BLIŻEJ BIOLOGII PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA KLASA 3. WYMAGANIA EDUKACYJNE z BIOLOGII

Transkrypt

1 BLIŻEJ BIOLOGII PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA KLASA 3 WYMAGANIA EDUKACYJNE z BIOLOGII SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ EDUKACYJNYCH UCZNIÓW: W ciągu półrocza uczeń może uzyskać oceny za: 1. sprawdzian wiadomości i umiejętności 2. pisemny sprawdzian diagnozujący wiedzę 3. odpowiedź ustną 4. kartkówkę 5. pracę domową pisemną 6. aktywność na lekcji 7. realizację zadania metodą projektu 8. prezentację multimedialną 9. przygotowanie pomocy naukowej np. planszy, modelu 10. udział w konkursie o charakterze przyrodniczym 11. prowadzenie badań, doświadczeń i obserwacji Ad. 1. Sprawdzian piszą uczniowie po zakończeniu działu. Jest on zawsze zapowiedziany co najmniej z tygodniowym wyprzedzeniem. Obejmuje różnorodne typy zadań. Ocena jest zależna od ilości uzyskanych punktów. 100% + zadanie dodatkowe - celujący % - bardzo dobry 75-89% - dobry 55-74% - dostateczny 35-54% - dopuszczający poniżej 34% niedostateczny Uczeń, który uzyskał dolną granicę punktów, otrzymuje ocenę z minusem, a górną z plusem. Uczniowie, którzy mają zalecenie dostosowania wymagań mogą otrzymać ocenę dopuszczającą za 20% punktów. Uczeń ma prawo poprawić sprawdzian, w terminie uzgodnionym z nauczycielem. Ocena z tego sprawdzianu zostaje wpisana w dzienniku obok pierwszej oceny. W tym samym terminie piszą również sprawdzian uczniowie, którzy byli nieobecni. Oceny ze sprawdzianu wpisuje się czerwonym kolorem. Nauczyciel może odmówić uczniowi prawa do poprawy sprawdzianu, jeśli uczeń nagannie zachowuje się na zajęciach lub w lekceważący sposób traktuje swoje obowiązki. Ad.2. Pisemny sprawdzian diagnozujący wiedzę może być przeprowadzony: - na początku danego roku szkolnego, - po jego I półroczu lub

2 - na jego zakończenie, czyli obejmujący treści zaplanowane na dany rok nauki. Oceny ze sprawdzianu są wpisywane kolorem czerwonym do dziennika lekcyjnego. Tego sprawdzianu uczniowie nie mogą poprawić. Ad.3. Uczeń ma obowiązek być przygotowanym do odpowiedzi z trzech ostatnich lekcji. Aby uzyskać ocenę celującą lub bardzo dobrą, uczeń powinien samodzielnie i wyczerpująco omówić zagadnienia, bez dodatkowych pytań ze strony nauczyciela. Jeżeli uczeń nie umie omówić żadnego zagadnienia otrzymuje ocenę niedostateczną. Oceny z odpowiedzi nie można poprawić. Uczeń może zgłosić nieprzygotowanie do lekcji: 2 razy w jednym półroczu. Nieprzygotowanie należy zgłosić tuż po wejściu do klasy, nauczyciel odnotowuje je w swojej dokumentacji. Ad.4. Kartkówka to pisemna odpowiedź z dwóch lub trzech ostatnich lekcji. Nie jest zapowiedziana wcześniej, nie może być poprawiana. Punktacja, jak za sprawdzian, ale nie można uzyskać oceny celującej, chyba że odpowiedzi ucznia zawierają materiał dodatkowy, wykraczający poza materiał omawiany na lekcji. Oceny wpisuje się do dziennika czarnym kolorem. Ad.5. Praca domowa pisemna może być różnego rodzaju: opracowanie zagadnień problemowych, wykonanie ćwiczeń, przygotowanie plakatów, rysunków, modeli itp. Jeżeli uczeń nie wykona pracy domowej, może zgłosić nieprzygotowanie przed lekcją (jeśli go jeszcze nie wykorzystał); uczeń ma obowiązek wykonać to zadanie na następną lekcję. Jeśli nie wykona zadania, otrzymuje ocenę niedostateczną. Jeżeli uczeń jest nieobecny oddaje pracę na najbliższej lekcji [jako pierwszy termin]. Uczeń, który otrzymał ocenę niedostateczną za brak pracy, może ją wykonać w ciągu 2 tygodni i otrzymać za nią odrębną ocenę. Ad.6. Uczeń może otrzymać ocenę celującą lub bardzo dobrą za aktywność na lekcji powtórzeniowej. Oceny takie otrzymuje gdy udzieli poprawnej odpowiedzi co najmniej 5 razy w ciągu lekcji. Jeżeli odpowie 3 lub 4 razy otrzymuje + wpisany do notatnika nauczyciela i uwzględniany na innych zajęciach. Uczeń może uzyskać ocenę również z zajęć realizujących nowy materiał np. za pracę w grupie, samodzielną pracę z tekstem itp. przewidziana jest tu skala od niedostatecznej do celującej. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń wówczas gdy nie pracuje, przeszkadza innym, lekceważy obowiązki i nawet w minimalnym stopniu nie zrealizował zadania. Ad.7. Uczeń może otrzymać ocenę celującą lub bardzo dobrą za wykonanie zadania metodą projektu. Jest to praca, na realizację którą uczeń ma minimum cztery tygodnie. Nauczyciel omawia metodę projektu, następnie proponuje temat. Sposób wykonania to propozycja ucznia, ale musi ona być omówiona z nauczycielem. Ad. 8. Uczeń może przygotować na zajęcia prezentację multimedialną, po wcześniejszym uzgodnieniu tematu i zakresu materiału z nauczycielem. Jeśli treść będzie bardzo dobra i przedstawiona z pamięci, otrzymuje ocenę celującą. Prezentacja przeczytana oceniana jest w skali od oceny dopuszczającej do bardzo dobrej. Ad.9. Uczeń może otrzymać ocenę celującą lub bardzo dobrą za starannie wykonane pomoce naukowe. Jeśli praca jest niestaranna nie otrzymuje oceny. Ad.10. Jeśli uczeń solidnie przygotowuje się do konkursu, przyswaja zadany materiał, otrzymuje za udział ocenę celującą. Jeśli zgłosi się do konkursu ale nie pracuje solidnie, nie otrzymuje oceny. Ad.11. Uczeń może otrzymać ocenę bardzo dobrą lub celującą za prowadzenie doświadczeń lub obserwacji. Jeśli praca jest trudna i wykonana solidnie - otrzymuje ocenę celującą. Jeśli jest wykonana niesumiennie, nie otrzymuje oceny.

