Baza nasienna w Lasach Państwowych stan obecny i perspektywy

Transkrypt

1 Baza nasienna w Lasach Państwowych stan obecny i perspektywy Jan Matras Zakład Hodowli Lasu i Genetyki Drzew Leśnych Instytut Badawczy Leśnictwa, Tomasz Grądzki Dyrekcja generalna Lasów Państwowych Wydział Gospodarowania Ekosystemami

2 1. Treść prezentacji 1. Wstęp 2. Przesłanki tworzenia i wykorzystania LBN 3. Potrzeby nasienne LP 4. Stan bazy nasiennej 5. Infrastruktura techniczna 6. Kierunki rozwoju bazy nasiennej 7. Funkcjonowanie bazy nasiennej w warunkach zmian klimatycznych 8. Wnioski V I Sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL

3 Wstęp Bardzo ważnym postępem, który zanotować należy, jest zrozumienie konieczności utrzymania rodzimych ras naszych drzew leśnych, a więc dążenie do odnowienia samosiewem, a przy odnowieniu ręcznem używanie wyłącznie własnego nasienia. Prof. Stanisław Sokołowski rok Leśnictwo, Dziesięciolecie Polski Odrodzonej.

4 Wstęp Drzewostany nasienne o większym obszarze i te, których wyrąb nie jest bezpośrednio bliski (IV klasa wieku), mogą doczekać się pełniejszej charakterystyki na podstawie oceny ich potomstwa. Mianowicie dzięki wprowadzonej ewidencji pochodzenia nasion użytych do odnowień, będzie można według rozwoju upraw w pewnej mierze wnioskować o własnościach drzew, które ujawniają się tylko w młodym wieku. Może się okazać na przykład, że potomstwo jakiegoś drzewostanu wykazuje małą odporność przeciw osutce lub posiada bez bliżej określonych powodów szczególnie powolny wzrost i późno dochodzi do zwarcia. (Tyszkiewicz 1934). O wyborze drzewostanów nasiennych decydować musi ich pochodzenie oraz jakość. Drzewostany pochodzące z nasion sprowadzanych z zagranicy, co da się stwierdzić w stosunku do wielu naszych młodników, żerdziowin i drągowin winny być stanowczo wyłączone przy zbiorze szyszek. Dzięki podziałowi na okręgi i wstrzymaniu wolnego obrotu nasion możliwe będzie wykrycie i opracowanie rozmieszczenia na terenie ziem Polski naturalnych odmian sosny. Wyróżnienie tych odmian stworzy w przyszłości racjonalne podstawy dla celowego wyboru, a nawet tworzenia ras, najodpowiedniejszych ze względów hodowlano-gospodarczych.

5 Wstęp

6 1. Przesłanki tworzenia i wykorzystania LBN 1. Poziom sztucznych odnowień i zalesień Odnowienia naturalne % (Prof. Bernadzki, Belonn, Zajączkowski) Pozostałe 80% odnowienia sztuczne z baz nasiennej tworzonej dla LP. 2. Warunki funkcjonowania LBN 2.1. Charakter dostępnej bazy nasiennej Większość wchodzących obecne w okres dojrzałości rębnej drzewostanów główne sosny i świerka na niżu jest pochodzenia obcego. Brak informacji o ich stopniu dostosowania a przede wszystkim plastyczności fenotypowej Konieczna jest ocena wartości hodowlanej w tym przede wszystkim plastyczności. Konieczna jest selekcja populacji w regionach pochodzenia. Konieczne są wskazana co do obszaru możliwego wykorzystania populacji oraz proponowanych kierunków przemieszczania Dynamika warunków ekologicznych Prognozy dla Europy do 2050: - temperatura 2-4 o C, opady - zmiany ilościowe oraz sezonowe, nowe zagrożenia (owady, grzyby), czynniki o charakterze katastrof V I Sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL

7 Przesłanki do tworzenia bazy nasiennej Odnowienie sztuczne, zarówno obecnie jak i w najbliższej przyszłości, pozostanie głównym sposobem kształtowania naszych lasów. To, jakie będą te lasy, kształt, struktura i trwałość, będzie zależeć w dużej mierze od nasion, jakich użyjemy do odnowienia. (Fonder)

