Zakończenie -el zawiera e ruchome: Wackernagel, Wackernagla, o Wackernaglu; Diesel, Diesla, o Dieslu; Weigel, Weigla, o Weiglu.

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Zakończenie -el zawiera e ruchome: Wackernagel, Wackernagla, o Wackernaglu; Diesel, Diesla, o Dieslu; Weigel, Weigla, o Weiglu."

Danuta Sowa
8 lat temu
Przeglądów:

1 ODCINEK XVII Odmień także po niemiecku, włosku i węgiersku Tylko, że po polsku. W poprzednim odcinku można było szczegółowo zapoznać się z teorią dotyczącą odmiany nazwisk angielskich i francuskich, a nawet rozwiązać kilka, związanych z nią ćwiczeń; dziś skupimy się na tych, być może rzadziej pojawiających się w polszczyźnie nazwiskach włoskich, niemieckich i węgierskich. Mimo ich mniejszej frekwencji w mowie i piśmie, warto wiedzieć, jaka odmiana je obowiązuje. Nie tylko po to, by błysnąć w towarzystwie 1. Na rozruszanie, czyli trochę praktyki Podaj właściwe formy przypadków nazwisk w nawiasach: 1.Już w podstawówce czytała (Schiller) i (Goethe). 2. Jeśli słuchała tenorów, to tylko (Pavarotti), a jeśli mówiła o malarstwie to zwykle o (Botticelli). 2. Ku przestrodze, czyli teorii słów kilka Odmiana obcych nazwisk wydaje się Polakom niepotrzebna czy nawet błędna, dlatego w większości przypadków albo nie robią tego wcale, pozostawiając formy mianownikowe, albo odmieniają niepoprawnie; w piśmie często w złym miejscu stawiają apostrof. Teoria Nazwiska niemieckie Zasady dotyczące nazwisk angielskich i francuskich stosują się też do nazwisk niemieckich. Przede wszystkim zachowujemy oryginalną pisownię nazwisk, których właścicielami są Niemcy; spolszczeń typu Szyler (Schiller), Gete (Goethe) nie należy współcześnie stosować. Dodatkowo trzeba uwzględnić następujące reguły: W zakończeniu -er pozostawiamy w przypadkach zależnych samogłoskę e: Schiller, Schillera, o Schillerze; Grillparzer, Grillparzera, o Grillparzerze; Beckenbauer, Beckenbauera, o Beckenbauerze. Jedynie w nazwiskach, w których nie utrudnia to wymowy, a które zostały już dawno przyswojone, może wystąpić e ruchome, np. Luter, Lutra, o Lutrze; Schneider, Schneidra, o Schneidrze. Zakończenie -el zawiera e ruchome: Wackernagel, Wackernagla, o Wackernaglu; Diesel, Diesla, o Dieslu; Weigel, Weigla, o Weiglu. Nazwiska zakończone na -e, -i odmieniają się jak przymiotniki apostrofu nie stosujemy; końcowe -i zostaje zachowane, np. Goethe, Goethego, Goethemu, z Goethem, o Goethem; Boehme, Boehmego, Boehmemu, z Boehmem, o Boehmem; Zwingli, Zwingliego, Zwingliemu, z Zwinglim, o Zwinglim; Tschudi, Tschudiego, Tschudiemu, z Tschudim, o Tschudim.

2 Nazwiska zakończone na -au odmieniają się jak rzeczowniki męskie (np. admirał); w miejscowniku nie odmieniają się, więc zalecamy użycie imienia, aby uniknąć wątpliwości co do płci właściciela oraz co do przypadka gramatycznego, np. Lenau, Lenaua, Lenauowi, z Lenauem, o (Nikolausie) Lenau; Murnau, Murnaua, Murnauowi, z Murnauem, o (Friedrichu) Murnau. Nazwiska włoskie Nazwiska zakończone na -i odmieniają się jak przymiotniki; apostrofu w przypadkach zależnych nie stosujemy, np. Paganini, Paganiniego, Paganiniemu, z Paganinim, o Paganinim; Craxi, Craxiego, Craxiemu, z Craxim, o Craxim; Pavarotti, Pavarottiego, Pavarottiemu, z Pavarottim, o Pavarottim. W nazwiskach zakończonych na -li opuszczamy nie wymawianą literę -i przed końcówkami - ego, -emu, np. Torricelli, Torricellego, Torricellemu, z Torricellim, o Torricellim; Botticelli, Botticellego, Botticellemu, z Botticellim, o Botticellim. Podobnie jak przymiotniki odmieniają się nazwiska zakończone na e, np. Dante, Dantego, Dantemu, z Dantem, o Dantem; Malaparte, Malapartego, Malapartemu, z Malapartem, o Malapartem. Nazwiska zakończone na -o odmieniają się tak, jak polskie nazwiska typu Puzio; różnice mogą wystąpić jedynie w miejscowniku: o Tassie, Canaletcie, Tintoretcie (ale: o Puziu), np. Boccaccio, Boccaccia, Boccacciowi, z Boccacciem, o Boccacciu; Leoncavallo, Leoncavalla, Leoncavallowi, z Leoncavallem, o Leoncavallu; Vico, Vica, Vicowi, z Vikiem, o Vicu. Nazwiska węgierskie Nazwiska zakończone na spółgłoskę odmieniamy tak samo jak podobne rzeczowniki polskie, np. Molnár, Molnára, Molnárowi, z Molnárem, o Molnárze; Liszt, Liszta, Lisztowi, z Lisztem, o Liszcie. Nazwiska kończące się na -i oraz -y otrzymują końcówki przymiotnikowe, przy czym przed końcówkami -ego, -emu literę -i lub -y zachowujemy, natomiast przed -im, -ym (i przed końcówkami liczby mnogiej: -ich, -ych; -im, -ym; -imi, -ymi) pomijamy ją, np. Kosztolányi, Kosztolányiego, Kosztolányiemu, z Kosztolányim, o Kosztolányim; Gömöri, Gömöriego, Gömöriemu, z Gömörim, o Gömörim; Ady, Adyego, Adyemu, z Adym, o Adym; Ormandy, Ormandyego, Ormandyemu, z Ormandym, o Ormandym. a) Nazwiska spolszczone nie zachowują -i, -y: Batory, Batorego, Batoremu, z Batorym, o Batorym; Rakoczy, Rakoczego, Rakoczemu, z Rakoczym, o Rakoczym. b) Słowiańskie nazwiska Węgrów zakończone na -szky, -czky zachowujemy w oryginalnej postaci tylko w mianowniku, zaś w pozostałych przypadkach stosujemy polską ortografię w zakończeniach nazwisk (tzn. -szky, -czky zamieniamy na -ski, -cki), np. Rakovszky, Rakovskiego, Rakovskiemu, z Rakovskim, o Rakovskim; Medveczky, Medveckiego, Medveckiemu, z Medveckim, o Medveckim.