3 Ponadto uczeń w ciągu jednego półrocza może nie przynieść na lekcję podręcznika, zeszytu przedmiotowego czy kart pracy. Jest to możliwe: - 5 razy, w przypadku gdy lekcje z danego przedmiotu odbywają się dwa razy w tygodniu, - 3 razy, przypadku gdy lekcja z danego przedmiotu odbywa się raz w tygodniu. Po przekroczeniu limitu uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną wpisaną do dziennika lekcyjnego. Oceny cząstkowe uzyskane w półroczu służą do wystawienia oceny śródrocznej i rocznej. Oceny uzyskane przez uczniów mają różną wagę: a) oceny za sprawdziany, testy diagnozujące, konkursy, trudne doświadczenia i obserwacje, aktywność na lekcjach powtórzeniowych, mają wagę 3 i wpisywane są do dziennika czerwonym kolorem, b) oceny za odpowiedzi ustne, kartkówki, trudniejsze prace domowe, proste eksperymenty, pracę metoda projektu, aktywność na bieżących lekcjach mają wagę 2 i wpisywane są kolorem czarnym lub niebieskim, c) oceny za łatwą pracę domową, plakaty, pracę w grupach, mają wagę 1 i wpisywane są zielonym kolorem. Ocena końcowa jest średnią ważoną uzyskanych ocen cząstkowych, stopień wystawia się zgodnie z regułami matematycznymi. Ocena śródroczna jest oceną pośrednią, dostarczającą informacji uczniowi i jego rodzicom o postępach w nauce. Ocena roczna uwzględnia cały rok pracy i oceny uzyskane zarówno w pierwszym jak i drugim półroczu. Jej wystawienie jest poprzedzone wpisaniem do dziennika lekcyjnego i dzienniczka ucznia oceny proponowanej. OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE: Ocena celująca Uczeń uzyskał ze sprawdzianów oceny bardzo dobre i celujące, ponadto brał udział w konkursie i dobrze się do niego przygotował lub samodzielnie prowadził obserwacje albo doświadczenie przyrodnicze, ewentualnie opracował i wykonał pomoc dydaktyczną. Z odpowiedzi i prac domowych otrzymał oceny co najmniej bardzo dobre ( dopuszczalna jedna dobra). Jest systematyczny w nauce i aktywny na zajęciach. Uzyskał średnią ważoną minimum 5,50. Ocena bardzo dobra Uczeń uzyskał ze sprawdzianów oceny bardzo dobre i dobre, również z odpowiedzi i prac domowych uzyskał ponad połowę ocen bardzo dobrych i najwyżej jedną ocenę dostateczną. Jest systematyczny w nauce. Uzyskał średnią ważoną minimum 4,50. Ocena dobra Uczeń uzyskał ze sprawdzianów oceny dobre, dostateczne i bardzo dobre. Z odpowiedzi i prac pozostałych uzyskał oceny powyżej dopuszczającej w tym dostatecznych nie więcej niż połowę. Niewielkie uchybienia w systematyczności lub staranności. Uzyskał średnią ważoną minimum 3,50.

