Wmleczarstwie stosuje się różnorodne substancje

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wmleczarstwie stosuje się różnorodne substancje"

Transkrypt

1 Substancje dodatkowe stosowane w serowarstwie MAŁGORZATA ZIARNO, DOROTA ZARĘBA Wmleczarstwie stosuje się różnorodne substancje dodatkowe. Wśród nich można wymienić substancje pomocnicze, np. preparaty koagulujące lub kultury bakteryjne, bez których nie byłaby możliwa produkcja wielu dostępnych na rynku artykułów mleczarskich. Z kolei inne dodatki modyfikują cechy sensoryczne wyrobów lub ich konsystencję. Dodatki te pozwalają rozszerzyć asortyment oferowanych produktów oraz zapewnić ich stałą i powtarzalną jakość. Niektóre z nich mogą również służyć do produkcji żywności funkcjonalnej (np. probiotycznej lub niskotłuszczowej). Bardzo rzadko są stosowane dodatkowe substancje konserwujące. Od 1 lipca 2007 r. obowiązuje już nowe rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz niektórych innych substancji. Rozporządzenie określa zasady dodawania do żywności witamin, składników mineralnych i innych substancji mających wartość odżywczą lub oddziałujących na organizm człowieka. Ponadto w Komisji Europejskiej trwają prace nad nowym rozporządzeniem w sprawie substancji dodawanych do produktów spożywczych, a także nad nowym systemem kategoryzacji produktów spożywczych, który będzie wykorzystany w aneksie I nowego rozporządzenia. Obecnie, zasady wykorzystywania dodatków do produktów spożywczych są opisane w kilkunastu odrębnych aktach prawnych. Nowe rozporządzenie będzie harmonizować dotychczasowe przepisy ustawowe, wykonawcze lub administracyjne krajów członkowskich UE tak, aby zagwarantować skuteczne funkcjonowanie rynku wewnętrznego oraz wysoki poziom ochrony konsumentów. Rozporządzenie będzie uwzględniać i definiować kilka kategorii substancji dodawanych do produktów spożywczych, w tym substancje słodzące, barwniki, środki ochronne, przeciwutleniacze, kwasy, regulatory kwasowości itd., zgodnie z najnowszą wiedzą naukową. Jedynie enzymy będą ujęte w innym, nowym rozporządzeniu. Do żywności będą mogły być dodawane tylko substancje uwzględnione w rozporządzeniu. Wymaga to zaktualizowania informacji o dodatkach stosowanych w produkcji żywności. Prace Komisji Europejskiej rozpoczęły się od analizy grupy produktów mięsnych (mięsa i przetworów mięsnych). W dalszej kolejności analizie zostaną poddane inne grupy produktów żywnościowych, w tym produkty mleczarskie. Sery kwasowe Mikrobiologiczne kultury starterowe. Sery kwasowe (twarogi) powstają w wyniku wytrącenia białek mleka (głównie kazeiny) z powodu obniżenia ph środowiska. W tradycyjnych twarogach obniżenie ph do ok. 4,6 uzyskuje się w wyniku rozwoju bakterii fermentacji mlekowej wytwarzających kwas mlekowy. W związku 34 Streszczenie. Komisja Europejska pracuje obecnie nad nowym rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie substancji dodawanych do produktów spożywczych. W artykule przedstawiono wpsółczesną wiedzę na temat substancji dodatkowych stosowanych w produkcji różnych typów serów. Wśród nich można wymienić substancje pomocnicze, takie jak: preparaty koagulujące lub kultury bakteryjne, dodatki modyfikujące konsystencję lub cechy sensoryczne oraz rzadko stosowane substancje konserwujące. Summary. The European Committee works over a new Regulation of the European Parliament and of the Council in the matter of food additives. The article presents the current knowledge on the food additives used in the production of different types of cheeses. The supportive substances can be mentioned among them, such as: coagulants or bacterial cultures, substances modify consistency or sensory quality, and rarely used conservants. Słowa kluczowe: dodatki do żywności, serowarstwo, sery Key words: food additives, cheesemaking, cheeses z tym podstawowym dodatkiem pomocniczym są mikrobiologiczne kultury starterowe. Są one dostępne albo w postaci starterów do bezpośredniego zaszczepiania mleka przerobowego, tzw. DVS (Direct Vat Set), do których zaliczane są kultury liofilizowane oraz głęboko mrożone, albo starterów służących do przygotowania zakwasów roboczych lub macierzystych. Kultury DVS gwarantują wysoką przeżywalność mikroorganizmów w trakcie zamrażalniczego przechowywania (w wyniku zastosowania krioprotektantów najczęściej jest to proszek mleczny, który zapobiega powstawaniu dużych kryształów lodu uszkadzających bakterie) oraz dużą czystość mikrobiologiczną uzyskaną dzięki szczelnemu zamknięciu opakowania. Coraz rzadziej są stosowane płynne kultury starterowe [20]. Ze względu na różnorodność drobnoustrojów obecnych w kulturze starterowej wyróżnia się startery jednoszczepowe, jednogatunkowe lub wielogatunkowe. Dobór odpowiednich gatunków, a nawet szczepów, odbywa się na podstawie przemian oczekiwanych w czasie procesu fermentacji oraz wpływających na pożądany smak i zapach produktu końcowego, a także jego teksturę. W produkcji serów twarogowych są stosowane mezofilne kultury starterowe typu O (zawierające tylko paciorkowce kwaszące gatunku Lactococcus lactis), typu L lub DL, w skład których dodatkowo wchodzą aromatyzujące paciorkowce Lactococcus lactis subsp. lactis biovar. diacetylactis i/lub Leuconostoc mesenteroides subsp. cremoris. Wraz z rozwojem produkcji żywności funkcjonalnej i wzrostem jej popularności, do starterów do serów kwasowych zaczęto dodawać szczepy probiotyczne bakterii mlekowych [8]. Stosowanie niektórych probiotycznych szczepów bakterii fermentacji mlekowej (tzw. kultur ochronnych) w produkcji serów kwasowych ma na celu ochronę produktu przed rozwojem niepożądanej mikroflory [5, 20].

2 Preparaty koagulujące. W produkcji takich serów jak ricotta do wytrącania białek zamiast bakterii mlekowych stosuje się kwas cytrynowy. Jednoczesne ogrzewanie mleka i zakwaszenie słabym kwasem organicznym powoduje wytrącenie wszystkich białek mleka. Natomiast w produkcji serów typu feta, do którego nie dodaje się bakterii starterowych, stosuje się dodatek glukono-delta-laktonu (GDL, E 575). Obniża on ph mleka do ok. 4,5-4,6, gdyż ulega hydrolizie w roztworach wodnych [11, 17]. Chlorek wapnia (E 509) jest często stosowany w produkcji serów twarogowych zawierających wszystkie białka mleka. Dodatek chlorku wapnia do mleka przerobowego przed jego pasteryzacją wynosi ok. 0,04% i podwyższa udział białek serwatkowych w masie skrzepu. W ten sposób wytrąca się z mleka ok. 96% białek. Sprzyja to zwiększeniu zarówno wydajności produkcji, jak i wartości odżywczej gotowego produktu (wyższa zawartość aminokwasów egzogennych) [15, 19]. Dodatki pomocnicze. Dodatkami pomocniczymi stosowanymi w produkcji twarogów są m.in. gazy stosowane przy pakowaniu serów twarogowych w atmosferze modyfikowanej. Należą do nich azot (E 941) i dwutlenek węgla (E 290) [14]. Są to gazy obojętne wobec produktu oraz dla zdrowia konsumenta i zabezpieczają produkt przed rozwojem drobnoustrojów. Sery podpuszczkowe Mikrobiologiczne kultury starterowe. O rodzaju sera dojrzewającego i jego walorach smakowych oraz strukturalnych w dużym stopniu decydują drobnoustroje użyte w produkcji. Wykorzystując odpowiednie zdolności metaboliczne mikroflory można modelować strukturę, smak i zapach produktu końcowego. Bakterie mlekowe wykorzystywane w procesie produkcji serów podpuszczkowych można podzielić na mezofilne i termofilne. W serach typu holenderskiego (nisko i średnio dogrzewanych) używane są bakterie mezofilne (o optimum wzrostu w temp. 30 C). Natomiast w produkcji serów typu szwajcarskiego (wysoko dogrzewanych) oprócz bakterii mezofilnych wykorzystywane są także bakterie termofilne (z optimum wzrostu w temp. 45 C). Bakterie termofilne cechują się większymi zdolnościami proteolitycznymi, bakterie mezofilne zaś kwaszącymi. Przez rozkład białek, węglowodanów i innych związków prostych wpływają one na bukiet smakowo-zapachowy serów. Typowe kultury serowarskie to przede wszystkim mezofilne paciorkowce mlekowe (typu O, L lub DL) o różnej zdolności do fermentacji cytrynianów. Startery typu O są to wyłącznie kwaszące paciorkowce, nie mające zdolności fermentacji cytrynianów, stosowane w produkcji serów podpuszczkowych typu cheddar, serów typu feta i innych serów bez oczek. Startery typu L mają zdolność do powolnego rozkładu cytrynianów i tworzą niewielkie ilości substancji aromatycznych. Są stosowane w produkcji serów z małą liczbą oczek lub serów bez oczek. Z kolei startery typu DL zawierają dodatkowo szczepy szybko fermentujące cytryniany z wytworzeniem licznych związków zapachowych i dużej ilości gazu (CO 2 ). Kultury typu DL znajdują zastosowanie w produkcji serów podpuszczkowych półtwardych typu holenderskiego, które charakteryzują się bogatym bukietem smakowo-zapachowym oraz dużą liczbą oczek. W niektórych typach serów podpuszczkowych wykorzystuje się gatunki bakterii wspomagających proces dojrzewania. Przykładem są bakterie rodzaje Brevibacterium lub Propionibacterium [9]. 35

