie przyjętej metodologii banku. Bank buduje własny model scoringowy, w którym dane z BIK (np. BIK score) mogą być tylko jednym z wielu czynników wpływających na ostateczną decyzję o udzieleniu kredytu. Powszechna opinia, że to BIK jest głównym winnym odrzucania wniosków kredytowych jest daleka od prawdy. Co to jest BIK score? Głównym zadaniem modelu scoringowego jest oszacowanie prawdopodobieństwa zwrotu zadłużenia przez potencjalnego kredytobiorcę. Podobnie jak bank, BIK określa to na podstawie analizy zachowań klientów o podobnym profilu. Na profil składają się różne parametry, takie jak wiek, dochód, typ posiadanych kredytów czy poziom zadłużenia. W zależności od dotychczasowych zachowań grupy kredytobiorców o podobnym profilu, nowej osobie zostaje przypisany określony score kredytowy. Cykl tworzenia BIK score: BIK score: punkty i gwiazdki W modelu scoringowym BIK, klient może otrzymać od 192 do 631 punktów. Dla uproszczenia interpretacji wyników punktowych, BIK posługuje się gwiazdkami. Maksymalna liczba gwiazdek wynosi 5. Im wyższy score, czyli liczba punktów, tym lepsza ocena wiarygodności kredytowej w modelu stosowanym przez BIK (gwiazdki). 10

12 Jakie czynniki wpływają na naszą ocenę punktową? Zgodnie z zestawieniem podanym przez BIK naszą ocenę punktową obniżają: Czy każdy czynnik ma taki sam wpływ na naszą ocenę punktową w BIK? Nie. Jeden czynnik może obniżać naszą ocenę punktową o 100 lub więcej punktów, inny tylko o 10. Warto więc skupić się na tych, które w największym stopniu ten scoring determinują. 11

13 Jaki jest wpływ wybranych czynników na ostateczny BIK score? Liczba złożonych wniosków kredytowych Zgodnie z oficjalnym stanowiskiem BIK, liczba dotychczasowych zapytań kredytowych może obniżyć naszą ocenę punktową o 5% (30-35 punktów w dół). Nie wiemy oczywiście, jaka dokładnie ilość wniosków skutkuje tą redukcją (prawdopodobnie zależy to także od profilu kredytobiorcy). Jeśli dokładnie znamy nasz BIK score, możemy ocenić, czy złożenie zapytań o kredyt w wielu miejscach (w celu zdobycia jak największej ilości ofert bankowych) będzie miało jakikolwiek wpływ na naszą zdolność kredytową. W przypadku osoby posiadającej wysoką ocenę punktową (5/4 gwiazdki), jej obniżenie z tytułu liczby złożonych zapytań prawdopodobnie nie będzie miało istotnego wpływu na zdolność kredytową. Jakość kredytów Ma największy wpływ na BIK score stanowi około 76% całej punktacji, czyli może sięgać nawet 480 punktów (to mniej więcej tyle, ile zawiera się w 4-ech gwiazdkach). Wywiązywanie się ze spłaty zobowiązań na czas, zgodnie z wyznaczonym harmonogramem, pozwala prognozować, że klient w obsłudze przyszłych zadłużeń utrzyma podobną dyscyplinę. Aktywność kredytowa Z punktu widzenia metodologii scoringu, im więcej wiadomo o kliencie, tym trafniej można ocenić związane z nim ryzyko kredytowe. Z tego względu, wysoka aktywność kredytowa np. 5 spłaconych w terminie kredytów jest lepiej widziana, niż brak tej aktywności w przeszłości. Trudno jest stwierdzić na podstawie zerowej aktywności kredytowej, czy klient spłaci swoje pierwsze zobowiązanie finansowe. Aktywność kredytowa ma wpływ na ocenę punktową w około 11% (około punktów). Ma zatem większą wagę niż ilość złożonych wniosków kredytowych. Czy oznacza to, że warto się zadłużać? Z punktu widzenia oceny naszej zdolności kredytowej tak. Pamiętajmy jednak o ryzyku spirali zadłużenia. Rzetelne spłacanie kredytów (jakość) jest w końcu ważniejsza niż ilość zaciągniętych w przeszłości zobowiązań (aktywność). Jeśli chcemy budować naszą pozytywną historię w BIK poprzez aktywność kredytową, pamiętajmy, aby zaciągane zadłużenia miały dodatnią wartość ekonomiczną w dłuższej perspektywie wpływały na zwiększenie naszego majątku oraz nie obciążały naszego budżetu (miesięczne zobowiązania nie powinny przekraczać 33% naszego miesięcznego dochodu netto). 12