4 Ocena dostateczna Uczeń uzyskał ze sprawdzianów nie więcej niż połowę ocen dopuszczających, a pozostałe dostateczne lub dobre. Z odpowiedzi i pozostałych prac oceny dostateczne i dobre, ocen dopuszczających poniżej połowy. Wykazuje poprawny stosunek do nauki. Uzyskał średnią ważoną minimum 2,50. Ocena dopuszczająca Uczeń uzyskał za większość sprawdzianów oceny dopuszczające i nie więcej połowę ocen niedostatecznych. Z odpowiedzi i pozostałych prac uzyskał ponad połowę ocen pozytywnych. Uzyskał średnią ważoną minimum 1,50. Ocena niedostateczna Uczeń uzyskał ponad połowę ocen niedostatecznych ze sprawdzianów, kartkówek, odpowiedzi, prac domowych i innych zadań. Nie poprawia tych ocen, lekceważąco odnosi się do swoich obowiązków związanych z przedmiotem. WARUNKI I TRYB UZYSKANIA WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA ROCZNEJ OCENY KLASYFIKACYJNEJ: Warunki i tryb uzyskania wyższej niż przewidywana rocznej oceny klasyfikacyjnej określone zostały w paragrafie 60 Statutu Gimnazjum im. Jana Pawła II. Jego treść jest następująca: Jeżeli uczeń nie zgadza się z przewidywaną oceną może zgłosić nauczycielowi zastrzeżenia w ciągu trzech dni. Nauczyciel może umożliwić uczniowi podwyższenie przewidywanej oceny z zachowaniem zasad zawartych w przedmiotowym systemie oceniania. Uczeń może ubiegać się o podwyższenie przewidywanej oceny tylko o jeden stopień i tylko w przypadku gdy co najmniej połowa uzyskanych przez niego ocen cząstkowych jest równa ocenie, o którą się ubiega, lub od niej wyższa. W tym celu nauczyciel uzgadnia z uczniem: zakres materiału konieczny do uzupełnienia, termin (nie później niż 7 dni przed posiedzeniem Rady) i sposób sprawdzenia opanowania materiału, możliwość wykonania dodatkowych zadań lub uzupełnienia zaległych prac. W wyznaczonym terminie, nauczyciel sprawdza czy uzgodnione warunki zostały spełnione. Spełnienie warunków powoduje podwyższenie oceny, w przeciwnym wypadku ocena pozostaje niezmieniona - Statut Szkoły do wglądu na stronie w bibliotece szkolnej (w godzinach pracy), w sekretariacie ( ). OGÓLNE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII: Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: - posiada wiadomości i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania, - potrafi korzystać z różnych źródeł informacji nie tylko tych wskazanych przez nauczyciela, - potrafi stosować wiadomości w sytuacjach nietypowych (problemowych), - proponuje rozwiązania nietypowe, - umie formułować problemy i dokonywać analizy syntezy nowych zjawisk, - potrafi precyzyjnie rozumować posługujące się wieloma elementami wiedzy, nie tylko z zakresu biologii i fizyki, - potrafi udowodnić swoje zdanie, używając odpowiedniej argumentacji, będącej skutkiem zdobytej samodzielnie wiedzy, - osiąga sukcesy w konkursach i olimpiadach lub wymagających wiedzy wykraczającej poza zagadnienia poruszane na lekcjach, szczebla wyższego niż szkolny,

5 - jest autorem pracy związanej z biologią i fizyką o dużych wartościach poznawczych i dydaktycznych. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: - opanował w pełnym zakresie wiadomości i umiejętności przewidziane programem, - potrafi stosować zdobytą wiedzę do rozwiązania problemów i zadań w nowych sytuacjach, - wskazuje dużą samodzielność i potrafi bez nauczyciela korzystać z różnych źródeł wiedzy, np. wykresów, tablic, zestawień, - sprawnie korzysta ze wszystkich dostępnych i wskazanych przez nauczyciela, dociera do innych źródeł wiadomości, - potrafi planować i bezpiecznie przeprowadzać eksperymenty biologiczne i fizyczne, - wykazuje się aktywną postawą w czasie lekcji, - bierze udział w konkursie lub wymagającym wiedzy i umiejętności związanych z biologią i fizyką, - potrafi poprawnie rozumować w kategoriach przyczynowo - skutkowych wykorzystując wiedzę przewidzianą programem również pokrewnych przedmiotów. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: - opanował w dużym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem, - poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności do samodzielnego rozwiązywania typowych zadań i problemów, natomiast zadania o stopniu trudniejszym wykonuje przy pomocy nauczyciela, - potrafi korzystać ze wszystkich poznanych na lekcji źródeł informacji (wykresy, tablice i inne), - potrafi bezpiecznie wykonywać doświadczenia biologiczne i fizyczne, - rozwiązuje niektóre zadania dodatkowe o niewielkiej skali trudności, - poprawnie rozumuje w kategoriach przyczynowo - skutkowych, - jest aktywny w czasie lekcji. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: - opanował w podstawowym zakresie te wiadomości i umiejętności określone programem, które są konieczne do dalszego kształcenia, - poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania, z pomocą nauczyciela, typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o niewielkim stopniu trudności, - potrafi korzystać, przy pomocy nauczyciela, z takich źródeł wiedzy, jak wykresy, tablice, - z pomocą nauczyciela potrafi bezpiecznie wykonać doświadczenie, - w czasie lekcji wykazuje się aktywnością w stopniu zadawalającym. Ocenę dopuszczająca otrzymuje uczeń, który: - ma braki w opanowaniu wiadomości określonych programem nauczania, ale braki te nie przekreślają możliwości dalszego kształcenia, - rozwiązuje z pomocą nauczyciela typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o niewielkim stopniu trudności, - z pomocą nauczyciela potrafi bezpiecznie wykonywać bardzo proste eksperymenty - przejawia pewne zaangażowanie w proces uczenia się. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: - nie opanował tych wiadomości i umiejętności określonych programem, które są konieczne dla dalszego kształcenia się, - nie potrafi rozwiązać zadań teoretycznych lub praktycznych o elementarnym stopniu trudności nawet przy pomocy nauczyciela, - nie wykazuje zadawalającej aktywności poznawczej i chęci do pracy.