3 Fot. Archiwum Dostępne są także mieszanki kultur starterowych zawierających szczepy probiotyczne bakterii mlekowych (Bifidobacterium, Lb. acidophilus), umożliwiające zwiększenie asortymentu produktów funkcjonalnych o probiotyczne sery podpuszczkowe dojrzewające. Należy podkreślić, że dodatek niektórych gatunków bakterii fermentacji mlekowej w produkcji serów długo dojrzewających, oprócz aktywności w czasie procesu dojrzewania, pełni funkcję ochronną korzystnie wpływa na wydłużenie trwałości i bezpieczeństwa zdrowotnego gotowego produktu oraz zapobiega rozwojowi niepożądanej mikroflory [20]. Oddzielną grupą serów dojrzewających są sery z porostem pleśni, przerostem pleśni i pielęgnowanych na maź. W ich produkcji stosuje się dodatkowo kultury zawierające pożądane szczepy pleśni i/lub drożdży, takich jak Penicillium requeforti, Penicillium camemberti, Geotrichum candidum, Saccharomyces cerevisiae, Debaromyces hansenii, Yarrowia lipolytica, Candida utilis [5, 6, 12]. Preparaty koagulujące. Koagulację białek mleka przy wyrobie serów podpuszczkowych prowadzi się z wykorzystaniem enzymów proteolitycznych. Ich zadaniem jest uwolnienie z jednej z frakcji kazeiny (kappa-kazeiny) hydrofilowego glikomakropeptydu, w wyniku czego dochodzi do uszkodzenia warstwy ochronnej miceli kazeinowej i wytrącenia parakazeiny. Wśród stosowanych preparatów proteolitycznych stosowane są mieszanki enzymów wyekstrahowanych z trawieńców młodych cieląt (chymozyna i pepsyna), enzymy pochodzenia mikrobiologicznego oraz enzym chymozyna uzyskany na drodze biotechnologicznej lub mieszanki tych preparatów. Ekstrakty enzymów z trawieńców uzyskuje się od cieląt karmionych mlekiem, jednak ze względu na ograniczenie uboju i wzrost produkcji serów podpuszczkowych tego typu preparaty stosuje się w produkcji serów tradycyjnych, często drogich. Preparaty mikrobiologiczne to enzymy proteolityczne pozyskiwane z wykorzystaniem mikroorganizmów. W serowarstwie najczęściej są wykorzystywane preparaty koagulujące, produkowane przez grzyby Rhizopus miehei. Z kolei preparaty biotechnologiczne otrzymuje się z wykorzystaniem inżynierii genetycznej. Po wprowadzeniu genu kodującego białko syntetyzujące prochymozynę do takich bakterii jak Escherichia 36 coli, Kluyveromyces marxianum var. lacits, Aspergillus niger var. awamori otrzymuje się czysty preparat chymozyny. Zastosowanie alternatywnego sposobu otrzymywania preparatów koagulujących mleko przyczyniło się do pozyskania nowych konsumentów wśród laktoowowegetarian. Warto zwrócić uwagę, że ta grupa konsumentów, nie nabywająca serów otrzymanych z użyciem odzwierzęcych preparatów koagulujących, stale się powiększa [1, 18]. Chlorek wapniowy (E 509) uzupełnia niedobory wapnia w mleku przerobowym, które na skutek pasteryzacji traci niewielką ilość tego pierwiastka, ale istotną dla podpuszczkowego krzepnięcia mleka [10, 19]. Ułatwia on i przyspiesza krzepnięcie podpuszczkowe mleka. Podobny efekt daje dodatek fosforanu wapniowego lub mleczanu wapniowego, jednak wymienione związki są rzadziej stosowane niż chlorek wapniowy [18]. Saletra potasowa (E 252) jest stosowana w przypadku, gdy istnieje ryzyko pojawienia się wad serów zwanych wczesnymi lub późnymi wzdęciami. Wczesne wzdęcia są wywoływane przez bakterie z grupy coli, które mogą dostać się do mleka przerobowego po pasteryzacji lub do skrzepu serowego w początkowych etapach produkcji serów. Z kolei późne wzdęcia są efektem wykiełkowania przetrwalników bakterii fermentacji masłowej rodzaju Clostridium, które mogą pochodzić z mleka surowego [7, 18]. Dlatego azotan potasowy (saletra potasowa) zazwyczaj jest wykorzystywany do mleka niskiej jakości mikrobiologicznej lub gdy produkcja w zakładzie nie odpowiada wymaganiom higieny. Saletrę można wyeliminować z użycia dzięki baktofugacji oraz wysokiej higienie produkcji. Baktofugacja pozwala na usunięcie z mleka przerobowego ok. 99% przetrwalników bakteryjnych, natomiast higiena produkcji zapobiega dostawaniu się bakterii z grupy coli do mleka i skrzepu serowego. Zamiennikiem azotanów jest lizozym (E 1105), enzym rozkładający ścianę komórkową bakterii gram-dodatnich [19]. Farba serowarska jest stosowana w celu ujednolicenia i zintensyfikowania barwy serów, głównie w okresie zimowym, gdy mleko przerobowe zawiera mało karotenoidów. Również mleko przerobowe przeznaczane na sery niskotłuszczowe i półtłuste można barwić farbą serowarską [18, 19]. Klasyczne barwniki mają odcień żółci i pomarańczy. Do barwienia wykorzystuje się głównie farby zawierające alkaliczny roztwór norbiksyny lub β-karoten. Norbiksyna (annatto, E 160b), ekstrakt z rośliny Bixa orellana, jest rozpuszczalna w fazie tłuszczowej. Warto dodać, że handlowe preparaty farb zawierają różne ilości norbiksyny i mają barwę o różnym odcieniu, a dawkę farby, jaką trzeba dodać do mleka, ustala się doświadczalnie [19]. Z kolei β-karoten (E 160) jest barwnikiem pozyskiwanym z kolorowych warzyw i jako prowitamina A może pełnić w serach funkcję suplementu. Inne dodatki, takie jak lecytyna lub przyprawy smakowe, mogą być także dodawane do mleka przerobowego lub skrzepu przed uformowaniem bloków serowych. Lecytyna (E 322) jest glicerofosfolipidem zaliczanym do naturalnych emulgatorów, o istotnych właściwościach obniżających napięcie powierzchniowe i stabilizujących emulsje typu o/w [14]. Może być dodatkiem do odtłuszczonego mleka przerobowego, z którego wytwarzane są niskotłuszczowe sery podpuszczkowe. Sery podpuszczkowe mogą zawierać przyprawy ziołowe lub warzywne (np. zioła prowansalskie, paprykę, pieprz) oraz preparat dymu wędzarniczego. Dodatki smakowe tego typu umożliwiają wzbogacenie asortymentu serów oferowanych konsumentowi. Niektórzy producenci serów podpuszczkowych

