STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO- GOSPODARCZEGO GMINY BOCHNIA NA LATA , której integralną częścią jest GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY BOCHNIA

Transkrypt

1 STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO- GOSPODARCZEGO GMINY BOCHNIA NA LATA , której integralną częścią jest GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY BOCHNIA NA LATA WRZESIEŃ 2015

2 Spis treści I. WPROWADZENIE... 5 II. STRESZCZENIE CZĘŚĆ I - SYTUACJA WEWNĘTRZNA I ZEWNĘTRZNA - ANALIZA SWOT III. DIAGNOZA OBECNEJ SYTUACJI W GMINIE BOCHNIA SFERA PRZESTRZENNA CHARAKTERYSTYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO I UWARUNKOWANIA HISTORYCZNE ROZWOJU GMINY PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY GMINY UŻYTKOWANIE GRUNTÓW, FORMY WŁASNOŚCI ZASOBY ŚRODOWISKA NATURALNEGO ANALIZA ZASOBU MIESZKANIOWEGO GMINY ZASOBY INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ GMINY INFRASTRUKTURA DROGOWA INFRASTRUKTURA KULTURY I SPORTU OCHRONA ZABYTKÓW OBIEKTY WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW ORAZ OBJĘTE OCHRONĄ KONSERWATORSKĄ NA MOCY OBOWIĄZUJĄCYCH PLANÓW MIEJSCOWYCH, WYKAZ ZABYTKOWYCH OBIEKTÓW I OBSZARÓW IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW W OBRZARZE PRZESTRZENNYM SFERA GOSPODARCZA STRUKTURA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ OBSZARY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ W GMINIE IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW W OBRZARZE GOSPODARCZYM SFERA SPOŁECZNA STRUKTURA DEMOGRAFICZNA POZIOM I STRUKTURA BEZROBOCIA REJESTROWEGO BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE OCHRONA ZDROWIA I POMOC SPOŁECZNA IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW W OBSZARZE SPOŁECZNYM IV. GMINA BOCHNIA NA TLE REGIONU V. WYNIKI BADAŃ ANKIETOWYCH VI. ANALIZA SWOT DLA POSZCZEGÓLNYCH SFER ŻYCIA GMINY: PRZESTRZENNEJ, GOSPODARCZEJ I SPOŁECZNEJ CZĘŚĆ II - CELE I SFORMUŁOWANIA STRATEGII VII. WIZJA GMINY BOCHNIA

3 VIII. MISJA GMINY BOCHNIA IX. CELE STRATEGICZNE X. NAWIĄZANIE DO STRATEGICZNYCH DOKUMENTÓW DOTYCZĄCYCH ROZWOJU SPOŁECZNO GOSPODARCZEGO MAŁOPOLSKI I KRAJU Polska Trzecia fala nowoczesności. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego : REGIONY, MIASTA, OBSZARY WIEJSKIE Plan Konwergencji Rzeczypospolitej Polskiej (Aktualizacja 2014 r.) Strategia Rozwoju Kraju Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo Strategiczne Ramy Rozwoju UE (Europa 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającemu włączeniu społecznemu) Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego Małopolska 2020 Nieograniczone możliwości Strategia Rozwoju Polski Południowej w obszarze Województw Małopolskiego i Śląskiego do roku Narodowy Plan Rewitalizacji Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Program Operacyjny Inteligentny Rozwój Program Operacyjny Wiedza, Edukacja, Rozwój Program Operacyjny Polska Cyfrowa XI. DELIMITACJA OBSZARÓW ROZWOJOWYCH OBSZARY ROZWOJOWE GMINY BOCHNIA: CELE STRATEGICZNE GMINY BOCHNIA PRZYPISANE DO OBSZARÓW STRATEGICZNYCH: POWIĄZANIE CELÓW OPERACYJNYCH Z CELAMI STRATEGICZNYMI W POSZCZEGÓLNYCH OBSZARACH ROZWOJOWYCH Zadania inwestycyjne Gminy Bochnia do realizacji w latach CZĘŚĆ III - PROGNOZA FINANSOWO - INWESTYCYJNA GMINY BOCHNIA XII. WIELOLETNIA PROGNOZA FINANSOWA Założenia do Wieloletniej Prognozy Finansowej Założenia makroekonomiczne Założenia ogólne Zestawienie dochodów i wydatków budżetowych Analiza budżetu w latach Bilans dochodów i wydatków Dochody Gminy Bochnia ( ) Wydatki Gminy Bochnia ( ) WIELOLETNIA PROGNOZA FINANSOWA DLA GMINY BOCHNIA NA LATA Wykaz przedsięwzięć do WPF dla Gminy Bochnia

4 CZĘŚĆ IV - GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI XIII. GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI DIAGNOZA OBSZARU REWITALIZACJI POWIAZANIE GPR Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI GMINY BOCHNIA WYZNACZENIE OBSZARU REWITALIZACJI NA TERENIE GMINY BOCHNIA KRYTERIA WYBORU OBSZARÓW ZDEGRADOWANYCH I OBSZARU REWITALIZACJI CHARAKTERYSTYKA OBSZARU REWITALIZACJI Z WYTYCZONYMI GRANICAMI OBSZARU REWITALIZACJI WIZJA OBSZARU REWITALIZOWANEGO PO PRZEPROWADZENIU REWITALIZACJI MISJA REWITALIZACJI CELE REWITALIZACJI ZADANIA INWESTYCYJNE I SPOŁECZNE NA OBSZARZE REWITALIZACJI Zadania inwestycyjne Gminny Program Rewitalizacji Gminy Bochnia wg Strategii Rozwoju Ramy finansowe Zadania inwestycyjne do Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Bochnia SFERY: przestrzenna, gospodarcza i społeczna Ramy Finansowe Zadania społeczne do Gminnego Programu Rewitalizacji Matryca powiązania zadań inwestycyjnych GPR i społecznych OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ SYSTEM WDRAŻANIA GPR ZARZĄDZANIE, MONITORING, EWALUACJA GPR GMINY BOCHNIA Zarządzanie programem rewitalizacji obejmuje 5 poziomów, które pokazuje Schemat nr CZĘŚĆ V - ZARZĄDZANIE STRATEGIĄ XIV. ORGANIZACJA PRAC NAD STRATEGIĄ SYSTEM KOMUNIKACJI I PARTYSYPACJI SPOŁECZNEJ W REALIZACJI STRATEGII XV. HARMONOGRAM REALIZACJI STRATEGII XVI. MONITORING I EWALUACJA XVII. PROCEDURY UAKTUALNIANIA CZĘŚĆ VI - MARKETING STRATEGII XVIII. PROMOCJA STRATEGII XIX. WIZERUNEK GMINY BOCHNIA XX. UCZESTNICY PROMOCJI XXI. PUBLIC RELATIONS XXII. NAWIĄZANIE DO MARKETINGU TERYTORIALNEGO XXIII. BIBLIOGRAFIA

5 I. WPROWADZENIE Strategia jest nadrzędnym i integralnym planem, określającym korzyści dla społeczności w związku z oczekiwaniami i wyzwaniami otoczenia. Planowanie strategiczne jest procesem, w którym świadomie przewiduje się i kontroluje rozwój gminy, nie czekając biernie na przyszłe zdarzenia. Jest to umiejętność reagowania na zmiany otoczenia, a nawet ich wyprzedzanie. W procesie planowania strategicznego, Gminę Bochnia należy postrzegać z jednej strony, jako zamkniętą całość, z drugiej zaś, jako część systemu globalnego. Otoczenie terytorialne i makroekonomiczne ma bowiem stały wpływ na funkcjonowanie i rozwój Gminy. Strategia jest więc zbiorem celów (zadań), ujętych w programy i plany, stanowi wzorzec decyzji, które dotyczą pozycji i tożsamości samorządu, jego zdolności do wykorzystywania swych mocnych stron oraz prawdopodobieństwa odniesienia sukcesu w regionie. Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Bochnia na lata , zawierająca w sobie Wieloletnią Prognozę Finansową na lata oraz wybór zdań inwestycyjnych do realizacji w latach , jest dokumentem kompleksowym, wyznaczającym kierunki rozwoju Gminy do roku Podstawą opracowania Strategii jest Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, Nr 157, poz. 1241, z 2011 r. Nr 279, poz. 1644, z 2012 r. poz. 1237, z 2013 r. poz. 714, z 2014 r. poz. 379.). Zgodnie z art. 9 strategiami rozwoju są: 1. długookresowa strategia rozwoju kraju dokument określający główne trendy, wyzwania, i scenariusze rozwoju społeczno - gospodarczego kraju oraz kierunki przestrzennego zagospodarowania kraju, z uwzględnieniem zasady zrównoważonego rozwoju, obejmujący okres co najmniej 15 lat; 2. średniookresowa strategia rozwoju kraju dokument określający podstawowe uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju kraju w wymiarze społecznym, gospodarczym, regionalnym i przestrzennym, obejmujący okres 4 10 lat, realizowany przez strategie rozwoju oraz przy pomocy programów, z uwzględnieniem okresu programowania Unii Europejskiej; 3. inne strategie rozwoju dokumenty określające podstawowe uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju w danych obszarach wskazanych w średniookresowej strategii rozwoju kraju, odnoszące się do rozwoju regionów, rozwoju przestrzennego, sektorów lub dziedzin, realizowane przy pomocy programów. Wg art. 13 pkt. 1 ww. ustawy strategia rozwoju w szczególności określa: 1. diagnozę sytuacji w odniesieniu do zakresu objętego programowaniem strategicznym, z uwzględnieniem stanu środowiska oraz zróżnicowań przestrzennych; 2. prognozę trendów rozwojowych w okresie objętym strategią; 3. określenie celów rozwoju w zakresie objętym strategią; 4. wskaźniki realizacji; 5. określenie kierunków interwencji, odpowiednio do rodzaju strategii, w ujęciu wojewódzkim lub terytorialnym; 6. systemy realizacji i ramy finansowe. Strategia Rozwoju Gminy Bochnia na lata jest opracowaniem, które poprzez swoją treść i sposób dochodzenia do zawartych w nim rozwiązań, porządkuje wiedzę o gminie, wyznacza długofalowe kierunki jej rozwoju oraz uruchamia partnerskie działania na rzecz rozwoju gminy. Dokument otwiera nowy sposób myślenia o rozwoju gminy, dążąc do odkrywania i uruchamiania niewykorzystywanych dotychczas potencjałów i szans rozwojowych. Wyzwalanie i utrwalanie aktywności społeczności lokalnej, wraz z niezbędną determinacją i konsekwencją działań strategicznych podejmowanych przez władze lokalne, prowadzić będzie do intensyfikowania rozwoju 5

6 gminy oraz generowania realnych, pozytywnych zmian, odczuwalnych dla mieszkańców całej Gminy Bochnia. Strategia wyznacza cele strategiczne i operacyjne, służące przełamywaniu strukturalnych problemów gospodarczych i społecznych oraz podnoszeniu konkurencyjności gminy na tle województwa małopolskiego i kraju. Realizacja tej wizji rozwoju będzie synergiczną sumą działań prorozwojowych wszystkich uczestników tego procesu, w tym zwłaszcza podmiotów gospodarczych, samorządu terytorialnego, organizacji społecznych i kulturalnych. Osiągnięcie założonej wizji rozwoju będzie wspierane integracją wokół strategii wszystkich podmiotów gospodarczych i społecznych. Strategia jest dokumentem określającym kierunki rozwoju w zmieniających się warunkach zewnętrznych i wewnętrznych kraju, podejmująca wyzwania globalne, jak i regionalne determinujące procesy rozwojowe w najbliższych latach. Czynniki o charakterze ponadregionalnym to: wpisanie się dokumentu i przyjętej wizji rozwoju w nową perspektywę finansową Unii Europejskiej na lata , w tym w szczególności Strategii na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu Europa 2020; zapewnienie spójności z celami dokumentów strategicznych na poziomie krajowym, szczególnie celami: Strategii Rozwoju Kraju Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo. Polska 2030.Trzecia Fala Nowoczesności. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego : Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie. Strategia Dla Rozwoju Polski Południowej w Obszarze Województwa Małopolskiego i Śląskiego do roku Z kolei czynniki i wyzwania o charakterze wewnątrz regionalnym to: zapewnienie spójności z obecną strategią regionalną i planem zagospodarowania przestrzennego województwa małopolskiego, a także wypracowanym przez samorząd województwa modelem polityki regionalnej i subregionalnej w nowej perspektywie finansowej UE ; Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego Małopolska 2020 Nieograniczone Możliwości; zróżnicowany poziom i tempo rozwoju społeczno-gospodarczego w poszczególnych częściach województwa, szczególnie w ujęciu subregionalnym; rosnące znaczenie dostępności dóbr i usług dla rozwoju gospodarczego i społecznego; przemiany funkcjonalne obszarów wiejskich oraz ich wysoki, wciąż niedostatecznie wykorzystywany potencjał rezydencjonalny; rosnące oddziaływanie zmian demograficznych dla procesów gospodarczych zachodzących w przestrzeni regionalnej; rosnące znaczenie wieloaspektowego bezpieczeństwa, szczególnie w wymiarze środowiskowym, zdrowotnym i społecznym dla równoważenia rozwoju oraz jakości życia. Strategia opracowana została zgodnie z metodyką Unii Europejskiej, polegającą na stworzeniu strategii zrównoważonego rozwoju. Poniższy rysunek przedstawia główne elementy tej metody. 6

7 Prace nad Strategią rozpoczęto od analizy danych i oceny sytuacji w gminie. Wykorzystano tutaj aktywność mieszkańców we współtworzeniu koncepcji rozwoju Gminy Bochnia. Na podstawie przeprowadzonych konsultacji społecznych oraz przeprowadzonego badania ankietowego, którego głównym celem było zebranie opinii mieszkańców o warunkach życia na terenie gminy, barierach rozwojowych, najpilniejszych problemach inwestycyjnych i społecznych do rozwiązania w latach , opracowano analizę SWOT dla Gminy Bochnia (mocne i słabe strony, możliwości i zagrożenia w aspekcie czynników: ekonomicznych, społecznych i technologicznych). Drugim elementem metody było opracowanie wizji i misji oraz określenie celów strategicznych i operacyjnych. Trzeci element, to określenie zadań inwestycyjnych na lata oraz źródła ich finansowania. Czwartym elementem było formułowanie zasadniczej części strategii obejmującej: obszary rozwojowe oraz sposób zarządzania i wdrażania Strategii. Strategia składa się więc z sześciu zasadniczych części, zawierających: część I - sytuację wewnętrzną i zewnętrzną gminy wraz z analizą SWOT, część II - wizję, misję, cele strategiczne i operacyjne Strategii oraz obszary rozwojowe, część III - prognozę finansowo - inwestycyjną Gminy Bochnia na lata , część IV - rozpoznanie, przegląd i przygotowanie projektów inwestycyjnych Gminy Bochnia do realizacji w latach , część V - system zarządzania Strategią, część VI - plan marketingowy Strategii. 7

8 Proces tworzenia Strategii Rozwoju Gminy Bochnia na lata ANALIZA DANYCH SWOT 8

9 Schemat budowy Strategii Rozwoju Gminy Bochnia na lata Diagnoza stanu Wyjściowego. Analiza SWOT Horyzont czasowy. Powiązanie z dokumentami strategicznymi kraju, regionu, gminy. WIZJA MISJA Cele strategiczne (co chcemy osiągnąć? gdzie chcemy być?) Cele operacyjne (w jaki sposób chcemy to osiągnąć?) CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW ROZWOJOWYCH: OBSZAR I: INFRASTRUKTURA, ŚRODOWISKO I DOSTĘPNOŚĆ, OBSZAR II: HANDEL I GOSPODARKA TURYSTYCZNA, OBSZAR III: PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I WSPARCIE OTOCZENIA BIZNESU, OBSZAR IV: KAPITAŁ LUDZKI I INNOWACJE SPOŁECZNE, OBSZAR V: ODNOWA OBSZARÓW WIEJSKICH, OBSZAR VI: KULTURA LUDOWA I DZIEDZICTWO KULTUROWE, OBSZAR VII: MARKA I WIZERUNEK ROZPOZNANIE, PRZEGLĄD I PRZYGOTOWANIE PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH GMINY BOCHNIA DO REALIZACJI W RAMACH PARTNERSTWA PUBLICZNO-PRYWATNEGO (PPP) System wdrażania STRATEGII: zarządzanie, monitoring, ewaluacja, marketing terytorialny WPF Źródła finansowania: własne i zewnętrzne, projekcja możliwości finansowych gminy w latach , wybór najbardziej optymalnego wariantu finansowania rozwoju gminy Źródło: Opracowanie własne Strategia jest dokumentem stanowiącym swoiste zaproszenie do współpracy dla wszystkich aktywnych podmiotów lokalnych zainteresowanych przyszłością Gminy. 9

10 II. STRESZCZENIE Strategia Rozwoju Gminy Bochnia na lata , jest podstawowym dokumentem określającym wizję, misję, cele strategiczne, cele operacyjne i finansowe oraz obszary rozwojowe Gminy. Cele strategiczne są ściśle powiązane z dokumentami strategicznymi, określającymi rozwój województwa małopolskiego i kraju. Diagnoza sytuacji społeczno gospodarczej i przestrzennej Gminy, w tym badania ankietowe oraz analiza różnych uwarunkowań zewnętrznych, pozwoliła na wypracowanie wizji oraz kierunków rozwoju Gminy. Wizja Gminy Bochnia: Gmina Bochnia to gmina wielu alternatyw i szans rozwojowych stwarzająca możliwości do wykorzystania potencjału intelektualnego, kulturowego i społecznego swoich mieszkańców. To miejsce do realizacji marzeń i pasji osobistych oraz zawodowych przez młodych mieszkańców gminy, a także atrakcyjne miejsce do inwestowania dla Inwestorów, a dla turystów oaza bezpiecznego i atrakcyjnego pobytu. Rozwój gospodarczy jest wielotorowy, od kupiectwa i rzemiosła poczynając, na tworzeniu miejsc przy pracy w przemyśle związanym z innowacjami społecznymi i OZE kończąc. Kultura ludowa i dziedzictwo kulturowe integruje społeczność lokalną i buduje nową jakość aktywności publicznej i społecznej. 10

11 Misja Gminy Bochnia: Stworzenie długookresowej perspektywy dla bezpiecznej i atrakcyjnej aktywności rodzinnej, zawodowej i społecznej mieszkańców, poprzez rozwój infrastruktury, tworzenie klimatu dla przedsiębiorców i inwestorów, dbałość o środowisko naturalne, kulturę oraz wszechstronny transparentny rozwój intelektualny i społeczny mieszkańców. OBSZARY ROZWOJOWE: OBSZAR I: INFRASTRUKTURA, ŚRODOWISKO I DOSTĘPNOŚĆ OBSZAR II: HANDEL I GOSPODARKA TURYSTYCZNA OBSZAR III: PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I WSPARCIE OTOCZENIA BIZNESU OBSZAR IV: KAPITAŁ LUDZKI I INNOWACJE SPOŁECZNE OBSZAR V: ODNOWA OBSZARÓW WIEJSKICH OBSZAR VI: KULTURA LUDOWA I DZIEDZICTWO KULTUROWE OBSZAR VII: MARKA I WIZERUNEK 11

12 CELE STARTEGICZNE: CS 1. MODERNIZACJA INFARSTRUKTURY TECHNICZNEJ ORAZ PODNIESIENIE STANDARDÓW ŻYCIA MIESZAŃCÓW PRZY ZACHOWANIU WALORÓW PRZYRODNICZYCH KRAJOBRAZOWYCH I CYWILIZACYJNYCH CS 2. WSPARCIE ROZWOJU SEKTORA ROLNICZEGO, HANDLU I TURYSTYKI CS 3. PODNIESIENIE KONKURENCYJNOŚCI I ATRAKCYJNOŚCI INWESTYCYJNEJ POPRZEZ TWORZENIE NOWYCH MIEJSC PRACY ORAZ WSPARCIE PRZEDSIĘBIORCZOŚCI CS 4. WSPIERANIE INNOWACYJNEGO MYŚLENIA ORAZ POTENCJAŁU LUDZKIEGO CS 5. REWITALIZACJA SFERY PRZESTRZENNEJ, GOSPODARCZEJ I SPOŁECZNEJ NA TERENIE GMINY CS 6. WYKORZYSTANIE KULTURY REGIONALNEJ ORAZ DZIEDZICTWA KULTUROWEGO JAKO POTENCJAŁU DO ROZWOJU NOWOCZESNEJ GMINY Z BOGATYMI TRADYCJAMI CS 7. KREOWANIE GMINY BOCHNIA JAKO GMINY TURYSTYCZNO-REKREACYJNEJ OTWARTEJ NA PRZEDSIĘBIORÓW I INWESTORÓW 12

13 CELE OPERACYJNE: OBSZAR I: INFRASTRUKTURA, ŚRODOWISKO I DOSTĘPNOŚĆ Cele operacyjne: Modernizacja i poprawa jakości dróg gminnych i dojazdowych. Budowa ciągów pieszych i ścieżek rowerowych na terenie gminy. Rozbudowa sieci wodociągowej. Budowa kanalizacji oraz modernizacja oczyszczalni ścieków na terenie Gminy Bochnia. Wzmocnienie ochrony przeciwpowodziowej na terenach zalewowych, poprzez inwestycje zapobiegające zagrożeniom. Prowadzenie racjonalnej gospodarki odpadami. Promowanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Podejmowanie działań zmierzających do rozbudowy sieci dostępu do Internetu szerokopasmowego. OBSZAR II: HANDEL I GOSPODARKA TURYSTYCZNA Cele operacyjne: Wsparcie potencjału rolniczego gminy. Wykorzystanie warunków glebowych do rozwoju rolnictwa tradycyjnego i ekologicznego. Wspieranie działań zwiększających jakość produkcji rolnej. Wsparcie działalności gospodarczej dotyczącej świadczenia usług rolniczych. Formowanie grup producenckich na terenie gminy. Wspieranie inicjatyw w zakresie przetwórstwa rolno spożywczego, poprzez organizację szkoleń i pomocy doradczej. Rozwój przedsiębiorczości pozarolniczej, z naciskiem na agroturystykę i powstanie gospodarstw o charakterze ekologicznym. Wspieranie handlu lokalnego poprzez inicjowanie akcji społecznych i włączenie się władz do tych akcji, np. Mieszkasz w Gminie Bochnia kupuj w Gminie Bochnia. 13

14 OBSZAR III: PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I WSPARCIE OTOCZENIA BIZNESU Cele operacyjne: Rozwój stref aktywności gospodarczej sprzyjający inwestycjom na terenie gminy. Wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw na terenie gminy. Tworzenie nowych form działalności gospodarczej. Rozwój przedsiębiorczości poprzez wsparcie rzemiosła, handlu i usług. Wypracowanie systemu zachęt dla inwestorów zewnętrznych, którzy byliby zainteresowani realizacją inwestycji związanych z nowymi technologiami, gospodarką turystyczną i rzemiosłem. Rozwój społeczeństwa informacyjnego poprzez wykorzystanie nowoczesnych technologii. OBSZAR IV: KAPITAŁ LUDZKI I INNOWACJE SPOŁECZNE Cele operacyjne: Zwiększenie dostępności informacji i poprawa jakości komunikacji w sferze publicznej. Wspieranie działań zwiększających dostępność do usług medycznych na terenie gminy. Podniesienie jakości i dostępności edukacyjnej. Podjęcie działań zmierzających do budowy i modernizacji bazy sportowo rekreacyjnej na terenie gminy. Wdrażanie programów związanych z udzielaniem pomocy społecznej i przeciwdziałania patologiom społecznym. Poprawa zaplecza instytucjonalnego oraz warunków sprzyjających integracji społecznej i międzypokoleniowej. Utworzenie UNIWERSYTETU III wieku i propagowanie uczenia się przez całe życie. Wspieranie innowacyjnego myślenia. OBSZAR V: ODNOWA OBSZARÓW WIEJSKICH Cele operacyjne: Poprawa warunków życia mieszkańców Gminy Bochnia w sferze przestrzennej, gospodarczej oraz społecznej. Poprawa warunków nauki oraz wychowania przedszkolnego. Rozwiązanie problemów komunikacyjnych. Podniesienie walorów estetycznych i funkcjonalnych przestrzeni publicznej. Rozwój infrastruktury przestrzeni publicznej. Zrównoważenie problemów ekologicznych na rewitalizowanym obszarze. 14

15 Powstanie nowych miejsc pracy. Powstanie silnego produktu turystycznego i odpoczynku weekendowego. OBSZAR VI: KULTURA LUDOWA I DZIEWDZICTWO KULTUROWE Cele operacyjne: Promocja kultury polskiej i Polski poprzez kulturę ludową Gminy Bochnia. Podniesienie mobilności mieszkańców gminy w zakresie aktywnego i twórczego udziału w kulturze. Rozwój systemu wsparcia dla sektora kreatywnego oraz wspieranie przedsiębiorczości w kulturze. Upowszechnianie różnych form uczestnictwa w kulturze, szczególnie dla dzieci i młodzieży. Rozwój kształcenia artystycznego i systemu wsparcia talentów. Organizacja imprez kulturalno rekreacyjnych promujących i kultywujących kulturę i tradycję ludową. OBSZAR VII: MARKA I WIZERUNEK Cele operacyjne: Organizacja kiermaszy, wystaw, happeningów, spotkań, dyskusji związanych z budową marki Gminy Bochnia. Rozwój Centrum Kultury Czytelnictwa i Sportu w Bochni z siedzibą w Łapczycy, które zajmuje się upowszechnianiem kultury opartej na wartościach uniwersalnych, ożywieniem lokalnych i regionalnych tradycji kulturowych oraz upowszechnianie czytelnictwa, sportu i rekreacji. Udział w międzynarodowych i krajowych targach, wystawach, konferencjach i imprezach w trakcie, których prezentowane będą oferty gospodarcze, turystyczne i kulturalne Gminy Bochnia. Dopełnieniem procesu planowania i pokazania drogi dojścia do zakładanej wizji są coroczne budżety, będące planem finansowym jednostki samorządu terytorialnego, Wieloletnia Prognoza Finansowa oraz wybór zadań inwestycyjnych i społecznych do realizacji w latach Do opracowania wartości dochodów i wydatków na lata przyjęto kwoty globalne, ponieważ brak stabilnych wskaźników, pozwalających na przyjęcie konkretnych realnych wielkości, jako bazy do opracowania Wieloletniej Prognozy Finansowej, a obowiązujące przepisy ustawy o finansach publicznych zezwalają na jej aktualizację. Przy ostrożnie prowadzonej polityce finansowej w gminie wskaźniki w zakresie obsługi długu nie przekraczają dopuszczanych wartości, co stwarza korzystne perspektywy dla realizacji planowanych nowych inwestycji. Od 1 stycznia 2015 r. poziom zadłużenia budżetu gminy powinien być obliczany według nowej Ustawy o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r. Art. 243, która mówi o relacji planowanych na dany rok wydatków na obsługę zadłużenia w stosunku do dochodów ogółem. Relacja ta nie może być większa od uśrednionego z lat poprzednich ilorazu dochodu bieżącego powiększonego o dochód ze sprzedaży majątku oraz pomniejszonego o wydatki bieżące do dochodów ogółem. 15

16 Wskaźnik planowanej łącznej kwoty spłaty zobowiązań, o której mowa w art. 243 ust. 1 ustawy do dochodów ogółem, bez uwzględniania zobowiązań związku współtworzonego przez jednostkę samorządu terytorialnego i bez uwzględniania ustawowych wyłączeń przypadających na dany rok WSKAŹNIKI OSTROŻNOŚCIOWE [od 2014 roku liczone wg art. 243 Ust. o fin. z dnia 27 sierpnia 2009r.] ,25 % 3,21 % 3,04 % 2,84 % 4,78 % 4,18 % Wskaźnik planowanej łącznej kwoty spłaty zobowiązań, o której mowa w art. 243 ust. 1 ustawy do dochodów ogółem, bez uwzględnienia zobowiązań związku współtworzonego przez jednostkę samorządu terytorialnego, po uwzględnieniu wyłączeń przypadających na dany rok 3,25 % 3,21 % 3,04 % 2,84 % 4,78 % 4,18 % Informacja o spełnieniu wskaźnika spłaty zobowiązań określonego w art. 243 ustawy, po uwzględnieniu zobowiązań związku współtworzonego przez jednostkę samorządu terytorialnego oraz po uwzględnieniu wyłączeń, obliczonego w oparciu o plan 3 kwartałów roku poprzedzającego rok budżetowy Informacja o spełnieniu wskaźnika spłaty zobowiązań określonego w art. 243 ustawy, po uwzględnieniu zobowiązań związku współtworzonego przez jednostkę samorządu terytorialnego oraz po uwzględnieniu wyłączeń, obliczonego w oparciu o wykonanie roku poprzedzającego budżetowy TAK TAK TAK TAK TAK TAK TAK TAK TAK TAK TAK TAK 16

17 Przyjęcie i wdrożenie strategii powinno skutkować pozytywnymi efektami, odczuwalnymi dla beneficjentów strategii, czyli społeczności lokalnej mieszkańcom gminy, działającym podmiotom. EFEKTY wdrożenia Strategii Rozwoju Gminy Bochnia: Wykreowanie korzystnego wizerunku gminy w opinii obecnych i przyszłych mieszkańców Umocnienie przeświadczenia o atrakcyjności inwestycyjnej Poprawa jakości życia mieszkańców Zmniejszenie emigracji mieszkańców gminy Uzyskanie poparcia społecznego dla procesów rozwojowych gminy Zwiększenie możliwości merytorycznych i formalnych dla pozyskania środków zewnętrznych na rozwój gminy Zwiększenie zakresu współpracy (opartej na partnerstwie) władzy samorządowej z samorządem powiatu bocheńskiego, samorządem Województwa Małopolskiego, a także partnerami zewnętrznymi - potencjalnymi Inwestorami Zwiększenie wielkości środków budżetowych i pozabudżetowych przeznaczanych na realizację zadań inwestycyjnych i społecznych w gminie Zwiększenie skuteczności i efektywności wydatkowania środków budżetowych i pozabudżetowych. 17

