GRAMATYKA HISTORYCZNA JĘZYKA POLSKIEGO

Transkrypt

1 Z. KLEMENSIEWICZ, T. LEHR-SPŁAWIŃSKI S. URBANCZYK GRAMATYKA HISTORYCZNA JĘZYKA POLSKIEGO 1955 PAŃSTWOWE WYDAWNICTWO NAUKOWE

2 SPIS EZE ZY Skróty języków i gwar 13 Skróty zabytków 13 Skróty nazwisk 14 Wstęp 15 str. FONETYKA I. JĘZYKI SŁOWIAŃSKIE I MIEJSCE WŚRÓD NICH JĘZYKA POLSKIEGO i 1. Języki słowiańskie. Języki indoeuropejskie Bałtyeko-słowiańska wspólnota językowa Prasłowiańska wspólnota językowa Bóżnice gwarowe w języku prasłowiańskim ^ Zachodnio-słowiańska wspólnota językowa Narzecza tzw. lechickie Początki języka polskiego 37 II. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ROZWOJU POLSKIEGO SYSTEMU SAMOGŁOSKOWEGO 8. Prasłowiańskapodstawarozwojowapolskiego systemu samogłoskowego Iloczas i akcent. Charakterystyka ogólna^ Bozwój akcentu i iloczasu we wczesnej fazie prasłowiańszczyzny Dalszy rozwój prasłowiańskiego systemu i*akcentowo-iloczasowego Bozwój prasłowiańskiego systemu intonacyjnego na obszarze polskopomorskim Wzdłużenie zastępcze ' Kontrakcja Polskie i pomorskie samogłoski długie innego pochodzenia Charakterystyka polskiego systemu iloczasowego Bozwój akcentu na obszarze polsko-pomorskim ^Chronologia rozwoju akcentufpolskiego 64 III. SZCZEGÓŁOWY OPIS ROZWOJU POLSKIEGO SYSTEMU GŁOSKOWEGO 19. Bozwój samogłoski *i 68 20, Bozwój samogłoski *y 73

3 6 Spis rzeczy 21. Jakościowy rozwój samogłoski *e Jakościowy rozwój samogłoski *6 ' Iloczasowy rozwój staropolskich kontynuantów *e *& i ich dalsze zmiany jakościowe Staropolskie e powstałe ze ściągnięcia Dalszy rozwój staropolskiego e Bozwój samogłoski *a Dalszy rozwój staropolskiego da Bozwój samogłoski *o. : Dalszy rozwój staropolskiego do Bozwój samogłoski *u Bozwój samogłosek nosowych *ę *g Bozwój tzw. jerów Spółgłoski płynne zgłoskotwórcze r Irl' (grupy typu trt tft ilt tl't) Polski rozwój *trt.'..... " Polski rozwój *ift Polski rozwój *tlt Polski rozwój *tl't Dwugłoski or ofer el Polski rozwój *ort *ou...' Polski rozwój *tmi *tolt Polski rozwój Hert *telt.. ' : Zestawienie kierunków rozwoju samogłosek współczesnej polszczyzny piśmiennej Podstawa rozwojowa polskiego systemu spółgłoskowego Bozwój spółgłosek *p *b Bozwój spółgłosek *p' *pj *b' *bj Bozwój spółgłosek *t *d Bozwój spółgłosek *t' *d' Bozwój spółgłosek *tj *dj Bozwój spółgłosek *k *g Bozwój spółgłoski *v i powstanie spółgłoski / Bozwój spółgłoski *»' *vj i powstanie spółgłoski /' Bozwój spółgłosek *s *z ' Bozwój spółgłosek V V Bozwój spółgłosek *$ *z Bozwój spółgłoski *ch i powstanie ch' Bozwój głoski j... : Bozwój spółgłosek *c' *g' Bozwój spółgłoski * o Mieszanie spółgłosek syczących, szumiących i ciszących Bozwój spółgłoski *r Bozwój spółgłosek V *rj Bozwój spółgłoski *l Bozwój spółgłosek *V *lj Bozwój spółgłosek *m *m' *mj Bozwój spółgłosek *n *»' *nj Upraszczanie grup spółgłoskowych Zestawienie kierunków rozwoju współczesnych spółgłosek w polszczyźnie piśmiennej 155