4 dojrzewających używają do ich produkcji tanich tłuszczów roślinnych jako zamienników odwirowanego tłuszczu mlecznego. Dodatek tłuszczów roślinnych znacznie obniża koszty produkcji, ale produkt końcowy nie jest już serem, chociaż jako taki bardzo często jest oferowany w handlu. Należy zwrócić uwagę, że w świetle przepisów obecnie obowiązujących w Unii Europejskiej produkt, w składzie którego znajduje się tłuszcz roślinny lub inne składniki zastępujące składniki mleka, nie może być nazywany serem ani innym podobnym określeniem [2, 13]. Chlorek sodu (E 508) dodawany do skrzepu serowego oraz stosowany na powierzchni serów podczas ich dojrzewania reguluje przebieg procesów technologicznych, w tym przemian fizycznych i mikrobiologicznych [19]. Ma za zadanie ułatwić końcowe ociekanie serów, wytworzenie skórki, powstanie właściwych cech smakowo-zapachowych [18]. Jednocześnie sól hamuje rozwój mikroflory, głównie na powierzchni serów. Sól można wprowadzić do serów różnymi metodami: dodając wodny roztwór soli do gęstwy serowej, mieszając rozdrobnioną masę serową z suchą solą, nacierając ser suchą solą lub mocząc ser w solance [19]. Sery kwasowo-podpuszczkowe Sery kwasowo-podpuszczkowe są produkowane z wykorzystaniem takich samych dodatków jak sery twarogowe lub podpuszczkowe: preparatu koagulującego, bakteryjnych kultur starterowych, soli kuchennej, dodatków smakowych i aromatów [11, 17]. Podobnie jak w produkcji serów kwasowych ze wszystkich białek mleka, do serów kwasowo-podpuszczkowych można dodawać chlorek wapniowy [21]. Dodatki smakowo-zapachowe. Dodatki smakowo-zapachowe, w tym sól kuchenna, przyprawy warzywne, owocowe, ziołowe, kakao, wanilia itp., są dodawane do skrzepu serowego po jego oddzieleniu od serwatki i przed dozowaniem do opakowań. Stosowanie dodatków smakowych ma na celu zwiększenie asortymentu produktów na rynku. Koniecznym do spełnienia warunkiem stosowania wymienionych dodatków jest ich czystość mikrobiologiczna. Istotnym elementem dodatków smakowych jest aromat. W przypadku twarożków stosowane są aromaty naturalne. Mogą to być esencje owocowe pozyskiwane przy dearomatyzacji soków przed ich zagęszczeniem, ekstrakty roślinne otrzymane z naturalnych surowców, emulsje (czyli zemulgowane olejki eteryczne lub ekstrakty z dodatkiem emulgatora i przeciwutleniaczy). Dodatki strukturotwórcze. W przypadku serków homogenizowanych i deserów wyprodukowanych na bazie twarogu stosowane są substancje kształtujące strukturę i zapobiegające nadmiernej synerezie serwatki. Do substancji tych zalicza się hydrokoloidy pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego. Do pierwszych należą 37

5 ekstrakty wodorostów (karagen, agar), mączki z nasion drzew (mączka chleba świętojańskiego, guma guar) i skrobie [14]. Najczęściej stosuje się skrobię modyfikowaną lub ekstrudowaną (E 1401); agar-agar (E 406) będący ekstraktem z czerwonych alg morskich; mączkę chleba świętojańskiego, czyli suszone strąki chleba świętojańskiego (E 410); pektyny (E 440) będące polisacharydami przestrzeni międzykomórkowych roślin; alginiany (E 400 do E 405), czyli ekstrakt brunatnych alg morskich oraz karagen (E 407) będący ekstraktem z czerwonych alg morskich [14]. Z kolei podstawowymi hydrokoloidami pochodzenia zwierzęcego są żelatyna wieprzowa, preparaty kazeinowe i preparaty białek serwatkowych [14]. W niektórych przypadkach wykorzystuje się synergistyczne działanie hydrokoloidów, np. mieszanki mączki chleba świętojańskiego z karagenem lub agarem. Coraz częściej twarożki mają strukturę piankową, którą uzyskuje się dzięki spulchnieniu masy serowej gazem obojętnym, np. azotem (E 941). Proces spulchnienia zapewnia gładką strukturę i łatwą smarowność produktu [16]. Dodatki pomocnicze. Dodatkami pomocniczymi stosowanymi w produkcji serów kwasowo-podpuszczkowych mogą być m.in. substancje konserwujące, np. sorbinian potasu (E 202), ograniczające rozwój niepożądanej mikroflory oraz przeciwutleniacze, np. sól disodowa EDTA (E 385) spowalniająca procesy autooksydacyjne i działająca synergistycznie w połączeniu z innymi przeciwutleniaczami [14]. Sery topione Wiele serków topionych aromatyzuje się w celu nadania im określonego smaku, poprawienia smaku i konsystencji lub obniżenia kosztów produkcji. W produkcji serów topionych czasami jest stosowana nizyna. Jest to substancja antybiotyczna wytwarzana przez bakterie fermentacji mlekowej, dopuszczona do stosowania w żywności, działająca na bakterie gram-dodatnie (Bacillus, Clostridium, Lactobacillus). Ma zdolność rozkładu błon cytoplazmatycznych przetrwalników oraz zmniejszania odporności bakterii na działanie wysokiej temperatury, dzięki czemu utrwala żywność. Topniki. Topniki wiążą wapń z kompleksu fosfoparakazeinowego i zastępują jony wapniowe kationami sodu lub potasu, wskutek czego następuje hydratacja białek i zemulgowanie topionej mieszaniny. Ponadto topniki regulują ph mieszanki do topienia (tego typu topniki nazywa się topnikami korygującymi). Dopuszczonymi topnikami są następujące związki sodu lub potasu: trifosforan (E 451), pirofosforan, polifosforan sodu, a także cytrynian i ortofosforan sodu oraz kwas cytrynowy (E 330) [19]. Dodatki strukturotwórcze. Do udoskonalenia struktury i smarowności serów topionych wykorzystuje się różne hydrokoloidy stabilizujące strukturę i konsystencję. Najczęściej są to: guma guar (E 412) pozyskiwana z nasion drzewa guaranowego, guma karaya (E 416) wydzielina drzewa z rodziny Sterculia, guma ksantanowa (E 415) będąca produktem fermentacji glukozy prowadzonej przez bakterie Xanthomonas campestris. Wykaz dozwolonych substancji dodatkowych i dodatków funkcjonalnych oraz warunki ich stosowania w mleczarstwie reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z 23 kwietnia 2004 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych i substancji pomagających 38 w przetwarzaniu [3]. Z kolei opracowywany projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie substancji dodatkowych nakłada obowiązek kontroli spożycia substancji dodatkowych w poszczególnych krajach UE. W dotychczas przeprowadzanych badaniach zakładano, że substancje są stosowane w maksymalnych dopuszczonych ilościach oraz we wszystkich produktach, do których je dopuszczono. W związku z powyższym problem stanowiła ocena wielkości spożycia substancji dodatkowych, które można stosować Quantum satis (w dawce najniższej, niezbędnej do osiągnięcia zamierzonego efektu technologicznego, zgodnie z dobrą praktyką produkcyjną). Od redakcji: Wykaz literatury prześlemy zainteresowanym Czytelnikom em, faksem lub pocztą. Dr inż. M. Ziarno, mgr inż. D. Zaręba Wydział Technologii Żywności, SGGW, Warszawa KONKURENCYJNOŚĆ... (dokończenie ze s. 23) Analiza konkurencyjności sektora mleczarskiego oraz wyniki badań ankietowych potwierdzają, że sektor mleczarski jest słusznie uważany za beneficjenta akcesji Polski do UE. Branża ta dobrze przygotowała się do większej konkurencji i dobrze radzi sobie z presją wynikającą z działania w takich warunkach. Było to możliwe przede wszystkim dzięki odpowiednio wcześnie przeprowadzonej modernizacji linii produkcyjnych oraz modernizacji lub budowie obiektów produkcyjnych, a także co różniło sektor mleczarski od branży mięsnej i drobiarskiej odnowieniu środków transportu. Polscy mleczarze byli świadomi zagrożenia eliminacji z rynku w razie niespełnienia warunków stawianych przez Wspólnotę. Dołożyli więc wszelkich starań, aby do tego nie dopuścić, przede wszystkim poprawiając jakość swoich produktów oraz rozwijając produkcję i eksport. Dostrzegają oni również swoje słabe punkty, przede wszystkim niedostateczne umiejętności nawiązywania kontaktów handlowych i uzyskiwania dostępu do sieci handlowych, a także promowania swoich wyrobów. Ponadto polski sektor mleczarski ciągle charakteryzuje się wydajnością pracy znacznie niższą niż konkurenci europejscy (wg szacunku autorki w 2004 r. wydajność pracy na jednego pracującego skorygowana wskaźnikami parytetu siły nabywczej była w Polsce o 70% niższa niż w Niemczech). Słabą stroną branży są również powolne procesy konsolidacji i koncentracji przemysłu mleczarskiego. Mgr M. Szczególska Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

Znaczenie kultur bakteryjnych w produkcji serów i twarogów

Znaczenie kultur bakteryjnych w produkcji serów i twarogów Znaczenie kultur bakteryjnych w produkcji serów i twarogów mgr inż. Grzegorz Pabis www.gappoland.com Kom. 606-436-513 Drobnoustroje czyli bakterie, drożdże i pleśnie odgrywają w mleczarstwie istotną rolę.

