BIOLOGICZNA OCENA JAKOŚCI WODY RZEKI WIDAWY W OPARCIU O ANALIZĘ MAKROZOOBENTOSU
|
|
- Gabriela Rybak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 biomonitoring wód powierzchniowych, bioindykacja zanieczyszczeń, indeksy biotyczne Magda STRUTYŃSKA, Justyna RYBAK* BIOLOGICZNA OCENA JAKOŚCI WODY RZEKI WIDAWY W OPARCIU O ANALIZĘ MAKROZOOBENTOSU Badania jakości wody rzeki reprezentatywnej dla Dolnego Śląska Widawy przeprowadzono na 3 stanowiskach badawczych różniących się między sobą prędkością nurtu, rodzajem podłoża oraz występującą roślinnością. Ocenę stanu badanego odcinka rzeki przeprowadzono na podstawie analiz biologicznych i chemicznych. W wodzie oznaczono zawartość związków azotu oraz fosforu. Wykorzystano indeksy biotyczne FBI, EPT, BMWP-PL, ASPT, OQR. Przeanalizowano strukturę biocenozy w oparciu o liczbę gatunków, ich różnorodność oraz podobieństwo faunistyczne. 1. WSTĘP Postępująca urbanizacja oraz rozwój przemysłu stanowią przyczyny pogorszenia stanu ekosystemów wodnych. Zanieczyszczenie wód stanowi bezpośrednie zagrożenie dla biocenozy. Może doprowadzić do jej zubożenia, a nawet zniszczenia. Ocena jakości wód powierzchniowych w Polsce stanowi jedno z najważniejszych zadań prowadzonego monitoringu środowiska [14]. Wraz z wprowadzeniem Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW: 2000/60/WE) wzrosła rola badań biologicznych w kontrolowaniu jakości cieków. Analizy chemiczne powinny stanowić uzupełnienie całości otrzymanych wyników. Do oceny jakości wód powierzchniowych najczęściej wykorzystuje się makrobezkręgowce bentosowe zasiedlające osady denne [2, 8, 11]. Za ich wykorzystaniem w ocenie stopnia zanieczyszczenia ekosystemów wodnych przemawia ogólnodostępność, łatwość poboru próbek, nieskomplikowana identyfikacja do rangi rodziny oraz długość cyklu życiowego pozwalająca na ocenę stanu środowiska i zachodzących w nim zmian [12]. * Politechnika Wrocławska, Wydział Inżynierii Środowiska, Zakład Biologii Sanitarnej i Ekotechniki, ul. Wybrzeże Wyspiańskiego 27, Wrocław, magda.strutynska@pwr.edu.pl.
2 Biologiczna ocena jakości wody rzeki Widawy w oparciu o analizę makrozoobentosu 237 Ze względu na niewielką liczbę przeprowadzanych w Polsce badań jakości wody opierających się na systemach biotycznych, w niniejszej pracy podjęto próbę oceny stanu wody rzeki Widawy będącej prawy dopływem Odry na podstawie analizy biocenozy makrofauny dennej. W celu scharakteryzowania zespołu fauny dennej wykonano analizę ilościową i jakościową makroorganizmów bezkręgowych oraz oceniono zmiany w strukturze tego zespołu spowodowane czynnikami abiotycznymi. Posłużono się metodami opartymi na analizie struktury bioróżnorodności (liczba gatunków i ich różnorodność, podobieństwo faunistyczne) oraz wykorzystano i porównano wybrane indeksy biotyczne. Ponadto przeprowadzono analizę chemiczną jakości wód rzeki. 2. MATERIAŁY I METODY 2.1. OPIS TERENU BADAŃ Badania makrozoobenotosu przeprowadzono w zlewni rzeki Widawy, która położona jest w obszarze nizin południowo-zachodnich obejmujących mezoregion Równiny Oleśnickiej i częściowo Wzgórz Trzebnickich oraz Twardogórskich. Wytypowano 3 stanowiska badawcze. 1. Stanowisko 1 zlokalizowane jest 15 km od ujścia do Odry w pobliżu mostu Bolesława Krzywoustego. Szerokość rzeki wynosi około 5 metrów, dominuje podłoże piaszczyste, jednak obecne są także liczne duże kamienie. Brzegi porasta roślinność trawiasta: trzcina pospolita, pałka wodna, w oddaleniu pokrzywa zwyczajna. 2. Stanowisko 2 zlokalizowane jest 14 km od ujścia do Odry za mostem kolejowym. Szerokość rzeki jak na stanowisku 1. Dno rzeki jest piaszczysto-muliste, a brzegi silnie porośnięte bujną roślinnością. Wysokie trzciny w okresie letnim powodują znaczne zacienienie rzeki. 3. Stanowisko 3 zlokalizowane 0,5 km od ujścia Widawy do Odry. Szerokość rzeki jest znacznie większa niż w przypadku stanowisk 1 i 2, sięga około 15 metrów. Podłoże głównie piaszczyste, a miejscami żwirowe. Po obu stronach rzeki znajdują się lasy mieszane. Brzegi porastają trawy, trzcina pospolita, pałka wodna, obecne także m.in. rzęsa drobna i grążel żółty. Na wszystkich stanowiskach badawczych pobrano próbki wody i oznaczono następujące parametry: ph, azot amonowy, azot azotynowy, azot azotanowy, fosforany. Oznaczenia wykonała Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza we Wrocławiu.
3 238 M. STRUTYŃSKA, J. RYBAK 2.2. METODYKA Badania przeprowadzono dwukrotnie z miesięcznym odstępem, tj. w czerwcu i lipcu 2008 roku. Materiał badawczy stanowiący zespół makrobezkręgowców bentosowych o wielkości > 0,5 mm pobrano metodą półilościową. W tym celu wykorzystano czerpak o średnicy otworów około 154 µm. Na każdym stanowisku badawczym wykonano 10 pociągnięć czerpakiem na takim samym odcinku. Zebrane osobniki utrwalono w 60% alkoholu, a następnie oznaczono według odpowiednich kluczy do rangi rodziny [4]. Umożliwiło to sporządzenie charakterystyki zespołu makrofauny (tj. obliczenie wskaźnika różnorodności gatunkowej Shannona-Weavera, wskaźnika bogactwa gatunkowego Simpsona, wskaźnika równomierności (PIELOU), wskaźnika Hurlberta (PIE), podobieństwa faunistycznego według formuły Jaccarda) [1]. Przeprowadzono także ocenę jakości wód rzeki Widawy w oparciu o następujące indeksy biotyczne: - Family Biotic Index (FBI) [16], - Index EPT (Ephemeroptera Plecoptera Trichoptera) [15], - Biological Monitoring Working Party (BMWP-PL), - Average Score Per Taxon (ASPT) [3,5,10]. Obliczono także ogólną jakość wody Overall Quality Rating (OQR). 3. WYNIKI Charakterystykę wybranych wskaźników jakości wody przedstawiono w tabeli 1. W nawiasach przy oznaczonych parametrach podano odpowiadającą im klasę czystości wód. Na podstawie analiz chemicznych wykazano niewielki wraz z biegiem rzeki wykazano niewielki wzrost odczynu ph. Jego wartość na wszystkich trzech stanowiskach nie przekroczyła granic I klasy czystości wód wg rozporządzenia Ministra Środowiska z 20 sierpnia 2008 r. (Dz. U. nr 162, poz. 1008). Wartości stężeń azotu azotanowego i azotu amonowego również pozwoliły na zaklasyfikowanie badanych odcinków rzeki Widawy do I klasy czystości. Ponadto odnotowano niewielki spadek zawartości fosforanów wraz z biegiem rzeki. Ich zawartość na wszystkich trzech stanowiskach nie przekroczyła granic IV klasy czystości wód wg rozporządzenia Ministra Środowiska z 23 lipca 2008 r. (Dz. U. nr 143, poz. 896). Zawartość związków fosforu w wodzie może być spowodowana procesem ługowania gleby nawożonej nawozami fosforanowymi. Azot azotanowy stanowi formę przejściową między azotem amonowym, a azotynami. Jego obecność świadczy o zachodzących procesach redukcji i utleniania. Już jego niewielka ilość jest toksyczna dla środowiska wodnego. Wartości stężeń azotu azotynowego pozwoliły na zaklasyfikowanie badanych odcinków rzeki Widawy do III klasy czystości wg rozporządzenia Ministra Środowiska z 23 lipca 2008 r. (Dz. U. nr 143, poz. 896).
