WPŁYW PŁACY MINIMALNEJ NA POZIOM ZATRUDNIENIA W POLSCE

Transkrypt

1 Mariusz Nyk Katedra Ekonoii Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania ul. Sienkiewicza 9, Łódź MNyk@interia.pl WPŁYW PŁACY MINIMALNEJ NA POZIOM ZATRUDNIENIA W POLSCE Abstrakt Niniejsze opracowanie podejuje próbę wyjaśnienia wpływu inialnego wynagrodzenia na jedną z najważniejszych akroekonoicznych wielkości, świadczących o kondycji gospodarki, jaką jest pozio zatrudnienia. Cele pracy jest również zbadanie związku iędzy dynaiką przeciętnego wynagrodzenia, płacą inialną oraz zatrudnienia w Polsce w latach Modelowe ujęcie pracy pozwala autorowi na przedstawienie pewnego związku korelacyjnego oraz siły wpływu wynagrodzenia inialnego na dynaikę zatrudnienia. Opracowanie a charakter teoretyczno-epiryczny. W pierwszej części zwraca się uwagę na istotę i funkcje płacy inialnej w Polsce oraz dokonana jest analiza porównawcza tej płacy w wybranych krajach Unii Europejskiej. W kolejnej części pracy zostaną wyciągnięte wnioski płynące z analizy statystyczno-ekonoicznej oraz prognoza krótkookresowa na podstawie danych epirycznych. Słowa kluczowe: płaca inialna, zatrudnienie, dynaika płacy inialnej, związek iędzy płacą inialną a pozioe zatrudnienia w Polsce Wprowadzenie Instytucje rynku pracy w Polsce istnieją już szesnaście lat. W okresie ty trwały dyskusje wśród polityków, naukowców oraz ekspertów, dotyczących czynników styulujących pozio zatrudnienia w Polsce. Jedny z podnoszonych probleów była ocena wpływu ustawodawstwa płacy inialnej na kształtowanie się liczby osób pracujących w gospodarce. Od lat nie ilkną spory, wśród ekonoistów, na teat sensu istnienia instytucji płacy inialnej. Kategoria ta jest przediote zainteresowań wielu środowisk, gdyż a ona duże znaczenie w polityce społeczno-gospodarczej wielu krajów. Zwolennicy inialnego wynagrodzenia przekonują o jej wpływie na zapobieganie w nadiernej eksploatacji pracowników. Przeciwnicy ustawy o płacy inialnej podkreślają jej negatywny wpływ na kształtowanie się sytuacji na rynku pracy oraz na pogorszenie statusu pracodawcy (wzrost kosztów pracy). Niniejsze opracowanie podejuje próbę wyjaśnienia wpływu inialnego wynagrodzenia na jedną z najważniejszych akroekonoicznych wielkości, świadczących o kondycji gospodarki, jaką jest pozio zatrudnienia. Cele pracy jest również zbadanie związku iędzy dynaiką przeciętnego wynagrodzenia, płacą inialną oraz zatrudnienia w Polsce w latach Modelowe ujęcie pracy pozwala autorowi na przedstawienie pewnego związku korelacyjnego oraz siły wpływu wynagrodzenia inialnego na dynaikę zatrudnienia. Opracowanie a charakter teoretyczno-epiryczny. W pierwszej części zwraca się uwagę na istotę i funkcje płacy inialnej w Polsce oraz dokonana jest analiza porównawcza tej płacy w wy-

2 Wpływ płacy inialnej na pozio zatrudnienia w Polsce 135 branych krajach Unii Europejskiej. W kolejnej części pracy zostaną wyciągnięte wnioski płynące z analizy statystyczno-ekonoicznej oraz prognoza krótkookresowa na podstawie danych epirycznych. Istota i funkcje płacy inialnej oraz sposoby jej ustalania Płaca inialna to najniższe wynagrodzenie jakie ożna zapłacić pracownikowi zatrudnioneu na uowę o pracę w pełny wyiarze czasu pracy 1. Wynagrodzenie to ustalane jest najczęściej w drodze prawnej przez dane państwo. Wykładnia tej definicji pozwala na twierdzić, iż chodzi tu o kwotę ustaloną legislacyjnie, do której pracownik a roszczenia prawne w przypadku jej nieprzestrzegania. Kwota ta w Polsce jest ustalana jednakowa dla całego kraju przez przedstawicieli rządu, związków