18 III. DIAGNOZA OBECNEJ SYTUACJI W GMINIE BOCHNIA. 3.1 SFERA PRZESTRZENNA CHARAKTERYSTYKA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO I UWARUNKOWANIA HISTORYCZNE ROZWOJU GMINY Gmina Bochnia położona jest w środkowej Małopolsce na granicy dwóch krain geograficznych: Kotliny Sandomierskiej (część północna gminy), oraz Pogórza Wielickiego (część południowa). Administracyjnie Gmina Bochnia należy do Powiatu Bocheńskiego. W skład gminy wchodzi 31 miejscowości, które zajmują obszar 131 km2. Mieszka w nich około osób. Gmina rozciąga się na przestrzeni ok. 50 km wzdłuż rzeki Raby, Stradomki i ich dopływów. Prawie w połowie przecina ją międzynarodowa droga E-4 Drezno Kraków Lwów, linia kolejowa oraz autostrada A-4. W odległości 40 km znajduje się międzynarodowe lotnisko Kraków-Balice. Piękny i urozmaicony krajobraz gminy współtworzą na północy równinne pola i łąki położone w dolinie rzeki Raby (z największym obszarem leśnym Puszczą Niepołomicką), a na południu niezwykle malownicze górzyste tereny, skąd można podziwiać panoramę Beskidu Wyspowego a przy dobrej pogodzie Tatry i Pieniny. 1 HISTORIA Pod względem atrakcyjności historycznej Gmina Bochnia należy do najciekawszych w Małopolsce. Osadnictwo z czasów państwa Wiślan rozkwitało w 2 bliskich sobie ośrodkach: Łapczycy i Chełmie. Łapczyca (jako Labscicia et cum sale Łapczyca z solą) wymieniona jest w bulli kardynała Idziego z 1105 roku jako część własności klasztoru Benedyktynów z Tyńca. Jest to wieś o najstarszej na Bocheńszczyźnie zapisanej historii, jedna z najstarszych miejscowości w Polsce południowej i głównych centrów osadniczych regionu bocheńskiego. Znajdują się tam ślady średniowiecznego grodziska, którego świetność przypadła na czas od IX do XI wieku. Wielką wartość historyczną posiada położony w Łapczycy, przy historycznym Szlaku Bursztynowym, zwanym później Królewskim (obecnie Via Regia Antiqua) kościół gotycki z 1340 roku, ufundowany przez króla Kazimierza Wielkiego jako dar pokutny. Od 1849 roku corocznie z Bochni do łapczyckiego kościółka odbywa się pielgrzymka na pamiątkę cudownego ocalenia miasta od epidemii cholery. 1 Źródło: 18

19 Gotycki kościół kazimierzowski w Łapczycy z 1340r. (Źródło: Patriarcha jerozolimski Monachus jest autorem dokumentu z 1198, z którego wynika, że możnowładca Mikora z rodu Gryfitów ofiarował Zakonowi Bożogrobców z Miechowa wieś Chełm z kościołem, dziesięcinami, targiem, a nawet karczmę. Sól wielkie bogactwo naturalne ziemi bocheńskiej była głównym wynikiem ich rozwoju, a w efekcie doprowadziła do powstania miasta Bochni funkcjonującego na prawie magdeburskim od 1253 roku. Od 1999 roku w Chełmie funkcjonuje Muzeum Parafialne Zakonu Stróżów Bożego Grobu (Bożogrobców), którego twórcą i kustoszem jest były proboszcz tutejszej parafii pw. Narodzenia św. Jana Chrzciciela ks. Antoni Tworek. Najcenniejsze eksponaty to ornaty wyszywane złotą i srebrną nicią z XVII do XIX w., monstrancja i puszka z XVII i XVIII w. Część ekspozycji znajduje się w dzwonnicy. Od 2004 roku działa tu Galeria Sztuki Chełm. Corocznie odbywają się tu Wianki Świętojańskie nad Rabą wielka impreza plenerowa, łącząca elementy tradycji pogańskich z chrześcijańskim świętem św. Jana. 19

20 Wianki świętojańskie nad Rabą (Źródło: Na północy gminy w Bessowie zachowały się ślady osadnictwa z IV i V wieku n.e., ceramika, pozostałości dymarek do wytopu żelaza i narzędzi rolniczych. W latach siedemdziesiątych XX wieku dokonano tu wielu sensacyjnych odkryć archeologicznych, które sprawiły, że wieś ta stanowi eldorado dla naukowców. W sąsiedniej Cerekwi, według legendy osiedlili się wojownicy tatarscy, którzy byli uczestnikami najazdów chana na ziemie polskie w XIII wieku. Bardzo starą miejscowością jest również Brzeźnica, wieś położona na wschodzie gminy (pierwsza wzmianka pisana z 1242 roku). Od 1282 przez kilkadziesiąt lat była miastem. Legenda głosi, że św. Stanisław ze Szczepanowa jako biskup krakowski był prześladowany przez króla Bolesława Śmiałego i uchodził z Krakowa. Tutejsi mieszkańcy odmówili mu wody i noclegu. Po nocy spędzonej w kopie siana wzniósł ręce do nieba, pomodlił się i uderzył laską w ziemię. Od tej pory w miejscu tym do dnia dzisiejszego płynie krystalicznie czysta woda, uważana przez miejscowych za cudowną. Inne historyczne miejscowości to Krzyżanowice, Nieszkowice, Bogucice, Pogwizdów oraz położone na skraju Puszczy Niepołomickiej Stanisławice. Pierwsza informacja o puszczy pochodzi z dokumentu z 1242 r., kiedy to nazywano ją Las Kłaj. W 1393 r. występują już pod nazwą Las Niepołomicki, a w 1441 r. użyto po raz pierwszy nazwy Puszcza Niepołomicka. Nazwa Niepołomicka pochodzi od staropolskiego słowa niepołomny, co znaczyło coś twardego, niezniszczalnego. Przez cały okres dziejów Polski puszcza była własnością państwa najpierw królów Polski (XIII XVIII w.), a po rozbiorach przeszła na własność Skarbu Państwa. Przez długie wieki puszcza była znakomitym terenem łowieckim, z którego korzystali 20

21 królowie polscy. Leśną drogą zwaną Królewską udawali się na polowania w głąb puszczy m.in. królowie: Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, Zygmunt Stary, Zygmunt August, Stefan Batory, August II Sas. Polowano tu wtedy na grubą zwierzynę: niedźwiedzie, dziki, tury, łosie, jelenie, żubry, wilki. W czasach zaborów podbocheńskie miejscowości charakteryzowała praca u podstaw mieszkających tu ludzi. Wielu z nich czynem zbrojnym, a nawet własnym życiem przyczyniło się do odzyskania przez Polskę niepodległości. Postać Józefa Chwałkowskiego, który zginął w Powstaniu Styczniowym w 1863r. upamiętnia obelisk w centrum Łapczycy. Niezwykle interesująca jest historia Gawłowa, wsi zamieszkiwanej do 1945 roku przez dawnych kolonistów niemieckich i ich potomków, osiadłych w czasach kolonizacji józefińskiej po I rozbiorze Polski. Do II wojny światowej w sąsiednich Majkowicach działała nawet niemiecka szkoła. Na uwagę zasługuje fakt, że społeczność niemiecka i polska egzystowały tu przez półtora wieku w pełnej harmonii i szacunku. Kościół parafialny i cmentarz ewangelicki w Gawłowie (Źródło: 21

22 W czasie II wojny światowej ziemia bocheńska doświadczyła wielu tragicznych wydarzeń. 10 września 1939 roku w Stanisławicach na skraju Puszczy Niepołomickiej miała miejsce największa potyczka zbrojna na Bocheńszczyźnie. Zginęło w niej ponad 50 żołnierzy Armii Kraków. Innym miejscowym dramatem było rozstrzelanie przez Niemców ponad 500 Żydów w Baczkowie w ramach likwidacji bocheńskiego getta 25 sierpnia 1942 roku. Dziś zaświadczają o tym pomniki na skraju Puszczy Niepołomickiej. O bohaterskiej załodze Liberatora, która zginęła udzielając pomocy walczącym powstańcom warszawskim przypomina Pomnik Lotników w Nieszkowicach Wielkich. W Grabinie w przeddzień wyzwolenia w styczniu 1945 roku, niemieccy faszyści spacyfikowali całą wieś i rozstrzelali wielu mieszkańców. 2 Pomnik Lotników Polskich w Nieszkowicach Wielkich (Źródło: 2 Źródło: 22

23 3.1.2 PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY GMINY Gmina Bochnia położona jest w środkowej Małopolsce na granicy dwóch krain geograficznych: Kotliny Sandomierskiej (część północna gminy), oraz Pogórza Wielickiego (część południowa). Administracyjnie Gmina Bochnia należy do Powiatu Bocheńskiego. W skład gminy wchodzi 31 miejscowości, które zajmują obszar 131 km2, należą do nich: Baczków, Bessów, Bogucice, Brzeźnica, Buczyna, Cerekiew, Chełm, Cikowice, Damienice, Dąbrowica, Gawłów, Gierczyce, Gorzków, Grabina, Krzyżanowice, Łapczyca, Majkowice, Moszczenica, Nieprześnia, Nieszkowice Małe, Nieszkowice Wielkie, Ostrów Szlachecki, Pogwizdów, Proszówki, Siedlec, Słomka, Stanisławice, Stradomka, Wola Nieszkowska, Zatoka, Zawada. Mieszka w nich około osób. Gmina rozciąga się na przestrzeni ok. 50 km wzdłuż rzeki Raby, Stradomki i ich dopływów. Prawie w połowie przecina ją międzynarodowa droga E-4 Drezno Kraków Lwów, linia kolejowa oraz autostrada A-4. W odległości 40 km znajduje się międzynarodowe lotnisko Kraków-Balice. 3 SOŁECTWO BACZKÓW W miejscowości tej znajdują się: Baczków liczy obecnie 957 mieszkańców. Położony jest w północnej części gminy, na skraju Puszczy Niepołomickiej. Nieopodal znajduje się zbiorowa mogiła około 500 Żydów, rozstrzelanych w ramach likwidacji bocheńskiego getta 25 sierpnia 1942 roku. W Baczkowie urodził się Jan Czubek ( ), wybitny historyk literatury, tłumacz klasyki greckiej i rzymskiej, m.in. Iliady. W tej miejscowości odbywają się Galicyjskie Koncerty Orkiestr Dętych (funkcjonuje tu jedna z najlepszych amatorskich orkiestr dętych w Małopolsce). Zespół Szkół Gminnych im. Adama Mickiewicza, w skład którego wchodzą szkoła podstawowa i przedszkole Świetlica Wiejska Ochotnicza Straż Pożarna Młodzieżowa Orkiestra Dęta działająca pod patronatem GCKCZiS. SOŁECTWO BESSÓW Bessów liczy obecnie 288 mieszkańców. Miejscowość ta to eldorado archeologiczne, miejsce sensacyjnych odkryć w latach 70. i 80. XX wieku. Ślady osadnictwa pochodzą z IV-V w. n.e., ceramika, narzędzia z III w. n.e. Znaleziono tu m.in. pozostałości dymarek do wytopu żelaza. W Bessowie znajdują się: Świetlica Wiejska Ochotnicza Straż Pożarna 3 Źródło: 23

24 SOŁECTWO BOGUCICE Bogucice liczą obecnie 788 mieszkańców. Jest to jedna z większych miejscowości gminy, a do 1975 roku siedziba gminy Bogucice. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1325 roku. Znajduje się tu cmentarz z I wojny światowej. W Bogucicach znajdują się: Zespół Szkół Gminnych im. Henryka Sienkiewicza, w skład którego wchodzą szkoła podstawowa i gimnazjum oraz przedszkole Świetlica Wiejska Ochotnicza Straż Pożarna Wiejski Ośrodek Zdrowia. SOŁECTWO BRZEŹNICA Brzeźnica liczy obecnie 1219 mieszkańców. To jedna z najstarszych miejscowości w okolicach Bochni (wzmianka pisana z 1242 roku). Od 1282 roku przez kilkadziesiąt lat była miastem. Legenda głosi, że Stanisław ze Szczepanowa, który jako biskup krakowski, prześladowany przez króla Bolesława Śmiałego, uchodził z Krakowa, lecz tutejsi mieszkańcy odmówili mu wody i noclegu. Po nocy spędzonej na wzgórzu w kopie siana pomodlił się i uderzył laską w ziemię. Od tej pory w tym miejscu wypływa krystalicznie czysta woda, uważana przez miejscowych za cudowną. Znajdujące się tu ogromne złoża wód geotermalnych i solankowych czekają na inwestorów. W Brzeźnicy znajdują się: Zespół Szkół Gminnych im. Jana Kochanowskiego, w skład którego wchodzą szkoła podstawowa i gimnazjum Gminne Przedszkole Biblioteka i Świetlica Wiejska Ochotnicza Straż Pożarna SOŁECTWO BUCZYNA Buczynę zamieszkuje obecnie 444 osób. Jest to wieś położona na wzgórzu Borek w południowej części gminy. Niepowtarzalne krajobrazy, a także ekologiczne rolnictwo stanowią o atrakcji turystycznej tej miejscowości. W miejscowości tej znajdują się: Biblioteka Świetlica Wiejska. 24

25 SOŁECTWO CEREKIEW przez Gerhardta Benningka. Cerekiew liczy obecnie 335 mieszkańców. Jest najbardziej na północ wysuniętą miejscowością bocheńskiej gminy, a także siedzibą parafii od 1470 roku. Według legendy w tym rejonie osiedlili się wojownicy tatarscy, którzy byli uczestnikami najazdów chana na ziemie polskie w XIII wieku. Drewniany kościół św. Wawrzyńca został rozebrany i przeniesiony w 1977 r. do Sądeckiego Parku Etnograficznego. W nowym kościele podziwiać można renesansowy obraz Chrystusa depczącego grzech oraz obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem (przełom XVII i XVIII w.). Ciekawostką jest zawieszony na dzwonnicy dzwon odlany w 1642 r. w Gdańsku W Cerekwi znajdują się: Oddział zamiejscowy Przedszkola w Bogucicach Świetlica Wiejska, Ochotnicza Straż Pożarna. SOŁECTWO CHEŁM Chełm liczy obecnie 161 mieszkańców. Miejscowość położona jest na Wzgórzu Chełm w zakolu Raby przy trasie K94 (30 km od Krakowa). Prehistoryczna osada pogańska na Grodzisku (271 m n.p.m.) z fantastycznymi widokami na Tatry i Pieniny oraz przełom Raby i Puszczę Niepołomicką. Pierwsza wzmianka źródłowa pochodzi z 1198 r. Patriarcha jerozolimski Monachus ogłosił, że: możnowładca Mikora z rodu Gryfitów ofiarował Zakonowi Bożogrobców z Miechowa wieś Chełm z kościołem, dziesięcinami, targiem a nawet karczmę. Miejscowość położona przy Szlaku Bursztynowym, zwanym później Królewskim (obecnie trasa turystyczna Via Regia Antiqua). Istniejący kościół parafialny pw. Narodzenia Jana Chrzciciela został wzniesiony w latach Najstarszym elementem wystroju jest kamienna chrzcielnica z przełomu XVI i XVII w. Ołtarz główny z 1749 roku autorstwa Piotra Korneckiego zachwyca swym pięknem. Niezwykle charakterystyczne podwójne krzyże stanowią o dawnych właścicielach Bożogrobcach. Od 1999 roku funkcjonuje tu Muzeum Parafialne Zakonu Stróżów Bożego Grobu, którego założycielem i kustoszem jest ks. Antoni Tworek. Najcenniejsze eksponaty to ornaty wyszywane złotą i srebrną nicią z XVII do XIX w., monstrancja i puszka z XVII i XVIII w. Część ekspozycji znajduje się w dzwonnicy. Od 2004 roku w budynku starej szkoły działa Wiejska Galeria Sztuki Chełm. Na Chełmie i pobliskim Siedlcu odbywają się co roku Wianki Świętojańskie nad Rabą wielka impreza plenerowa, łącząca elementy tradycji pogańskich z chrześcijańskim świętem św. Jana oraz Średniowieczne Spotkania u Bożogrobców rekonstrukcje rycerskie i warsztaty historyczne. W miejscowości tej znajdują się: Galeria Wiejska, Muzeum Parafialne. 25

26 SOŁECTWO CIKOWICE Cikowice liczą obecnie 866 mieszkańców. Jest to wieś podbocheńska, która położona jest nad Rabą (1356 r.). Od 1919 r. siedziba parafii. Przez wieś przebiega linia kolejowa Kraków Przemyśl. Występują tu duże pokłady wód geotermalnych. W miejscowości tej znajdują się: Biblioteka i Świetlica Wiejska Wiejski Ośrodek Zdrowia. Gminne Przedszkole SOŁECTWO DAMIENICE Damienice liczą obecnie 888 mieszkańców. Jest to miejscowość pięknie położona nad Rabą, w pobliżu Puszczy Niepołomickiej, jest związana z pobytem w Bochni i jej okolicach Joachima Wadiana ( ), profesora i rektora uniwersytetu wiedeńskiego, który bawiąc w 1517 r. w Krakowie zwiedził także kopalnię soli w Bochni. Został tu przyjęty na zamku żupnym przez Jana Oleśnickiego, który zabrał go potem do swojej wsi Damienice. Po przyjemnym spacerze w tym lesie, ponownie uraczył nas niezwykle wytwornym obiadem, godnym niemal Saliów pisał zachwycony pobytem w Damienicach Wadian. Jest to najstarsza pisemna reklama turystycznych walorów Bocheńszczyzny. W miejscowości tej znajdują się: Zespół Szkół Gminnych im. Króla Kazimierza Wielkiego, w skład którego wchodzą: szkoła podstawowa, gimnazjum, oddział przedszkolny w szkole podstawowej Ochotnicza Straż Pożarna. SOŁECTWO DĄBROWICA Dąbrowica liczy obecnie 284 mieszkańców. Jest to niewielka wieś położona w południowej części gminy, na skraju Lasu Kolanowskiego raju dla grzybiarzy. Przez przysiółek Żelazowiec biegnie malownicza trasa rowerowa Berdychów-Czyżyczka (Via Panoramica Nova). W miejscowości tej znajdują się: Zespół Szkół Gminnych im. Mikołaja Kopernika, w skład którego wchodzą: szkoła podstawowa, gimnazjum, oddział przedszkolny w szkole podstawowej. Ochotnicza Straż Pożarna 26

27 SOŁECTWO GAWŁÓW Gawłów liczy obecnie 626 mieszkańców. Znajduje się tu zbudowany w 1809 r. drewniany dawny zbór ewangelicki katolicki kościół parafialny pw. św. Andrzeja Boboli (po akcji kolonizacyjnej przeprowadzanej na tych terenach po I rozbiorze Rzeczypospolitej w XIX w., w 1945 r. ludność pochodzenia niemieckiego opuściła Gawłów po blisko 150-letnim okresie zgodnego zamieszkiwania z Polakami). Obok skromnej w formie, drewnianej świątyni, o konstrukcji zrębowej, z wieżą, zwiedzić można pozostałości przykościelnego cmentarza ewangelickiego z kilkoma interesującymi nagrobkami rodzin niemieckich. Od 2003 roku przy miejscowej szkole działa Obserwatorium Astronomiczne. W miejscowości tej znajdują się: Zespół Szkół Gminnych im. Mikołaja Kopernika, w skład którego wchodzą: szkoła podstawowa, gimnazjum i przedszkole. Świetlica Wiejska. SOŁECTWO GIERCZYCE Sołectwo Gierczyce liczy obecnie 619 mieszkańców. Jest to wieś położona przy trasie Bochnia-Myślenice. Zobaczyć tu można jedną z najstarszych w okolicach Bochni figur św. Jana Nepomucena, (przy drodze Gierczyce-Zawada) z 1749 r. Obok znajdują się fragmenty zabudowań dworskich. Na początku XX w. dwór należał do profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego Antoniego Górskiego ( ) znanego prawnika i ekonomisty, członka Akademii Umiejętności w Krakowie. W centrum wsi eksponowana jest zabytkowa konna sikawka strażacka z 1912 roku. Ze szczytu wzniesienia Patria (364 m n.p.m.) ciągną się przepiękne widoki na Beskid Wyspowy, pasmo Babiej Góry, Pieniny i Tatry. Na szczycie cmentarz z I wojny światowej. Grzbietem wzniesienia wiedzie turystyczna trasa rowerowo-piesza Czyżyczka- Berdychów z panoramą na Las Kolanowski i drogę Via Regia Antiqua. Przy trasie stoi dąb pomnik przyrody, liczący około 300 lat. W 2014 roku wybudowano tu największą w Polsce elektrownię słoneczną (fotowoltaiczną). W miejscowości tej znajdują się: Oddział zamiejscowy Gminnego Przedszkola w Łapczycy Świetlica Wiejska Ochotnicza Straż Pożarna. 27

28 SOŁECTWO GORZKÓW Gorzków liczy obecnie 489 mieszkańców. Jest to enklawa gminy na wschód od Bochni, miejsce urodzin dwóch wybitnych biblistów: rektora Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie ks. prof. Jana Łacha ( ) oraz rektora KUL w Lublinie ks. prof. Stanisława Łacha ( ). Obejrzeć można tu wspaniałe wąwozy lessowe. W miejscowości tej znajdują się: Oddział zamiejscowy Gminnego Przedszkola w Brzeźnicy Świetlica Wiejska Ochotnicza Straż Pożarna. SOŁECTWO GRABINA Grabina liczy obecnie 152 mieszkańców. Jest to wieś położona na południowych wzgórzach, z rozwiniętą infrastrukturą agroturystyczną. W styczniu 1945 roku na dzień przed wyzwoleniem, w odwecie za atak partyzancki wieś wraz z sąsiednią Buczyną została spacyfikowana. Większość zabudowań spalono a mieszkańców (w tym kobiety i dzieci) wymordował oddział Wermachtu. Upamiętnia to pomnik odsłonięty w 2005 roku. W miejscowości tej znajduje się: Świetlica Wiejska. SOŁECTWO KRZYŻANOWICE Krzyżanowice to najmniejsze sołectwo z terenu gminy Bochnia, które obecnie liczy 109 mieszkańców. Miejscowość zlokalizowana jest na prawym brzegu Raby. Jako wieś występuje w dokumentach od 1286 roku. Od 1312 r. jest siedzibą parafii. Obecny kościół zbudowany został w 1746 r. w Bochni jako kościół klasztorny tamtejszego zakonu bernardynów. Po kasacie klasztoru w 1783 r. został zakupiony przez magistrat Bochni i następnie dokładnie odtworzony w Krzyżanowicach. Drewniana budowla o konstrukcji zrębowej. Wystrój wnętrza barokowo-klasycystyczny (ołtarze, ambona, chór muzyczny). Warto obejrzeć chrzcielnicę kamienną, gotycką z XVI w. Stojąca obok drewniana dzwonnica z XVIII w., konstrukcji słupowej, z dachem namiotowym, na której zawieszone są dwa osiemnastowieczne dzwony (jeden z 1772r.) dodaje temu miejscu wiele uroku. 28

29 SOŁECTWO ŁAPCZYCA Łapczyca liczy obecnie 2084 mieszkańców. Jest to najstarsza wieś ziemi bocheńskiej, zaliczana do najstarszych miejscowości w Polsce południowej i głównych centrów osadniczych regionu bocheńskiego. Znajdują się tu ślady rozkopanego, średniowiecznego grodziska, którego świetność przypadła na czas od IX do XI w. Łapczyca (jako Labscicia et cum sale) wymieniona jest w bulli kardynała Idziego z 1105 roku jako część własności klasztoru benedyktynów z Tyńca. Rozwój tych ziem wiązał się z przebiegającym przez nie Szlakiem Bursztynowym zwanym później Królewskim. Sól wielkie bogactwo naturalne ziemi bocheńskiej była tu wydobywana już 1000 lat temu w formie solanki i stała się głównym czynnikiem rozwoju a w efekcie doprowadziła do powstania Bochni, miasta funkcjonującego na prawie magdeburskim od 1253 roku. Dzisiaj w Łapczycy znajduje się czynny otwór solankowy i działa warzelnia soli. Największą atrakcją turystyczną miejscowości jest położony przy historycznym szlaku Via Regia Antiqua, kościół gotycki z 1340 roku, ufundowany przez króla Kazimierza Wielkiego jak głosi legenda jako pokuta za miłosne związki z Esterką, śliczną Żydówką z Kazimierza. Od 1849 roku corocznie z Bochni do łapczyckiego kościółka wędrują pielgrzymi na pamiątkę cudownego ocalenia miasta od epidemii cholery. Na dole przy trasie E-4 znajduje się pomnik Józefa Chwałkowskiego, ochotnika, uczestnika powstania styczniowego, który poległ za ojczyznę. W miejscowości tej znajdują się: Zespół Szkół Gminnych im. Marii Curie Skłodowskiej, w skład którego wchodzą: szkoła podstawowa i gimnazjum Gminne Przedszkole Biblioteka i Świetlica Wiejska Wiejski Ośrodek Zdrowia Ochotnicza Straż Pożarna. SOŁECTWO MAJKOWICE Majkowice liczą obecnie 480 mieszkańców. Jest to miejscowość zamieszkiwana do 1945 roku przez dawnych kolonistów niemieckich i ich potomków, osiadłych w czasach kolonizacji józefińskiej po I rozbiorze Polski. Do II wojny światowej działała tu niemiecka szkoła. Na uwagę zasługuje fakt, że społeczność niemiecka i polska egzystowały tu przez półtora wieku w pełnej harmonii i szacunku. W Majkowicach znajdują się: Oddział zamiejscowy Przedszkola w Gawłowie Biblioteka i Świetlica Wiejska Ochotnicza Straż Pożarna. 29

30 SOŁECTWO MOSZCZENICA Moszczenica liczy obecnie 342 mieszkańców. Jest to wieś położona malowniczo nad Rabą. przy szlaku Via Regia Antiqua, u stóp wzgórza Winnica, które od średniowiecza do końca XIX wieku było miejscem uprawy winogron. Istniał tu szyb wentylacyjny byłej kopalni Siedlec-Moszczenica. W miejscowości tej znajdują się: Oddział zamiejscowy Gminnego Przedszkola w Łapczycy Świetlica Wiejska Ochotnicza Straż Pożarna SOŁECTWO NIEPRZEŚNIA Nieprześnia liczy obecnie 282 mieszkańców. Jest to wieś, o której pierwsze wzmianki pochodzą z 1229 roku. Zobaczyć tu można dwór wraz z kompleksem parkowym wybudowany w okresie międzywojennym przez rodzinę Sękowskich. W pobliżu, u podnóża Łysej Góry są stawy hodowlano-rekreacyjne. Przy drodze stoi figura św. Izydora patrona rolników. W Nieprześni znajduje się cmentarz wojskowy z I wojny światowej. W miejscowości tej znajduje się: Świetlica Wiejska. SOŁECTWO NIESZKOWICE MAŁE Nieszkowice Małe liczą obecnie 501 mieszkańców. Są jedną z najstarszych miejscowości (1198 r.) należąca kiedyś do Zakonu Bożogrobców, wymieniana w bulli patriarchy jerozolimskiego jako Nescouiche (oprócz Chełmu, Bochni i Targowiska), położona w dolinie Raby i Stradomki. W miejscowości tej znajdują się: Zespół Szkół Gminnych im. Jana Pawła II, w skład którego wchodzą: szkoła podstawowa, gimnazjum, oddział przedszkolny w szkole podstawowej Oddział zamiejscowy Gminnego Przedszkola w Łapczycy Świetlica Wiejska Ochotnicza Straż Pożarna. 30

31 SOŁECTWO NIESZKOWICE WIELKIE Nieszkowice Wielkie liczą obecnie 492 mieszkańców. Z miejscowością tą, położoną przy drogach Bochnia-Łapanów oraz Zawada-Nowy Wiśnicz, łączy się dramatyczne wydarzenie z czasów II wojny światowej. W nocy 15 sierpnia 1944 roku samolot Liberator KG 890 dowodzony przez kpt. Zbigniewa Szostaka, który wystartował z włoskiego Brindisi, a następnie po dokonaniu zrzutu dla walczących powstańców warszawskich został strącony przez artylerię niemiecką i runął na pola Nieszkowic Wielkich. Zginęła cała siedmioosobowa załoga: mjr naw. Stanisław Daniel, kpt. pil. Zbigniew Szostak (dowódca), plut. pil. Józef Bielicki, sierż. strz. Stanisław Malczyk, sierż. strz. Józef Witek, plut. mech. Wincenty Rutkowski, plut. Tadeusz Dubowski. Pogrzeb lotników na cmentarzu parafialnym w Pogwizdowie stał się patriotyczną manifestacją miejscowej ludności, mimo grożących ze strony Niemców represji. Wydarzenie to upamiętnia Pomnik Lotników Polskich. W 2004 roku miejscowa szkoła otrzymała imię Lotników Polskich. W miejscowości tej znajdują się: Zespół Szkół Gminnych im. Lotników Polskich, w skład którego wchodzą: szkoła podstawowa, gimnazjum i przedszkole SOŁECTWO OSTRÓW SZLACHECKI Ostrów Szlachecki liczy obecnie 442 mieszkańców. Jest to wieś w północnej części gminy, kiedyś siedziba rolniczego zakładu doświadczalnego, który istniał w zabudowaniach podworskich, rodziny Rostworowskich. Miejscowa kaplica należy do parafii Gawłów. W miejscowości tej znajdują się: Świetlica Wiejska. Oddział zamiejscowy Przedszkola w Gawłowie SOŁECTWO POGWIZDÓW Pogwizdów liczy obecnie 841 mieszkańców. To jedna z najpiękniej położonych wsi na południu gminy. Siedziba parafii (1335 r.). Od 1596 roku przy kościele istniała już szkoła, a w XVIII wieku szpital. Drewniany kościół parafialny pw. św. Szymona i Judy Tadeusza z przełomu XV i XVI w., został przebudowany w latach r. Barokowy wystrój wnętrz kryje obraz Matki Boskiej Częstochowskiej z XVI wieku. Na miejscowym cmentarzu m.in. grób rodziny Niwickich zasłużonych dla rozwoju ziemi bocheńskiej. W górnej (północnej) części wsi prześlicznie położona droga (trasa turystyczna Via 31