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 9 do SIWZ Formularz ofert cenowych -zadanie nr 9 Dostawa mleka i przetworów mlecznych

Załącznik nr 9 do SIWZ Formularz ofert cenowych -zadanie nr 9 Dostawa mleka i przetworów mlecznych Załącznik nr 9 do SIWZ Formularz ofert cenowych -zadanie nr 9 Dostawa mleka i przetworów mlecznych Lp. NAZWA PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Jedn. miary Planowana ilość Cena jednostkow

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2 do SIWZ Formularz ofert cenowych -zadanie nr 2 Dostawa mleka i przetworów mlecznych Cena. szt szt 1600.

Załącznik nr 2 do SIWZ Formularz ofert cenowych -zadanie nr 2 Dostawa mleka i przetworów mlecznych Cena. szt szt 1600. Lp. NAZWA PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Załącznik nr 2 do SIWZ Formularz ofert cenowych -zadanie nr 2 Dostawa mleka i przetworów mlecznych Cena CENA Jedn. Planowana WARTOŚĆ STAWKA WARTOŚĆ OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA

Bardziej szczegółowo

Co to jest FERMENTACJA?

Co to jest FERMENTACJA? Co to jest FERMENTACJA? FERMENTACJA - rozkład niektórych monosacharydów, np. glukozy, pod wpływem enzymów wydzielanych przez drożdże lub bakterie. czyli tzw. biokatalizatorów. Enzymy (biokatalizatory)

Bardziej szczegółowo

Ingredients Research Concepts Consultancy Production for the dairy industry. Milase Premium. Marta Misiuwianiec-Królikiewicz

Ingredients Research Concepts Consultancy Production for the dairy industry. Milase Premium. Marta Misiuwianiec-Królikiewicz Ingredients Research Concepts Consultancy Production for the dairy industry Milase Premium Marta Misiuwianiec-Królikiewicz Zawartość Obecne na rynku koagulanty Koagulacja mleka Milase Premium Koagulanty

Bardziej szczegółowo

Normy przetwarzania i specyfikacje składników dla produktów zwierzęcych

Normy przetwarzania i specyfikacje składników dla produktów zwierzęcych Normy przetwarzania i specyfikacje składników dla produktów zwierzęcych Obwieszczenie MFDS Nr 2015-94 (Rewizja: 12/16/2015) Spis treści Normy i specyfikacje dla poszczególnych kategorii produktów zwierzęcych

Bardziej szczegółowo

Fosfor w żywności i żywieniu

Fosfor w żywności i żywieniu Wydział Nauk o Żywności SGGW Fosfor w żywności i żywieniu Prof. dr hab. Mirosław Słowiński Zakład Technologii Mięsa Wydział Nauk o Żywności Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Rozporządzenie

Bardziej szczegółowo

II. Analiza sensoryczna w ocenie jakości produktów spożywczych

II. Analiza sensoryczna w ocenie jakości produktów spożywczych SPIS TREŚCI Wprowadzenie 11 I. Jakość żywności, systemy zarządzania jakością i klasyfikacja żywności 13 1. Wstęp 13 2. Określenia jakości 14 3. Systemy zapewniające prawidłową jakość produktów spożywczych

Bardziej szczegółowo

Czynniki wpływające na wydatek serów dojrzewających

Czynniki wpływające na wydatek serów dojrzewających Czynniki wpływające na wydatek serów dojrzewających Wydatek sera - jest to ilość kilogramów sera otrzymana ze 100 kilogramów mleka Wrz = MS/Mm *100 gdzie : Ms masa sera w kg Mm masa mleka w kg Określenie

Bardziej szczegółowo

TECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 3 TECHNOLOGIE KIERUNKOWE TOM 2

TECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 3 TECHNOLOGIE KIERUNKOWE TOM 2 TECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 3 TECHNOLOGIE KIERUNKOWE TOM 2 Praca zbiorowa pod red. Ewy Czarnieckiej-Skubina SPIS TREŚCI Rozdział 1. Przetwórstwo mięsne 1.1. Mięso jako surowiec do przetwórstwa 1.2. Ubój zwierząt

Bardziej szczegółowo

Stymulowanie wzrostu bakterii fermentacji mlekowej przez białka mleka. Waldemar Gustaw

Stymulowanie wzrostu bakterii fermentacji mlekowej przez białka mleka. Waldemar Gustaw Stymulowanie wzrostu bakterii fermentacji mlekowej przez białka mleka Waldemar Gustaw Stymulowanie wzrostu bakterii fermentacji mlekowej Wzrost zainteresowania prozdrowotnym wpływem bakterii fermentacji

Bardziej szczegółowo

Porównanie metod zapobiegania rozwojowiprzetrwalników w serach

Porównanie metod zapobiegania rozwojowiprzetrwalników w serach SZKOŁA GŁÓWNA GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO w Warszawie Katedra Biotechnologii, Mikrobiologii i Oceny Żywności Zakład Biotechnologii Mleka Porównanie metod zapobiegania rozwojowiprzetrwalników w serach dr hab.

Bardziej szczegółowo

Mleko. Ocena towaroznawcza mleka oraz zastosowanie w produkcji gastronomicznej. Mleko spożywcze -Koncentraty mleczne. Janina Niebudek.

Mleko. Ocena towaroznawcza mleka oraz zastosowanie w produkcji gastronomicznej. Mleko spożywcze -Koncentraty mleczne. Janina Niebudek. Ocena towaroznawcza mleka oraz zastosowanie w produkcji gastronomicznej. spożywcze -Koncentraty mleczne. Janina Niebudek mgr Janina Niebudek 1 Ocena towaroznawcza mleka Przedmiot Etap edukacyjny Technologia

Bardziej szczegółowo

(notyfikowana jako dokument nr C(2016) 1419) (Jedynie tekst w języku duńskim jest autentyczny)

(notyfikowana jako dokument nr C(2016) 1419) (Jedynie tekst w języku duńskim jest autentyczny) L 70/22 DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI (UE) 2016/375 z dnia 11 marca 2016 r. zezwalająca na wprowadzenie do obrotu lakto-n-neotetraozy jako nowego składnika żywności zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 258/97

Bardziej szczegółowo

Śniadania mleczne i bezmleczne. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej

Śniadania mleczne i bezmleczne. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Śniadania mleczne i bezmleczne dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Mleko i przetwory mleczne Mleko i przetwory mleczne stanowią ważną grupę żywności, która jest najlepszym źródłem

Bardziej szczegółowo

PEPPERONI. Lp. RECEPTURA SKŁADNIK SKŁAD. mąka pszenna, polepszacz (w tym lecytyna sojowa), gluten. mąka PAN. woda. 1. ciasto

PEPPERONI. Lp. RECEPTURA SKŁADNIK SKŁAD. mąka pszenna, polepszacz (w tym lecytyna sojowa), gluten. mąka PAN. woda. 1. ciasto PEPPERONI 4. sos pomidorowy 5. pepperoni pepperoni mięso wieprzowe 57,2%, mięso wołowe 36,6%, tłuszcz wołowy, sól, tłuszcz wieprzowy, glukoza, przyprawa, askorbinian sodu, kultury starterowe, substancja

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie ultrafiltracji (mikrofiltracji) w produkcji serów topionych

Wykorzystanie ultrafiltracji (mikrofiltracji) w produkcji serów topionych SZKOŁA GŁÓWNA GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO w Warszawie Katedra Biotechnologii, Mikrobiologii i Oceny Żywności Zakład Biotechnologii Mleka Wykorzystanie ultrafiltracji (mikrofiltracji) w produkcji serów topionych

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 28 sierpnia 2015 r. Poz. 1256 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do

Bardziej szczegółowo

Objaśnienia do sprawozdania miesięcznego RRW-26

Objaśnienia do sprawozdania miesięcznego RRW-26 Objaśnienia do sprawozdania miesięcznego RRW-26 Obowiązek sporządzania sprawozdania RRW-26 mają: 1. Przedsiębiorstwa i gospodarstwa rolne, które skupują pełne mleko lub produkty mleczarskie bezpośrednio

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1 Grupy środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagania, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 28 sierpnia 2015 r. Poz. 1256 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA1) z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK ROZPORZĄDZENIA DELEGOWANEGO KOMISJI

ZAŁĄCZNIK ROZPORZĄDZENIA DELEGOWANEGO KOMISJI KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 31.1.2017 r. C(2017) 403 final ANNEX 1 ZAŁĄCZNIK do ROZPORZĄDZENIA DELEGOWANEGO KOMISJI uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 251/2014

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI 1. ZAKRES, ROZWÓJ I ZNACZENIE CHEMII ŻYWNOŚCI 11

SPIS TREŚCI 1. ZAKRES, ROZWÓJ I ZNACZENIE CHEMII ŻYWNOŚCI 11 SPIS TREŚCI PRZEDMOWA 9 1. ZAKRES, ROZWÓJ I ZNACZENIE CHEMII ŻYWNOŚCI 11 1.1. Zakres chemii żywności 11 1.2. Zarys rozwoju 12 1.2.1. Początki wiedzy o żywności 12 1.2.2. Zaczątki chemii żywności 13 1.2.3.

