POBIERANIE MIESZANEK PASZOWYCH PRZEZ GOŁĘBIE OZDOBNE WYBRANYCH RAS FEED MIXTURES INTAKE BY PIGEONS OF SOME FANCY BREEDS

Transkrypt

1 FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Folia Uni. Agric. Stetin. 2007, Agric., Aliment., Pisc. Zootech. 255 (2), Andrzej GUGOŁEK POBIERANIE MIESZANEK PASZOWYCH PRZEZ GOŁĘBIE OZDOBNE WYBRANYCH RAS FEED MIXTURES INTAKE BY PIGEONS OF SOME FANCY BREEDS Katedra Hodowli Zwierząt Futerkowych i Łowiectwa Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie ul. Michała Oczapowskiego 5, -718 Olsztyn, gugolek@uwm.edu.pl Abstract. The aim of the study was to determine the amount of feed mitures consumed by pigeons of some fancy breeds differing in body size and beak length (Budapest Short-Face Tumbler, Rzhe Startail Tumbler and Polish Shield Highflier) as well as to test the possibility of feeding pelleted diets to pigeons. The eperiment was performed on young pigeons, aged three to four months, at a comparable leel of physical deelopment and molting. Each breed was represented by 20 birds. They were fed three feed mitures: a diet for pigeons composed of a ariety of grains, a pelleted diet for pigeons and a pelleted diet for chickens. Feed consumption leels within breeds were different, but not always linearly correlated with the body weights of birds. It was found that short-face pigeons preferred grain mitures to pellets. It may be concluded that pelleted diets can be fed to medium-face and long-face pigeons. Słowa kluczowe: gołąb, pobranie paszy, rasa, skład paszy, żywienie. Key words: breed, feeding, feed intake, feed composition, pigeon. WSTĘP Gołębie to gatunek wykazujący znaczne zróżnicowanie w budowie i masie ciała, która może się wahać od 230g u rasy krótkodzioby polski do 50g u kingów (Peterfi 1982; Szeleszczuk 1995; Frindt i in. 2000; Czepczyński i Koliński 2001). W związku z tym poszczególne rasy mają różne zapotrzebowanie pokarmowe zarówno jakościowe, jak i ilościowe. Najlepiej jest ono poznane u gołębi pocztowych (Szul 1992) i mięsnych (Waldie i in. 1991; Meleg i in. 2000), najsłabiej natomiast w przypadku poszczególnych, tak przecież różnych, ras gołębi ozdobnych. Hodowcy w ich żywieniu uwzględniają najczęściej ogólne zasady żywienia gołębi przedstawione w literaturze (Nowicki i in. 1996; Frindt i in. 2000) oraz własne doświadczenia. Sales i Janssens (2003) podają, że gołębie najczęściej żywione są mieszaniną różnych całych nasion zbóż i innych roślin. Podstawę większości mieszanek stanowi pszenica i kukurydza; stosuje się również jęczmień, nagi owies i ryż. Wykorzystuje się również peluszkę, groch, bobik, słonecznik, proso, grykę, rzepak, len (Romano i Razbieso 1987; Szul 1992; Nowicki i in. 1996). W zależności od przeznaczenia mieszanki paszowe dla gołębi najczęściej dzieli się na stosowane w okresach: zimowym, łączenia w pary, wioseno-letnim, wzrostu młodych, lotowania, pierzenia oraz przygotowania do wystaw (Romano i Razbieso 1987; Szul 1992; Nowicki i in. 1996; Frindt i in. 2000).