6 WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH Z BIOLOGII W KLASIE III: Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział VII. Ekologia I półrocze czynników biotycznych i abiotycznych wymienia czynniki środowiska niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmów charakteryzuje na wybranych przykładach przystosowania drapieżników do chwytania zdobyczy charakteryzuje na wybranych przykładach przystosowania ofiar do obrony przed drapieżnikami pasożytów wewnętrznych i zewnętrznych wskazuje sposoby zapobiegania chorobom wywoływanym przez pasożyty wymienia korzystne relacje między gatunkami konstruuje i zapisuje graficznie proste łańcuchy pokarmowe wskazuje producentów i konsumentów w łańcuchach charakteryzuje parametry wybranych czynników środowiska wodnego i lądowego wyjaśnia pojęcie drapieżnik opisuje adaptacje zwierząt do odżywiania się pokarmem roślinnym na wybranym przykładzie ssaka roślinożernego wymienia przystosowania roślin do obrony przed zgryzaniem wyjaśnia pojęcia konkurencja i pasożytnictwo wskazuje na przykładzie dowolnie wybranych gatunków zasoby, o które konkurują organizmy jednego lub różnych gatunków wyjaśnia istotę mutualizmu i protokooperacji identyfikuje korzystne relacje organizmów na podstawie ich opisu opisuje zależności wskazuje różnorodne powiązania między elementami przyrody żywej i nieożywionej formułuje wnioski na podstawie wyników obserwacji porównuje parametry wybranych czynników środowiska wodnego i lądowego wyjaśnia związek między natężeniem czynnika środowiska a występowaniem organizmu wyjaśnia, jak zjadający i zjadani regulują wzajemnie swoją liczebność klasyfikuje wybrane pasożyty do grup systematycznych porównuje mutualizm i protokooperację tworzy sieci pokarmowe na przykładzie człowieka, że istnieją organizmy wykazuje związek między poziomem wiedzy ekologicznej społeczeństwa a zachowaniem równowagi w środowisku współzależność czynników środowiska konieczność współistnienia w środowisku organizmów o różnym trybie życia dla utrzymania równowagi w przyrodzie określa skutki konkurencji opisuje adaptacje do pasożytnictwa na wybranych przykładach zwierząt ocenia wpływ relacji między gatunkami na ich szansę przeżycia przewiduje następstwa ubytku określonego gatunku w ekosystemie bogatym i ubogim