Bardziej szczegółowo

Tytuł: Technologia produkcji żywności tradycja czy nowoczesność? Produkcja sera. Autor: Emilia Cielecka. Data publikacji:

Tytuł: Technologia produkcji żywności tradycja czy nowoczesność? Produkcja sera. Autor: Emilia Cielecka. Data publikacji: Tytuł: Technologia produkcji żywności tradycja czy nowoczesność? Produkcja sera. Autor: Emilia Cielecka Data publikacji: 05.04.2012 Uwaga: zabrania się kopiowania/ wykorzystania tekstu bez podania źródła

Bardziej szczegółowo

WYKAZ ASORTYMENTOWY I CENOWY - ARTYKUŁY MLECZARSKIE

WYKAZ ASORTYMENTOWY I CENOWY - ARTYKUŁY MLECZARSKIE WYKAZ ASORTYMENTOWY I CENOWY - ARTYKUŁY MLECZARSKIE Załącznik nr 1 do Formularza ofertowego z dnia. r. Lp. Nazwa artykułu Kod CPV Opis Nazwa nadana przez oferenta Jedn ostka miar y Ilość Cena jednostk

Bardziej szczegółowo

Kontrolą powyższych zagadnień objęto 12 placówek w tym: 8 sklepów sieci handlowych 4 pozostałe sklepy

Kontrolą powyższych zagadnień objęto 12 placówek w tym: 8 sklepów sieci handlowych 4 pozostałe sklepy Informacja z wyników kontroli oznakowania produktów dobrowolnymi informacjami typu: wiejski, domowy, tradycyjny, bez konserwantów, babuni bezglutenowy, bezlaktozowy, naturalny, bez barwników, bez GMO itp.

Bardziej szczegółowo

AE/ZP-27-17/15 Załącznik Nr 1 Formularz Cenowy

AE/ZP-27-17/15 Załącznik Nr 1 Formularz Cenowy AE/ZP-27-17/15 Załącznik Nr 1 Formularz Cenowy Cena brutto zamówienia - każdego pakietu powinna stanowić sumę wartości brutto wszystkich pozycji ujętych w pakiecie, natomiast wartość brutto poszczególnych

Bardziej szczegółowo

Substancje dodatkowe definicja

Substancje dodatkowe definicja Dozwolone i niedozwolone substancje dodatkowe w żywności - podział i ich wpływ na zdrowie! Stosowanie przez producentów spożywczych dodatków do żywności, które wpływają na właściowści produktów żywnościowych,

Bardziej szczegółowo

MENU. PONIEDZIAŁEK r. ŚNIADANIE. Kasza manna na mleku Kanapka z marmoladą Surowa marchewka Herbatka z imbirem OBIAD

MENU. PONIEDZIAŁEK r. ŚNIADANIE. Kasza manna na mleku Kanapka z marmoladą Surowa marchewka Herbatka z imbirem OBIAD MENU PONIEDZIAŁEK 13.02.2017r. Kasza manna na mleku Kanapka z marmoladą Surowa marchewka Herbatka z imbirem Kasza manna na mleku: Mleko, kasza manna, sól Pieczywo: Mąka pszenna, mąka żytnia, sól, woda,

Bardziej szczegółowo

(Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA

(Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA 17.1.2013 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 13/1 II (Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 25/2013 z dnia 16 stycznia 2013 r. zmieniające załączniki II

Bardziej szczegółowo

WĘDLINA - OPIS ZAMÓWIENIA DLA STOŁÓWKI STUDENCKIEJ

WĘDLINA - OPIS ZAMÓWIENIA DLA STOŁÓWKI STUDENCKIEJ Pieczątka Wykonawcy Załącznik nr 2e do SIWZ Dotyczy postępowania o udzielenie zamówienia publicznego o wartości szacunkowej nieprzekraczającej 209 000 EURO prowadzonego w trybie przetargu nieogra Dostawa

Bardziej szczegółowo

Oferta Chr. Hansen dla małych przetwórni mleka. Jan Szpiek Warszawa 2015

Oferta Chr. Hansen dla małych przetwórni mleka. Jan Szpiek Warszawa 2015 Oferta Chr. Hansen dla małych przetwórni mleka Jan Szpiek Warszawa 2015 AGENDA Szczepionki do fermentacji zasadniczej Szczepionki wspomagające dojrzewanie serów Podpuszczki 2 16 December 2015 Flora Danica

Bardziej szczegółowo

Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Opis przedmiotu

Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Opis przedmiotu Sylabus przedmiotu: Specjalność: Wybrane zagadnienia z technologii przemysłu spożywczego - p. mleczarski Wszystkie specjalności Data wydruku: 3.01.016 Dla rocznika: 015/016 Kierunek: Wydział: Zarządzanie

Bardziej szczegółowo

MENU. PONIEDZIAŁEK r.

MENU. PONIEDZIAŁEK r. MENU PONIEDZIAŁEK 12.12.2016r. Kasza manna na mleku Parówka Pomidor Herbata z imbirem Kasza manna na mleku: Mleko, kasza manna, sól Pieczywo: Mąka pszenna, mąka żytnia, sól, woda, drożdże Parówka: mięso

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 29.8.2013 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 230/7 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 817/2013 z dnia 28 sierpnia 2013 r. zmieniające załączniki II i III do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady

Bardziej szczegółowo

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 1 lutego 2017 r. (OR. en)

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 1 lutego 2017 r. (OR. en) Rada Unii Europejskiej Bruksela, 1 lutego 2017 r. (OR. en) 5845/17 ADD 1 PISMO PRZEWODNIE Od: Data otrzymania: 31 stycznia 2017 r. Do: AGRI 54 AGRIORG 10 WTO 20 OIV 2 Sekretarz Generalny Komisji Europejskiej,

Bardziej szczegółowo

Probiotyki, prebiotyki i żywność probiotyczna

Probiotyki, prebiotyki i żywność probiotyczna Probiotyki, prebiotyki i żywność probiotyczna Probiotyki prozdrowotne szczepy głównie bakterii kwasu mlekowego. Najwięcej szczepów probiotycznych pochodzi z następujących rodzajów i gatunków bakterii:

Bardziej szczegółowo

Projekt Bądźmy zdrowi wiemy, więc działamy. ETYKIETA - źródło informacji o produkcie

Projekt Bądźmy zdrowi wiemy, więc działamy. ETYKIETA - źródło informacji o produkcie Projekt Bądźmy zdrowi wiemy, więc działamy ETYKIETA - źródło informacji o produkcie Zgodnie z polskim ustawodawstwem etykieta produktu spożywczego powinna mieć napisy w języku polskim, umieszczone w sposób

Bardziej szczegółowo

Substancje dodatkowe w ż ywno ż ści Kazimierz Karłowski

Substancje dodatkowe w ż ywno ż ści Kazimierz Karłowski Substancje dodatkowe w żywności Kazimierz Karłowski Oczekiwania konsumentów (UE) Sondaż opinii publicznej w krajach Unii Europejskiej Raport Europejskiego Urzędu ds.bezpieczeństwa Żywności (EFSA) 17 listopada

Bardziej szczegółowo

PL B1. Preparat o właściwościach przeciwutleniających oraz sposób otrzymywania tego preparatu. POLITECHNIKA ŁÓDZKA, Łódź, PL

PL B1. Preparat o właściwościach przeciwutleniających oraz sposób otrzymywania tego preparatu. POLITECHNIKA ŁÓDZKA, Łódź, PL PL 217050 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 217050 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 388203 (22) Data zgłoszenia: 08.06.2009 (51) Int.Cl.

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 16 stycznia 2013 r. Poz. 68. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1) z dnia 24 grudnia 2012 r.

Warszawa, dnia 16 stycznia 2013 r. Poz. 68. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1) z dnia 24 grudnia 2012 r. DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 16 stycznia 2013 r. Poz. 68 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1) z dnia 24 grudnia 2012 r. w sprawie sposobu prowadzenia rejestru zakładów

Bardziej szczegółowo

Wiem co jem! Rozszyfrowujemy tajemnicze napisy na etykietach.