2 52 A. Gugołek Inną formą mieszanek paszowych są granulaty, rzadko jednak wykorzystywane w żywieniu gołębi pocztowych i ozdobnych, ale powszechne w żywieniu gołębi mięsnych (Waldie i in. 1991; Meleg i in. 2000). Badań nad określeniem preferencji pokarmowych u gołębi wykonano niewiele. Prowadzili je między innymi Moon i Zeigler (1979) oraz Plowright i in. (2004), którzy dowodzą, że wyborem paszy dla gołębi rządzą złożone mechanizmy. Sugerują, że duże znaczenie ma odczucie głodu, ilości pobranej paszy oraz konkurencji o nią. Interesujące są także badania Kileena i in. (1993), które wskazują, że gołębie preferują ziarna i granulaty o większych rozmiarach. Celem przeprowadzonych badań było określenie ilości mieszanek paszowych, pobieranych przez wybrane rasy gołębi ozdobnych różniące się masą ciała i długością dzioba, oraz zbadanie możliwości wykorzystania mieszanek granulowanych w ich żywieniu. MATERIAŁ I METODY Badania wykonano w lipiecu i sierpniu 2006 roku w gołębniku hodowcy, zrzeszonego w Warmińsko-Mazurskiem Stowarzyszeniu Hodowców Gołębi Rasowych i Ptactwa Ozdobnego. Do badań wybrano 3 rasy gołębi ozdobnych, zaliczane według zestawienia Europejskiej Federacji Hodowców Gołębi Rasowych, do grupy IX gołębie lotne: krótkodziobe budapesztański krótkodzioby (BK) w odmianie barwnej szek motylkowy, średniodziobe wstęgowy rżewski (WR) oraz długodziobe polski tarczowy wysokolotny (PTW). W obrębie każdej rasy wybrano po 20 młodych gołębi, w wieku 3 4 miesięcy, na podobnym poziomie rozwoju fizycznego i pierzenia (bez wyróżniania płci, co bez metody wziernikowej nie było możliwe). W doświadczeniu wykorzystano trzy mieszanki paszowe, z których dwie przeznaczone były dla gołębi (A,B), a jedna dla kurcząt (C). Mieszanka A wyprodukowana została przez producenta specjalnie dla gołębi młodych. Miała ona następujący skład komponentowy: kukurydza 21%, pszenica 19%, groch 17%, peluszka 13%, sorgo 9%, dari 4%, kardi 3%, jęczmień i siemię lniane po 2,5%, słonecznik i proso po 2%, wyka, ryż, owies i kanar po 1,25%. Literą B oznaczono mieszankę granulowaną, przeznaczoną dla gołębi, która składała się ze zbóż, śrut poekstrakcyjnych, tłuszczów roślinnych i zwierzęcych, dodatków mineralnych, premiksu mineralno-witaminowego, dodatków syntetycznych z zakwaszaczem. Mieszanka paszowa C, również granulowana, była przeznaczona dla kurcząt w wieku 7 14 tygodni. Sporządzona została z ziaren zbóż, roślin oleistych i ich produktów ubocznych ze śruty poekstrakcyjnej oraz z dodatków mineralnych i witaminowych. Komponenty, z których sporządzono mieszanki, podano na podstawie etykiet zamieszczonych na produktach. Skład chemiczny mieszanek oznaczono w laboratorium Katedry Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa UWM w Olsztynie (tab. 1). Na początku badań zważono za pomocą wagi elektronicznej, z dokładnością do 1 g, wszystkie gołębie biorące udział w eksperymencie; pomiary wykonano rano przed karmieniem. Gołębie, podzielone na rasy, umieszczono w 3 przedziałach gołębnika, o standardowym wyposażeniu, umieszczonego na poddaszu. W celu określenia ilości paszy pobranej przez gołębie poszczególnych ras po 14-dniowym okresie, podczas którego gołębie przy-

