Ocena jakości krajobrazu dobór prawidłowych jednostek krajobrazowych
|
|
- Bernard Sebastian Witkowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 58 Jarosław Balon, Paweł Krąż Ocena jakości krajobrazu dobór prawidłowych jednostek krajobrazowych Jarosław Balon, Paweł Krąż Wprowadzenie Europejska Konwencja Krajobrazowa krajobraz definiuje jako obszar postrzegany przez ludzi, którego charakter jest wynikiem działania i interakcji czynników przyrodniczych i/lub ludzkich (art. 1a). Wdrażanie Konwencji wymaga zidentyfikowania krajobrazów na obszarze swojego kraju, a następnie określenia ich wartości, czyli przeprowadzenia oceny krajobrazów. W tym celu winna powstać odpowiednio dobrze skonstruowana mapa krajobrazowa. Niezbędny do tego celu jest wybór odpowiednich jednostek pól podstawowych oceny. Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie stosowanych do tej pory w ocenach różnego typu pól podstawowych i analiza ich przydatności pod kątem przeprowadzenia prawidłowej oceny krajobrazów. Na wstępie warto też zauważyć, że procedura wdrażania Europejskiej Konwencji Krajobrazowej w Polsce winna składać się z trzech, wyraźnie rozłącznych etapów. Pierwszy z nich to identyfikacja, czyli wyróżnienie krajobrazów i ich uporządkowanie typologia. Drugi to przeprowadzenie oceny ich jakości. Trzeci to szeroko rozumiany transfer wyników prac do społeczeństwa i podjęcie decyzji dotyczących doboru krajobrazów, które należy szczególnie chronić. Klasyczne opracowania dotyczące waloryzacji (Bartkowski 1986, Sołowiej 1987) wskazują, że dobór pola podstawowego opracowania zależy od wielu czynników, z których najważniejszymi są: cel opracowania; obszar opracowania; skala opracowania metody opracowania. Pomijając problem metod opracowania, który jest przedmiotem odrębnych analiz, warto chwilę skupić się na relacjach pomiędzy doborem pól podstawowych a celem oraz obszarem i skalą opracowania. Przyjmując, że celem opracowania jest ocena jakości krajobrazu, należy zauważyć, że pojęcie jakość ma dwa, nieco odmienne leksykalne znaczenia (Sobol 1995). Z jednej strony oznacza pewną właściwość, rodzaj, stopień wartości, z drugiej zespół cech określający identyczność z pewnym stanem pożądanym, oczekiwanym. W pierwszym przypadku jakość może być zarówno dobra, czy też wysoka, średnia a także zła, niska; w drugim jakość staje się synonimem wysokiej jakości; jeśli jakość nie jest odpowiednio dobra to po prostu jej nie ma. Przekładając powyższe rozważania na jakość krajobrazu, należy zdecydować się, czy celem wdrażania Konwencji jest ocena wszystkich krajobrazów i określenie stopnia ich jakości, czy też skupienie się wyłącznie na krajobrazach wysokiej jakości. W naszym przekonaniu pierwsze rozwiązanie jest zdecydowanie bardziej poprawne z naukowego punktu widzenia i lepiej też odpowiada intencjom twórców Konwencji. Relacje pomiędzy polami podstawowymi oceny a obszarem i skalą opracowania także wymagają szczególnego uwzględnienia. Inne bowiem jednostki, choćby pod względem wielkości, a zapewne i kryteriów wydzielania, będą potrzebne przy opracowaniach w skali krajowej (ocena krajobrazów całego kraju), inne w skali regionalnej (ocena krajobrazów województwa, dużego regionu fizycznogeograficznego czy historycznego), a jeszcze inne w skali lokalnej (ocena krajobrazów powiatu, gminy, parku narodowego lub krajobrazowego i in.). Na ten aspekt zwrócimy szczególną uwagę w tym opracowaniu.
2 Ocena jakości krajobrazu - dobór prawidłowych jednostek krajobrazowych 59 Zalety i wady różnych pól podstawowych oceny W ocenach krajobrazu stosuje się trzy główne rodzaje pól podstawowych: jednostki administracyjne, pola geometryczne lub jednostki przyrodnicze. Niekiedy prowadzi się również badania w określonych punktach i interpoluje ich wyniki na większy obszar. Zalety i wady poszczególnych rodzajów pól podstawowych zawarto m.in. w pracy D. Sołowiej (1987). Główną zaletą stosowania różnego rodzaju jednostek administracyjnych (województwa, powiaty, gminy, sołectwa) jest dostępność danych, gromadzonych w różnego rodzaju urzędach (państwowych, administracyjnych) i innych. Dane te dotyczą właśnie jednostek administracyjnych. Stosowanie tego typu jednostek ułatwia też przekaz wyników badań do niespecjalistów (np. do władz samorządowych). Natomiast bardzo poważną wadą jednostek administracyjnych jest ich niejednorodność wewnętrzna; każde pole tego typu obejmuje obszary silnie zróżnicowane pod względem przyrodniczym. Stąd też ocena dotyczy nie całego, ale tylko pewnego fragmentu (często nawet nie większości powierzchni) pola podstawowego. Przykładowo, przeważająca część powiatu lęborskiego, pomimo jego nadmorskiego położenia, nie jest położona nad morzem; rzeczywista jakość krajobrazu będzie tu inna, niż wskazuje na to położenie. Dodać należy, że jednostki administracyjne są ponadto niejednakowe powierzchniowo, co utrudnia ich porównywalność. Z kolei podstawową zaletą pól geometrycznych (kwadratów, trójkątów równobocznych i in.) jest ich jednakowa powierzchnia, a zatem są łatwo ze sobą porównywalne; ułatwia to różne obliczenia statystyczne. Wyniki pochodzące z pól tego typu łatwo opracowywać z pomocą technik komputerowych. Natomiast, podobnie jak jednostki administracyjne, pola geometryczne cechują się niejednorodnością wewnętrzną; stąd odnoszą się do nich podobne jak w poprzednim przypadku zastrzeżenia. Jednostki przyrodnicze w samym swoim założeniu cechują się jednorodnością wewnętrzną, oczywiście na pewnym poziomie ogólności. Stąd ocena z reguły dotyczy całego pola. Jeśli nie stosuje się ich zawsze do przeprowadzania oceny, wynika to tylko z faktu, że wydzielanie tego rodzaju jednostek bywa pracochłonne i czasochłonne. Pewnym problemem jest również niejednakowa ich wielkość, co utrudnia porównywanie jednostek ze sobą. Punktowe badania krajobrazu pozwalają na stosunkowo szczegółowe zbadanie krajobrazu w konkretnych miejscach. Niezbędne jest wtedy stworzenie możliwie gęstej sieci punktów, pozwalającej na interpolację danych na obszary położone pomiędzy punktami. Występują tu jednak również poważne problemy metodologiczne. Pierwszym z nich jest odpowiednie (Balon, Maciejowski 2012) rozmieszczenie punktów (regularne, losowe, wymuszone okolicznościami, proporcjonalne), tak, aby nie pominąć żadnego ważnego wycinka krajobrazu. Drugim są kłopoty interpolacyjne; im