SIEBIELEC Sylwia SIEBIELEC Grzegorz
|
|
- Edyta Czajkowska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 SIEBIELEC Sylwia SIEBIELEC Grzegorz DOKONANIA NAUKOWE MŁODYCH NAUKOWCÓW SIERPIEŃ 2016 s ISBN ZAWARTOŚĆ KADMU I OŁOWIU W PIECZYWIE I PRODUKTACH ZBOŻOWYCH CADMIUM AND LEAD CONTENT IN BREAD AND CEREAL PRODUCTS Opiekun naukowy dr Grzegorz Siebielec Streszczenie Celem niniejszej pracy była ocena zawartości kadmu i ołowiu w pieczywie oraz produktach zbożowych. Żywność pozyskano w sklepach osiedlowych oraz supermarketach znajdujących się na terenie województwa lubelskiego. Próbki żywności rozpuszczono w stężonym kwasie azotowym, a następnie oznaczono zawartość ołowiu i kadmu metodą ICP MS. Otrzymane wyniki porównano do zawartości dopuszczalnych oraz obecnie obowiązujących wskaźników spożycia tych pierwiastków tj. PTWI, TWI oraz BMDL. Dane Głównego Urzędy Statystycznego dostarczyły informacji na temat spożycia pieczywa i produktów zbożowych przez społeczeństwo polskie. Przeprowadzone analizy pozwoliły stwierdzić, iż badane produkty żywnościowe są bezpieczne pod względem zawartości pierwiastków potencjalnie toksycznych tj. ołowiu i kadmu. Dodatkowo poziomy ich spożycia są wielokrotnie niższe od dopuszczalnych norm i istniejących wskaźników. Słowa kluczowe: pierwiastki śladowe, kadm, ołów, żywność, zanieczyszczenie Abstract The study was aimed at assessing cadmium and lead contents in bread and other cereal products. Food products were collected in supermarkets and markets located in Lubelskie region. The samples were digested in concentrated nitric acid and metal concentration in solution measured by ICP MS. The measured metal contents in food samples were then evaluated in terms of threshold contents and indicators describing 119
2 tolerable intake of cadmium and lead (PTWI, TWI, BMDL). Central Statistical Office reports provided information on average consumption of bread and cereal products in Poland. The study revealed safe levels of potentially toxic trace elements in this group of food products. Furthermore the cadmium and lead intakes are orders of magnitude lower than in takes currently considered as tolerable. Keywords: trace elements, cadmium, lead, food, contamination WSTĘP Produkty zbożowe stanowią podstawowe źródło pożywienia ze względu na wysoką wartość odżywczą, zapewniając prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka. Dostarczają one cennych składników pokarmowych, wśród których możemy wyróżnić węglowodany, białko roślinne i błonnik pokarmowy. Dodatkowo produkty zbożowe, do których zaliczamy m.in. kasze, mąki, płatki zbożowe, pieczywo zawierają wiele istotnych składników mineralnych, takich jak magnez, cynk, żelazo czy witaminy z grupy B. Jednakże w wyniku uwalniania do środowiska nadmiernych ilości zanieczyszczeń, produkty zbożowe które na co dzień spożywamy również mogą zawierać pewne ilości pierwiastków potencjalnie toksycznych, co może mieć negatywne skutki dla organizmu człowieka. Jak powszechnie wiadomo, zarówno kadm jak i ołów należą do grupy pierwiastków potencjalnie niebezpiecznych dla zdrowia człowieka, a nadmierne ilości skumulowane w organizmie mogą powodować zatrucia przewlekłe, a nawet ostre [Seńczuk 2005; Andrejko i Andrejko 2009]. Ołów w organizmie człowieka kumuluje się przede wszystkim w kościach i tkance kostnej zębów. Jak dowodzą badania, istnieje kilka charakterystycznych objawów dla zatrucia tym potencjalnie toksycznym pierwiastkiem jest to m.in. bladoszare zabarwienie skóry, obwódka pojawiająca się w okolicy dziąseł, jak również metaliczny posmak w ustach [Radwan 1991; Boguszewska i Pasternak 2004; Seńczuk 2005]. Obecność kadmu w organizmie człowieka zaburza m.in. produkcję insuliny, niezwykle ważnego hormonu wytwarzanego przez trzustkę, odpowiedzialnego za regulację ilości glukozy we krwi. Dodatkowo może być przyczyną uszkodzenia takich narządów jak nerki oraz mieć niekorzystny wpływ na układu nerwowy czy sercowo naczyniowy [Eum i in. 2008; Joseph 2009]. 120
3 W związku z niebezpieczeństwem związanym z przenikaniem substancji niepożądanych do żywności i niekorzystnych skutkach ich obecności w organizmie człowieka celem niniejszej pracy była ocena poziomu zawartości ołowiu oraz kadmu w pieczywie i produktach zbożowych. MATERIAŁ I METODY Materiał do badań stanowiły produkty, takie jak: paluszki solone, ryż, pieczywo, makaron, mąka, wyroby ciastkarskie oraz kasze i płatki zakupione w sklepach osiedlowych i supermarketach znajdujących się na terenie województwa lubelskiego. Dane Głównego Urzędu Statystycznego z 2013 roku dostarczyły informacji na temat spożycia wyżej wymienionych grup produktów żywnościowych przez społeczeństwo polskie. Pieczywo oraz produkty zbożowe w stanie świeżym rozpuszczono w stężonym kwasie azotowym w piecu mikrofalowy. Następnie zawartość ołowiu i kadmu oznaczono przy pomocy aparatu AGILENT 7500CE metodą spektrometrii mas sprzężonej z plazmą wzbudzoną indukcyjnie [ICP MS]. Otrzymane wyniki badań porównano z obecnie obowiązującymi dopuszczalnymi zawartościami ołowiu i kadmu w pieczywie i produktach zbożowych, zawartymi w Rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalającym najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych, (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej Dz.U. L 364/5 z r. z późniejszymi zmianami) oraz Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 13 stycznia 2003 r. dotyczącym maksymalnych poziomów zanieczyszczeń chemicznych i biologicznych, które mogą znajdować się w żywności, składnikach żywności, dozwolonych substancjach dodatkowych, substancjach pomagających w przetwarzaniu albo na powierzchni żywności [Dz. U. Nr. 37 Poz. 325 i 326] [Rozporządzenie Komisji Europejskiej 2006; Rozporządzenie Ministra Zdrowia 2003]. Dodatkowo otrzymane zawartości ołowiu i kadmu przeliczono na średnie dawki tych metali wnoszone do organizmów mieszkańców Polski wraz z pieczywem i produktami zbożowymi, z wykorzystaniem danych pochodzących z raportów Głównego Urzędu Statystycznego [GUS]. Wielkość spożycia kadmu i ołowiu odniesiono następnie do obecnie obowiązujących wskaźników dotyczących tolerowanego bądź 121