zawodowych oraz konfederacji pracodawców (tzw. Koisja Trójstronna). Płaca ta przysługuje za pracę prostą, nieuciążliwą, wykonywaną w noralnych warunkach. Warto zwrócić uwagę, iż etody ustalania płacy inialnej w różnych krajach są odienne. Również zakres jej stosowania jest niejednakowy. Różnice dotyczą tu zwłaszcza wieku pracowników obejowanych kategorią płacy inialnej. Mio pewnych odrębności w stosowaniu instytucji płacy inialnej, etod jej podwyższania i kontroli, kategoria ta wykazuje wiele wspólnych cech w różnych krajach świata 2. Wynika to z szerokiego zakresu i skuteczności działań Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP). Jedny z podstawowych zagadnień dotyczących wynagrodzenia inialnego jest pytanie o zadania, jakie a do spełnienia ta kategoria. Przediote wielu dyskusji jest rola płacy; ekonoiczna czy społeczna? Zadanie płacy inialnej jest: walka z pauperyzacją społeczeństwa zapewnienie odpowiedniego poziou życia dążenie do likwidacji nadiernej eksploatacji pracowników zapobieganie konflikto w pracy eliinowanie pewnych for nieuczciwej konkurencji propagowanie rozwoju ekonoicznego, cywilizacyjnego oraz stabilności ekonoicznej. Jak wynika z zadań, jakie a do spełnienia płaca inialna, uwidacznia się wzajene powiązanie aspektu ekonoicznego i społecznego tej kategorii. Przyjuje się założenie, że najniższe wynagrodzenie a zapewnić pozio życia, który pozwoli na uczestnictwo w życiu danej zbiorowości, nie będzie czynnikie izolacji i postępującego ubóstwa najniżej zarabiających. Określenie poziou najniższej płacy powinno być dokonywane według ożliwości i warunków ekonoicznych danego kraju z uwzględnienie 3 : potrzeb robotników i ich rodzin odpowiednio do ogólnego poziou płac w dany kraju, kosztów utrzyania, świadczeń socjalnych i poziou życia porównywalnych grup społecznych czynników ekonoicznych zawierających wyagania rozwoju ekonoicznego, wydajności oraz wykorzystania osiąganych korzyści do podwyższania poziou życia. Obecnie do wyliczenia najniższego wynagrodzenia stosuje się forułę wprowadzoną w życie w 1991 roku 4 : 1 Ustawa o płacy inialnej z dnia 1 lipca 2005r.. 2 Z. Jacukowicz, Zróżnicowanie płac w Polsce, w krajach Unii Europejskiej i w USA, IPISS, Warszawa 2000r. 3 Konwencja nr 131 dotycząca ustalania płacy inialnej (1970), art3., MOP. 4 J. Pióro, Regulain wynagradzania, Warszawa 2000, s.32.

3 136 Mariusz Nyk gdzie: W -płaca inialna W = W n * a * f Wn -przeciętne iesięczne wydatki na osobę w I grupie kwintylowej gospodarstw pracowniczych a przeciętna liczba osób przypadająca na jedna osobę czynną zawodowo w I grupie kwintylowej gospodarstw pracowniczych ( w 2004 roku ta liczba wynosiła 3,57) f udział wynagrodzeń osobowych w przeciętnych wydatkach iesięcznych (przyjęto, ze współczynnik ten wynosi 0,5; czyli wynagrodzenia pokrywają połowę wydatków najuboższych gospodarstw doowych) Arguenty przeciwko stosowaniu najniższego wynagrodzenia dotyczą podporządkowaniu tej kategorii celo ekonoiczny i rozwojowy. Należą do nich przede wszystki pewne zagrożenia, jakie wynikają z istnienia tej kategorii,.in.: zachwianie zdolności płatniczej firy, nasilenie bezrobocia, spadek poziou zatrudnienia, zjawiska inflacyjne (spirala inflacyjna), zachwianie równowagi na rynku pracy. Dość szeroko stosowany kryteriu przy wyznaczaniu płacy inialnej jest określenie jej na pozioie 50% 5 przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce. Przyjęcie do ustalenia płacy inialnej iernika kosztów utrzyania pełni przede wszystki funkcje społeczną. Natoiast porównywanie najniższego wynagrodzenia do