mniej punktów tym większy możliwy błąd, im więcej punktów tym znacząco rosną koszty przeprowadzania procedury. Z powyższych rozważań wynika, że optymalne z punktu widzenia waloryzacji krajobrazu są jednostki przyrodnicze (Richling 1992, Kistowski 1997). Spośród tego rodzaju jednostek potencjalnie możemy do tego celu zastosować zlewnie, płaty i korytarze lub podstawowe przyrodnicze jednostki przestrzenne, czyli geokompleksy 6. Jednak zlewnie nadają się przede wszystkim do badań dynamiki i funkcjonowania, nie zaś struktury krajobrazu; są bowiem często niejednorodne wewnętrznie. Z kolei, bardzo popularna ostatnio w badaniach geoekologicznych, koncepcja R.T.T. Formana i M. Godrona (1986) wyróżnienia w krajobrazie płatów i korytarzy na tle jednorodnej matrycy jest w ocenie krajobrazu praktycznie nie do zastosowania płaty i korytarze obejmują tylko mniejszą część analizowanej powierzchni i stąd nie nadają się jako pola podstawowe; z kolei tło pokrywa zbyt wielkie obszary, by mogło być traktowane jako pole podstawowe. Stąd najlepszym narzędziem oceny wydają się być geokompleksy (Balon 2007), indywidualne lub typologiczne. Podział krajobrazu na geokompleksy pokrywa cały obszar, nie pozostawiając żadnych obszarów pustych. Warto pamiętać, że pojęcie to obejmuje zarówno przyrodniczą jak i antropogeniczną część przyrody. 6 Geokompleksy definiujemy je jako relatywnie zamknięte wycinki przyrody, stanowiące całość dzięki zachodzącym w nim procesom i współzależności budujących je elementów (Bartsch 1979)
3 60 Jarosław Balon, Paweł Krąż Regiony fizycznogeograficzne jako pola podstawowe oceny Geokompleksy indywidualne tworzą układy hierarchiczne, w obrębie których geokompleksy niższego szczebla składają się na geokompleksy wyższego szczebla taksonomicznego. Wyróżniamy jedenaście kolejnych szczebli; każdy z nich ma swoją nazwę. Są to kolejno od dołu (Kondracki 1976): facja, uroczysko, teren (inaczej ekochora), mikroregion, mezoregion, makroregion, podprowincja, prowincja, podobszar, obszar 7 i część świata. Pierwsze trzy jednostki wyróżniane są zwykle w terenie w drodze kartowania fizycznogeograficznego. Pozostałe, noszące wspólną nazwę regionów, powstają w wyniku prac kameralnych, na podstawie analizy map i innych materiałów. Rozpatrując powyższą hierarchię, a szczególnie zakres i wielkość jednostek, można zauważyć, ze trzy kolejne szczeble taksonomiczne mogłyby służyć jako pola podstawowe oceny krajobrazów w trzech różnych skalach opracowania. Skali krajowej odpowiadają mezoregiony fizycznogeograficzne, skali regionalnej mikroregiony, skali lokalnej tereny. Zakładając, że jednostki regionalne mogą dobrze służyć jako pola podstawowe do oceny, w skali krajowej posiadamy gotowe narzędzie ocen krajobrazu. Jest to podział regionalny Polski, aż do szczebla mezoregionów włącznie, autorstwa J. Kondrackiego (1974). Był on co prawda kilkakrotnie korygowany przez samego autora, w kolejnych wydaniach Geografii fizycznej Polski, i być może lokalnie nadal wymaga pewnych zmian, ale jest to jedyny podział geograficzny Polski, który jest powszechnie znany nie tylko geografom. Do tej pory jednak rzadko był wykorzystywany jako pole podstawowe innych opracowań. Że to jest możliwe, świadczy choćby opracowanie P. Śleszyńskiego (2007), dotyczące oceny atrakcyjności wizualnej Polski, czy też mapa zawierająca ocenę przyrodniczych walorów turystyczno-rekreacyjnych, zaprezentowana w Atlasie Polski (Mydel 2001). Przy badaniach w skali regionalnej, dobrą jednostką mogłyby okazać się mikroregiony fizycznogeograficzne. Problem polega na tym, że do tej pory nie powstało jeszcze opracowanie, w którym wydzielono by mikroregiony w całej Polsce. Rzecz oczywista, nie jest to zadanie proste do wykonania i oczywiście pewne obszary doczekały się już powstania tego typu podziałów. Problemem jest jednak, że każde z nich bazuje na innych kryteriach, co praktycznie uniemożliwia ich połączenie w jedną, spójną mapę w przyszłości. Należałoby zatem przyjąć wpierw przynajmniej wspólne kryteria i ujednolicić procedurę ich wykonywania; dopiero wtedy powstanie możliwość zastosowania podziału na mikroregiony do oceny jakości krajobrazów na szczeblu regionalnym. Poniekąd ta sama uwaga dotyczy podziałów na niższym szczeblu fizycznogeograficznym terenów. Jednak tu sytuacja jest na tyle inna, iż trudno sądzić, iż w wyobrażalnej przyszłości powstanie pełny, zwarty podział obszaru Polski na jednostki tak niskiej rangi taksonomicznej. Stąd wydaje się sensowne jest stosowanie istniejących już podziałów większych terenów do badań jakości krajobrazu w skali lokalnej. Przykładem takiego opracowania, mogą być typy krajobrazu Tatr, opracowane jako podstawa zarządzania obszarem Tatrzańskiego Parku Narodowego (Balon 2010). Typy krajobrazu jako pola podstawowe oceny Drugim rodzajem przyrodniczych pól podstawowych mogą być jednostki typologiczne. Gotowym opracowaniem do wykorzystania jest, powstała w ośrodku warszawskim, syntetyczna mapa krajobrazów naturalnych Polski, zamieszczona w wydanym w 1995 roku, Atlasie Rzeczpospolitej Polskiej (Richling, Dąbrowski 1995) 8. Opracowanie zawiera podział obszaru Polski na klasy, rodzaje i gatunki krajobrazu. Wyróżnienia te można zastosować jako pola podstawowe przynajmniej w skali krajowej, zaś po pewnych modyfikacjach także w skali regionalnej. Dla skali lokalnej jednostki wydają się nazbyt zgeneralizowane. 7 W nazwach szczebli taksonomicznych, od mikroregionu po obszar, pominięto dookreślenie fizycznogeograficzny, odróżniający regiony tego rodzaju od innych, na przykład geomorfologicznych lub fitogeograficznych 8 Dodać należy, że mapa ta jest wynikiem wieloletniej pracy wpierw J. Kondrackiego, a następnie A. Richlinga, którzy publikowali wcześniej opracowania mniej szczegółowe (m.in. Kondracki 1960, Richling 1992)