14 Poznaj swój BIK score Wiedza o naszej ocenie punktowej oraz o tym, jak istotny jest wpływ każdego z czynników na BIK score pozwala nam podejmować świadome decyzje i wybrać najlepszą dla nas strategię ubiegania się o kredyt. Jak budować pozytywną historię kredytową 8 kroków: Reguluj swoje zobowiązania terminowo trzymaj się harmonogramu spłaty rat. Bierz kredyty na mniejsze kwoty buduj reputację wiarygodnego kredytobiorcy, w ten sposób dostarczasz kredytodawcy podstaw do oceny Twojej dyscypliny i rzetelności. Nie przekraczaj limitów kredytowych korzystaj z debetów i kart kredytowych w rozsądny sposób, stopień i powtarzalność wykorzystania dostępnych limitów kredytowych wpływa na Twój scoring. Sprawdzaj swoje dane w BIK monitoruj historię kredytową i kontroluj prawidłowość danych dostarczanych o Twoich zobowiązaniach do BIK. Uważaj na nadmierną aktywność kredytową nie zaciągaj pożyczek na spłatę innych zobowiązań, to najkrótsza droga do spirali zadłużenia. Komunikuj się z kredytodawcą - informuj go o trudnościach ze spłatą zadłużenia, ustal bezpieczne dla Ciebie zasady dalszej obsługi kredytu. Wyraź zgodę na przetwarzanie przez BIK danych o Twojej historii kredytowej - Jeśli spóźniłeś się z płatnością rat powyżej 60 dni BIK będzie przechowywał tę historię niezależnie od tego czy wyrazisz na to zgodę czy nie (po 5 latach od spłaty takiego kredytu możesz cofnąć zgodę na przetwarzanie informacji, związanych z historią jego spłaty). Nie pozbywaj się jednak możliwości wglądu kredytodawcy w terminowa historię obsługi Twojego zadłużenia to buduje Twój scoring. Sprawdź czy bank terminowo usuną dane o kredycie, który spłaciłeś jeśli nie, wystąp do banku z reklamacją o natychmiastowe usunięcid z BIK danych o wygasłym zobowiązaniu, pobierz także potwierdzenie wykonania tej operacji. 13

15 Twoja ocena punktowa w BIK odzwierciedla zachowania osób o podobnym do Twojego profilu. Im wyższa ocena punktowa (maks. 631 punktów), tym lepsza wiarygodność kredytowa. Jakość kredytowa ma największy wpływ na naszą ostateczną ocenę punktową. Śledź zmiany w swoim score, aby świadomie wybierać najlepszą strategię ubiegania się o kredyt. Czy BIK decyduje o losie mojej aplikacji kredytowej? Oceniając ryzyko, bank musi znać odpowiedź na dwa ważne pytania: Ile potencjalny kredytobiorca ma już zobowiązań? Czy dany kredytobiorca miał jakiekolwiek zobowiązania w przeszłości i czy wywiązał się z nich na czas? Dane osobowe klienta bądź informację o dochodach bank może w prosty sposób potwierdzić wystarczy dowód osobisty bądź zaświadczenie od pracodawcy. Wiarygodne informacje o historii kredytowej klienta, a w tym: rodzaje zobowiązań, okres i historia spłaty, bank pobiera z bazy BIK, współpracującego obecnie z ponad 660 instytucjami finansowymi (bankami, SKOK-ami, firmami pożyczkowymi). Każdy bank ma swoją wewnętrzną metodologię oceny ryzyka kredytowego. Dane z BIK, stanowią zazwyczaj tylko jakąś składową wspierającą ten proces: Mają swój udział w kreowaniu ostatecznego score u kredytowego jako jedno z wielu kryteriów określonych przez bank Mogą być też wykorzystane przez bank jako potwierdzenie, że klient podał we wniosku aplikacyjnym prawidłowe dane (podobnie jak weryfikuje zaświadczenie z pracy lub potwierdza inne dane demograficzne zaciągnięte z dowodu osobistego) 14