4 Biologiczna ocena jakości wody rzeki Widawy w oparciu o analizę makrozoobentosu 239 Tabela 1. Właściwości fizyko-chemiczne wody z rzeki Widawy; wykonanie analiz: Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza we Wrocławiu Wskaźnik Jednostka Stanowisko 1 Stanowisko 2 Stanowisko 3 1. Odczyn ph 7,6 (I) 7,7 (I) 7,8 (I) 2. Azot azotanowy g N/m 3 1,42 (I) 1,27 (I) 1,51 (I) 3. Azot azotynowy g N/m 3 0,29 (III) 0,20 (III) 0,35 (III) 4. Azot amonowy g N/m 3 0,36 (I) 0,59 (I) 0,33 (I) 5. Fosforany g P/m 3 2,52 (IV) 2,15 (IV) 2,12 (IV) Wykaz wszystkich zebranych bezkręgowców przedstawia tabela 1. Na badanych stanowiskach oznaczono 35 rodzin reprezentujących następujące grupy bezkręgowców: jętki (3 taksony), chruściki (4), ważki (3), chrząszcze (3), pluskwiaki (3), wielkoskrzydłe (1), mięczaki (8), skorupiaki (3), muchówki (4), pijawki (2), skąposzczety (1). Najwięcej taksonów bezkręgowców odnotowano na stanowisku 1, najmniej na stanowisku 2. Poza licznością taksonów w różnorodności gatunkowej uwzględnia się także równomierność rozkładu osobników między gatunkami. Im większa jest liczba taksonów o zbliżonej liczebności, tym fauna jest bardziej różnorodna. W tabeli 3 przedstawiono obliczone wskaźniki bioróżnorodności. Największą różnorodnością charakteryzowało się stanowisko 1 (o największym bogactwie oznaczonych taksonów i najmniejszej liczebności zebranych osobników). Stosunkowo mniejsze zróżnicowanie stwierdzono w zebranym makrobentosie na stanowisku 3. Różnorodność na stanowisku 2 była najmniejsza. Tabela 2. Skład zgrupowań makrozoobentosu na wybranych stanowiskach badawczych Takson Stanowisko 1 Stanowisko 2 Stanowisko 3 Annelida Hirudinea Erpobdellidae Glossiphoniidae 10 2 Oligochaeta Naididae Crustacea Asellidae Gammaridae Astacidae 1 Insecta Megaloptera Sialidae Pyralidae 1 Ephemeroptera Baetidae Heptagenidae 2 1
5 240 M. STRUTYŃSKA, J. RYBAK Caenidae Odonata Platycnemidae 6 Coenagrionidae Calopterygidae 2 8 Trichoptera Policentropoidae 21 2 Limnephilidae Psychomyidae 1 Brachycentridae 1 11 Isotomidae 1 Coleoptera Haliplidae Gyrynidae 3 Dytiscidae Heteroptera Nepidae 4 Corixidae 1 3 Notonectidae 2 Diptera Tabanidae 1 3 Chiromidae 2 Culicidae 8 1 Ceratopogonidae Mollusca Gastropoda Bithynia Physidae 8 2 Planorbidae Viviparidae 2 Takson Stanowisko 1 Stanowisko 2 Stanowisko 3 Ancylidae 1 Lymneaidae Bivalvia Sphaeriidae Unionidae 1 Suma: Klasyfikację biologiczną i porównanie jakości wody za pomocą wybranych wskaźników biotycznych przedstawiono w tabeli 4. Wartość indeksu BWMP-PL na 1 i 3 stanowisku odpowiada I klasie czystości wód (wody o bardzo dobrej jakości), natomiast na stanowisku 2 odnotowano pogorszenie jakości wody o jedną klasę czystości (wody dobrej jakości). Najwyższa wartość tego indeksu na stanowisku 1 jest bezpośrednio związana z największą liczbą oznaczonych taksonów. Istotnym parametrem jest także wskaźnik ASPT. Określa on przeciętną wrażliwość poszczególnego taksonu. Najwyższą jego wartość wyznaczono dla stanowiska 3. Według wskaźnika OQR jakość
6 Biologiczna ocena jakości wody rzeki Widawy w oparciu o analizę makrozoobentosu 241 wody na wszystkich stanowiskach można sklasyfikować jako doskonałą. Podobne wartości wskaźnika OQR otrzymano dla próbek, które znacznie różniły się wartościami BMWP- PL i ASPT. Świadczy to o niskiej czułości omawianego wskaźnika. Tabela 3. Wskaźniki różnorodności dla wyznaczonych stanowisk badawczych Wskaźnik różnorodności Współczynnik różnorodności gatunkowej (SHANNONA- WEAVERA) Wskaźnik bogactwa gatunkowego (SIMPSONA) Stanowisko ,3 3,4 3,7 0,932 0,870 0,883 Wskaźnik równomierności (PIELOU) 0,86 0,77 0,78 Wskaźnik Hurlberta (PIE) 0,928 0,867 0, Tabela 4. Wartości indeksów biotycznych dla wyznaczonych stanowisk badawczych Indeks biotyczny Stanowisko badawcze BMWP-PL Klasa czystości I II I 2. ASPT 4,77 4,58 5, OQR 6,5 5,5 6,5 Jakość wody doskonała doskonała doskonała FBI 7,29 6,50 5,43 Jakość wody bardzo niezadowalająca dość zadowalająca zadowalająca EPT EPT taxa % EPT 16,97 42,5 33,13 % EPT taxa 24,24 13,64 23,80 W przeciwieństwie do wyżej wymienionych indeksów biotycznych ocena jakości wody na podstawie FBI wskazuje na polepszenie jakości wody wraz z biegiem rzeki.