8 Potrzeby nasienne

9 Potrzeby nasienne Lata Sosna Świerk Modrzew Jodła Dąb Buk Średnia (81-90) Średnia (91-00) Średnia Średnia ogólna , , Przyjęto

10 Stan bazy nasiennej 1958 r. Decyzja Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego zlecająca wybór drzew doborowych ID PAN w Kórniku. (G.M /199/8) 1959 Pierwsze drzewa doborowe Kórnickie oznaczone K Według Białoboka w ID wybrano łącznie 1386 drzew doborowych ID PAN zakończył wybieranie drzew doborowych w 1969 r.

11 Stan bazy nasiennej Baza nasienna oparta na selekcji populacyjnej (populacje, drzewostany) Selekcja indywidualna - uzupełnienie selekcji populacyjnej prowadzone w oparciu o wskazane populacje

12 Stan bazy nasiennej - zwiększenie możliwości produkcyjnych wybranych populacji w stosunku do produkcyjności drzewostanów powstałych z nasion nieznanego pochodzenia; - poprawa jakości przyszłych drzewostanów; - zwiększenie żywotności i biologicznej odporności drzewostanów na szkody dzięki uprawie populacji przystosowanych do miejscowych warunków środowiska, - zachowanie cennych rodzimych populacji. IV Sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL

13 Stan bazy nasiennej Gospodarcze drzewostany nasienne Wyłączone Drzewostany Nasienne Drzewa Doborowe Uprawy Gospodarcze Plantacje Nasienne Plantacyjne Uprawy Nasienne Ocena wartości genetycznej WDN Plantacje drzew szybko rosnących UPRAWY POCHODNE

14 Stan bazy nasiennej I II III pierwszy uznany wyłączony drzewostan nasienny pierwsze wybrane wg kryteriów IBL drzewo doborowe pierwsza uprawa pochodna sosny pierwsza plantacyjna uprawa nasienna pierwsza plantacja nasienna

15 1. Stan bazy nasiennej Etap I Akcyjny wybór drzewostanów w pierwszej kolejności sosny i świerka, również innych gatunków, później Akcyjny wybór drzew doborowych w pierwszej kolejności modrzewia i sosny, później również innych gatunków, Opracowanie i doskonalenie zasad kwalifikacji obiektów nasiennych, zasad zakładania plantacji nasiennych.

16 1. Stan bazy nasiennej Etap II Rok 1975 r. Pierwszy, opracowany w formie pisemnej Program doskonalenia gospodarki nasiennej i wdrażania osiągnięć leśnej genetyki stosowanej w Lasach Państwowych w okresie r. opracował zespół powołany zarządzeniem nr 37 Naczelnego Dyrektora Lasów Państwowych z dnia 14 września 1974.

17 Stan bazy nasiennej Etap III Program na lata został wdrożony do realizacji 25 stycznia 1993 r. zarządzeniem nr 8 Dyrektora Generalnego LP. Po raz pierwszy poza działaniami hodowlanymi w Programie znalazły się zagadnienia związane z: - ochroną leśnej różnorodności genetycznej - regionalizacją dla nasion i sadzonek - selekcja drzew leśnych ukierunkowana na:

18 Stan bazy nasiennej 2010 r. Wielkość utworzonej w LP hodowlanej bazy nasiennej 1. Znanego pochodzenia - źródła nasion 2670 szt, - populacje ha, 2. Wyselekcjonowana - populacje ha, 3. Kwalifikowana - drzewa mateczne szt, - plantacje nasienne ha, - pl. uprawy nasienne ha, - uprawy pochodne ha. 4. Przetestowana brak

19 Stan bazy nasiennej 2010 r. Wielkość utworzonej do 2010 r. zachowawczej bazy nasiennej - liczba populacji zachowawczych w LP liczba populacji zachowawczych w PN powierzchnia upraw zachowawczych 865 ha - liczba drzew zachowawczych 2500 szt - liczba zasobów w LBG ok szt