średniej płacy realizuje funkcje ekonoiczną wiąże się z opłacalnością pracy. Pozio i dynaika płacy inialnej w Polsce Poniższy wykres przedstawia kształtowanie się wynagrodzenia inialnego w Polsce w latach Z diagrau wynika, iż ay do czynienia z tendencją wzrostową tej płacy. Warto zwrócić uwagę, iż kategoria przedstawiona jest w wartościach noinalnych. Wyciągnięcie prawidłowych wniosków jest ożliwe bez weryfikacji tej wielkości o wskaźnik wzrostu cen, ponieważ inflacja jest deterinantą płacy inialnej. W dużej ierze jednak wzrost badanej wielkości, w obserwowany okresie, zawdzięcza się znacznej roli Koisji Trójstronnej, a w szczególności przedstawicielo związków zawodowych. Powszechna jest opinia, iż płaca inialna jest środkie łagodzenia konfliktów społecznych i oddziałuje na rozwarstwienie wynagrodzeń. Z wykresu wynika, że dynaika wzrostu wynagrodzenia inialnego w badany okresie była dość stabilna i wahała się w przedziale 3% - 5% 6. Ostatnie badane lata charakteryzowały się niższy wzroste noinalny płacy (3% dla roku 2004 i 2005). Jest to poniekąd zasługa wchodzenia gospodarki na ścieżkę stabilnego wzrostu. Wówczas wyagania związków zawodowych są niejsze, gdyż powstają nowe iejsca pracy. W 2001 roku dynaika badanej wielkości była najwyższa i wynosiła 5,7%. Donieywa się, iż strony Koisji Trójstronnej podjęły decyzję o wyższy, jednorazowy wzroście płacy inialnej w 2001 roku, w zaian za pozostawienie nowego poziou wynagrodzenia przez dwa kolejne lata (zob. tabela 1). 5 Miernik rekoendowany przez Międzynarodową Organizacje Pracy (MOP). 6 Obliczenia własne.

4 Wpływ płacy inialnej na pozio zatrudnienia w Polsce 137 Wykres 1. Kształtowanie się płacy inialnej brutto w Polsce w latach (w zł) 900 złotych LATA Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Statistic in Focus 7/2005, Eurostat Biuletyn Inforacyjny Koisji Krajowej NSZZ Solidarność, nr.149, Gdańsk, styczeń 2005,s.17 Tabela 1. Relacja najniższego wynagrodzenia do przeciętnej płacy w Polsce w latach Wyszczególnienie Płaca inialna (w zł) Przeciętne wynagrodzenie* 1598, , , , , , ,45 (w zł) Relacja płacy inialnej do średniego wynagrodzenia (w %) 41,9 37,5 37,2 35,2 35,9 35,3 35,1 *wynagrodzenie przeciętne stanowi wartość brutto obliczoną na koniec I kwartału danego roku.(płaca inialna jest z zasady zieniana w pierwszy kwartale ) Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych zawartych w Zatrudnienie i wynagrodzenie w gospodarce narodowej. Inforacje i opracowania statystyczne, GUS, Warszawa Powyższe obliczenia pozwalają na zaobserwowanie dużych odchyleń poiędzy sugestiai MOP dotyczącyi relacji płacy inialnej do przeciętnego wynagrodzenia a rzeczywistością na polski rynku pracy. Początkowo MOP rekoendowała ten współczynnik na pozioie 50%. Obecnie toczą się dyskusje nad podniesienie tego wskaźnika do poziou 65%-70%. Dane w tabeli uwidaczniają w badany okresie, iż współczynnik ten dla Polski jest niski, a zaraze dość stabilny wynosi około 36%. Jest to efekt.in. zbliżonej dynaiki przeciętnego wynagrodzenia w Polsce (kształtowanego przez niewidzialną rękę rynku) do dynaiki płacy inialnej (ustalanej adinistracyjnie). Oznacza to, że płaca inialna jest funkcją przeciętnego wynagrodzenia. Współczynnik deterinacji dla ziennych wynosi 0,95. Oznacza to, że w 95% płaca inialna jest objaśniana przez przeciętne wynagrodzenie brutto. Rok 1999 wyróżnia się wysokością współczynnika - płaca najniższa do wynagrodzenie