7 242 M. STRUTYŃSKA, J. RYBAK Wartości wskaźnika FBI obliczanego na podstawie liczebności poszczególnych taksonów wskazują na: bardzo niezadowalającą jakość wody i bardzo poważny stopień organicznego zanieczyszczenia na stanowisku 1, dość zadowalającą jakość wody i dość duże organiczne zanieczyszczenie na stanowisku 2, a także zadowalającą jakość wody i możliwe dość duże organiczne zanieczyszczenie na stanowisku 3. Grupy bezkręgowców (służące do obliczenia wskaźnika EPT) powszechnie uważane za wrażliwe na zanieczyszczenia, tj. jętki, widelnice i chruściki, w faunie dennej Widawy reprezentowane były przez jętki (Caenidae, Baetidae, Heptagenidae) oraz chruściki (Policentropoidae, Limnephilidae, Psychomyidae, Brachycentridae). Na podstawie indeksu EPT wykazano zróżnicowanie liczby taksonów wrażliwych na zanieczyszczenia między poszczególnymi stanowiskami. Na stanowisku 1, na którym stwierdzono obecność wszystkich 7 taksonów, ich udział w całości zebranego materiału był najmniejszy (16,97%). Na stanowisku 2 obecne były jedynie 3 taksony (Baetidae, Caenidae, Limnephilidae), ale stanowiły aż 42,5% złowionych organizmów. Na stanowisku 3 co piąty takson (około 1/3 wszystkich zebranych organizmów) należał do grupy wrażliwych na zanieczyszczenia. 4. DYSKUSJA WYNIKÓW Przeprowadzone badania są do tej pory jedynym źródłem informacji o makrobezkręgowcach bentosowych zasiedlających rzekę Widawę. Analizy wykazały dość dużą różnorodność makrofauny dennej. Liczba taksonów, których obecność wykazano na badanym odcinku rzeki Widawy jest o 10 większa w porównaniu z inną rzeką regionu Dolnego Śląska Piławą, która jest jednak bardziej zanieczyszczona [11]. Stwierdzono wpływ czynników abiotycznych na proces kształtowania zespołu makrofauny dennej zasiedlającej rzekę Widawę. Potwierdzają to także badania terenowe zespołów naturalnych prowadzone przez Mackaya i Kalfa [6]. Czynnikiem warunkującym obecność i sposób rozmieszczania większości makrobezkręgowców zamieszkujących wody płynące jest rodzaj podłoża, które zapewnia organizmom bentosowym powierzchnię do przywierania i zagrzebywania się, schronienie przed naporem wody, tworzywa do budowy kryjówek przed drapieżnikami [7]. Obecność bezkręgowców jest również zależna od detrytusu. Zanurzone części drzew oraz skupiska liści są miejscami o największej różnorodności gatunkowej i liczebności makrofauny dennej. Na stanowiskach badawczych stwierdzono liczne występowanie na roślinnych podłożach bogatych w detrytus skorupiaków z rodziny Gammaridae oraz Asellidae, jętek Baetidae, Caenidae, chruścików Limnephilidae oraz przedstawicieli Mollusca. Odcinek rzeki o dnie piaszczystym i piaszczysto-mulistym zasiedlali typowi dla takiego podłoża przedstawiciele muchówek. Na powierzchni zanurzonych przedmiotów (np. kamienie,
8 Biologiczna ocena jakości wody rzeki Widawy w oparciu o analizę makrozoobentosu 243 rośliny) stwierdzono obecność pijawek z rodziny Erpobdellidae oraz ślimaków z rodzaju Bithynia. W zebranym materiale obecni byli przedstawiciele charakterystyczni dla wód płynących (prądolubnych): ważki z rodziny Calopterygidae i Platycnemidae, jętki Heptagenidae i Caenidae, ślimaki reprezentujące rodzinę Ancylidae. Na wszystkich stanowiskach badawczych stwierdzono obecność mięczaków z rodziny Lymneaidae, Planorbidae, Sphaeriidae, Unionidae, które preferują wolniejszy nurt. Występowanie tych mięczaków głównie na podłożu piaszczysto-mulistym i w bardziej spokojnych strefach przybrzeżnych było już wykazywane [9]. Na podstawie wartości indeksu BMWP-PL zaklasyfikowano wody rzeki Widawy na stanowisku 1 i 3 do wód I klasy czystości, a stanowisko 2 do klasy II. Wyniki te są zgodne z przeprowadzoną analizą chemiczną. Na jej podstawie (zawartość azotu azotanowego, azotu amonowego, wartość odczynu ph) wody rzeki Widawy również zaklasyfikowano do I klasy czystości. Na stanowisku 2 zaobserwowano również największy udział taksonów zaliczanych do klasy dominantów, co świadczy o niekorzystnej zmianie struktury zespołu fauny zasiedlającej denną strefę Widawy. Najliczniej występowały jętki, skorupiaki oraz mięczaki z rodzin charakteryzujących się wysoką tolerancją na zanieczyszczenia. Równocześnie stanowisko 2 wykazało się najmniejszą różnorodnością gatunkową. Według wskaźników BMWP-PL i OQR wodę rzeki Widawy na stanowisku 1 sklasyfikowano jako najczystszą i równocześnie wykazano tam największą różnorodność gatunkową. Jednak występujące taksony charakteryzowały się mniejszą przeciętną wrażliwością na zanieczyszczenia niż gatunki zasiedlające stanowisko 3 (wartość wskaźnika OQR jest jak na jak na stanowisku I, ale odnotowano mniejszą liczebność taksonów). Powyższe obserwacje mogą świadczyć, iż charakter podłoża, różniący oba stanowiska może wpływać na zróżnicowanie gatunkowe. Na stanowisku 3 dno było głównie piaszczyste, natomiast dno na stanowisku I piaszczyste i częściowo kamieniste, brzegi silnie porośnięte roślinnością, co sprzyja większej różnorodności. Najwyższą wartość indeksu EPT (7 taksonów) stwierdzono dla stanowiska 1, gdzie udział jętek i chruścików w całości zebranego materiału wynosił niespełna 17%. Poszczególne rodziny były reprezentowane przez niewielką liczbę osobników. Udział jętek, widelnic i chruścików (% EPT) osiągnął najwyższą wartość na stanowisku 2 (ponad 40%), gdzie zidentyfikowano jedynie trzy rodziny: jętki Baetidae i Caenidae (za to bardzo liczne, pospolicie występujące, niemające dużych wymagań co do czystości wody) i chruściki Limnephilidae (stanowiąc niewielką część materiału). Stanowisko 3 charakteryzowało się ponad 30-procentowym udziałem bezkręgowców zaliczanych do grupy wrażliwych na zanieczyszczenia, reprezentowanych przez 5 taksonów: jętki Baetidae (najliczniejsze), Caenidae, Heptagenidae (wrażliwe na zanieczyszczenia, jedynie pojedynczy osobnik), chruściki Brachycentridae, Limnephilidae, Policentropodidae (preferujące czyste środowiska wodne).
9 244 M. STRUTYŃSKA, J. RYBAK 5. WNIOSKI Przeprowadzone badania wykazały: - obecność 35 grup taksonomicznych oznaczonych do rangi rodziny, - zasiedlenie rzeki Widawy na badanych odcinkach przez makrobezkręgowce charakteryzujące się różnym stopniem wrażliwości na stopień zanieczyszczenia zasiedlającego przez nie środowiska, - zależność między składem i strukturą zoobentosu od stopnia zanieczyszczenia rzeki. Na podstawie indeksu EPT wykazano największe bogactwo gatunkowe na stanowisku 1 (wg OQR jakość wody doskonała, wg BMWP-PL I klasa czystości), duże na stanowisku 3 (wg OQR jakość wody doskonała, wg BMWP-PL I klasa czystości). Najniższą bioróżnorodnością charakteryzowało się stanowisko 2, gdzie udział taksonów zaliczanych do klasy dominantów był największy, a ocena z zastosowaniem indeksów biotycznych (BMWP- PL, OQR) wskazywała na najgorszą jakość w porównaniu do pozostałych stanowisk. Na podstawie wartości indeksu FBI uwzględniającego liczność poszczególnych taksonów stwierdzono lepszą jakość wody wraz z biegiem rzeki. Najsłabiej oceniono stanowisko 1 stan wody niezadowalający. Jakość wody na kolejnych stanowiskach (2 i 3) określono jako dość zadowalającą i zadowalającą. Ocena jakości wody rzeki Widawy uzyskana na podstawie