4 Ocena jakości krajobrazu - dobór prawidłowych jednostek krajobrazowych 61 Wspomniana mapa ta jest jedynym kompleksowym tego typu opracowaniem w skali całego kraju stanowić może cenne źródło wiedzy odnoście zróżnicowania krajobrazów Polski. Natomiast zwrócić trzeba uwagę, że krajobrazy naturalne, bo ich dotyczy treść mapy, w zasadzie w Polsce nie występują. Krajobrazy te zawsze odznaczają się pewnym stopniem antropopresji, w jednym przypadku znikomym, w innym znacznym. W zasadzie ten sam typ krajobrazu naturalnego reprezentuje zupełnie inny typ krajobrazu rzeczywistego. Dla przykładu warto wskazać np. krajobraz doliny Wisły w Krakowie oraz poza Krakowem na mapie typów naturalnych oznaczony jedną sygnaturą krajobraz dolin i obniżeń, zalewowych den dolin, równin zalewowych w terenach wyżyn i gór. Krajobraz doliny Wisły w Krakowie to na ogół krajobraz silnie przekształcony przez człowieka uregulowana rzeka, silnie zwarta zabudowa itp. Krajobraz doliny Wisły poza Krakowem to krajobraz kulturowy gdzie rola człowieka w tym krajobrazie dotyczy rolniczego użytkowania teras rzecznych; zabudowa często rozproszona gdyż w wielu miejscach istnieje ryzyko zalania podczas powodzi. Wydaje się zatem ogromnie istotne, aby przy wydzielaniu jednostek typologicznych w skali regionalnej i lokalnej, jednym z kryteriów było uwzględnienie pokrycia terenu/użytkowania ziemi. Poza tym pozostałymi kryteriami wydzielania jednostek powinny być kryteria, które różnicują ten krajobraz: kryterium geologiczne (litologia i tektonika), kryterium geomorfologiczne (typy rzeźby terenu). Poprzez nałożenie na siebie zasięgów wymienionych kryteriów i ich przecięcia powstaje mozaika jednostek krajobrazowych. Każdą jednostkę opisuje odpowiedni zestaw atrybutów np. typ krajobrazu wyżyn węglanowych użytkowanych rolniczo lub typ krajobrazu pogórzy wysokich częściowo uprawianych rolniczo i częściowo zajętych przez las itp. Ważne jest przy wyróżnianiu jednostek typologicznych, aby zachować hierarchiczny system jednostek. W ten sposób dzięki wyróżnionym typom krajobrazów można ocenić ich jakość i różnorodność. Dostępne oprogramowanie oraz wykorzystanie Systemów Informacji Geograficznej (GIS) umożliwia dzisiaj dokonanie wielu analiz krajobrazowych. Możliwa jest analiza pojedynczych jednostek krajobrazowych pod kątem ich kształtu (Matkowski 1984) m.in.: relacji pomiędzy powierzchnią a obwodem, relacji pomiędzy powierzchnią a najdłuższą osią, relacji pomiędzy najdłuższą osią a obwodem lub osią mniejszą, wskaźników opartych na pomiarze odległości radialnych itd. W badaniu różnorodności krajobrazowej cenne okazać się może wykorzystanie metryk krajobrazowych, które dotyczą miary mozaiki krajobrazowej. Miary mozaiki krajobrazowej można podzielić na miary różnorodności oraz miary rozkładu i sąsiedztwa (Walz 2001). Jest wiele wskaźników, które mogą być wykorzystane do oceny różnorodności krajobrazowej. Każda z zastosowanych metryk (miar) ma swoje wady i zalety. Wyniki uzyskane przy wykorzystaniu różnych miar posiadają różny stopień trudności w interpretacji. Dla przykładu: w dwóch gminach występują dwa typy krajobrazów, w pierwszej gminie te dwa typy zajmują powierzchnię 50% i 50%, w drugiej gminie 1% i 99%, przy zastosowaniu wskaźnika względnego bogactwa (ang. relative richness) otrzymujemy ten sam wynik. Lepszym zatem wskaźnikiem może okazać się taki, który uwzględnia liczbę typów krajobrazów, a także równomierność ich występowania. Wskaźnikiem takim jest np. wskaźnik różnorodności Shannona (ang. Shannon Diversity Index). Istnieje szereg innych wskaźników, które zostały szeroko opisane w literaturze np. u M. Pietrzaka (2010), nie można posługiwać się wyłącznie jednym wskaźnikiem, ale także nie powinno być ich zbyt wiele. Nie można też wykluczyć używania wskaźników prostych, jednak, jak już wspomniano trzeba liczyć się z pewnymi trudnościami interpretacyjnymi. Użycie każdego wskaźnika powinno być poprzedzone przeprowadzeniem badań testowych na wybranych obszarach. W gruncie rzeczy można powiedzieć, że różnorodność krajobrazowa może być dobrym wskaźnikiem oceny jakości krajobrazu jednak ta sama w sobie bywa różnie interpretowana.
5 62 Jarosław Balon, Paweł Krąż Zakończenie Jak już wspomniano na początku, wyróżnienie odpowiednich pól podstawowych jest dopiero wstępem do przeprowadzenia typologii krajobrazów, a następnie ich oceny pod kątem jakości. Metody typologii i oceny, a szczególnie dobór właściwych kryteriów nie są przedmiotem rozważań niniejszego artykułu. Natomiast należy zauważyć, że uzyskana w wyniku tych procedur grupa krajobrazów wysokiej jakości wcale nie musi być ściśle tożsama z krajobrazami szczególnie cennymi. W większości przypadków tak będzie, ale można sobie wyobrazić krajobrazy wysokiej jakości o powszechnym występowaniu (np. krajobrazy gór średnich czy pojezierzy), że nie wszystkie z nich uznamy za godne specjalnej ochrony. Z drugiej strony zapewne zostaną wskazane krajobrazy o niekoniecznie wysokiej jakości, które okażą się w skali kraju unikalne, przez co szczególnie godne ochrony. Dlatego przed wybraniem i przedstawieniem społeczeństwu krajobrazów szczególnie godnych ochrony (tzw. priorytetowych) należy dokonać krytycznej analizy otrzymanych wyników, pod kątem częstości czy też rzadkości występowania poszczególnych typów krajobrazu w Polsce, tak, aby z jednej strony nie pominąć żadnych krajobrazów unikalnych, choć niekoniecznie wysoko cennych, z drugiej strony nie proponować priorytetowego traktowania wszystkich przedstawicieli krajobrazów cennych, ale stosunkowo powszechnie występujących. Może się bowiem okazać, że w wyniku omawianych wyżej procedur większość polskich krajobrazów uznamy za priorytetowe, a taka diagnoza nie zostanie zapewne zrozumiana przez społeczeństwo, widzące w tego typu ustaleniach głównie ograniczenie wolności swobodnego gospodarowania i korzystania z dóbr krajobrazu. Wnioski 1. Ocenę jakości krajobrazu należy przeprowadzać w oparciu o przyrodnicze pola podstawowe (o charakterze regionalnym lub typologicznym). 2. Należy ją przeprowadzać w różnych skalach, rozpoczynając od góry czyli od skali krajowej przez regionalną po lokalną. 3. Istotny jest dobór odpowiedniej rangi jednostek do poszczególnych skal opracowania. 4. Wyróżnianie jednostek powinno być sformalizowane; ze wskazaniem konkretnych kryteriów do jednostek odpowiedniego poziomu. 5. Wraz z obniżaniem się rangi jednostek winien wzrastać w ich wyróżnianiu udział kryteriów związanych z działalnością człowieka. 6. Wskazanie krajobrazów o wysokiej jakości winno być przeprowadzone w drodze typologii na podstawie cech przyrodniczych i antropogenicznych. 7. Krajobrazy wysokiej jakości nie są w pełni tożsame z krajobrazami szczególnie cennymi. 8. Transfer do społeczeństwa informacji o typach krajobrazu i ich wartości winien być dokonywany z pomocą innych pól podstawowych (administracyjnych, geometrycznych).