4 tymczasowego spożycia ołowiu i kadmu wraz z określoną grupą produktów żywnościowych [EFSA 2009; EFSA 2010; WHO 2010]. I tak: Wskaźnik PTWI [FAO, WHO] oznacza dopuszczalne tygodniowe pobranie ustalone dla ołowiu na poziomie 25 µg/kg masy ciała zarówno dla osób dorosłych jak i dzieci, natomiast dla kadmu ustalone na poziomie 7 µg/kg masy ciała Wskaźnik TWI [EFSA] oznacza tolerowane tygodniowe pobranie kadmu wynoszące 2,5 µg/kg masy ciała Wskaźnik BMDL [EFSA] oznacza najniższą dawkę wyznaczającą dopuszczalne wartości ołowiu, związane z wywoływaniem ściśle określonego działania na organizm człowieka: BMDL01 dla dzieci (działanie neurotoksyczne) 0,50 μg/kg masy ciała na dzień BMDL10 dla osób dorosłych (działanie nefrotoksyczne) 0,63 μg/kg masy ciała na dzień BMDL01 dla osób dorosłych (zaburzenia sercowo naczyniowe) 1,50 μg/kg masy ciała na dzień W celu odniesienia uzyskanych wyników zawartości ołowiu i kadmu w poszczególnych grupach do wartości PTWI i BMDL, przyjęto średnią masę ciała człowieka na poziomie 70 kg. WYNIKI I DYSKUSJA Pieczywo oraz produkty zbożowe stanowią istotne źródło pożywienia w całodziennej racji pokarmowej człowieka. Jak wcześniej wspomniano dostarczają organizmowi cennych a wręcz niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu składników pokarmowych. W żadnym z produktów żywnościowych poddanych analizom nie stwierdzono przekroczeń obecnie obowiązujących poziomów dopuszczalnych zarówno kadmu, jak i ołowiu (Tab 1). Dodatkowo wykazano, iż w większości przypadków wartości te były wielokrotnie niższe od dopuszczalnych norm, z tego względu otrzymane wyniki 122
5 pozwalają na stwierdzenie, iż produkty te nie budzą zastrzeżeń pod względem zawartości ołowiu i kadmu, a tym samym są pod tym względem bezpieczne dla zdrowia. Najwyższą zawartość ołowiu oznaczono w wafelkach na poziomie 33,01 μg/kg, nieco niższe wartości wystąpiły w płatkach czekoladowych (27,15 μg/kg) oraz wzbogacanych płatkach owsianych (25,68 μg/kg). Najniższą zawartość ołowiu stwierdzono dla mąki tortowej (pszennej) (1,68 μg/kg) i płatków kukurydzianych (1,70 μg/kg), natomiast poniżej poziomu oznaczalności znalazły się takie produkty jak: paluszki solone oraz herbatniki. Tab 1. Zawartość ołowiu i kadmu w pieczywie i produktach zbożowych Produkty żywnościowe Zawartość ołowiu (µg/kg) Zawartość dopuszczalna 1 (µg/kg) Zawartość kadmu (µg/kg) Zawartość dopuszczalna 1 (µg/kg) paluszki solone < p.ozn ,94 50 ryż 2, , bułeczka pszenna 7, ,32 50 chleb jasny 8, ,89 50 chleb dyniowy 5, ,94 50 chleb żytni 6, ,39 50 makaron spaghetti gotowany 2, , mąka tortowa (pszenna) 1, , mąka pszenna wiejska 5, , mąka ziemniaczana 4, , wafelek 33, ,66 50 herbatniki < p.ozn ,27 50 herbatniki w czekoladzie 7, ,23 50 krakersy 6, ,56 50 płatki czekoladowe kółeczka 15, ,31 50 płatki czekoladowe muszelki 10, ,46 50 płatki czekoladowe 27, ,
6 płatki kukurydziane 1, ,28 50 płatki owsiane 13, ,63 50 płatki owsiane wzbogacane 25, ,61 50 kasza gryczana prażona 4, , Rozporządzenie Komisji (WE) NR 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej (Dz.U. L 364/5 z r. z późniejszymi zmianami); Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 stycznia 2003 r. dotyczącego maksymalnych poziomów zanieczyszczeń chemicznych i biologicznych, które mogą znajdować się w żywności, składnikach żywności, dozwolonych substancjach dodatkowych, substancjach pomagających w przetwarzaniu albo na powierzchni żywności (Dz. U. Nr. 37 Poz. 325 i 326). Najwyższa zawartość kadmu wystąpiła we wzbogacanych płatkach owsianych (49,61 μg/kg) i była ona zbliżona do poziomu dopuszczalnego (50 μg/kg). Nieco niższe zawartości odnotowano dla takich produktów, jak płatki czekoladowe (31,53 μg/kg), mąka pszenna wiejska (29,46 μg/kg), płatki owsiane (26,63 μg/kg), mąka tortowa (pszenna) (26,46 μg/kg) oraz herbatniki w czekoladzie (26,23 μg/kg). Najniższą zawartość kadmu oznaczono w płatkach kukurydzianych na poziomie 1,28 μg/kg, oraz w mące ziemniaczanej na poziomie 2,93 μg/kg (Tab 1). Podobne badania nad zawartością ołowiu w pieczywie i produktach zbożowych prowadzili Kot i in. [2009]. Analizy dotyczyły produktów takich jak: kasze, różne rodzaje mąki oraz pieczywo. W żadnym z przebadanych produktów zawartość ołowiu nie przekroczyła dopuszczalnego poziomu ustalonego w obowiązujących aktach prawnych. Dodatkowo zaobserwowano spadek zawartości ołowiu w chlebach i bułkach w odniesieniu do badań prowadzonych we wcześniejszych latach. Badania nad zawartością kadmu w produktach zbożowych prowadzili Fiłon i in. [2012]. Materiał do badań stanowiły takie produkty jak: maki, kasze, otręby, pieczywo, makaron, ryż oraz płatki. W przeciwieństwie do naszych badań w wyniku przeprowadzonych analiz wykazano przekroczenia wartości dopuszczalnych dla niektórych produktów żywnościowych tj: kaszy jaglanej oraz jęczmiennej, a także makaronu. Zanotowano również istotne różnice w zawartości kadmu dla poszczególnych produktów, które uwzględniono w badaniu. Zając i in. [2011] oceniali mąki chlebowe pod kątem zawartości wybranych metali śladowych, uwzględniając takie pierwiastki jak kadm i ołów. Mąki pszenne odznaczały się większą zawartością pierwiastków śladowych w porównaniu do mąk żytnich. 124
7 Jednakże w żadnej z poddanych analizom mąk (mąka pszenna, mąka żytnia) nie zanotowano przekroczeń dopuszczalnych poziomów dla ołowiu i kadmu. Z kolei Orzeł i Styczyńska [2008] prowadziły badania zawartości ołowiu i kadmu w płatkach śniadaniowych różnego typu (płatki kukurydziane, czekoladowe, miodowe, toffi, cynamonowe). Autorki w swojej pracy tylko w jednej z przebadanych próbek (płatki śniadaniowe miodowe) stwierdziły przekroczenia progowych wartości. Pozostałe produkty spełniały normy zawartości zanieczyszczeń, dodatkowo nie wykazano istotnych różnic w średnich zawartościach kadmu w różnych typach płatków śniadaniowych. Kot i in. [2011] określali poziom kadmu i ołowiu w różnego rodzaju makaronach. Jak wynikało z pomiarów, najwyższymi zawartościami kadmu charakteryzowały się makarony włoskie pszenne, a niższe zanotowano dla pozostałych przebadanych grup tj. makaronów krajowych, hiszpańskich, greckich, niemieckich, francuskich oraz wietnamskich. Podobnie jak w naszych badaniach nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnej zawartości kadmu oraz ołowiu. Co ciekawe, w badaniach tych zauważono, iż w makaronach z dodatkiem przypraw i warzyw (w szczególności szpinaku) poziom zarówno ołowiu, jak i kadmu jest wyższy. Staniek i Krejpcio [2013] oceniali zawartość ołowiu i kadmu