5 138 Mariusz Nyk przeciętnego - wynosiła on wówczas 41,9%. Mogło to być następstwe dysproporcji w dynaice badanych wielkości. Płaca inialna jest również deterinantą przeciętnego poziou zatrudnienia. Poniższa tabela 2, przedstawia pozio najniższego wynagrodzenia oraz zatrudnienie. Jednakże pozio zatrudnienia został celowo wybrany w badany okresie dla drugiego kwartału, ponieważ płaca inialna z reguły jest ustalana w pierwszy kwartale danego roku (w większości był to styczeń ). Wielkości akroekonoiczne,.in. zatrudnienie, reagują na ziany z pewny opóźnienie. Dla potrzeb powyższej analizy, zakłada się, że przeciętny pozio zatrudnienia w drugi kwartale jest wynikie zian w zapisie ustawy o płacy inialnej. Tabela 2. Pozio zatrudnienia a płaca inialna w Polsce w latach r. Wyszczególnienie Pozio zatrud. 8717,4 8106,5 7851,6 7535,3 7617,7 7284,5 7386,1 w II kw. (w tys os.) Dynaika zatrud. 99,7 99,6 99,4 99,3 100,1 100,4 100,8 (rok pop.=100) Płaca ini w zł Dynaika płacy (rok pop.=100) 135,1 104,5 108,6 100,0 105,3 103,0 103,0 Źródło: Zatrudnienie i wynagrodzenie w gospodarce narodowej, Inforacje i opracowania statystyczne, GUS, Warszawa. Obliczenia własne. Badany okres ożna podzielić na dwa etapy. Pierwszy to lata , wówczas charakterystyczna była ujena stopa wzrostu poziou zatrudnienia, oraz wysoka (najwyższa w 1999 roku 35,1%),dodatnia stopa wzrostu poziou płacy inialnej. Te zjawiska potwierdzają tezę, o duży znaczeniu roli związków zawodowych. Najniższe wynagrodzenie rokrocznie zwiększało się w znaczny stopniu (w większości tepo zian było większe od stopy inflacji) koszte zniejszania się poziou zatrudnienia (przeciętnie o 3,5%). Drugi etap to lata Zaobserwowano wówczas tendencję wzrostu poziou przeciętnego zatrudnienia w drugi kwartale, oraz niższe, przeciętne tepo wzrostu płacy inialnej. Progray przedakcesyjne i akcesyjne, dotyczące rynku pracy, iały swoje efekty w tworzeniu nowych iejsc pracy. Natoiast osłabła rola związków zawodowych zauważono, iż ustawa o związkach zawodowych stała się parasole ochronny dla pracujących a nie dla bezrobotnych Związek iędzy płacą inialną a zatrudnienie Obserwując dane statystyczne w badanych latach ożna zauważyć pewien trend dla korelacji badanych wielkości, tj. płacy inialnej oraz zatrudnienia (zob. wykres 2).

6 Wpływ płacy inialnej na pozio zatrudnienia w Polsce 139 Wykres 2. Graficzne ujecie korelacji płacy inialnej oraz przeciętnego poziou zatrudnienia. zatrudnienie (w tys os) płaca inialna(w zł) Źródło: Kreator wykresów na podstawie danych w tabeli 2. Z powyższego wykresu wynika, że zachodzi pewien związek liniowy poiędzy badanyi ziennyi o ujeny nachyleniu. oznacza to, że w długi okresie czasu wzrost płacy inialnej przyczynia się do spadku zatrudnienia w Polsce. Zakładając, że zatrudnienie (Z) jest funkcją tylko najniższego wynagrodzenia (W ), to algebraiczna postać funkcji wygląda następująco: Z( W ) = W + b gdzie: W 0 b- to wyraz wolny funkcji, decydujący o zianie położenia funkcji (przesunięcie o wektor) natoiast uwzględniając dane statystyczne dla powyższych ziennych, otrzyujey: Z( W ) 7,0833W = Z powyższego wynika, iż znak paraetru jest logiczny. Gdyby płaca inialna zniejszyła się o 1,00 złotych, wówczas zatrudnienie wzrosłoby o ponad siede osób (7,08 osoby). Współczynnik (R 2 ) ierzący dopasowanie oszacowanego równania do danych epirycznych wynosi 0,851. Oznacza to, że funkcja wyjaśnia w 85,1% zianę zatrudnienia w wyniku ziany poziou płacy inialnej. Z ekonoetrycznego punktu widzenia nie jest to wysoki stopień dopasowania. Ale jednocześnie ożna stwierdzić, że na pozio zatrudnienia w 14,9% (100%-85,1%) iały wpływ inne czynniki, które nie zostały uwzględnione w badaniu. Jednakże sao dopasowanie nie jest wystarczającą inforacją. Należy policzyć odchylenie standardowe składnika losowego oraz współczynnik zienności (V). V= Y s x100%