indeksu FBI była więc odmienna od oceny wykonanej za pomocą wcześniej wymienionych metod biotycznych i analizy chemicznej. Otrzymany wynik związany jest z niewielką liczbą rodzin bezkręgowców stwierdzonych na stanowiskach. Wykazano, iż analiza struktury biocenozy obrazuje wpływ zmian zachodzących w środowisku wodnym (powodowanych zanieczyszczeniem) na zespół organizmów funkcjonujących w badanym ekosystemie. Praca zrealizowana w ramach zlecenia statutowego S LITERATURA [1] CZACHOROWSKI S., Opisywanie biocenozy zoofenologia, Skrypt elektroniczny dla magistrantów, Olsztyn [2] GORZEL M., KORNIJÓW R., Biologiczne metody oceny jakości wód rzecznych, Kosmos, 2004, Vol. 2, No. 53, [3] HUGGINS D.G., MOFFETT M.F., Proposed Biotic and Habitat Indices for Use in Kansas Streams, Open File Report 1988, No. 35, Kansas Biological Survey Lawrence. [4] KOŁODZIEJCZYK A., Bezkręgowce słodkowodne. Polski Klucz do oznaczania oraz podstawy biologii i ekologii makrofauny, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa [5] LENAT D.R., PENROSE D.L., History of the EPT taxa richness metric. Bulletin of the North, American Benthological Society, 1996, Vol. 13, No. 2, [6] MACKAY R.J., KALIF J., Seasonal variation in standing crop and species diversity of insect in a small Quebec stream, Ecology, 1969, Vol. 50,
10 Biologiczna ocena jakości wody rzeki Widawy w oparciu o analizę makrozoobentosu 245 [7] MINSCHAL G.W., Aquatic insect-substratum relationships, The Ecology of Aquatic Insects, 1984, [8] PAUW N. DE, HOWKES H.A. Biological monitoring of river water quality, [w:] S. JUDD Ed. River Water Quality Monitoring and Control, W.J. Walley, Aston University, Birmingham [9] PIECHOCKI A., Mięczaki (Mollusca). Ślimaki (Gastropoda), Fauna Słodkowodna Polski, No. 7, PWN, Warszawa [10] ROSENBERG D.M., RESH V.H., Freshwater Biomonitoring and Benthic Macroinvertebrates, Chapman and Hall, London [11] RYBAK J., PASTERNAK G., Wykorzystanie makrozoobezkręgowców wodnych do oceny jakości wód powierzchniowych na przykładzie rzeki Piławy, Ochrona Środowiska, 2007, Vol. 29, No. 2, [12] RYBAK J., UMIŃSKA-WASILUK B., Wykorzystanie makrozoobezkręgowców do oceny biologicznej jakości wody na terenach wodonośnych we Wrocławiu, Ochrona Środowiska, 2010, Vol. 32, No. 2, [13] SOLDNER M., STEPHEN I., RAMOD L., ANGUS R., WELSS N., GROSSO A. CRANE M., Relationship between macroinvertebrate fauna and environment al variables in small streams of Dominican Republic, Water Research, 2004, Vol. 38, [14] [15] [16] BIOLOGICAL ASSESSMENT OF WATER QUALITY OF THE RIVER AND ITR TRIBUTARIES ON THE BASIS THE ANALYSIS OF MACROZOOBENTHOS Water quality was assessed using samples collected at 3 sites, which were located along the Widawa River. The aim of the study was to analyze the macrozoobenthos with the application of such indices as BMWP-PL, ASPT, OQR, EPT. Additionally, diversity Shannon-Weaver, Simpson index of species richness, evenness index (PIELOU), Hurlbert index (PIE), the similarity of fauna according to the formula Jaccard were also used in the presented studies. The results have revealed differences in the taxa of the macroinvertebrates communities among the sampling sites, which was correlated on the physicochemical quality of water sampled.
ANALIZA BIOLOGICZNA JAKOŚCI WODY RZEKI RUDNA GRANICZĄCEJ Z ZBIORNIKIEM OSADÓW POFLOTACYJNYCH ŻELAZNY MOST
Justyna Rybak 1, Katarzyna Niedzielska 1 ANALIZA BIOLOGICZNA JAKOŚCI WODY RZEKI RUDNA GRANICZĄCEJ Z ZBIORNIKIEM OSADÓW POFLOTACYJNYCH ŻELAZNY MOST Streszczenie. W wyniku wydobycia rudy miedzi powstają
Stowarzyszenie Hydrologów Polskich. Beniamin Więzik. zalety i wady. SEMINARIUM Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie Kraków r.
SH P Stowarzyszenie Hydrologów Polskich Beniamin Więzik Metody określania przepływu nienaruszalnego zalety i wady SEMINARIUM Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie Kraków 25.11.2013 r. Nie napotkałem
Ocena jakości wód powierzchniowych na obszarach zurbanizowanych z wykorzystaniem makrobezkręgowców bentosowych na przykładzie rzeki Słupi
OCHRONA ŚRODOWISKA Vol. 32 2010 Nr 2 Krystian Obolewski Ocena jakości wód powierzchniowych na obszarach zurbanizowanych z wykorzystaniem makrobezkręgowców bentosowych na przykładzie rzeki Słupi Wraz z
Wykorzystanie makrobezkręgowców do oceny biologicznej jakości wody na terenach wodonośnych we Wrocławiu
OCHRONA ŚRODOWISKA Vol. 32 2010 Nr 2 Justyna Rybak, Grzegorz Pasternak Wykorzystanie makrobezkręgowców do oceny biologicznej jakości wody na terenach wodonośnych we Wrocławiu Badania jakości wody w Polsce
ISSN 1506-218X. Katarzyna Pikuła. Wstęp
ŚRODKOWO-POMORSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCHRONY ŚRODOWISKAA Rocznik Ochrona Środowiska Tom 14. Rok 20122 ISSN 1506-218X 437 446 Ocena stanu ekologicznegoo wód rzeki Regi na odcinku w obszarze miasta Gryfice
Metody określania przepływu nienaruszalnego zalety i wady
Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Centrum Edukacji Hydrologiczno - Meteorologicznej Beniamin Więzik Metody określania przepływu nienaruszalnego zalety i wady SEMINARIUM Stowarzyszenia Hydrologów
Ocena stanu rzek na podstawie makrobezkręgowców bentosowych. INDEKS BMWP-PL
Ocena stanu rzek na podstawie makrobezkręgowców bentosowych. INDEKS BMWP-PL Opracowanie: dr Piotr Klimaszyk Adam Trawiński POZNAŃ 2007 1 Wstęp Wskaźnikami biologicznymi (bioindykatorami) mogą być wszelkie
Lithoglyphus naticoides (GASTROPODA: PROSOBRANCHIA), namułek pospolity; gatunek pontyjski, typowy dla dużych i średniej wielkości rzek nizinnych.
Hydrobiologia ćwiczenia 22.03.2011 Zwierzątka z podpisami: Lithoglyphus naticoides (GASTROPODA: PROSOBRANCHIA), namułek pospolity; gatunek pontyjski, typowy dla dużych i średniej wielkości rzek nizinnych.
PRZEWODNIK DO OCENY STANU EKOLOGICZNEGO RZEK NA PODSTAWIE MAKROBEZKRĘGOWCÓW BENTOSOWYCH
INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA PRZEWODNIK DO OCENY STANU EKOLOGICZNEGO RZEK NA PODSTAWIE MAKROBEZKRĘGOWCÓW BENTOSOWYCH Redakcja naukowa: Barbara BIS Artur MIKULEC BIBLIOTEKA MONITORINGU ŚRODOWISKA WARSZAWA
Funkcja stawów karpiowych w środowisku.
Funkcja stawów karpiowych w środowisku. Cel zajęć: poznanie roli stawów w przyrodzie i gospodarce człowieka. Cele operacyjne: Uczeń: - poznaję rolę stawów jako zbiorników retencyjnych, - wyjaśnia rolę
Raport z badania terenowego właściwości fizykochemicznych wody w okręgu PZW Opole.
Raport z badania terenowego właściwości fizykochemicznych wody w okręgu PZW Opole. Wykonali studenci Rybactwa II roku UWM w Olsztynie: Julita Jędrzejewska Patryk Szyszka W pierwszej kolejności studenci
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r.
Dz.U.2011.258.1549 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych
WALORYZACJA PRZYRODNICZA WYBRANYCH STARORZECZY WISŁY NA TERENIE WARSZAWY ENVIRONMENTAL EVALUATION OF CHOSEN OXBOW LAKES OF THE VISTULA IN WARSAW
INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH INFRASTRUCTURE AND ECOLOGY OF RURAL AREAS Nr 9/2010, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddział w Krakowie, s. 65 75 Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi Waloryzacja przyrodnicza...