4 Spis rzeczy SŁOWOTWÓBSTWO CZĘŚĆ OGÓLNA I. WIADOMOŚCI WSTĘPNE O SŁOWOTWÓRCZEJ BUDOWIE WYRAZÓW I PRZEOBRAŻENIACH ROZWOJOWYCH W ZASOBIE FORMANTÓW 1. Uwagi o układzie materiału Elementy morfologicznej analizy wyrazu Słowotwórcza analiza wyrazu Wzajemny stosunek wyrazu podstawowego i pochodnego Analiza morfologiczna a słowotwórcza Formant Powstawanie formantów z samoistnych wyrazów Powstawanie formantów w procesie perintegracji i absorpcji Powstawanie formantów wskutek kontaminacji Wielofunkcyjność formantu. Oboczność formantów w obrębie jednej kategorii semantycznej 177 II. PRZEOBRAŻENIA ROZWOJOWE ZASOBU FORMANTÓW 11. Zmiany historyczne żywotności formantów Leksykalizacja. Zacieranie się wyrazistości formantów Staropolskie imiona osobowe jako przykład zamierającej z czasem struktury słowotwórczej, Pormanty zapożyczone Powstawanie nowych wyrazów wskutek kontaminacji 191 CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA "i. RDZEŃ 16. Bdzenie oboczne Bdzenie podwojone Zacieranie się pierwotnych granic rdzenia 195 n. FORMANTY A. Pormanty przyrostkowe 1. Przyrostkowe formanty rzeczownikowe 19. Nazwy działacza Nazwy zawodowe Nazwy znamionujące Nazwy odśrodowiskowe Nazwy styczności Nazwy żeńskośoi ; Nazwy czynności lub stanu Nazwy właściwości Nazwy narzędzia 209

5 8 Spis rzeczy 28. Nazwy materiałowe Nazwy wytworu Nazwy przestrzenne Nazwy zbiorowości Nazwy pomniejszające (deminutywne) lub z dodatnim zabarwieniem uczuciowym Nazwy powiększające (augmentatywne) lub z ujemnym zabarwieniem uczuciowym Bzećzowniki ogólnikowo pochodne Przegląd przyrostkowych formantów rzeczownikowych i ich funkcji Przyrostkowe formanty przymiotnikowe 36. Przymiotniki przynależnościowe Przymiotniki materiałowe *Przymiotniki skłonnościowe Przymiotniki czynnościowe lub stanowe Przymiotniki możliwościowe Przymiotniki stopnia natężenia Przymiotniki podobieństwa Przymiotniki własnościowe Przegląd przyrostkowych formantów przymiotnikowych i ich funkcji Przyrostkowe formanty zaimkowe, liczebnikowe i przysłówkowe 45. Przyrostkowe formanty zaimkowe Przyrostkowe formanty liczebnikowe Przyrostkowe formanty przysłówkowe Przyrostkowe formanty czasownikowe 48. Ogólna charakterystyka funkcji przyrostkowego formantu czasownikowego Przegląd przyrostkowych formantów czasownikowych 242 B. Formanty przedrostkowe 50. Zasób przedrostków Przedrostkowe formanty czasownikowe Przedrostkowe formanty rzeczownikowe Przedrostkowe formanty przymiotnikowe 254 III. WYRAZY ZŁOŻONE 54. Wyrazy złożone Złożenia z pierwszym członem na -o Złożenia z pierwszym członem na -i\\-y Złożenia z pierwszym członem inaczej ukształtowanym niż przez morfem -o-, '-i- 257

6 Spis rzeczy 58. Zrosty Zestawienia Skrótowce 259 FLEKSJA 1. 0 kierunkach rozwoju psł. szeregów fleksyjnych na podłożu języka polskiego 265 DEKLINACJA A. Deklinacja rzeczowników 1. Odmiana rzeczowników męskich 2. Mianownik 1. p Dopełniacz 1. p, Celownik 1. p ' Biernik Lp Narzędnik 1. p ' Miejscownik 1. p Wołacz 1. p Mianownik i wołacz 1. mn Dopełniacz 1. mn Celownik 1. mn Biernik 1. mn Narzędnik 1. mn Miejscownik 1. mn Odmiana rzeczowników żeńskich samogłoskowych 15. Mianownik 1. p Dopełniacz 1. p Celownik 1. p Biernik 1. p Narzędnik 1. p Miejscownik 1. p Wołacz 1. p Mianownik, biernik, wołacz 1. mn Dopełniacz 1. mn Celownik 1. mn " Narzędnik 1. mn Miejscownik 1. mn Odmiana rzeczowników żeńskich spółgłoskowych 27. Mianownik i biernik 1. p Dopełniacz 1. p Celownik 1. p Narzędnik 1. p 297