w produktach zbożowych konwencjonalnych oraz ekologicznych typu: płatki owsiane, makaron oraz mąka pszenna. Ich badania również wykazały, iż przebadane produkty żywnościowe są bezpieczne pod względem zawartości pierwiastków śladowych takich, jak kadm i ołów. Najwyższą zawartością ołowiu charakteryzowały się płatki owsiane, natomiast najniższą makaron, podobne wyniki uzyskano dla kadmu. Ponadto stwierdzono, iż zawartości kadmu w makaronach z produkcji ekologicznej były wyższe w porównaniu do makaronów pochodzących z upraw konwencjonalnych. Płatki owsiane zarówno ekologiczne, jak i konwencjonalne zawierały podobne ilości ołowiu i kadmu, natomiast zawartości ołowiu w mąkach pszennych ekologicznych były nieco wyższe w porównaniu do mąk pszennych konwencjonalnych. Dane Głównego Urzędu Statystycznego przeprowadzone w 2013 roku dostarczyły nam informacji, iż w obrębie badanej grupy produktów najwięcej spożywamy pieczywa (miesięcznie w ilości 4,13 kg/osobę), do którego w naszych badaniach zaliczyliśmy chleb jasny, dyniowy, żytni oraz bułkę pszenną. Mąki (0,76 kg/osobę) oraz wyrobów ciastkarskich (0,73 kg/osobę) spożywamy na poziomie około 0,7 kg miesięcznie, 125
8 natomiast makaron w średniej miesięcznej racji pokarmowej wynosił 0,37 kg. Spożycie ryżu wynosiło 0,18 kg/osobę. Przedstawione wyniki spożycia pieczywa oraz produktów zbożowych odniesiono do zawartości ołowiu oznaczonych w tych produktach żywnościowych (Tab 2.). W związku z największym spożyciem pieczywa (4,13 kg/osobę) to właśnie ta grupa produktów wnosi do średniej racji pokarmowej najwięcej tego pierwiastka bo 28,76 µg/m c. Stanowi to aż około 67% dawki ołowiu pochodzącej z całej puli wnoszonej z pieczywem i produktami zbożowymi (Wykres 1). Kolejną grupą wśród produktów zbożowych i pieczywa, która stanowi około 18% dawki ołowiu są wyroby ciastkarskie. Pozostałe grupy tj. mąka (7%), kasze i płatki (5%), makaron (2%), ryż (1%) oraz paluszki solone wnoszą do racji pokarmowej poniżej 10% dawki ołowiu pochodzącej ze wszystkich produktów biorących udział w badaniu (Wykres 1). Żaden z produktów poddanych badaniu nie stwarzał ryzyka przekroczenia obecnie obowiązujących wskaźników tj. PTWI oraz BMDL. Tab 2. Spożycie ołowiu w pieczywie i produktach zbożowych na tle obowiązujących wskaźników określających dopuszczalne pobranie Produkty Spożycie pieczywa i produktów zbożowych 1 Spożycie ołowiu (µg/m-c) Tygodniowe pobranie 2 (µg/kg mc 4 ) Dzienne pobranie 3 (µg/kg mc) Paluszki słone 0,14 0,00 0,000 0,000 Ryż 0,18 0,41 0,001 0,000 Pieczywo 4,13 28,76 0,096 0,014 Makaron 0,37 0,90 0,003 0,000 Mąka 0,76 3,08 0,010 0,001 Wyroby ciastkarskie 0,73 7,65 0,026 0,004 Kasze i płatki 0,14 1,97 0,007 0,001 Suma 6,45 42,76 0,143 0,020 1 według danych GUS (kg/osobę miesięcznie) 2 PTWI (dopuszczalne tygodniowe pobranie) = 25 µg/kg mc) 3 BMDL (najniższa dawka wyznaczająca dopuszczalne wartości 0,63 µg/kg mc/dzień działanie nefrotoksyczne) 4 mc (masa ciała) założono średnią masę ciała 70kg 126
9 Następnie wyniki spożycia produktów zbożowych i pieczywa skonfrontowano z zawartością kadmu w tych produktach. I tak, w związku z największym spożyciem pieczywa i stosunkowo wysokimi zawartościami tego pierwiastka w tej grupie produktów tj. bułka pszenna (21,32 µg/kg), chleb jasny (19,89 µg/kg), chleb dyniowy (15,94 µg/kg), chleb żytni (7,39 µg/kg), te produkty wnoszą w średniej racji pokarmowej najwięcej kadmu, czyli 66,63 µg miesięcznie (Tab 3). Stanowi to aż 62% całości kadmu pochodzącego z puli produktów zbożowych i pieczywa. Mąka i wyroby ciastkarskie miesięcznie wnoszą do organizmu człowieka odpowiednio 14,91 µg i 14,55 µg, co stanowi około 14% całej dawki kadmu pochodzącej z produktów zbożowych i pieczywa. Makarony wnosiły 4,78 ug, kasze i płatki 3,21 µg a ryż tylko 1,13 µg miesięcznie. Podobnie jak w przypadku ołowiu, również zawartość kadmu w produktach żywnościowych poddanych analizom nie budziła zastrzeżeń, gdyż pobranie kadmu tą drogą stanowiło niewielki odsetek wskaźników dopuszczalnych, tj. PTWI oraz TWI. Tab 3. Spożycie kadmu (µg/kg) w pieczywie i produktach zbożowych tle obowiązujących wskaźników określających dopuszczalne pobranie Produkty Spożycie pieczywa i produktów zbożowych 1 Spożycie kadmu (µg/m-c) Tygodniowe pobranie 2.3 (µg/kg mc 4 ) Paluszki słone 0,14 3,21 0,011 Ryż 0,18 1,13 0,004 Pieczywo 4,13 66,63 0,222 Makaron 0,37 4,78 0,016 Mąka 0,76 14,91 0,050 Wyroby ciastkarskie 0,73 14,55 0,048 Kasze i płatki 0,14 3,21 0,011 Suma 6,45 108,41 0,361 1 według danych GUS (kg/osobę miesięcznie) 2 PTWI (dopuszczalne tygodniowe pobranie)= 7 µg/kg mc) 3 TWI (tolerowane tygodniowe pobranie kadmu = 2,5 ug/kg mc) *mc (masa ciała) założono średnią masę ciała 70kg Wykres 1. Udział poszczególnych grup produktów w całym spożyciu ołowiu ze źródła pieczywo i produkty zbożowe 127
10 wyroby ciastkarskie 18% kasze i płatki 5% paluszki solone 0% ryż 1% mąka 7% makaron 2% pieczywo 67% Wykres 2. Udział poszczególnych grup produktów w całym spożyciu kadm ze źródła pieczywo i produkty zbożowe wyroby ciastkarskie 13% kasze i płatki 3% paluszki solone 3% ryż 1% mąka 14% makaron 4% pieczywo 62% WNIOSKI W żadnym z produktów żywnościowych poddanych analizom tj. paluszki solone, ryż, pieczywo, makaron, mąka, wyroby ciastkarskie, kasze i płatki nie stwierdzono przekroczeń zarówno kadmu jak i ołowiu względem obecnie obowiązujących poziomów dopuszczalnych oraz wskaźników mających na celu ułatwianie kontroli potencjalnie niebezpiecznych pierwiastków śladowych w organizmie człowieka Najwyższe zawartości ołowiu zanotowano dla wafelków na poziomie 33,01 µg/kg, natomiast najwięcej kadmu zawierały płatki owsiane 49,61 µg/kg 128