AUTOREFERAT ROZPRAWY DOKTORSKIEJ:
mgr Tomasz Adam Karasek Zakład Hydrobiologii, Instytut Zoologii, Wydział Biologii, Uniwersytet Warszawski AUTOREFERAT ROZPRAWY DOKTORSKIEJ: Opracowanie i testowanie nowej metody oceny stanu ekologicznego
Biologiczna i hydromorfologiczna ocena wód płynących
Katedra Ochrony Powierzchni Ziemi Uniwersytet Opolski Biologiczna i hydromorfologiczna ocena wód płynących na przykładzie rzeki Mała Panew Izabela Czerniawska-Kusza, Krzysztof Szoszkiewicz Opole, 2007
Ocena jakości wody (gmina Złoty Stok, Dolny Śląsk) zanieczyszczonej arsenem w oparciu o makrozoobentos
Inżynieria Ekologiczna Ecological Engineering Volume 19, Issue 4, August 2018, pages 58 63 https://doi.org/10.12912/23920629/93484 Received: 2018.06.26 Accepted: 2018.07.15 Published: 2018.08.01 Ocena
BIOLOGICZNE MONITOROWANIE WÓD W ŚWIETLE DYREKTYWY WODNEJ UE. JACEK SICIŃSKI Katedra Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii Uniwersytet Łódzki
BIOLOGICZNE MONITOROWANIE WÓD W ŚWIETLE DYREKTYWY WODNEJ UE JACEK SICIŃSKI Katedra Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii Uniwersytet Łódzki DYREKTYWA 2000/60/WE WATER FRAME DIRECTIVE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia r.
wersja 4., projekt z dnia 1 VI 2011 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia................... 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych
SEZONOWE I PRZESTRZENNE ZMIANY WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI WODY ZBIORNIKA GOCZAŁKOWICE
SEZONOWE I PRZESTRZENNE ZMIANY WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI WODY ZBIORNIKA GOCZAŁKOWICE Maciej KOSTECKI, Joanna KERNERT, Witold NOCOŃ, Krystyna JANTA-KOSZUTA Wstęp Zbiornik Zaporowy w Goczałkowicach powstał
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r.
Dziennik Ustaw Nr 258 15110 Poz. 1549 1549 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych
Ocena stanu / potencjału ekologicznego, stanu chemicznego i ocena stanu wód rzecznych.
Ocena stanu jednolitych części powierzchniowych wód płynących (w tym zbiorników zaporowych) w 2013 roku, z uwzględnieniem monitoringu w latach 2011 i 2012. Zgodnie z zapisami Ramowej Dyrektywy Wodnej podstawowym
Bioróżnorodność makrozoobentosu w fiordach arktycznych
Bioróżnorodność makrozoobentosu w fiordach arktycznych rozprawa habilitacyjna Maria Włodarska-Kowalczuk Zakład Ekologii Morza Pracownia Ekosystemów Morskich Bioróżnorodność makrozoobentosu w fiordach arktycznych
WPŁYW WYBRANYCH ZMIAN ABIOTYCZNYCH W REJONIE ŁACHY ŻWIROWEJ POTOKU GÓRSKIEGO NA MIKROSIEDLISKA MAKROBEZKRĘGOWCÓW DENNYCH
INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH Nr 4/2/2006, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddział w Krakowie, s. 221 232 Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi Patrycja Zasępa, Małgorzata Kłonowska-Olejnik, Artur
Ocena hydromorfologiczna cieków w praktyce
Ocena hydromorfologiczna cieków w praktyce dr Adam Hamerla Główny Instytut Górnictwa tel.: 32 259 22 92 email: ahamerla@gig.eu Patronat honorowy: Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska
Wykorzystanie makrozoobentosu do biologicznej oceny jakości wody w starorzeczach o różnym stopniu łączności z rzeką na przykładzie doliny Łyny
OCHRONA ŚRODOWISKA Vol. 35 2013 Nr 2 Krystian Obolewski Wykorzystanie makrozoobentosu do biologicznej oceny jakości wody w starorzeczach o różnym stopniu łączności z rzeką na przykładzie doliny Łyny Naturalną
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r.
Dziennik Ustaw Nr 258 15110 Poz. 1549 1549 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych
Sieć pokarmowa (troficzna)w stawach rybackich.
Sieć pokarmowa (troficzna)w stawach rybackich. Cel zajęć: poznanie różnorodności łańcuchów pokarmowych. Cele operacyjne: Uczeń: - definiuje łańcuch pokarmowy, - poznaje (utrwala) rodzaje łańcuchów pokarmowych,
BADANIA PODATNOŚCI ŚCIEKÓW Z ZAKŁADU CUKIERNICZEGO NA OCZYSZCZANIE METODĄ OSADU CZYNNEGO
oczyszczanie, ścieki przemysłowe, przemysł cukierniczy Katarzyna RUCKA, Piotr BALBIERZ, Michał MAŃCZAK** BADANIA PODATNOŚCI ŚCIEKÓW Z ZAKŁADU CUKIERNICZEGO NA OCZYSZCZANIE METODĄ OSADU CZYNNEGO Przedstawiono
Elżbieta Królak*, Małgorzata Korycińska*, Katarzyna Diadik*, Sylwia Godziuk*
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 48, 2011 r. Elżbieta Królak*, Małgorzata Korycińska*, Katarzyna Diadik*, Sylwia Godziuk* Czy lokalne oczyszczalnie ścieków wpływają na jakość wód w ich odbiornikach?
Ocena hydromorfologiczna cieków w praktyce
Ocena hydromorfologiczna cieków w praktyce dr Adam Hamerla Główny Instytut Górnictwa tel.: 32 259 22 92 email: ahamerla@gig.eu Patronat honorowy: Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska
Ocena stanu ekologicznego wód w d cieku o zlewni silnie zalesionej ze szczególnym uwzględnieniem substancji biogennych
Ocena stanu ekologicznego wód w d cieku o zlewni silnie zalesionej ze szczególnym uwzględnieniem substancji biogennych Akademia Rolnicza w Szczecinie dr inŝ. Małgorzata Raczyńska,, Katedra Ekologii Morza
Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni
Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni Projekt Zintegrowana Strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni finansowany ze środków funduszy norweskich, w ramach programu
Kraków, r. Prof. dr hab. Elżbieta Dumnicka. Instytut Ochrony Przyrody PAN al. Mickiewicza 33, Kraków
Prof. dr hab. Elżbieta Dumnicka Kraków, 20.08. 2015 r. Instytut Ochrony Przyrody PAN al. Mickiewicza 33, 31-120 Kraków RECENZJA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ pt.: Kształtowanie się zoobentosu w strefie występowania
Ocena jakości wód powierzchniowych rzeki transgranicznej Wisznia
VI KONFERENCJA NAUKOWA WODA - ŚRODOWISKO - OBSZARY WIEJSKIE- 2013 Ocena jakości wód powierzchniowych rzeki transgranicznej Wisznia A. Kuźniar, A. Kowalczyk, M. Kostuch Instytut Technologiczno - Przyrodniczy,
Zleceniodawca: Eco Life System Sp. z o. o., ul. Królewiecka 5 lok. 3, 11-700 Mrągowo
UNIWERSYTET PRZYRODNICZY WE WROCŁAWIU INSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA Sprawozdanie z wykonania monitoringu jakości wody i osadów dennych w zbiorniku wodnym w miejscowości Modła - gmina Jerzmanowa, przed
Spis treści. Przedmowa 9 ROZDZIAŁ I
Spis treści Przedmowa 9 ROZDZIAŁ I Wybrane zagadnienia z ekologii 11 1.1. Charakterystyka poziomów organizacji biosfery 14 1.1.1. Gatunek 14 1.1.2. Populacja 14 1.1.2.1. Zagęszczenie populacji 15 1.1.2.2.
