ĆWICZENIE VI TANIE LABORATORIUM

Transkrypt

1 Z Studia Podyplomowe dla nauczycieli drugiego przedmiotu Biologia Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii Edukacja środowiskowa ĆWICZENIE VI TANIE LABORATORIUM Opracowała: dr Hanna Werblan-Jakubiec ajęcia te poświęcone są prezentacji kilku przykładów prostych ćwiczeń i gier, które mogą być ilustracją różnych zagadnień biologicznych związanych z: 1. fizjologią roślin np. fotosyntezą ( Czy liścienie asymilują i jak się o tym przekonać ), kiełkowaniem nasion ( Badamy kiełkowanie nasion ) wzrostem siewek ( Jak zachowa się hipokotyl i dlaczego? ), 2. ekologią organizmów, m.in. funkcjonowaniem ekosystemów ( Mini ekosystem ), zależnościami pomiędzy roślinami i zwierzętami żerującymi na nich ( Eksperyment z mszycami ), przeżywalnością osobników w populacji i konkurencją wewnątrzgatunkową ( Wyścig nasion ), 3. ochroną środowiska np. segregacją śmieci ( robimy kompost ), recyklingiem (wykonujemy papier czerpany z makulatury ). Poniżej zostało umieszczone kilka przykładowych pytań dotyczących prezentowanych zagadnień i obrazkowe instrukcje wykonania proponowanych eksperymentów. Materiały potrzebne do wykonania doświadczeń w większości pochodzą ze zużytych opakowań artykułów spożywczych co ma znaczenie dla ochrony środowiska. Badamy kiełkowanie nasion Po zakończeniu obserwacji spróbuj odpowiedzieć na kilka pytań: 1. Ile nasion wykiełkowało po 1, 2, 3 itd. dniach trwania doświadczenia? Każdego dnia policz procent wykiełkowanych nasion, a wyniki przedstaw graficznie. 2. Porównaj szybkość kiełkowania różnych nasion. 3. Jak odróżnisz korzeń zarodkowy (radicula) od pędu zarodkowego (plumula)? 4. Co pojawia się najpierw: korzeń czy pęd zarodkowy? Czy u wszystkich nasion jest tak samo? 5. Mierz długość korzenia i pędu zarodkowego w czasie kiełkowania, wyniki przedstaw poglądowo na rysunku. 6. Czy korzeń i pęd zarodkowy rosną z tą samą szybkością? 7. Czy są różnice we wzroście siewek na świetle i w ciemności? Zaprojektuj doświadczenie do badania tych zjawisk. 8. Jakie inne czynniki mają wpływ na kiełkowanie nasion? Zaprojektuj doświadczenie w którym zbadasz wpływ jednego z nich. 9. Co to jest tropizm? Opisz jak zbadałbyś zjawisko tropizmu wykorzystując zestaw skonstruowany do doświadczenia pt. kiełkowanie nasion. Czy liścienie asymilują i jak się o tym przekonać? Oto kilka pytań, na które spróbuj odpowiedzieć w trakcie trwania doświadczenia i po jego zakończeniu: 1. Dlaczego w punkcie 4 doświadczenia fragmenty liścieni pływają? 2. Skąd się biorą pęcherzyki powietrza na fragmentach liścieni? 3. Dlaczego w punkcie 7 fragmenty liścieni toną? 4. Wyjaśnij dlaczego w punkcie 8 doświadczenia liścienie zaczynają znowu pływać? 5. Jak myślisz, co się stanie gdy po zakończeniu doświadczenia, przykryjesz strzykawkę czarnym pudełkiem? Uzasadnij swoją odpowiedź i sprawdź czy miałeś rację. 6. Czy i jakie miałeś kłopoty w czasie przeprowadzania doświadczenia? 7. Jakie wprowadziłbyś ulepszenia w doświadczeniu aby uzyskać dokładniejsze wyniki? 8. Jaka jest rola kwaśnego węglanu sodowego w tym doświadczeniu? Jak zachowa się hipokotyl i dlaczego? Oto kilka pytań, na które możesz spróbować odpowiedzieć w trakcie trwania doświadczenia i po jego zakończeniu: 1