11 Największy udział w spożyciu ołowiu i kadmu w obrębie badanej grupy produktów ma pieczywo, bo w obu przypadkach wnosi ono ponad 60% całkowitego pobrania pierwiastka z produktami zbożowymi i pieczywem. BIBLIOGRAFIA Andrejko D., Andrejko M Zanieczyszczenia żywności. Źródła i oddziaływanie na organizm człowieka. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, Lublin. Boguszewska A., Pasternak K Ołów wpływ na procesy biochemiczne w organizmie ludzkim. Annales Universitatis Mariae Curie Skłodowska Lublin Polonia XIV, 35: EFSA. 2009: Scientific Opinion of the Panel on Contaminants in the Food Chain on a request from the European Commission on cadmium in food. The EFSA Journal 980: EFSA. 2010: Scientific Opinion of the Panel on Contaminants in the Food Chain on a request from the European Commission on lead in food. The EFSA Journal 8(4): Eum K.D., Lee M.S., Paek D Cadmium in blood and hypertension. Science of the Total Environment407: Fiłon J., Karwowska A., Karczewski J., Bromatologia i Chemia Toksykologiczna XLV, 3: Joseph P Mechanisms of cadmium carcinogenesis. Toxicologyand Applied Pharmacology 238(3): Kot A., Zaręba S., Wyszogrodzka Koma L., Ocena skażenia ołowiem zbóż, przetworów zbożowych i ziemniaków z regionu lubelskiego. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 4(65): Kot A., Zaręba S., Wyszogrodzka Koma L., Staszowska M., Ocena skażenia kadmem i ołowiem makaronów. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna XLIV, 4: Orzeł D., Styczyńska M., Ocena zawartości ołowiu i kadmu w płatkach śniadaniowych dostępnych w handlu. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna XLI, 1:
12 Radwan S Metale ciężkie w środowisku przyrodniczym. Wydawnictwo Towarzystwo Wolnej Wszechnicy Polskiej, Lublin. Rozporządzenie Komisji (WE) NR 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej (Dz.U. L 364/5 z r. z późniejszymi zmianami). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 stycznia 2003 r. dotyczące maksymalnych poziomów zanieczyszczeń chemicznych i biologicznych, które mogą znajdować się w żywności, składnikach żywności, dozwolonych substancjach dodatkowych, substancjach pomagających w przetwarzaniu albo na powierzchni żywności (Dz. U. Nr. 37 Poz. 325 i 326). Seńczuk W Toksykologia współczesna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa. Staniek H., Krejpcio Z., Ocena zawartości Cd i Pb w wybranych produktach ekologicznych i konwencjonalnych. Problemy Higieny i Epidemiologii 94(4): WHO, Evaluation of certain food additives and contaminants. 37th report of the Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives. WHO Technical report series. Zając G., Szyszlak Bargłowicz J., Ocena zawartości wybranych metali ciężkich w makach chlebowych. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 48:
OCENA ZAWARTOŚCI OŁOWIU I KADMU W PŁATKACH ŚNIADANIOWYCH DOSTE PNYCH W HANDLU
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLI, 2008, 1, str. 41 45 Dagmara Orzeł, Marzena Styczyńska OCENA ZAWARTOŚCI OŁOWIU I KADMU W PŁATKACH ŚNIADANIOWYCH DOSTE PNYCH W HANDLU Zakład Żywienia Człowieka Uniwersytetu Przyrodniczego
Bardziej szczegółowoZAWARTOŚĆ KADMU W PRODUKTACH ZBOŻOWYCH DOSTĘPNYCH W SPRZEDAŻYDETALICZNEJ W WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 343 348 Joanna Fiłon, Alicja Karwowska, Jan Karczewski ZAWARTOŚĆ KADMU W PRODUKTACH ZBOŻOWYCH DOSTĘPNYCH W SPRZEDAŻYDETALICZNEJ W WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM Zakład
Bardziej szczegółowoZbożowe śniadanie zimowe. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej
Zbożowe śniadanie zimowe dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Asortyment produktów zbożowych Produkty zbożowe stanowią podstawę wyżywienia ludności na całym świecie, znajdują się
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
Bardziej szczegółowo15. Zawartość ołowiu w owocach Content of lead in fruits
15. Zawartość ołowiu w owocach Content of lead in fruits Siebielec Sylwia, Siebielec Grzegorz Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy (IUNG-PIB), Puławy Opiekun naukowy: dr
Bardziej szczegółowoOCENA SKAŻENIA KADMEM ZBÓŻ, PRZETWORÓW ZBOŻOWYCH I ZIEMNIAKÓW
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 537 542 Andrzej Kot, Stanisław Zaręba, Lucyna Wyszogrodzka-Koma OCENA SKAŻENIA KADMEM ZBÓŻ, PRZETWORÓW ZBOŻOWYCH I ZIEMNIAKÓW Katedra i Zakład Żywności i Żywienia
Bardziej szczegółowoCzy warto jeść kasze i płatki? dr inż. Dorota Czerwińska Katedra Żywienia Człowieka, SGGW 17.02.2016
Czy warto jeść kasze i płatki? dr inż. Dorota Czerwińska Katedra Żywienia Człowieka, SGGW 17.02.2016 Rola produktów zbożowych w żywieniu człowieka Produkty zbożowe, czyli mąki, pieczywo, kasze, ryż, makarony
Bardziej szczegółowoGrzegorz Zając*, Joanna Szyszlak-Bargłowicz* OCENA ZAWARTOŚCI WYBRANYCH METALI CIĘŻKICH W MĄKACH CHLEBOWYCH
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 48, 2011 r. Grzegorz Zając*, Joanna Szyszlak-Bargłowicz* OCENA ZAWARTOŚCI WYBRANYCH METALI CIĘŻKICH W MĄKACH CHLEBOWYCH ESTIMATION OF SELECTED HEAVY METALS CONTENT
Bardziej szczegółowoRADA UNII EUROPEJSKIEJ. Bruksela, 6 sierpnia 2012 r. (07.08) (OR. en) 13082/12 DENLEG 76 AGRI 531
RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 6 sierpnia 2012 r. (07.08) (OR. en) 13082/12 DENLEG 76 AGRI 531 PISMO PRZEWODNIE Od: Komisja Europejska Data otrzymania: 27 lipca 2012 r. Do: Sekretariat Generalny Rady
Bardziej szczegółowoZAWARTOŚĆ OŁOWIU W PRODUKTACH ZBOŻOWYCH Z TERENU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIV, 2011, 3, str. 748 753 Joanna Fiłon 1), Alicja Karwowska 1), Jan Karczewski 1), Gabriela Kmiecik 2) ZAWARTOŚĆ OŁOWIU W PRODUKTACH ZBOŻOWYCH Z TERENU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO
Bardziej szczegółowoIndeks glikemiczny a produkty piekarskie. Dr inż. Małgorzata Wronkowska
Indeks glikemiczny a produkty piekarskie Dr inż. Małgorzata Wronkowska Według danych Urzędu Statystycznego za rok 2010 przeciętne miesięczne spożycie chleba na osobę w Polsce w ostatnich 10 latach spadło
Bardziej szczegółowoPRÓBA OCENY ZAGROŻENIA ZDROWIA W OPARCIU O STĘŻENIA Pb I Cd W PRODUKTACH ZBOŻOWYCH W RÓŻNYCH REGIONACH WOJ. PODLASKIEGO
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIII, 2010, 2, str. 158 162 Joanna Fiłon, Jan Karczewski PRÓBA OCENY ZAGROŻENIA ZDROWIA W OPARCIU O STĘŻENIA Pb I Cd W PRODUKTACH ZBOŻOWYCH W RÓŻNYCH REGIONACH WOJ. PODLASKIEGO
Bardziej szczegółowoZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH
ZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH Dr inż. Anna Tokarska Dział Żywienia Świętokrzyskie Centrum Onkologii Obserwowane trendy w żywieniu w ostatnim czasie wskazują, że na wskaźniki zachorowalności
Bardziej szczegółowoŻywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna
Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna Prof. Dr hab. Ewa Solarska Pracownia Żywności Ekologicznej Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Konferencja naukowa