20 1. Stan bazy nasiennej Założenia odnośnie postępów w tworzeniu bazy nasiennej w poszczególnych okresach I % nasiona populacyjne II % nasiona populacyjne, 5 % nasiona plantacyjne III % nasiona populacyjne, 15 % nasiona plantacyjne

21 Stan bazy nasiennej Cenne populacje hodowlane podstawowych gatunków drzew leśnych: Sosna zwyczajna (25 populacji): sosna taborska, napiwodzko-ramucka, piska, augustowska, supraślska, tucholska, bolewicka, rychtalska, spalska, kozienicka, parczewska, łochowska goleniowska, bytowska). Świerk pospolity (12 populacji): 4 populacje świerka beskidzkiego, 2 świerka sudeckiego oraz 5 populacji świerka z podzasięgu północno -wschodniego Jodła pospolita (7 populacji) 2 populacje jodły bieszczadzkiej, jodłę sądecką 2 populacje jodły roztoczańskiej oraz populację jodły świętokrzyskiej. Modrzew europejski (4 populacje): 3 populacje modrzewia odmiany sudeckiej oraz populację modrzewia odmiany polskiej

22 Stan bazy nasiennej Cenne populacje hodowlane podstawowych gatunków drzew leśnych: Dąb szypułkowy i bezszypułkowy (7 + 4 populacji): m in. krotoszyńską, dolnośląską, krajeńską oraz 4 populacje dębu bezszypułkowego: gorzowską, drawską, krajeńską i sycowską; Buk pospolity (13 populacji ) buka gryfińskiego, drawieńskiego, kieleckiego roztoczańskiego, dwie populacje buka bieszczadzkiego populację beskidzką oraz 2 populacje sudeckie; Olsza czarna (2 populacje): białostocką oraz włoszczowską; Brzoza brodawkowata (1 populacja): białostocka. IV Sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL

23 Stan bazy nasiennej Gatunek Populacje znanego pochodzenia Drzewostany wyselekcjonowane Plantacje nasienne Sosna 86,6 7,2 6,2 Świerk 75,6 21,4 3,0 Modrzew 26,2 13, Jodła 74,5 24,2 1,3 Inne iglaste 5,3 35,5 59,2 Brzoza 91,2 5,6 3,2 Buk 89,0 11,0 0,0 Dąb szypułkowy 95,0 5,0 0,0 Dąb bezszypułkowy 88,2 11,8 0,0 Olsza czarna 91,6 7,3 1,1 Lipa 93,5 2,4 4,1 Inne liściaste 100,0 0,0 0,0 Średnio 76,40 12,10 11,50

24 Gatunek Okresy urodzaju Przyjęto Wydajność zbioru nasion (owoców) z 1 ha Przyjęto do wyliczeń Wydajność nasion ze 100 kg surowca (kg) Pozyskanie nasion z 1 ha (kg) Przelicznik dla 30 lat Możliwość pozyskania nasion z 1 ha w okresie 30 lat (kg) Możliwość pozyskania nasion z istniejących DG (t) Średnie pozyskanie rocznie (kg) Możliwości produkcyjne bazy nasiennej Sosna p ,0-1,5 3,5-4, Świerk ,0-3, / Modrzew ,5-28, Jodła / Buk / Dąb s (t) Dąb b / (t) Olsza ,0-22,5 15, , Brzoza Lipa

25 Infrastruktura techniczna bazy nasiennej Budowa i modernizacja obiektów infrastruktury służącej nasiennictwu wymagała wielkiego wysiłku organizacyjnego i logistycznego oraz olbrzymich środków finansowych. Tylko w ostatnich latach wydatkowano z funduszu leśnego łącznie ponad 1 miliard złotych na inwestycje i realizację zadań w nasiennictwie i szkółkarstwie. W latach w ramach Programu rozwoju wybranych dziedzin leśnictwa i parków narodowych, skierowano dodatkowo na rozbudowę infrastruktury środki pożyczki Banku Światowego - 10,4 mln USD i GEF (Global Environmental Fund) - 5 mln USD. Zmiany w nasiennictwie leśnym, w stosowanej technice i technologiach, można nazwać skokiem cywilizacyjnym. Zachowane i odrestaurowane zostały także obiekty wybudowane przez naszych poprzedników, m.in. wyłuszczarnie w Białogardzie, Rucianem, Janowicach Wielkich, Czarnej Białostockiej, Klosnowie i Zwierzyńcu. Dzięki temu w PGL LP stworzone zostały optymalne warunki przechowywania