7 140 Mariusz Nyk gdzie: s-odchylenie standardowe (7,0833) Σ Z 54499,1 Y=, gdzie n- liczba obserwacji,więc Y= = 7785, 58 n 7 7,0833 V= x 100% = 0,09%, ponieważ V<10%, ożna powiedzieć, że zienność odelu 7785,58 jest niewielka. Gdyby spełnić oczekiwania lobbystów ze związków zawodowych i ustalić płacę inialną na pozioie 1000 złotych brutto, wówczas Z(W ) = - 7,0833 x Z(W ) = -7083, Z(W ) = 6128,7 Oznacza to, ze należałoby się spodziewać przeciętnego poziou zatrudnienia wynoszącego 6128,7 tysięcy osób. Analizując w strukturę przeciętnego zatrudnienia w Polsce w badanych latach ożna zbadać, czy w taki say stopniu pozio płacy inialnej deterinuje zatrudnienie w sektorze prywatnych, jak i w sektorze państwowy. Wykres 3. Sektorowe ujęcie przeciętnego zatrudnienia w relacji do najniższego wynagrodzenia. Sektor publiczny Sektor prywatny zatrudnienie (w tys os) zatrudnienie (w tys os) płaca inialna(w zł) płaca inialna (w zł) Źródło: Kreator wykresów na podstawie Zatrudnienie i wynagrodzenie w gospodarce narodowej, Inforacje i opracowania statystyczne, GUS, Warszawa Sektorowe ujęcie przeciętnego zatrudnienia ukazuje niższą elastyczność funkcji (linie trendu są bardziej stroe). Oznacza to, że zatrudnienie w poszczególnych sektorach w niej-

8 Wpływ płacy inialnej na pozio zatrudnienia w Polsce 141 szy stopniu reaguje na zianę poziou płacy inialnej. Ponadto w sektorze publiczny najniższe wynagrodzenie wyjaśnia przeciętny pozio zatrudnienia w 93,71%, a w sektorze prywatny 42,37% 7. Wskazuje to na fakt, iż w prywatny sektorze w gospodarce polskiej zatrudnienie nie jest jedynie wynikie ustawy o płacy inialnej. Sektor publiczny : Z(W ) = 6,1008W Sektor prywatny: Z(W ) 1,485W , 5 = Duża rozbieżność przy współczynnikach kierunkowych w powyższych funkcjach oże świadczyć o istnieniu szarej strefy w sektorze prywatny. Problee, który dość często jest dyskutowany, okazuje się brak zróżnicowania poziou płacy inialnej w poszczególnych województwach. Przeciwnicy twierdzą, że dochodziłoby do zjawisk patologicznych, np. sztuczne zatrudnianie osób na terenie województwa o niższej płacy inialnej. Warto spojrzeć jak probleatykę kształtowania płacy jest rozwiązywana w pozostałych krajach Unii Europejskiej. Nie oznacza to, że są to lepsze rozwiązania ale w wybranych poniżej krajach, rozwiązania te są stosowane od lat, a rola związków zawodowych jest ograniczona w stosunku do polskich rozwiązań. W Wielkiej Brytanii ustalenie wynagrodzenia jest pozostawione strono uowy. Prawo gwarantuje większości pracowniko wynagrodzenie przynajniej w wysokości krajowej płacy inialnej. Stawka godzinowa dla osób w wieku lat wynosi 4,10 funtów a dla pracowników powyżej 22 roku życia 4,85 funtów 8. Z wynagrodzenia, oprócz podatków i składek na ubezpieczenia społeczne potrącane ogą być opłaty za zakwaterowanie i transport Dla Szwedów obywatele państw należących do Unii Europejskiej (UE) lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EEA) 9 oraz ich rodziny ogą swobodnie przebywać na terytoriu do 3 iesięcy poszukując pracy. Dłuższy pobyt wyaga uzyskania pozwolenia. Pracownik zatrudniany jest na czas określony lub na czas nieokreślony. Zatrudnienie na czas określony jest dozwolone w przypadku zastępstw lub projektów doraźnych. Prawo nie określa wysokości płacy inialnej. Warunki zatrudnienia regulują przede wszystki uowy zbiorowe iędzy związkai zawodowyi a organizacjai reprezentującyi pracodawców. Wyjazd na Cypr następuje