6 Ocena jakości krajobrazu - dobór prawidłowych jednostek krajobrazowych 63 Literatura: Balon J., Maciejowski W., 2012, Geoekologia dla architektów krajobrazu, Instytut Architektury Krajobrazu PK, Kraków. Balon J., 2010, Typy krajobrazu, jako narzędzie gospodarowania środowiskiem przyrodniczym Tatr, [w:] Z. Krzan (red.), Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego a Człowiek, tom III Człowiek i środowisko, TPN i PTPNoZ, Zakopane. Balon J., 2007, Unifikacja typów geokompleksów w skali kraju podstawą waloryzacji krajobrazu, Problemy Ekologii Krajobrazu, t. XIX, Gdańsk. Bartkowski T., 1986, Zastosowania geografii fizycznej, PWN, Warszawa. Europejska Konwencja Krajobrazowa, sporządzona we Florencji dnia 20 października 2000 r., Dz. U. nr 14, poz. 98 z dnia 29 stycznia 2006 r. Forman R.T.T., Godron M., 1986, Landscape ecology, J. Wiley and Sons. Kistowski M., 1997, Problem pola podstawowego w ocenie potencjału krajobrazu na obszarach młodoglacjalnych, Problemy Ekologii Krajobrazu t. I, Warszawa. Kondracki J., 1960, Typy krajobrazu naturalnego (środowiska geograficznego) w Polsce, Przegląd Geograficzny, t. 32, z. 1 2, Kondracki J., 1974, Geografia fizyczna Polski, PWN, Warszawa. Kondracki J., 1976, Podstawy regionalizacji fizycznogeograficznej, PWN, Warszawa. Matkowski r., 1984, Systematyzacja wskaźników kształtu w geografii, Sprawozdanie PTPN, nr 100 za rok 1982, Wydział Matematyczno-Przyrodniczy, Poznań. Mydel r. (red.), 2001, Atlas Polski t. 1, Przyroda społeczeństwo gospodarka, wyd. FOGRA, Kraków. Pietrzak M., 2010, Podstawy i zastosowania ekologii krajobrazu. Teoria i metodologia, PWSZ, Leszno. Richling A., Dąbrowski A., (1995), Mapa typów krajobrazów naturalnych Polski, Atlas Rzeczpospolitej Polski, PAN. Richling A., 1992, Kompleksowa geografia fizyczna, PWN, Warszawa. Sobol E. (red.), 1995, Mały słownik języka polskiego PWN, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. Sołowiej D., 1987, Podstawy metodyki oceny środowiska przyrodniczego człowieka, Wyd. UAM, Poznań. Śleszyński P., 2007, Ocena atrakcyjności wizualnej mezoregionów Polski, [w:] Znaczenie badań krajobrazowych dla zrównoważonego rozwoju, Profesorowi Andrzejowi Richlingowi w 70. rocznicę urodzin i 45-lecie pracy naukowej, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Warszawa, Walz U., 2001, Charakterisierung der Lanschaftssruktur mit Methoden der Sateliten-Fernerkundung und der Geoinformatik, Logos Verlag, Berlin, s. 204.
TYPY KRAJOBRAZU POLSKI WYBRANE PROBLEMY JEGO WALORYZACJI
Jarosław Balon Zakład Geografii Fizycznej, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków TYPY KRAJOBRAZU POLSKI WYBRANE PROBLEMY JEGO WALORYZACJI WPROWADZENIE Mądre zarządzanie zasobami przyrody
O dwóch szkołach wyróżniania i klasyfikacji geokompleksów
O dwóch szkołach wyróżniania i klasyfikacji geokompleksów Jarosław Balon Wprowadzenie Podstawowym sposobem badania organizacji środowiska przyrodniczego jest określanie jego struktury poziomej, rozumianej
Oferta seminarium magisterskiego z zakresu kształtowania i ochrony środowiska (KOŚ) w Katedrze Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska
Oferta seminarium magisterskiego z zakresu kształtowania i ochrony środowiska (KOŚ) w Katedrze Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska październik 2013 r. Katedra Geografii Fizycznej i Kształtowania
Nasi absolwenci znaleźli zatrudnienie między innymi w:
Nasi absolwenci znaleźli zatrudnienie między innymi w: Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, Instytucie Technologiczno-Przyrodniczym, Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska, Ministerstwie Ochrony Środowiska,
AUDYT KRAJOBRAZOWY WĄTPLIWOŚCI I DYLEMATY
AUDYT KRAJOBRAZOWY WĄTPLIWOŚCI I DYLEMATY październik 2015 cel i zakres audytu cel zakres identyfikacja krajobrazów występujących na całym obszarze województwa określenie ich cech charakterystycznych ocena
Planowanie przestrzenne w gminie
Czy obecny system planowania przestrzennego na szczeblu gminnym może być skutecznym narzędziem ochrony korytarzy ekologicznych? Jacek Skorupski Planowanie przestrzenne w gminie studium uwarunkowań i kierunków
METODY PREZENTACJI KARTOGRAFICZNEJ. HALINA KLIMCZAK INSTYTUT GEODEZJI I GEOINFORMATYKI WE WROCŁAWIU
METODY PREZENTACJI KARTOGRAFICZNEJ HALINA KLIMCZAK INSTYTUT GEODEZJI I GEOINFORMATYKI WE WROCŁAWIU halina.klimczak@up.wroc.pl METODY PREZENTACJI KARTOGRAFICZNEJ Wynikiem końcowym modelowania kartograficznego
Oferta seminarium licencjackiego z zakresu kształtowania i ochrony środowiska (KOŚ) w Katedrze Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska
Oferta seminarium licencjackiego z zakresu kształtowania i ochrony środowiska (KOŚ) w Katedrze Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska marzec 2014 r. Katedra Geografii Fizycznej i Kształtowania
Monitoringu krajobrazu prace realizowane w roku 2013
Monitoringu krajobrazu prace realizowane w roku 2013 Marek Rycharski, Zuzanna Oświecimska-Piasko Instytut Technologiczno-Przyrodniczy www.itep.edu.pl PLAN 1. Krajobraz obszarów wiejskich 2. Założenia ogólne
Specjalność. Studia magisterskie
Specjalność Studia magisterskie Absolwent ma wiedzę na temat: zróżnicowania komponentów środowiska oraz związków między nimi, struktury i funkcjonowania krajobrazu (w aspektach: geomorfologicznym, sedymentologicznym,
Przestrzenne zróżnicowanie i cechy charakterystyczne krajobrazów Polski w ujęciu fizycznogeograficznym
Balon J., Krąż P. 2015. Przestrzenne zróżnicowanie i cechy charakterystyczne krajobrazów Polski w ujęciu fizycznogeograficznym. Problemy Ekologii Krajobrazu. Tom XL: 77 84. Przestrzenne zróżnicowanie i
Funkcjonowanie i kształtowanie środowiska przyrodniczego
specjalność Funkcjonowanie i kształtowanie Studia stacjonarne II stopnia (2-letnie magisterskie) www.geom.geo.uj.edu.pl Zakład Geomorfologii Zakład Geografii Fizycznej www.geo.uj.edu.pl/zakłady/gfk www.gleby.geo.uj.edu.pl
Ochrona krajobrazu w planowaniu regionalnym. Mgr inż.arch. Iwona Skomiał Podkarpackie Biuro Planowania Przestrzennego w Rzeszowie