26 Infrastruktura techniczna bazy nasiennej

27 Infrastruktura techniczna bazy nasiennej

28 Infrastruktrua Wyłuszczarnie nasion: 16 wyłuszczarni o mocy przerobowej ok ton szyszek Przechowalnie nasion: dla jodły 5 przechowalni o pojemności 70 ton, dla buka 8 przechowalni o pojemności 250 ton, Stacje oceny i kontroli jakości nasion: 9 stacji oceny nasion 5 stacji kontroli nasion

29 Perspektywy - nowy Program Program zachowania leśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnej drzew w Polsce na lata Ochronę istniejącej w lasach różnorodności genetycznej. 2. Hodowlę selekcyjną drzew leśnych. 3. Tworzenie i utrzymanie, na właściwym poziomie ilościowym i jakościowym, bazy nasiennej na potrzeby odnowienia i zalesienia.

30 Populacje drzew leśnych Selekcja fenotypowa DZP Uprawy POCHODNE DW, DM, PUN PN, Produkcja nasion Drzewostany zachowawcze Uprawy zachowawcze Strategie selekcyjne Programy specjalne Selekcja Rozmnażanie Uprawy pochodne o znanej wartości genetycznej Selekcja genotypowa Prowadzenie plantacji, stymulacja kwitnienia i obradzania, kontrola wsobności PN i PUN Testowanie Drzewostany przetestowane Następne generacje populacji hodowlanych Produkcja nasion Nasiennictwo leśne Szkółki leśne Hodowla lasu Uprawy gospodarcze

31 Perspektywy Długookresowa strategia hodowlana Realizowana w ramach kolejnych etapów programu hodowli selekcyjnej drzew leśnych długookresowa strategia hodowlana opiera się na następujących założeniach ogólnych: - dla realizacji długookresowej strategii hodowlanej tworzy się dla poszczególnych gatunków populacje hodowlane z określonej ilości selekcjonowanych genotypów, - w każdym cyklu selekcyjnym liczebność (fenotypowa, genetyczna populacji hodowlanych jest podobna, - w każdym kolejnym cyklu selekcyjnym populacje hodowlane tworzone są na drodze selekcji w potomstwie powstałym z wolnego zapylenia lub w kontrolowanym krzyżowaniu genotypów wyselekcjonowanych w poprzednim cyklu, - kryteriami selekcji są cechy ilościowe, jakościowe oraz plastyczność gwarantująca trwałość produkcji leśnej, - intensywność selekcji w kolejnych cyklach powinna być dla poszczególnych cech zbliżona.

32 Region pochodzenia o charakterze matecznym I cykl selekcyjny Drzewa mateczne Testowanie potomstwa Selekcja 50 genotypów Populacja hodowlana n generacji II cykl selekcyjny LMR dla gospodarki leśnej Plantacje nasienne (szczepienie /wegetatywne rozmnażanie) Testowanie potomstwa Kontrolowane krzyżowanie lub potomstwo z wolnego zapylenia Selekcja 50 genotypów Populacja hodowlana n+1 generacji III cykl selekcyjny LMR dla gospodarki leśnej Plantacje nasienne (szczepienie /wegetatywne rozmnażanie) Kontrolowane krzyżowanie lub potomstwo z wolnego zapylenia

