MIAR I WAG RADY ADMINISTRACYJNEJ KRÓLESTWA KOMMISSYĘ RZĄDOWĄ SPRAW WEWNĘTRZNYCH I DUCHOWNYCH. z dnia Marca 1848 roku, 1849.

Transkrypt

1

2

3

4

5 TABLICE ZAMIANY MIAR I WAG ROSSYJSKICH NA POLSKIE I NAWZAJEM, W KOMITECIE MIAR I WAG UŁOŻONE, A z MOCY ARTYKUŁU 7go POSTANOWIENIA RADY ADMINISTRACYJNEJ KRÓLESTWA z dnia Marca 1848 roku, PRZEZ KOMMISSYĘ RZĄDOWĄ SPRAW WEWNĘTRZNYCH I DUCHOWNYCH DLA POWSZECHNEGO UŻYTKU WYDANE. Cena Kopiejek

6 Wolno drukować, z warunkiem złożenia w Komitecie Cenzury, po wydrukowaniu prawem przepisanej liczby egzemplarzy. w Warszawie dnia 21 Marca (2 Kwietnia) Starszy Cenzor, Tripplin. Exemplarze nieopatrzone niniejszym znakiem, prawnie poszukiwane będą.

7 w IMIENIU NAJJAŚNIEJSZEGO MIKOŁAJA Igo CESARZA WSZECH ROSSYI, KRÓLA POLSKIEGO etc. etc. etc. RADA ADMINISTRACYJNA KRÓLESTWA. Stosownie do Najwyższego Ukazu z d: roku, we wszystkich czynnościach tak rządowych jako i prywatnych w Królestwie Polskiem, poczynając od d roku, mają być używane miary i wagi w Rossyi istniejące. W wykonaniu takowego Ukazu, Rada Administracyjna Królestwa, zapatrzywszy się na przepisy o miarach i wagach w Rossyi obowiązujące, na przedstawienie Kommjssyi Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchownych postanowiła i stanowi: WYMIENIENIE MIAR. ARTYKUŁ 1szy. Miary wyźej wspomnione są czworakiego rodzaju. 3 Miary objętości czyli sześcienne. 4 Miary ciężaru czyli wagi. ARTYKUŁ 2gi. Za miarę długości uważany być ma sążeń, dzielący się w handlu na arszyny i werszki, a w miernictwie na stopy, cale i linije. I Do oznaczenia długości drogi służyć ma za miarę wersta. Za miarę powierzchni, czyli kwadratową, uważany być ma sążeń kwadratowy, dzielący się na stopy, cale i linije kwadratowe. W oznaczeniu rozległości gruntów przyjętą być ma diesiatyna, a rozległości kraju wersta kwadratowa. Za miarę objętości czyli sześcienną, uważane być mają. a. Do dat stałych sążeń sześcienny, dzielący się na stopy, cale i linije sześć. b. Do dal sypkich czetwiert i czetwieryk z jego podziałem. c. Do dat płynnych wiadro, z podziałem jego na krużki i czarki.

8 Za miarę ciężaru czyli wagi uważane być mają pud i funt dzielący się na zołotniki i dole, tudzież funl aptekarski dzielący się na uncje, drachmy, skrupuły i grany. Z A S A D A M I A R. ARTYKUŁ 3ci. Zasadą miary długości, jako i6i tworzących się z niej miar powierzchni i objętości, jest sążeń, wyrównywający długości złożonego w Twierdzy St. Petersburskiej sażenia platynowego. Zasadą miary do ciał sypkich jest czetwieryk, obejmujący w próżni przy temperaturze 13 1/3 Reaumura, wody dystylowanej 64 funty, czyli 1601, 22 cali sześciennych. Zasadą miary do ciał płynnych jest wiadro, obejmujące w próżni przy temperaturze 13 1/3 Reaumura, wody dystylowanej 30 funtów czyli 750, 57 cali sześciennych. Jednostkę zasadnicżą wagi sianowi funl zawierający 9216 doli, a klórego podstawą jest: że cal szescienny Rossyjski wody dyslylowanej w próżni przy temperaturze 131/3 Reaumura, waży 368, 361 doli, czyli że funl tejże wody obejmuje 25, 019 cali sześciennych. Funt aptekarski równa się 8064 doli, czyli 7/8 częściom powyższego funta P O D Z I A Ł ARTYKUŁ MIAR. 4ly. Podział miar i wag w artykule 3cim wymienionych jest następujący: A. Miary długości, PODZIAŁ SAŹENIA. na arszyny i werszki, na stopy, cale i linije. 1 Sażeń Arszynów Werszków 3 48 t 16 Wersta równa się 500 sażeniom. B) Miary powierzchni. Podział sażenia kwadratowego. Saźeń Stóp Cali Linij Sażeń Stóp Cali Linij Diesialyna zawiera 2400 sażeni kwadratowych, to jesl 80 sażeni na długość, a 30 na szerokość. Wersta kwadratowa zawiera 250, 000 sażeni kwadratowych.