32 Panoramica Nova) prowadząca z przysiółka Berdychów do Czyżyczki (górna część Gierczyc). Można z niej podziwiać panoramę Beskidu Wyspowego, Tatry i Pieniny, a także drogę Via Regia Antiqua. W miejscowości tej znajdują się: Zespół Szkół Gminnych im. Gen. Józefa Bema, w skład którego wchodzą: szkoła podstawowa, gimnazjum i oddział przedszkolny w szkole podstawowej Świetlica Wiejska Wiejski Ośrodek Zdrowia Ochotnicza Straż Pożarna. SOŁECTWO PROSZÓWKI Proszówki liczą obecnie 1865 mieszkańców. Jest to podbocheńska miejscowość, która została utrwalona w literaturze przez Walerego Wielogłowskiego ( ) przebywającego tutaj do 1814 r. Tematem jego opowiadań sprzed dwóch wieków, jest rzeka Raba nazywana rozmaicie, choć zawsze serdecznie raz rozkosznicą, innym znów razem rzeką czarów. Z Proszówek tylko krok do rezerwatu Dębina, położonego na skraju Puszczy Niepołomickiej. Utworzony został w 1957 r. Na terenie o powierzchni 13,14 ha rosną wspaniałe, dwustuletnie dęby szypułkowe o obwodach pni przekraczających nierzadko 300 cm. Znajduje się tutaj nowy kompleks szkolno-sportowy, w skład którego wchodzą: szkoła (podstawowa i gimnazjum), Kryta Pływalnia ogrzewana kolektorami słonecznymi (jedyny tego typu obiekt w Małopolsce) oraz Sztuczne Lodowisko, zielona siłownia, skatepark i zespół boisk. Komunikacja autobusami RPK z centrum Bochni. W miejscowości tej znajdują się: Zespół Szkół Gminnych, w skład którego wchodzą: szkoła podstawowa, gimnazjum i przedszkole Kryta Pływalnia Sztuczne Lodowisko Wiejski Ośrodek Zdrowia Ochotnicza Straż Pożarna SOŁECTWO SIEDLEC Siedlec liczy obecnie 865 mieszkańców. Jest to wieś królewska z 1388 roku. Położona jest na prawym brzegu Raby. Kultywuje się tu rodzimą kulturę i tradycję. Od 1911 r. istniała tutaj orkiestra dęta, a od 1948 r działa znakomity Zespół Folklorystyczny Pieśni i Tańca Siedlecanie, założony przez nauczycieli Zofię i Ludwika Zacharów, rozsławiający region Przyrabia w kraju i zagranicą. W 1995 roku przy świetlicy wiejskiej założono Izbę Regionalną, w której można oglądać zabytkowe przedmioty gospodarstwa domowego i narzędzia używane przez miejscową ludność, a także stare fotografie, książki, stroje ludowe sprzed dwóch stuleci. Najstarszy 32

33 eksponat pochodzi z 1880 roku. Corocznie organizowana jest tu Biesiada Agroturystyczna jedna z największych imprez folklory stycznych w Małopolsce, w trakcie której odbywają się spotkania z kulturą ludową, rzemieślnikami i twórcami ludowymi oraz ich dziełami. W miejscowości tej znajdują się: Zespół Szkół Gminnych im. Bohaterów Westerplatte, w skład którego wchodzą: szkoła podstawowa, gimnazjum i przedszkole Biblioteka i Świetlica Wiejska Wiejski Ośrodek Zdrowia Ochotnicza Straż Pożarna Zespół Pieśni i Tańca Siedlecanie SOŁECTWO SŁOMKA Słomka liczy obecnie 153 mieszkańców. Jest to miejscowość leżąca na północnych peryferiach miasta Bochnia, na prawym brzegu Raby. Na tzw. Starym Rabisku spotkać można unikatowe gatunki fauny i flory. Organizowane jest tutaj Święto Latawca. W miejscowości tej znajduje się: Świetlica Wiejska. SOŁECTWO STANISŁAWICE Stanisławice liczą obecnie 1423 mieszkańców. To jedna z największych wsi w gminie, po 28-letniej przerwie włączona w granice administracyjne gminy Bochnia 1 stycznia 2004 r. Położona w bezpośrednim sąsiedztwie Puszczy Niepołomickiej, przy drodze Bochnia Niepołomice Kraków. Pierwsza informacja o puszczy pochodzi z dokumentu z 1242 r., kiedy to nazywano ją Las Kłaj. W 1393 r. występuje już pod nazwą Las Niepołomicki, a w 1441 r. użyto po raz pierwszy nazwy Puszcza Niepołomicka. Przez cały okres dziejów Polski puszcza była własnością państwa najpierw królów Polski (XIII-XVIII w.), a po rozbiorach przeszła na własność Skarbu Państwa. Długie wieki puszcza była znakomitym terenem łowieckim, z którego korzystali królowie polscy. Drogą zwaną Królewską udawali się na polowania w głąb puszczy m.in. królowie: Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, Zygmunt Stary, Zygmunt August, Stefan Batory, August II Sas. Polowano wtedy na grubą zwierzynę: niedźwiedzie, dziki, tury, łosie, jelenie, żubry, wilki. Obecnie w Puszczy znajduje się gęsta sieć asfaltowych ścieżek rowerowych, które cieszą się ogromną popularnością wśród turystów. W Puszczy nieopodal uroczyska Osikówka znajduje się zbiorowa mogiła polskich żołnierzy z Armii Kraków, poległych w leśnej bitwie we wrześniu 1939 r. Stanisławice są siedzibą nowoczesnej drukarni opakowań. Obok znajduje się nowoczesny kompleks szkolnosportowy. W miejscowości tej znajdują się: 33

34 Zespół Szkół Gminnych im. Henryka Sienkiewicza, w skład którego wchodzą: szkoła podstawowa, gimnazjum, przedszkole Gminne Przedszkole Świetlica Wiejska Ochotnicza Straż Pożarna. SOŁECTWO STRADOMKA Stradomka liczy obecnie 313 mieszkańców. Jest to miejscowość położona w dolinie rzeki Stradomki. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1308 roku, wówczas wieś należała do parafii chełmskiej prowadzonej przez Zakon Bożogrobców. Jej dziedzicami byli bracia Piotr, Jan i Andrzej Stradomscy, którzy posiadali tam niewielki folwark. Przed dwoma wiekami działał tu browar. Od lat góra Borek stanowi raj dla lotniarzy. Miejscowość ulubiona jest również przez wędkarzy, ze względu na dużą ilość ryb w krystalicznych wodach Stradomki i okolicznych potoków. W miejscowości tej znajdują się: Świetlica Wiejska Wiejski Ośrodek Zdrowia. SOŁECTWO WOLA NIESZKOWSKA Wola Nieszkowska liczy obecnie 526 mieszkańców. To najbardziej na południe wysunięta wieś bocheńskiej gminy, położona malowniczo na wzgórzach Pogórza Wielickiego. Na Wichraczu (Wichrazie) znajdują się dwa cmentarze wojenne, gdzie pochowani są Austriacy i Rosjanie, polegli w walkach w grudniu 1914 roku. Teren sprzyja uprawianiu sportów zimowych. Od 2004 funkcjonuje tutaj schronisko turystyczne i wyciąg narciarski z oświetlonym stokiem o długości ok. 400 m. Parkingi przy górnej i dolnej stacji wyciągu. Dojazd z centrum Bochni autobusem RPK. W miejscowości tej znajdują się: Biblioteka i Świetlica Wiejska Schronisko Turystyczne i wyciąg narciarski Ochotnicza Straż Pożarna. SOŁECTWO ZATOKA Zatoka liczy obecnie 188 mieszkańców. Jest to niewielka miejscowość w północno- -wschodniej części gminy. Teren łąk, szuwarów, gdzie spotkać jeszcze można ginące gatunki dzikiego ptactwa. Działa tu stadnina koni. W miejscowości tej znajduje się: 34

35 Świetlica Wiejska. SOŁECTWO ZAWADA Zawada liczy obecnie 343 mieszkańców. Położona jest na południu bocheńskiej gminy, kiedyś siedziba gromady. Na rozstajach dróg do Łapanowa i Wiśnicza stoi piękny dwór (z dachem łamanym polskim i gankiem na dwóch kolumnach od zajazdu). Został niezwykle starannie odtworzony w 1999 roku. Wybudowany został w 1831 roku i pierwotnie obiekt należał w XIX w. do Teodora Niwickiego. Przy dworze znakomicie utrzymany park z kilkudziesięcioma zabytkowymi drzewami pomnikami przyrody. 35

36 Położenie powiatu na terenie województwa małopolskiego Położenie gminy na terenie powiatu bocheńskiego Źródło: 36

37 UŻYTKOWANIE GRUNTÓW, FORMY WŁASNOŚCI Gmina Bochnia zajmuje obszar 132 km² obejmujący 31 sołectw. Tabela Powierzchnia gruntów komunalnych w danym sołectwie, liczba działek w danym sołectwie. L.p. Sołectwo Powierzchnia ogółem w ha Ilość działek 1 Baczków 11, Bessów 16, Bogucice 40, Brzeźnica 9, Buczyna 11, Cerekiew 50, Chełm 15, Cikowice 8, Damienice 18, Dąbrowica 7, Gawłów 14, Gierczyce 20, Gorzków 11, Grabina 3, Krzyżanowice 1, Łapczyca 13, Majkowice 14, Moszczenica 5, Nieprześnia 4, Nieszkowice Małe 9, Nieszkowice Wielkie 7, Ostrów Szlachecki 3, Pogwizdów 7, Proszówki 19, Siedlec 15, Słomka 1, Stanisławice 18, Stradomka 3, Wola Nieszkowska 2, Zatoka 6, Zawada 4, Ogółem 379, Źródło: UG Bochnia Powierzchnia użytków rolnych na terenie Gminy Bochnia ogółem 9134 ha w tym łąki 1975 ha i pastwiska 844 ha, powierzchnia lasów na terenie Gminy Bochnia 2813 ha (źródło: UG Bochnia). 37

38 ZASOBY ŚRODOWISKA NATURALNEGO Piękny i urozmaicony krajobraz gminy współtworzą na północy równinne pola i łąki położone w dolinie rzeki Raby (z największym obszarem leśnym Puszczą Niepołomicką), a na południu niezwykle malownicze górzyste tereny, skąd można podziwiać panoramę Beskidu Wyspowego a przy dobrej pogodzie Tatry i Pieniny. 4 Puszcza Niepołomicka to najokazalszy kompleks leśny w województwie małopolskim, a także - zdaniem wielu - jeden z najpiękniejszych. Znajduje się ona w zachodniej części Kotliny Sandomierskiej i obejmuje dwa powiaty: wielicki - z Gminami Niepołomice, Gdów i Kłaj - oraz bocheński - Gminy Drwina i Bochnia. Dawniej zajmowała ona obszar od Krakowa po Sandomierz. Obecnie pozostało tylko kilka odseparowanych od siebie części w widłach Wisły i Raby, rozciągających się na łącznej powierzchni około 11 tysięcy hektarów. Pomimo znacznych zmian, Puszcza Niepołomicka wciąż nazywana jest "Zielonymi Płucami Krakowa", od którego to dzieli ją niespełna 20 kilometrów. Leśna alejka w Puszczy Niepołomickiej (Źródło: Północną cześć Puszczy Niepołomickiej stanowi kompleks liściasty o lasowych typach siedliskowych. Część ta podzielona jest na trzy odrębne uroczyska. Największe z nich, Grobla, liczy sobie około hektarów, a pozostałe to Grobelczyk oraz Koło. Południowa część to kompleks o wielu siedliskach borowych. Zajmuje on powierzchnię mniej więcej 9,5 tysiąca hektarów. Obszar Puszczy charakteryzuje się niewielkimi, łagodnymi wzgórzami, powstałymi podczas ostatniego zlodowacenia, a także szerokimi dolinami rzecznymi. Pozostałościami po zlodowaceniu południowopolskim są ostańce morenowe: Wężowa Góra (212 m n.p.m.) w Niepołomicach - na której w latach powstał Kopiec Grunwaldzki - oraz Kobyla Głowa (212 m n.p.m.), leżąca w Puszczy Niepołomickiej, w odległości około 4km na północ od Kłaja. Tu i ówdzie można natknąć się 4 Źródło: 38

39 na małe, wąskie wąwozy oraz mokradła, których nie brak w Puszczy. Dominują tu gleby bielicowe i napływowe. Na niektórych obszarach występują również gleby torfowe, w przeszłości pozyskiwane oraz wykorzystywane w rolnictwie i ogrodnictwie. Rezerwat Gibiel (Źródło: Puszcza Niepołomicka poprzecinana jest licznymi rowami melioracyjnymi, wykopanymi w XX w. Obecnie pozostało bardzo niewiele potoków w pełni naturalnych. Większość z nich nie posiada nazw - wyjątkami są: Rudno (znajdujący się w pobliżu dawnego ośrodka "Krakowiana"), Lane Bagno (na polanie Błoto), Maślanka (w północno-wschodniej części lasu) oraz Traczówka (w Poszynie). Jedyną rzeką w tym regionie (oczywiście poza Wisłą i Rabą) jest Drwinka. W obrębie Puszczy Niepołomickiej znajduje się największy kompleks bagienny w całej Małopolsce Wielkie Błoto. Eksploatację torfowiska w latach 70. XIX wieku rozpoczęli ówcześni właściciele terenu, Żeleńscy, zakładając fabrykę czerni lakierniczej. W późniejszych latach torf z Wielkiego Błota wykorzystywano również jako surowiec opałowy. Intensywna eksploatacja, liczne osunięcia oraz melioryzacja przyczyniły się do znacznego osuszenia terenu. Obecnie szacuje się, że w ciągu najbliższego stulecia torfowisko ulegnie całkowitemu zanikowi. 39

40 Moczary w Puszczy Niepołomickiej (Źródło: Flora Według danych Nadleśnictwa Niepołomice z 2002 roku najpowszechniejszym typem siedliskowym w Puszczy Niepołomickiej jest bór mieszany wilgotny (około 45%) z przewagą sosny i świerku. Drugie miejsce zajmuje las wilgotny (22%), będący odpowiednim siedliskiem dla dębu szypułkowego, a następnie las mieszany wilgotny (12%). Oprócz wymienionych wyżej gatunków drzew, często występują również modrzew, olcha, buk, jesion, grab, brzoza, lipa, wiąz, topola oraz jodła. W północnej części Puszczy występuje znacznie większe zróżnicowanie gatunków roślin niż w części południowej. Na północnych obszarach, oprócz dominujących grądów, spotkać można lasy łęgowe i olsy. Na licznych terenach podmokłych występuje wiele gatunków roślin wodnych i bagiennych. Spacerując po tej części Puszczy Niepołomickiej najłatwiej natknąć się na takie gatunki, jak: trzmielina zwyczajna, trzmielina brodawkowata, kokorycz pełna, ziarnopłon wiosenny, wełniankę pochwowatą, szczyr trwały, żurawinę błotną, podagrycznik pospolity. Występują tu również gatunki chronione - bluszcz pospolity, kopytnik pospolity, przytulia wonna, zerwa kłosowa, i inne. Na terenach południowych w drzewostanie króluje sosna zwyczajna, w runie zaś - sałatnik leśny, borówka czarna i borówka brusznica. Na licznych mokradłach, które znajdują się w tej części Puszczy spotkać można borówkę bagienną, modrzewnicę zwyczajną, grążel żółty, grzybień północny, salwinię pływającą, kotewka orzecha wodnego oraz bagno zwyczajne. W Puszczy występują również ciekawe gatunki roślin górskich: gęsiówka Hallera, przywrotnik prawie nagi i przetacznik górski. Las jest również atrakcyjnym kąskiem dla grzybiarzy - jesienią często można spotkać spacerowiczów z koszami pełnymi borowików szlachetnych, maślaków zwyczajnych i podgrzybków brunatnych. Niemal na każdym kroku można zobaczyć różne gatunki purchawek, muchomorów, a także wiele innych grzybów. W Puszczy Niepołomickiej stwierdzono występowanie ponad trzydziestu gatunków roślin chronionych. Cała Puszcza została objęta programem Natura 2000, mającym zapewnić szczególną 40

41 ochronę między innymi takim roślinom jak: konwalia majowa, kukułka szerokolistna, goździk pyszny, kruszczyk siny, śnieżyczka przebiśnieg, listera jajowata, gnieźnik leśny, wilżyna ciernista, podkolan biały, pierwiosnek wiosenny oraz kalina koralowa. (Źródło: Fauna Puszcza Niepołomicka od wieków była domem dla wielu leśnych zwierząt. Od XIII do XVIII wieku była jednym z najczęstszych terenów, na których polowali królowie polscy. Nawet dzisiaj występuje tu niezwykłe bogactwo świata zwierzęcego. Na obszarze lasu występuje 175 gatunków ptaków. Wśród nich znajdują się gatunki chronione: muchołówka białoszyja, dzięcioł średni, dzięcioł zielonosiwy, dzięcioł czarny, brodziec samotny, cietrzew, czapla siwa i włochatka. Puszczę zamieszkują również ptaki będące pod ścisłą ochroną gatunkową: zimorodek, puszczyk uralski, derkacz, kania czarna, remiz, trzmielojad, orlik krzykliwy, błotniak zbożowy i łąkowy, rybołów, kobuz i bocian czarny. Puszcza Niepołomicka, a zwłaszcza jej północna część, obfituje w gatunki płazów. Zwłaszcza w okresie godowym często spotyka się ropuchę zieloną, ropuchę szarą, żabę trawną, żabę moczarową i rzekotkę. Niekiedy można spotkać padalca zwyczajnego, zaskrońca zwyczajnego, a przy odrobinie szczęścia - gniewosza plamistego. Les jest również domem dla objętego ochroną kozioroga dębosza - największego chrząszcza z rodziny kózkowatych w Polsce. W naszym kraju spotkać go można jedynie na dębach szypułkowych i bezszypułkowych, a jego populacja od kilkudziesięciu lat stale maleje. Gromadę ssaków reprezentują objęte ochroną nocek wąsatek, borowiaczek i orzesznica. Do dużych ssaków, które zamieszkują Puszczę zaliczają się sarny (których liczebność w Puszczy szacowana jest na około 2300 sztuk), jelenie (około 350) i dziki (około 300). Czasem pojawiają się również wilki i łosie. 41

42 Jaszczurka zwinka (Źródło: W uroczysku Poszyna, w samym sercu Puszczy Niepołomickiej, znajduje się Ośrodek Hodowli Żubrów, który stanowi jedno z najbardziej istotnych działań na rzecz ochrony przyrody na terenie Puszczy. Ośrodek, zwany również żubrowiskiem, założony został w 1925 roku na terenie leśnictwa Hysne i oddany do użytku w Jego głównym celem jest ochrona gatunkowa zagrożonego wyginięciem żubra. Pierwsza para tych zwierząt została przywieziona do Niepołomic z Puszczy Białowieskiej jeszcze przed drugą wojną światową na zarządzenie Głównej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białowieży (7 grudnia 1938). W czasie okupacji wszystkie osobniki zostały wywiezione do Niemiec, jednak w 1946 roku ponownie sprowadzono 4 żubry z Puszczy Białowieskiej i funkcjonowanie ośrodka zostało wznowione. Na początku zezwalano turystom na zwiedzanie żubrowiska, lecz od 1954 roku na skutek wystąpienia pryszczycy u żubrów zmieniono charakter ośrodka. Obecnie obserwacja żubrów jest dozwolona tylko za zezwoleniem Nadleśnictwa Niepołomice ze specjalnie wybudowanej do tego celu wieży widokowej. Teren na którym mieszkają żubry obejmuje 70 hektarów i otoczony jest wysokim ogrodzeniem zapewniającym ochronę zwierzętom. Wewnątrz znajduje się sześć odrębnych kwater zaopatrzonych w karmiska i specjalne paśniki, a także izolatka oraz odłownia. Dodatkowo, na terenie ośrodka znajdują się zabudowania gospodarcze i magazyny. Ośrodek zarządzany jest przez Nadleśnictwo Niepołomice, a hodowla żubrów znajduje się pod stałym nadzorem Głównego Konserwatora Przyrody. Obecnie niepołomickie stado liczy około trzydziestu osobników pochodzących z linii białowiesko-kaukaskiej. Bykiem stadnym jest urodzony w 1996 roku Poręczyciel. W południowej części Zamku Królewskiego w Niepołomicach można przyjrzeć się spreparowanemu żubrowi. Został on sprowadzony z Puszczy Białowieskiej 20 lutego 2004 roku przez Fundację Zamek 42

43 Królewski, czemu towarzyszyły huczne uroczystości. W wyniku konkursu, którego zwycięzcą został Pan Krzysztof Szpetkowski, dla żubra wybrano imię Niepołom. 5 Żubr (Źródło: Las Kolanowski Las Kolanowski, od czasów austriackich nazywany też Lasem Skarbowym, położony jest na wzniesieniu południowo-zachodnich obrzeży Bochni. Z jego skraju są interesujące, rozległe widoki na miasto z dominującymi sylwetkami kościołów św. Pawła i Mikołaja oraz wzgórzem Uzbornia. Przez leśny kompleks o powierzchni 420 ha przepływa znany wszystkim bochnianom potok Babica. W drzewostanie Lasu Kolanowskiego dominują: dąb szypułkowy, sosna zwyczajna, jodła pospolita, buk zwyczajny a także modrzew, brzoza, olcha, jesion, grab, świerk, klon, topola, lipa i wierzba. Zasługą prof. Edwarda Chodzickiego (okres międzywojenny) są nasadzenia w celach badawczych gatunków obcego pochodzenia, m.in. korkowca amurskiego, którego kora istotnie przypomina do złudzenia miękki korek. Początkowo większość obecnego lasu należała do benedyktynów z Tyńca, właścicieli Kolanowa, Łapczycy i Pogwizdowa. Po I rozbiorze Austriacy włączyli las do CK Dóbr Kameralnych w Niepołomicach jako rewir Kolanów o powierzchni 655 morgów (nieco więcej niż 1 ha). Przed I wojną światową na południowo-wschodnim krańcu Lasu Kolanowskiego założono istniejącą do dziś strzelnicę wojskową. Na początku II wojny w lesie toczyły się walki Niemców z wojskami polskimi. Do naszych czasów zachowały się także budowane przez wojska niemieckie od strony Łapczycy 5 Źródło: 43

44 betonowe schrony. We wszystkie ciekawsze miejsca podprowadzają dość liczne szlaki turystyczne oraz ścieżka dydaktyczna. 6 Las Kopaliński We fragmencie lasu, biorącego od tego miejsca swą obecna nazwę, na cyplowatym zakończeniu wzgórza "Zamczysko" (353 m n.p.m.) na wsch. od drogi Bochnia - Dołuszyce Pogwizdów znajduje się grodzisko w Kopalinach. Pozostałości grodziska (okres kultury łużyckiej, ok. 400 r. p.n.e. a później jeszcze średniowiecza) zniszczono, wybierając kamień z pocz. XX w. Podprowadza tu, pozarastana, słabo czytelna leśna droga. Zasługa odkrycia prehistorycznego grodziska(1926 r.) łączy się z nazwiskiem nauczyciela Piotra Galasa z bocheńskiego gimnazjum oraz uczniów, zrzeszonych w Kole Krajoznawczym ANALIZA ZASOBU MIESZKANIOWEGO GMINY Źródło: Źródło:

45 ZASOBY INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ GMINY Gmina Bochnia nie posiada wysypiska śmieci. W 2014 z terenu Gminy wywieziono 2887,50 m 3 odpadów. Gmina Bochnia nie posiada sieci ciepłowniczej. Całość Gminy jest zgazyfikowana i zelektryfikowana. Wykaz miejscowości na terenie Gminy Bochnia posiadających sieć wodociągową i kanalizacyjną o n/w ilościach odbiorców. Miejscowości zaopatrywane w wodę przez GZWiK Sieć wodociągowa o łącznej długości: 186 km (bez przyłączy) 8 Sieć wodociągowa dane na r. Gmina jest w 90,72% zwodociągowana Lp. Miejscowość Ilość odbiorców 1 Cikowice Damienice Stanisławice Proszówki Baczków Brzeźnica Gorzków Chełm 90 9 Moszczenica Siedlec Gierczyce Stradomka Nieszkowice Małe Buczyna Dąbrowica Pogwizdów Zawada Nieprześnia Wola Nieszkowska Nieszkowice Wielkie Majkowice Bogucice Zatoka Grabina Bessów Cerekiew Drwinia-Gmina hurt bd Razem 4117 Źródło danych: Urząd Gminy Bochnia 8 Źródło: Urząd Gminy Bochnia 45

46 Miejscowości zaopatrywane w wodę przez MPWIK: Lp. Miejscowość Ilość odbiorców 1 Słomka 38 2 Krzyżanowice 39 3 Łapczyca Gawłów Ostrów Szlachecki 110 Razem 888 Źródło danych: Urząd Gminy Bochnia Ilość dostarczonej wody przez GZWiK Zakup wody z MPWiK i GZGK Łapanów: 479,0 [tys. m 3 ] Produkcja wody w Siedlcu: 148,2 [tys. m 3 ] Razem: 627,20 [tys. m 3 ] 9 Kanalizacja dane na r. Gmina jest w 76,00% skanalizowana. Lp. Miejscowość Ilość odprowadzających ścieki 1 Łapczyca Cikowice Damienice Stanisławice Moszczenica 77 6 Gorzków Słomka 29 8 Chełm 80 9 Siedlec Gierczyce Proszówki Krzyżanowice Baczków Gawłów Bogucice Brzeźnica Nieszkowice Małe Stradomka Buczyna 2 20 Zawada Nieprześnia - 22 Wola Nieszkowska Nieszkowice Wielkie 10 9 Źródło danych: Urząd Gminy Bochnia 46

47 Razem 3449 Źródło danych: Urząd Gminy Bochnia Ścieki oczyszczane są z miejscowości: Cikowice i Damienice w oczyszczalni biologicznej w Damienicach Chełm w dwóch oczyszczalniach biologicznych w Chełmie Łapczyca i Moszczenica w oczyszczalni biologicznej w Łapczycy Siedlec, Nieszkowice Małe i Stradomka w oczyszczalni biologicznej w Siedlcu Gierczyce w oczyszczalniach biologicznych w Siedlcu i Łapczycy Stanisławice w oczyszczalni biologicznej w Stanisławicach i Damienicach Proszówki i Baczków w oczyszczalni biologicznej w Proszówkach Słomka, Gawłów, Krzyżanowice w oczyszczalni MPWiK w Bochni Gorzków w oczyszczalni MPWiK za pośrednictwem sieci kanalizacyjnej Gminy Rzezawa. Brzeźnica w oczyszczalni mechaniczno biologicznej w Brzeźnicy Bogucice w oczyszczalni mechaniczno biologicznej w Bogucicach OBIEKTY I URZĄDZENIA ADMINISTROWANE PRZEZ GZWiK ujęcie wody w Siedlcu wraz ze stacją uzdatniania przepompownia wody i zbiornik retencyjny w Gierczycach zespół zbiorników wody w Gierczycach Czyżyczka hydrofornie strefowe wody pitnej (Brzeźnica, Łapczyca) szt. 4 oczyszczalnia ścieków w Damienicach (dla Cikowic, Stanisławic i Damienic) oczyszczalnia ścieków w Stanisławicach (dla Stanisławic) oczyszczalnia ścieków w Łapczycy (dla Łapczycy, Moszczenicy i Gierczyc) oczyszczalnie ścieków w Chełmie szt. 2 (dla Chełmu) oczyszczalnia ścieków w Siedlcu (dla Siedlca, Gierczyc, Nieszkowic Małych i Stradomki) oczyszczalnia ścieków w Proszówkach (dla Proszówek i Baczkowa) oczyszczalnia ścieków w Brzeźnicy (dla Brzeźnicy) oczyszczalnia ścieków w Bogucicach (dla Bogucic) przepompownie ścieków komunalno - bytowych (Cikowice, Damienice, Stanisławice, Proszówki, Siedlec, Nieszkowice Małe, Stradomka, Gierczyce, Gorzków, Słomka, Krzyżanowice, Moszczenica, Brzeźnica, Baczków, Gawłów, Bogucice ) szt INFRASTRUKTURA DROGOWA Poniżej przedstawiono wykaz dróg gminnych publicznych będących w zarządzie gminy, których główną funkcją jest wewnętrzna obsługa mieszkańców w zakresie dostępności do dróg wyższej rang.. Zestawienie dróg gminnych przedstawia się następująco: 10 Źródło: Urząd Gminy Bochnia 47

48 GMINA BOCHNIA DROGI GMINNE LP NAZWA DROGI NUMER DROGI 1 Droga Dębina Ostrów Szlachecki K 2 Droga Bogucice - Zatoka K 3 Droga Majkowice Ostrów Szlachecki K 4 Droga Damienice Cikowice K 5 Droga Cikowice Bochnia K 6 Droga Kłaj Cikowice K 7 Droga Raba Chełm K 8 Droga Raba Moszczenica K 9 Droga Pogwizdów Berdychów K 10 Droga Czyżyczka Pogwizdów K 11 Droga Gierczyce Nieszkowice Małe K 12 Droga Nieszkowice Małe Sobolów Przebudowa drogi K 13 Droga Grabina Zalesie K 14 Droga Stradomka Sobolów K 15 Droga Buczyna Sobolów K 16 Droga Zawada Zonia K 17 Droga Wola Nieszkowska Leszczyna K 18 Droga Nieszkowice Wielkie Królówka K 19 Droga Gorzków droga E K 20 Droga Brzeźnica Stary Wiśnicz K 21 Droga Łazy Brzeźnia K 22 Droga Nieszkowice Małe Raba K 23 Droga Gawłów Raba K 24 Droga Zonia Królówka K 25 Droga Stanisławice Cikowice K 26 Droga Stanisławice Kłaj Cikowice K 27 Droga Stanisławice Raba K 28 Droga nadziałce nr 20 obręb Grabina K 29 Droga na działce nr 256 i 221 obręb Nieprześnia K 30 Droga na działce nr 142 obręb Krzyżanowice K 31 Droga na działce nr 475 i 552 obręb Proszówki K 32 Droga na działce nr 390 obręb Łapczyca oraz 381/1, K 381/2, 334, 404/1 obręb Moszczenica 33 Droga na działce nr 100, 148 obręb Zawada K 34 Droga na działce 217 obręb Ostrów Szlachecki K 35 Droga na działce nr 535 obręb Baczków K 36 Droga na działce nr 709/1 Stanisławice n K Źródło: dane otrzymano z UG Bochnia. 48