33 Selekcja dla celów specjalnych Gatunki Cele selekcji Brzoza brodawkowata. produkcja masy, jakość drewna, cechy chemiczne drewna Modrzew europejski produkcja masy, jakość drewna Daglezja zielona produkcja masy, jakość drewna Dąb szypułkowy i dąb bezszypułkowy jakość drewna (sortymenty cenne) Świerk pospolity odporność na czynniki biotyczne i abiotyczne Jesion wyniosły odporność na choroby Wiązy (szypułkowy, polny i górski) odporność na choroby IV Sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL

34 Hodowla selekcyjna brzozy brodawkowatej Krzyżowanie / BWB 50 osobników 50 pełnych rodów 500 kandydatów 50 pełnych rodów 5000 osobników do testowania Zapylenie mieszaniną pyłku drzew potomnych 1 powierzchnia doświadczalna 4 powierzchnie testujące Jakość Masa Cechy drewna Fenotypowa selekcja 50 drzew Po 1 z każdego rodu Selekcja wsteczna 50 drzew Po 1 z każdego rodu

35 Testowanie potomstwa leśnej bazy nasiennej Program testowania potomstwa wyłączonych drzewostanów nasiennych, drzew doborowych, plantacji nasiennych i plantacyjnych upraw nasiennych

36 Cele testowania 1.Określenie jakości hodowlanej LMR poprzez wykonanie testów porównawczych oraz ocena genetycznych składników materiału podstawowego, za który wg Ustawy z dnia 7 czerwca 2001 o leśnym materiale rozmnożeniowym uważa się drzewostan, plantację nasienną, drzewo mateczne, klon i mieszankę klonów (Dz. U. z dnia 18 lipca 2001). 2.Opracowanie zasad racjonalnego wykorzystania bazy nasiennej wyznaczonej regionami nasiennymi. 3.Określenie obszaru możliwego transferu wg przyjętych zasad regionalizacji powierzchniowej, a w górach również wysokościowej. ( Leśna regionalizacja nasienna w Polsce ) 4.Modyfikacja aktualnych zasad regionalizacji nasiennej z dostosowaniem do ustawy o leśnym materiale rozmnożeniowym. Zasady te powinny być oparte na podstawach genetycznych.

37 SOSNA ZWYCZAJNA Region I BIAŁOSTOCKI Region II OLSZTYŃSKI Region III GDAŃSKO-SZCZECINECKI Region IV TORUŃSKI Region V PILSKI Region VI SZCZECIŃSKI Region VII POZNAŃSKO-ZIELONOGÓRSKI Region VIII ŁÓDZKO-WARSZAWSKI Region IX LUBELSKO-RADOMSKI Region X KATOWICKO-WROCŁAWSKI Region XI KRAKOWSKO-KROŚNIŃSKI Regiony testowania potomstwa SOSNY ZWYCZAJNEJ w Polsce

38 Testowanie potomstwa leśnej bazy nasiennej Do roku 2035 przewiduje się założyć, dla gatunków objętych programem selekcji i zachowania zasobów genowych uprawy testujące w wyznaczonych regionach testowania dla: - 40 kolekcji potomstwa wszystkich wyłączonych drzewostanów nasiennych 10 gatunków (1200 drzewostanów), - 95 kolekcji potomstwa drzew doborowych wszystkich drzew doborowych 12 gatunków ( drzew doborowych), - 25 kolekcji plantacji nasiennych(184) i plantacyjnych upraw nasiennych( 98), IV Sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL

39 Testowanie potomstwa leśnej bazy nasiennej Powierzchnie testujące założone w latach do 2014 r. Buk - populacje - 16 powierzchni, - drzewa - 12 powierzchni Jodła - populacje - 17 powierzchni, - drzewa - 20 powierzchni Sosna - populacje - 36 powierzchni, - drzewa - 36 powierzchni Świerk - populacje - 4 powierzchni, - drzewa - 4 powierzchnie Razem powierzchni

40 3. Baza nasienna przetestowana w LP Powierzchnie testujące założone w latach do 2014 r. Buk - populacje - 16 powierzchni, - drzewa - 12 powierzchni Jodła - populacje - 17 powierzchni, - drzewa - 20 powierzchni Sosna - populacje - 36 powierzchni, - drzewa - 36 powierzchni Świerk - populacje - 4 powierzchni, - drzewa - 4 powierzchnie Razem powierzchni Wydarzenie, Miejsce, Data