Wiem co jem! Rozszyfrowujemy tajemnicze napisy na etykietach. Wiem co jem! Rozszyfrowujemy tajemnicze napisy na etykietach. Spis treści: 1. Co to są substancje dodatkowe?» 2. Oznakowanie środków spożywczych» 3. Barwniki» 4. Konserwanty» 5. Przeciwutleniacze» 6. Stabilizatory

Bardziej szczegółowo

Sól jako główne źródło sodu w polskiej diecie

Sól jako główne źródło sodu w polskiej diecie Sól jako główne źródło sodu w polskiej diecie Anna Wojtasik Instytut Żywności i Żywienia Wszechnica Żywieniowa SGGW, Warszawa 20 kwietnia 2016 r. Sól kuchenna (chlorek sodu NaCl) Jest głównym źródłem sodu

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 14 stycznia 2009 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 14 stycznia 2009 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 14 stycznia 2009 r. w sprawie wprowadzenia do obrotu i stosowania w żywności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej określonych substancji dodatkowych Na podstawie

Bardziej szczegółowo

dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Wszechnica żywieniowa Warszawa, 21 października 2015 r.

dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Wszechnica żywieniowa Warszawa, 21 października 2015 r. Rozporządzenie Ministra Zdrowia dotyczące żywienia w stołówkach i asortymentu w sklepikach szkolnych szansą na poprawę sposobu żywienia i stanu zdrowia dzieci i młodzieży. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak

Bardziej szczegółowo

WYKAZ WYMAGAŃ, JAKIE MUSZĄ SPEŁNIAĆ ŚRODKI SPOŻYWCZE STOSOWANE W RAMACH ŻYWIENIA ZBIOROWEGO DZIECI I MŁODZIEŻY W JEDNOSTKACH SYSTEMU OŚWIATY 1

WYKAZ WYMAGAŃ, JAKIE MUSZĄ SPEŁNIAĆ ŚRODKI SPOŻYWCZE STOSOWANE W RAMACH ŻYWIENIA ZBIOROWEGO DZIECI I MŁODZIEŻY W JEDNOSTKACH SYSTEMU OŚWIATY 1 WYKAZ WYMAGAŃ, JAKIE MUSZĄ SPEŁNIAĆ ŚRODKI SPOŻYWCZE STOSOWANE W RAMACH ŻYWIENIA ZBIOROWEGO DZIECI I MŁODZIEŻY W JEDNOSTKACH SYSTEMU OŚWIATY 1 W żywieniu zbiorowym dzieci i młodzieży w jednostkach systemu

Bardziej szczegółowo

Właściwości fizykochemiczne ekologicznych serów zagrodowych

Właściwości fizykochemiczne ekologicznych serów zagrodowych Właściwości fizykochemiczne ekologicznych serów zagrodowych Waldemar Gustaw, Katarzyna Skrzypczak, Ewa Jabłońska Ryś, Bartosz Sołowiej, Tomasz Czernecki, Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii Polskie

Bardziej szczegółowo

FORMULARZ CENOWA CZĘŚĆ 4 WYROBY MLECZARSKIE, JAJA. Cena jedn. netto

FORMULARZ CENOWA CZĘŚĆ 4 WYROBY MLECZARSKIE, JAJA. Cena jedn. netto FORMULARZ CENOWA załącznik nr 1/4 do ogłoszenia SP2/271/11/2016. (pieczęć Wykonawcy) CZĘŚĆ 4 WYROBY MLECZARSKIE, JAJA Przewidywana ilość Cena jedn. netto Cena jedn. brutto Wartość brutto Nazwa produktu,

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 212

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 212 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 212 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13, Data wydania: 30 lipca 2018 r. Nazwa i adres INSTYTUT BIOTECHNOLOGII

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1)

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) Sposób prowadzenia rejestru zakładów wytwarzających pasze. Dz.U.2013.68 z dnia 2013.01.16 Status: Akt obowiązujący Wersja od: 16 stycznia 2013 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 20.10.2009 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 274/19 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 977/2009 z dnia 19 października 2009 r. zatwierdzające nieznaczne zmiany specyfikacji nazwy zarejestrowanej w rejestrze

Bardziej szczegółowo

AZP-240/PN-p30/060/2016

AZP-240/PN-p30/060/2016 AZP-240/PN-p30/060/2016 Pieczątka Wykonawcy Załącznik nr 1 d do SIWZ Dotyczy postępowania o udzielenie zamówienia publicznego o wartości szacunkowej nieprzekraczającej 209 000 EURO prowadzonego w trybie

Bardziej szczegółowo

(86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/DK01/ (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego:

(86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/DK01/ (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 206392 (21) Numer zgłoszenia: 359418 (22) Data zgłoszenia: 27.04.2001 (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego:

Bardziej szczegółowo

CZĘŚĆ 4 WYROBY MLECZARSKIE, JAJA. Cena jedn. netto. Wartość netto Cena jedn.

CZĘŚĆ 4 WYROBY MLECZARSKIE, JAJA. Cena jedn. netto. Wartość netto Cena jedn. FORMULARZ CENOWY załącznik nr 1/4 do ogłoszenia SP2/271/11/2016. (pieczęć Wykonawcy) CZĘŚĆ 4 WYROBY MLECZARSKIE, JAJA Przewidy wana ilość Cena jedn. netto Wartość brutto Nazwa produktu, asortyment (nazwa,

Bardziej szczegółowo

wydłużenia trwałości produktów zapewnienia łatwego i wygodnego użycia (dania gotowe, pojedyncze porcje) atrakcyjnej prezentacji produktu

wydłużenia trwałości produktów zapewnienia łatwego i wygodnego użycia (dania gotowe, pojedyncze porcje) atrakcyjnej prezentacji produktu ALIGAL klucz do uzyskania dłuższej trwałości produktu. Utrzymanie jakości i trwałości artykułów spożywczych jest najważniejszym zadaniem producentów i sprzedawców z branży spożywczej. Jakość dla konsumenta

Bardziej szczegółowo

MENU. PONIEDZIAŁEK r. ŚNIADANIE Kanapka z szynką Pomidor świeży Kawa zbożowa na mleku OBIAD

MENU. PONIEDZIAŁEK r. ŚNIADANIE Kanapka z szynką Pomidor świeży Kawa zbożowa na mleku OBIAD Kanapka z szynką Pomidor świeży Kawa zbożowa na mleku MENU PONIEDZIAŁEK 05.12.2016r. Pieczywo razowe: Mąka pszenna razowa, mąka żytnia, sól, woda, zakwas Szynka drobiowa: mięso z piersi indyka (105 g mięsa

Bardziej szczegółowo

Masło jest wyrabiane przez człowieka od tysięcy lat,

Masło jest wyrabiane przez człowieka od tysięcy lat, Dodatki w produkcji masła i miksów na bazie tłuszczu mlecznego MAŁGORZATA ZIARNO, DOROTA ZARĘBA Masło jest wyrabiane przez człowieka od tysięcy lat, jednak przedmiotem międzynarodowego obrotu handlowego

Bardziej szczegółowo

Rady (WE) nr 1255/1999 w odniesieniu do metod analizy oraz oceny jakości mleka i przetworów mlecznych (Dz. U. L 88 z 29.03.2008, s 1 z późn. zm.

Rady (WE) nr 1255/1999 w odniesieniu do metod analizy oraz oceny jakości mleka i przetworów mlecznych (Dz. U. L 88 z 29.03.2008, s 1 z późn. zm. Załącznik Nr 6 do SIWZ SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Część I: MLEKO I PRZETWORY MLECZNE MLEKO SPOŻYWCZE PASTERYZOWANE 2% tł. 1 Wstęp 1.1 Zakres Niniejszym opisem przedmiotu zamówienia objęto wymagania,

Bardziej szczegółowo

Magnez morski z obniżoną zawartością sodu

Magnez morski z obniżoną zawartością sodu Magnez morski z obniżoną zawartością sodu Płynny, skoncentrowany magnez pozyskany w procesie odsalania wody morskiej. W wyniku wykorzystania innowacyjnej metody pozyskania magnezu powstał preparat o natychmiastowej

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 212

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 212 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 212 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10, Data wydania: 11 września 2015 r. Nazwa i adres INSTYTUT

Bardziej szczegółowo

2. Budowa i podstawowy skład surowców oraz produktów żywnościowych Robert Tylingo 9

2. Budowa i podstawowy skład surowców oraz produktów żywnościowych Robert Tylingo 9 Spis treści Przedmowa XI 1. Zakres i rola chemii żywności Zdzisław E. Sikorski 1 1.1. Zakres i rozwój chemii żywności 3 1.2. Rola chemii żywności w gospodarce żywnościowej 3 1.2.1. Priorytety 3 1.2.2.