3 Pobieranie mieszanek paszowych przez gołębie zwyczajano do nowych warunków środowiskowych, przez 14 kolejnych dni podawano ptakom po 1500g mieszanki paszowej A, zalecanej przez producenta dla młodych gołębi, oraz ważono ilość niedojadów następnego dnia rano. Po odjęciu od podanej paszy niedojadów i obliczeniu ilości pobranej paszy dzielono ją przez 20 (liczba gołębi), uzyskując średnie dobowe pobranie paszy, przypadające na 1 gołębia poszczególnych ras. Tabela 1. Skład chemiczny i wartość energetyczna mieszanek paszowych Table 1. Chemical composition and energetic alue of feed miture Wyszczególnienie Specification Mieszanka paszowa Feed miture A B C Sucha masa Dry matter 88,17 86,21 87,03 Popiół surowy Crude ash 1,88 6,72 7,02 Substancja organiczna Organic matter 86,29 79,49 80,01 Białko ogólne Crude protein 14,79 17,02 15, 08 Tłuszcz surowy Crude fat 4,23 3,23 2,66 Włókno surowe Crude fiber 4,16 5,18 4,48 Związki bezazotowe wyciągowe N-free etract 63,11 54,06 57,79 Energia brutto Gross energy [MJ kg 1 ] 16,597 14,862 14,9 W drugim etapie badań gołębiom poszczególnych ras podawano w trzech oddzielnych karmidłach mieszanki A,B i C, w ilości po 00 g. Przez kolejnych dni na podstawie spożycia mieszanek, wyrażonych zarówno wagowo (g), jak i procentowo, badano preferencje pokarmowe gołębi dotyczące mieszanek. Okres dni badań właściwych poprzedzono 14-dniowym okresem wstępnym, podczas którego gołębie zapoznawały się z położeniem karmideł oraz smakiem poszczególnych mieszanek. Uzyskane wyniki opracowano statystycznie za pomocą analizy wariancji dla układów jednoczynnikowych ortogonalnych (Statistica PL) oraz przedstawiono w procentach. WYNIKI I DYSKUSJA W tabeli 1 przedstawiono skład chemiczny mieszanek paszowych. Znaczne zróżnicowanie wykazano w zawartości popiołu surowego. Była ona najniższa w mieszance A, co dowodzi, że żywienie gołębi mieszaniną ziaren powinno być uzupełniane dodatkami mineralnymi w postaci sypkiej lub grytów, zwłaszcza w przypadku gołębi ozdobnych utrzymywanych w wolierach. Natomiast mieszanki granulowane B i C mogą być traktowane jako pasze pełnoporcjowe, tak jak w żywieniu gołębi mięsnych. Poziom białka surowego w mieszance A wynosił 14,79%, w B 17,02%, a w C 15,08%. Sales i Janssens (2003) zalecają, aby mieszanki paszowe dla gołębi charakteryzowały się zawartością białka ogólnego w przedziale 12 18% i wartością energii metabolicznej wynoszącą około 12 MJ kg. Wszystkie mieszanki stosowane w eksperymencie spełniały ogólne wymagania dotyczące paszy dla gołębi. Natomiast Waldie i in. (1991) żywili gołębie mięsne paszą o zawartości białka ogólnego wynoszącej od 16 do 22%. Poziom energii brutto dawek pokarmowych był

4 54 A. Gugołek najwyższy w przypadku mieszanki A 16,597 MJ kg. Zbliżony był natomiast w mieszankach B i C 14,862 i 14,8 MJ kg. W tabeli 2 przedstawiono masę ciała młodych gołębi poszczególnych ras oraz dobowe pobranie paszy przez 1 gołębia. Gołębie BK ważyły średnio 257,65 g, WR 267,95 g, a PTW 424,80 g. Nowicki i in. (1996) określają budapesztańskie krótkodziobe jako ptaki drobne, których masa powinna wynosić do 300g. Również Peterfi (1982) podaje, że są to małe gołębie o masie g. Należy zatem przypuszczać, że uzyskana nieco niższa masa jest charakterystyczna dla rasy, gdyż dotyczyła gołębi młodych w wieku 3 4 miesięcy. Tabela 2. Masa ciała i dobowe pobranie