7 Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra i sieciach pokarmowych wyjaśnia rolę producentów w przemianie materii nieorganicznej w organiczną wyjaśnia rolę destruentów w przemianie materii organicznej w nieorganiczną pokarmowe w ekosystemie określa rolę producentów, konsumentów i destruentów w przyrodzie określa rolę producentów, konsumentów i destruentów w obiegu materii i przepływie energii w ekosystemie zajmujące różne poziomy troficzne stwierdzenie, że materia krąży między biocenozą a biotopem wykazuje, że do funkcjonowania ekosystemów jest niezbędny stały dopływ energii słonecznej w gatunki wnioskuje, że im na wyższym poziomie troficznym jest organizm, tym mniejszą ilością energii dysponuje analizuje dane liczbowe, wykresy i schematy Dział VIII. DZIEDZICZENIE CECH wyjaśnia, co to jest dziedziczenie rozróżnia cechy dziedziczne i nabyte przedstawia budowę DNA wykazuje zależność między budową a funkcją DNA cech dziedzicznych i nabytych wskazuje DNA jako nośnik informacji genetycznej określa zależność DNA białko cecha wskazuje geny jako jednostki dziedziczenia określa, że geny występują na chromosomach wykazuje istnienie różnych alleli danego genu rozpoznaje homozygotę i heterozygotę na podstawie opisu i zapisu symbolami podaje definicje pojęć genotyp i fenotyp określa na podstawie genotypu fenotyp rodziców i potomstwa rozróżnia chromosomy płci i autosomy identyfikuje płeć na podstawie zestawu chromosomów wyjaśnia wykazuje rolę DNA w przechowywaniu i powielaniu informacji genetycznej wyjaśnia, co to jest kod genetyczny wykazuje, że DNA w czasie podziałów występuje w postaci chromosomów opisuje budowę chromosomu wskazuje na schemacie chromosomy homologiczne na podstawie liczby chromosomów rozróżnia komórki haploidalne i diploidalne wyjaśnia, co to są cechy dominujące i cechy recesywne zapisuje symbolami literowymi allele, homoi heterozygoty dziedziczenia wybranych cech wyjaśnia przebieg i znaczenie replikacji DNA określa rolę DNA w komórce określa sposób zapisania informacji genetycznej w DNA podaje cechy kodu genetycznego określa, jak zmienia się liczba chromosomów podczas mitozy i podczas mejozy rozwiązuje jednogenowe krzyżówki genetyczne, posługując się szachownicą Punnetta analizuje przykłady rozwiązań krzyżówek genetycznych rozwiązuje krzyżówki jednogenowe z pełną dominacją zapisuje symbolami grupy krwi określa genotypy wykazuje zależność między budową a funkcją DNA określa różnicę między informacją genetyczną a kodem genetycznym wykazuje, że nie wszystkie zawarte w DNA informacje są odczytywane jednocześnie oblicza w podanych przykładach haploidalną i diploidalną liczbę chromosomów wykazuje uniwersalność reguł dziedziczenia rozwiązuje krzyżówki jednogenowe z dominacją niezupełną wskazuje praktyczne zastosowanie zasad dziedziczenia grup krwi, np. w wykluczaniu ojcostwa

8 Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra dziedziczenie płci u człowieka wyjaśnia pojecie mutacja wskazuje mutacje jako przyczyny zmienności człowieka daltonizmu i hemofilii jako cech sprzężonych z płcią wymienia przykłady czynników mutagennych chorób spowodowanych przez mutacje i fenotypy grup krwi u potomstwa wyjaśnia zjawisko sprzężenia cech z płcią określa genotypy i fenotypy osób, u których występują allele cech sprzężonych z płcią podaje przyczyny mutacji wskazuje na mutacje jako przyczyny chorób genetycznych rozwiązuje proste krzyżówki genetyczne obrazujące dziedziczenie cech sprzężonych z płcią klasyfikuje mutacje na genowe i punktowe określa inne niż mutacje przyczyny zmienności genetycznej II półrocze Dział IX. EWOLUCJA ŻYCIA wyjaśnia pojęcie ewolucja organizmów przedstawia dowody bezpośrednie i pośrednie jako źródła wiedzy o przebiegu ewolucji wykazuje na dowolnym przykładzie, że osobniki tego samego gatunku różnią się od siebie skamieniałości (odciski, szczątki kopalne) określa pośrednie dowody ewolucji jako fakty uzyskane w trakcie badań naukowych przejawia postawę tolerancji wobec różnych poglądów dotyczących powstania życia na Ziemi dowodów pośrednich ewolucji z zakresu anatomii porównawczej, biochemii, biogeografii wskazuje różnice między doborem naturalnym a doborem sztucznym wyjaśnia dowody pośrednie ewolucji na konkretnych przykładach z zakresu anatomii porównawczej, biochemii, biogeografii wyjaśnia, że nowe gatunki powstają w wyniku utrwalania zmian cech poprzez dobór naturalny podaje cechy wspólne człowieka i zwierząt przedstawia podobieństwa i różnice między człowiekiem a gorylem lub szympansem wyjaśnia na przykładzie, że dobór naturalny prowadzi do przeżywania osobników najlepiej przystosowanych wykazuje, że dobór sztuczny jest metodą tworzenia odmian roślin i zwierząt o pożądanych przez hodowców cechach wymienia swoiste cechy ludzkie przynależność człowieka do strunowców, kręgowców, ssaków, łożyskowców, naczelnych wyjaśnia na wybranych przykładach przyczyny wymierania i powstawania grup organizmów, np. dinozaurów wyjaśnia wpływ rodzaju diety i wytworzenia narzędzi na ewolucję człowieka wyjaśnia, że w ślad za ewolucją biologiczną

9 Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra, że wszystkie odmiany ludzkie należą do jednego gatunku postępowała ewolucja kulturalna człowieka