Bardziej szczegółowo

KARTA DEKLARACJI UDZIAŁU W ILC 2017

KARTA DEKLARACJI UDZIAŁU W ILC 2017 KARTA DEKLARACJI UDZIAŁU W ILC 2017 Deklaracja ta nie stanowi zamówienia usługi, jest jedynie deklaracją chęci wzięcia udziału w proponowanych porównaniach ILC. Gdy zbierze się wystarczająca liczba laboratoriów,

Bardziej szczegółowo

1. Biotechnologia i inżynieria genetyczna zagadnienia wstępne 13

1. Biotechnologia i inżynieria genetyczna zagadnienia wstępne 13 Spis treści Przedmowa 11 1. Biotechnologia i inżynieria genetyczna zagadnienia wstępne 13 1.1. Wprowadzenie 13 1.2. Biotechnologia żywności znaczenie gospodarcze i społeczne 13 1.3. Produkty modyfikowane

Bardziej szczegółowo

Technologia Żywności i Żywienie Człowieka studia niestacjonarne II stopnia realizacja od roku akad. 2017/2018

Technologia Żywności i Żywienie Człowieka studia niestacjonarne II stopnia realizacja od roku akad. 2017/2018 specjalność: Żywność pochodzenia roślinnego 14 Nowe technologie w przetwórstwie zbóż i węglowodanów 18 27 18 27 45 E 5 15 Analityka żywności pochodzenia roślinnego 9 18 9 18 27 E 3 16 Metodologia badań

Bardziej szczegółowo

Jakość środków chemicznych stosowanych w produkcji cukru w aspekcie spełniania wymagań unijnych aktualizacja.

Jakość środków chemicznych stosowanych w produkcji cukru w aspekcie spełniania wymagań unijnych aktualizacja. Jakość środków chemicznych stosowanych w produkcji cukru w aspekcie spełniania wymagań unijnych aktualizacja. 1 Rozporządzenie (WE) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 28 stycznia 2002 ustanawiające

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 28 czerwca 2012 r. Poz. 728. Rozporządzenie. z dnia 19 czerwca 2012 r. w sprawie wykazu laboratoriów referencyjnych

Warszawa, dnia 28 czerwca 2012 r. Poz. 728. Rozporządzenie. z dnia 19 czerwca 2012 r. w sprawie wykazu laboratoriów referencyjnych DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 28 czerwca 2012 r. Poz. 728 Rozporządzenie Ministra Zdrowia 1) z dnia 19 czerwca 2012 r. w sprawie wykazu laboratoriów referencyjnych Na podstawie

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA GŁÓWNEGO LEKARZA WETERYNARII. w sprawie ujednolicenia sposobu oznakowania pasz wprowadzanych do. obrotu.

INSTRUKCJA GŁÓWNEGO LEKARZA WETERYNARII. w sprawie ujednolicenia sposobu oznakowania pasz wprowadzanych do. obrotu. INSTRUKCJA GŁÓWNEGO LEKARZA WETERYNARII w sprawie ujednolicenia sposobu oznakowania pasz wprowadzanych do obrotu. Niniejsza instrukcja została wydana na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29

Bardziej szczegółowo

TECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 1 PODSTAWY TECHNOLOGII ŻYWNOŚCI

TECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 1 PODSTAWY TECHNOLOGII ŻYWNOŚCI TECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 1 PODSTAWY TECHNOLOGII ŻYWNOŚCI Praca zbiorowa pod red. Ewy Czarnieckiej-Skubina SPIS TREŚCI Rozdział 1. Wiadomości wstępne 1.1. Definicja i zakres pojęcia technologia 1.2. Podstawowe

Bardziej szczegółowo

Warunki przywozu produktów złożonych do UE

Warunki przywozu produktów złożonych do UE Warunki przywozu produktów złożonych do UE Decyzja Komisji 2007/275 z dnia 17 kwietnia 2007 r. dotycząca wykazu zwierząt i produktów mających podlegać kontroli w punktach kontroli granicznej na mocy dyrektyw

Bardziej szczegółowo

Słownik pojęć prawa żywnościowego

Słownik pojęć prawa żywnościowego Słownik pojęć prawa żywnościowego analiza ryzyka proces składający się z trzech powiązanych elementów: oceny ryzyka, zarządzania ryzykiem i informowania o ryzyku; aromaty inaczej środki aromatyzujące substancje

Bardziej szczegółowo

(96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

(96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 23891 (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 22.09.04 04077636.1 (13) T3 (51) Int. Cl. A23C9/13 (06.01) A23C9/137

Bardziej szczegółowo

Technologia Żywności i Żywienie Człowieka studia niestacjonarne II stopnia realizacja od roku akad. 2016/2017

Technologia Żywności i Żywienie Człowieka studia niestacjonarne II stopnia realizacja od roku akad. 2016/2017 specjalność: Żywność pochodzenia roślinnego kierunkowe 14 Opracowanie nowych produktów 9 18 9 18 27 ZO 4 specjalnościowe 15 Nowe technologie w przetwórstwie zbóż i węglowodanów 18 27 18 27 45 E 5 16 Analityka

Bardziej szczegółowo

Poznań, 01.04.2014 r. OFERTA NA BADANIA. Lp. Nazwa produktu Badana cecha Metoda badawcza 1 2 3 4 1. Koncentraty spożywcze:

Poznań, 01.04.2014 r. OFERTA NA BADANIA. Lp. Nazwa produktu Badana cecha Metoda badawcza 1 2 3 4 1. Koncentraty spożywcze: Poznań, 01.04.2014 r. OFERTA NA BADANIA Instytutu Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego im. prof. Wacława Dąbrowskiego Zakład Technologii Koncentratów Spożywczych w Poznaniu Lp. Nazwa produktu Badana

Bardziej szczegółowo

Technologia Żywności i Żywienie Człowieka studia stacjonarne II stopnia realizacja od roku akad. 2016/2017

Technologia Żywności i Żywienie Człowieka studia stacjonarne II stopnia realizacja od roku akad. 2016/2017 specjalność: Żywność pochodzenia roślinnego kierunkowe specjalnościowe 15 Nowe technologie w przetwórstwie zbóż i węglowodanów 45 45 75 E 5 16 Analityka żywności pochodzenia roślinnego 15 15 45 E 3 17

Bardziej szczegółowo

(notyfikowana jako dokument nr C(2017) 8431) (Jedynie tekst w języku angielskim jest autentyczny)

(notyfikowana jako dokument nr C(2017) 8431) (Jedynie tekst w języku angielskim jest autentyczny) 19.12.2017 L 337/63 DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI (UE) 2017/2375 z dnia 15 grudnia 2017 r. zezwalająca na wprowadzenie do obrotu kwasu N-acetylo-D-neuraminowego jako nowego składnika żywności zgodnie z rozporządzeniem

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1537

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1537 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1537 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 4 Data wydania: 4 grudnia 2015 r. Nazwa i adres UO TECHNOLOGIA

Bardziej szczegółowo

(21) Numer zgłoszenia: (54) Sposób wytwarzania preparatu barwników czerwonych buraka ćwikłowego

(21) Numer zgłoszenia: (54) Sposób wytwarzania preparatu barwników czerwonych buraka ćwikłowego RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19)PL (11)167526 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 292733 (22) Data zgłoszenia: 10.12.1991 (51) IntCl6: C12P 1/00 C12N

Bardziej szczegółowo

Rozprawy Naukowe i Monografie Treatises and Monographs. Aneta Cegiełka. SGGW w Warszawie Katedra Technologii Żywności

Rozprawy Naukowe i Monografie Treatises and Monographs. Aneta Cegiełka. SGGW w Warszawie Katedra Technologii Żywności Rozprawy Naukowe i Monografie Treatises and Monographs Aneta Cegiełka SGGW w Warszawie Katedra Technologii Żywności Badania nad określeniem wpływu zastąpienia zwierzęcego surowca tłuszczowego olejami roślinnymi

Bardziej szczegółowo

RRW-26 Sprawozdanie miesięczne ze skupu mleka oraz produkcji przetworów mlecznych. za miesiąc. 2012 r.