3 c) Nazwiska o zakończeniach -gy, -ly, -ny (w wymowie: -d, -j, -ń) odmieniają się jak rzeczowniki typu łabędź, dobrodziej, kamień: Nagy [Nod ], Nagya [Nod a], Nagyowi [Nod owi], z Nagyem [Nod em], o Nagyu [Nod u]; Kodály [Kodaj], Kodálya [Kodaja], Kodályowi [Kodajowi], z Kodályem [Kodajem], o Kodályu [Kodaju]; Arany [Arań], Aranya [Arańa], Aranyowi [Arańowi], z Aranyem [Arańem], o Aranyu [Arańu]. Nazwisko Jókai [Jokaj] może być odmieniane jak rzeczownik lub jak przymiotnik: Jókai, Jókaia, Jókaiowi, z Jókaiem, o Jókaiu; Jókai, Jókaiego, Jókaiemu, z Jókaim, o Jókaim. UWAGA W odmianie nazwisk węgierskich jak pokazują powyższe przykłady nigdy nie stosujemy apostrofu!!! 3. Ćwiczymy, ćwiczymy Odmień nazwiska w nawiasach 1.Już w podstawówce czytała (Schiller) i (Goethe). 2. Jeśli słuchała tenorów, to tylko (Pavarotti), a jeśli mówiła o malarstwie to zwykle o (Botticelli). 3.Wciąż mówiła o (Liszt), a grała (Paganini). 4. Mało kto zna w Polsce twórczość (Zoltán Kodály), ale już zupełne wyjątki mogą powiedzieć słowo o Móru Jókai. Dopisz właściwą formę przypadka Weigel - opowiadam o Luter- o Dante - o Vico - o Ady - o Rakovszky - o Boehme - spotkanie z Zwingli - z Murnau - z Liszt - z Poprawne odpowiedzi. 1.Już w podstawówce czytała Schillera i Goethego. 2. Jeśli słuchała tenorów, to tylko Pavarottiego, jeśli mówiła o malarstwie to zwykle o Botticellim. 3.Wciąż mówiła o Liszcie, a grała Paganiniego. 4. Mało kto zna w Polsce twórczość Zoltána Kodálya, ale już zupełne wyjątki mogą powiedzieć słowo o Móru Jókaiu de Ásva. (lub: o Jókaim) Weigel - o Weiglu Luter- o Lutrze Dante - o Dantem Vico - o Vicu Ady - o Adym

4 Rakovszky - o Rakovskim Boehme - z Boehmem Zwingli - z Zwinglim Murnau - Murnau Liszt z Lisztem 4. Słowem praktyka Najprostszym i najbardziej oczywistym sposobem unikania błędów fleksyjnych jest takie konstruowanie zdań, dzięki któremu nie będziemy stawiać kłopotliwego wyrazu w formie innej niż mianownik. Nie po to jednak od najmłodszych klas szkoły podstawowej uczymy się fleksji, by zapominać o niej lub kombinować tak, by ją omijać. Dlatego wiedzę tę należy regularnie i stopniowo rozwijać. Do perfekcji. 5. Do źródeł Przy dzisiejszym odcinku skorzystaliśmy z: Encyklopedii języka polskiego pod red. S. Urbańczyka, Słownika współczesnego języka polskiego pod red. A. Markowskiego Wielkiego słownika ortograficznego pod red. E. Polańskiego,

Podobne dokumenty

WYMOWA WĘGIERSKICH GŁOSEK

WYMOWA WĘGIERSKICH GŁOSEK SAMOGŁOSKI Wymowa uproszczona Wymowa dla ambitnych a jak polskie o wymawiamy polskie a przy układzie warg jak przy polskim o á jak polskie a jak polskie a e jak polskie e jak