10 Dział X. GLOBALNE I LOKALNE PROBLEMY ŚRODOWISKA przedstawia przyczyny globalnego ocieplenia wymienia rodzaje odpadów proponuje sposoby zmniejszenia ilości odpadów wyjaśnia, na czym polega segregowanie odpadów proponuje działania ograniczające zużycie wody i energii w gospodarstwie domowym skutków globalnego ocieplenia wyjaśnia konieczność ograniczenia emisji gazów cieplarnianych określa negatywny wpływ odpadów na środowisko konieczność ograniczenia ilości odpadów określa, jak należy postępować ze zużytymi bateriami, lekami, świetlówkami analizuje skutki globalnego ocieplenia określa sposoby ograniczenia emisji gazów cieplarnianych podaje sposoby zagospodarowywania odpadów wykazuje wady i zalety różnych sposobów zagospodarowania odpadów konieczność specjalnego postępowania ze zużytymi bateriami, lekami, świetlówkami analizuje dane liczbowe i wykresy analizuje możliwe skutki dalszego nasilania się globalnego ocieplenia przeprowadza pomiary i obserwacje dotyczące ilości odpadów, zużycia energii i wody analizuje wyniki pomiarów i przedstawia je na wykresach Dział XI. EKOSYSTEMY ekosystemów lądowych organizmów tworzących warstwy w lesie rozpoznaje pospolite gatunki drzew wykazuje różnice między środowiskiem lądowym a wodnym ekosystemów wodnych rozpoznaje wybrane gatunki roślin i zwierząt żyjących w jeziorze łańcuchów pokarmowych w lesie przedstawia przystosowania organizmów do życia w poszczególnych warstwach lasu na przykładzie kilku gatunków ptaków przedstawia warunki życia i przykłady organizmów w strefie przybrzeżnej, strefie toni wodnej i strefie przydennej jeziora zależności między organizmami a nieożywionymi czynnikami ekosystemu w lesie, np. wpływ naświetlenia na występowanie gatunków roślin w poszczególnych warstwach lasu określa rolę ściółki w tworzeniu próchnicy posługuje się kluczami do oznaczania roślin opisuje przystosowania roślin i zwierząt do życia stwierdzenie, że typ lasu określa się na podstawie występowania głównych gatunków drzew wykazuje konieczność ochrony ryb, że występowanie określonego typu ekosystemu jest związane z warunkami środowiska (temperatura, ilość wody)

11 ekosystemów lądowych na świecie (pustynia, stepy i sawanny, tundra, tajga, las mieszany, wilgotny las równikowy) gatunków roślin i zwierząt występujących w tundrze, na pustyni, w wilgotnym lesie równikowym łańcuchów pokarmowych w jeziorze wymienia sposoby ochrony ryb opisuje na wybranych przykładach przystosowania zwierząt do życia w określonym ekosystemie wyraża przekonanie o konieczności ochrony ekosystemów naturalnych wykazuje na przykładach, że kształt ciała i ułożenie otworu gębowego ryb jest związane z miejscem ich występowania i rodzajem pokarmu porównuje przystosowania zwierząt do życia w różnych warunkach środowiska na przykładzie lisa fenka, lisa polarnego, wielbłąda i niedźwiedzia polarnego Dział XII. PRZYSZŁOŚĆ KSZTAŁCENIA BIOLOGICZNEGO przydatność wiedzy biologicznej w życiu codziennym przedstawia możliwości kształcenia po ukończeniu gimnazjum wskazuje źródła informacji na temat możliwości kształcenia, typów szkół, że aby wykonywać jakiś zawód, należy spełnić określone wymagania zawodów, których nauka jest związana z pogłębianiem wiedzy biologicznej określa swoje słabe i mocne strony konieczność poznania samego siebie w planowaniu swojej kariery zawodowej wyszukuje potrzebne informacje w aktach prawnych, w Internecie określa, kiedy powinien wybrać w liceum biologię w zakresie rozszerzonym oraz właściwą specjalizację w technikum i uzasadnia taki wybór zawodów związanych z biologią przedstawia przykłady kierunków studiów związanych z biologią podaje krótką charakterystykę zawodów związanych z biologią Gdy wiadomości i umiejętności wykraczają poza obowiązujący program nauczania, a uczeń spełnia wszystkie wymagania niższe, wówczas uzyskuje ocenę celującą. Gdy wiadomości i umiejętności nie zostały opanowane w stopniu podstawowym na ocenę dopuszczającą, wówczas uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną.