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 5. Oszacowanie pobrania zanieczyszczeń z racją pokarmową i wybranymi potrawami
Ćwiczenie 5. Oszacowanie pobrania zanieczyszczeń z racją pokarmową i wybranymi potrawami 1. Wiadomości wprowadzające Niekorzystne skutki zdrowotne wynikające z pobierania chemicznych zanieczyszczeń zawartych
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 97 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 97 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
Bardziej szczegółowoW jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia
Bardziej szczegółowoOCENA ZAWARTOŚCI KADMU I OŁOWIU W PIECZYWIE DIETETYCZNYM, PŁATKACH ŚNIADANIOWYCH, KASZACH I RYŻU
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 1, str. 88 93 Andrzej Kot, Stanisław Zaręba, Lucyna Wyszogrodzka-Koma OCENA ZAWARTOŚCI KADMU I OŁOWIU W PIECZYWIE DIETETYCZNYM, PŁATKACH ŚNIADANIOWYCH, KASZACH I RYŻU
Bardziej szczegółowoZALECENIA. ZALECENIE KOMISJI z dnia 2 czerwca 2010 r. w sprawie monitorowania poziomów akryloamidu w żywności. (Tekst mający znaczenie dla EOG)
L 137/4 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 3.6.2010 ZALECENIA ZALECENIE KOMISJI z dnia 2 czerwca 2010 r. w sprawie monitorowania poziomów akryloamidu w żywności (Tekst mający znaczenie dla EOG) (2010/307/UE)
Bardziej szczegółowoOCENA ZAWARTOŚCI CHROMU I NIKLU W WYBRANYCH PRODUKTACH ZBOŻOWYCH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIV, 2011, 2, str. 176 181 Andrzej Kot, Stanisław Zaręba, Lucyna Wyszogrodzka-Koma OCENA ZAWARTOŚCI CHROMU I NIKLU W WYBRANYCH PRODUKTACH ZBOŻOWYCH Katedra i Zakład Żywności i
Bardziej szczegółowoNauka Przyroda Technologie
Nauka Przyroda Technologie ISSN 1897-7820 http://www.npt.up-poznan.net Dział: Nauki o Żywności i Żywieniu Copyright Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu 2010 Tom 4 Zeszyt 2 MARZANNA HĘŚ,
Bardziej szczegółowo(Dz.U. L 55 z , str. 22)
1996L0008 PL 20.06.2007 001.001 1 Dokument ten służy wyłącznie do celów dokumentacyjnych i instytucje nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jego zawartość B DYREKTYWA KOMISJI 96/8/WE z dnia 26 lutego
Bardziej szczegółowoAkryloamid w żywności czy jest się czego obawiać?
Akryloamid w żywności czy jest się czego obawiać? Iwona Gielecińska Instytut Żywności i Żywienia Warszawa, 16 marca 2016 r. Wpływ akryloamidu na organizm w badaniach na zwierzętach i kulturach komórkowych
Bardziej szczegółowoOCENA ZAWARTOŚCI KADMU I OŁOWIU W NATURALNYCH MIODACH PSZCZELICH Z REGIONU PODLASIA
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 775 779 Maria H. Borawska, Katarzyna Socha, Jolanta Soroczyńska, Iwona M. Winiarska, Alicja Pełszyńska OCENA ZAWARTOŚCI KADMU I OŁOWIU W NATURALNYCH MIODACH PSZCZELICH
Bardziej szczegółowoPL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej. 13/t. 15
454 31996L0008 L 55/22 DZIENNIK URZĘDOWY WSPÓLNOT EUROPEJSKICH 6.3.1996 DYREKTYWA KOMISJI 96/8/WE z dnia 26 lutego 1996 r.w sprawie żywności przeznaczonej do użycia w dietach o obniżonej energetyczności
Bardziej szczegółowoRAPORT Z MONITORINGU ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH SPECJALNEGO PRZEZNACZENIA ŻYWIENIOWEGO I SUPLEMENTÓW DIETY W 2007 ROKU
RAPORT Z BADAŃ MONITORINGOWYCH ZAKRESIE WYBRANYCH GRUP ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH SPECJALNEGO PRZEZNACZENIA ŻYWIENIOWEGO ORAZ SUPLEMENTÓW DIETY PRZEPROWADZONYCH PRZEZ PAŃSTWOWĄ INSPEKCJĘ SANITARNĄ W 2007 ROKU.
Bardziej szczegółowoOCENA SKAŻENIA OŁOWIEM ZBÓŻ, PRZETWORÓW ZBOŻOWYCH I ZIEMNIAKÓW Z REGIONU LUBELSKIEGO
ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2009, 4 (65), 86 91 ANDRZEJ KOT, STANISŁAW ZARĘBA, LUCYNA WYSZOGRODZKA-KOMA 1 OCENA SKAŻENIA OŁOWIEM ZBÓŻ, PRZETWORÓW ZBOŻOWYCH I ZIEMNIAKÓW Z REGIONU LUBELSKIEGO Streszczenie
Bardziej szczegółowoTECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 2 TECHNOLOGIE KIERUNKOWE TOM 1
TECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 2 TECHNOLOGIE KIERUNKOWE TOM 1 Praca zbiorowa pod red. Ewy Czarnieckiej-Skubina SPIS TREŚCI Rozdział 1. Przetwórstwo zbożowe 1.1. Asortyment przetwórstwa zbożowego 1.2. Surowce
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) / z dnia r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 20.11.2017 r. C(2017) 7658 final ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) / z dnia 20.11.2017 r. ustanawiające środki łagodzące i poziomy odniesienia służące ograniczeniu obecności
Bardziej szczegółowoZasady zdrowego żywienia i aktywności fizycznej młodzieży
Zasady zdrowego żywienia i aktywności fizycznej młodzieży Pamiętaj o codziennym spożywaniu produktów zawartych w piramidzie! PRODUKTY ZBOŻOWE ( mąki, kasza, ryż, płatki, pieczywo i makarony) Sągłównym
Bardziej szczegółowoKwasowość tłuszczowa w wybranych przetworach zbożowych (kasze i płatki)
Anna Szafrańska* Jakość Kwasowość tłuszczowa w wybranych przetworach zbożowych (kasze i płatki) Kwasowość tłuszczowa stanowi czuły i ważny test do charakteryzowania stanu i wartości użytkowej przetworów
Bardziej szczegółowoOCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA. gleba lekka szt./ % 455/2200 0/0 119/26 53/12 280/61 3/1
OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA Wyniki badań odczynu gleby i zawartości makroelementów w próbkach gleby przedstawiono w tabelach zasobności gleby ( Zestawienie zasobności gleby na obszarze
Bardziej szczegółowoa. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 956 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 14 próbkach gleby,
Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Pietrowice Wielkie z powierzchni 2018 ha. Odebrano z
Bardziej szczegółowoPIERWIASTKI SZKODLIWE DLA ZDROWIA W HERBACIE OCENA ZAGROŻENIA DLA ZDROWIA
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIII, 2010, 3, str. 233 239 Maria Wojciechowska-Mazurek, Krystyna Starska, Monika Mania, Małgorzata Rebeniak, Kazimierz Karłowski PIERWIASTKI SZKODLIWE DLA ZDROWIA W HERBACIE OCENA
Bardziej szczegółowoa. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 700 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 10 próbkach gleby,
Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Krzanowice z powierzchni 1670,94 ha. Odebrano z terenu
Bardziej szczegółowoRAPORT Z MONITORINGU POZOSTAŁOŚCI PESTYDYCÓW W PRÓBKACH ŻYWNOŚCI W POLSCE PRZEPROWADZONYCH PRZEZ PAŃSTWOWĄ INSPEKCJĘ SANITARNĄ W 2007 R.
