Program zajęć logorytmicznych

Transkrypt

1 Literka.pl Program zajęć logorytmicznych Data dodania: :05:09 Program opiera się na podstawowym założeniu, że opanowanie tekstów piosenek, wierszy, rymowanek, kontakt z różnego rodzaju formami ruchu oraz dźwiękami i muzyką da dziecku poczucie wiary we własne siły, dostarczy wielu przyjemnych przeżyć, które są niezbędne dla normalnego rozwoju emocjonalnego. Zajęcia te poprawiają ogólną kondycję psychiczną i fizyczną dziecka. Wywołują uśmiech, pomagają nawiązać i utrzymać kontakty niewerbalne i werbalne dzieci z terapeutą i z grupą rówieśniów, budzą zaciekawienie i wyzwalają aktywność ruchową, wydobywając dziecko z apatii. Skierowany jest do dzieci z grupy przedszkolnej. Autor: Grażyna Wójtowicz - logopeda Zespół Placówek Oświatowych w Ciecierzynie Data opracowania programu: wrzesień 2005 r. Data wdrożenia programu: październik 2005 r. - maj 2008 r. WSTĘP "Mowa jest aktem w procesie porozumiewania się, jej istotą jest przekazywanie dźwiękowe i odbiór słuchowy informacji.informację przekazuje osoba mówiąca ( nadawca ), a odbiera rozmówca, którego nazwiemy odbiorcą.oba te procesy, przekazywanie informacji i jej odbiór, są możliwe tylko dzięki temu, że zarówno nadawca jak i odbiorca znają, tzn. umieją ten sam, powiedzmy polski język".(l.kaczmarek 1985 ) Mowa jest procesem ruchowym uwarunkowanym prawidłowym oddychaniem, wykorzystaniem głosu, sprawnością narządów artykulacyjnych, czyli warg, języka, podniebienia miękkiego, żuchwy oraz sprawnością w zakresie słuchu fonematycznego, który gwarantuje odpowiednie brzmienie dźwięków mowy,, Logorytmika jest jedną z metod stosowaną w postępowaniu logopedycznym, opartą na rytmie muzycznym i tekstach słownych zestrajanych przez muzykę i łączonych z ruchami całego ciała". (J. Surowaniec, 1993) Logorytmika w dużej mierze opiera się na założeniach rytmiki E.J.Dalcroze a. Celem rytmiki Dalcroze a jest kształcenie poczucia rytmu i ogólnej wrażliwości muzycznej dziecka, do zharmonizowania mózgu i ciała w ruchu. Kontynuatorem tej idei był C.Orff, wg którego synteza słowa, muzyki i ruchu najlepiej oddziałuje na wszystkie dzieci. Jego zajęcia ruchowe łączą rytmiczną mową, śpiewem i grą na instrumentach dziecięcych. W przypadku wad wymowy terapia trwa długo (od roku do kilku lat). Ważne jest, aby proces terapeutyczny uczynić najefektywniejszym i urozmaiconym. Jedną z takich

2 możliwości daje zastosowanie logorytmiki. Forma ta jest też wspaniałym środkiem pomagającym dziecku odnaleźć swoje miejsce w grupie i daje małe, ale znaczące sukcesy. Podczas praktyki logopedycznej zauważyłam, że dzieci najchętniej wypowiadają się w czasie wspólnych zabaw ruchowych i muzycznych, gdy nie spodziewają się większych niepowodzeń. Podczas zabawy zapominają, że mowa wymaga mozolnej pracy. Słowa i zdania powodujące wiele kłopotów, podczas zabawy zostają wymówione spontanicznie, bez większych trudności. Poszukując nowych, atrakcyjnych i efektywnych metod pracy z dziećmi, podjęłam się skonstruowania programu terapii i wprowadzenia elementów logorytmiki do zabaw i ćwiczeń logopedycznych prowadzonych w zajęciach grupowych, mających na celu wspomaganie prawidłowego rozwoju mowy dzieci z opóźnionym rozwojem mowy. Mam nadzieję, że taka forma zajęć wspomoże proces terapii logopedycznej. Niniejszy program powstał na bazie szkolenia Pascal Kaas oraz Logicon, inspirowane metodą Carla orffa Delacroza ZAŁOŻENIA PROGRAMU Program opiera się na podstawowym założeniu, że opanowanie tekstów piosenek, wierszy, rymowanek, kontakt z różnego rodzaju formami ruchu oraz dźwiękami i muzyką da dziecku poczucie wiary we własne siły, dostarczy wielu przyjemnych przeżyć, które są niezbędne dla normalnego rozwoju emocjonalnego. Zajęcia te poprawiają ogólną kondycję psychiczną i fizyczną dziecka. Wywołują uśmiech, pomagają nawiązać i utrzymać kontakty niewerbalne i werbalne dzieci z terapeutą i z grupą rówieśników, budzą zaciekawienie i wyzwalają aktywność ruchową, wydobywając dziecko z apatii. Skierowany jest do dzieci z grupy przedszkolnej. Wysiłki podejmowane w ramach zajęć przyniosą efekty, jeżeli: - treści, zakres i zastosowane metody będą adekwatne do możliwości dzieci - zajęcia będą odbywać się w atmosferze życzliwości i przyjaźni. CELE PROGRAMU Celem ćwiczeń logorytmicznych jest uwrażliwienie dzieci i zwrócenie ich uwagi na zjawiska wspólne dla muzyki i wypowiedzi, a więc na rytm, tempo, wysokość dźwięku, głośność dźwięku, artykulację. Ćwiczenia logorytmiczne muszą spełniać obok innych funkcji również funkcje uspołeczniające i wychowawcze. Ćwiczenia z dziećmi mają formy zabaw z towarzyszeniem muzyki, w których dominowały założenia kształcące sferę psychiczną i ruchową. Zabawy muzyczno-ruchowe kształcąc ruchy całego ciała (makroruchy),wpływają pośrednio na usprawnianie narządów mownych (mikroruchy),gdyż ułatwiają ich ćwiczenie. CEL NADRZĘDNY:

3 - podniesienie efektywności pracy terapeutycznej poprzez wspomaganie właściwej (indywidualnej) terapii logopedycznej, zapobieganie powstawaniu wad wymowy. CELE SZCZEGÓŁOWE: - usprawnianie narządów artykulacyjnych poprzez usprawnianie makroruchów, czyli ruchów całego ciała - kształcenie umiejętności prawidłowego operowania głosem i oddechem poprzez tworzenie partytur głoskowych uwzględniających samogłoski, głoskowe szeregi logopedyczne, wyrazy dźwiękonaśladowcze - kształcenie podstawowych umiejętności słowno-rytmicznych poprzez rytmizowanie tekstów słownych z uwzględnieniem elementów muzyki oraz śpiewanie piosenek ortofonicznych - wzbogacanie słownictwa i mowy czynnej poprzez śpiewanie piosenek ortofonicznych, naukę wierszy, rymowanek - kształcenie inwencji twórczej poprzez ukazanie różnych możliwości pokazywania ruchem własnych emocji, przeżyć i uczuć. - doskonalą praksję narządów artykulacyjnych METODY I FORMY PRACY PODCZAS REALIZACJI PROGRAMU Na zajęciach logorytmicznych stosowane są metody aktywne wzorowane na tych stosowanych na wychowaniu fizycznym : opowieści ruchowa zabawowo - naśladowcze bezpośredniej celowości ruchu metody twórcze gry dydaktyczne

4 ćwiczenia oddechowe i dźwiękonaśladowcze; nauka kroków przy muzyce Oto kilka rodzajów ćwiczeń, które powinny być wprowadzone na każdym spotkaniu z dziećmi. 1. Ćwiczenia inhibicyjno - incytacyjne Polegają na szybkiej reakcji, najczęściej ruchowej na usłyszany sygnał. Inhibicja i incytacja, czyli hamowanie i pobudzanie mobilizuje uwagę dzieci, ćwiczy pamięć, słuch, spostrzegawczość i zręczność. Uczy natychmiastowego reagowania na polecenia, co jest bardzo ważne w pracy zespołowej. dzieci poruszają się podskokami po całej Sali, na hasło "stop"- zatrzymują się w dowolnej pozycji, na słowo już"- przykucają, na sygnał "hej"- wiążą koło za ręce. Na usłyszane sygnały dźwiękowe: akord, głośny dźwięk, pauza (lub inne), dzieci kolejno wykonują ustalone wcześniej czynności, na przykład: stają na jednej nodze, kładą się na podłodze, podbiegają do fortepianu, dotykają ręką ściany itp. Ustalone wcześniej sygnały muzyczne powodują wykonanie odpowiednich czynności, na przykład: - wysoki dźwięk - wspięcie na palcach; - niski dźwięk - klęk lub siad na podłodze; - tryl - obroty wokół własnej osi; - glissando - ustawienie się w rzędzie; 2. Ćwiczenia metrorytmiczne. Ten rodzaj ćwiczeń rozwija najlepiej poczucie rytmu. W zakres tego typu ćwiczeń wchodzi między innymi rozpoznawanie i odtwarzanie metrum: krokami, taktowaniem, ruchami całego ciała, na instrumentach, gestami oraz wykonywanie w rozmaity sposób krótszych i dłuższych tematów rytmicznych. Przy realizacji rytmów warto stosować różne rekwizyty i instrumenty perkusyjne, które wzbogacają każde zadanie intensyfikując uwagę dzieci i rozwijając ich wyobraźnię. 3. Ćwiczenia polirytmiczne. Polirytmia jest to odtwarzanie co najmniej dwóch rytmów równocześnie. Rytmy mogą być wykonywane przez dwie grupy, dwie lub jedną osobę. Przy wykonaniu rytmów stosuje się różne sposoby: klaskanie, kroki, głos, instrumenty itp. Realizacja dwóch rytmów przez jedno dziecko jest dość trudna, dlatego wykonywane rytmy muszą być bardzo proste. Elementem wzbogacającym ćwiczenia, oprócz stosowania tekstu i muzyki, są efekty akustyczne - tupanie klaskanie, uderzanie o uda, pstrykanie itp.