49 INFRASTRUKTURA KULTURY I SPORTU Gminne Centrum Kultury Czytelnictwa i Sportu w Bochni z siedzibą w Łapczycy. Gminne Centrum Kultury Czytelnictwa i Sportu w Bochni z siedzibą w Łapczycy jest samorządową instytucją kultury działającą na terenie Gminy Bochnia /woj. małopolska/.pod patronatem GCKCziS na terenie Gminy Bochnia działa: 24 świetlice, 8 bibliotek, galeria i wyciąg narciarski. Pod patronatem GCKCziS w Bochni działają: Zespół Pieśni i Tańca Siedlecanie z Siedlca; Młodzieżowa Orkiestra Dęta z Baczkowa. Gminne Centrum Kultury Czytelnictwa i Sportu w Bochni jest organizatorem licznych cyklicznych imprez o charakterze kulturalnym. Do najważniejszych należą: Galicyjski Przegląd Orkiestr Dętych w Baczkowie; Wianki Świętojańskie nad Rabą w Siedlcu; Zjazd Hanek, Anek i Ann w Moszczenicy; Biesiada Agroturystyczna w Siedlcu. Gminne Centrum Kultury Czytelnictwa i Sportu w Bochni zrealizował 3 operacje z zakresu małych projektów w ramach działania 413 Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju objętego PROW na lata Wymiana stolarki okiennej i drzwiowej w Świetlicy Wiejskiej w Moszczenicy, której celem jest umożliwienie mieszkańcom wsi kultywowania lokalnego dziedzictwa kulturowego poprzez remont. Akademia Krakowiaka rozwój Zespołu Regionalnego Siedlecanie poprzez zakup strojów, warsztaty i wydanie śpiewnika, której celem jest: aktywizacja i integracja społeczności Gminy Bochnia poprzez kultywowanie tradycji i stworzenie warunków do rozwijania pasji i talentów wśród członków Zespołu Regionalnego. Celem operacji jest również poprawa wizerunku Zespołu Pieśni Siedlecanie w tym zaangażowanie nowych członków poprzez zakup, opracowanie nowych programów i wydanie śpiewnika jako materiału dydaktyczno-promocyjnego Inwestujemy w młodych i zdolnych dalszy rozwój Młodzieżowej Orkiestry Dętej z Baczkowa poprzez zakup strojów i instrumentu, organizację warsztatów, wydanie kalendarza a także udział w konkursach muzycznych Źródło: 49

50 Kryta Pływalnia w Proszówkach. Kryta Pływalnia w Proszówkach to kompleks sportowy oferujący: basen sportowy, basen dla dzieci, sauny, boisko, lodowisko i wiele innych. 12 Pływalnia w Proszówkach (Źródło: Lodowisko Źródło ( 12 Źródło: 50

51 Kluby sportowe działające na terenie gminy: 1. KS "Orzeł" Cikowice Adres siedziby: Dom Kultury w Cikowicach, Bochnia Kontakt telefoniczny: UKS "Maratończyk" przy PSP w Stanisławicach Adres siedziby: Stanisławice 306, Bochnia Kontakt telefoniczny: UKS "Gabi" Adres siedziby: Proszówki 365, Bochnia Kontakt telefoniczny: UKS "Spartakus" przy PSP w Brzeźnicy Adres siedziby: Brzeźnica 180, Bochnia Kontakt telefoniczny: UKS "Trójwieś" przy PSP w Nieszkowicach Małych Adres siedziby: Nieszkowice Małe 112, Łapczyca Kontakt telefoniczny: UKS PSP w Siedlcu Adres siedziby: Siedlec 143, Łapczyca Kontakt telefoniczny: Uczniowski Klub Sportowy "Raba" przy Zespole Szkół Gminnych w Bogucicach Bogucice Bogucice 8. Ludowy Klub Sportowy Motor Bogucice Bogucice Tel.: Klub Sportowy "Korona" w Brzeźnicy Brzeźnica Brzeźnica 10. Uczniowski Klub Sportowy "Spartakus" przy Zespole Szkół w Brzeźnicy Brzeźnica Bochnia 11. Klub Sportowy "Orzeł" Cikowice w Cikowicach Cikowice (Dom Kultury) Cikowice 12. Uczniowski Klub Sportowy "Damienice" przy Zespole Szkół Gminnych im. K. Wielkiego w Damienicach 51

52 Damienice 11, Bochnia Tel.: Uczniowski Klub Sportowy "Olimp-Dąbrowica" w Dąbrowicy Dąbrowica 67, Łapczyca Tel.: Faks: Ludowy Klub Sportowy "Victoria" Słomka-Gawłów Gawłów Gawłów 15. Uczniowski Klub Sportowy "Olimpijczyk" Gawłów Bogucice Tel.: zsggawlow@op.pl 16. Uczniowski Klub Sportowy "Jedynka" przy Zespole Szkół Gminnych w Łapczycy Łapczyca Łapczyca 17. Klub Sportowy "Pogoń" z siedzibą w Majkowicach Majkowice Majkowice 18. Uczniowski Klub Sportowy "Trójwieś" przy Publicznej Szkole Podstawowej w Nieszkowicach Małych Nieszkowice Małe 112, Łapczyca 19. Ludowy Zespół Sportowy "Polanka" Nieszkowice Wielkie 34, Bochnia 20. Uczniowski Klub Sportowy "Liberator" Nieszkowice Wielkie Nieszkowice Wielkie 67, Bochnia 21. Uczniowski Klub Sportowy "Morfeusz" w Pogwizdowie Pogwizdów 26, Bochnia 22. Klub Sportowy "Błyskawica" Proszówki Proszówki 404, Bochnia 23. Uczniowski Klub Sportowy "Promyk" przy Zespole Szkół Gminnych w Siedlcu Siedlec 143, Łapczyca 52

53 24. Uczniowski Klub Sportowy "Maratończyk" przy Publicznej Szkole Podstawowej w Stanisławicach OCHRONA ZABYTKÓW OBIEKTY WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW ORAZ OBJĘTE OCHRONĄ KONSERWATORSKĄ NA MOCY OBOWIĄZUJĄCYCH PLANÓW MIEJSCOWYCH, WYKAZ ZABYTKOWYCH OBIEKTÓW I OBSZARÓW Zestawienie zabytków nieruchomych umieszczony na stronie Narodowego Instytutu Dziedzictwa ( Bogucice - cmentarz wojenny Nr 317 z I wojny światowej, , nr rej.: A-99/M z dom (chałupa) nr 24, drewn., poł. XIX, nr rej.: A-175 z (nie istnieje) Brzeźnica - kościół par. pw. św. Stanisława Biskupa, drewn., nr rej.: I-3-39/46 z oraz A-62 z dzwonnica, drewn., nr rej.: A-63 z Cerekiew - kościół par. pw. św. Wawrzyńca, drewn., 1644, nr rej.: I-3-45/46 z oraz 145 z (przeniesiony skansen Nowy Sącz) - dzwonnica, drewn., nr rej.: j.w. Chełm - kościół par. pw. Narodzenia św. Jana Chrzciciela, , nr rej.: I-3-46/46 z oraz 147 z dzwonnica, nr rej.: j.w. Cikowice - kościół par. pw. św. Antoniego Padewskiego, , nr rej.: A-316 z Gawłów - kościół ewangelicki, ob. par. rzym.-kat. pw. św. Andrzeja Boboli, drewn., 1806, poł. XIX, nr rej.: 68 z oraz A-202 z cmentarz, nr rej.: j.w. Gierczyce - cmentarz wojenny Nr 336 z I wojny światowej, , nr rej.: A-100/M z stodoła w zagrodzie nr 38, drewn., 1870, nr rej.: A-185 z (nie istnieje) - dom (chałupa) nr 85, drewn., ok. 1860, nr rej.: A-187 z (nie istnieje) - zagroda nr 107, 1890, nr rej.: A-188 z : - dom (chałupa), drewn. (nie istnieje) - stodoła (nie istnieje) Krzyżanowice - kościół par. pw. św. Joachima, drewn., 1794, nr rej.: I-3-16/47 z oraz A-191 z Łapczyca - kościół par. pw. św. Anny, 1935, nr rej.: A-317 z Źródło danych: Urząd Gminy Bochnia 53

54 - kościół cmentarny pw. Narodzenia NMP, 1340, nr rej.: A-4 z dzwonnica, drewn., XVIII, nr rej.: j.w. (spalona ) - cmentarz, nr rej.: j.w. - spichrz w zagrodzie nr 81, drewn., 1869, nr rej.: A-200 z Nieprześnia - cmentarz wojenny Nr 338 z I wojny światowej, 1915, nr rej.: A-124/M z park dworski, XIX, nr rej.: A-209 z Pogwizdów - kościół par. pw. św. Szymona i Judy, drewn., XV/XVI, nr rej.: I-3-37/47 z oraz 294 z plebania, drewn., XVIII, nr rej.: I-3-15/47 z (nie istnieje) Wola Nieszkowska - cmentarz wojenny Nr 340 z I wojny światowej, , nr rej.: A-101/M z Zawada - zespół dworski, 2 poł. XVIII, nr rej.: 297 z : - dwór, drewn.-mur., - park. Opis zabytków w poszczególnych miejscowościach: Bogucice - cmentarz wojenny Nr 317 z I wojny światowej, , nr rej.: A-99/M z Lokalizacja: BOGUCICE M. OD DROGI DO CEREKWI Gmina: Bochnia Miejscowość: BOGUCICE Rodzaj obiektu: Cmentarz wojenny Liczba pochowanych: 51 Liczba zidentyfikowanych: 5 Cmentarz znajduje się 200 m od drogi Bogucice Cerekiew. Zbudowany jest na planie prostokąta i otoczony ogrodzeniem z zakończonych półkoliście słupów połączonych stalowymi poręczami. Zamknięte łańcuchem wejście znajduje się od strony południowo-wschodniej. Głównym elementem cmentarza jest umieszczony na prostopadłościennym postumencie betonowy krzyż o szerokich ramionach i zaokrąglonych narożach. Na jego frontowej części znajduje się żeliwny, ażurowy krzyż łaciński z motywem miecza na osiach ramion. Na rozmieszczonych symetrycznie względem pomnika słupach ogrodzenia znajdują się stele z żeliwnym krzyżem maltańskim na licu. Występują tu nagrobki w formie krzyży łacińskich i lotaryńskich z żelaznych prętów umieszczonych w betonowych podstawach. 54

55 W 7 grobach zbiorowych i jednym pojedynczym pochowano 10 żołnierzy z armii austro-węgierskiej i 41 z armii rosyjskiej. Zidentyfikowano 5 osób. 14 Cmentarz wojenny Nr 317 z I wojny światowej w Bogucicach (źródło: Brzeźnica - kościół par. pw. św. Stanisława Biskupa, drewn., nr rej.: I-3-39/46 z oraz A-62 z dzwonnica, drewn., nr rej.: A-63 z Wieś Brzeźnica sąsiaduje z Bochnią od wschodu, a leży przy dawnym trakcie prowadzącym z Krakowa na Ruś Czerwoną. Niektórzy historycy są zdania, że jako wieś parafialna, należąca do rycerskiego rodu Gryfitów istniała już w XI wieku. Pewne jest natomiast, że przed rokiem 1238 była własnością wojewody krakowskiego Marka Gryfity i jego syna Andrzeja Grifiusa, zwanego Krakowczykiem, biskupa płockiego, który uposażył nią założony przez wojewodę Piotra Gryfitę w 1228 roku klasztor benedyktynek w Staniątkach. A była już wtedy wsią na prawie średzkim z kościołem parafialnym św. Piotra, z wolnym targiem i karczmą. Potwierdzenie tych faktów zawierają dokumenty księcia Konrada Mazowieckiego z 1242 roku, Bolesława Wstydliwego z roku 1254 oraz trzydzieści dwa lata późniejszy akt Leszka Czarnego. W 1327 roku brzeźnicka parafia oceniona została na 9 grzywien. Była zatem dość duża, jako że oprócz samej Brzeźnicy należały do niej trzy inne wsie: Nowa Brzeźnica, Gorzków 14 Źródło: 55

56 i Łazy. Dodać jeszcze wypada, że już wówczas miała za sobą krótki okres posiadania statusu miasta (od czwartej ćwierci XIII do początków XIV wieku) i że do benedyktynek staniąteckich należała jeszcze w pierwszej połowie wieku XIX. O najstarszych kolejnych kościołach parafii brzeźnickiej nic zgoła nie wiemy. Obecny, pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa zbudowany został w 1632 roku, a więc po likwidacji parafii brzeźnickiej przez biskupa Piotra Gamrata (1539) i przyłączeniu jej jako wikarii wieczystej do prepozytury w Wiśniczu Starym, którą była aż do roku Jest to obiekt drewniany, utrzymany w tradycji późnogotyckiego drewnianego budownictwa sakralnego Małopolski. Ma zrębową konstrukcję oszalowanych ścian i dachy siodłowe o stromych, pobitych blachą połaciach z neogotycką wieżyczką na sygnaturkę. A składa się z jednoprzestrzennego korpusu o dwóch niewielkich przedsionkach i węższego odeń, zamkniętego trójbocznie prezbiterium z zakrystią. Nakryte stropami jego wnętrza zdobi polichromia figuralna i ornamentalna autorstwa Aleksandra Miklasińskiego z 1899 roku. Na ich wyposażenie składają się: późnobarokowy ołtarz główny, wykonany przez Piotra Korneckiego z Bochni z 1776 roku, w którym znajduje się obraz św. Stanisława namalowany przez Marię Artwińską w roku 1915, trzy młodsze o dziesięć lat ołtarze boczne i ambona oraz siedemnastowieczne organy. Najstarszymi zabytkami dawnej sztuki są w nim kamienna późnogotycka chrzcielnica z początków XVI wieku oraz pełen ekspresji krucyfiks z tego samego czasu. Kościołowi towarzyszy wolnostojąca dzwonnica z końca XVIII wieku o słupowej konstrukcji pochyłych ścian, zwieńczona otwartą na wszystkie strony pseudoizbicą nakrytą łamanym daszkiem. Od 2008 roku kościół w Brzeźnicy jest na Szlaku Architektury Drewnianej Województwa Małopolskiego. 15 Kościół par. pw. św. Stanisława Biskupa w Brzeźnicy (Źródło: 15 Źródło: 56

57 Chełm - kościół par. pw. Narodzenia św. Jana Chrzciciela, , nr rej.: I-3-46/46 z oraz 147 z dzwonnica, nr rej.: j.w. Dzieje parafii Na prawym wysokim brzegu Raby położona jest miejscowość Chełm, jedna z najstarszych parafii pod wezwaniem Narodzenia Świętego Jana Chrzciciela w naszej Tarnowskiej Diecezji. Pierwszą wzmiankę pisaną o Chełmie, spotykamy pod data roczną 1198 w dokumencie zwanym "Album patriarchale" czyli przywileju konfirmacyjnym patriarchy Monachusa, gdzie czytamy: "Dominus Michora dedit nobis super Rabam villam Quelme cum ecclesia et decimis et forum et thabernam et aliam villam Nescouiche" co w języku polskim znaczy: "Pan Mikora ofiarował nam osadę nad Rabą zwana Chełm z kościołem i dziesięcinami i targowisko i karczmę i inną osadę Nieszkowice". Najstarsze ślady osadnictwa na pobliskim Grodzisku sięgają jeszcze czasów neolitu. Nic w tym dziwnego, bo owe grodzisko to wyjątkowe miejsce, o naturalnych walorach obronnych, z którego roztaczają się widoki na dolinę Raby i Pogórza. Kościół par. pw. Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Chełmie (źródło: Urząd Gminy Bochnia) W XII wieku osada chełmska musiała być już dobrze zagospodarowana, skoro komes Mikora oddał ją zakonowi Bożogrobców z Miechowa. Gród i kościół położone były przy prastarym trakcie handlowym biegnącym z Krakowa na Ruś i Węgry. Z powyższych danych można wnioskować, że przed rokiem 1170 istniał w Chełmie kościół, były zagrody i karczma, a więc kwitło już życie religijne i gospodarcze. Chełm jest położony na górze. Otoczony z trzech stron wodami Raby. Była karczma - coś w rodzaju zajazdu, hotelu - gdzie kupcy po przeprawieniu się przez Rabę lub czekając na przeprawę i po opłaceniu cła na komorze celnej, mogli odpocząć. Przez setki lat podróżni i karawany kupieckie ciągnęli tą drogą, nazwana dziś Starym Gościńcem lub drogą królewską - wioząc bursztyn, sól, sukna, węgierską miedź i wina, wschodnie 57

58 tkaniny i egzotyczne przyprawy. Część z nich wystawiała swoje towary na targu nad Rabą, stąd obecna nazwa wsi Targowisko. Być może stacjonowała w Chełmie jakaś załoga rycerska - strzegąc grodu i przeprawy przez rzekę. Ten pierwszy kościół stał do 1412 roku - kiedy Mikołaj z Radomska, proboszcz w Chełmie a następnie generał Zakonu w Miechowie - wybudował drugi drewniany kościół - który został zastąpiony obecnym murowanym kościołem w Budowę tego kościoła rozpoczął ks. Wacław Muratowicz a zakończył w 1753 r. jego następca ks. Józef Drozdowski. Konsekracji świątyni dokonał 9.X.1825 r. ostatni generał Bożogrobców a po kasacji zakonu - Biskup pomocniczy Krakowa Tomasz Nowiński. Bożogrobcy pracowali w Chełmie do 1819 r. kiedy nastąpiła kasata Zakonu a ostatni ich proboszcz w Chełmie ks. Norbert Banaczkowski - stał się kapłanem diecezjalnym i pełnił posługę proboszczowską do 1838 r. i został pochowany na placu przykościelnym obok kościoła. Kościół par. pw. Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Chełmie wraz z dzwonnicą (źródło: W murowanej dzwonnicy, zbudowanej w XVIII wieku czworoboczna, kryta dachem namiotowym o dwóch kondygnacjach: w dolnej do roku 1947 był przejazd do Raby; w górnej kondygnacji 4 dzwony. Najstarszy dzwon Teresa z 1678 r. w oprawie drewnianej ora z 1966 r. Dziś znajduje się w niej druga sala Muzeum Parafialnego Źródło: 58

59 Jeden z czterech dzwonów w murowanej dzwonnicy (źródło: Cikowice - kościół par. pw. św. Antoniego Padewskiego, , nr rej.: A-316 z Historia położonej nad Rabą miejscowości Cikowice sięga średniowiecza. Jednak do początków XX wieku wieś wraz z Damienicami i Stanisławicami należała do parafii Łapczyca, a świątynią parafialną był zbudowany przez Kazimierza Wielkiego około roku 1340 kościół. Ustanowienie nowej parafii i budowę kościoła w Cikowicach zainicjował biskup tarnowski Leon Wałęga w czasie swej wizytacji w 1906 roku. Podczas uroczystości św. Antoniego Padewskiego w 1909 roku rozpoczęto gromadzenie funduszy na budowę świątyni. Autorem projektu kościoła był Adolf Julian Stapha. Kościół został wybudowany w latach Jest to jednonawowa świątynia z cegły w stylu neogotyckim na planie krzyża. Ściany zewnętrzne przyparte są szkarpami, całość nakryta dachami siodłowymi z krzyżującymi się kalenicami, zwieńczona strzelistą sygnaturką. 1 grudnia 1919 roku biskup Leon Wałęga wyłączył z parafii Łapczyca trzy wioski i uznał farę w Cikowicach za okręg filialny. W dniu 5 września 1923 roku dokonał on konsekracji kościoła, a 10 maja 1925 roku erygował parafię, której pierwszym proboszczem został ks. Jan Dymurski. 59

60 We wnętrzu kościoła w Cikowicach zachowało się w całości oryginalne wyposażenie w stylu neogotyckim. Twórcą ołtarzy oraz ławek rzeźbionych był Franciszek Adamek z Bochni w latach Witraże wykonane zostały w firmie Żeleński w Krakowie. Obraz św. Antoniego Padewskiego w ołtarzu głównym malowała Maria Richter z Nowego Sącza, a św. Anny w ołtarzu bocznym - artysta malarz Walerian Kasprzyk z Bochni. Obrazy Serca Pana Jezusa i Pana Jezusa Miłosiernego malował Dylewicz z Damienic. Autorem polichromii figuralnej był Stanisław Skwarczyński z Krakowa w latach W roku 1975 przeprowadzono prace renowacyjne przy polichromii ścian kościoła oraz przy trzech ołtarzach; wykonywał je Stanisław Kruczek ze Starego Sącza. 17 Kościół par. pw. św. Antoniego Padewskiego ( Gawłów - kościół ewangelicki, ob. par. rzym.-kat. pw. św. Andrzeja Boboli, drewn., 1806, poł. XIX, nr rej.: 68 z oraz A-202 z cmentarz, nr rej.: j.w. W mało zmienionej postaci zachował się dawny zbór w Gawłowie koło Bochni (1806), obecnie katolicki kościół parafialny. Przy jego budowie czynni byli niewątpliwie miejscowi budowniczowie, nawykli do lokalnych tradycji, wznosząc budynek niewiele różniący się od typowych kościółków polskich. Posiada on jednak układ salowy właściwy dla jego pierwotnej funkcji; skromną bryłę urozmaica prosta czworoboczna wieża. Kościół w Gawłowie usytuowany jest przy zachodniej stronie drogi z Bochni do Uścia Solnego, w odległości 7 km od Bochni. Utrzymany jest w barokowym stylu 17 Źródło: 60

61 z XIX wieku. Kościół parafialny jest drewniany, jednonawowy, kryty czerwoną dachówką. Kościół parafialny rzymsko-katolicki w Gawłowie, wnet po adaptacji budynku dla celów kultu katolickiego, został poświęcony (prekonizowany) przez ówczesnego rządcę diecezji w Tarnowie, ks. Infułata St. Bulandę. Jest to budynek z drewna modrzewiowego, w całości oszalowany deskami. Jest bezstylowy, jednownętrzowy (jednonawowy) z płytkim prezbiterium zamkniętym jakoby półkoliście, przy którym obecnie od północnej strony dobudowana została nawa boczna z głównym wejściem. W połowie dachu, na szczycie kalenicy zbudowano we wczesnych latach powojennych sygnaturę, imitującą latarnię, z dzwonkiem. Do elewacji frontowej i całości korpusu świątyni przybudowana jest, niewiele wyższa od dachu, słupowa wieża, nakryta czterospadowym daszkiem. Jej szczyt wieńczy blaszany stożek z małą cebulowatą kulą, zakończoną krzyżykiem. W połowie wysokości wieży, na wysokości wewnętrznego sufitu nawy, znajduje się daszkowaty gzyms okapowy, okalający wieżę oraz ścianę frontową. W wieży są trzy otwory okienne usytuowane w górnej jej kondygnacji, zabezpieczonej przed ptactwem siatką metalową. W dolnej części wieży są drzwi wejściowe do kościoła. Tylko schody w kształcie tradycyjnych gradusów stanowią całą ozdobę wejścia, brak bowiem jakiegokolwiek nadproża. Drugie drzwi wewnętrzne są drewniane, nabijane gęsto gwoździami, zamykane na rygiel żelazny. Takie same drzwi znajdowały się od strony zakrystii (do czasu rozbudowy kościoła). Kościołowi parafialnemu, po przejściu frontu, brakowało bardzo wielu sprzętów. Jego wyposażeniem, a z kolei najkonieczniejszym wystrojem, zajął się dojeżdżający z Bochni ks. Józef Drożdż. Poza chrzcielnicą i ołtarzem oraz sporej wielkości krzyżem obok ołtarza, nie było nic. Brakowało tabernakulum, nie było konfesjonału, ani ławek przystosowanych do klękania. Brak było naczyń, szat i odpowiednich ksiąg liturgicznych. Podczas jednorocznego pobytu ks. Drożdża w Gawłowie, kościół został uporządkowany, zabezpieczony i częściowo zaopatrzony w najkonieczniejszy sprzęt. Również jeden rok dane było przebywać i już zamieszkać na plebani, zwanej dotąd pastorówką (została rozebrana w r. 2001r) ks. dr Władysławowi Smerece. I tenże kapłan, nie mogąc wrócić do swej macierzystej parafii pozostającej od czasów II wojny poza granicami Polski (dawny obszar ZSRR), przyczynił się w walny sposób do uporządkowania szeregu najpilniejszych prac w parafii i kościele gawłowskim. W tym celu postanowił rozruszać parafię poprzez młodzież, którą zaangażował do wykorzystania jej talentów artystycznych. Zaś poprzez uzyskane z młodzieżą za spektakle sceniczne pieniądze, sprawił do kościoła wiele sprzętów. Przede wszystkim kupił dzwon o wadze 95 kg., któremu za sugestią Kurii Diecezjalnej nadał imię św. Andrzeja Boboli. W 1947 r. Rodzina Flaków z Gawłowa ufundowała boczny ołtarz w kościele, z przemiennymi wizerunkami w jego nadbudowie ku czci Serca Jezusowego i Niepokalanego Serca Maryi. Ze zbiórek w parafii sprawiono balustradę do podawania Komunii św., którą zlikwidowano w roku Za następnego proboszcza, ks. Wojciecha Słoniny, który najdłużej duszpasterzował w Gawłowie, parafianie ubogacali świątynię i jej otoczenie. I tak w roku 1954, jako Roku Maryjnym w rezultacie wcześniejszych ustaleń i wskazówek wizytujących Gawłów w latach 1949 i 1953 r. Biskupów Pękali i Stepy, kościół otrzymał nową podłogę. W miejsce dotychczasowej wykładziny z cegły na sztorc, która była już w znacznym stopniu wytarta, zadano posadzkę typu lastriko tak w nawie, jak i częściowo w prezbiterium, które przy tej okazji podwyższono o jeden stopień. Tym samym zyskał na wyglądzie wielki ołtarz, który w całości dość szeroki, lepiej odtąd się przedstawiał. W tymże mniej więcej czasie poddano remontowi organy i samą emporę chóru muzycznego, który dość głęboko wystając w nawę, trzeba było wzmocnić nowymi podporami słupowymi, wymienić kilka desek podłogi, a instrument, sprawiony jeszcze pewno za czasów Franciszka Józefa, poprawić, wymieniając piszczałki. 61

62 Kościół parafialny w Gawłowie p.w. św. Andrzeja Boboli, stanowiący własność Parafii Rzymsko Katolickiej, otrzymał decyzję dn r. w sprawie wpisania go, jako dobra kultury do rejestru zabytków - na podstawie art. 4 i 14 ust. 1 Ustawy z dn r. o ochronie dóbr kultury i muzeach. 18 Kościół ewangelicki, ob. par. rzym.-kat. pw. św. Andrzeja Boboli w Gawłowie (Źródło: Gierczyce - cmentarz wojenny Nr 336 z I wojny światowej, , nr rej.: A-100/M z Lokalizacja: GIERCZYCE - DZIAŁKA 480/1 Gmina: Bochnia Miejscowość: GIERCZYCE Rodzaj obiektu: Cmentarz wojenny Liczba pochowanych: 86 Liczba zidentyfikowanych: 0 Cmentarz położony jest na szczycie wzgórza, które określane jest na aktualnej mapie jako Góra Patria, w pobliżu drogi prowadzącej z Gierczyc do Dąbrowicy. Element centralny stanowi duży drewniany krzyż na betonowej podstawie. Na cmentarzu znajduje się 6 grobów pojedynczych i 4 zbiorowe. Jedna duża mogiła ziemna położona jest w centrum cmentarza a pozostałe ułożone są w dwóch rzędach równolegle do wschodniego i zachodniego skrzydła ogrodzenia. Na mogiłach znajduje się łącznie 10 krzyży wykonanych z metalowych prętów, ustawionych na niskich betonowych postumentach. Pierwotnie cmentarz otoczony był drewnianym ogrodzeniem, na co wskazuje zdjęcie wykonane w 1917 roku. Obecnie ogrodzenie jest metalowe. Obok znajduje się pojedynczy grób, który powstał po budowie cmentarza. Brak jakichkolwiek informacji na jego temat. Brak tabliczek imiennych. 18 Źródło: 62

63 Na cmentarzu pochowano 32 żołnierzy armii rosyjskiej i 54 austro węgierskiej, nie ustalono tożsamości żadnego z nich. 19 Cmentarz wojenny Nr 336 z I wojny światowej (Źródło: Krzyżanowice - kościół par. pw. św. Joachima, drewn., 1794, nr rej.: I-3-16/47 z oraz A-191 z Historia parafii Pierwsza, niepewna wzmianka o kościele parafialnym w Krzyżanowicach pochodzi z 1250 r. i wiąże się z relacją o cudach świętego Stanisława. Istnienie kościoła i parafii potwierdzają w XIV w. rachunki świętopietrza zachowane od 1325 r., kiedy to plebanem był niejaki Grzegorz. W 1392 r. ówczesny właściciel wsi, Dzierżek Momot z rodu Gryfów, odsprzedał część Krzyżanowic na prawym brzegu Raby (gdzie położony był kościół) miastu Bochni. Lewobrzeżna część Krzyżanowic włączona została później do sąsiednich Proszówek. Odtąd większość proboszczów krzyżanowickich wywodzić się będzie z duchowieństwa bocheńskiego. 19 Źródło: 63

64 Kościół par. pw. św. Joachima w Krzyżanowicach ( Wzmianki z początku XV wieku mówią o drewnianym kościele pod wezwaniem św. Ducha. Kościół ten był bogato uposażony rolami, łąkami, ogrodami, dochodami z przewozu przez Rabę, wolnym połowem ryb, młynem i dwoma karczmami. W czasach Długosza pleban krzyżanowicki pobierał dziesięcinę z ról folwarcznychi 2 łanów kmiecych i od 3 dziedziców w sąsiednich Proszówkach. W 1597 r. do parafii krzyżanowickiej należały: Proszówki, Słomka, Gawłów, połowa Ostrowa z dworem. Przy kościele mieściła się szkoła, w której uczył dzieci Jan Kwiatek z Rzezawy. Drewniany kościół przetrwał do końca XVIII wieku, kiedy to prawdopodobnie spłonął. Na jego miejscu postawiono kościół bernardynów przeniesiony z Bochni po kasacie klasztoru w 1788 r. Kościół pobernardyński pierwotnie stał w miejscu, gdzie dziś znajduje się I Liceum Ogółnokształcące w Bochni. Budynek kościelny został sprzedany na licytacji władzom miejskim w 1793 r., a rok później odbudowano go właśnie w Krzyżanowicach. Obecny kościół p.w. św. Joachima to świątynia drewniana, konstrukcji zrębowej, szalowana, jednonawowa, z prostokątnym prezbiterium. Nawa nakryta jest stropem płaskim, prezbiterium pozornym sklepieniem krzyżowym. Chór muzyczny wsparty na drewnianych kolumnach. W kościele znajdują się trzy ołtarze. W ołtarzu głównym znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca postać św. Joachima, wykonana przez Franciszka Adamka w pocz. XX w. Lewy ołtarz boczny klasycystyczny, z końca XIX wieku, z płaskorzeźbą Najświętszego Serca Pana Jezusa. Prawy boczny ołtarz, także klasycystyczny, mieści obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, pochodzący z przełomu XVIII i XIX w. W stylu klasycystycznym wykonana jest także ambona. Najstarszym zabytkiem jest kamienna gotycka chrzcielnica z I połowy XVI w. Być może pochodzi ona jeszcze z pierwotnego kościoła krzyżanowickiego, podobnie jak bardzo ciekawa, choć nieco zapomniana, tablica epitafijna z początków XVIII w. towarzysza husarskiego Wojciecha Paszyca, właściciela Proszówek. Przy kościele znajduje się wolnostojąca drewniana dzwonnica, konstrukcji słupowej, która wg zaginionej daty wzniesiona została w 1601 r. i przeniesiona wraz z kościołem w 1794 r. W dzwonnicy tej, jeszcze na początku XX w. znajdować się miał dzwon o wydłużonym kształcie, który wykonał w 1541 r. Maciej, konwisarz bocheński. 64