9 C. Miary objętości. a) Podział sażenia sześciennego. Sażeń Stóp Cali Linij Podział czelwierli. c) Podział wiadra. Cze- Cze- Rossyjs. cali sześc. Rossyjs. cali sześc. twiert twiery- Garncy części Wiadro Kruzek Czarek części kow Cale dziesiętne Całe 1 dziesiętne , , , To" 75, , , D. Miary ciężaru czyli wagi. a) Podział wagi. Pud Funtów Zołotników Doli b) Podział funta Aptekarskiego. Funt Uncyj Drachm Skrupułów Granów ARTYKUŁ 5ty. 19 Kwietnia Z dniem19kwietnia/1maja 1849 r. miary i wagi, obecnie używane, uchylają się. Wszakże przy rozgraniczeniach i w ogólności przy pomiarach gruntów, winny być na planach i regestrach pomiarowych wymierzane przestrzenie, obok miar Rossyjskich, oznaczane zarazem i na miary miejscowe, dotąd używane, jako konieczne do rozstrzygania zachodzić mogących sporów. Drzewo i inne wyroby leśne do handlu za granicę przeznaczone, mogą być przysposabiane na miary zagraniczne w tymże handlu używane. artykuł 6ty. Wszelkie czynności przed d n i e m r. dokonane, jak równie wypływające z zobowiązań przed tąż dalą przyjętych, odnoszące się do przedmiotów na miarę lub wagę obliczonych, rozstrzygane być mają tak na drodze sądowej, jak i administracyjnej, podług zasad tych przepisów prawa, pod Rządem których zostały zawarte.

10 ARTYKUŁ 7my. Obwieszczenie stosunku miar i wag, postanowieniem niniejszem oznaczonych, do miar i wag dotąd używanych, jak niemniej wykonanie i dalsze rozwinięcie tegoż postanowienia, które w Dzienniku Praw ma być umieszczone, Rada Administracyjna Kommissyi Rządowej Spraw Wcwn. i Duchown. poleca. Działo się w Warszawie dnia 2/14 Marca 1848 roku. Prezydujący w Radzie Administracyjnej, Jenerał-Adjutant (podp. ) Xiążę Gorczakow. Sekretarz Stanu, Rzeczywisty Radca Stanu, (podp. ) T. Le Brun. Zgodno z Oryginałem, Sekretarz Stanu, Rzeczywisty Radca Stanu (podp. ) T. Le Brun. Za Zgodność: Dyrektor Kancellaryi, Radca Stanu (podp. ) Starynkewicz. Wypis z postanowienia Rady Adminislracyinej d. 13 Czerwca 1818 r. obejmujący podział miar i wag, które dotąd w Królestwie obowiązywały, tudzież ich stosunek metryczny, celem ułatwienia zamiany miar i wag ostatnich na nowe, ustanowione. A, Miary długości. I. PODZIAŁ ŁOKCIA. 1 Łokieć Stóp Ćwierci Cali Linij Milinietrów i 2 i II. PODZIAŁ SĄŻNIA. Sążeń Łokci Stóp Cali Linij Milimetrów