12 DOSTOSOWANIE WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH: 1. Dostosowanie wymagań dla uczniów z dysleksją a. wydłużanie czasu pracy na sprawdzianach, b. przed sprawdzianem uczeń otrzyma do rozwiązania w domu podobne zadania, c. polecenia w pracach pisemnych zapisywane większą czcionką niż 12, d. pomoc w przeczytaniu poleceń, sprawdzanie czy uczeń zrozumiał zadanie, udzielanie dodatkowych wskazówek, e. dokładne sprawdzanie notatek w zeszycie, f. ocena toku rozumowania nawet gdyby ostateczny wynik zadania był błędny (co wynikać może z pomyłek rachunkowych), g. rozłożenie w czasie nauki symboli, wzorów chemicznych, definicji, h. uwzględnianie trudności związanych z myleniem znaków graficznych, przestawianiem liter w symbolach pierwiastków, zapisywaniem reakcji chemicznych, itp., i. aktywizacja ucznia podczas lekcji powtórzeniowych i w momentach utrwalania materiału, j. udzielanie pytań naprowadzających w czasie odpowiedzi oraz pomoc w wydobywaniu z pamięci trudniejszych nazw, dawanie czasu na przypomnienie, k. w razie potrzeby odpytywanie indywidualne, ale poprzedzone zapowiedzią, że uczeń będzie pytany. 2. Dostosowanie wymagań dla uczniów z dysgrafią a. przedstawienie uczniom jasnych kryteriów oceny prac pisemnych (wiedza, dobór argumentów, logika wywodu, treść, itd.), b. wydłużanie czasu na czytanie poleceń, instrukcji, szczególnie podczas samodzielnej pracy lub sprawdzianów, w miarę potrzeby pomaganie w ich odczytaniu, c. wydłużanie czasu pracy na sprawdzianach, d. sprawdzanie, czy uczeń skończył notatkę z lekcji, w razie potrzeby skracanie wielkość notatek, e. w miarę możliwości przygotowywanie sprawdzianów i kartkówek w formie testów, f. nie obniżanie ocen za błędy ortograficzne i graficzne w pracach pisemnych, g. przypadku trudności z odczytaniem pracy odpytywanie ucznia ustnie, h. pozwalanie na wykonywanie prac na komputerze. 3. Dostosowanie wymagań dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną. a. odpytywanie z podstawowych treści z danego zagadnienia, b. w przypadku trudniejszego materiału, zadawanie wcześniej prostych pytań i wydłużone oczekiwanie na formułowanie podstawowych pytań do powtórzeń, c. wydłużanie czasu pracy, d. w czasie zajęć aktywizowanie uczniów, szczególnie w łatwiejszych partiach materiału, e. częste odwoływanie się do konkretów, szczególnie przy omawianiu zjawisk i procesów w otoczeniu, f. zadawanie pytań w jak najprostszej formie, g. w trakcie samodzielnej pracy podchodzenie do uczniów i w razie pomocy udzielanie dodatkowych wyjaśnień, mobilizowanie do pracy, wspomaganie, h. zadawanie do domu tyle, ile dziecko jest w stanie samodzielnie wykonać, i. obniżenie wymagań na ocenę dopuszczającą ( nie poniżej podstawy programowej) j. częste sprawdzanie pracy domowej.

13 Wymagania edukacyjne z biologii dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w klasie III: I półrocze VII. EKOLOGIA NAUKA O ŚRODOWISKU ocena dopuszczająca: - wyjaśnia podstawowe pojęcia ekologiczne: ekosystem, biocenoza, populacja, producenci, konsumenci, destruenci, liczebność, rozmieszczenie gatunku - wyróżnia elementy żywe (ożywione) i nieożywione w obserwowanym ekosystemie ocena dostateczna: - wymienia przykłady czynników biotycznych i abiotycznych - przedstawia czynniki środowiska niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmów - wyjaśnia pojęcie drapieżnik - wyjaśnia pojęcia: konkurencja i pasożytnictwo - identyfikuje korzystne relacje na podstawie opisu - opisuje zależności pokarmowe w ekosystemie - konstruuje i zapisuje graficznie proste łańcuchy pokarmowe - wskazuje producentów i konsumentów w łańcuchach i sieciach pokarmowych - podaje przykłady pasożytów wewnętrznych i zewnętrznych ocena dobra: - określa, jak może w swoim życiu wykorzystać wiedzę ekologiczną - opisuje na wybranych przykładach przystosowania drapieżników do chwytania zdobyczy - opisuje na wybranych przykładach przystosowania ofiar do obrony przed drapieżnikami - przedstawia adaptacje zwierząt do odżywiania się pokarmem roślinnym na wybranym przykładzie ssaka roślinożernego - wymienia przystosowania roślin do obrony przed zgryzaniem - wymienia korzystne relacje między gatunkami ocena bardzo dobra: - wyjaśnia podstawowe pojęcia ekologiczne: ekosystem, biocenoza, populacja, producenci, konsumenci, destruenci, liczebność, rozmieszczenie gatunku - wyróżnia elementy żywe (ożywione) i nieożywione w obserwowanym ekosystemie - charakteryzuje parametry wybranych czynników środowiska w wodzie i na lądzie - wskazuje na przykładzie dowolnie wybranych gatunków zasoby, o które konkurują organizmy jednego lub różnych gatunków - wyjaśnia istotę mutualizmu i protokooperacji - wyjaśnia rolę producentów w przemianie materii nieorganicznej w organiczną - wyjaśnia rolę destruentów w przemianie materii organicznej w nieorganiczną - określa rolę producentów, konsumentów i destruentów w obiegu materii i przepływie energii w ekosystemie VIII. DZIEDZICZENIE CECH ocena dopuszczająca: - wskazuje na geny jako jednostki dziedziczenia - podaje przykłady cech dziedzicznych i nabytych - podaje definicję pojęcia mutacja - wymienia przykłady czynników mutagennych