65 Na podkreślenie zasługuje fakt, że w ostatnich latach przeprowadzono gruntowną renowację wnętrz, a szczególną uwagę zwracają pięknie pozłocone ołtarze. 20 Pozłacany ołtarz w kościele par. pw. św. Joachima w Krzyżanowicach (Źródło: Łapczyca - kościół par. pw. św. Anny, 1935, nr rej.: A-317 z kościół cmentarny pw. Narodzenia NMP, 1340, nr rej.: A-4 z dzwonnica, drewn., XVIII, nr rej.: j.w. (spalona ) - cmentarz, nr rej.: j.w. - spichrz w zagrodzie nr 81, drewn., 1869, nr rej.: A-200 z Parafia św. Anny w Łapczycy Najstarsza wzmianka o Łapczycy znajduje się w dokumentacji kardynała Idziego z 1105 roku, czytamy tam: Łapczyca jest własnością opactwa tynieckiego. O kościele w Łapczycy czytamy natomiast w bulli papieża Grzegorza IX z 1229 roku. W 1340 roku zbudowano kościół murowany, dar króla Kazimierza Wielkiego. W XV wieku osada przenosi się niżej, wzdłuż dzisiejszej drogi krajowej E4. Tu zbudowano w 1509 roku kościół drewniany pw. św. Anny, który spłonął dnia 14 IV 1728 roku. Następny drewniany kościół zbudowano w 1733 roku. Kościół ten rozebrano po wybudowaniu nowej świątyni. W miejscu gdzie stał drewniany kościół znajduje się aktualnie kapliczka (po przeciwnej stronie obecnego kościoła) Obecny neogotycki kościół bogaty w detale zbudowano w 1933 roku. W ołtarzu głównym znajduje się obraz barokowy przedstawiający św. Annę, na tęczy umieszczono barokowy krucyfiks. Pochodzą one z rozebranego, drewnianego, kościoła Źródło: 21 Źródło: 65

66 Parafia św. Anny w Łapczycy (Źródło: Kościół pw. Narodzenia NMP. Kościół pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny położony jest na wzgórzu o wysokości 298 m n.p.m - tuż obok dawnej drogi handlowej z Krakowa na Ruś i Węgry, zwanej dziś Górnym Gościńcem. Sama miejscowość Łapczyca jest jedną z najstarszych na Ziemi Bocheńskiej. Wymienia ją dokument kardynała Idziego z lat wystawiony dla benedyktynów tynieckich, którzy dzierżyli wieś od 1105 r. przez kilka stuleci. W 1229 r. we wsi była karczma i targ, a więc była to już dobrze zorganizowana osada. Jest więc bardzo prawdopodobne, że już wtedy istniała tu parafia i drewniany kościół, który przetrwał do 1340 roku. Wtedy to bowiem król Kazimierz Wielki ufundował kamienną świątynię w stylu gotyckim Źródło: 66

67 Kościół pw. Narodzenia NMP (Źródło: Nieprześnia - cmentarz wojenny Nr 338 z I wojny światowej, 1915, nr rej.: A-124/M z park dworski, XIX, nr rej.: A-209 z CMENTARZ WOJENNY Z I WOJNY ŚWIATOWEJ NR 338 W NIEPRZEŚNI Lokalizacja: NIEPRZEŚNIA - WZGÓRZE Gmina: Bochnia Miejscowość: NIEPRZEŚNIA Rodzaj obiektu: Cmentarz wojenny Liczba pochowanych: 174 Liczba zidentyfikowanych: 0 Cmentarz znajduje się na południe od wsi Nieprześnia, na skraju leśnego zbocza. Zbudowany jest na planie nieregularnego wieloboku i otoczony murem kamiennym. Do cmentarza prowadzi drewniana furtka znajdująca się od strony wschodniej. Głównym elementem cmentarza jest pomnik w kształcie kapliczki zwieńczonej krzyżem łacińskim. We wnęce na przedniej ścianie pomnika umieszczony jest żeliwny, ażurowy krzyż łaciński. Groby mają układ rzędowy, nieregularny. Występują tu nagrobki, umieszczone na betonowych postumentach, w kształcie: - żeliwnych, ażurowych krzyży łacińskich i lotaryńskich, - krzyży łacińskich i lotaryńskich z płaskownika (płaskich prętów). 67

68 W 21 grobach zbiorowych i 2 pojedynczych pochowano 123 żołnierzy armii austro-węgierskiej i 51 rosyjskiej. Nie zidentyfikowano Cmentarz wojenny w Nieprześni (Źródło: Pogwizdów - kościół par. pw. św. Szymona i Judy, drewn., XV/XVI, nr rej.: I-3-37/47 z oraz 294 z plebania, drewn., XVIII, nr rej.: I-3-15/47 z (nie istnieje) Kościół parafialny św. Szymona i Judy Tadeusza w Pogwizdowie z końca XV w. jest jedną z najstarszych świątyń w Małopolsce. W latach został on przebudowany - zburzono wówczas wieżę i przedłużono nawę. Strzelista, gotycka bryła kościoła składa się z nawy i prezbiterium. Portal do zakrystii wycięty jest w tzw. ośli grzbiet. Zdobiące ściany i stropy polichromie wykonane zostały w 1959 r. Barokowe ołtarze pochodzą z XVII w., w jednym z ołtarzy bocznych znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej z XVII w. Krucyfiks i rzeźba św. Marii Magdaleny na belce tęczowej pochodzą z XVIII w Źródło: 24 Źródło: 68

69 Kościół parafialny św. Szymona i Judy Tadeusza w Pogwizdowie (źródło: Wola Nieszkowska - cmentarz wojenny Nr 340 z I wojny światowej, , nr rej.: A-101/M z CMANTARZ WOJENNY Z I WOJNY ŚWIATOWEJ NR 340 W WOLI NIESZKOWSKIEJ Lokalizacja: WOLA NIESZKOWSKA - LAS Gmina: Bochnia Miejscowość: WOLA NIESZKOWSKA Rodzaj obiektu: Cmentarz wojenny Liczba pochowanych: nieznana Liczba zidentyfikowanych: 0 Cmentarz znajduje się w lesie na południu wsi Wola Nieszkowska. Zbudowany jest na planie nieregularnego wieloboku. Od strony północno-wschodniej ogrodzony jest murem kamiennym, w pozostałych częściach kamiennymi słupami połączonymi drewnianymi sztachetami. Wejście do cmentarza stanowi drewniana furtka. Głównym elementem jest wysoki, drewniany krzyż. Groby rozmieszczone są regularnie w rozdzielonych aleją główną rzędach. Występują tu nagrobki w kształcie ażurowych krzyży łacińskich i lotaryńskich, które osadzone są na betonowych podstawach. Na cmentarzu znajdują się również krzyże łacińskie i lotaryńskie wykonane z żelaznych prętów. 69

70 W 30 grobach zbiorowych i 17 pojedynczych pochowano 227 żołnierzy z armii austro-węgierskiej i 270 z armii rosyjskiej, którzy polegli w grudniu 1914 r. 25 Cmentarz wojenny w Woli Nieszkowskiej (Źródło: Zawada - zespół dworski, 2 poł. XVIII, nr rej.: 297 z : - dwór, drewn.-mur., - park. Na rozstajach dróg do Łapanowa i Wiśnicza stoi piękny dwór (z dachem łamanym polskim i gankiem na dwóch kolumnach od zajazdu). Został niezwykle starannie odtworzony w 1999 roku. Wybudowany został w 1831 roku i pierwotnie obiekt należał w XIX w. do Teodora Niwickiego. Przy dworze znakomicie utrzymany park z kilkudziesięcioma zabytkowymi drzewami pomnikami przyrody Źródło: 26 Źródło: 70

71 Dwór w Zawadzie ( IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW W OBRZARZE PRZESTRZENNYM W Gminie Bochnia występują następujące problemy w sferze przestrzennej: Brak kompleksowo rozwiązanej gospodarki ściekowej w gminie. Zagrożenie powodziowe na terenie gminy. Brak inwestycji w odnawialne źródła energii jako alternatywy dla tradycyjnych mediów grzewczych. Słaby rozwój bazy turystycznej. Występowanie osuwisk czynnych na terenie Gminy Zły stan dróg. Przestarzałe technologie w oczyszczalniach ścieków. Ograniczony dostęp do podstawowych usług publicznych w dziedzinie zdrowia, edukacji, sportu, kultury i kultury fizycznej. Niedostosowanie rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, szczególnie obsługi komunikacyjnej, sieci drogowej, ciągów i przejść pieszych. Deficyt i niska jakość zagospodarowania terenów publicznych szczególnie ścieżek rowerowych, placów zbaw, siłowni zewnętrznych. 71

72 3.2 SFERA GOSPODARCZA STRUKTURA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Źródło: 72

73 OBSZARY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ W GMINIE Liczbę przedsiębiorców działających na terenie gminy Bochnia pod względem rodzaju wykonywanej działalności przedstawia poniższa tabela. 73

74 74

75 75

76 76

77 77

78 78

79 79

80 80

81 81

82 82

83 83

84 84

85 85

86 86

87 Źródło: dane otrzymano z UG Bochnia na podstawie raportu z CEIDG stan na dzień

88 Ilość wpisów działalności gospodarczej na terenie gminy Bochnia przedstawia poniższa tabela. Źródło: dane otrzymano z UG Bochnia na podstawie raportu z CEIDG stan na dzień IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW W OBRZARZE GOSPODARCZYM W Gminie Bochnia występują następujące problemy w sferze gospodarczej: Brak zakładów przemysłowych. Brak wystarczającego kapitału na inwestycje. Brak instrumentów wspierających przedsiębiorczość. Słaba integracja lokalnych wytwórców. Brak pełnego uzbrojenia na terenach inwestycyjnych. Brak nowych zakładów pracy. Brak zachęt dla rodzimych firm. Znaczna emigracja zarobkowa. Niski poziom innowacyjności sektora MŚP. Słaby standard sieci dróg lokalnych. Słabo rozwinięta sfera infrastruktury turystycznej. Niski stopień przedsiębiorczości połączony ze słabą kondycją lokalnych przedsiębiorstw, wynikającą z ich małego potencjału ekonomicznego poniżej przeciętnej regionalnej wartości składników majątkowych, wysokości eksportu i importu produktu i usług. 88

89 3.3 SFERA SPOŁECZNA STRUKTURA DEMOGRAFICZNA Na dzień 31 grudnia 2013 r. obszar Gminy Bochnia zamieszkuje łącznie osób. Średni wskaźnik gęstości zaludnienia Gminy Bochnia wynosi 148 osoby/km². Wybrane dane statystyczne dla Gminy Bochnia na tle powiatu bocheńskiego przedstawiają dwie poniższe tabele (źródło: 89

90 Strukturę ludności według płci i wieku w Gminie Bochnia przedstawia poniższa tabela (źródło: 90

91 W TYM Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Bochnia na lata POZIOM I STRUKTURA BEZROBOCIA REJESTROWEGO Poziom i struktura bezrobocia w 2015 r. STAN I STRUKTURA OSÓB BEZROBOTNYCH W GMINIE BOCHNIA WYSZCZEGÓLNIENIE XII 2014 I 2015 II 2015 III 2015 IV 2015 V 2015 VI 2015 LICZBA BEZROBOTNYCH Poprzednio pracujący w % do ogółu bezrobotnych Z prawem do zasiłku w % do ogółu bezrobotnych Bezrobotne kobiety w % do ogółu bezrobotnych 12 miesięcy od ukończenia nauki w % do ogółu bezrobotnych Bez kwalifikacji zawodowych w % do ogółu bezrobotnych Bez doświadczenia zawodowego w % do ogółu bezrobotnych Kobiety, które nigdy nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka w % do ogółu bezrobotnych , , ,2 55 8, , , , , , ,5 57 8, , , , , , ,6 58 8, , , , , , ,3 57 8, , , , , , ,2 27 4, , , , , , ,3 29 5, , , , , , ,4 19 3, , , ,1 91

92 NAPŁYW OSÓB BEZROBOTNYCH Z GMINY BOCHNIA DO POWIATOWEGO URZĘDU PRACY W BOCHNI WYSZCZEGÓLNIENIE I 2015 II 2015 III 2015 IV 2015 V 2015 VI 2015 NARASTAJĄCO ZAREJESTROWANI Bezrobotne kobiety w % do ogółu zarejestrowanych Po raz pierwszy w % do ogółu zarejestrowanych Dotychczas nie pracujące w % do ogółu zarejestrowanych 12 miesięcy od ukończenia nauki w % do ogółu zarejestrowanych Bez kwalifikacji zawodowych w % do ogółu zarejestrowanych Bez doświadczenia zawodowego w % do ogółu zarejestrowanych Kobiety, które nigdy nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka w % do ogółu zarejestrowanych Do 30 roku życia w % do ogółu zarejestrowanych W tym do 25 roku życia w % do ogółu zarejestrowanych Długotrwale bezrobotne w % do ogółu zarejestrowanych 41 51, , , , , ,3 7 8, , , , , ,5 5 8,6 8 13,8 8 13, ,0 2 3, , , ,9 Powyżej 50 roku życia , ,3 9 15,5 7 12,1 7 12, ,7 5 8, , , , , ,2 6 11,5 9 17,3 5 9,6 9 17,3 2 3, , , , , , ,6 7 11,9 6 10, ,4 3 5, , , , , ,4 8 15,1 5 9,4 8 15, ,8 2 3, , , , , , , , , ,9 21 5, , , ,1 92

93 w % do ogółu zarejestrowanych 13,8 22,4 10,3 13,5 15,3 22,6 16,1 Korzystające ze świadczeń pomocy społecznej w % do ogółu zarejestrowanych Posiadające co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia w % do ogółu zarejestrowanych Posiadające co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia w % do ogółu zarejestrowanych Osoby niepełnosprawne w % do ogółu zarejestrowanych 0 0, ,3 Źródło: - Powiatowy Urząd Pracy w Bochni. 0 0,0 1 1,3 0 0,0 7 12,1 0 0,0 4 6,9 0 0, ,9 1 1,7 4 6,9 0 0,0 9 17,3 0 0,0 2 3,8 2 3,4 7 11,9 0 0,0 1 1,7 0 0, ,9 0 0,0 2 3,8 2 0, ,1 1 0,3 14 3,9 93

94 BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE Analiza bezpieczeństwa publicznego w Gminie Bochnia została opracowana na podstawie danych udostępnionych przez Komendę Powiatową Policji w Bochni. Kategoria Zabójstwo 0 0 Zgwałcenia 1 0 Kradzież z włamaniem Rozbój, wymuszenie 2 0 rozbójnicze Kradzież - przestępstwo Kradzież mienia wykroczenie Bójka, pobicie 3 0 Uszkodzenie ciała 4 3 Przestępstwa gospodarcze 1 1 Kierujący w stanie po użyciu alkoholu Kierujący w stanie nietrzeźwości Niszczenie cudzej rzeczy - przestępstwo 13 9 Uszkodzenie mienia wykroczenie Wypadki drogowe Kolizje drogowe Wypadki kolejowe 0 1 Interwencje policyjne

95 OCHRONA ZDROWIA I POMOC SPOŁECZNA Samodzielny Publiczny Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej w Bochni działa od dnia 1 stycznia 1999r po przekształceniu Gminnego Zakładu Opieki Zdrowotnej, na podstawie: - wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego Nr , - wpisu do Rejestru Wojewody Małopolskiego Nr , - ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 roku o zakładach opieki zdrowotnej, - uchwały Rady Gminy Bochnia Nr II/11/98 z dnia 2 grudnia 1998 r. w sprawie przekształcenia Gminnego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Samodzielny Publiczny Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej, - statutu zatwierdzonego przez Radę Gminy Bochnia. Samodzielny Publiczny Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej w Bochni, w ramach którego funkcjonuje 7 wiejskich ośrodków zdrowia zabezpiecza opiekę medyczna dla około 16 tysięcznej populacji mieszkańców Gminy Bochnia. Siedziba Zakładu: ul. Kazimierza Wielkiego Bochnia Poradnie znajdują się w : Wiejski Ośrodek Zdrowia Bogucice tel. (14) wozbogucice@spgzozbochnia.pl Podstawowa opieka medyczna Bogucice, Bessów, Cerekiew, Gawłów, Majkowice, Ostrów Szlachecki Gabinety: gabinet lekarza ogólnego, gabinet pediatryczny, gabinet stomatologiczny, gabinet lekarza rehabilitacji medycznej, gabinet fizjoterapii, gabinet pielęgniarki środowiskowej, gabinet pielęgniarki szkolnej. 95

96 Wiejski Ośrodek Zdrowia Cikowice tel.: (14) Opieka medyczna dla wsi: Cikowice, Damienice, Stanisławice. Gabinety: gabinet lekarza ogólnego, gabinet pediatryczny, gabinet stomatologiczny, gabinet pielęgniarki środowiskowej, Wiejski Ośrodek Zdrowia Łapczyca tel.: (14) , Zapewnia opiekę dla wsi: Łapczyca, Dąbrowica, Moszczenica Gabinety: o gabinet lekarza ogólnego, o gabinet pediatryczny, o gabinet stomatologiczny, o gabinet fizjoterapii, o gabinet pielęgniarki środowiskowej, o gabinet pielęgniarki szkolnej. Wiejski Ośrodek Zdrowia Pogwizdów tel.: (14) pogwizdow@spgzozbochnia.pl Usługi medyczne świadczone dla wsi: Pogwizdów, Zawada, Nieprześnia, Nieszkowice Wielkie, Wola Nieszkowska, Grabina. Gabinety: - gabinet lekarza ogólnego, - gabinet pediatryczny, - gabinet stomatologiczny, - gabinet fizjoterpii, - gabinet pielęgniarki środowiskowej, - gabinet pielęgniarki szkolnej. 96

97 Wiejski Ośrodek Zdrowia Proszówki tel.: (14) Usługi medyczne świadczone dla wsi: Proszówki, Baczków. Krzyżanowice. Gabinety: - gabinet lekarza ogólnego, - gabinet pediatryczny, - gabinet stomatologiczny, - gabinet lekarza rehabilitacji medycznej, - gabinet fizjoterapii, - gabinet pielęgniarki środowiskowej, - gabinet pielęgniarki szkolnej, - gabinet położnej środowiskowej. Wiejski Ośrodek Zdrowia Siedlec tel.: (14) wozsiedlec@spgzozbochnia.pl Podstawowa opieka medyczna dla wsi: Siedlec, Chełm, Gierczyce, Książnice. Gabinety: gabinet lekarza ogólnego, gabinet pediatryczny, gabinet stomatologiczny, gabinet fizjoterapii, gabinet pielęgniarki środowiskowej, gabinet pielęgniarki szkolnej. 97

98 Wiejski Ośrodek Zdrowia Stradomka tel.: (14) Podstawowa opieka medyczna dla wsi: Stradomka, Nieszkowice Małe, Wieniec, Buczyna. Gabinety: gabinet lekarza ogólnego, gabinet pediatryczny, gabinet stomatologiczny, gabinet pielęgniarki środowiskowej, 27 GMINNY OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ Adres: ul. Kazimierza Wielkiego 26, Bochnia Telefon: Realizuje świadczenia z zakresu zadań zleconych: zasiłki stałe zasiłki okresowe, zasiłki okresowe specjalne, wypłata zasiłków pielęgnacyjnych i rodzinnych, wypłata świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Dokonuje również wypłatę świadczeń z zakresu zadań własnych: zasiłki celowe i w naturze, zasiłki celowe na pokrycie wydatków świadczeń zdrowotnych, zasiłki celowe na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzeń losowych, sprawianie pogrzebu podopiecznym, 27 Źródło: 98

99 dożywianie dzieci w szkołach i przedszkolach, organizowanie usług opiekuńczych. Pomoc społeczna Świadczenia rodzinne Zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego Becikowe jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka Zasiłek pielęgnacyjny Świadczenie pielęgnacyjny Specjalny zasiłek opiekuńczy Fundusz alimentacyjny IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW W OBSZARZE SPOŁECZNYM W Gminie Bochnia występują następujące problemy w sferze społecznej: Starzejące się społeczeństwo. Zwiększenie dysproporcji w dochodach mieszkańców gminy. Ograniczony dostęp do specjalistycznej opieki medycznej. Niezadowalająca pod względem ilościowym i jakościowym oferta miejsc pracy w stosunku do potrzeb. Migracja ludności w tym młodzieży (w szczególności wykształconej) do większych ośrodków miejskich i za granice kraju. Niedostateczna dbałość o estetykę otoczenia. Niemożność znalezienia pracy przez osoby deklarujące chęć i zdolne do podjęcia zatrudnienia. Problemy edukacyjne wynikające z niezadowalających wyników w nauce (wyniki testów i ocen rocznych). Niski kapitał społeczny oznaczający słabo wykształcone relacje wewnątrz społeczności lokalnej, czyli poziom zaufania, zasady współżycia społecznego, zdolność do współdziałania. Niewystarczający aktywność mieszkańców w podejmowaniu inicjatyw związanych z życiem społecznym, kulturalnym i gospodarczym gminy

100 IV. GMINA BOCHNIA NA TLE REGIONU. Źródło: 100

101 V. WYNIKI BADAŃ ANKIETOWYCH. W ramach prowadzonych prac nad opracowywaniem Strategii Rozwoju Społeczno- Gospodarczego Gminy Bochnia na lata zostały przeprowadzone badania ankietowe pośród mieszkańców całej Gminy. W ankiecie wzięło udział łącznie 97 osób. Poniżej zaprezentowane są wyniki badań ankietowych przeprowadzonych pośród mieszkańców Gminy Bochnia. Ankietę wypełniło 97 osób, w tym większość stanowiły kobiety, bo 53%. 47% 53% KOBIETA MĘŻCZYZNA Najwięcej badanych obejmuje przedział wiekowy lat i lat, po 31 %. 35% 31% 31% 30% 25% 20% 16% 15% 10% 9% 6% 6% 5% 0% powyżej

102 W PRZEDSIĘBIORSTWIE PAŃSTWOWYM W PRZEDSIĘBIORSTWIE PRYWATNYM PROWADZĘ WŁASNĄ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ PROWADZĘ WŁASNE GOSPODARSTWO ROLNE BEZROBOTNY EMERYT RENCISTA W ORGANACH SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO UCZEŃ/STUDENT Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Bochnia na lata Wśród ankietowanych najwięcej osób posiada wykształcenie wyższe (50%), a następnie wykształcenie średnie (28%). 60% 50% 50% 40% 30% 28% 20% 13% 10% 6% 3% 0% PODSTAWOWE ZASADNICZE ZAWODOWE ŚREDNIE POLICEALNE WYŻSZE Spośród badanych najwięcej jest osób, które pracują w przedsiębiorstwach państwowych (25%), drugą grupę pod względem wielkości stanowią osoby bezrobotne (19%) i osoby prowadzące własną działalność gospodarczą (13%). 25% 25% 20% 19% 15% 13% 10% 9% 9% 6% 6% 9% 5% 3% 0% 102

103 Analiza poszczególnych pytań, zawartych w ankietach, wygląda następująco: 1. Czy według Pani/Pana Gminie Bochnia potrzebna jest strategia rozwoju mająca na celu ożywić jego rozwój społeczny, przestrzenny i gospodarczy? zdecydowanie nie nie raczej nie trudno powiedzieć raczej tak 3% 3% tak 31% zdecydowanie tak 63% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 2. Jak ocenia Pani/Pan dotychczasowe wykorzystanie możliwości rozwojowych Gminy Bochnia. bardzo źle; 13% dobrze; 22% żle; 13% raczej źle; 22% raczej dobrze; 16% trudno powiedzieć; 16% 103

104 bardzo wysoko wysoko raczej wysoko trudno powiedzie ć raczej nisko nisko bardzo nisko Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Bochnia na lata Jak ocenia Pani/Pan dotychczasowe zaangażowanie władz Gminy Bochnia w rozwiązywanie występujących problemów na jego obszarze w niżej podanych sferach? 1) sfera społeczna 3,00% 9,00% 19,00% 16,00% 28,00% 9,00% 16,00% 2) sfera przestrzenna 3,00% 13,00% 16,00% 25,00% 16,00% 22,00% 6,00% 3) sfera gospodarcza 3,00% 6,00% 13,00% 19,00% 16,00% 13,00% 31,00% 104

105 4. Jaka jest Pani/Pana ocena efektów dotychczasowych działań samorządu Gminy Bochnia dotyczących niżej podanych zagadnień? 11. rozwój kulturalny społeczeństwa 10. odnawialne źródła energii 6% bardzo źle 19% 9% 13% 22% 25% źle 6% 25% 19% 38% 19% raczej źle 9. rozwój infrastruktury technicznej (sieci, drogi, chodniki, gospodarka odpadami, transport zorganizowany, 8. rozwój bazy oświatowej na terenie Gminy 7. w zakresie dostępu do podstawowej opieki zdrowotnej 6. zagospodarowanie potencjału ludzkiego gminy 5. poprawa bezpieczeństwa przeciwpowodziowego rzeki Raby i wykorzystanie jej potencjału do 4. zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej (np..tereny inwestycyjne, mieszkaniowe, uslugowe itp.) 3. rozwój infrastruktury turystycznej (np. baza noclegowa, gastronomia itp.) 2. rozwój walorów przyrodniczokrajobrazowych (np. Ścieżki i szlaki turystyczne, trasy rowerowe, 1. wykorzystanie dziedzictwa historycznego i kulturowego 22% 9% 13% 16% 22% 9% 9% 3% 3% 19% 19% 9% 6% 3% 6% 3% 28% 6% 9% 9% 28% 25% 16% 3% 9% 31% 9% 22% 16% 16% 3% 3% 13% 16% 25% 19% 19% 9% 13% 16% 28% 6% 25% 3% 9% 19% 13% 31% 16% 13% 6% 3% 6% 16% 22% 28% 19% 9% trudno powiedzieć raczej dobrze 47% dobrze 47% bardzo dobrze 0% 10% 20% 30% 40% 50% 105

106 1. wykorzystanie dziedzictwa historycznego i kulturowego 2. rozwój walorów przyrodniczo-krajobrazowych (np. Ścieżki i szlaki turystyczne, trasy rowerowe, kompleksy leśne, parki itp.) 3. rozwój infrastruktury turystycznej (np. baza noclegowa, gastronomia itp.) 4. zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej (np. tereny inwestycyjne, mieszkaniowe, usługowe itp.) 5. poprawa bezpieczeństwa przeciwpowodziowego rzeki Raby i wykorzystanie jej potencjału do rozwoju gospodarczego Gminy 6. zagospodarowanie potencjału ludzkiego gminy 7. w zakresie dostępu do podstawowej opieki zdrowotnej 8. rozwój bazy oświatowej na terenie Gminy 9. rozwój infrastruktury technicznej (sieci, drogi, chodniki, gospodarka odpadami, transport zorganizowany, itp.) 10. odnawialne źródła energii 11. rozwój kulturalny społeczeństwa Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Bochnia na lata bardzo 9% 3% 9% 0% 3% 9% 6% 9% 9% 0% 6% dobrze dobrze 19% 6% 3% 9% 3% 3% 28% 19% 9% 0% 25% raczej 28% 13% 25% 19% 16% 16% 47% 47% 22% 0% 22% dobrze trudno 22% 16% 6% 19% 16% 25% 3% 19% 16% 19% 13% powiedzieć raczej źle 16% 31% 28% 25% 22% 28% 6% 3% 13% 38% 9% źle 6% 13% 16% 16% 9% 9% 3% 0% 9% 19% 19% bardzo źle 0% 19% 13% 13% 31% 9% 6% 3% 22% 25% 6% 106

107 5. Proszę ocenić stopień ważności problemów sfery społecznej w Gminie Bochnia, które powinny być rozwiązane w latach zdecydowanie ważne raczej ważne trudno powiedzieć raczej nieważne zdecydowanie nieważne 9. małe poczucie bezpieczeństwa mieszkańców gminy (przestępczość, patologie społeczne) 38% 34% 15% 13% 8. zmniejszający się przyrost naturalny 53% 31% 16% 7. dostęp do pomocy społecznej 38% 34% 28% 6. dostęp do pomocy medycznej 60% 31% 9% 5. niski poziom współpracy i wspóldziałania mieszkańców Gminy 44% 31% 22% 3% 4. odpływ z gminy ludzi młodych 53% 34% 13% 3. aktywność społeczna młodych ludzi 60% 31% 9% 2. struktura wiekowa, starzenie się właścicieli gospodarstw 31% 35% 28% 6% 1. występujące bezrobocie i ubóstwo na obszarze gminy 56% 25% 16% 3% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 107

108 6. Proszę ocenić stopień ważności problemów sfery przestrzennej w Gminie Bochnia, które powinny być rozwiązane w latach zdecydowanie nieważny raczej nieważny 7. rozwój bazy kulturalnej w gminie 13% 15% 22% 50% trudno powiedzieć raczej ważny zdecydowanie ważny 6. stan obiektów użyteczności publicznej 6% 6% 38% 50% 5. bariery architektoniczne dla osób niepełnosprawnych na terenie gminy i miasta 9% 38% 53% 4. niewystarczające inwestycje w zakresie obiektów sportowych na terenie gminy 3% 9% 9% 34% 45% 3. stan infrastruktury drogowej na terenie gminy 3% 25% 72% 2. ograniczony dostęp do sieci kanalizacyjnej, w tym do przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie gminy 6% 13% 28% 53% 1. rewitalizacja obszarów wiejskich 15% 44% 41% 0% 20% 40% 60% 80% 108