5 4. Ćwiczenia motoryki aparatu artykulacyjnego Mają na celu usprawnienie poszczególnych narządów mownych czyli ust, języka podniebienia miękkiego 5.Ćwiczenia wyciszające Ćwiczenia dzięki specjalnie dobranej muzyce oraz łagodnym, spokojnym ruchom wykonywanym przez dzieci, mają na celu rozluźnienie, wyciszenie i zrelaksowanie ich po zakończonych zajęciach. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW Etapy pracy Rodzaje ćwiczeń Zamierzone osiągni Ćwiczenia przygotowujące artykulatory wywołania zaburzonych głosek do Ćwiczenia oddechowe - prawidłowo gospodaru - potrafi oddychać tore - różnicuje fazy oddych - potrafi wydłużyć fazę - umie ekonomicznie z mówienia Ćwiczenia narządów- sprawnie wykonuje artykulacyjnych: języka, podniebienia i żuchwy warg, podniebienia miękkiego, żuchwy - świadomie kieru artykulacyjnych, - pracuje nad uwrażliw jamie ustnej, - opanował koordy artykulacyjnego, - umie prawidłowo poły Ćwiczenia emisyjno - głosowe - operuje natężeniem i - dysponuje długością t - mówi z odpowiednią i - właściwie modeluje gl

6 Ćwiczenia właściwe z zakresu korekcji wad wymowy Ćwiczenie głoski w izolacji - różnicuje głoski o pod - rozpoznaje głoskę wygłosie wyrazów, - potrafi prawidłowo uło - prawidłowo wybrzmie Utrwalenie głoski na materiale językowym - prawidłowo realizuj wyrazach ( w nagłosie w logotomach, wyrazach i zdaniach - układa sylaby, wyr głoską, - tworzy sylaby, wyrazy Ćwiczenia utrwalające- prawidłowo realizuj wywołaną głoskę piosenkach, wyliczank Automatyzacja - realizuje głoskę w mo poprawnej wymowy w mowie spontanicznej - opowiada ilustracje i h - prawidłowo stosuj kierowanych Ćwiczenia wspomagające logopedyczną Ćwiczenia ortofoniczne terapię - potrafi naśladować d (gwizd, śpiew ptaków, - naśladuje głosem organizmu(chuchanie, dmuchanie) Ćwiczenia stymulujące- różnicuje i identyfikuje rozwój słuchu fonematycznego - dokonuje analizy i syn - różnicuje głoski, sy zbliżone brzmieniowo, głoską,

7 - realizuje ruchowo rytm - mówi rytmicznie wyra Ćwiczenia i zabawy z- prawidłowo wystukuje muzyką - rytmizuje wypowiedź Ćwiczenia stymulujące- wzbogaca słownik czy ogólny rozwój dziecka - zapamiętuje zdania, z - wykonuje ćwiczenia n słuchowo - ruchową, rozwijające przestrzenną pamięć, Kształtowanie twórczej- opowiada własnymi sł aktywności słownej - tworzy swobodne teks - posługuje się popraw różnice między gwarą TREŚCI PROGRAMU I. DIAGNOZA LOGOPEDYCZNA II. ĆWICZENIA PRZYGOTOWUJĄCE NARZĄDY ARTYKULACYJNE DO WYWOŁANIA ZABURZONYCH GŁOSEK 1. ćwiczenia oddechowe - wyrabianie oddechu dla mowy, wydłużanie fazy wydechowej, ćwiczenia emisyjne, ćwiczenia ekonomicznego zużywania powietrza i umiejętności synchronizowania pauz oddechowych z treścią wypowiedzi. - wdech przez nos, wydech ustami, - wykonanie wdechu wymawiając "s" z jednakową głośnością, - wykonanie wdechu wymawiając "s" raz ciszej, raz głośniej, - wykonanie wdechu dmuchając na skrawek papieru (odchylenie papieru musi być cały