Ochrona krajobrazu w planowaniu regionalnym Mgr inż.arch. Iwona Skomiał Podkarpackie Biuro Planowania Przestrzennego w Rzeszowie Przestrzeń powierzchni ziemi widziana z pewnego punktu ( widok okolicy )
IBL w GEOGRAFII. Małgorzata Pietrzak Wojciech Maciejowski. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
IBL w GEOGRAFII Małgorzata Pietrzak Wojciech Maciejowski Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego Geografia będąc pomostem pomiędzy naukami przyrodniczymi i społecznymi,
Kształtowanie i ochrona krajobrazu
Kształtowanie i ochrona krajobrazu Proseminarium licencjackie Zakład Geoekologii Instytutu Geografii Fizycznej dr Ewa Malinowska GEOEKOLOGIA naukowa synteza informacji o środowisku BADANIA CZYSTE służą
Przemysław Śleszyński Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN
Przemysław Śleszyński Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN Seminarium Mapy krajobrazu kulturowego. Regionalizacja historyczno-kulturowa 26-27 marca 2015 Warszawa ZAGADNIENIA 1. Założenia,
Temat A (przeznaczony do wykonania na posterze) Panorama (widok) wpływ działalności człowieka na krajobraz wybranego obszaru
Temat A (przeznaczony do wykonania na posterze) Panorama (widok) wpływ działalności człowieka na krajobraz wybranego obszaru Wybierz kulminację terenu położoną w granicach Twojego województwa, dokonaj
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 CZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GM-P8
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 CZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GM-P8 KWIECIEŃ 2017 Zadanie 1. (0 2) II. Znajomość metodyki badań
Planowanie turystyczne
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku SYLABUS W ROKU AKADEMICKIM 2012/2013 Jednostka organizacyjna: Rodzaj studiów i profil: Nazwa przedmiotu: Wydział Turystyki i Rekreacji II stopień, profil
Geoekologia i kształtowanie krajobrazu. Studia magisterskie w Zakładzie Geoekologii
Specjalizacja Geoekologia i kształtowanie krajobrazu Studia magisterskie w Zakładzie Geoekologii www.wgsr.uw.edu.pl/geoekologia/ Absolwenci naszej specjalizacji znaleźli zatrudnienie między innymi w: Generalnej
Analiza wykonalności dla wskaźnika: zmiany obszarów użytkowanych rolniczo
Analiza wykonalności dla wskaźnika: zmiany obszarów użytkowanych rolniczo Analizę wykonalności dla kolejnego wskaźnika: zmiany obszarów użytkowanych rolniczo rozpoczniemy, podobnie do wskaźnika dostępności
OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO"
dr Beata Kijak Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Wydział Chemii, Zakład Chemii Środowiska OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO" jako kurs integrujący zróżnicowane tematycznie wątki ochrony środowiska XXIV
KRAJOBRAZ W PERCEPCJI SPOŁECZNEJ
Polska Asocjacja Ekologii Krajobrazu Polska Akademia Nauk Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego serdecznie zapraszają do udziału w Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej
System planowania. Rola opracowania ekofizjograficznego w planowaniu przestrzennym
System planowania Rola opracowania ekofizjograficznego w planowaniu przestrzennym Opracowania środowiskowe w systemie planowania przestrzennego w Polsce Obowiązek wykonywania opracowania ekofizjograficznego
Wrota Parsęty II o bazie danych przestrzennych - wprowadzenie
Wrota Parsęty II o bazie danych przestrzennych - wprowadzenie Czym jest baza danych? zbiór powiązanych danych z pewnej dziedziny, zorganizowanych w sposób dogodny do korzystania z nich, a zwłaszcza do
POIS.05.03.00-00-284/10
Walory krajobrazowe Małgorzata Strzyż Anna Świercz Piotr Czernecki Rafał Kozieł POIS.05.03.00-00-284/10 Plan ochrony Świętokrzyskiego Parku Narodowego i obszaru Natura 2000 Łysogóry na lata 2013-2033,
Ekologa krajobrazu SYLABUS A. Informacje ogólne
Ekologa krajobrazu SYLABUS A. Informacje ogólne Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Kod przedmiotu Język przedmiotu
OBSZARY PRZYRODNICZO CENNE W PROCESACH RACJONALNEGO PLANOWANIA PRZESTRZENI
UNIWERSYTET WARMIŃSKO MAZURSKI w OLSZTYNIE WYDZIAŁ GEODEZJI I GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ KATEDRA PLANOWANIA I INŻYNIERII PRZESTRZENNEJ OBSZARY PRZYRODNICZO CENNE W PROCESACH RACJONALNEGO PLANOWANIA PRZESTRZENI
A. Zawartość planu ochrony dla parku narodowego i obszaru Natura Porównanie zawartości obu planów.
Zawartość, tryb sporządzania i zakres prac koniecznych dla sporządzenia projektu planu ochrony dla parku narodowego, uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Zgodnie z art. 20 ust.
INSTYTUT GEOGRAFII UNIWERSYTETU PEDAGOGICZNEGO im. KOMISJI EDUKACJI NARODOWEJ w KRAKOWIE SEMINARIA MAGISTERSKIE GEOGRAFIA 2.
INSTYTUT GEOGRAFII UNIWERSYTETU PEDAGOGICZNEGO im. KOMISJI EDUKACJI NARODOWEJ w KRAKOWIE SEMINARIA MAGISTERSKIE GEOGRAFIA 2. STOPNIA 2016/2017 Dr hab. prof. UP Krzysztof Bąk Organizacja seminarium 2. semestr:
WYKŁAD 3 - KARTODIAGRAMY HALINA KLIMCZAK
WYKŁAD 3 - KARTODIAGRAMY HALINA KLIMCZAK METODY PREZENTACJI Dane bezpośrednie (cechy mierzalne) Dane relatywne (wskaźniki natężenia) metoda kartodiagramu metoda kropkowa metoda izolinii (dla danych występujących
Temat: Zielona Infrastruktura Otwarty krajobraz kulturowy Zespół: Andrzej Mizgajski, Iwona Zwierzchowska, Damian Łowicki
Temat: Zielona Infrastruktura Otwarty krajobraz kulturowy Zespół: Andrzej Mizgajski, Iwona Zwierzchowska, Damian Łowicki Zielona infrastruktura Istota podejścia Zielona infrastruktura - strategicznie zaplanowana
Działania Samorządu Województwa w kierunku wdrożenia Ustawy krajobrazowej
Działania Samorządu Województwa w kierunku wdrożenia Ustawy krajobrazowej Miłosz Zankowski Zespół ds. Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Departament Polityki Regionalnej Urząd Marszałkowski
Przemysław Śleszyński Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN
Przemysław Śleszyński Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN 1. Stosowane podziały terytorialne w pewnych przypadkach są niewydolne w zintegrowanym planowaniu przestrzennym i regionalnym.