14 - podaje przykłady chorób genetycznych ocena dostateczna: - opisuje budowę chromosomu - wyjaśnia, co to jest dziedziczenie - podaje definicje pojęć: genotyp i fenotyp - podaje przykłady dziedziczenia wybranych cech człowieka - podaje przykłady daltonizmu i hemofilii jako cech sprzężonych z płcią ocena dobra: - wyjaśnia, co to są cechy dominujące i recesywne - wykazuje rolę DNA w przechowywaniu i powielaniu informacji genetycznej - wyjaśnia, co to są cechy dominujące i recesywne - wyjaśnia dziedziczenie płci u człowieka - wskazuje mutacje jako przyczyny zmienności ocena bardzo dobra: - wykazuje, że informacja genetyczna jest zawarta w DNA - wyjaśnia, co to jest kod genetyczny - wykazuje, że DNA w czasie podziałów komórkowych występuje w postaci chromosomów - rozpoznaje homozygotę i heterozygotę na podstawie opisu lub zapisu symbolami - rozróżnia chromosomy płci i autosomy II półrocze IX. EWOLUCJA ŻYCIA X. GLOBALNE I LOKALNE PROBLEMY ŚRODOWISKA ocena dopuszczająca: - określa, jak należy postępować ze zużytymi bateriami, świetlówkami i lekami - wymienia cechy wspólne człowieka i zwierząt - przedstawia przyczyny globalnego ocieplenia - wymienia rodzaje odpadów - określa negatywny wpływ odpadów na środowisko ocena dostateczna: - proponuje działania ograniczające zużycie wody i energii w gospodarstwie domowym - podaje przykłady skamieniałości (odciski, szczątki kopalne) jako dowody pośrednie ewolucji - podaje przykłady skutków globalnego ocieplenia - wyraża zrozumienie dla konieczności ograniczenia emisji gazów cieplarnianych - wykazuje na dowolnym przykładzie, że osobniki tego samego gatunku różnią się między sobą - uzasadnia konieczność ograniczenia ilości odpadów ocena dobra: - wyjaśnia pojęcie ewolucja organizmów - wyjaśnia, że nowe gatunki powstają w wyniku utrwalania zmian cech poprzez dobór naturalny - przedstawia podobieństwa i różnice między człowiekiem a gorylem (szympansem) - wskazuje cechy właściwe tylko człowiekowi ocena bardzo dobra: - uzasadnia konieczność ograniczenia ilości odpadów - wskazuje pośrednie dowody ewolucji jako fakty uzyskane w trakcie badań naukowych

15 - wyjaśnia na przykładzie, że dobór naturalny prowadzi do przeżywania osobników najlepiej przystosowanych do danych warunków środowiska - wykazuje, że dobór sztuczny jest metodą uzyskania odmian roślin i zwierząt o pożądanych przez hodowców cechach - uzasadnia stwierdzenie, że wszystkie odmiany ludzkie należą do jednego gatunku XI. EKOSYSTEMY ocena dopuszczająca: - podaje przykłady ekosystemów lądowych - podaje przykłady ekosystemów wodnych - podaje przykłady ekosystemów lądowych na świecie: pustynia, sawanna, tundra, tajga, las mieszany, wilgotny las równikowy ocena dostateczna: - wymienia przykłady organizmów tworzących warstwy w lesie - rozpoznaje pospolite gatunki zwierząt i roślin żyjących w lesie - wykazuje różnice między środowiskiem lądowym a wodnym - rozpoznaje wybrane gatunki roślin i zwierząt żyjących w jeziorze ocena dobra: - podaje przykłady łańcuchów pokarmowych w lesie - podaje przykłady łańcuchów pokarmowych w jeziorze ocena bardzo dobra: - przedstawia przystosowania wybranych zwierząt, np. ptaków, do życia w poszczególnych warstwach lasu - wymienia sposoby ochrony ryb - opisuje na wybranym przykładzie przystosowania zwierząt do życia w określonym ekosystemie XII. PRZYSZŁOŚĆ KSZTAŁCENIA BIOLOGICZNEGO ocena dopuszczająca: - uzasadnia przydatność wiedzy biologicznej w życiu codziennym ocena dostateczna: - przedstawia możliwości kształcenia po ukończeniu gimnazjum ocena dobra: - uzasadnia stwierdzenie, że aby wykonywać jakiś zawód, należy spełnić określone wymagania ocena bardzo dobra: - podaje przykłady zawodów, których nauka jest związana z pogłębianiem wiedzy biologicznej