11 III. PODZIAŁ SZNURA MIERNICZEGO. Sznur Prętów Łokci Pręcików v. Stóp geom. Ławek Cali Linij Milimetrów l / B. Miary drożne, PODZIAŁ MILI POLSKIEJ. 1 1, 8 21, 6 43, s 1 2 Mila Półmili Ćwierć mili 1/2 ćwierci mili czyli Staje milowe Sąźni Łokci Milimetrów / / C. Miary powierzchni czyli kwadratowe. l. PODZIAŁ ŁOKCIA KWADRATOWEGO. Łokieć Stóp kwadr. Ćwierci kw. Cali kw. Linij kw. Milimetrów kw II. PODZIAŁ SĄŻNIA KWADRATOWEGO Sążeń kwad. Stóp kwadr. Cali kwadr. Linij kwadr. Milimetrów kw. Sznur kw Pręt. k. Łok. k III. PODZIAŁ SZNURA KWADRATOWEGO Pręcików kw. czyli Ławek kw. Cali kw. Linij kw. Milimetrów kw. Stóp Geom / / ,24 466, ,

12 IV. PODZIAŁ WŁOKI. Włóka Morgów Sznurów Prętów Łokc kw Pręcików kw Ławek kw / D. Miary objętości sześcienne, I. PODZIAŁ ŁOKCIA SZEŚCIENNEGO. 1 l 177% Łokieć Sz. Stóp Sz. Ćwierci Sz. Cali Sz. Linij Sz. Milimetrów Sz II. PODZIAŁ SĄŹNIA SZEŚCIENNEGO. Sążeń Sz. Stóp Sz. Cali Sz. Linij Sz. Milimetrów Sz III. PODZIAŁ KORCA. Korzec Kor. Ćwierć Garncy Kwart Kwaterek Cali S. Linij S. Milimetr. S / / / / E. Miary Ciężkości czyli Wagi, (PODZIAŁ CENTNARA Centa. Kamieni Fantów Uncyi Łutów Drachm Skrupuł. Granów Graników 3200 Miligramm /

13 M I A R I W A G R O S S Y J S K I C H NA P O L S K I E N A W Z A J E M.

14 T A B L I C A 1. Zamiany miar długości Sażeni, Arszynów i Werszków Rossyjskich, na Sążnie, Łokcie, Cale i Linije Polskie. Podział. Saźeń ma 3 Arszyny, Arszyn ma 16 Werszków. ZASADA ZAMIANY. 1 Sażeń=l, Sążni: 1 Arszyn=1, Łokci: 1 Werszek = 1, Cal; Saienie na Sążnie Saźenie na Łokcie Arszyny na Łokcie Werszki na Cale

15 Podział. TABLICA I. Zamiany miar długości Sążni, Łokci, Cali, Linij Polskich, na Saźenie, Arszyny i Werszki Rossyjskie. Sążeń ma 3 Łokcie, Łokieć ma 24 Cale, Cal ma 12 Linij, Linija ma 2 Milimetry. ZASADY ZAMIANY 1 Sąźeń=0, Sażenia, 1 Łokieć = 0, Arszyna, l Cal=0, cala. Sążnie na Sażenie Łokcie na Sażenie Łokcie na Arszyny Cale na Werszki Linije na Werszki

16 Zamiany miar długości T A B L I C A II. Sażeni, Stóp, Cali 1 Linij Rossyjskich, na Sążnie, Stopy, Cale i Linije Polskie. Podział. Saźeń ma 7 Stóp, Stopa ma 12 Cali, Cal ma 10 Linij Rossyjskich. ZASADA ZAMIANY 1 Saźeń =l, Sążniom, 1 Stopa = 1, Stop: 1 Cal = 12, Linijom. Saienie na Sążnie Saienie na Stopy Stopy na Stopy Cale i Linije na Cale i Linije

17 T A B L I C A I I. Zamiany miar długości Sążni, Stóp, Cali i Linij Polskich, na Sażenie, Stopy, Cale i Linije Rossyjskie. Podział: Sążeń ma 6 stóp. Stopa 12 Cali, Cal ma 12 Linij Polskich. ZASADA ZAMIANY 1 Sążeń =0, Sażenia, 1 Stopa = 0, Stopy, 1 Cal = 0, Cala. Sążnie na Sażenie Sążnie na Stopy Stopy na Stopy Cale na Linije