MAPY FITOSOCJOLOGICZNE Mapy roślinności, jej zróżnicowania na zbiorowiska i kompleksy przestrzenne zbiorowisk.
W10 PLANOWANIE PRZESTRZENNE 14.12.10 ELEMENTY KARTOGRAFII GEOBOTANICZNEJ Mapy florystyczne Ważniejsze podstawowe iż zagadnieniowe mapy fitosocjologiczne Mapy antropocentrycznych przemian szaty roślinnej
Analiza wyników egzaminu gimnazjalnego 2015
Analiza wyników egzaminu gimnazjalnego 2015 Egzamin gimnazjalny został przeprowadzony od 21 do 23 kwietnia 2015 r. Składał się z trzech części. W części pierwszej humanistycznej gimnazjaliści rozwiązywali
SPORZĄDZENIE PROJEKTU PLANU OCHRONY DLA CHOJNOWSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO
SPORZĄDZENIE PROJEKTU PLANU OCHRONY DLA CHOJNOWSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO N A R O D O W A F U N D A C J A O C H R O N Y Ś R O D O W I S K A U L. E R A Z M A C I O Ł K A 1 3 01-4 4 5 W A R S Z A W A T
Środowisko przyrodnicze utożsamiane jest z przestrzenią geograficzną.
Środowisko przyrodnicze w zarządzaniu przestrzenią i rozwojem lokalnym na obszarach wiejskich Bogusława Baran-Zgłobicka, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2017 WSTĘP Środowisko przyrodnicze utożsamiane jest z przestrzenią
Ćwiczenia terenowe Wyżyny Polskie i Karpaty II rok geografii i geografii nauczycielskiej
Ćwiczenia terenowe Wyżyny Polskie i Karpaty II rok geografii i geografii nauczycielskiej Celem ćwiczeń terenowych jest: ukazanie zróżnicowania środowiska przyrodniczego wyżyn i gór południowej Polski,
STRESZCZENIE STUDIUM DOTYCZĄCE WSKAŹNIKÓW HNV DO CELÓW OCENY. październik 2007 r.
STRESZCZENIE STUDIUM DOTYCZĄCE WSKAŹNIKÓW HNV DO CELÓW OCENY październik 2007 r. 2 1 POJĘCIE WYSOKIEJ WARTOŚCI PRZYRODNICZEJ Pojęcie wysokiej wartości przyrodniczej (HNV) powstało w 1993 r. Odzwierciedla
Rola GIS w integracji badań różnorodności biologicznej na szczeblu edukacyjnym, naukowym i administracyjnym
Rola GIS w integracji badań różnorodności biologicznej na szczeblu edukacyjnym, naukowym i administracyjnym Maciej Nowak Wydziałowa Pracownia Biologicznych Informacji Przestrzennych, Wydział Biologii UAM,
ECTS Przedmiot. studiów GEOGRAFIA TURYSTYCZNA TR/1/PK/GTUR 19 5
nr w planie kod Przedmiot studiów GEOGRAFIA TURYSTYCZNA TR/1/PK/GTUR 19 Kierunek Turystyka i Rekreacja Poziom kształcenia I stopnia Rok/Semestr Rok studiów II/semestr 3 Typ przedmiotu (obowiązkowy/fakultatywny)
Szanowni Państwo Dyrektorzy oraz nauczyciele geografii gimnazjów
Szanowni Państwo Dyrektorzy oraz nauczyciele geografii gimnazjów Nasz znak: SCE. 58/2-3/11 Tarnów,03 stycznia 2011 r. Samorządowe Centrum Edukacji w Tarnowie zaprasza wszystkich nauczycieli geografii do
INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 253
1 INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 253 2 GEOGRAPHICAL STUDIES No. 253 CULTURAL LANDSCAPES OF POLAND AND THEIR
ZAŁACZNIK NR 2 Lista źródeł możliwych do pozyskania informacji z zakresu różnorodności biologicznej, przy opracowywaniu KIP i ROS
ZAŁACZNIK NR 2 Lista źródeł możliwych do pozyskania informacji z zakresu różnorodności biologicznej, przy opracowywaniu KIP i ROS Źródło informacji Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
Wykład 5: Statystyki opisowe (część 2)
Wykład 5: Statystyki opisowe (część 2) Wprowadzenie Na poprzednim wykładzie wprowadzone zostały statystyki opisowe nazywane miarami położenia (średnia, mediana, kwartyle, minimum i maksimum, modalna oraz
Każdy system GIS składa się z: - danych - sprzętu komputerowego - oprogramowania - twórców i użytkowników
System Informacji Geograficznej (GIS: ang. Geographic Information System) system informacyjny służący do wprowadzania, gromadzenia, przetwarzania oraz wizualizacji danych geograficznych. Najbardziej oczywistą
Potencjał parków warszawskich do świadczenia usług ekosystemowych
dr inż. Renata Giedych dr inż. Gabriela Maksymiuk Katedra Architektury krajobrazu Wydział Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu Szkoła Głowna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Potencjał
Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej PUGP
Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej PUGP Ćwiczenie 2 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym c.d. i analiza mapy topograficznej Zagadnienia wprowadzające czyli
Prof. dr hab. Tomasz Kaczmarek
Prof. dr hab. Tomasz Kaczmarek Integracja terytorialna Obszar funkcjonalny Poznania Integracja instytucjonalna Samorządy 3 szczebli, instytucje, organizacje działające na obszarze Metropolii Koncepcja
Budowanie macierzy danych geograficznych Procedura normalizacji Budowanie wskaźnika syntetycznego
Metody Analiz Przestrzennych Budowanie macierzy danych geograficznych Procedura normalizacji Budowanie wskaźnika syntetycznego mgr Marcin Semczuk Zakład Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej Instytut
KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Kształtowanie środowiska i ochrona przyrody
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Kształtowanie środowiska i ochrona przyrody. KIERUNEK: Turystyka i Rekreacja 3. POZIOM STUDIÓW: I stopień 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: III rok/vi semestr 5. LICZBA PUNKTÓW
Statystyka. Wykład 5. Magdalena Alama-Bućko. 20 marca Magdalena Alama-Bućko Statystyka 20 marca / 26
Statystyka Wykład 5 Magdalena Alama-Bućko 20 marca 2017 Magdalena Alama-Bućko Statystyka 20 marca 2017 1 / 26 Koncentracja Analiza struktury zbiorowości miary położenia ( miary średnie) miary zmienności
OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW: GOSPODARKA WODNA
OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW: GOSPODARKA WODNA Nazwa kierunku studiów Nazwa jednostki Poziom Polskiej Ramy Kwalifikacji Poziom kształcenia Profil kształcenia Tytuł zawodowy
Jakość życia w koncepcji rozwoju regionalnego. prof. WSB, dr hab. Krzysztof Safin
Jakość życia w koncepcji rozwoju regionalnego prof. WSB, dr hab. Krzysztof Safin Jakość życia w koncepcji rozwoju Wytyczne polityki gospodarczej wymagają definiowania jej głównych celów (i środków realizacji).