RRW-26 Sprawozdanie miesięczne ze skupu mleka oraz produkcji przetworów mlecznych. za miesiąc. 2012 r. MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI, ul. Wspólna 30, 00-930 WARSZAWA Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej RRW-26 Sprawozdanie miesięczne ze skupu mleka oraz produkcji przetworów mlecznych Portal sprawozdawczy

Bardziej szczegółowo

Są to: barwniki aromaty wzmacniacze smaku substancje słodzące regulatory kwasowości przeciwutleniacze konserwanty

Są to: barwniki aromaty wzmacniacze smaku substancje słodzące regulatory kwasowości przeciwutleniacze konserwanty Obecnie większość produktów żywnościowych wytwarza się z udziałem dodatków, które polepszają właściwości organoleptyczne i smakowe, oraz warunkują ich trwałość i jakość. Są to: barwniki aromaty wzmacniacze

Bardziej szczegółowo

Kompozycja przyprawowa do wyrobów mięsnych, zwłaszcza pasztetu i sposób wytwarzania kompozycji przyprawowej do wyrobów mięsnych, zwłaszcza pasztetu

Kompozycja przyprawowa do wyrobów mięsnych, zwłaszcza pasztetu i sposób wytwarzania kompozycji przyprawowej do wyrobów mięsnych, zwłaszcza pasztetu RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 206451 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 371452 (51) Int.Cl. A23L 1/221 (2006.01) A23L 1/0522 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)

Bardziej szczegółowo

Technologia Żywności i Żywienie Człowieka studia stacjonarne II stopnia realizacja od roku akad. 2017/2018

Technologia Żywności i Żywienie Człowieka studia stacjonarne II stopnia realizacja od roku akad. 2017/2018 specjalność: Żywność pochodzenia roślinnego 2 Przedmiot ogólnouczelniany Z 2 3 Język obcy - 60 60 E 2 2 6 Enzymologia/ Analityka żywności I 15 15 45 E 4 14 Nowe technologie w przetwórstwie zbóż i węglowodanów

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIA. (Tekst mający znaczenie dla EOG)

ROZPORZĄDZENIA. (Tekst mający znaczenie dla EOG) 5.6.2014 PL L 166/11 ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 601/2014 z dnia 4 czerwca 2014 r. zmieniające załącznik II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 w odniesieniu

Bardziej szczegółowo

PLAN DZIAŁANIA KT 35 ds. Mleka i Przetworów Mlecznych

PLAN DZIAŁANIA KT 35 ds. Mleka i Przetworów Mlecznych Strona 1 PLAN DZIAŁANIA KT 35 ds. Mleka i Przetworów Mlecznych STRESZCZENIE Przemysł mleczarski jest jednym z ważniejszych sektorów w przemyśle spożywczym, stale rozwijającym się zwłaszcza w segmentach

Bardziej szczegółowo

WSHiG Karta przedmiotu/sylabus. Wybrane zagadnienia z mikrobiologii. Studia niestacjonarne 4h

WSHiG Karta przedmiotu/sylabus. Wybrane zagadnienia z mikrobiologii. Studia niestacjonarne 4h KIERUNEK SPECJALNOŚĆ TRYB STUDIÓW SEMESTR WSHiG Karta przedmiotu/sylabus Turystyka i rekreacja Hotelarstwo i gastronomia Stacjonarny / niestacjonarny III/ II stopnia Nazwa przedmiotu Wymiar godzinowy poszczególnych

Bardziej szczegółowo

System Freshline Aroma MAP do żywności pakowanej

System Freshline Aroma MAP do żywności pakowanej System Freshline Aroma MAP do żywności pakowanej Ulepsz proces pakowania produktów w atmosferze modyfikowanej, stosując naturalne aromaty Trendy dotyczące naturalnych składników: Zmiana atmosfery modyfikowanej

Bardziej szczegółowo

MENU. PONIEDZIAŁEK r.

MENU. PONIEDZIAŁEK r. MENU PONIEDZIAŁEK 24.07.2017r. Owsianka na mleku Kanapka z masłem i szynką Herbata z cytryną Owsianka: płatki owsiane, mleko 70% Pieczywo: Mąka pszenna, sól, woda, drożdże Polędwica z indyka: mięso z indyka

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1537

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1537 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1537 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 5 Data wydania: 20 lipca 2016 r. Nazwa i adres UO TECHNOLOGIA

Bardziej szczegółowo

Właściwości funkcjonalne żeli hydrokoloidowych wytworzonych na bazie mikronizowanych owoców świdośliwy i jagody kamczackiej

Właściwości funkcjonalne żeli hydrokoloidowych wytworzonych na bazie mikronizowanych owoców świdośliwy i jagody kamczackiej Właściwości funkcjonalne żeli hydrokoloidowych wytworzonych na bazie mikronizowanych owoców świdośliwy i jagody kamczackiej Jan Piecko, Dorota Konopacka, Monika Mieszczkowska-Frąc. Instytut Ogrodnictwa,

Bardziej szczegółowo

Dotyczy: Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia do przetargu nieograniczonego na dostawę produktów mleczarskich - numer Zp/pn/85/2015

Dotyczy: Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia do przetargu nieograniczonego na dostawę produktów mleczarskich - numer Zp/pn/85/2015 Dęblin, dnia 05.10.2015 r. Dotyczy: Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia do przetargu nieograniczonego na dostawę produktów mleczarskich - numer Zp/pn/85/2015 NA PYTANIE DO SPECYFIKACJI ISTOTNYCH

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 212

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 212 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 212 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 12, Data wydania: 4 września 2017 r. Nazwa i adres INSTYTUT

Bardziej szczegółowo

MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ INSPEKTORAT WSPARCIA SIŁ ZBROJNYCH

MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ INSPEKTORAT WSPARCIA SIŁ ZBROJNYCH MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ INSPEKTORAT WSPARCIA SIŁ ZBROJNYCH WOJSKOWY OŚRODEK BADAWCZO WDROŻENIOWY SŁUŻBY ŻYWNOŚCIOWEJ Receptura nr KWM35 Edycja 3 PULPETY W SOSIE POMIDOROWYM Zastępuje recepturę nr

Bardziej szczegółowo

Podstawy przetwórstwa spożywczego

Podstawy przetwórstwa spożywczego Podstawy przetwórstwa spożywczego Dział 4 Utrwalanie żywności Metody utrwalania żywności Technikum agrobiznesu Metody utrwalania żywności Metody utrwalania żywności Metody utrwalania żywności Fizyczne

Bardziej szczegółowo

SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA CZĘŚĆ I - MLEKO I PRZETWORY MLECZNE

SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA CZĘŚĆ I - MLEKO I PRZETWORY MLECZNE Załącznik nr 7a do SIWZ SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA CZĘŚĆ I - MLEKO I PRZETWORY MLECZNE MLEKO SPOŻYWCZE PASTERYZOWANE 2% tł. przechowywania i pakowania mleka spożywczego pasteryzowanego o zaw.

Bardziej szczegółowo

SZKOŁA PODSTAWOWA II Etap Edukacyjny: Klasy IV-VI Przyroda Czas realizacji materiału

SZKOŁA PODSTAWOWA II Etap Edukacyjny: Klasy IV-VI Przyroda Czas realizacji materiału SZKOŁA PODSTAWOWA II Etap Edukacyjny: Klasy IV-VI Przyroda Cele kształcenia: I, II, III, IV i V Treści nauczania wymagania szczegółowe: 1 (1, 8), 5 (1, 2, 4, 5), 9 (1, 2, 4, 9, 13), 14 Czas realizacji

Bardziej szczegółowo

Kontrolą powyższych zagadnień objęto 12 placówek w tym:

Kontrolą powyższych zagadnień objęto 12 placówek w tym: Informacja z wyników kontroli prawidłowości oznakowania środków spożywczych dobrowolnymi informacjami typu: domowy, tradycyjny, naturalny, bez konserwantów, bez barwników, bez sztucznych słodzików, wolny

Bardziej szczegółowo

MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ

MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ Egz. Nr 4 MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ INSPEKTORAT WSPARCIA SIŁ ZBROJNYCH WOJSKOWY OŚRODEK BADAWCZO-WDROŻENIOWY SŁUŻBY ŻYWNOŚCIOWEJ SPECYFIKACJA TECHNICZNA ST-09-2017 Konserwy bezmięsne sterylizowane

Bardziej szczegółowo

Dziennik Ustaw z 2005 roku Nr 88 poz 748

Dziennik Ustaw z 2005 roku Nr 88 poz 748 Dziennik Ustaw z 2005 roku Nr 88 poz 748 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 2 maja 2005 r. w sprawie szczegółowego sposobu wyrobu fermentowanych napojów winiarskich oraz metod analiz

Bardziej szczegółowo

Technologie membranowe w przemyśle mleczarskim Propozycja firmy A-Lima Bis

Technologie membranowe w przemyśle mleczarskim Propozycja firmy A-Lima Bis 1 Technologie membranowe w przemyśle mleczarskim Propozycja firmy A-Lima Bis Wszystkie zakłady przetwórcze, w tym także zakłady przetwarzające mleko, aby móc skutecznie konkurować na rynku zmuszone są

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA TECHNOLOGICZNA PROCESU OTRZYMYWANIA DROŻDŻY EKOLOGICZNYCH

INSTRUKCJA TECHNOLOGICZNA PROCESU OTRZYMYWANIA DROŻDŻY EKOLOGICZNYCH INSTRUKCJA TECHNOLOGICZNA PROCESU OTRZYMYWANIA DROŻDŻY EKOLOGICZNYCH Na podstawie wyników przeprowadzonych prac badawczych i w oparciu o doświadczenie w zakresie produkcji drożdży w systemie konwencjonalnym

Bardziej szczegółowo