RAPORT Z MONITORINGU POZOSTAŁOŚCI PESTYDYCÓW W PRÓBKACH ŻYWNOŚCI W POLSCE PRZEPROWADZONYCH PRZEZ PAŃSTWOWĄ INSPEKCJĘ SANITARNĄ W 2007 R. Warszawa, 2008 rok MONITORING I URZĘDOWA KONTROLA POZOSTAŁOŚCI PESTYCYDÓW
Bardziej szczegółowoZAWARTOŚĆ AZOTANÓW (V) W SAŁACIE I SZPINAKU W POLSCE W LATACH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 519 524 Joanna Gajda-Wyrębek, Jolanta Jarecka, Katarzyna Kuźma, Martyna Mirkowska ZAWARTOŚĆ AZOTANÓW (V) W SAŁACIE I SZPINAKU W POLSCE W LATACH 2007 2008 Zakład
Bardziej szczegółowoNormy wyżywienia Racje pokarmowe. Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2015
Normy wyżywienia Racje pokarmowe Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2015 1 Normy wyżywienia (zalecane racje pokarmowe) (recommended pattern of food use) dzienne zestawy produktów
Bardziej szczegółowoZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka
ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka TALERZ CZY PIRAMIDA? Przedstawione w modelach zdrowego żywienia zalecenia żywieniowe to sugestie ogólne,
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOT ZLECENIA. Odebrano z terenu powiatu Raciborskiego próbki gleby i wykonano w Gminie Kornowac:
PRZEDMIOT ZLECENIA Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Kornowac o powierzchni 598,25ha.
Bardziej szczegółowoa. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 899 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 12 próbkach gleby,
Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Krzyżanowice z powierzchni 1577ha. odebrano z terenu
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOT ZLECENIA :
PRZEDMIOT ZLECENIA : Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Racibórz o powierzchni
Bardziej szczegółowoInformacja z kontroli jakości i prawidłowości oznakowania produktów zbożowych z uwzględnieniem produktów luksusowych za II kwartał 2011 r.
Informacja z kontroli jakości i prawidłowości oznakowania produktów zbożowych z uwzględnieniem produktów luksusowych za II kwartał 2011 r. Powyższe zagadnienia badano w 7 placówkach, tj. w: - 3 sklepach
Bardziej szczegółowo10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie
Bardziej szczegółowo(Tekst mający znaczenie dla EOG) (5) Bydło i owce wydają się być gatunkami zwierząt najbardziej
6.12.2005 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 318/19 DYREKTYWA KOMISJI 2005/87/WE z dnia 5 grudnia 2005 r. zmieniająca załącznik I do dyrektywy 2002/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie niepożądanych
Bardziej szczegółowoPRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW
PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego
Bardziej szczegółowoMateriał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej
Bardziej szczegółowo(Tekst mający znaczenie dla EOG)
L 205/18 PL ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2018/1133 z dnia 13 sierpnia 2018 r. zezwalające na wprowadzenie do obrotu suszonych nadziemnych części Hoodia parviflora jako nowej żywności zgodnie
Bardziej szczegółowoPRÓBA OSZACOWANIA POBRANIA KADMU Z DIETĄ PRZEZ WEGETARIAN
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIX, 2016, 1, str. 32 41 Adam Florkiewicz, Agnieszka Filipiak-Florkiewicz 1, Kinga Topolska 1, Joanna Kapusta-Duch 2 PRÓBA OSZACOWANIA POBRANIA KADMU Z DIETĄ PRZEZ WEGETARIAN Katedra
Bardziej szczegółowo(Tekst mający znaczenie dla EOG)
19.7.2018 PL L 183/9 ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2018/1018 z dnia 18 lipca 2018 r. zezwalające na rozszerzenie zastosowania drożdży piekarskich poddanych promieniowaniu UV (Saccharomyces cerevisiae)
Bardziej szczegółowoZAWARTOSC NIEKTÓRYCH METALI SLADOWYCH W ODMIANOWYCH MIODACH PSZCZELICH
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XXXI 1987 ZAWARTOSC NIEKTÓRYCH METALI SLADOWYCH W ODMIANOWYCH MIODACH PSZCZELICH A n n a M i ę d z y b r o d z k a, T e r e s a H e ród Zakład Żywienia Człowieka Akademii
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 439
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 439 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 16 Data wydania: 20 lipca 2016 r. Nazwa i adres AB 439 Kod identyfikacji
Bardziej szczegółowoPozostałości substancji niepożądanych w żywności i paszach - ocena zagrożeń. Andrzej Posyniak, Krzysztof Niemczuk PIWet-PIB Puławy
Pozostałości substancji niepożądanych w żywności i paszach - ocena zagrożeń Andrzej Posyniak, Krzysztof Niemczuk PIWet-PIB Puławy Substancje niepożądane w żywności i paszach Substancje anaboliczne hormonalne
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) / z dnia r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 28.3.2019 C(2019) 2266 final ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) / z dnia 28.3.2019 r. dotyczące wieloletniego skoordynowanego unijnego programu kontroli na lata 2020,
Bardziej szczegółowo9 Kongres Świata Przemysłu Kosmetycznego
9 Kongres Świata Przemysłu Kosmetycznego Metale ciężkie w kosmetykach kolorowych. Ocena bezpieczeństwa Agnieszka Litwin Safety Assessor NUCO E. i G. Kosyl s.j. Warszawa, 13.11.2018 Metale ciężkie to główne
Bardziej szczegółowoŻywienie w szpiczaku mnogim
Żywienie w szpiczaku mnogim Spotkanie II : dbamy o kości mgr inż. Sławomir Kozłowski szpiczak mnogi leczenie osteoporoza- zaburzenie mineralizacji kości Czynniki środowiskowe dieta (wapń i witamina D)
Bardziej szczegółowo(Tekst mający znaczenie dla EOG)
L 230/8 PL 25.8.2016 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2016/1413 z dnia 24 sierpnia 2016 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 432/2012 ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności,
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIKI ROZPORZĄDZENIA DELEGOWANEGO KOMISJI (UE) /...