Badania podstawowych parametrów jeziora Trzesiecko w roku Robert Czerniawski
Badania podstawowych parametrów jeziora Trzesiecko w roku 2018 Robert Czerniawski Powierzchnia 279 ha Maksymalna głębokość 11,8 m Głębokość średnia 5,4 m Długość linii brzegowej 16 km Długość maksymalna
Temat: Badamy wody Wigierskiego Parku Narodowego
Nowe ryby znajdziemy w jeziorach, nowe gwiazdy złowimy w niebie, popłyniemy daleko, daleko, jak najdalej, jak najdalej przed siebie. Konstanty I. Gałczyński Temat: Badamy wody Wigierskiego Parku Narodowego
Artur Niechwiej. Promotor: dr hab. Izabela Czerniawska-Kusza
Artur Niechwiej Kształtowanie się zoobentosu w strefie występowania małej zabudowy hydrotechnicznej, w potokach zlewni Kamienicy Nawojowskiej (Beskid Sądecki) Promotor: dr hab. Izabela Czerniawska-Kusza
Uwarunkowania prawne obejmujące zagadnienia dotyczące wprowadzania ścieków komunalnych do środowiska
Uwarunkowania prawne obejmujące zagadnienia dotyczące wprowadzania ścieków komunalnych do środowiska Katarzyna Kurowska Ścieki komunalne - definicja Istotnym warunkiem prawidłowej oceny wymagań, jakim
Ekosystemy wodne SYLABUS A. Informacje ogólne
Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Rodzaj Rok studiów /semestr Wymagania wstępne Liczba godzin zajęć dydaktycznych z podziałem
Obieg materii w skali zlewni rzecznej
WODY PODZIEMNE Wody podziemne stanowią nie tylko formę retencji wody w zlewni, ale równocześnie uczestniczą w procesach przemieszczania rozpuszczonej materii w zlewni. W ramach ZMŚP na Stacjach Bazowych
Wyniki. Gatunki rzadkie. Mollusca Hydracarina Lepidoptera Trichoptera Heteroptera Hirudinea Coleoptera Pozostałe 19% 10% 17% 10% 14% 15%
FAUNA BEZKRĘGOWCÓW JEZIOR RADUŃSKICH I KASZUBSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO Rozpoznanie biologiczne: inwentaryzacja wskazanie cennych gatunków Monitoring obszarów chronionych: wybór strategii ochrony Piotr
INTENSYWNOŚĆ TURBULENCJI W RÓŻNYCH JEDNOSTKACH MORFOLOGICZNYCH NA PRZYKŁADZIE RZEKI SKAWY
INTENSYWNOŚĆ TURBULENCJI W RÓŻNYCH JEDNOSTKACH MORFOLOGICZNYCH NA PRZYKŁADZIE RZEKI SKAWY BM 4327 MGR INŻ. AGNIESZKA HAWRYŁO KATEDRA INŻYNIERII WODNEJ I GEOTECHNIKI PLAN Wprowadzenie Metodyka Wyniki Dyskusja
Stan środowiska w Bydgoszczy
Stan środowiska w Bydgoszczy Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy w 2005 r. w oparciu o automatyczną stację pomiarową zlokalizowaną przy ul. Warszawskiej kontynuował ciągły monitoring
Obieg materii w skali zlewni rzecznej
OBIEG MATERII W ZLEWNI RZECZNEJ UJĘCIE BILANSOWE Zestawienie wartości depozycji atmosferycznej, traktowanej jako wejście do systemu zlewni oraz ładunku odprowadzanego poprzez odpływ korytowy pozwala wyróżnić
DATA... IMIĘ I NAZWISKO... klasa... I. TEST WYBRANE EKOSYSTEMY: LAS, POLE, JEZIORO.
DATA... IMIĘ I NAZWISKO... klasa... I. TEST WYBRANE EKOSYSTEMY: LAS, POLE, JEZIORO. INSTRUKCJA: Test składa się z 24 pytań. W każdym pytaniu podano cztery odpowiedzi: a, b, c, d, z których tylko jedna
KARTA KURSU (Studia stacjonarne) Zwierzęta bezkręgowe w monitoringu wód
Załącznik nr 4 do Zarządzenia Nr.. KARTA KURSU (Studia stacjonarne) Nazwa Nazwa w j. ang. Zwierzęta bezkręgowe w monitoringu wód Invertebrates in the monitoring of waters Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. z dnia 23 grudnia 2002 r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. (Dz. U. z dnia 31 grudnia 2002 r.)
DELEGATURA W PRZEMYŚLU
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W RZESZOWIE DELEGATURA W PRZEMYŚLU OCENA JAKOŚCI WÓD RZEK GRANICZNYCH ZA 2009 ROK Opracowała: mgr inż.danuta Satkowska Przemyśl, marzec 2010r. OCENA JAKOŚCI WÓD
INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH. Nr 4/3/2006, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddział w Krakowie, s Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi
INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH Nr 4/3/2006, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddział w Krakowie, s. 133 139 Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi Paweł Oglęcki, Michał Wasilewicz WPŁYW POSZCZEGÓLNYCH
dr inż. Andrzej Jagusiewicz, Lucyna Dygas-Ciołkowska, Dyrektor Departamentu Monitoringu i Informacji o Środowisku Główny Inspektor Ochrony Środowiska
dr inż. Andrzej Jagusiewicz, Lucyna Dygas-Ciołkowska, Dyrektor Departamentu Monitoringu i Informacji o Środowisku Główny Inspektor Ochrony Środowiska Eutrofizacja To proces wzbogacania zbiorników wodnych
23 Stan ekologiczny wód Kanału Radackiego na podstawie wskaźników i indeksów biotycznych
ŚRODKOWO-POMORSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCHRONY ŚRODOWISKA Rocznik Ochrona Środowiska Tom 12. Rok 2010 393-408 23 Stan ekologiczny wód Kanału Radackiego na podstawie wskaźników i indeksów biotycznych Magdalena
Charakterystyka wody i powietrza w Cieszynie i Pavii
Istituto Tecnico Industriale e Liceo Tecnologico G. Cardano Pavia Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. W. Szybińskiego Cieszyn Agenzia Nazionale Socrates Italia Comenius 1.2 Project Cieszyn - Pavia
Zarządzanie wodami opadowymi w Warszawie z punktu widzenia rzeki Wisły i jej dorzecza
Zarządzanie wodami opadowymi w Warszawie z punktu widzenia rzeki Wisły i jej dorzecza Przemysław Nawrocki Fundacja WWF Polska Warsztaty WYKORZYSTANIE ZIELONEJ INFRASTRUKTURY W ZAGOSPODAROWANIU WÓD OPADOWYCH,
Biomonitoring miejskiego odcinka Dzierżęcinki z wykorzystaniem makrozoobentosu w celu renaturyzacji koryta rzeki
31 Biomonitoring miejskiego odcinka Dzierżęcinki z wykorzystaniem makrozoobentosu w celu renaturyzacji koryta rzeki Magdalena Lampart-Kałużniacka, Anna Celińska-Spodar Politechnika Koszalińska 1. Wstęp
dr Renata Kędzior Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Katedra Ekologii Klimatologii i Ochrony Powietrza
Wykorzystanie biegaczowatych jako biowskaźników do oceny stanu środowiska przyrodniczego koryt i brzegów rzek górskich o różnym stopniu przekształcenia dr Renata Kędzior Wydział Inżynierii Środowiska i
Na podstawie art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 145 z późn. zm.), zarządza się co następuje:
Rozporządzenie nr Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z dnia... w sprawie ustalenia warunków korzystania z wód zlewni Małej Panwi Na podstawie art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 18
TRANSPROJEKT-WARSZAWA 01-793 Warszawa, ul. Rydygiera 8 bud.3a, tel.(0-22) 832-29-15, fax:832 29 13
BIURO PROJEKTOWO - BADAWCZE DRÓG I MOSTÓW Sp. z o.o. TRANSPROJEKT-WARSZAWA 01-793 Warszawa, ul. Rydygiera 8 bud.3a, tel.(0-22) 832-29-15, fax:832 29 13 PRACOWNIA RUCHU I STUDIÓW DROGOWYCH GENERALNY POMIAR
Wpływ warunków abiotycznych na zespoły makrobezkręgowców wodnych w ciekach
Wpływ warunków abiotycznych na zespoły makrobezkręgowców wodnych w ciekach Małgorzata Kłonowska-Olejnik Instytut Nauk o Środowisku, Uniwersytet Jagielloński, Kraków Organizmy cieków: Najważniejszym zespołem
Nazwa: Zbiornik Włocławek
Nazwa: Zbiornik Włocławek Dorzecze: Wisła Region wodny: Środkowa Wisła Typ zbiornika: reolimniczny Czas zatrzymania wody: ok. 5 dni Długość zbiornika: 41 km Powierzchnia zbiornika: 59,2 km² Powierzchnia
WYPOSAŻENIE TERENOWE ODKRYWCY PRZYRODY
WYPOSAŻENIE TERENOWE ODKRYWCY PRZYRODY ODPOWIEDNIA ODZIEŻ - OBUWIE SPORTOWE - WYGODNE UBRANIE WIERZCHNIE, PRZYSTOSOWANE DO WARUNKÓW POGODOWYCH I TERENOWYCH. - OKRYCIE GŁOWY - WYGODNA TORBA Zabezpieczenie
Jakość wód zlewni Baudy oraz Zalewu Wiślanego w aspekcie spełnienia celów środowiskowych. Marzena Sobczak Kadyny, r.