41 Zasadnicze cele do realizacji o realizacji w ramach Programu W zakresie ochrony zmienności genetycznej zachowanie: - istniejącej zmienności genetycznej w długim okresie czasu - ciągłości podstawowych procesów ekologicznych w ekosystemach leśnych, - stabilności istniejących ekosystemów i możliwości trwałego ich użytkowania. W zakresie hodowli drzew leśnych: - utworzenie przetestowanej bazy nasiennej na poziomie 10% potrzeb nasiennych w skali kraju (przewidywany zysk selekcyjny dla cech przyrostowych na poziomie populacji 5-15 %, na poziomie rodu do 25%, w stosunku do cech przyrostowych dla materiału pochodzącego spoza tej bazy), - utrzymanie wyselekcjonowanej bazy nasiennej na poziomie 30% potrzeb nasiennych w skali kraju (przewidywany zysk selekcyjny dla cech przyrostowych na poziomie populacji 10 %, na poziomie rodu 15%), - utrzymanie stałej bazy nasiennej ze zidentyfikowanego źródła na poziomie 60 % potrzeb nasiennych w skali kraju (przewidywany zysk selekcyjny dla cech przyrostowych na poziomie populacji 2-5%).

42 LMR w warunkach zmian klimatycznych Zjawiska pozytywne - zmiany w dynamice obradzania

43 LMR w warunkach zmian klimatycznych Urodzaj sosny zwyczajnej na przestrzeni lat (obszar okręgów odpowiada odsetkowi urodzaju Szczecin Szczecinek Piła Gdańsk Toruń Olsztyn Białystok Zielona Góra Poznań Łódź Warszawa Radom Lublin Wrocław Katowice Kraków Krosno

44 LMR w warunkach zmian klimatycznych Urodzaj świerka pospolitego na przestrzeni lat (obszar okręgów odpowiada odsetkowi urodzaju) Szczecin Szczecinek Piła Gdańsk Toruń Olsztyn Białystok Zielona Góra Poznań Łódź Warszawa Radom Lublin Wrocław Katowice Kraków Krosno

45 LMR w warunkach zmian klimatycznych Urodzaj jodły pospolitej na przestrzeni lat (obszar okręgów odpowiada odsetkowi urodzaju) Szczecin Szczecinek Piła Gdańsk Toruń Olsztyn Białystok Zielona Góra Poznań Łódź Warszawa Radom Lublin Wrocław Katowice Kraków Krosno

46 LMR w warunkach zmian klimatycznych Urodzaj modrzewia europejskiego na przestrzeni lat (obszar okręgów odpowiada odsetkowi urodzaju) Szczecin Szczecinek Piła Gdańsk Toruń Olsztyn Białystok Zielona Góra Poznań Łódź Warszawa Radom Lublin Wrocław Katowice Kraków Krosno

47 LMR w warunkach zmian klimatycznych Urodzaj dębu szypułkowego na przestrzeni lat (obszar okręgów odpowiada odsetkowi urodzaju) Szczecin Szczecinek Piła Gdańsk Toruń Olsztyn Białystok Zielona Góra Poznań Łódź Warszawa Radom Lublin Wrocław Katowice Kraków Krosno

48 LMR w warunkach zmian klimatycznych Urodzaj dębu bezszypułkowego na przestrzeni lat (obszar okręgów odpowiada odsetkowi urodzaju) Szczecin Szczecinek Piła Gdańsk Toruń Olsztyn Białystok Zielona Góra Poznań Łódź Warszawa Radom Lublin Wrocław Katowice Kraków Krosno V I Sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL

49 LMR w warunkach zmian klimatycznych Urodzaj buka pospolitego na przestrzeni lat (obszar okręgów odpowiada odsetkowi urodzaju) Szczecin Szczecinek Piła Gdańsk Toruń Olsztyn Białystok Zielona Góra Poznań Łódź Warszawa Radom Lublin Wrocław Katowice Kraków Krosno