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 2.6.2017 r. C(2017) 3664 final ANNEXES 1 to 2 ZAŁĄCZNIKI do ROZPORZĄDZENIA DELEGOWANEGO KOMISJI (UE) /... uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady
Bardziej szczegółowo8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185
SpiS treści 1. Znaczenie nauki o żywieniu człowieka...9 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu...9 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka...9 1.3. Problemy żywieniowe Polski i świata...11 1.4. Organizacje
Bardziej szczegółowoPiramida Żywienia. Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS
Piramida Żywienia Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS Zasady zdrowego żywienia 1. Dbaj o różnorodnośd spożywanych produktów. 2. Strzeż się nadwagi i otyłości, nie zapominaj o codziennej aktywności fizycznej.
Bardziej szczegółowoSPOŻYCIE PRZETWORÓW ZBOŻOWYCH W POLSCE W LATACH THE CONSUMPTION OF GRAIN PRODUCTS IN POLAND IN THE PERIOD
264 Marcin Krzemiński STOWARZYSZENIE EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU Roczniki Naukowe tom XIV zeszyt 1 Marcin Krzemiński Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB w Warszawie SPOŻYCIE
Bardziej szczegółowoWybrane aspekty zachowań studentów ekonomii na rynku produktów zbożowych
Marlena Piekut * Wybrane aspekty zachowań studentów ekonomii na rynku produktów zbożowych 4 Uwagi wstępne Produkty zbożowe odgrywają podstawową rolę w żywieniu człowieka. Według badań Instytutu Żywności
Bardziej szczegółowoŻywność. zapewnia prawidłowe funkcjonowanie. poprawia samopoczucie
Warsztaty żywieniowe Żywność buduje i regeneruje dostarcza energii zapewnia prawidłowe funkcjonowanie poprawia samopoczucie Żaden pojedynczy produkt nie dostarczy Ci wszystkiego, czego potrzebujesz dlatego
Bardziej szczegółowoSPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie
Bardziej szczegółowoDelegacje otrzymują w załączeniu dokument D038125/03. Zał.: D038125/ /15 bb DGB 3B. Rada Unii Europejskiej Bruksela, 13 lipca 2015 r. (OR.
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 13 lipca 2015 r. (OR. en) 10817/15 DENLEG 99 AGRI 397 SAN 219 PISMO PRZEWODNIE Od: Komisja Europejska Data otrzymania: 10 lipca 2015 r. Do: Nr dok. Kom.: D038125/03 Dotyczy:
Bardziej szczegółowoJakość środków chemicznych stosowanych w produkcji cukru w aspekcie spełniania wymagań unijnych aktualizacja.
Jakość środków chemicznych stosowanych w produkcji cukru w aspekcie spełniania wymagań unijnych aktualizacja. 1 Rozporządzenie (WE) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 28 stycznia 2002 ustanawiające
Bardziej szczegółowodr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć?
dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć? Do prawidłowego rozwoju, dobrego stanu zdrowia, odpowiedniej sprawności fizycznej i umysłowej powinnyśmy codziennie spożywać określoną
Bardziej szczegółowoSpis treści SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI Rozdział 1. Wiadomości wstępne 9 1.1. Czym zajmuje się technologia gastronomiczna z towaroznawstwem? 10 1.2. Pracownia technologii gastronomicznej 11 1.2.1. Regulamin pracowni 12 1.2.2. Organizacja
Bardziej szczegółowoWSTĘP ROCZN. PZH 2008, 59, NR 3,
ROCZN. PZH 2008, 59, NR 3, 251-266 MARIA WOJCIECHOWSKA-MAZUREK, KRYSTYNA STARSKA, ELŻBIETA BRULIŃSKA-OSTROWSKA, MONIKA PLEWA, URSZULA BIERNAT, KAZIMIERZ KARŁOWSKI MONITORING ZANIECZYSZCZENIA ŻYWNOŚCI PIERWIASTKAMI
Bardziej szczegółowo(Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA
6.11.2018 PL L 275/1 II (Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2018/1648 z dnia 29 października 2018 r. zezwalające na wprowadzenie na rynek ksylooligosacharydów
Bardziej szczegółowoCo pacjent z cukrzycą typu 1 je? To, co lubi. A co lubi? Wszystko! Czego nie powinien jeść? Tego, na co nie potrafi podać insuliny!
Co pacjent z cukrzycą typu 1 je? To, co lubi. A co lubi? Wszystko! Czego nie powinien jeść? Tego, na co nie potrafi podać insuliny! Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zaleca, aby dieta osób chorujących
Bardziej szczegółowoŻYWIENIE CZŁOWIEKA. Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia.
ŻYWIENIE CZŁOWIEKA Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia. Prawidłowe żywienie należy do najważniejszych czynników środowiskowych,
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIA. (Tekst mający znaczenie dla EOG)
L 259/2 ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2017/1798 z dnia 2 czerwca 2017 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 609/2013 w odniesieniu do szczegółowych
Bardziej szczegółowoKONCENTRATY SPOŻYWCZE ZANIECZYSZCZENIE PIERWIASTKAMI SZKODLIWYMI DLA ZDROWIA*
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 448 454 Monika Mania, Maria Wojciechowska-Mazurek, Krystyna Starska, Kazimierz Karłowski KONCENTRATY SPOŻYWCZE ZANIECZYSZCZENIE PIERWIASTKAMI SZKODLIWYMI DLA
Bardziej szczegółowoSylabus przedmiotu: Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Kierunek: Opis przedmiotu. Dane podstawowe. Efekty i cele. Opis.
Sylabus przedmiotu: Specjalność: Analiza mobilna skażeń Inżynieria ochrony środowiska Data wydruku: 23.01.2016 Dla rocznika: 2015/2016 Kierunek: Wydział: Zarządzanie i inżynieria produkcji Inżynieryjno-Ekonomiczny
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Analysis of food
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Analiza żywności Analysis of food Kod Punktacja ECTS* 3 Koordynator dr Apolonia Sieprawska Zespół dydaktyczny Opis kursu (cele kształcenia) Celem wykładów jest zapoznanie
Bardziej szczegółowoŻyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia
Żyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia Co to jest? Zdrowe odżywianie sposób odżywiania, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu zapewnienia lub poprawy zdrowia.