8 czas jednakowe), - wydmuchiwanie baniek mydlanych przez słomkę, - dmuchanie na kłębuszki waty, papierowe kulki, piłeczki, - nadmuchiwanie balonów, - ćwiczenia przepony - naśladowanie śmiechu różnych ludzi; - kobiety ha-ha-ha - mężczyzny ho-ho-ho - c hłopca ha-ha-ha (hałaśliwie) - dziewczynki hi-hi-hi (piskliwie) - odtajanie zamarzniętej szyby - długie chuchanie - mecz piłek pingpongowych na stoliku lub na podłodze (według wcześniej ustalonych reguł) - Długie głoski - wdech i wydech należy usprawniać także w czasie artykulacji. W tej zabawie posługujemy się głoskami, których artykulację można swobodnie przedłużyć, np. i, y,e, a, o, u, r, m, n, f, w, s, z, ś, ź, sz, ż, ch. Z uwagi na dużą możliwość wyboru każde dziecko może uczestniczyć w zabawie. Zabawa ta powinna zachęcać do intensywnych ćwiczeń logopedycznych te dzieci, które niepoprawnie lub w ogóle nie wymawiają danej głoski. 2. Ćwiczenia narządów artykulacyjnych - usprawnianie właściwego funkcjonowania narządów mowy, wywoływanie głosek w izolacji, utrwalanie ich poprawnej realizacji w sylabach, logotomach, wyrazach, zdaniach z nasileniem głoski ćwiczonej. Ćwiczenia języka: - gwałtowne wysuwanie i wsuwanie języka w głąb jamy ustnej, zlizywanie z talerzyka miodu, posypki na torty, - "kląskanie" językiem o podniebienie twarde, - dotykanie czubkiem języka na zmianę dolnych i górnych zębów przy silnie opuszczonej żuchwie, - unoszenie czubka języka do wałka dziąsłowego,

9 - wysuwanie języka na górną wargę, - głośne wymawianie głoski a z jednoczesnym unoszeniem języka do wałka dziąsłowego, - kilkakrotne uderzanie czubkiem języka o wałek dziąsłowy, - lizanie podniebienia przy otwartych ustach, - wypychanie językiem policzków. Ćwiczenia warg: - szybkie zmienianie układu ust "uśmiech"-"ryjek", - wykonywanie ruchów imitujących gwizdanie i cmokanie, - zakładanie wargi dolnej na górną i odwrotnie, - dmuchanie przez wargi ułożone w kształt dziobka i z zębami górnymi na dolnej wardze, - parskanie, - półuśmiech-odciąganie na przemian kącików warg, - nadymanie policzków i powolne wypuszczanie powietrza ustami lub nosem. Ćwiczenia podniebienia miękkiego: - wdychanie i wydychanie powietrza przez nos, - wypowiadanie sylaby apa z przedłużeniem momentu zwarcia warg, - wypowiadanie sylab ap, op, ep, yp, up z przedłużeniem zwarcia warg, - ćwiczenia z rurką (przenoszenie kawałków papieru), - ziewanie. Ćwiczenia żuchwy: - opuszczanie i unoszenie żuchwy ku górze, - wykonywanie ruchów poziomych,

10 - ruchy do przodu i do tyłu. 3. Ćwiczenia emisyjno - głosowe - wyrabianie właściwej tonacji, ćwiczenia umiejętności modulowania siły głosu i prawidłowego brzmienia głosek w sylabach, wyrazach, zdaniach, naśladowanie głosów. - próby wymowy poszczególnych bądź niektórych samogłosek na różnej tonacji, - ćwiczenia na wyrazach dźwiękonaśladowczych ( muuu..., chał chał..., pi pi..., itp.), - stajemy swobodnie w niewielkim rozkroku, ręce luźno zwisają wzdłuż ciała, głowa lekko pochylona do przodu. Unosząc powoli głowę, bierzemy głęboki wdech a wypuszczamy gwałtownie parskając jak koń (powtarzamy kilka razy), - wyobraźcie sobie, że jesteśmy w lesie i chcemy przywołać koleżankę i kolegę, których nie widzimy a) przeciągamy samogłoskę w pierwszej sylabie: Baaa...siu!, Maaaaa...ćku! b) przeciągamy samogłoskę w drugiej sylabie: Elkaaaaa...!, Tomkuuuuu...! III. ĆWICZENIA WŁAŚCIWE Z ZAKRESU KOREKCJI WAD WYMOWY - utrwalanie głoski korygowanej w sylabach otwartych i zamkniętych, - utrwalanie głoski korygowanej w strukturze logotomowej, - utrwalanie głoski korygowanej w wyrazach w nagłosie, śródgłosie i wygłosie, - utrwalanie głoski korygowanej w zdaniach, - automatyzacja poprawnej... Dostęp do pełnej treści możliwy po zalogowaniu. Literka.pl Literka.pl