dotychczasowych lustracji terenu rezerwatu, plan urządzenia lasu, miejscowy plan zagospodarowania
Załącznik nr 1 ZAKRES DOKUMENTACJI 1. Wykaz publikowanych i niepublikowanych opracowań przydatnych do sporządzenia projektu planu (w tym dokumentacja dotycząca rezerwatu zgromadzona przez Zamawiającego,
Krystyna Budzyńska, Leszek Gawrysiak, Tomasz Stuczyński
Krystyna Budzyńska, Leszek Gawrysiak, Tomasz Stuczyński Pokrywa glebowa województwa małopolskiego na tle regionów fizjograficznych według podziału dziesiętnego J. Kondrackigo w formacie GIS Celem niniejszego
Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności prawa a derywacyjne argumenty systemowe. Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 84-87
Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności prawa a derywacyjne argumenty systemowe Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 84-87 2006 Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności
Opisuje proces ewolucji geografii jako dziedziny wiedzy i nauki, określa jej
Załącznik nr 1 Efekty kształcenia dla kierunku studiów GEOGRAFIA studia pierwszego stopnia - profil ogólnoakademicki Umiejscowienie kierunku w obszarach kształcenia Kierunek studiów geografia należy do
ZMIANY PRZESTRZENNE GEOKOMPLEKSÓW WYBRANEGO OBSZARU PARKU KRAJOBRAZOWEGO DOLINY DOLNEJ WISŁY W OKRESIE OSTATNICH OSIEMDZIESIĘCIU LAT
Rafał Kot ZMIANY PRZESTRZENNE GEOKOMPLEKSÓW WYBRANEGO OBSZARU PARKU KRAJOBRAZOWEGO DOLINY DOLNEJ WISŁY W OKRESIE OSTATNICH OSIEMDZIESIĘCIU LAT Zarys problemu Delimitacja geokompleksów jest jednym z ważniejszych
Porównywanie populacji
3 Porównywanie populacji 2 Porównywanie populacji Tendencja centralna Jednostki (w grupie) według pewnej zmiennej porównuje się w ten sposób, że dokonuje się komparacji ich wartości, osiągniętych w tej
KRYTERIA OCENIANIA Z GEOGRAFII
KRYTERIA OCENIANIA Z GEOGRAFII I. Cele oceniania 1. Poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i postępach w tym zakresie. 2. Pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju.
WIELKOŚĆ NIEWAŻNYCH GŁOSÓW W WYBORACH SAMORZĄDOWYCH W ODNIESIENIU DO RODZAJÓW JST - USYTUOWANIE W POLSCE
WIELKOŚĆ NIEWAŻNYCH GŁOSÓW W WYBORACH SAMORZĄDOWYCH W ODNIESIENIU DO RODZAJÓW JST - USYTUOWANIE W POLSCE Przemysław Śleszyński Instytut Geografii
Aspekty formalne sporządzania planu ochrony dla Świętokrzyskiego Parku Narodowego
PLAN OCHRONY ŚWIĘTOKRZYSKIEGO PARKU NARODOWEGO z uwzględnieniem zakresu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Łysogóry Aspekty formalne sporządzania planu ochrony dla Świętokrzyskiego Parku Narodowego
Spis treści. Definicje prawdopodobieństwa. Częstościowa definicja prawdopodobieństwa. Wnioskowanie_Statystyczne_-_wykład
Wnioskowanie_Statystyczne_-_wykład Spis treści 1 Definicje prawdopodobieństwa 1.1 Częstościowa definicja prawdopodobieństwa 1.1.1 Przykład 1.1.2 Rozwiązanie: 1.1.3 Inne rozwiązanie: 1.1.4 Jeszcze inne
Wyznaczenie obszaru zdegradowanego
Wyznaczenie obszaru zdegradowanego Wojciech Jarczewski Instytut Rozwoju Miast Zasady wyznaczania obszarów zdegradowanych zgodnie z: - Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata
Wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie z geografii.
Wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie z geografii. KLASA III SEMESTR I Ocena dopuszczająca umiejętność podania przykładów wpływu człowieka na środowisko przyrodnicze; dostrzeganie i nazywanie podstawowych
Geografia turystyczna
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku SYLABUS W ROKU AKADEMICKIM 2012/2013 i 2013/2014 Jednostka organizacyjna: Rodzaj studiów i profil: Nazwa przedmiotu: Wydział Turystyki i Rekreacji I stopień
Przesłanki i możliwości korekty podziału terytorialnego państwa na szczeblu województw w świetle rozmieszczenia głównych ośrodków miejskich
Przesłanki i możliwości korekty podziału terytorialnego państwa na szczeblu województw w świetle rozmieszczenia głównych ośrodków miejskich Łukasz Zaborowski Instytut Sobieskiego Zakład Geografii Miast
Inteligentna analiza danych
Numer indeksu 150946 Michał Moroz Imię i nazwisko Numer indeksu 150875 Grzegorz Graczyk Imię i nazwisko kierunek: Informatyka rok akademicki: 2010/2011 Inteligentna analiza danych Ćwiczenie I Wskaźniki
Efekty kształcenia dla kierunku: Gospodarka przestrzenna I stopień
Załącznik do uchwały nr 121 Senatu UŁ z dnia 9 czerwca 2017 r. Efekty kształcenia dla kierunku: Gospodarka przestrzenna I stopień 1. Kierunek: GOSPODARKA PRZESTRZENNA. 2. Poziom: I stopnia (licencjackie
Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne
Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ
Rola krajobrazu w percepcji społecznej regionu. Przykład Podlasia
Rola krajobrazu w percepcji społecznej regionu. Przykład Podlasia Tożsamość terytorialna Podlasia wobec podziału administracyjnego Celem nadrzędnym rozprawy doktorskiej jest określenie wpływu obecnego
Przyczynowa analiza rentowności na przykładzie przedsiębiorstwa z branży. półproduktów spożywczych
Roksana Kołata Dariusz Stronka Przyczynowa analiza rentowności na przykładzie przedsiębiorstwa z branży Wprowadzenie półproduktów spożywczych Dokonując analizy rentowności przedsiębiorstwa za pomocą wskaźników
Proces badania statystycznego z wykorzystaniem miernika syntetycznego (wg procedury Z. Zioło)
Metody Badań w Geografii Społeczno Ekonomicznej Proces badania statystycznego z wykorzystaniem miernika syntetycznego (wg procedury Z. Zioło) uporządkowanie liniowe obiektów mgr Marcin Semczuk Zakład Przedsiębiorczości
Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. Uwarunkowania stosowania koncepcji otwartych innowacji w instytucjach naukowych i badawczo-rozwojowych
mgr Aneta Olejniczak Promotor: prof. dr hab. Agnieszka Izabela Baruk Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. Uwarunkowania stosowania koncepcji otwartych innowacji w instytucjach naukowych i badawczo-rozwojowych
PLAN REFERATU Podstawowy problem badań nad przemianami krajobrazu Obszar badań Algorytm doświadczenia Materiały kartograficzne i ich przetworzenie Kap
III Konferencja Geografów-Doktorantów 10-11 października 2008 r. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytet Warszawski Tomasz Giętkowski 1 Maria Zachwatowicz 2 PRZEMIANY KRAJOBRAZU - czy można
GEOZAGROŻENIA geozagrożenia naturalne i antropogeniczne, monitoring modelowanie i prognozowanie geozagrożeń
Nazwa kierunku Geografia Tryb studiów stacjonarny Profil studiów ogólnoakademicki Wydział Wydział Nauk o Ziemi Opis kierunku Studia drugiego stopnia na kierunku Geografia, trwają 4 semestry i kończą się
KARTA KURSU. Regionalne ćwiczenia terenowe Karpaty. Carpahtian Mountains Field Classes in Regional Geography
geografia, I stopień studia stacjonarne semestr IV aktualizacja 2016/2017 KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Regionalne ćwiczenia terenowe Karpaty Carpahtian Mountains Field Classes in Regional Geography
Zadania GDOŚ w strategicznych ocenach oddziaływania na środowisko
Zadania GDOŚ w strategicznych ocenach oddziaływania na środowisko Warszawa, 15 czerwca 2018 r. Joanna Przybyś, Departament Ocen Oddziaływania na Środowisko PODSTAWY PRAWNE Ustawa z dnia 3 października
KRAJOBRAZ ELEMENTEM ATRAKCYJNOŚCI OBSZARÓW WIEJSKICH
KONFERENCJA AGROTURYSTYCZNA POMORSKI PRODUKT AGROTURYSTYCZNY Lubań, 12 października 2017 KRAJOBRAZ ELEMENTEM ATRAKCYJNOŚCI OBSZARÓW WIEJSKICH DR HAB. INŻ. ARCH. ANNA GÓRKA WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKI
Geografia fizyczna Polski w ćwiczeniach i pytaniach. Zestaw ćwiczeń dla studentów II roku geografii
Geografia fizyczna Polski w ćwiczeniach i pytaniach Zestaw ćwiczeń dla studentów II roku geografii NR 96 Jan Maciej Waga Małgorzata Wistuba Mariusz Rzętała Geografia fizyczna Polski w ćwiczeniach i pytaniach
rozszerzające (ocena dobra)
SZKOŁA PODSTAWOWA NR 149 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Krakowie Wymagania edukacyjne z geografii dla klasy 5 SP - w op Wymagania na poszczególne oceny konieczne (ocena dopuszczająca) podstawowe (ocena
Analiza wpływu czynników miko i makroekonomicznych na rynek nieruchomości.