50 LMR w warunkach zmian klimatycznych Średni urodzaj podstawowych gatunków drzew leśnych na przestrzeni lat Sosna Świerk Jodła Modrzew Dąb Buk

51 LMR w warunkach zmian klimatycznych Zjawiska negatywne; - zmiany w wielkości obradzania sosna pinia w Hiszpanii w ostatnich 40 latach istotny spadek produkcji szyszek (Mutke at. All. 2005) - w sezonie 1986/87 obniżona żywotność nasion sosny z terenu z RDLP Katowice i południowej części RDLP Łódź - w sezonie 1997/98 nasiona o obniżonej żywotności na terenie RDLP Białystok i Olsztyn, - nasiona sosny o obniżonej wydajności na skutek silnych mrozów jakie wystąpiły na przełomie stycznia i lutego 2006 r. po bardzo ciepłej i wilgotnej pogodzie w styczniu.

52 LMR w warunkach zmian klimatycznych Wydajność nasion z szyszek 2007/2008 Legenda:

53 LMR w warunkach zmian klimatycznych

54 LMR w warunkach zmian klimatycznych

55 Brak danych % 81-90% 70-80% poniżej 70% Sosna zwyczajna zbiór 2005/2006

56 Wnioski 1. Utworzona w ramach realizowanych dotychczas w Lasach Państwowych programów hodowli selekcyjnej drzew leśnych baza nasienna jest pełni funkcjonalna, posiada bardzo nowoczesną infrastrukturę techniczną, właściwą osłonę naukową i w pełni zaspokaja bieżące zapotrzebowanie na leśny materiał rozmnożeniowy zarówno lasów państwowych jak i lasów innych własności. 2. Proponowana do wykorzystania baza, w której głównym źródłem są populacje charakteryzuje się wysokim zróżnicowaniem genetycznym, a jej najbardziej wartościowymi elementami są wyróżnione w oparciu o badania proweniencyjne, najcenniejsze pod względem hodowlanym (m.in. cechy przyrostowe, plastyczność) populacje o charakterze matecznym. Populacje te winny być w maksymalnym stopniu wykorzystywane do pozyskania leśnego materiału rozmnożeniowego na cele gospodarcze. 3. Obserwowane zmiany warunków klimatycznych, w tym przede wszystkim wzrost temperatury i zmniejszenie opadów, mogą istotnie modyfikować obradzanie zarówno pod względem ilościowym jak i jakościowym. Bardzo istotne mogą być również zmiany o charakterze genetycznym związane z odmiennymi warunkami powstawania nasion. Zagadnienia te są jak do tej pory mało rozpoznane i wymagają dalszych badań

57 LMR w warunkach zmian klimatycznych 4. Bardzo istotnym działaniem realizowanym od 2006 r. w ramach Programu ochrony leśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnej drzew leśnych na lata jest Program testowania potomstwa wyłączonych drzewostanów nasiennych, drzew doborowych, plantacji nasiennych i plantacyjnych upraw nasiennych. Program ten realizowany zgodnie z przyjętymi w Dyrektywie EU nr 105 z 1999 r. i ustawie o obrocie leśnym materiałem rozmnożeniowym zasadami stanowi jakościową zmianę w podejściu do tworzenia bazy nasiennej z fenotypowej na genetyczną i umożliwi utworzenie nie istniejącej dotychczas w Polsce kategorii leśnego materiału rozmnożeniwego przetestowany 5. W ostatnich latach doszło do gwałtownego rozwoju biotechnologii drzew o relatywnie dużym przyroście biomasy. Zaproponowane w ramach Programu na lata działania o charakterze specjalnym mają podobny cel: wyselekcjonowanie materiału podstawowego do plantacji drzew szybkorosnących i stworzenie bazy surowcowej do produkcji pulpy celulozowej, paliw płynnych opartych na etanolu i jego pochodnych.

58 LMR w warunkach zmian klimatycznych

59

60 Thank You for Your attention!!!!!

61 PROF. STANISŁAW TYSZKIEWICZ

62 DOC. STEFAN KOCIĘCKI