2 1. Jak zachowa się hipokotyl jeśli włożymy całą siewkę do czarnego pudełka po filmach? 2. Jak zachowa się według ciebie hipokotyl siewki, której użyłeś w doświadczeniu? Wyjaśnij dlaczego tak uważasz. 3. Opisz co stało się z hipokotylem w punkcie 8 doświadczenia. 4. Porównaj wyniki doświadczenia z przewidywaniami wszystkich uczestników zajęć, krótko je podsumuj. 5. Porównaj twoje przewidywania z prognozami pozostałych uczestników zajęć. 6. Jaki bodziec przede wszystkim wpływa na takie zachowania się hipokotyla w tym doświadczeniu? Jakie inne czynniki mogą wpływać na zachowanie się hipokotyla? 7. Zaprojektuj odpowiednie doświadczenie kontrolne, które potwierdzi twoją odpowiedź na pytanie Dlaczego czarne pudełko od filmów dobrze nadaje się do przeprowadzenia tego doświadczenia? 9. Czy trzeba oznakować pokrywkę pudełka, czy można oznaczyć samo pudełko? Uzasadnij swoją odpowiedź. Przeprowadź takie same doświadczenia używając siewek innych roślin np. gorczycy, rzodkiewki lub rzeżuchy. Sprawdź czy zachowują się tak samo? Która z siewek wykaże odpowiednio najszybszą reakcję? Eksperyment z mszycami Oto kilka pytań, na które możesz spróbować odpowiedzieć w trakcie trwania doświadczenia i po jego zakończeniu: 1. Obserwuj codziennie wzrost siewek w pojemniku z mszycami i bez nich, notuj swoje spostrzeżenia. 2. Jakie części roślin mszyce zjadają najchętniej? 3. Zaprojektuj podobne doświadczenie używając siewek innych gatunków roślin krzyżowych i zaobserwuj czy są różnice w zachowaniu się mszyc. 4. Czy rośliny opanowane przez mszyce zginą, jeśli tak to po jakim czasie? Zastanów się czy można do podobnego eksperymentu wykorzystać inne gatunki owadów. Jeśli tak to jakie? Zaprojektuj podobne doświadczenie wykorzystując te organizmy. Mini ekosystem Oto kilka pytań, na które możesz spróbować odpowiedzieć w trakcie trwania doświadczenia i po jego zakończeniu: 1. Obserwuj co kilka dni przygotowany przez siebie mini ekosystem i notuj wszystkie spostrzeżenia. 2. Czy obecność światła ma znaczenie dla funkcjonowania ekosystemu, jeśli tak to dlaczego? 3. Jakie znaczenie dla życia roślin owadożernych na torfowisku ma staw znajdujący się poniżej? 4. Dlaczego nie jest możliwe utrzymanie funkcjonowania takiego mini ekosystemu zbyt długo? 5. Czym różni się stworzony przez ciebie sztuczny ekosystem od naturalnych? Wykonanie papieru czerpanego Przygotować: 1. papier biurowy pocięty w paseczki (najlepiej przepuszczony przez niszczarkę), może być kolorowy; 2. krochmal; 3. suszone elementy roślin (kwiaty, zioła, igły) i inne drobne dodatki według pomysłu; 4. duże naczynie o wielkości co najmniej formatu A3; 5. dwa ręczniki; 6. ściereczki kuchenne; 7. gazety typu Wyborcza (nie używać kolorowych czasopism); 8. dwie zbite z listewek ramki formatu A4, jedna z nich z naciągniętą nylonową siatką o bardzo drobnych oczkach (może być firanka); 9. deseczka o wymiarach zbliżonych do formatu A4. Wykonanie: 1. paseczki papieru rozmoczyć w wodzie (przez kilkanaście godzin do doby); 2. rozmoczony papier zmielić mikserem z drążkiem miksującym aż do uzyskania jednolitej pulpy (należy mielić w dużej ilości wody, tak aby nie przegrzać silnika miksera); 3. duże naczynie do połowy wypełnić wodą, następnie dołożyć trochę pulpy (np. około 1dm 3 ), około 3 łyżek krochmalu, ewentualnie dodatki (suszone pachnące zioła, drobne nasiona, płatki kwiatów itp.) i wymieszać; 4. ramkę bez siatki nałożyć na wierzch ramki z siatką i wyłowić nimi trochę pulpy, starając się aby była ona równomiernie rozłożona na siatce; 5. górną ramkę odłożyć na bok, a pulpę delikatnie przenieść na ściereczkę rozłożoną na złożonych ręcznikach; 6. Przykryć uformowaną kartkę drugą częścią ściereczki i przenieść do gazety 7. Pierwsze odciśnięcie papieru wykonać przez deseczkę położoną na gazecie z papierem i odcisnąć; 8. przełożyć papier do suchej gazety i pozostawić do suszenia pod obciążeniem; 9. Do momentu wyschnięcia papieru gazety należy zmieniać codziennie; 10. gotowy papier delikatnie wyjąć ze ściereczki. Można przyspieszyć suszenie papieru poprzez prasowanie. 2

3 3

4 4

5 5

6 6

7 7

8 8

9 9