na podstawie ważnego paszportu lub dowodu osobistego 10. Przy wjeździe nie usi być dodatkowo rejestrowany pobyt. Bezwzględny warunkie podjęcia pracy zgodnie z prawe cypryjski jest podpisanie uowy o pracę, w której zawarte są podstawowe prawa i obowiązki stron. Ustalenie warunków zatrudnienia jest pozostawione strono uowy. Prawo gwarantuje pracowniko (obcokrajowco), że warunki pracy nie ogą ieć charakteru dyskryinacyjnego i różnić się od warunków oferowanych obywatelo cypryjski. Na zbiorowych porozuieniach podpisanych poiędzy pracodawcai i branżowyi związkai zawodowyi (np. w hotelarstwie, gastronoii) opierają się warunki uowy o pracę kraj nie a ustawowej płacy inialnej. Najniższe dopuszczalne wynagrodzenie w Irlandii ustala Ustawa o inialny wynagrodzeniu za pracę (The National Miniu Wage Act) z 2000 roku 11. Od 1 października 2004r. wynosi ono 7 euro za godzinę. Stawka ta dotyczy doświadczonego dorosłego pracownika, a więc osoby, która ukończyła 18 lat i przepracowała iniu 2 lata od oentu pierwszego zatrudnienia, licząc od ukończenia osienastego roku życia. Minialne wyna- 7 Obliczenia własne. 8 Pozio płacy inialnej w wybranych krajach Unii Europejskiej, (wg stanu na dzień r). 9 Op. cit. 10 Op. cit. 11 Op. cit.

9 142 Mariusz Nyk grodzenie za pracę osoby poniżej 18 roku życia wynosi obecnie 4,90 Euro za godzinę, pracownika w okresie pierwszego roku zatrudnienia podjętego po ukończeniu 18 lat 5,60 Euro, a takiego saego pracownika w okresie drugiego roku pracy od oentu podjęcia pierwszego zatrudnienia po uzyskaniu pełnoletności 6,30 Euro za godzinę. W niektórych sektorach przeysłu płacę inialną ogą norować odrębne przepisy. Podsuowanie Powyższe opracowanie pozwala na sforułowanie kilku tez dotyczących badanego probleu. Po pierwsze, płaca inialna nie jest znaczący czynnikie określający kształtowanie się przeciętnego poziou zatrudnienia w Polsce. W obserwowanych latach dostrzega się początkowo (do 2001 roku) wysoką dynaikę płacy inialnej. Kolejne obserwowane lata to niższe tepo wzrostu badanej wielkości, co świadczy o słabnącej roli związków zawodowych w tworzeniu się systeu płac w Polsce. Istnieje w Polsce duża rozbieżność poiędzy najniższy a przeciętny wynagrodzenie. Znaczna część pracodawców postrzega płace inialna jako czynnik podwyższający koszty pracy ( skłonność do pojawienia się szarej strefy, koszty pozapłacowe). W ostatni okresie ustalanie płacy inialnej nie jest priorytete dla działań Koisji Trójstronnej, gdyż ay do czynienia ze zwiększony tepe tworzenia się nowych iejsc pracy. Istota i sposób ustalania inialnego wynagrodzenia różnie są postrzegane. Odbiega się od sztywnego systeu ustalania płacy inialnej obligatoryjnej dla wszystkich. Coraz większe znaczenie przywiązuje się do wieku, stażu pracy, jakości kapitału ludzkiego, statutu czy też branży w jakiej dany pracownik wykonuje swoją pracę. Z Kodeksu Pracy wynika ożliwość ustalania przez pracodawców zróżnicowania stawki płacy inialnej dla łodych pracowników. Jest to przejawe pewnego uelastycznienia rynku pracy. W pierwszy roku pracy płaca inialna oże być ustalona na pozioie 80% ustawowego najniższego wynagrodzenia oraz 90% w drugi roku pracy. BIBLIOGRAFIA: 1. Borkowska S., Juchnowicz M.,(1999) Efektywne systey wynagrodzeń, IPiSS, Warszawa. 2. Borkowska S., (2000) Pakietowe systey wynagrodzeń, IPiSS, Warszawa. 3. Jacukowicz Z.,(2000) Zróżnicowanie płac w Polsce, w krajach Unii Europejskiej i w USA, IPISS, Warszawa. 4. Kabaj M., (2003) Partycypacyjne systey wynagrodzeń, IPiSS, Warszawa. 5. Pióro J., (2000) Regulain wynagradzania, Warszawa.