mieszanek paszowych przez gołębie wybranych ras Table 2. Feed intake and body weights by pigeons of some breeds Wyszczególnienie Specification Masa ciała Body weight [g] Dobowe pobranie mieszanki Daily miture intake [g] A, B P< 0,01; a, b P< 0,05. Miary statystyczne Rasa Breed Statistical measures BK WR PTW n 20,00 20,00 20,00 257,65 B 267,95 B 424,80 A 7,94 6,92 12,16 n 14,00 22,23 B 20,29 14,00 27,68 Ab 8,02 14,00 30,07 Aa Natomiast w przypadku gołębi WR oznaczona masa ciała wydaje się zbyt mała, gdyż według literatury gołębie te powinny być ptakami średniej wielkości. Jednak Peterfi (1982) podaje, że pierwotnie hodowane wstęgowe były większe, obecnie jednak, na skutek krzyżowania i selekcji, stały się mniejsze i straciły lotność. Oznaczona w doświadczeniu masa ciała tych gołębi jest zbliżona do BK, choć wydają się większe z uwagi na dłuższe sterówki i lotki oraz obfite upierzenie. Polskie tarczowe wyskokolotne to według wzorca (Czepczyński i Koliński 2001) gołębie o więcej niż średniej wielkości. Uzyskana zatem masa powyżej 400 g jest charakterystyczna dla młodych gołębi tej rasy. Gołębie poszczególnych ras pobierały średnio: 22,23 g mieszanki A na dobę BK, 27,68 g WRz i 30,07 g PTW. Pobranie mieszanki było statystycznie wysokoistotnie większe w przypadku PTW niż WR i statystycznie istotne w przypadku WR. Także pobranie mieszanki przez WR było statystycznie wysokoistotnie niż przez BK. Interesujący jest wynik uzyskany u ras BK i WR. Gołębie te różniły się tylko nieznacznie masą ciała, pobranie paszy przez WR było zbliżone do pobrania paszy przez znacznie cięższe gołębie rasy PTW. Może to wynikać z innego zapotrzebowania spowodowanego obfitszym upierzeniem lub temperamentem gołębi. Szeleszczuk (1995) twierdzi, że spożycie paszy u gołębi zależy od ich masy i wynosi 1 g na każde g ich masy. Także Frindt i in. (2000) oraz Nowicki i in. (1996) podają że, zapotrzebowanie na mieszankę paszową zależy od wielkości gołębia. Dla ras małych (do 400 g masy ciała) wynosi około 20 25g mieszanki, dla większych 6,12

5 Pobieranie mieszanek paszowych przez gołębie (do 550 g) g, dla dużych (do 800 g) g, a dla olbrzymich (ponad 800 g) 80 0 g. W badaniach Waldie i in. (1991) gołębie pobierały od 53 do 63 g paszy na dobę, przy czym pobranie paszy zwiększało się wraz z obniżeniem poziomu energii; badania te jednak dotyczyły gołębi większych mięsnych. W tabeli 3 przedstawiono spożycie mieszanek A, B i C przez wybrane rasy gołębi. Porównano w niej statystycznie pobranie trzech mieszanek oraz mieszanki A z mieszankami granulowanymi (B+C) łącznie. Stwierdzono, że łączne spożycie mieszanek (A, B i C) przez poszczególne rasy (BK 22,93 g, WR 27,66 g, PTW 30,65 g) było bardzo zbliżone do podanego w tab. 2. Powtarzalność ta wskazuje, jakim ilościowym zapotrzebowaniem na pasze charakteryzują się młode gołębie badanych ras. Tabela 3. Pobranie mieszanek przez gołębie wybranych ras Table 3. Intake of miture by some breeds of pigeon Rasa Breed KB Miary statysty- Pobranie mieszanek paszowych Intake of feed miture czne Statistical A B C B+C A+B+C measures g % g % g % g % g % n 16,57 A 7,48 72,20 4,32 AB 33, 18,82 2,06 B 54,37 8,98 6,38 B 30,72 27,80 22,95 8,84 0,00 WR 16, A 4,91 58,21 6,18 B 13,41 22,34 5,38 B 32,16 19,45 11,56 B 13,15 41,79 