16 W zależności od tego, w jaki sposób w banku tworzy się modele statystyczne na podstawie zachowań klientów w przeszłości, kredytodawca może także dojść do wniosku, że dochód oraz staż pracy determinują w zupełności, czy klient będzie spłacał zaciągnięte zobowiązania czy nie. W takim przypadku, może zdecydować, że dane z BIK nie będą istotnie wpływać na ostateczny score kredytowy w porównaniu do charakterystyki dochodu i stażu pracy. Dlaczego nie mamy dostępu do metodologii oceny ryzyka kredytowego banku? Z uwagi na ryzyko jej przeniknięcia na zewnątrz banku. W rezultacie każdy, kto ubiegałby się o kredyt, dokładnie wiedziałby, w jaki sposób przedstawić swoje dane, żeby go dostać. Ocena ryzyka w warunkach znajomości wag każdego z kryteriów oraz minimalnej liczby punktów, pozwalających przejść ewaluację pozytywnie, mogłaby obciążyć system naciąganymi informacjami. Brak wiedzy o tym, co ostatecznie decyduje o pozytywnym rozpatrzeniu powoduje, że klient skupia się przede wszystkim na dostarczeniu danych, które mówią jak jest bez pokusy ich zniekształcania. Jest to także uzasadnione biznesowo. Załóżmy, że jesteśmy właścicielami Banku A i naszym rywalem jest Bank B. Jeśli będziemy w stanie lepiej oceniać ryzyko kredytowe niż nasz konkurent, będziemy mieli mniejsze straty wynikające z braku zwrotu zadłużenia, lepsze wyniki finansowe i większą wiarygodność w oczach klientów. Właśnie dlatego banki cały czas pracują nad poprawą modeli statystycznych i analizują coraz więcej danych - żeby zbudować jak najlepszy score kredytowy na rynku. Po co znać swój BIK score, jeśli nie wiemy jaki ma wpływ na decyzję banku? Dane BIK są takimi samymi danymi, jak adres, wiek, staż pracy, które opisują nas jako kredytobiorców. Każdy wie, jaki ma adres, dochód, staż pracy. W taki sam sposób powinniśmy traktować BIK score (lub inne informacje zawarte w BIK). Są to dane, które bank o nas sprawdza przy procedowaniu naszej aplikacji o kredyt, znajomość ich daje nam większe możliwości negocjacyjne. A co, jeśli z jakiegoś powodu przechowywane o nas informacje w BIK są nieprawidłowe? Jeśli ich nie znamy, nie mamy szansy ich skorygować. To tak, jakbyśmy wpisywali we wniosku błędne dane, które istotnie mogą zniekształcać naszą wiarygodność kredytową. 15

17 Brak odpowiedniego oszacowania ryzyka kredytowego przez banki może skutkować niewypłacalnością i stratą oszczędności ich klientów. Dane z BIK mogą nie mieć istotnego wpływu na ostateczną decyzję banku w ocenie ryzyka kredytowego. Warto znać swój BIK score: jest to dana, która tak samo opisuje nas jako kredytobiorców, jak wiele innych informacji (np. wiek czy dochód) może być jednak istotnym wparciem w negocjowaniu warunków kredytu z bankiem. Jak sprawdzić swoje dane w BIK? Nasze dane trafiają do BIK, kiedy składamy w wybranej przez siebie instytucji finansowej wniosek o kredyt. Po jego przyznaniu kredytodawca systematycznie przekazuje do bazy BIK statusy o tym, jak regulujemy nasze miesięczne zobowiązania (terminowo / z opóźnieniami). Informacje te spływają regularnie aż do momentu spłacenia całości zobowiązania. Jeśli więc rozważasz wzięcie kredytu, spłacasz już zaciągnięty czy jesteś poręczycielem zweryfikowanie danych dostępnych o Tobie w BIK może uchronić Cię przed wieloma nadużyciami, wynikającymi z nieznajomości swojej historii kredytowej. Banki mogą popełniać błędy w raportowaniu do BIK, co może mieć poważne konsekwencje w ocenie kredytobiorców. Dostęp do danych przechowywanych w bazie BIK można uzyskać na trzech poziomach: Konta Próbnego, Konta Podstawowego i Konta Premium. Przy Koncie Próbnym możesz przez okres 60 dni korzystać z dostępu do danych bezpłatnie. BIK udostępnia różne narzędzia do monitorowania swojej historii kredytowej 16