109 7. Proszę ocenić stopień ważności problemów sfery gospodarczej w Gminie Bochnia, które powinny być rozwiązane w latach niska efektywność rolnictwa (np. niski dochód na jedną osobę pracującą w rolnictwie) 6% 16% 28% 50% rozdrobnienie gospodarstw rolnych 13% 19% 28% 41% niewystarczająco rozwinięta infrastruktura turystyczna (np. ścieżki rowerowe, szlaki 3% 9% 22% 66% dostęp do nowoczesnych technologii informacyjnych 3% 31% 66% promocja gminy 13% 34% 53% zdecydowanie nieważne rozwój handlu na terenie gminy 3% 6% 25% 22% 44% raczej nieważne rozwój usług na terenie gminy dostęp do edukacji 3% 3% 13% 13% 25% 31% 59% 53% trudno powiedzieć raczej ważne sieć skupu i sprzedaży płodów rolnych duża liczba mieszkańców w wieku przedemerytalnym 6% 3% 28% 35% 31% 31% 25% 41% zdecydowanie ważne system wspierania przedsiębiorczości 3% 22% 75% aktywność gospodarcza ludzi młodych 3% 25% 72% 0% 20% 40% 60% 80% 109

110 8. Jakie inne problemy ze sfery społecznej, przestrzennej i gospodarczej Pani/Pana zdaniem, powinna rozwiązać Gmina Bochnia w pierwszej kolejności w latach ? SFERA SPOŁECZA Ankietowani wskazali następujące działania w strefie społecznej, które należy podjąć: - ułatwienie dostępu do opieki społecznej; - ułatwienie osiedlania się młodym ludziom; - bezrobocie; - zwiększenie dostępu do zabiegów rehabilitacji; - małą aktywność młodych ludzi; - zwiększenie dofinansowania na kluby sportowe; -zapewnienie darmowego dowozu dzieci do szkół; - zwiększenie dostępności do lekarzy specjalistów w ośrodkach zdrowia; - zwiększenie udziału mieszkańców w zarządzaniu gminą; - stworzenie bazy kulturalnej i sportowej dla młodych ludzi i seniorów; - doposażenie obiektów kulturalnych; - dostęp do bezpłatnego Internetu w gminie, - odpływ z gminy ludzi młodych. SFERA PRZESTRZENNA W sferze przestrzennej ankietowani wskazali następujące działania, które należy podjąć: - organizacja kąpielisk nad rzeką Rabą; - likwidacja osuwisk; - remont obiektów użyteczności publicznej; - stan dróg; - dokończenie kanalizacji; - budowa boisk sportowych w każdej wsi; - remont szkół i przedszkoli; - rozwój bazy turystycznej; - poprawa i rozbudowa oświetlenia przy drogach i chodnikach; - budowa nowych i modernizacja przestarzałych oczyszczalni ścieków; - budowa nowych i remont istniejących chodników i ścieżek rowerowych; - budowanie placów zabaw przy świetlicach i zielonych siłowni ; - rozszerzenie terenów istniejących parków lub założenie nowych; 110

111 - rewitalizacja obszarów wiejskich. W przypadku sfery gospodarczej ankietowani w szczególności zwracali uwagę na: - zwiększenie ilości miejsc pracy; - stworzenie systemu wspierania przedsiębiorczości; - pobudzenie aktywności gospodarczej młodych ludzi; - dofinansowanie dla rozwijających się firm; - szerszy dostęp do szerokopasmowego Internetu; - brak instrumentów wspierających przedsiębiorczość. 111

112 9. Jaki wpływ, według Pani/Pana oceny, mogą mieć podane niżej czynniki - atuty Gminy Bochnia na jej rozwój w latach ? 10. Organizacja cyklicznych imprez, turniejów i konkursów na terenie Gminy Bochnia 31% 22% 6% 13% 9% 6% 13% 9. odnawialne źródła energii 31% 3% 13% 28% 3% 9% 13% 8. korzystna struktura wiekowa ludności gminy (duża liczba ludzi w wieku przedemeytalnym) 6% 16% 16% 44% 13% 3% 3% 7. zasoby środowiska naturalnego 19% 31% 3% 25% 6% 9% 6% 6. korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa na obszarze gminy 16% 25% 16% 25% 3% 9% 6% 5. dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej 28% 28% 13% 13% 3% 9% 6% 4.5. dobry rozwój infrastruktury w zakresie gospodarki odpadowej 16% 34% 28% 19% 3% 4.4. dobry rozwój infrastruktury w zakresie gazyfikacji 19% 34% 28% 3% 13% 3% 4.3. dobry rozwój infrastruktury technicznej w zakresie kanalizacji 19% 28% 34% 3% 13% 3% 4.2. dobry rozwój infrastruktury w zakresie wodociągów 19% 28% 34% 3% 13% 3% 4.1. dobry rozwój infrastruktury w zakresie telefonizacji 25% 22% 34% 13% 3% 3% 3. korzystna struktura wiekowa 9% 19% 6% 47% 16% 3% 2.korzystne usytuowanie w sieci osiedleńczej i komunikacyjnej w pobliżu trasy E4 31% 34% 16% 13% 3% 3% 1.lokalizacja pomiędzy Krakowem a Tarnowem, jako ośrodkami miejskimi 47% 44% 3% 6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% bardzo wysoki wysoki raczej wysoki trudno powiedzieć raczej mały mały bardzo mały 112

113 bardzo wysoki wysoki raczej wysoki trudno powiedzieć raczej mały mały bardzo mały 1.lokalizacja pomiędzy Krakowem a Tarnowem, jako ośrodkami miejskimi 2.korzystne usytuowanie w sieci osiedleńczej i komunikacyjnej w pobliżu trasy E4 3. korzystna struktura wiekowa 4.1. dobry rozwój infrastruktury w zakresie telefonizacji 4.2. dobry rozwój infrastruktury w zakresie wodociągów 4.3. dobry rozwój infrastruktury technicznej w zakresie kanalizacji 4.4. dobry rozwój infrastruktury w zakresie gazyfikacji 4.5. dobry rozwój infrastruktury w zakresie gospodarki odpadowej 5. dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej 6. korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa na obszarze gminy 7. zasoby środowiska naturalnego 8. korzystna struktura wiekowa ludności gminy (duża liczba ludzi w wieku przedemerytalnym) 9. odnawialne źródła energii 10. Organizacja cyklicznych imprez, turniejów i konkursów na terenie Gminy Bochnia 47% 44% 3% 6% 0% 0% 0% 31% 34% 16% 13% 0% 3% 3% 9% 19% 6% 47% 16% 0% 3% 25% 22% 34% 13% 0% 3% 3% 19% 28% 34% 13% 0% 3% 3% 19% 28% 34% 13% 0% 3% 3% 19% 34% 28% 13% 3% 0% 3% 16% 34% 28% 19% 0% 0% 3% 28% 28% 13% 13% 9% 3% 6% 16% 25% 16% 25% 3% 9% 6% 19% 31% 3% 25% 6% 9% 6% 6% 16% 16% 44% 13% 3% 3% 31% 3% 13% 28% 3% 9% 13% 31% 22% 6% 13% 9% 6% 13% 113

114 10. Proszę podać, które według Pani/Pana oceny problemy mające charakter ponadlokalnych winny być rozwiązane na terenie Powiatu Bocheńskiego przy wykorzystaniu środków finansowych UE i EOG w alokacji : 12. przedsiębiorczość 22% 78% 11. rynek pracy 19% 81% 10. bezpieczeństwo publiczne 53% 47% 9. sport i rekreacja 22% 78% 8. kultura 22% 78% 7. edukacja 25% 75% 6. opieka zdrowotna 28% 72% Nie Tak 5. rozwój technologii informatycznych 19% 81% 4. gospodarka turystyczna 3. polityka transportowa 54% 46% 47% 53% 2. odnawialne źródła energii 19% 81% 1. ochrona środowiska 16% 84% 0% 50% 100% 114

115 11. Proszę podać jakie są według Pani/Pana oceny: SILNE STRONY GMINY BOCHNIA 9% 9% 8% 14% otwartość i serdeczność mieszkańców gminy prężnie działający wójt i kompetentny zespół w UG poziom kultury i oświaty 9% 8% lokalizacja pomiędzy Tarnowem a Krakowem walory krajobrazowe 17% 26% różnorodność terenów przeznaczonych pod rekreację wolne terny inwestycyjne inne 115

116 brak kanalizacji stan dróg, chodników i oświetlenia wielkość gminy i struktura położenia (zbyt duża brak inwestycji w odnawialne źródła energii niedostateczne wykorzystanie środków z UE w poprzednich słaba infrastruktura turystyczna brak promocji Gminy bezrobocie zbyt mała ilość chodników, oświetlenia i ścieżek brak zbilansowanej gospodarki ściekami inne Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Bochnia na lata SILNE SŁABE STRONY STRONY GMINY GMINY BOCHNIA BOCHNIA 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 4% 9% 9% 7% 11% 7% 17% 9% 11% 4% 13% 116

117 VI. ANALIZA SWOT DLA POSZCZEGÓLNYCH SFER ŻYCIA GMINY: PRZESTRZENNEJ, GOSPODARCZEJ I SPOŁECZNEJ. SWOT to jedna z najpopularniejszych heurystycznych technik analitycznych, służąca do porządkowania informacji. Bywa stosowana we wszystkich obszarach planowania strategicznego, jako uniwersalne narzędzie pierwszego etapu analizy strategicznej np. w naukach ekonomicznych jest stosowana do analizy wewnętrznego i zewnętrznego środowiska danej organizacji (np. przedsiębiorstwa), analizy danego projektu, rozwiązania biznesowego itp. Technika analityczna SWOT polega na posegregowaniu posiadanych informacji o danej sprawie na cztery grupy (cztery kategorie czynników strategicznych). STRENGTHS - mocne strony gminy, które należycie wykorzystane będą sprzyjać jej rozwojowi, a w chwili obecnej pozytywnie wyróżniające gminę w otoczeniu; są przewagą w stosunku do konkurencji. WEAKNESSES - słabe strony gminy, których nie wyeliminowanie bądź nie zniwelowanie siły ich oddziaływania będzie hamować rozwój gminy; mogą nimi być: być brak wystarczających kwalifikacji, podziału zadań, złej organizacji pracy lub brak innych zasobów. OPPORTUNITIES - szanse, uwarunkowania, które przy umiejętnym wykorzystaniu mogą wpływać pozytywnie na rozwój gminy. THREATS - zagrożenia, czynniki obecnie nie paraliżujące funkcjonowania gminy, ale mogące być zagrożeniem w przyszłości dla sprawności gminy. STRENGHTS Silne strony Atuty Zasoby gminy WEAKNESSES Słabe strony Wady/ Słabości Zasoby gminy OPORTUNITIES Szanse Okazje/ Możliwości Otoczenie gminy THREATS Zagrożenia Trudności Otoczenie gminy Pierwszym elementem analizy SWOT jest ocena zasobów gminy, która pozwala na identyfikację jego mocnych i słabych stron. Ważnym aspektem tego typu analizy jest określenie zasobów charakterystycznych dla gminy. Poznanie szans i zagrożeń płynących z otoczenia stanowi drugi etap analizy SWOT. Późniejsza ich konfrontacja z wynikami zasobów danego obszaru prowadzi do określenia kierunków rozwoju. Analizę SWOT najlepiej przeprowadzić strukturalnie, analizując poszczególne czynniki mające kluczowe znaczenie dla rozwoju gminy. 117

118 SILNE STRONY: Sfera przestrzenna: Dobra lokalizacja gminy pod względem komunikacyjnym zarówno w stronę Krakowa jak i Tarnowa drogi: autostrada A4 jako fragment europejskiej trasy E40, droga krajowa 94); kolej połączenie kolejowe z Krakowem i Tarnowem (kolej aglomeracyjna - dwa przystanki kolejowe na terenie Gminy: Cikowice i Stanisławice) Bliskość aglomeracji krakowskiej Dogodna lokalizacja dla rozwoju działalności gospodarczej i turystyki Dostępność komunikacyjna w zakresie transportu zbiorowego Łatwy dostęp do transportu lotniczego (40 km do Międzynarodowego Portu Lotniczego w Krakowie Balicach) Różnorodność terenów przeznaczonych pod rekreację i wypoczynek Atrakcyjne walory krajobrazowe (położenie części gminy na terenie Puszczy Niepołomickiej) historyczne i przyrodnicze Gminy Dobry stan infrastruktury technicznej w zakresie telefonizacji, zaopatrzenia w energię, zaopatrzenia domów w wodę bieżącą Sfera gospodarcza: Dobre warunki dla rozwoju drobnego przemysłu i przetwórstwa rolno spożywczego oraz ekologicznego Posiadanie terenów inwestycyjnych Dobre warunki naturalne dla produkcji rolniczej w tym rolnictwa ekologicznego i agroturystyki Sfera społeczna: Bogate dziedzictwo kulturowe, szczególnie w sferze kultury i twórczości ludowej Aktywna działalność kulturalno oświatowa Dobra baza oświatowa sieć szkół i przedszkoli na terenie Gminy Prężnie działające kluby sportowe oraz OSP SŁABE STRONY: Sfera przestrzenna: Rozdrobnienie gospodarstw rolnych Niewystarczająca ilość ścieżek rowerowych Występowanie terenów zalewowych na terenie gminy Występowanie osuwisk czynnych na terenie Gminy Zły stan dróg 118

119 Brak chodników w niektórych miejscowościach Gminy Przestarzałe technologie w oczyszczalniach ścieków Niedostateczny stopień skanalizowania gminy Brak inwestycji w odnawialne źródła energii, jako alternatywy dla tradycyjnych mediów grzewczych w budynkach mieszkalnych Brak infrastruktury potrzebnej do obsługi ruchu turystycznego, szczególnie w zakresie przemysłów czasu wolnego Sfera gospodarcza: Brak zakładów przemysłowych Niewystarczający kapitał inwestycyjny Brak instrumentów wspierających rozwój przedsiębiorczości lokalnej Słaba integracja lokalnych wytwórców Mała ilość nowych zakładów pracy, szczególnie tworzonych z udziałem kapitału zewnętrznego Brak zachęt dla lokalnych firm do inwestowania i rozwoju na terenie gminy Bochnia Słaby standard sieci dróg lokalnych Sfera społeczna: Starzejące się społeczeństwo Zwiększenie dysproporcji w dochodach mieszkańców gminy Ograniczony dostęp do specjalistycznej opieki medycznej Niezadowalająca pod względem ilościowym i jakościowym oferta miejsc pracy w stosunku do potrzeb Migracja ludności w tym młodzieży (w szczególności wykształconej) do większych ośrodków miejskich i za granice Niedostateczna dbałość o estetykę otoczenia Mała liczba i niska aktywność organizacji pozarządowych na terenie gminy Sfera przestrzenna: SZANSE: Powstanie infrastruktury turystyczno rekreacyjnej oraz agroturystycznej Wykorzystanie atutów krajobrazowo przyrodniczych Gminy Bochnia dla zwiększenia ruchu turystycznego na terenie gminy Wykorzystanie wolnych terenów gminy na realizację inwestycji publicznych i komercyjnych Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców poprzez rozwój wczesnego systemu powiadamiania ludności 119

120 Sfera gospodarcza: Wypracowanie instrumentów wspierających przedsiębiorczość lokalną Wprowadzenie instrumentów wspierających rozwój ekonomii społecznej Możliwość uzyskania środków finansowych z funduszy Unii Europejskiej w nowej perspektywie i innych dostępnych funduszy krajowych i zagranicznych Sfera społeczna: Rozwój kultury ludowej Promocja gminy wykorzystująca potencjał kulturowy, krajobrazowy i historyczny. Szkolenia przygotowujące do podjęcia działalności na własny rachunek Doradztwo i konsultacje w sprawach związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa, w tym przedsiębiorstwa społecznego Współpraca z sąsiednimi gminami Podnoszenie standardu i poziomu kształcenia Współpraca i współdziałanie pomiędzy mieszkańcami Rozwój organizacji pozarządowych działających na terenie gminy Prowadzenie polityki ukierunkowanej na rozwój sportu i rekreacji Kultywowanie tradycji ludowych i sportowych ZAGROŻENIA: Sfera przestrzenna: Zagrożenie powodziowe na terenie gminy Sfera gospodarcza: Niska opłacalność produkcji rolnej, nierentowność gospodarstw Zmniejszające się zainteresowanie pracą w gospodarstwach rolnych Niskie dochody gminy Sfera społeczna: Poszerzanie się sfery ubóstwa Brak miejsc pracy Starzenie się społeczeństwa Emigracja ludzi młodych do większych ośrodków miejskich i za granicę Wykluczenia i patologie społeczne 120

121 VII. WIZJA GMINY BOCHNIA. Wizja w myśl definicji to wyraz aspiracji społecznych i wyobrażeń przyszłości określających: rangę, atrakcyjność, efekty wykorzystania atutów i szans rozwojowych oraz eliminację problemów i zagrożeń. Wizja określa ton przyszłych celów strategicznych, przedstawia gminę naszych marzeń. Wizja rozwoju Gminy Bochnia została skonstruowana przy uwzględnieniu następujących założeń: wizja obrazuje stany i procesy pożądane przez mieszkańców, wizja składa się z elementów komplementarnych, wzajemnie się wspomagających, wizja pełni funkcje motywacyjne wobec podmiotów lokalnych do podejmowania działań na rzecz rozwoju swojej gminy, wizja jest zbiorem zamierzeń możliwych do osiągnięcia, na rzecz, których będą działać podmioty związane z gminą, wizja stanowi bazę dla wypracowania priorytetów i celów rozwoju. Wypracowana podczas spotkań konsultacyjnych wizja Gminy Bochnia zawiera akceptowane społecznie oczekiwania mieszkańców dotyczące rozwoju gminy w prognozowanym okresie Wizja Gminy Bochnia: Gmina Bochnia to gmina wielu alternatyw i szans rozwojowych stwarzająca możliwości do wykorzystania potencjału intelektualnego, kulturowego i społecznego swoich mieszkańców. To miejsce do realizacji marzeń i pasji osobistych oraz zawodowych przez młodych mieszkańców gminy, a także atrakcyjne miejsce do inwestowania dla Inwestorów, a dla turystów oaza bezpiecznego i atrakcyjnego pobytu. Rozwój gospodarczy jest wielotorowy, od kupiectwa i rzemiosła poczynając, na tworzeniu miejsc przy pracy w przemyśle związanym z innowacjami społecznymi i OZE kończąc. Kultura ludowa i dziedzictwo kulturowe integruje społeczność lokalną i buduje nową jakość aktywności publicznej i społecznej. 121

122 VIII. MISJA GMINY BOCHNIA. Misja gminy opisuje jej mandat do realizacji wizji rozwoju oraz nadrzędne wartości (zasady), jakimi gmina będzie się kierować podejmując działania na rzecz realizacji wizji. Misja to syntetyczny opis sposobu postępowania w celu realizacji wizji gminy. Misja określa charakter gminy i wskazuje jej atuty. Z misji bezpośrednio wynikają obszary, które powinny być rozwijane. Obszary rozwojowe Gminy Bochnia wzajemnie się uzupełniają. Misja Gminy Bochnia: Stworzenie długookresowej perspektywy dla bezpiecznej i atrakcyjnej aktywności rodzinnej, zawodowej i społecznej mieszkańców, poprzez rozwój infrastruktury, tworzenie klimatu dla przedsiębiorców i inwestorów, dbałość o środowisko naturalne, kulturę oraz wszechstronny transparentny rozwój intelektualny i społeczny mieszkańców. Misja opierać się będzie na realizacji zadań, dla których wyznaczono główne obszary rozwoju: OBSZARY ROZWOJOWE: OBSZAR I: INFRASTRUKTURA, ŚRODOWISKO I DOSTĘPNOŚĆ OBSZAR II: HANDEL I GOSPODARKA TURYSTYCZNA OBSZAR III: PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I WSPARCIE OTOCZENIA BIZNESU OBSZAR IV: KAPITAŁ LUDZKI I INNOWACJE SPOŁECZNE OBSZAR V: ODNOWA OBSZARÓW WIEJSKICH OBSZAR VI: KULTURA LUDOWA I DZIEDZICTWO KULTUROWE OBSZAR VII: MARKA I WIZERUNEK Zdefiniowana w ten sposób misja pełni rolę wyznacznika elementarnych kierunków prac nad określaniem celów strategicznych rozwoju gminy oraz na ich podstawie celów szczegółowych i zadań realizacyjnych. 122

123 IX. CELE STRATEGICZNE. Cele strategiczne to cele z długim horyzontem czasowym, wynikające z wizji rozwoju, będące jej konkretyzacją. Cele te wyznaczają kierunek działania podmiotów życia społecznego i gospodarczego gminy. Są to cele długookresowe, wskazujące działania, które prowadzą do zwiększenia przyszłych możliwości i konkurencyjności Gminy Bochnia. Są one sformułowane ogólnie, jako cele funkcjonalne, tzn. wyrażające pożądane funkcje (potrzeby), które winny zostać zrealizowane (zaspokojone) w określonym horyzoncie czasu na przestrzeni lat Pomimo swej ogólności cele strategiczne są związane z konkretną rzeczywistością oraz prognozą jej zmian w przyszłości. Są one sobie równe pod względem ważności i pilności, a zatem ich uszeregowanie nie ma wpływu na kolejność realizacji. Cele operacyjne stanowią rozwinięcie celów strategicznych, obejmują krótszy horyzont czasowy. Realizacja celów operacyjnych stanowi podstawę do osiągnięcia celów strategicznych. Określenie celów strategicznych i operacyjnych służy wykorzystaniu szans i potencjału Gminy Bochnia w przezwyciężeniu słabych stron i zagrożeń dla jej zrównoważonego rozwoju w perspektywie do 2025 roku. CELE STARTEGICZNE: CS 1. MODERNIZACJA INFARSTRUKTURY TECHNICZNEJ ORAZ PODNIESIENIE STANDARDÓW ŻYCIA MIESZAŃCÓW PRZY ZACHOWANIU WALORÓW PRZYRODNICZYCH KRAJOBRAZOWYCH I CYWILIZACYJNYCH CS 2. WSPARCIE ROZWOJU SEKTORA ROLNICZEGO, HANDLU I TURYSTYKI CS 3. PODNIESIENIE KONKURENCYJNOŚCI I ATRAKCYJNOŚCI INWESTYCYJNEJ POPRZEZ TWORZENIE NOWYCH MIEJSC PRACY ORAZ WSPARCIE PRZEDSIĘBIORCZOŚCI CS 4. WSPIERANIE INNOWACYJNEGO MYŚLENIA ORAZ POTENCJAŁU LUDZKIEGO CS 5. REWITALIZACJA SFERY PRZESTRZENNEJ, GOSPODARCZEJ I SPOŁECZNEJ NA TERENIE GMINY CS 6. WYKORZYSTANIE KULTURY REGIONALNEJ ORAZ DZIEDZICTWA KULTUROWEGO JAKO POTENCJAŁU DO ROZWOJU NOWOCZESNEJ GMINY Z BOGATYMI TRADYCJAMI CS 7. KREOWANIE GMINY BOCHNIA JAKO GMINY TURYSTYCZNO-REKREACYJNEJ OTWARTEJ NA PRZEDSIĘBIORÓW I INWESTORÓW 123

124 CS 1. MODERNIZACJA INFARSTRUKTURY TECHNICZNEJ ORAZ PODNIESIENIE STANDARDÓW ŻYCIA MIESZAŃCÓW PRZY ZACHOWANIU WALORÓW PRZYRODNICZYCH KRAJOBRAZOWYCH I CYWILIZACYJNYCH Cele operacyjne: Modernizacja i poprawa jakości dróg gminnych i dojazdowych. Budowa ciągów pieszych i ścieżek rowerowych na terenie gminy. Rozbudowa sieci wodociągowej. Budowa kanalizacji oraz modernizacja oczyszczalni ścieków na terenie Gminy Bochnia. Wzmocnienie ochrony przeciwpowodziowej na terenach zalewowych, poprzez inwestycje zapobiegające zagrożeniom. Prowadzenie racjonalnej gospodarki odpadami. Promowanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Podejmowanie działań zmierzających do rozbudowy sieci dostępu do Internetu szerokopasmowego. CS 2. WSPARCIE ROZWOJU SEKTORA ROLNICZEGO, HANDLU I TURYSTYKI Cele operacyjne: Wsparcie potencjału rolniczego gminy. Wykorzystanie warunków glebowych do rozwoju rolnictwa tradycyjnego i ekologicznego. Wspieranie działań zwiększających jakość produkcji rolnej. Wsparcie działalności gospodarczej dotyczącej świadczenia usług rolniczych. Formowanie grup producenckich na terenie gminy. Wspieranie inicjatyw w zakresie przetwórstwa rolno spożywczego, poprzez organizację szkoleń i pomocy doradczej. Rozwój przedsiębiorczości pozarolniczej, z naciskiem na agroturystykę i powstanie gospodarstw o charakterze ekologicznym. Wspieranie handlu lokalnego poprzez inicjowanie akcji społecznych i włączenie się władz do tych akcji, np. Mieszkasz w Gminie Bochnia kupuj w Gminie Bochnia. 124

125 CS 3. PODNIESIENIE KONKURENCYJNOŚCI I ATRAKCYJNOŚCI INWESTYCYJNEJ POPRZEZ TWORZENIE NOWYCH MIEJSC PRACY ORAZ WSPARCIE PRZEDSIĘBIORCZOŚCI Cele operacyjne: Rozwój stref aktywności gospodarczej sprzyjający inwestycjom na terenie gminy. Wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw na terenie gminy. Tworzenie nowych form działalności gospodarczej. Rozwój przedsiębiorczości poprzez wsparcie rzemiosła, handlu i usług. Wypracowanie systemu zachęt dla inwestorów zewnętrznych, którzy byliby zainteresowani realizacją inwestycji związanych z nowymi technologiami, gospodarką turystyczną i rzemiosłem. Rozwój społeczeństwa informacyjnego poprzez wykorzystanie nowoczesnych technologii. CS 4. WSPIERANIE INNOWACYJNEGO MYŚLENIA ORAZ POTENCJAŁU LUDZKIEGO Cele operacyjne: Zwiększenie dostępności informacji i poprawa jakości komunikacji w sferze publicznej. Wspieranie działań zwiększających dostępność do usług medycznych na terenie gminy. Podniesienie jakości i dostępności edukacyjnej. Podjęcie działań zmierzających do budowy i modernizacji bazy sportowo rekreacyjnej na terenie gminy. Wdrażanie programów związanych z udzielaniem pomocy społecznej i przeciwdziałania patologiom społecznym. Poprawa zaplecza instytucjonalnego oraz warunków sprzyjających integracji społecznej i międzypokoleniowej. Utworzenie UNIWERSYTETU III wieku i propagowanie uczenia się przez całe życie. Wspieranie innowacyjnego myślenia. 125

126 CS 5. REWITALIZACJA SFERY PRZESTRZENNEJ, GOSPODARCZEJ I SPOŁECZNEJ NA TERENIE GMINY Cele operacyjne: Poprawa warunków życia mieszkańców Gminy Bochnia w sferze przestrzennej, gospodarczej oraz społecznej. Poprawa warunków nauki oraz wychowania przedszkolnego. Rozwiązanie problemów komunikacyjnych. Podniesienie walorów estetycznych i funkcjonalnych przestrzeni publicznej. Rozwój infrastruktury przestrzeni publicznej. Zrównoważenie problemów ekologicznych na rewitalizowanym obszarze. Powstanie nowych miejsc pracy. Powstanie silnego produktu turystycznego i odpoczynku weekendowego. CS 6. WYKORZYSTANIE KULTURY REGIONALNEJ ORAZ DZIEDZICTWA KULTUROWEGO JAKO POTENCJAŁU DO ROZWOJU NOWOCZESNEJ GMINY Z BOGATYMI TRADYCJAMI Cele operacyjne: Promocja kultury polskiej i Polski poprzez kulturę ludową Gminy Bochnia. Podniesienie mobilności mieszkańców gminy w zakresie aktywnego i twórczego udziału w kulturze. Rozwój systemu wsparcia dla sektora kreatywnego oraz wspieranie przedsiębiorczości w kulturze. Upowszechnianie różnych form uczestnictwa w kulturze, szczególnie dla dzieci i młodzieży. Rozwój kształcenia artystycznego i systemu wsparcia talentów. Organizacja imprez kulturalno rekreacyjnych promujących i kultywujących kulturę i tradycję ludową. 126

127 CS 7. KREOWANIE GMINY BOCHNIA JAKO GMINY TURYSTYCZNO-REKREACYJNEJ OTWARTEJ NA PRZEDSIĘBIORÓW I INWESTORÓW Cele operacyjne: Organizacja kiermaszy, wystaw, happeningów, spotkań, dyskusji związanych z budową marki Gminy Bochnia. Rozwój Centrum Kultury Czytelnictwa i Sportu w Bochni z siedzibą w Łapczycy, które zajmuje się upowszechnianiem kultury opartej na wartościach uniwersalnych, ożywieniem lokalnych i regionalnych tradycji kulturowych oraz upowszechnianie czytelnictwa, sportu i rekreacji. Udział w międzynarodowych i krajowych targach, wystawach, konferencjach i imprezach w trakcie, których prezentowane będą oferty gospodarcze, turystyczne i kulturalne Gminy Bochnia. 127

128 X. NAWIĄZANIE DO STRATEGICZNYCH DOKUMENTÓW DOTYCZĄCYCH ROZWOJU SPOŁECZNO GOSPODARCZEGO MAŁOPOLSKI I KRAJU Strategia Rozwoju Społeczno - Gospodarczego Gminy Bochnia na lata jest powiązana z następującymi dokumentami na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym: 10.1 Polska Trzecia fala nowoczesności. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego : REGIONY, MIASTA, OBSZARY WIEJSKIE Plan Konwergencji Rzeczypospolitej Polskiej (Aktualizacja 2014 r.) Strategia Rozwoju Kraju Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo Strategiczne Ramy Rozwoju UE (Europa 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającemu włączeniu społecznemu) Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego Małopolska 2020 Nieograniczone możliwości Strategia Rozwoju Polski Południowej w obszarze Województw Małopolskiego i Śląskiego do roku Narodowy Plan Rewitalizacji Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Program Operacyjny Inteligentny Rozwój Program Operacyjny Wiedza, Edukacja, Rozwój Program Operacyjny Polska Cyfrowa