27,66 5,93 0,00 PTW 16,41 Aa 5,12 53,54 8,91 AB 29,88 29,07 5,33 B 16,51 17,39 14,26 b 21,42 46,46 30,65,60 0,00 A, B P< 0,01; a, b P< 0,05. Uzyskane wyniki wskazują jednoznacznie, że gołębie, niezależnie od rasy, wybierały mieszankę złożoną z różnych ziaren (A), co potwierdzono na poziomie statystycznym. Badania innych autorów (Moon i Zeigler 1979; Killeen i in. 1993) wskazują, że mieszanka ziaren może działać bardziej stymulująco na psychikę ptaka niż jednolita pasza granulowana. Pobranie mieszanki A było największe u BK (72,2%) być może z powodu skróconego dzioba, który utrudnia pobieranie pokruszonego granulatu. W przypadku WR pobranie tej mieszanki wynosiło 58,21 a w przypadku PTW 53,54%. Mniej chętnie pobierane były mieszanki granulowane B i C, chociaż gdy rozpatrywane były łącznie (B i C), nie stwierdzono tak wyraźnego zróżnicowania w przypadku rasy średniodziobej (WR) i długodziobej (PTW), chociaż różnice także zostały potwierdzone statystycznie. Wyniki innych badaczy wskazują jednak na możliwość żywienia gołębi mięsnych granulatami (Waldie i in. 1991; Meleg i in. 2000). Porównując pobranie pasz granulowanych, stwierdzono, że ptaki chętniej pobierały mieszankę przeznaczoną dla gołębi (B) niż dla kurcząt (C), co może świadczyć o jej lepszych walorach smakowych dla gołębi; różnice statystycznie istotne wystąpiły w przypadku ras KP i PTW.

6 56 A. Gugołek WNIOSKI 1. Wykazano zróżnicowane pobranie mieszanek paszowych przez gołębie różnych ras, nie zawsze jednak skorelowane w sposób liniowy z masą ciała ptaków. 2. Gołębie krótkodziobe preferują mieszankę paszową w postaci mieszaniny różnych ziaren, w porównaniu z paszą granulowaną. 3. Stwierdzono większą przydatność mieszanek granulowanych w żywienia gołębi średniodziobych i długodziobych. 4. Żywienie gołębi mieszaniną ziaren powinno być uzupełniane dodatkami mineralnymi, zwłaszcza w przypadku gołębi utrzymywanych w wolierach. PIŚMIENNICTWO Czepczyńki E., Koliński M Zbiór wzorców gołębi rasowych. Kolegium Sędziów. Polski Związek Hodowców Gołębi Rasowych i Drobiu Ozdobnego, Poznań. Frindt A., Szeleszczuk P., Świecki A Gołębie. Oficyna Wydawnicza Hoża, Warszawa. Killeen P.R., Cate H., Tran T Scaling pigeons choice of feeds: bigger is better. J. Ep. Anal. Beha. 60 (1), Meleg I., Dublecz K., Vincze P., Horn P Effects of diets with different leels of protein and energy content on reproductie traits of utility-type pigeons kept in cages. Archi. Geflugelkunde 64 (5), Moon R.D., Zeigler H.P Food preferences in the pigeon (Columba liia). Physiol. Behaior 22 (6), Nowicki B., Pawlina E., Dubiel A Gołębie. Chów, hodowla, rasy. PWRiL, Warszawa. Plowright C.M.S., Church D., Sogbein O., Potin A., Gagnon L Two solitudes. The behaior of pigeon in competitie feeding. Behaior 141 (4), Romano V.A., Razbieso O.K Golubieodsto. Agronomizdat, Moska. Sales J., Janssens G.P.J Nutrition of the domestic pigeon (Columba liia domestica). World s Poultry Sci. J. 59 (2), , 262, 265, 268. Szeleszczuk P Poradnik weterynaryjny dla hodowców gołębi. [b.w.], Opole. Szul E Gołębie pocztowe chów i hodowla. MS, Wrocław. Waldie G.A., Olomu J.M., Cheng K.M., Sim J Effects of two feeding systems and different dietary energy sources and leels on performance of squabbling pigeons. Poultry Sci. 70 (5),