18 Jakie korzyści wynikają z dostępu do narzędzi BIK? Czy warto? Narzędzie BIK Pass Profil Kredytowy Plus Alerty BIK Co zyskuję? prawidłowe oszacowanie własnej zdolności kredytowej przygptowanie do rozmowy z bankiem o kredyt możliwość zainterweniowania w momencie pojawienia się w baize niepoprawnych danych, które błędnie przedstawią moją zdolność / wiarygodność szybkie rozpoznanie ryzyka wyłudzeń kredytu na moje konto zabezpieczenie przed kradzieżą tożsamości BIK Pass Rzetelna wiedza na temat naszej zdolności kredytowej pozwala zupełnie inaczej przeprowadzić poszukiwanie oferty na rynku - z większą świadomością swojej pozycji negocjacyjnej wobec kredytodawcy. Zobacz to na przykładzie: Załóżmy, że ubiegamy się o pożyczkę kredytową na kwotę 10 tys. zł i przez konsekwencje braku wiedzy, akceptujemy ofertę kredytową nawet o tak małej różnicy, jak 0.5% w oprocentowaniu rocznym. Zakładając dla uproszczenia 5-letni okres kredytowania i porównując dwa kredyty z oprocentowaniem na poziomie odpowiednio 10.0% i 9.5%, dodatkowy koszt, wynikający z większego oprocentowania rocznego wyniesie 147zł. Przy oprocentowaniu na poziomie 12%, koszt wzrósłby o ponad 550 zł. Nie mówiąc już o sytuacji, w której staralibyśmy się o kredyt hipoteczny, gdzie kwota pożyczki jest dużo wyższa. BIK Pass do jakich danych masz dostęp: możesz szybko wykazać swoją wiarygodność finansową: rzetelność i terminowość w spłacie zobowiązań nie ujawniając przy tym poufnych danych transakcyjnych (posługujesz się do tego swoim score w BIK) szybciej zyskujesz zaufanie w relacjach z instytucjami, które wymagają zawarcia umowy bądź potwierdzenia swojej wiarygodności, m.in.: bankami, pracodawcami, kredytodawcami zagranicznymi, czy najemcami mieszkań / agencjami pośrednictwa nieruchomości. 17

19 możesz weryfikować rzetelność osób, z którymi wchodzisz w relacje o podwyższonym poziomie ryzyka, wymagające poświadczenia wiarygodności Profil Kredytowy Plus co to jest: masz dostęp do szczegółowego raportu swoich zobowiązań kredytowych oraz scoringu (oceny punktowej), który obliczany jest w oparciu o historię obsługi Twoich dotychczasowych zadłużeń możesz poznać swoją wiarygodność kredytową zanim oceni to Twój potencjalny kredytodawca, u którego składasz wniosek o kredyt zyskujesz świadomość swoich możliwości jeśli poręczyłeś kredyt możesz monitorować, czy kredytobiorca reguluje zobowiązania terminowo, nie zaniżając w ten sposób Twojej reputacji w odbiorze instytucji, udzielającej pożyczki masz pełną kontrolę nad danymi, które przekazuje o Tobie do BIK-u bank jeśli jakiś status o spłacie Twojego zobowiązania jest zaraportowany nieprawidłowo (zawiera niezgodne z rzeczywistym stanem dane) masz możliwość szybkiej reakcji i domagania się u kredytodawcy o korektę Ważne: Jeśli nie wszystkie dane są prawidłowe, BIK score może zafałszować naszą zdolność. Uzupełniając to jeszcze o stosowany przez banki, tak zwany risk-based-pricing (ang. polityka cenowa w oparciu o ryzyko), jest do przewidzenia, że im większe ryzyko dla banku, tym większa cena / koszt dla konsumenta. Przy nieprawidłowych danych, koszt naszej decyzji kredytowej może być niesłusznie zawyżony. Alerty BIK jak to działa? To przydatne narzędzie, zabezpieczające przed wyłudzeniem pieniędzy. Sprawdźmy to na symulacji. BIK na swojej stronie informuje, że w 2013 r. było ponad 6,3 tys. prób wyłudzeń kredytu na łączną kwotę powyżej 300 mln złotych (średnio 47,6 tys. zł). Biorąc pod uwagę, że mamy ok. 22 mln rachunków, posiadających historię kredytową w BIK prawdopodobieństwo, że właśnie na nas padnie próba wyłudzenia, można z grubsza określić dzieląc 6,3 tys. przez 22 mln, co daje nam ok. 0,03%. Oszacowany matematycznie koszt dla każdego z nas to 0,03%*47,6 tys. zł czyli ok. ~13,6 zł. Nie jest to co prawda dużo, ale to tylko sucha estymacja. Jeśli ktoś faktycznie padnie ofiarą wyłudzenia kredytu na jego konto, koszty takiego procederu, nie tylko finansowe, mogą być bardzo dotkliwe. 18