129 Polska Trzecia fala nowoczesności. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska Trzecia fala nowoczesności jest, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z późn. zm.) (art. 9 ust. 1) dokumentem określającym główne trendy, wyzwania i scenariusze rozwoju społeczno-gospodarczego kraju oraz kierunki przestrzennego zagospodarowania kraju, z uwzględnieniem zasady zrównoważonego rozwoju, obejmującym okres co najmniej 15 lat. Stanowi najszerszy i najbardziej ogólny element nowego systemu zarządzania rozwojem kraju, którego założenia zostały określone w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju kraju oraz przyjętym przez Radę Ministrów dnia 27 kwietnia 2009 r. dokumencie Założenia systemu zarządzania rozwojem Polski. W przypadku tej Strategii to okres prawie 20 lat, gdyż przyjętym przy jej konstruowaniu horyzontem czasowym jest rok Polska Trzecia fala nowoczesności. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju powstawała w latach 2011 i Uwzględnia ona uwarunkowania wynikające ze zdarzeń i zmian w otoczeniu społecznym, politycznym i gospodarczym Polski w tym okresie. Opiera się również na diagnozie sytuacji wewnętrznej, przedstawionej w raporcie Polska Wyzwania rozwojowe z 2009 roku, w stosunku do diagnozy z lat 2008 i 2009 uzupełnione zostały o elementy, które wiążą się z trwającym na świecie i w Europie kryzysem finansowym i spowolnieniem gospodarczym. Założeniem wyjściowym przy konstruowaniu Strategii stała się konieczność przezwyciężenia kryzysu finansowego w jak najkrótszym czasie. Wolniejszy rozwój spowodowałby, że jakość życia ludzi poprawiałaby się bardzo wolno. Niezbędne jest zbudowanie przewag konkurencyjnych na kolejne dziesięć lat, czyli do 2030 r. tak, aby po wyczerpaniu dotychczasowych sił rozwojowych Polska dysponowała nowymi potencjałami wzrostu w obszarach dotychczas nieeksploatowanych. Tym samym Strategia nie jest manifestem politycznym, a dokumentem rządu RP o charakterze analitycznym i rekomendacyjnym stanowi opis nowego projektu cywilizacyjnego zorientowanego na przyszłość, w perspektywie do 2030 r. Celem głównym dokumentu Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska Trzecia fala nowoczesności jest poprawa jakości życia Polaków mierzona zarówno wskaźnikami jakościowymi, jak i wartością oraz tempem wzrostu PKB w Polsce. I. Makroekonomiczne ramy rozwoju Polski do 2030 r. Kluczowy projekt I.1: Zwiększenie udziału wydatków rozwojowych (m.in. na edukację, zdrowie, badania i rozwój oraz infrastrukturę) do 17,67% PKB w 2030 r., przy jednoczesnym obniżeniu presji na wzrost ogólnych obciążeń podatkowych. Kluczowy projekt I.2: Zmiany w strukturze opodatkowania zmierzające do wzmacniania bodźców ekonomicznych sprzyjających oszczędzaniu ( w tym: na starość i zużywanej energii), inwestowaniu (w tym: w kapitał produkcyjny, nowoczesne technologie oraz prace badawczo - rozwojowe), akumulacji kapitału ludzkiego w przebiegu życia oraz zachęcających do podejmowania pracy i aktywności ekonomicznej wszystkie grupy społeczne między 15 a (co najmniej) 65 rokiem życia. Kluczowy projekt I.3: Trwała redukcja deficytu sektora finansów publicznych skorygowanego o czynniki cykliczne do 1% PKB dla podniesienia stabilności makroekonomicznej Polski. 129

130 Kluczowy projekt I.4: Wykorzystanie procesu dostosowawczego związanego z wejściem do strefy euro do stabilizacji fiskalnej i monetarnej. II. Kreatywność indywidualna i innowacyjna gospodarka Kluczowy projekt II.1: Stworzenie powszechnie dostępnej oferty wczesnej edukacji i opieki wysokiej jakości, nastawionej na wczesną interwencję oraz edukację dzieci i rodziców. Kluczowy projekt II.2: Wprowadzenie nowych modeli kształcenia nauczycieli oraz kariery zawodowej nauczycieli, sprzyjających wybieraniu zawodu nauczyciela i pozostawania w nim przez najlepszych. Kluczowy projekt II.3: Kontynuacja zmian w dotychczasowym modelu edukacji w kierunku jego zorientowania na kształcenie kluczowych kompetencji i postaw niezbędnych na rynku pracy oraz personalizacja nauczania na wszystkich etapach edukacji. Kluczowy projekt II.4: Poprawa jakości kształcenia na poziomie wyższym poprzez wzmocnienie mechanizmów konkurencji między uczelniami, projakościowe finansowanie i ułatwienie transferu edukacja praca. Kluczowy projekt II.5 Silniejsze powiązanie systemu kształcenia zawodowego z rynkiem pracy (wprowadzenie praktycznego kształcenia zawodowego), połączone z poprawą jakości kształcenia i wprowadzeniem atrakcyjnych studiów wyższych o profilu praktycznym. Kluczowy projekt II.6 Upowszechnianie uczenia się dorosłych, przede wszystkim w trybie poza formalnym oraz w miejscu pracy oraz zapewnienie skutecznego mechanizmu łączącego. Kluczowy projekt II.7: Kontynuacja zmiany systemu nauki w Polsce w celu wzmocnienia mechanizmu konkurencji między uczelniami i jednostkami badawczymi poprzez wprowadzanie i poszerzanie skali konkursowego mechanizmu finansowania badań naukowych i edukacji opartego o system ewaluacji i oceny osiągnięć badawczych oraz akademickich. Kluczowy projekt II.8: Wzmocnienie mobilności międzynarodowej i międzysektorowej studentów i pracowników naukowych (w tym wyjazdy zagraniczne na staże naukowe, realizacja projektów badawczych we współpracy z biznesem). Kluczowy projekt II.9: Zwiększanie elastyczności organizacji szkół wyższych (łączenie wydziałów, współpraca między szkołami, większa niezależność rektora) oraz elastyczności zatrudniania i wynagrodzeń na uczelniach w celu dostosowania się uczelni do zmieniających się warunków demograficznych i promocji najlepszych badaczy. Kluczowy projekt II.10: Poprawa świadomości roli innowacji i strategii rozwojowych firm wśród przedsiębiorców. Kluczowy projekt II.11: Zwiększenie dostępności powszechnych programów kształcenia przedsiębiorczości służących tworzenie postaw proinnowacyjnych, kreatywnych i zdolności do współpracy wśród uczniów i studentów. 130

131 Kluczowy projekt II.12: Poprawa spójności działania i współpracy między ośrodkami wspierania innowacyjności parkami technologicznymi, centrami transferu technologii, inkubatorami, funduszami PE/VC w celu zwiększenia skuteczności procesów i skali komercjalizacji wyników badań naukowych oraz poprawa jakości regulacji w zakresie innowacji. Kluczowy projekt II.13: Wzmocnienie instytucjonalne i merytoryczne ośrodków wspierania biznesu i nauki w celu zapewnienia naukowcom lepszego wsparcia przy podejmowaniu działań związanych z komercjalizacją wyników prac badawczych. Kluczowy projekt II.14: Stworzenie systemu brokerów technologii. III. Polska Cyfrowa Kluczowy projekt III.1: Wspieranie inwestycji w infrastrukturę szerokopasmową w celu zapewnienia powszechnego, wysokiej jakości dostępu. Kluczowy projekt III.2: Reforma procesu edukacji, poprzez budowanie kompetencji cyfrowych osób nauczających (m.in. nauczycieli, pracowników innych instytucji edukacyjnych i kultury, pracowników organizacji pozarządowych) powszechny program edukacji cyfrowej oraz stworzenie nowoczesnej sieciowej infrastruktury i zasobów edukacyjnych. Kluczowy projekt III.3: Stworzenie dogodnych warunków prawnych dla rozwoju rynku mediów elektronicznych. Kluczowy projekt III.4: Wdrożenie mechanizmów nowoczesnej debaty społecznej i komunikacji państwa z obywatelami, obejmujące zmianę procedur administracyjnych, wspartą wykorzystaniem narzędzi ICT. Kluczowy projekt III.5: Zwiększenie ilości zasobów publicznych (m.in. zasobów edukacyjnych, zbiorów dziedzictwa, publikacji naukowych i treści mediów publicznych) dostępnych w Sieci, w celu zapewnienia podaży treści wysokiej jakości. IV. Kapitał Ludzki Kluczowy projekt IV.1: Przygotowanie i przeprowadzenie zmian w systemie zabezpieczenia społecznego oraz podatkowym tak, aby zwiększyć opłacalność i skłonność do podejmowania pracy. Kluczowy projekt IV.2: Zmiana zasad funkcjonowania publicznych służb zatrudnienia w kierunku zwiększenia ich efektywności w zakresie pośrednictwa i doradztwa zawodowego oraz wzrost udziału innych podmiotów w realizacji polityki rynku pracy. Kluczowy projekt IV.3: Zaprojektowanie i wdrożenie polityki imigracyjnej ukierunkowanej na uzupełnianie niedoborów pracowników na polskim rynku pracy, z uwzględnieniem zasady pierwszeństwa w dostępie do rynku pracy dla Polaków oraz obywateli UE, EOG i Szwajcarii. Kluczowy projekt IV.4: Zapewnienie dalszego rozwoju elastycznych form zatrudnienia i umożliwienie przez to łączenia życia rodzinnego z karierą zawodową (umowy w niepełnym wymiarze czasu pracy, prace na zastępstwo, telepraca itp.). 131

132 Kluczowy projekt IV.5: Zwiększenie dopasowania systemu edukacyjnego i kształcenia przez całe życie do potrzeb rynku pracy, a przez to ułatwianie transferu edukacja - rynek pracy tak, aby absolwenci maksymalnie szybko podejmowali lub powracali do zatrudnienia. Kluczowy projekt IV.6: Promocja dzietności poprzez zmniejszenie kosztów związanych z opieką oraz wychowaniem dzieci, szczególnie wynikających z łączenia kariery zawodowej z życiem rodzinnym. Kluczowy projekt IV.7: Ograniczenie bądź wyeliminowanie tych elementów systemu emerytalnego, które zniechęcają do kontynuacji pracy zawodowej i nie pozwalają na bilansowanie budżetu państwa. Kluczowy projekt IV.8: Stworzenie instytucjonalnych zachęt do dodatkowego oszczędzania na czas starości. Kluczowy projekt IV.9: Przeprowadzenie debaty społecznej oraz wypracowanie optymalnego modelu pozwalającego na zrównanie i wydłużenie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn. Kluczowy projekt IV.10: Wprowadzenie nowych rozwiązań zapewniających powszechność opieki nad osobami niesamodzielnymi oraz poszerzenie oferty opieki instytucjonalnej tak, aby odpowiedzieć na wyzwania związane ze starzeniem się społeczeństwa i zapewnić wsparcie rodzinom, w których znajdują się osoby niesamodzielne. Kluczowy projekt IV.11: Zapewnienie lepszej adresowalności świadczeń i zasiłków, tak aby z jednej strony stymulowały i wspierały korzystanie z usług publicznych oraz z drugiej ograniczały ryzyko marginalizacji spowodowanej ubóstwem. Kluczowy projekt IV.12: Zapewnienie realnego wsparcia dla rodzin wielodzietnych zabezpieczającego je przed ryzykiem wykluczenia społecznego. Kluczowy projekt IV.13: Stworzenie modelu aktywności społecznej i zawodowej osób starszych opartego na wykorzystywaniu ich potencjałów i zapobieganiu wykluczeniu społecznemu. Kluczowy projekt IV.14: Stworzenie kompleksowego systemu wspierania usamodzielniania się młodej generacji tak, aby ograniczać okres niepewności i w pełni wykorzystywać ich potencjał zawodowy i społeczny (np. kreatywność, otwartość, elastyczność). Kluczowy projekt IV.15: Stworzenie warunków dla wzrostu liczby osób z niepełnosprawnością zatrudnionych na otwartym rynku pracy. Kluczowy projekt IV.16: Wprowadzenie modelu integracji cudzoziemców promującego ich samodzielność ekonomiczną i społeczną uzyskiwaną poprzez zatrudnienie lub podjęcie działalności gospodarczej. Kluczowy projekt IV.17: Przeprowadzenie zmian w systemie ochrony zdrowia tak, aby w większym stopniu był przygotowany na wyzwania związane z przemianami demograficznymi (np. zapewnienie lepszej opieki dla kobiet w ciąży i w okresie połogu, znalezienie odpowiedzi na starzenie się 132

133 społeczeństwa, wspieranie par bezdzietnych starających się o potomstwo). Kluczowy projekt IV.18: Zwiększenie zakresu (dostępności) oraz poprawa adresowalności programów zdrowotnych (w tym profilaktycznych i rehabilitacyjnych) zmierzających do zmniejszenia poziomu umieralności w grupach największego ryzyka, szczególnie wśród mężczyzn w wieku lat. Kluczowy projekt IV.19: Zwiększenie dostępności do kluczowych usług medycznych wysokiej jakości (np. terapii nowotworowej, leczenia chorób wieńcowych, chorób psychicznych i wypalenia (stresu zawodowego). V. Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko Kluczowy projekt V.1: Realizacja programu energetyki jądrowej przeprowadzana kolejno poprzez wybór lokalizacji i inwestora do 2013 r., wykonanie projektu technicznego do 2015 r., budowę pierwszego bloku do 2022 r. oraz ukończenie do 2030 r. budowy kolejnych bloków, które łącznie zapewnią 16% udziału energii jądrowej w bilansie elektroenergetycznym w 2030 r. Kluczowy projekt V.2: Modernizacja sieci elektroenergetycznych zapewniona poprzez ułatwienia procesów inwestycyjnych, związanych w szczególności z wymianą przestarzałych elementów sieci dystrybucyjnych, rozbudową linii przesyłowych oraz budową wysokosprawnych i niskoemisyjnych elektrowni (z uwzględnieniem energetyki rozproszonej). Kluczowy projekt V.3: Zwiększenie ilości dwukierunkowych, transgranicznych połączeń systemów przesyłu gazu w celu zapewnienia dywersyfikacji importu gazu, a w dalszej perspektywie również i możliwości jego eksportu. Kluczowy projekt V.4: Przygotowanie alternatywnych scenariuszy bilansu energetycznego uwzględniających możliwość odkrycia złóż gazu łupkowego oraz planu przystosowania infrastruktury przesyłowej do eksportu tego surowca, przygotowanie regulacji zapewniających przychody uzależnione od sprzedaży gazu a nie wydobycia, a także wyznaczenie ram współpracy z inwestorami w celu rozwoju krajowych kadr w tym sektorze oraz produkcji elementów infrastruktury poszukiwawczo-wydobywczej. Kluczowy projekt V.5: Zwiększenie pojemności magazynowych gazu, ropy i paliw płynnych, w szczególności poprzez budowę kawern solnych mogących zabezpieczać zarówno rezerwy strategiczne jak i szczytowe przez cały okres realizacji strategii. Kluczowy projekt V.6: Realizacja programu inteligentnych sieci w elektroenergetyce do 2018 r. oraz rozszerzenie tych rozwiązań na sieci gazowe, ciepłownicze i wodociągowe poprzez wdrażanie systemów zintegrowanych inteligentnych pomiarów oraz wspieranie rozwoju lokalnych hybrydowych systemów energetycznych do 2030 r. Kluczowy projekt V.7: Integracja polskiego rynku elektroenergetycznego i paliwowego z rynkami regionalnymi oraz zwiększanie roli giełdy w handlu paliwami i energią w celu przygotowania do szerszej integracji w ramach europejskiego wspólnego rynku. Podstawą tego procesu będzie wprowadzenie instrumentów gwarantujących skuteczność prawną uzgodnień dokonywanych - w sposób przejrzysty - między krajowym regulatorem a sektorem energetyki, minimalizując tym samym konieczność uruchamiania procesu legislacyjnego, a zarazem przyspieszając tempo 133

134 wypracowywania rozwiązań i zwiększając ich trwałość. Kluczowy projekt V.8: Wzmocnienie roli odbiorców finalnych w zarządzaniu zużyciem energii poprzez wprowadzenie inteligentnych sieci, uelastycznienie taryf, popularyzację wiedzy o możliwości wyboru dostawców oraz upowszechnienie i uproszczenie oznaczeń energochłonności towarów i urządzeń. Kluczowy projekt V.9: Inwentaryzacja i oszacowanie wartości zasobów przyrodniczych na podstawie wspólnej metodologii do 2015 r. oraz - w oparciu o zasadę zrównoważonego rozwoju - wpisanie najcenniejszych zasobów do planów zagospodarowania przestrzennego. Kluczowy projekt V.10: Stworzenie systemu zachęt przyspieszających rozwój zielonej gospodarki opartej na efektywnym korzystaniu z zasobów naturalnych, w tym wdrożenie kompleksowego programu rozwoju innowacyjnych technologii środowiskowych, mającego na celu zwiększenie konkurencyjności gospodarki poprzez wsparcie wiodących ośrodków badawczych i przedsiębiorstw. Kluczowy projekt V.11: Zakończenie w perspektywie do 2015 r. realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych, którego efektem będzie redukcja ładunku zanieczyszczeń, w tym związków biogennych (azot, fosfor) odprowadzanych do wód. Kluczowy projekt V.12: Wprowadzenie wieloletniego programu monitorowania i ochrony różnorodności biologicznej i przeciwdziałania fragmentacji ekosystemów, zapewniającego funkcjonowanie korytarzy ekologicznych, a także ustanowienie narzędzi finansowania różnorodności biologicznej. Kluczowy projekt V.13: Opracowanie oraz wdrożenie krajowego programu adaptacji do zmian klimatu obejmującego pogłębianie badań dotyczących zmian klimatu oraz - w oparciu o wyniki tych badań - wprowadzenie instrumentów polityki publicznej integrujących działania w poszczególnych sektorach (gospodarki wodnej, rolnictwa, transportu, zdrowia, budownictwa, gospodarki przestrzennej). Kluczowy projekt V.14: Ograniczenie ryzyk związanych z powodziami i ich skutkami poprzez wdrożenie systemu zintegrowanego zarządzania zlewniami oraz odbudowę naturalnej retencji wodnej, a także wdrożenie programów małej retencji wodnej na obszarach szczególnie narażonych na powódź i suszę. VI. Rozwój regionalny Kluczowy projekt VI.1: Wprowadzenie rozwiązań prawno-organizacyjnych stymulujących rozwój miast. Kluczowy projekt VI.2: Modernizacja i budowa infrastruktury miejskiej zarówno starego" (m.in. transport), jak i nowego typu (m.in. postindustrialna przestrzeń miejska dostosowana do potrzeb klasy kreatywnej) w celu zwiększenia dyfuzji efektów wzrostu. Kluczowy projekt VI.3: Rewitalizacja obszarów problemowych w miastach. Kluczowy projekt VI.4: Wykorzystanie inwestycji transportowych do stworzenia efektywnego systemu transportu pomiędzy centrami wzrostu, ośrodkami regionalnymi i subregionalnymi 134

135 /lokalnymi tak, aby do 2030 r. maksymalny czas dojazdu do najbliższego miasta wojewódzkiego dla każdego mieszkańca Polski nie przekraczał 60 min. Kluczowy projekt VI.5: Podniesienie jakości kapitału ludzkiego i społecznego na obszarach problemowych w celu mobilizowania lokalnych potencjałów rozwojowych oraz ułatwienia absorpcji impulsów rozwojowych płynących z biegunów wzrostu. Kluczowy projekt VI.6: Poprawa dostępności do usług publicznych wysokiej jakości na obszarach peryferyjnych. Projekt mieści się w ramach działań podejmowanych w projektach z zakresu Kapitału Ludzkiego. Kluczowy projekt VI.7: Wdrożenie takich mechanizmów polityki rolnej, które będą stymulowały wzrost wielkości gospodarstw i odchodzenie ludności związanej z gospodarstwami rolnymi do zatrudniania w pozarolniczych sektorach gospodarki, tak aby w perspektywie do 2030 r. zakończyć proces modernizacji sektora rolnego. Kluczowy projekt VI.8: Stworzenie warunków sprzyjających tworzeniu pozarolniczych miejsc pracy na wsi i zwiększaniu mobilności zawodowej na linii obszary wiejskie-miasta. Kluczowy projekt VI.9: Likwidacja luki cywilizacyjnej pomiędzy wsią a miastem, w jakości infrastruktury technicznej w celu poprawy jakości życia ludności z obszarów wiejskich (m.in. wodociągi, kanalizacja, sieć gazowa oraz infrastruktura teleinformatyczna). Kluczowy projekt VI.10: Zwiększenie stopnia dyfuzji wieś -miasto w celu dynamizowanie rozwoju zarówno terenów miejskich, jak też obszarów wiejskich (m.in. zintegrowane systemy transportu oraz sieci współpracy firm zlokalizowanych na wsiach z tymi z miast, jak też współdziałanie samorządów lokalnych). VII. Transport Kluczowe projekty w obszarze transportu dla realizacji pierwszego celu szczegółowego, jakim jest sprawna budowa i modernizacja zintegrowanego systemu infrastruktury transportowej. VII. Kapitał Społeczny Kluczowy projekt VIII.1: Przygotowanie i wprowadzenie programu edukacji obywatelskiej na wszystkich poziomach edukacji. Kluczowy projekt VIII.2: Wprowadzenie projektów społecznych do programów nauczania. Kluczowy projekt VIII.3: Uproszczenie mechanizmów zrzeszania się formalnego i nieformalnego ludzi poprzez ograniczenie procedur i obciążeń dla stowarzyszeń i inicjatyw obywatelskich. Kluczowy projekt VIII.4: Promocja aktywności politycznej i obywatelskiej ludzi (poprzez kampanie społeczne, wykorzystywanie nowoczesnych technologii, wprowadzanie nowych technik głosowań i komunikowania się administracji z obywatelami). Kluczowy projekt VIII.5: Zmiana zasad finansowania organizacji pozarządowych z budżetu państwa poprzez wprowadzenie zasady finansowania inicjatyw nowatorskich i innowacyjnych oraz tworzenie zachęt dla filantropii prywatnej i korporacyjnej. 135

136 Kluczowy projekt VIII.6: Udostępnienie za pośrednictwem Internetu treści objętych domeną publiczną przez państwowe archiwa i biblioteki publiczne. Kluczowy projekt VIII.7: Zwiększenie obecności kultury w życiu codziennym ludzi poprzez stałe zwiększanie dostępności dóbr kultury i kształcenie nawyków kulturowych (promocja czytelnictwa, teatrów, kina). Kluczowy projekt VIII.8: Modernizacja infrastruktury oraz rozszerzenie roli społecznych bibliotek lokalnych i ośrodków kultury. Kluczowy projekt VI II.9: Stworzenie nowych form finansowania inicjatyw kulturalnych i sektora kreatywnego oraz podwyższenie poziomu finansowania do 1% PKB. Kluczowy projekt VIII.10: Promocja i prowadzenie otwartej rzetelnej debaty w mediach oraz realizacja misji publicznej telewizji i radia połączona z odpolitycznieniem tych instytucji. Kluczowy projekt VIII.11: Realizacja wieloletnich kampanii promocyjnych Polski w celu promocji wizerunku Polski, jako kraju nowoczesnego, otwartego, przyjaznego inwestorom. VIII. Sprawne Państwo Kluczowy projekt IX.1: Podniesienie jakości efektów pracy administracji centralnej i zwiększenie szybkości jej działania poprzez skuteczniejszą koordynację i zarządzanie oraz wzmocnienie zaplecza analitycznego. Kluczowy projekt IX.2: Poprawa jakości i zwiększenie szybkości obsługi administracyjnej Obywateli/Obywatelek oraz osób prawnych poprzez użycie nowoczesnych instrumentów zarządzania. Kluczowy projekt IX.3: Poprawa jakości tworzonego prawa i przejrzystości sposobu jego tworzenia poprzez wyeliminowanie istniejących nieefektywności i korzystanie z doświadczeń innych krajów. Kluczowy projekt IX.4: Wprowadzenie mechanizmu redukcji barier biurokratycznych w obszarze działalności gospodarczej poprzez umiejętne korzystanie z przepływu know-how" pomiędzy sektorem prywatnym i publicznym. Kluczowy projekt IX.5: Wdrożenie efektywnych procesów deregulacyjnych na poziomie władzy centralnej w oparciu o przyjęte rozwiązanie systemowe i stosowanie obowiązku publikacji raportów z realizacji działań de regulacyjnych, jako instrumentu nadzoru i motywacji. Kluczowy projekt IX.6: Optymalizacja harmonizacji prawa krajowego i unijnego poprzez zsynchronizowanie ich z działalnością deregulacyjną, w tym prowadzenie stałego nadzoru działań implementacyjnych przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów. Kluczowy projekt IX.7: Diagnoza podstawowych wyzwań wymiaru sprawiedliwości zbierająca dotychczasowe doświadczenia i określająca kierunki zmian w jego funkcjonowaniu wraz z szeroką debatą dotyczącą wymiaru sprawiedliwości. 136

137 Kluczowy projekt IX.8: Analiza ekonomiczna efektywności środków wydatkowanych na wymiar sprawiedliwości w szczególności uwzględniająca liczbę sądów, pracowników, sędziów, prokuratorów etc. w stosunku do liczby rozpraw, pozwów, wyroków, zasądzonych odszkodowań. Kluczowy projekt IX.9: Zwiększenie przejrzystości i operacyjnej efektywności oraz sprawności działania wymiaru sprawiedliwości poprzez system pomiaru wyników, w szczególności sądów, i wprowadzenie centralnej bazy orzeczeń sądowych. Kluczowy projekt IX.10: Przeprowadzenie diagnozy działania sektora publicznego pod kątem podniesienia jakości świadczonych usług. Kluczowy projekt IX.11: Wdrożenie instrumentów podnoszących jakość świadczonych usług i efektywność działania sektora publicznego w obsłudze Obywateli/Obywatelek. Kluczowy projekt: IX.12: Poprawa przejrzystości komunikacji rządowej i poziomu aktywności społecznej w procesie tworzenia polityk. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego : REGIONY, MIASTA, OBSZARY WIEJSKIE Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego : Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie (KSRR) jest dokumentem określającym cele i sposób działania podmiotów publicznych, a w szczególności rządu i samorządów województw, w odniesieniu do polskiej przestrzeni dla osiągnięcia strategicznych celów rozwoju kraju. Dokument wyznacza cele polityki rozwoju regionalnego, w tym wobec obszarów wiejskich i miejskich, oraz definiuje ich relacje w odniesieniu do innych polityk publicznych o wyraźnym terytorialnym ukierunkowaniu. Celem strategicznym polityk regionalnej, określonym w KSRR, jest efektywne wykorzystywanie specyficznych regionalnych oraz terytorialnych potencjałów rozwojowych dla osiągania celów rozwoju kraju - wzrostu, zatrudnienia i spójności w horyzoncie długookresowym KSRR ustala trzy cele szczegółowe do 2020 roku: 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów, 2. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie procesom marginalizacji na obszarach problemowych, 3. Tworzenie warunków dla skutecznej efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie. Układ celów KSRR odzwierciedla podstawowe obszary oddziaływania KSRR do 2020 roku i tworzy triadę: konkurencyjność - spójność - sprawność, opierającą się na założeniach przekształcenia sposobu myślenia o roli polityki regionalnej i jej realizacji. Dzięki realizacji tak określonych celów następować będzie koncentracja na szansach (potencjałach) a nie na barierach rozwoju, przez wzmocnienie konkurencyjności regionów i odblokowanie ich procesów wzrostowych. Cele zmierzają do osiągnięcia nie tylko pozytywnych zmian służących podniesieniu konkurencyjności regionów i całego kraju, ale także zmniejszeniu dysproporcji w możliwościach rozwojowych między i wewnątrzregionalnych. Dla pełniejszego wykorzystania przewag konkurencyjnych oraz zmaksymalizowania efektywności interwencji w ramach KSRR kierunki działań polityki regionalnej będą adresowane do tych obszarów strategicznej interwencji polityki regionalnej, które dają największe szanse poprawy konkurencyjności kraju w skali międzynarodowej tj. w pierwszej kolejności do najważniejszych 137