18 T A B L I C A III. Zamiany miar długości mierniczych Sażeni, Stóp, Cali i Linij Rossyjskich, na Pręty, Pręciki i Ławki Polskie. Podział. Saźeń ma 7 Stóp, Stopa ma 12 Cali, Cal ma 10 Linij. ZASADA ZAMIANY. 1 Saźeń =0, Pręta, 1 Stopa. =: 0, Pręta, 1 Cal =0, Ławki. Saienie na Pręty Stopy na Pręty Cale na Ławki

19 TABLICA III. Zamiany miar długości mierniczych Prętów, Pręcików i Ławek Polskich, na Sażenie, Stopy, Cale i Linije Rossyjskie. Podział. Pręt ma 10 Pręcików, Pręcik 10 Ławek, 15 stóp polskich czynią Pręt polski. ZASADA ZAMIANY 1 Prętr=2, Saźe: 1 Pręcik = 1, stopom, 1 Ławka = 1, Galom, Pręty na Sażenie Pręty na Stopy Pręciki i Ławki na Stopy i Cale

20 T A B L I C A IV. Zamiany miar kwadratowych Sażeni, Stóp, Cali i Liny Rossyjskich, na Sążnie, Łokcie, Stopy, Cale i Linije kwadratowe Polskie. Podział. Sażeń kw. ma 49 Stóp kw. Stopa kw. ma 144 Cali kw. Cal kw. ma 100 Linij kwadr. ZASADA ZAMIANY. 1 Sażeń kw. = 1, Sążniom kwadr. 1 Stopa kw: =1, Stopom kwadr. pols. Sażenie na Sąinie Sażenie na Łokcie Stopy Rossyjskie na Sąinie

21 Podział. T A B L I C A I V Zamiany miar kwadratowych Sążni, Łokci, Stóp, cali i linij Polskich, na Sażenie, Stopy, cale i Linije kwadratowe Rossyjskie. Sążeń kwad. ma 9 Łokci kw. Łokieć kw. ma 4 stopy kw. Stopa kw. ma 144 cali kw. Cal kw. ma 144 linij kwadratowych. ZASADA ZAMIANY. 1 Sążeń kw. =0, Saźenia kw. 1 Łokieć kw. =3, Stopom kw. Rossyjskim, Sążnie na Sażenie. Łokcie na Sażenie. Sążnie na Stopy Rossyjskie. 9

22 D a l s z y ciąg T a b l i c y I V. Zamiany miar kwadratowych Sażeni, Stóp, Cali i Linij Rossyjskich, na Sążnie, Łokcie, Stopy i Linije kwadratowe Polskie. Podział. Sażeń kwadr: ma 49 Stóp kwadr: Stopa kwadr: ma 144 Cali kwadr: Cal kwadr: ma l00 Linij kwadratowych. ZASADA ZAMIANY. 1 Cal kw: = 1, Calom kw: pols: 1 Linija kw: = 1, Linijom kw: pols: Stopy na Stopy. Cale na Gale. Linije na Linije. Dziesięt: i Setne Linii na Linije

23 11 D a l s z y ciąg T a b l i c y I V Zamiany miar kwadratowych Sążni, Łokci, Stóp, Cali i Linij Polskich, na Sażenie, Stopy, Cale i Linije kwadratowe Rossyjskie. Podział. Sażeń kw: ma 9 Łokci kw: Łokieć kw: ma 4 Stopy kw: Stopa kw: ma 144 Cali kw; Cal kwadra: ma 144 Linij kwadratowych. ZASADA ZAMIANY. 1 Cal kw: = 0, Cala kw; 1 Linija kw: = 0, Linii kw: Rossyjskiej. Dziesi: Setne części Linii na Stopy na Stopy. Gale na Gale. Linije na Linije. Linije

24 12 T A B L I C A V Zamiany miar Powierzchni gruntów Diesiatin, Sażeni, Stóp, Cali, linij Rossyjsk: na Włóki, Morgi i kwadratowe Pręty, Pręciki i Ławki Polskie. Podział. Diesiatina ma 2400 Sażeni kw; Saźeń kw: ma 49 stóp kw: Stopa kw: ma 144 Cali kw: Cal kw: ma 100 Linij kwadratowych. ZASADA ZAMIANY. 1 Diesiatina=1, Morgom. 1 Diesiatina=585, Prętom kwadratowym. Diesiatiny na Włóki. Diesiatiny na Morgi. Sażenie na Pręty 2.