TEMATYKA PRAC DYPLOMOWYCH INŻYNIERSKICH studia stacjonarne pierwszego stopnia ROK AKADEMICKI REALIZACJI PRACY 2015/2016 Katedra Gospodarki Nieruchomościami i Rozwoju Regionalnego Doradztwo na rynku Promotor
ISBN (wersja drukowana) ISBN (ebook)
Sylwia Roszkowska Katedra Makroekonomii, Instytut Ekonomii Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Uniwersytet Łódzki 90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905 r., nr 41/43 RECENZENT Marek Bednarski PROJEKT OKŁADKI Barbara
Spotkanie konsultacyjne - projekt planu ochrony dla BTPK
Plany ochrony dla parków krajobrazowych - zasady opracowania Piotr Sułek Podstawy prawne Parki krajobrazowe obejmują obszary chronione ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz
dr Jan Borzyszkowski mgr inż. Małgorzata Bidłasik
dr Jan Borzyszkowski mgr inż. Małgorzata Bidłasik Weryfikacja granic regionów fizycznogeograficznych Przedmiot zamówienia: Weryfikacja przebiegu granic regionów fizycznogeograficznych w formacie SHP (shapefile)
Tadeusz J. Chmielewski
PRZEDMOWA Jesteśmy w okresie bardzo szczególnym dla badań krajobrazowych w Europie, a zwłaszcza w Polsce. W 2015 r. obchodziliśmy 15-lecie ogłoszenia Europejskiej Konwencji Krajobrazowej. W Polsce rok
Egzamin maturalny z geografii w 2015 roku
Egzamin maturalny z geografii w 2015 roku Gdańsk, 16 lutego 2014 Zmiany w egzaminie maturalnym z geografii Nowa podstawa programowa w gimnazjum od 2009 roku zawierająca wymagania ogólne i szczegółowe III
RAPORT Z BADANIA SATYSFAKCJI KLIENTÓW KORZYSTAJĄCYCH Z USŁUG ŚWIADCZONYCH PRZEZ URZĄD MIASTA RZESZOWA
RAPORT Z BADANIA SATYSFAKCJI KLIENTÓW KORZYSTAJĄCYCH Z USŁUG ŚWIADCZONYCH PRZEZ URZĄD MIASTA RZESZOWA Rzeszów, sierpień 2016 r. Spis treści 1 PRZEDMIOT ZAMÓWIENIA ORAZ CEL BADAŃ... 3 2 METODOLOGIA... 5
Charakterystyka zawodu geodeta Predyspozycje zawodowe Jak zostać geodetą? Możliwości zatrudnienia Źródła informacji
Charakterystyka zawodu geodeta Predyspozycje zawodowe Jak zostać geodetą? Możliwości zatrudnienia Źródła informacji Geodezja nauka zajmująca się ustalaniem wielkości i kształtu Ziemi oraz określaniem położenia
Dwuczynnikowa ANOVA dla prób niezależnych w schemacie 2x2
Dwuczynnikowa ANOVA dla prób niezależnych w schemacie 2x2 Poniżej prezentujemy przykładowe pytania z rozwiązaniami dotyczącymi dwuczynnikowej analizy wariancji w schemacie 2x2. Wszystkie rozwiązania są
Piaskownia w Żeleźniku
OPIS GEOSTANOWISKA Filip Duszyński Informacje ogólne Nr obiektu 97 Nazwa obiektu (oficjalna, obiegowa lub nadana) Piaskownia w Żeleźniku Współrzędne geograficzne [WGS 84 hddd.dddd] Długość: 17.1753 E Szerokość:
Regiony turystyczne Polski
Regiony turystyczne Polski Regiony turystyczne Polski wykład (30 godz.) Dr hab. prof. UP Mariusz Szubert Zakład Turystyki i Studiów Regionalnych Instytut Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie
Ćwiczenie 6 Mapa sozologiczna
Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej Ćwiczenie 6 Mapa sozologiczna analiza uwarunkowań sozologicznych zagospodarowania i użytkowania terenu czyli stan i ochrona środowiska, formy, obiekty
Instrukcja użytkowania modułu Rzeźba terenu
Instrukcja użytkowania modułu Rzeźba terenu Kolejnym modułem, który chcemy Państwu przybliżyć jest moduł Rzeźba terenu. W module tym zostały przedstawione dane prezentujące ukształtowania powierzchni województwa
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000
Dziennik Ustaw Nr 64 5546 Poz. 401 401 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Na podstawie art. 29 ust. 10 ustawy
podstawie mapy podaje cechy położenia Polski opisuje obszar i granice Polski na podstawie danych statystycznych
Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu geografia w zakresie rozszerzonym do podręcznika autorstwa Zbigniewa Zaniewicza dla szkoły ponadgimnazjalnej GEOGRAFIA 3 cz.1 Wymagania edukacyjne zostały
Wybrane niemieckie metody oceny funkcji rekreacyjnej krajobrazu
Krajobrazy rekreacyjne kształtowanie, wykorzystanie, transformacja. Problemy Ekologii Krajobrazu t. XXVII. 435-440. Wybrane niemieckie metody oceny funkcji rekreacyjnej krajobrazu Selected German methods