Jakość wód zlewni Baudy oraz Zalewu Wiślanego w aspekcie spełnienia celów środowiskowych Marzena Sobczak Kadyny, 24.09.2010r. Przekroje pomiarowo kontrolne w zlewni Baudy badane w 2002r Wyniki badań dla
Witold Szczepański. Problem badań wieloletnich. rzeki Łyny
Witold Szczepański Problem badań wieloletnich przykład chruścik cików źródeł rzeki Łyny zień Chruścika VI Seminarium Trichopterologiczne, Olsztyn 11.12.2006 Po co badania wieloletnie? Stały monitoring
Projekt pt: Ekologia w regionie - województwo kujawsko-pomorskie perłą w przyrodzie Polski
Projekt pt: Ekologia w regionie - województwo kujawsko-pomorskie perłą w przyrodzie Polski Ogólna klasyfikacja ekosystemów wodnych Ekosystemy wodne słodkowodne słone rzeki jeziora morza oceany Zasoleniowa
Suwałki dnia, r.
Suwałki dnia, 06.08.2018 r. W nawiązaniu do Komunikatu nr 1 przedstawiamy szczegółową informację o działaniach podjętych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku, Delegaturę w Suwałkach
ZRÓŻNICOWANIE MIKROSIEDLISK MAKROBEZKRĘGOWCÓW DENNYCH W OBRĘBIE ŁACHY BOCZNEJ POTOKU GÓRSKIEGO
INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH Nr 2/2/2006, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddział w Krakowie, s. 5 16 Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi Patrycja Zasępa, Artur Radecki-Pawlik, Małgorzata Kłonowska-Olejnik,
Janusz Igras. Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy w Puławach
Janusz Igras Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy w Puławach Początkiem wszechrzeczy jest woda Tales z Miletu (VII - VI p.n.e.) Woda nie jest produktem handlowym takim
Ścieki, zanieczyszczenia, jakość wody Klara Ramm Szatkiewicz Dyrektor Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych - Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej
Warszawa, 11 kwietnia 2014 r. Ścieki, zanieczyszczenia, jakość wody Klara Ramm Szatkiewicz Dyrektor Departamentu Planowania i Zasobów Wodnych - Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Ustawa z dnia 18 lipca 2001
Streszczenie. Wstęp. 2.Widłonóg (Copepoda) 1.Wirki (Turbellaria) 3.Nicień (Nematoda) 4.Skąposzczet (Oligochaeta)
BADANIE RÓŻNORODNOŚCI I LICZEBNOŚCI TAKSONÓW MEIOFAUNY NA WYBRANYCH PLAŻACH ZATOKI GDAŃSKIEJ ORAZ WPŁYW EKSPANSJI TURYSTYCZNEJ NA ROZWÓJ TEJ GRUPY ORGANIZMÓW. Autor: Justyna Jończyk Klasa: IIIE Opiekun:
WYKORZYSTANIE CIEKÓW POWIERZCHNIOWYCH W MONITOROWANIU JAKOŚCI EKSPLOATOWANYCH ZBIORNIKÓW WÓD PODZIEMNYCH
WYKORZYSTANIE CIEKÓW POWIERZCHNIOWYCH W MONITOROWANIU JAKOŚCI EKSPLOATOWANYCH ZBIORNIKÓW WÓD PODZIEMNYCH Przemysław Wachniew 1, Damian Zięba 1, Kazimierz Różański 1, Tomasz Michalczyk 2, Dominika Bar-Michalczyk
Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2015/2016
Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki Karta przedmiotu Wydział Inżynierii Środowiska obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2015/2016 Kierunek studiów: Inżynieria Środowiska
Przyrodnicze uwarunkowania planowania przestrzennego w Polskich Obszarach Morskich z uwzględnieniem Sieci NATURA 2000
Przyrodnicze uwarunkowania planowania przestrzennego w Polskich Obszarach Morskich z uwzględnieniem Sieci NATURA 2000 Ecosystem Approach to Marine Spatial Planning Polish Marine Areas and the NATURA 2000
3. Warunki hydrometeorologiczne
3. WARUNKI HYDROMETEOROLOGICZNE Monitoring zjawisk meteorologicznych i hydrologicznych jest jednym z najważniejszych zadań realizowanych w ramach ZMŚP. Właściwe rozpoznanie warunków hydrometeorologicznych
FunDivEurope: znaczenie różnorodności biologicznej dla funkcjonowania i produktywności ekosystemów leśnych Europy. Bogdan Jaroszewicz
Białowieska Stacja Geobotaniczna FunDivEurope: znaczenie różnorodności biologicznej dla funkcjonowania i produktywności ekosystemów leśnych Europy Bogdan Jaroszewicz Seminarium Ochrona różnorodności biologicznej
Przegląd ekologiczny zamkniętego składowiska fosfogipsów w Wiślince. Gdańsk, 14 maja 2014 r.
Przegląd ekologiczny zamkniętego składowiska fosfogipsów w Wiślince Gdańsk, 14 maja 2014 r. Plan prezentacji - Podstawy prawno-proceduralne - Zakres problemowy przeglądu ekologicznego - Analiza istotnych
Makrofitowa Metoda Oceny Rzek
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Krzysztof Szoszkiewicz Makrofitowa Metoda Oceny Rzek Elementy oceny stanu ekologicznego wód ELEMENTY BIOLOGICZNE bezkręgowce bentosowe makrofity i fitobentos fitoplankton
Stowarzyszenie Edukacja plus Integracja
BADAMY RZECZKĘ TEMPERATURA PRĘDKOŚĆ PRZEPŁYWU GŁĘBOKOŚĆ KWASOWOŚĆ STANOWISKO AZOT FOSFOR BAKTERIE ZAPACH KOLOR OBSERWACJE FLORA FAUNA ILOŚCI DOLINA ZBOCZE DNO KORYTO NURT RZEKI OŚ DYNAMICZNA FILTR STRZELENKA
JAKOŚĆ ŚRODOWISKA WODNEGO LESSOWYCH OBSZARÓW ROLNICZYCH W MAŁOPOLSCE NA PRZYKŁADZIE ZLEWNI SZRENIAWY
6. Konferencja Naukowa Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 27-28 listopada 2013 roku JAKOŚĆ ŚRODOWISKA WODNEGO LESSOWYCH OBSZARÓW ROLNICZYCH W MAŁOPOLSCE NA PRZYKŁADZIE ZLEWNI SZRENIAWY dr inż. Sylwester
czyli kilka słów teorii
O rzekach czyli kilka słów teorii Strażnicy Rzek Wrocław - Warszawa, 17-24 listopada 2018 r. Morfologia rzek naturalnych Fot. D.Serwecińska Źródło: Popek Z., Żelazo J., 2002: Podstawy renaturalizacji rzek
Biologia środowiska PRACA ZBIOROWA POD KIERUNKIEM: prof. Anny Grabińskiej-Łoniewskiej prof. Marii Łebkowskiej
Biologia środowiska PRACA ZBIOROWA POD KIERUNKIEM: prof. Anny Grabińskiej-Łoniewskiej prof. Marii Łebkowskiej Prezentowany podręcznik akademicki w przejrzysty i dokładny sposób opisuje wybrane zagadnienia
Ramowa Dyrektywa Wodna cele i zadania. Olsztyn, 14.04.2010r.