25 13 T A B L I C A V Zamiany miar Powierzchni gruntów Włók, Morgów i kwadratowych Prętów, Pręcików i Ławek Polskich, na Diesiatiny kwadra: Sażenie, Stopy, cale i Linije Rossyjskie. Podział. Włóka ma 30 Morgów, Morg ma 300 Prętów kw:, Pręt kw: ma 100 Pręcików kw:, Pręcik kw: ma 100 Ławek kw:, Ławka kw: ma 100 Ławeczek kw: czyli setnych Ławki. ZASADA ZAMIANY. 1 Włóka =15, Diesiatinom. 1 Morg =0, Diesiatiny. Włóki na Diesiatiny. Morgi na Diesiatiny. Pręty 2 na Saienie 2

26 D a l s z y c i ą g T a b l i c y V Zamiany miar powierzchni gruntów Diesiatin, Sażeni, Stóp, Cali i Linij Rossyjskich, na Włóki, Morgi i kwadratowe Pręty, Pręciki i Ławki Polskie. Podział. Diesiatina ma 2400 Saźeni kw: Saźeń kw: ma 49 Stóp kw: Stopa kw; ma 144Cali kw; Cal kw: ma 100 Linij kwadratowych. ZASADA ZAMIANY. 1 Sażeń kw:= 0, Prętom kwadr: 1 Cal kw:; 0, Ławkom kwadr: Stopy na Pręty. Cale na Ławki. Linije na Ławki.

27 15 D a l s z y c i ą g T a b l i c y V Zamiany miar powierzchni gruntów Włók, Morgów i kwadra: Prętów, Pręcików i Ławek Polskich, na Diesiatiny i kwadra: Sażenie, Stopy, Cale i Linije Rossyjskie. Podział. Włóka ma 30 Morgów, Morg ma 300 Prętów kw: Pręl kw: ma 100 Pręcików kw: Pręcik kw: ma 100 Ławek kwadratowych. ZASADA ZAMIANY. 1 Morg=1229, Saźeniom kwadr: 1 Pręt kw: =4, Saźeniom kwadr; Pręty na Stopy. Pręciki na Sażenie. Ławki na Stopy.

28 16 T A B L I C A V I Zamiany miar sześciennych Sażeni, Stóp, Cali i Linij Rossyjskich, na Sążnie, Łokcie, Stopy, Cale i Linije sześcienne Polskie. Podział. Saźeń sześc: ma 343 Stopy szelc: Stopa sześc: ma 1728 Cali sześc: Cal sześc: ma 1000 Linij sześciennych. ZASADA ZAMIANY. l Saźeń sześ. = 1, Sążni sześ: 1 Stopa sześć: = 1, Stopom sześć: polskim. Sażenie na Sążnie. Sażenie na Łokcie. Stopy na Sążnie.

29 17 T A B L I C A V I Zamiany miar sześciennych Sążni, Łokci, Stóp, Cali i Linij Polskich, na Sażenie, Stopy, Cale i Linije sześcienne Rossyjskie. Podział. Sąźcń sześć: ma 27 Łokci sześć: Łokieć sześć: ma 8 stóp sześć: Stopa sześć; ma 1728 cali sześć; Cal sześć: ma 1728 Linij sześciennych. ł Sążeń sześć: = ZASADA ZAMIANY. 0, Saźenia sześ: 1 Łokieć sześć: =6, Stopom sześ: Rossyj: Sążnie na Sażenie Łokcie na Sażenie Sążnie na Stopy

30 18 D a l s z y c i ą g T a b l i c y V I Zamiany miar sześciennych Sażeni, Stóp, Cali i Linij Rossyjskich, na Sążnie, Łokcie, Stopy, Cale i Linije sześcienne Polskie. Podział. Saźeń sześć: ma 343 Stopy sześć: Stopa sześc: ma 1728 Cali sześc: Cal sześc: ma 1000 Linij sześciennych. ZASADA ZAMIANY. 1 Cal sześc: 1, Calom sześc: 1 Linija sześc; = Linijom sześc: Pols: Stopy na Stopy Cale na Cale Linije na Linije Dziesię: setne i tysiączne Linii na Linije