7 10 Spis rzeczy 31. Miejscowmk 1. p Wołacz 1. p.. : : Mianownik i wołacz 1. mn Dopełniacz 1. mn *" Celownik 1. mn Biernik 1. mn Narzędnik 1. mn, Miejscownik 1. mn Odmiana rzeczowników nijakich 39. Mianownik, biernik, wołacz 1. p Dopełniacz 1. p Celownik 1. p * Narzędnik 1. p ' Miejscownik 1. p, Mianownik, biernik, wołacz 1. mn " Dopełniacz 1. mn : Celownik 1. mn Narzędnik 1. mn 306' 48. Miejscownik 1. mn Odmiana mieszana rzeczowników 49. Odmiana rzeczowników męskich o tematach na -o Odmiana rzeczowników męskich o tematach, na -a Bzeczowniki zbiorowe typu bracia Odmiana rzeczowników nijakich na -um Szczątki liczby podwójnej 53. Zanik liczby podwójnej Mianownik i biernik 1. pd Dopełniacz i miejscownik 1. pd Celownik i narzędnik 1. pd 311 B. Deklinacja zaimków 1. Deklinacja zaimków rodzajowych 57. Odmiana męska i nijaka w liczbie pojedynczej Odmiana żeńska w liczbie pojedynczej Odmiana zaimków w liczbie mnogiej Szczątki odmiany zaimków w liczbie podwójnej Deklinacja zaimków jednorodzajowych 61. Odmiana zaimków kto nim(o), , 62. Odmiana zaimków co nic(o) Odmiana zaimków osobowych i zwrotnego 321

8 Spis rzeczy 11 C. Deklinacja przymiotników 64. Dwojatta odmiana przymiotnika w języku prasłowiańskim Odmiana niezłożona przymiotników f ' 65. Szczątki odmiany niezłożonej w polszczyźnie Odmiana złożona przymiotników 66. Podstawa rozwojowa polskiej odmiany złożonej przymiotników Odmiana męska i nijaka w liczbie pojedynczej Odmiana żeńska przymiotników w liczbie pojedynczej Odmiana przymiotników w liczbie mnogiej Szczątki liczby podwójnej..." 336 D. Deklinacja liczebników 71. Odmiana liczebnika dwa Odmiana liczebnika trzy Odmiana liczebnika cztery Odmiana liczebników pięć do dziesięć Odmiana liczebników jedenaście do dziewiętnaście Odmiana liczebnika dwadzieścia Odmiana liczebników trzydzieści czterdzieści t Odmiana liczebników pięćdziesiąt do dziewięćdziesiąt Odmiana liczebnika sto Odmiana liczebnika dwieście Odmiana liczebników trzysta czterysta Odmiana liczebników pięćset do dziewięćset Zwięzły przegląd historii rozwoju form liczebnika głównego Odmiana liczebnika zbiorowego Odmiana liczebników nieokreślonych Liczebniki ułamkowe 356 II. KONIUGACJA 87. Formy czasu teraźniejszego Formy osobowe nazywające czynność lub stan w przeszłości Nowa odmiana jestem Formy czasu przyszłego Formy trybu rozkazującego Formy trybu przypuszczającego 378 r 93. Imiesłów czynny czasu teraźniejszego Imiesłowy' czynne czasu przeszłego Imiesłowy bierne Bezokolicznik 388

9 12 Spis rzeczy SKŁADNIA 1. Wstęp # 393 I. ZDANIE POJEDYNCZE A. Związek główny podmiotu z orzeczeniem 2. Podmiot Orzeczenie 399 B. Związki poboczne 4. Związki z przydawką Związki z dopełnieniem Związki z okolicznikiem Składniowe użycie formy imiesłowu nieodmiennego Imiesłów bierny na -ono, -no, -to z funkcji czynnego orzeczenia zdań bezpodmiotowych Konstrukcja biernika z bezokolicznikiem 435 II. ZDANIE ZŁOŻONE 10. Zdanie współrzędnie złożone Zdanie złożone z podrzędnym podmiotowym Zdanie złożone z podrzędnym dopełnieniowym Zdanie złożone z podrzędnym przydawkowym Zdanie złożone z podrzędnym orzecznikowym Zdanie złożone z podrzędnym czasowym Zdanie złożone z podrzędnym miejscowym Zdanie złożone z podrzędnym sposobowym Zdanie złożone z podrzędnym stopnia i miary Zdanie złożone z podrzędnym celowymi? Zdanie złożone z podrzędnym przyczynowym Zdanie złożone z podrzędnym warunkowym Zdanie złożone z podrzędnym przyzwalającym Zdanie złożone z podrzędnym skutkowym Zdanie złożone z imiesłowowym równoważnikiem zdania Zdanie dwuczłonowe zestawione 508 Wskazówki bibliograficzne Indeks Wskazówki bibliograficzne Indeks 513