20 Jakie informacje mogę uzyskać z Alertu BIK? zawiadomienie o opóźnieniu spłaty na Twoim lub poręczonym kredycie zawiadomienie o wniosku kredytowym złożonym na Twoje dane: 1) jeśli wniosek był złożony przez Ciebie dzięki takiej notyfikacji zyskujesz potwierdzenie, że jest on w toku procedowania 2) jeśli nie składałeś wniosku o kredyt, nie kupowałeś niczego na raty, czy nie poręczałeś nikomu kredytu jest to sygnał, że ktoś może chcieć wyłudzić kredyt na Twoje nazwisko. Ryzyko jest tym większe, jeśli w przeszłości/ostatnio zgubiłeś dowód osobisty bądź został skradziony. Niektóre banki oferują możliwość wygenerowania BIK Pass za darmo. Jest też możliwość pozyskania raportów BIK Pass w serwisach internetowych banków takich jak Pekao S.A. Inteligo, PKO BP, Meritum czy PBS. Banki więc zaczynają dostrzegać możliwości, które niesie ze sobą pozyskanie świadomego klienta. 19

21 Brak wiedzy o swoich danych w BIK może mieć poważne konsekwencje: dużo wyższe koszty kredytu lub odrzucenie aplikacji; próba wyłudzenia pieniędzy na nasz dowód osobisty Raporty BIK Pass / Profil Kredytowy Plus mogą być wykorzystane przez klientów jako narzędzie negocjacyjne Roczny dostęp do konta Premium to koszt 79 zł., możesz też korzystać z Konta Próbnego przez 60 dni bezpłatnie nie musisz decydować od razu! Usuwanie swoich danych z BIK Bardzo często osoby, które szukają wyjścia z trudnej sytuacji zakładają, że dobrym rozwiązaniem jest usunięcie swojej historii kredytowej. Gdyby każdy mógł wyczyścić swoje dane historyczne, istnienie BIK nie miałoby sensu i klienci lokujący w bankach swoje depozyty, nie mogliby spać spokojnie. Kredytodawcy nie mieliby możliwości dokładnego oszacowania ryzyk kredytowych, a co za tym idzie, narażaliby depozyty innych klientów na straty. Uważaj na czyścieli : Podmioty reklamujące wsparcie w czyścieniu BIK wykorzystują desperację osób będących w trudnej sytuacji finansowej. Jedyne, co możemy osiągnąć, to wyczyszczenie pozytywnej historii (czyli takiej, na której nam zależy), dodatkowo ponosząc za taką usługę koszt. BIK ma prawo przetwarzać nasze dane, nawet jeśli nie wyraziliśmy na to zgody w przypadku: niespłacanych terminowo zobowiązań (historia o tym jest przechowywana w bazie BIK przez okres 5 lat) jeśli spóźnimy się ze spłatą raty powyżej 60 dni i upłynęło 30 dni od momentu poinformowania nas przez kredytodawcę o zamiarze przetwarzania naszych danych bez zgody (BIK ma prawo przez 5 lat przetwarzać te dane, przez 3 lata natomiast historia obsługi tego zobowiązania może mieć wpływ na nasz scoring) W tym czasie NIE MA możliwości usunięcia tych danych. NIE DAJ SIĘ NABRAĆ! 20

22 Kiedy dane z BIK mogą być usunięte: Kredytobiorca odwołuje swoją zgodę na przetwarzanie danych po spłacie zadłużenia (ale tylko jeśli w danym zadłużeniu spłata zobowiązań była terminowa). Można usunąć pozytywną historię po spłacie zadłużenia. Czy warto to robić? Nie, jeśli chcemy mieć wpływ na budowanie własnego BIK score. Usunięcie pozytywnej historii na pewno nie zwiększy, a w większości przypadków, będzie obniżać naszą ocenę punktową. Jeśli upłynęło 5 lat od zadłużenia, w którym występowały nieterminowe spłaty. Tylko po 5-letnim okresie można usunąć negatywną historię! Dane są niepoprawne Jeśli bank lub inna instytucja finansowa przekazała błędne dane, możemy wnioskować o ich korektę bezpośrednio u kredytobiorcy raportującego do BIK. Tylko w trzech powyższych przypadkach możemy wnioskować o usunięcie informacji z BIK i nie potrzebujemy do tego wsparcia firm pośredniczących. Możemy to zrobić sami, zgłaszając się do instytucji, z którą jesteśmy związani daną historią kredytową. Dziękujemy Wam za uwagę i prosimy, podajcie ten poradnik dalej. Może komuś uda się z jego pomocą poprawić swoją wiarygodność kredytową. Andrzej & Siergiej Finanse-Non-Fiction 21