Ramowa Dyrektywa Wodna cele i zadania Olsztyn, 14.04.2010r. Ramowa Dyrektywa Wodna Dyrektywa 2000/60/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Wspólnoty Europejskiej Celem Dyrektywy jest ustalenie ram dla ochrony
KOMPONENT 3: GÓRNA WISŁA
ODDZIAŁYWANIA ŚRODOWISKOWE PLAN MONITORINGU I ŚRODKI ŁAGODZĄCE ZAŁĄCZNIK 3 KOMPONENT 3: GÓRNA WISŁA Spis treści 1 ODDZIAŁYWANIA ŚRODOWISKOWE... 2 2 PLAN DZIAŁAŃ ŁAGODZACYCH/KOMPENSUJACYCH...33 2.1 Elementy
Publiczne Gimnazjum nr 2 im. Jana Heweliusza w Żukowie
Publiczne Gimnazjum nr 2 im. Jana Heweliusza w Żukowie Sprawozdanie z realizacji zadań w ramach projektu Nasze jezioro - nasza sprawa pt.:,,walory przyrodnicze Jeziora Tuchomskiego. Projekt dofinansowany
Zagrożenie eutrofizacją i zakwaszeniem ekosystemów leśnych w wyniku koncentracji zanieczyszczeń gazowych oraz depozytu mokrego
Zagrożenie eutrofizacją i zakwaszeniem ekosystemów leśnych w wyniku koncentracji zanieczyszczeń gazowych oraz depozytu mokrego Anna Kowalska Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Sękocin Stary,
MONITORING AZOTANOWY NA OBSZARZE SZCZEGÓLNIE NARAŻONYM W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM W 2006 ROKU
1. Podstawy prawne MONITORING AZOTANOWY NA OBSZARZE SZCZEGÓLNIE NARAŻONYM W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM W 2006 ROKU Wyznaczenie w obrębie województwa opolskiego przez Dyrektora RZGW w Gliwicach tzw. Obszaru
Ocena naturalności ekosystemów wodnych za pomocą wskaźników naturalności na przykładzie Trichoptera. Stanisław Czachorowski, Marcin Krejckant
Ocena naturalności ekosystemów wodnych za pomocą wskaźników naturalności na przykładzie Trichoptera Stanisław Czachorowski, Marcin Krejckant Waloryzacja, monitoring Do oceny jakości ekosystemów wodnych,
w świetle badań monitoringowych Wolsztyn, wrzesień 2013 r.
Ocena rekultywacji jezior w świetle badań monitoringowych Wolsztyn, wrzesień 2013 r. Zagadnienia: przesłanki decyzji o podjęciu działań rekultywacyjnych, a kryteria wyboru jeziora do badań monitoringowych;
Scenariusz 16. Gimnazjum. temat: Bobry i litoral. autor: Krzysztof Kus. Cele ogólne: Cele operacyjne: Miejsce: sala/teren. Formy pracy: Metody pracy:
Scenariusz 16 autor: Krzysztof Kus Gimnazjum temat: Bobry i litoral. Cele ogólne: poznanie roślinności wodnej, poznanie środowisk wodnych, przedstawienie roli bobrów w kształtowaniu środowiska naturalnego.
Chruściki Borów Tucholskich - wyniki wstępnych badań
Chruściki Borów Tucholskich - wyniki wstępnych badań Elżbieta Brulińska elzbietabrulinska@wp.p Zaborski PK PN Bory Tucholskie Obszary chronione Parki narodowe zgodnie z obowiązującą Ustawą o ochronie przyrody,
Gospodarka w zlewni a jakość wód w zbiorniku
Gospodarka w zlewni a jakość wód w zbiorniku dr inż. Damian Panasiuk, NILU Polska 1 Eutrofizacja wzbogacenie wody biogenami, w szczególności związkami azotu i fosforu, powodującymi przyspieszony wzrost
BADANIA TECHNOLOGICZNE OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW Z PRZEMYSŁU CUKIERNICZEGO METODĄ OSADU CZYNNEGO
Katarzyna RUCKA*, Michał MAŃCZAK*, Piotr BALBIERZ* ścieki przemysłowe, reaktor SBR, biologiczne oczyszczanie ścieków BADANIA TECHNOLOGICZNE OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW Z PRZEMYSŁU CUKIERNICZEGO METODĄ OSADU CZYNNEGO
OCENA AGRESYWNOŚCI I KOROZJI WOBEC BETONU I STALI PRÓBKI WODY Z OTWORU NR M1 NA DRODZE DW 913
Mysłowice, 08.03.2016 r. OCENA AGRESYWNOŚCI I KOROZJI WOBEC BETONU I STALI PRÓBKI WODY Z OTWORU NR M1 NA DRODZE DW 913 Zleceniodawca: GEOMORR Sp. j. ul. Chwałowicka 93, 44-206 Rybnik Opracował: Specjalista
ZMIANY JAKOŚCI WODY W STRUDZE DORMOWSKIEJ W CIĄGU KILKUDZIESIĘCIU LAT NA PODSTAWIE ANALIZY WSKAŹNIKÓW I INDEKSÓW BIOLOGICZNYCH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2016 (IV VI). T. 16. Z. 2 (54) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s. 37 48 pdf: www.itp.edu.pl/wydawnictwo/woda Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach,
EKOLOGIA. Ekologia zespołów. Struktura zespołów. Bogactwo i jednorodność gatunkowa
EKOLOGIA Ekologia zespołów 1/26 Struktura zespołów Jak można scharakteryzować strukturę zespołu: cechy charakterystyczne Ile gatunków (bogactwo gatunkowe) Względna częstość występowania (dominacja, jednorodność)
Ładunek odprowadzony z Gdańska został porównany z ładunkiem zanieczyszczeń wnoszonych do Zatoki Wisłą.
4. ŁADUNEK ZANIECZYSZCZEŃ ODPROWADZONY Z TERENU GMINY GDAŃSK DO ZATOKI GDAŃSKIEJ Szacowanie wielkości ładunków wybranych zanieczyszczeń odprowadzanych z Gminy Gdańsk do Zatoki Gdańskiej jest kontynuowane
Propozycja działań naprawczych zwiększających potencjał ekologiczny Zbiornika Sulejowskiego
Propozycja działań naprawczych zwiększających potencjał ekologiczny Zbiornika Sulejowskiego Dr Aleksandra Ziemińska-Stolarska Politechnika Łódzka Wydział Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Smardzewice,
Szkolny monitoring wody
Szkolny monitoring wody Badania prowadziliśmy jesienią i wiosną, pracując w dwóch zespołach Niesforny Plankton Cicha Woda Teren badań: Bielany Stawy Brustmana. Stawy Brustmana zespół stawów, kanałów oraz
EKOLOGIA J = Ekologia zespołów. Struktura zespołów. Bogactwo i jednorodność gatunkowa
EKOLOGIA Ekologia zespołów Ekologia 1 Struktura zespołów Jak można scharakteryzować strukturę zespołu: cechy charakterystyczne Ile gatunków (bogactwo gatunkowe) Względna częstość występowania (dominacja,
MONITORING JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM W 2016 ROKU
MONITORING JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM W 2016 ROKU W roku 2016 w ramach monitoringu jakości śródlądowych wód podziemnych, w województwie mazowieckim realizowane były badania: w monitoringu