Bardziej szczegółowoDziennik Urzędowy Unii Europejskiej. (Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA
6.9.2017 L 230/1 II (Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2017/1522 z dnia 2 czerwca 2017 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego
Bardziej szczegółowoOcena zawartości Cd i Pb w wybranych produktach ekologicznych i konwencjonalnych
Staniek Probl Hig H, Epidemiol Krejpcio Z. 2013, Ocena 94(4): zawartości 857-861 Cd i Pb w wybranych produktach ekologicznych i konwencjonalnych 857 Ocena zawartości Cd i Pb w wybranych produktach ekologicznych
Bardziej szczegółowoZał. nr 6 SIWZ - Formularz asortymentowo - cenowy- zadanie nr 1 - Dostawa różnych artykułów spożywczych kod CPV
Lp. NAZWA PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Jedn. miary Planowana ilość -1- -2- -3- -4- -5-1 Ananas w puszce 2 Baton w polewie czekoladowej 3 Budyń 4 Brzoskwinie w puszce opakowanie 500-800g,
Bardziej szczegółowo(Tekst mający znaczenie dla EOG)
5.10.2018 L 251/13 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2018/1481 z dnia 4 października 2018 r. zmieniające załączniki II i III do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 oraz załącznik
Bardziej szczegółowoTalerz zdrowia skuteczne
Talerz zdrowia skuteczne narzędzie zdrowego odżywiania PSSE Chełm Kierownik Sekcji OZiPZ Alicja Bork PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE Gwarancją właściwego rozwoju fizycznego, sprawności umysłu oraz dobrego zdrowia
Bardziej szczegółowoPROGRAMY MONITORINGOWE REALIZOWANE PRZEZ PAŃSTWOWĄ INSPEKCJĘ SANITARNĄ W ZAKRESIE ZANIECZYSZCZENIA WYBRANYCH ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH MIKOTOKSYNAMI
ROCZN. PZH 2008, 59, NR 1, 1-7 KRYSTYNA RYBIŃSKA, JACEK POSTUPOLSKI, EWA LEDZION, JOLANTA KURPIŃSKA- JAWORSKA, MAŁGORZATA SZCZĘSNA PROGRAMY MONITORINGOWE REALIZOWANE PRZEZ PAŃSTWOWĄ INSPEKCJĘ SANITARNĄ
Bardziej szczegółowoInterwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie
Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki
Bardziej szczegółowoZasobność gleby. gleba lekka szt./ % /810,64 0/0 107/15 332/47 268/38 0/0 16/29 0/0 3/19 0/0 13/81 0/0. szt./ %
OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA Wyniki badań makro- i mikroelementów przedstawiono w tabelach zasobności gleby ( Zestawienie zasobności gleby na terenie gminy Kuźnia Raciborska i w Zestawieniu
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ 1. ASORTYMENT TOWAROWY 11
Spis treści WSTĘP 9 ROZDZIAŁ 1. ASORTYMENT TOWAROWY 11 1.1. Podstawowe pojęcia towaroznawstwa 12 1.2. Towar 14 1.2.1. Podział towaroznawstwa 14 1.2.2. Przydatność wiedzy o towarach w pracy w handlu 15
Bardziej szczegółowoKOMISJA ZALECENIA Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 123/33
12.5.2007 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 123/33 ZALECENIA KOMISJA ZALECENIE KOMISJI z dnia 3 maja 2007 r. w sprawie monitorowania poziomów akrylamidu w żywności (notyfikowana jako dokument nr C(2007)
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 96 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 96 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
Bardziej szczegółowoDziennik Urzędowy Unii Europejskiej ROZPORZĄDZENIA
L 78/2 PL ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2018/460 z dnia 20 marca 2018 r. zezwalające na wprowadzenie do obrotu florotanin z Eclonia cava jako nowej żywności zgodnie z rozporządzeniem
Bardziej szczegółowoBezpieczeństwo substancji dodatkowych. Barwniki Southampton- spożycie przez dzieci w Polsce. Joanna Gajda-Wyrębek Zakład Bezpieczeństwa Żywności
Bezpieczeństwo substancji dodatkowych. Barwniki Southampton- spożycie przez dzieci w Polsce Joanna Gajda-Wyrębek Zakład Bezpieczeństwa Żywności Barwniki z Southampton spożycie przez dzieci w Polsce Plan
Bardziej szczegółowoOCENA SPOSOBU ŻYWIENIA KOBIET O ZRÓŻNICOWANYM STOPNIU ODŻYWIENIA
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 718 722 Ewa Stefańska, Lucyna Ostrowska, Danuta Czapska, Jan Karczewski OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA KOBIET O ZRÓŻNICOWANYM STOPNIU ODŻYWIENIA Zakład Higieny i Epidemiologii
Bardziej szczegółowoJedzmy zdrowo na kolorowo!
Jedzmy zdrowo na kolorowo! Dlaczego powinniśmy jeść warzywa? Ponieważ są źródłem: -witamin: głównie: beta-karoten, witamina C, kwas foliowy oraz witaminy K, niacyna oraz witaminy E -składników mineralnych:
Bardziej szczegółowoWSHiG Karta przedmiotu/sylabus
WSHiG Karta przedmiotu/sylabus KIERUNEK SPECJALNOŚĆ TRYB STUDIÓW SEMESTR Turystyka i rekreacja Hotelarstwo i gastronomia Stacjonarny / niestacjonarny III / II stopnia Nazwa przedmiotu Wybrane zagadnienia
Bardziej szczegółowoZasady zdrowego żywienia
Zasady zdrowego żywienia Schemat postępowania w cukrzycy Wstęp Prawidłowe żywienie może w istotny sposób wpłynąć na wyniki leczenia cukrzycy. Odpowiedni wybór produktów żywieniowych zawsze, gdy tylko jest
Bardziej szczegółowoNatureheals
Natureheals www.donatmg.eu/en Magnez NAUKOWCY OKREŚLILI MAGNEZ MIANEM MINERAŁU DO WALKI ZE STRESEM, NAZYWAJĄC GO RÓWNIEŻ BALSAMEM DLA NERWÓW I MIĘŚNI. MAGNEZ JEST JEDNYM Z NAJWAŻNIEJSZYCH MINERAŁÓW NIEZBĘDNYCH
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie wykazu laboratoriów referencyjnych. (Dz. U. z dnia 1 maja 2004 r.
Dz.U.04.97.976 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie wykazu laboratoriów referencyjnych (Dz. U. z dnia 1 maja 2004 r.) Na podstawie art. 44 ust. 4 ustawy z dnia 11 maja
Bardziej szczegółowoMENU: października DIETA STANDARDOWA
DIETA STANDARDOWA PONIEDZIAŁEK Kaloryczność: 745 Białko: 43g Tłuszcze: 26g Węglowodany: 128g Kaloryczność: 997 Białko: 52g Tłuszcze: 36g Węglowodany: 173g Kaloryczność: 1215 Białko: 69g Tłuszcze: 44g Węglowodany:
Bardziej szczegółowoPIERWIASTKI SZKODLIWE DLA ZDROWIA W GRZYBACH JADALNYCH W POLSCE
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIV, 2011, 2, str. 143 149 Maria Wojciechowska-Mazurek, Monika Mania, Krystyna Starska, Małgorzata Rebeniak, Kazimierz Karłowski PIERWIASTKI SZKODLIWE DLA ZDROWIA W GRZYBACH JADALNYCH
Bardziej szczegółowoAktualna i przewidywana sytuacja na rynku zbóż w Polsce i UE
Aktualna i przewidywana sytuacja na rynku zbóż w Polsce i UE Jacek Bąkowski Dyrektor Biura Analiz i Programowania ARR 18 kwietnia 2008 r. 1 Użytkowanie gruntów w Polsce użytki rolne 51,8% pozostałe grunty
Bardziej szczegółowoWYBRANE ZAGADNIENIA Z PRAWOZNAWSTWA W ASPEKCIE PRAWA ŻYWNOŚCIOWEGO
SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... 11 Przedmowa... 13 Rozdział I WYBRANE ZAGADNIENIA Z PRAWOZNAWSTWA W ASPEKCIE PRAWA ŻYWNOŚCIOWEGO... 15 1. Pojęcie prawa... 15 1.1. Prawo a inne systemy normujące stosunki społeczne...
Bardziej szczegółowo