31 19 D a l s z y ciąg T a b l i c y V I Zamiany miar sześciennych Sążni, Łokci, Stóp, Cali i Linij Polskich, na Sażenie, Stopy, Cale i Linije Rossyjskie. Podział. Sążeń sześć; ma 27 Łokci sześc: Łokieć sześc: ma 8 Stóp sześc: Stopa sześc: ma 1728 Cali sześc: Cal sześc: ma 1728 Linij sześciennych, ZASADA ZAMIANY. 1 Cal sześc: = 0, Cala sześc: 1 Linija sześc: =0, Linijom sześc: Rossyjsk: Stopy na Stopy. Cale na Cale. Linije na Linije. Dziesię: setne i tysiączne Linii na Linije.

32 20 T A B L I C A VII Zamiany miar objętości do ciał sypkich Czetwierti, Czetwieryków, Garncy i Kwart Rossyjskich, na Korce, Garnce, Kwarty i Kwaterki Polskie. Podział. Czetwert ma 8 Czetwieryków, Czetwieryk ma 8 Garncy, Garniec ma 4 Kwarty, 1 Czetweryk=1601, 22 Coli sześciennych. ZASADA ZAMIANY. I Czetwiert = 1, Korc: 1 Czetwie: =6, Garn: 1 Garn: =3, Kwar Czetwierti na Korce Czetwieryki na Korce Garnce i Kwarty na Garn ce, Kwarty i Kwaterki

33 21 T A B L I C A V I I Zamiany miar objętości do ciał sypkich Korcy, Garncy, Kwart, Kwaterek Polskich, na Czetwerti, Czetwieryki, Garnce Kwarty Rossyjskie. Podział, Korzec ma 32 Garnce, Garniec ma 4 Kwarty, Kwarta ma 4 kwaterki, 1 Garniec= Linij sześć: Polskich. ZASADA ZAMIANY. 1 Korzec=4, Czetwiery: 1 Gar: =l, Garn: 1 Kwarla = l, 2I Korce na Czetwierti Korce na Czetwieryki Garnce, Kwarty, Kwater na Garnce Kwarty

34 22 t a b l i c a v i i i Zamiany miar objętości do płynów Wiader, Krużek, Czarek Rossyjskich, na Garnce, Kwarty i Kwaterki Polskie. Podział. Wiadro ma 10 Kruźek, Kruźka ma 10 Czarek. Wiadro = 750, 57 Calom sześc: Rossyjskim. ZASADA ZAMIANY. l Wiadro=3, Garn: 1 Kruźka=1, Kwar: 1 Czarka=0, Kwater, W i a d r a na Garnce Krużki i Czarki na Kwarty, Kwaterki

35 23 T A B L I C A VII Zamiany miar obiętości do płynów Garncy, Kwart i Kwaterek Polskich, na Wiadra, Krużki, i Czarki Rossyjskie. Podział. Garniec ma 4 Kwarty, Kwarta 4 Kwaterki, 1 Garniec=289,35 Cali sześć: Polskich ZASADA ZAMIANY. 1 Garn: = 0, Wiad: 1 Kwar: = 0, Krużki. 1 Kwater; = 2, Czar Garnce na Wiadra Kwarty na Wiadra Kwaterki na Czarki

36 24 T A B L I C A I X Zamiany wag Pudów, Funtów, Zołotników i Dol Rossyjskich, na Centnary, Funty, Łóty Polskie. Podział. Pud ma 40 Funtów, Funt ma 96 Zołotników, Zołotnik ma 96 Dol. ZASADA ZAMIANY. 1 Pud = 0, Centnara, 1 Funt = l, Funtom Polskim. Pudy na Centnary Funty na Funty Zołotniki na Łóty Dole na Łóty Czynią Polskich

37 T A B L I C A I X Zamiany wag Centnarów, Funtów, Łótów Polskich, na Pudy, Funty, Zołotniki i Dole Rossyjskie. Podział. Centnar ma 100 Funtów, Funt ma 32 Łóty. ZASADA ZAMIANY. 1 Centnar = Pudom=99, Funtom, 1 Funt= 0, Funta Rossyjs Centnary na Pady Funty na Funty Łóty na Zołotniki Dzies: setne i tys; Łóta na Dole

38 w Drukarni S. Orgelbranda.

39

40

41

42