138 obszarów miejskich. obok wspierania procesu konkurencyjności w skali międzynarodowej KSRR wspomaga rozprzestrzenianie procesów rozwojowych z najszybciej rozwijających się ośrodków do słabiej rozwijających się i pozostałych obszarów kraju oraz budowanie na tych terenach potencjału absorpcyjnego, który warunkuje powodzenie działań na rzecz rozprzestrzeniania procesów rozwojowych. KSRR wspiera zatem budowanie przewag konkurencyjnych również na tych terenach, które wcześniej w niewielkim stopniu uczestniczyły w procesach rozwojowych. W ramach wsparcia spójności KSRR zakłada skierowanie dodatkowego wsparcia na przeciwdziałanie marginalizacji najsłabiej rozwijających się obszarów, które same nie są w stanie przezwyciężyć zapóźnień rozwojowych. W związku z silną koncentracją na tych obszarach problemów, stwarzających bariery rozwojowe, działania podejmowane w ramach KSRR zapewnią tam zmniejszanie dysproporcji w dostępie do dóbr i usług publicznych oraz procesy restrukturyzacji, warunkujące uruchomienie i wykorzystanie wewnętrznych zasobów i uruchomienie lub wspomaganie istniejących procesów rozwojowych. Cel 1. WSPOMAGANIE WZROSTU KONKURENCYJNOŚCI REGIONÓW Wspomaganie wzrostu konkurencyjności gospodarki jest jednym z podstawowych celów polskiej polityki rozwoju w najbliższych kilkudziesięciu latach. Tylko przez stałe podnoszenie konkurencyjności gospodarki w zmieniających się uwarunkowaniach społeczno - gospodarczych i kulturowych można zapewnić pespektywy trwałego wzrostu gospodarczego, zwiększanie zatrudnienia i jakości miejsc pracy a tym samym wzrostu zamożności i jakości życia mieszkańców Polski. W dłuższym okresie takie działania mogą spowodować zmniejszenie dystansu rozwojowego Polski do krajów zamożniejszych, a w efekcie zwiększenie stopnia spójności i integracji gospodarczej. Większa spójność społeczno-gospodarcza i terytorialna Europy oznaczać będzie wykorzystanie potencjałów wszystkich jej regionów, co w konsekwencji doprowadzi do przyspieszenia wzrostu i zwiększenia perspektyw rozwojowych w skali całej UE w stosunku do konkurujących na scenie globalnej państw i ugrupowań gospodarczo-politycznych. Konkurencyjność struktur przestrzennych podlega tym samym procesom i metodom oceny, co konkurencyjność struktur gospodarczych zdolności do zapewniania trwałego wzrostu gospodarczego i kreowania wysokiej jakości zatrudnienia. Z tego powodu wspieranie konkurencyjności wszystkich regionów i terytoriów staje się bardzo ważnym elementem polityki rozwoju. W obecnych warunkach rozwojowych motorami rozwoju kraju i poszczególnych regionów są największe ośrodki miejskie wraz z ich obszarami funkcjonalnymi, a wśród nich te, które stanowią węzły współczesnych procesów społeczno-gospodarczych - potrafiące tworzyć i przyciągać najlepsze zasoby ludzkie, inwestycje w sektorach zapewniających największą produktywność, kreować innowacje i włączać się w sieci współpracy z innymi podobnymi sobie ośrodkami w układach międzynarodowych i krajowych dla zwiększenia komplementarności i specjalizacji, a tym samym pełniejszego wykorzystania korzyści aglomeracyjnych. Regiony tworzą swoją pozycję konkurencyjną w układach międzynarodowych i krajowych, głównie (ale nie wyłącznie) przez pozycję jaką osiągają ich główne ośrodki miejskie. W warunkach polskich biorąc pod uwagę: rolę największych miast - niezbyt dużą na tle europejskim koncentrację potencjału do tworzenia PKB, zdolność do tworzenia dobrych jakościowo miejsc pracy, kreowania innowacji i odgrywania roli w procesach przekształceń kulturowych oraz kierunek i obserwowane od czasu wejścia Polski do UE przyspieszenie zmian struktury gospodarczej oraz przekształceń na rynku pracy (m.in. odpływ ludności z rolnictwa), stolica Polski Warszawa i dobrze wykształcona, w miarę równomiernie rozmieszczona w przestrzeni kraju, policentryczna struktura innych najważniejszych polskich miast, oferuje znaczny potencjał do wykorzystania w ramach procesów rozwojowych kraju, który może przy zastosowaniu odpowiednich mechanizmów zostać także efektywnie wykorzystany dla rozwoju 138

139 pozostałych obszarów kraju innych miast, obszarów wiejskich i obszarów funkcjonalnych o specjalnym charakterze Wzmacnianie funkcji metropolitalnych ośrodków wojewódzkich i integracja ich obszarów funkcjonalnych: Warszawy - stolicy państwa, pozostałych ośrodków wojewódzkich Tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania procesów rozwojowych i zwiększania ich absorpcji poza ośrodkami wojewódzkimi Budowę podstaw konkurencyjności województw - działania tematyczne. Dwa pierwsze z wymienionych kierunków mają silnie przestrzenny charakter, trzeci zaś obejmuje zestaw działań horyzontalnych, dotyczących całego obszaru kraju. Mając na uwadze realizację celu 1, dla każdego z wyżej wyodrębnionych kierunków działań KSRR ustala cele cząstkowe, wskaźniki oraz oczekiwane rezultaty. Ad 1.1. Wzmacnianie funkcji metropolitalnych ośrodków wojewódzkich i integracja ich obszarów funkcjonalnych Polega ono na oddziaływaniu na te czynniki rozwojowe, które stanowią o sile konkurencyjnej najważniejszych ośrodków miejskich, a tym samym regionów i koncentruje się na: rozwijaniu powiązań funkcjonalnych, infrastrukturalnych i instytucjonalnych między ośrodkami wojewódzkimi węzłami sieci w układzie międzynarodowym i krajowym, wzmacnianiu funkcji metropolitalnych w sferze gospodarczej, społecznej, nauki i kultury (w tym funkcji symbolicznych) oraz wzmacnianiu roli ośrodków edukacji na poziomie wyższym tworzących warunki dla gospodarki opartej na wiedzy, wspieraniu rozwiązań integrujących przestrzeń funkcjonalnych obszarów miejskich w zakresie zagospodarowania przestrzennego, transportu zbiorowego (infrastruktury, taboru i rozwiązań organizacyjnych), usług komunalnych, rynku pracy. Tak sformułowane działania polityki regionalnej dla wzmacniania konkurencyjności najważniejszych ośrodków miejskich (z ich obszarami funkcjonalnymi) stanowią punkt odniesienia dla prowadzenia zarówno działań o charakterze sektorowym (np. w zakresie powiązań transportowych), przestrzennie ukierunkowanych działań ministra rozwoju regionalnego, samorządów terytorialnych wszystkich szczebli, jak i innych podmiotów publicznych. Bezpośrednie wsparcie z poziomu kraju dotyczy tylko tych elementów infrastruktury, które nie są finansowane w ramach programów sektorowych, i dla których realizacji brak jest wystarczających środków po stronie beneficjentów. Ad 1.2. Tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania procesów rozwojowych i zwiększania ich absorpcji na obszary poza ośrodkami wojewódzkimi. Drugim kierunkiem działań o charakterze przestrzennym w ramach celu 1 KSRR jest budowa warunków dla rozprzestrzeniania się i absorpcji procesów rozwojowych na obszary położone poza funkcjonalnymi obszarami ośrodków wojewódzkich - na miejskie ośrodki subregionalne i lokalne oraz na obszary wiejskie położone w ich pobliżu. Z logiki obecnych procesów globalizacyjnych wynika potrzeba wzmacniania konkurencyjności regionów polegająca w szczególności na wzmacnianiu konkurencyjności głównych ośrodków 29 Pod pojęciem ośrodki wojewódzkie należy rozumieć miasta, które od r. są siedzibą wojewody i (lub) sejmiku województwa. Takie określenie ośrodków wojewódzkich uwzględnia pozycję tych ośrodków w każdym z regionów, zatem w województwach kujawsko-pomorskim oraz lubuskim przedmiotem wsparcia w tym kierunku działań będą oba miasta stołeczne (Bydgoszcz i Toruń oraz Gorzów Wielkopolski i Zielona Góra). Wsparcie rozwoju tych ośrodków nie będzie ograniczać się do granic administracyjnych miast wojewódzkich, ale do całych funkcjonalnych obszarów miejskich w bezpośrednim zasięgu ich oddziaływania (zatem np. w województwie śląskim dotyczyć będzie najważniejszych miast tworzących Konurbację Górnośląską, a w województwie pomorskim jako funkcjonalną całość traktowane jest Trójmiasto). 139

140 miejskich położonych w ich obrębie. Polska dzięki stosunkowo dużej liczbie dużych miast i w miarę równomiernie rozłożonym w przestrzeni pozostałym centrom regionalnym może wykorzystać, przy realizacji zarysowanej powyżej strategii, stosunkowo dużą część potencjału gospodarczego i społecznego swego terytorium. Należy jednak mieć na uwadze, że poza wymienionymi głównymi ośrodkami wzrostu, czyli ośrodkami wojewódzkimi i ich obszarami funkcjonalnymi, istnieją też inne, niekiedy znaczące ośrodki miejskie oraz obszary wiejskie posiadające potencjały rozwojowe. Polityka regionalna musi dla rozwoju kraju szukać sposobów wykorzystania zasobów tych obszarów - ludzkich, środowiskowych, kulturowych i innych. Ad 1.3. Budowa podstaw konkurencyjności województw - działania tematyczne (horyzontalne) Wskazane wyżej działania odnoszące się do przestrzeni uzupełniane będą przez tematyczne działania na rzecz konkurencyjności, realizowane we wszystkich województwach, na całych ich obszarach. Zgodnie z zasadą koncentracji tematycznej, działania podejmowane w ramach polityki regionalnej będą skoncentrowane w kilku podstawowych sferach zapewniających wykorzystanie potencjałów ośrodków regionalnych oraz wspomagających rozprzestrzeniania procesów rozwojowych. Działania te dotyczą najważniejszych czynników rozwoju regionalnego i obejmują: Rozwój kapitału intelektualnego, w tym kapitału ludzkiego i społecznego, Wsparcie dla lokalizacji inwestycji zewnętrznych, w tym w szczególności zagranicznych, Zwiększanie możliwości wprowadzania rozwiązań innowacyjnych przez przedsiębiorstwa i instytucje regionalne Wspieranie rozwoju instytucji otoczenia biznesu (IOB), Dywersyfikację źródeł i efektywne wykorzystanie energii oraz reagowanie na zagrożenia naturalne Wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego oraz potencjału dziedzictwa kulturowego Współpracę międzynarodową. Cel 2. BUDOWANIE SPÓJNOŚCI TERYTORIALNEJ I PRZECIWDZIAŁANIE MARGINALIZACJI OBSZARÓW PROBLEMOWYCH Drugi cel polityki regionalnej polega na interweniowaniu na tych obszarach Polski, które charakteryzują się niskimi wskaźnikami sytuacji społeczno-gospodarczej, najmniej korzystnym usytuowaniem geograficznym względem głównych ośrodków wzrostu i zatrudnienia oraz niekorzystnymi przewidywaniami z punktu widzenia perspektyw rozwojowych i poziomu życia mieszkańców. Obszary interwencji strategicznej w ramach celu 2 są zwane dalej obszarami problemowymi polityki regionalnej. Zakłada się, że obszary te bez celowo ukierunkowanej interwencji zewnętrznej nie będą mogły wykorzystać czynników wewnętrznych dla zainicjowania procesów restrukturyzacyjnych i poprawy dostępu ich mieszkańców do podstawowych dóbr i usług publicznych. Działania polityki regionalnej w tym obszarze służą oddaleniu groźby trwałej marginalizacji, tj. trwałej utraty znaczenia gospodarczego oraz koncentracji patologicznych problemów społecznych. Działania w ramach celu 2, w połączeniu z działaniami realizowanymi w ramach celu 1, będą wspomagały mobilność przestrzenną i zawodową a także mobilność wahadłową mieszkańców obszarów wiejskich oraz przyczyniały się do możliwości znalezienia lepszej pracy i poprawy dostępu do usług publicznych (zwłaszcza w zakresie edukacji i komunikacji) na obszarach wiejskich bez konieczności zmiany miejsca zamieszkania. Na podstawie przeprowadzonej diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej zidentyfikowano następujące cele wobec skoncentrowanych problemów rozwojowych: 140

141 2.1. Wzmacnianie spójności w układzie krajowym Wspieranie obszarów wiejskich o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze Przezwyciężanie niedogodności związanych z położeniem obszarów przygranicznych, szczególnie wzdłuż zewnętrznych granic UE Zwiększanie dostępności transportowej do ośrodków wojewódzkich na obszarach o najniższej dostępności. Cel 3. TWORZENIE WARUNKÓW DLA SKUTECZNEJ, EFEKTYWNEJ I PARTNERSKIEJ REALIZACJI DZIAŁAŃ ROZWOJOWYCH UKIERUNKOWANYCH TERYTORIALNIE Skuteczność i efektywność polityki regionalnej jest w dużym stopniu uzależniona od jakości uregulowań prawnych oraz sposobu funkcjonowania jej systemu instytucjonalnego. Jak wynika z diagnozy w obu tych sferach należy podjąć zdecydowane działania tak, aby polityka regionalna mogła w pełni pokazać swoją wartość i przydatność w odpowiedzi na wyzwania, przed jakimi stoi Polska u progu drugiej dekady XXI wieku. Zaproponowany zestaw działań w ramach celu 3 KSRR wypracowano w oparciu o analizę dotychczasowych doświadczeń w prowadzeniu polityki regionalnej i innych przedsięwzięć ukierunkowanych terytorialnie na poziomie krajowym i regionalnym, zarówno w ramach własnych rozwiązań krajowych, jak i europejskiej polityki spójności. Wiele obserwacji poczynionych w toku prac nad KSRR dotyczy zagadnień decentralizacji zadań państwa, funkcjonowania modelu zarządzania państwem i procesami rozwojowymi, jakie ukształtowały się w wyniku utworzenia w 1999 roku samorządu terytorialnego na poziomie wojewódzkim oraz wprowadzenia nowych jakościowo relacji pomiędzy uczestnikami gry o rozwój (rząd samorząd wojewódzki pozostałe podmioty) po przystąpieniu Polski do UE w ramach realizacji polityki spójności UE. Kierunki działań podejmowane w ramach celu 3 dotyczące budowy skutecznego i efektywnego systemu realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie w Polsce obejmują: 3.1 Wzmocnienie strategicznego wymiaru polityki regionalnej. 3.2 Poprawę jakości zarządzania politykami publicznymi, w tym ich właściwe ukierunkowanie terytorialne. 3.3 Przebudowę i wzmocnienie koordynacji w systemie wieloszczeblowego zarządzania. 3.4 Wspomaganie budowy kapitału społecznego dla rozwoju regionalnego w oparciu o sieci współpracy między różnymi aktorami polityki regionalnej. 141

142 Plan Konwergencji Rzeczypospolitej Polskiej (Aktualizacja 2014 r.) Pakt Stabilizacji i Wzrostu zatwierdzony na posiedzeniu Rady w Amsterdamie (1997) wprowadził tzw. system wczesnego ostrzegania, który przewiduje stały nadzór Komisji Europejskiej nad sytuacją budżetową państw członkowskich Unii Europejskiej. Państwa należące do strefy euro zobowiązane są do przedkładania corocznych sprawozdań z narodowych programów stabilizacyjnych, z kolei kraje, które starają się o wejście do strefy euro zobowiązane są do sporządzania Programów Konwergencji (Zbieżności) i przedkładania ich Komisji Europejskiej w celu oceny i nadzorowania przebiegu ich realizacji. O tym, co takie programy powinny zawierać informuje tzw. Kodeks w sprawie zawartości oraz formy programów stabilizacyjnych i programów zbieżności. W szczególności powinny się tam znaleźć informacje o równoważeniu budżetu oraz spodziewanym poziomie długu publicznego, o podstawowych założeniach makroekonomicznych mających wpływ na realizację przyjętego programu stabilizacyjnego, opis środków polityki gospodarczej, które mają być wykorzystane do osiągnięcia lub utrzymania celów programu stabilizacji/ konwergencji, a wreszcie - analizę wpływu przyjętych założeń na sytuację w zakresie równowagi budżetu publicznego oraz długu publicznego. Coroczna aktualizacja Programu Konwergencji przedstawia średniookresową prognozę sytuacji gospodarczej Polski i jej finansów publicznych. Program Konwergencji stanowi część Wieloletniego Planu Finansowego Państwa, który był podstawą przygotowania projektu ustawy budżetowej na rok Program Konwergencji Rzeczypospolitej Polskiej (Aktualizacja 2014 r.) ujmuje: I. Ogólne ramy prowadzenia polityki gospodarczej i jej cele II. Ocena bieżącej sytuacji gospodarczej i prognoza III. Wynik i dług sektora instytucji rządowych i samorządowych IV. Analiza wrażliwości i porównanie z poprzednią aktualizacja Programu V. Stabilność finansów publicznych w długim okresie VI. Jakość finansów publicznych VII. Zagadnienia instytucjonalne finansów publicznych. Strategia Rozwoju Kraju Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo. Strategia Rozwoju Kraju 2020 (ŚSRK) jest elementem nowego systemu zarządzania rozwojem kraju, którego fundamenty zostały określone w znowelizowanej ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z późn.zm.) oraz w przyjętym przez Radę Ministrów 27 kwietnia 2009 r. dokumencie Założenia systemu zarządzania rozwojem Polski. ŚSRK przedstawia scenariusz rozwojowy wynikający m.in. z diagnozy barier i zagrożeń oraz z analizy istniejących potencjałów, jak też możliwości sfinansowania zaprojektowanych działań. Strategia Rozwoju Kraju 2020 oparta jest na scenariuszu stabilnego rozwoju. Pomyślność realizacji wszystkich założonych w tej Strategii celów będzie uzależniona od wielu czynników zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych, które mogą wpływać na dostępność środków finansowych na jej realizację. Szczególne znaczenie będzie miał rozwój sytuacji 142

143 w gospodarce światowej, a w szczególności w strefie euro. Doświadczenia kryzysu finansowogospodarczego, który wybuchł w 2008 r. i dotknął przede wszystkim państwa wysoko rozwinięte, w tym państwa UE, pokazują, że ze względu na otwartość gospodarek poszczególnych krajów i rosnące między nimi współzależności, zakres i siła oddziaływania pojawiających się zjawisk i procesów kryzysowych na gospodarki poszczególnych państw jest znacząca i może powodować konieczność weryfikacji ambitnych planów rozwojowych. ŚSRK wytycza obszary strategiczne, w których koncentrować się będą główne działania oraz określa, jakie interwencje są niezbędne w perspektywie średniookresowej w celu przyspieszenia procesów rozwojowych. ŚSRK stanowi tym samym odniesienie dla nowej generacji dokumentów strategicznych przygotowywanych w Polsce na potrzeby programowania środków Unii Europejskiej na lata ŚSRK dokonuje wyboru, koncentrując się na czynnikach umożliwiających realizację celów strategicznych. Pokazuje jednocześnie następstwo procesów rozwojowych w różnych obszarach i ich wzajemne zależności. Wykorzystanie tych zależności i istniejących sprzężeń zwrotnych będzie wzmacniać efekty podejmowanych działań w horyzoncie wieloletnim. Z kolei opóźnienie w realizacji działań w jednym obszarze, może utrudnić realizację zakładanych celów w innych powiązanych obszarach strategicznych. Dlatego interwencja publiczna powinna wykorzystywać oraz wzmacniać sprzężenia zwrotne, będąc źródłem wartości dodanej polegającej na oddziaływaniu na wiele powiązanych ze sobą obszarów w dłuższej perspektywie czasu. ŚSRK uwzględnia ocenę rezultatów dotychczas podejmowanych działań rozwojowych oraz rekomendacje dla kształtowania polityki rozwoju zawarte w dokumencie przygotowanym przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego pt. Raport Polska Gospodarka, Społeczeństwo, Regiony. ŚSRK jest skierowana nie tylko do administracji publicznej. Integruje ona wokół celów strategicznych wszystkie podmioty publiczne, a także środowiska społeczne i gospodarcze, które uczestniczą w procesach rozwojowych i mogą je wspomagać zarówno na szczeblu centralnym, jak i regionalnym. ŚSRK wskazuje konieczne reformy ograniczające lub eliminujące bariery rozwoju społecznogospodarczego, orientacyjny harmonogram ich realizacji oraz sposób finansowania zaprojektowanych działań (zawiera wieloletni ramowy plan wydatków publicznych na działania rozwojowe). Strategia zwraca uwagę na wymiar terytorialny podejmowanych działań, wzmocnienie i lepsze wykorzystanie potencjałów regionalnych. Widzi, zatem znaczenie samorządu terytorialnego i innych podmiotów w dynamizacji rozwoju regionów i kraju. W okresie do 2020 r. akcent strategiczny zostanie położony w głównej mierze na wzmacnianie potencjałów, które w przyszłości zagwarantują długofalowy rozwój, a nie tylko na alokację środków bezpośrednio w dziedziny, w których występują największe deficyty. Tym samym ŚSRK nie rozwija wszystkich obszarów istotnych z samego faktu funkcjonowania państwa, lecz koncentruje się głównie na tych, w których powinny zostać podjęte działania wzmacniające i przyspieszające procesy rozwojowe (w tym niezbędne zmiany strukturalne) w ciągu najbliższych dziesięciu lat. ŚSRK stanowi bazę dla 9 strategii zintegrowanych, które powinny przyczyniać się do realizacji założonych w ŚSRK celów, a zaprojektowane w nich działania - rozwijać i uszczegóławiać reformy wskazane w ŚSRK. Dokonany w ŚSRK wybór 3 obszarów strategicznych (Sprawne i efektywne państwo, Konkurencyjna gospodarka, Spójność społeczna i terytorialna) oraz w ich ramach poszczególnych celów i priorytetowych kierunków interwencji jest odpowiedzią na kluczowe wyzwania w najbliższym 143

144 dziesięcioleciu, pozwalające na zintensyfikowanie procesów rozwojowych oraz uniknięcie dryfu rozwojowego. GŁÓWNE OBSZARY INTERWENCJI, CELE I PRIORYTETY ROZWOJOWE OBSZAR STRATEGICZNY I. SPRAWNE I EFEKTYWNE PAŃSTWO Cel I.1. Przejście od administrowania do zarządzania rozwojem. I.1.1. Uporządkowanie kompetencji umożliwiające realizację działań rozwojowych. I.1.2. Zwiększenie efektywności instytucji publicznych. I.1.3. Wprowadzenie jednolitych zasad e-gov w administracji (e-administracja). I.1.4. Poprawa jakości prawa. I.1.5. Zapewnienie ładu przestrzennego. Cel I.2. Zapewnienie środków na działania rozwojowe. I.2.1. Modernizacja struktury wydatków publicznych. I.2.2. Poprawa efektywności środków publicznych. I.2.3. Zwiększenie wykorzystania środków pozabudżetowych. Cel I.3. Wzmocnienie warunków sprzyjających realizacji indywidualnych potrzeb i aktywności obywatela. I.3.1. Poprawa skuteczności wymiaru sprawiedliwości. I.3.2. Rozwój kapitału społecznego. I.3.3. Zwiększenie bezpieczeństwa obywatela. I.3.4. Utrwalenie bezpieczeństwa narodowego. OBSZAR STRATEGICZNY II. KONKURENCYJNA GOSPODARKA Cel II.1. Wzmocnienie stabilności makroekonomicznej. II.1.1. Uzdrowienie finansów publicznych. II.1.2. Zwiększenie stopy oszczędności i inwestycji. II.1.3. Integracja ze strefą euro. II.1.4. Rozwój eksportu towarów i usług. Cel II.2. Wzrost wydajności gospodarki. II.2.1. Zwiększenie produktywności gospodarki. II.2.2. Wzrost udziału przemysłów i usług średnio i wysoko zaawansowanych technologicznie. II.2.3. Zwiększenie konkurencyjności i modernizacja sektora rolno-spożywczego. II.2.4. Poprawa warunków ramowych dla prowadzenia działalności gospodarczej. Cel II.3. Zwiększenie innowacyjności gospodarki. II.3.1. Wzrost popytu na wyniki badań naukowych. II.3.2. Podwyższenie stopnia komercjalizacji badań. II.3.3. Zapewnienie kadr dla B+R. II.3.4. Zwiększenie wykorzystania rozwiązań innowacyjnych. Cel II.4. Rozwój kapitału ludzkiego. 144

145 II.4.1. Zwiększanie aktywności zawodowej. II.4.2. Poprawa jakości kapitału ludzkiego. II.4.3. Zwiększanie mobilności zawodowej i przestrzennej. Cel II.5. Zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych. II.5.1. Zapewnienie powszechnego dostępu do Internetu. II.5.2. Upowszechnienie wykorzystania technologii cyfrowych. II.5.3. Zapewnienie odpowiedniej, jakości treści i usług cyfrowych. Cel II.6. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko. II.6.1. Racjonalne gospodarowanie zasobami. II.6.2. Poprawa efektywności energetycznej. II.6.3. Zwiększenie dywersyfikacji dostaw paliw i energii. II.6.4. Poprawa stanu środowiska. II.6.5. Adaptacja do zmian klimatu. Cel II.7. Zwiększenie efektywności transportu. II.7.1. Zwiększenie efektywności zarządzania w sektorze transportowym. II.7.2. Modernizacja i rozbudowa połączeń transportowych. II.7.3. Udrożnienie obszarów miejskich. OBSZAR STRATEGICZNY III. SPÓJNOŚĆ SPOŁECZNA I TERYTORIALNA Cel III.1. Integracja społeczna. III.1.1. Zwiększenie aktywności osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym. III.1.2. Zmniejszenie ubóstwa w grupach najbardziej nim zagrożonych. Cel III.2. Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych. III.2.1. Podnoszenie jakości i dostępności usług publicznych. III.2.2. Zwiększenie efektywności systemu świadczenia usług publicznych. Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych. III.3.1. Tworzenie warunków instytucjonalnych, prawnych i finansowych dla realizacji działań rozwojowych w regionach. III.3.2. Wzmacnianie ośrodków wojewódzkich. III.3.3. Tworzenie warunków dla rozwoju ośrodków regionalnych, subregionalnych i lokalnych oraz wzmacniania potencjału obszarów wiejskich. III.3.4. Zwiększenie spójności terytorialnej. Europa 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającemu włączeniu społecznemu Europa 2020 to unijna strategia wzrostu na okres od 2010 do 2020 r. Obejmuje ona o wiele więcej niż samo wyjście z kryzysu, z którym nadal boryka się wiele europejskich krajów. Strategia ta ma pomóc nam skorygować niedociągnięcia europejskiego modelu wzrostu gospodarczego i stworzyć warunki, dzięki którym będzie on bardziej inteligentny, zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu. 145

146 OBSZARY PRIORYTETOWE: 1. WZROST INTELIGENTNY - czyli rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach. 2. WZROST ZRÓWNOWAŻONY - czyli transformacja w kierunku gospodarki niskoemisyjnej, efektywniej korzystającej z zasobów i konkurencyjnej. 3. WZROST SPRZYJAJĄCY WŁĄCZENIU SPOŁECZNEMU - czyli wspieranie gospodarki charakteryzującej się wysokim poziomem zatrudnienia i zapewniającej spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną. CEL 1: OSIĄGNIĘCIE WSKAŹNIKA ZATRUDNIENIA NA POZIOMIE 75% Wśród kobiet i mężczyzn w wieku lat, w tym poprzez zwiększenie zatrudnienia młodzieży, osób starszych i pracowników nisko wykwalifikowanych oraz skuteczniejszą integrację legalnych imigrantów. CEL 2: POPRAWA WARUNKÓW PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI BADAWCZO-ROZWOJOWEJ W szczególności z myślą o tym, aby łączny poziom inwestycji publicznych i prywatnych w tym sektorze osiągnął 3% PKB; ponadto Komisja Europejska opracuje wskaźnik odzwierciedlający efektywność działalności badawczo-rozwojowej i innowacyjnej. CEL 3: ZMNIEJSZENIE EMISJI GAZÓW CIEPLARNIANYCH O 20% W porównaniu z poziomami z 1990 r.; zwiększenie do 20% udziału energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii; dążenie do zwiększenia efektywności energetycznej o 20%. Unia Europejska zdecydowana jest podjąć decyzję o osiągnięciu do 2020 r. 30-procentowej redukcji emisji w porównaniu z poziomami z 1990 r., o ile inne kraje rozwinięte zobowiążą się do porównywalnych redukcji emisji, a kraje rozwijające się wniosą wkład na miarę swoich zobowiązań i możliwości. CEL 4: PODNIESIENIE POZIOMU WYKSZTAŁCENIA Zwłaszcza poprzez dążenie do zmniejszenia odsetka osób zbyt wcześnie kończących naukę do poniżej 10% oraz poprzez zwiększenie, do co najmniej 40% odsetka osób w wieku lat mających wykształcenie wyższe lub równoważne. CEL 5: WSPIERANIE WŁĄCZENIA SPOŁECZNEGO Zwłaszcza przez ograniczanie ubóstwa, mając na celu wydźwignięcie z ubóstwa lub wykluczenia społecznego, co najmniej 20 mln obywateli. Komisja Europejska opracowała zintegrowane wytyczne będące zestawem ogólnych zaleceń dla krajów członkowskich w różnych obszarach polityk gospodarczych, tak aby ich realizacja doprowadziła do szybkiego osiągnięcia głównych celów strategii Europa W porównaniu ze Strategią Lizbońską liczba zintegrowanych wytycznych została zredukowana z 24 do 10. Zintegrowane wytyczne stanowią podstawę do opracowania przez rządy państw członkowskich krajowych programów reform (KPR). Wytyczna 1 Zapewnienie jakości i stabilności finansów publicznych. Wytyczna 2 Rozwiązanie problemu nierównowagi makroekonomicznej. Wytyczna 3 Zmniejszenie nierównowagi w strefie euro. 146

147 Wytyczna 4 Optymalizacja pomocy na rzecz badań i rozwoju oraz innowacji, wzmocnienie trójkąta wiedzy i uwolnienie potencjału gospodarki cyfrowej. Wytyczna 5 Bardziej efektywne korzystanie z zasobów i ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Wytyczna 6 Poprawa otoczenia biznesu i środowiska konsumenckiego oraz modernizacja bazy przemysłowej, aby zapewnić funkcjonowanie rynku wewnętrznego w pełnym zakresie. Wytyczna 7 Zwiększenie uczestnictwa kobiet i mężczyzn w rynku pracy, ograniczanie bezrobocia strukturalnego i promowanie jakości zatrudnienia. Wytyczna 8 Rozwijanie zasobów wykwalifikowanej siły roboczej odpowiadającej potrzebom rynku pracy oraz promowanie uczenia się przez całe życie. Wytyczna 9 Poprawa jakości i wydajności systemów kształcenia i szkolenia na wszystkich poziomach oraz zwiększenie liczby osób podejmujących studia wyższe lub ich odpowiedniki. Wytyczna 10 Promowanie włączenia społecznego i zwalczanie ubóstwa. 7 INICJATYW PRZEWODNICH: UNIA INNOWACJI - to działania na rzecz stworzenia takich warunków, by innowacyjne pomysły mogły łatwiej przeradzać się w nowe produkty, które z kolei przyczynią się do wzrostu gospodarczego i tworzenia nowych miejsc pracy. MOBILNA MŁODZIEŻ - to działania na rzecz poprawy wyników systemów kształcenia oraz ułatwiania młodzieży wejścia na rynek pracy. EUROPA EFEKTYWNIE KORZYSTAJĄCA Z ZASOBÓW - to działania na rzecz uniezależnienia wzrostu gospodarczego od wykorzystania zasobów oraz transformacji w kierunku gospodarki niskoemisyjnej w większym stopniu wykorzystującej potencjał, jaki dają odnawialne źródła energii. EUROPEJSKA AGENDA CYFROWA - to działania na rzecz upowszechnienia szybkiego Internetu i umożliwienia gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom czerpania korzyści z jednolitego rynku cyfrowego. POLITYKA PRZEMYSŁOWA W ERZE GLOBALIZACJI - to działania na rzecz poprawy otoczenia biznesu oraz wspierania rozwoju silnej i zrównoważonej bazy przemysłowej, przygotowanej do konkurowania na rynkach światowych. PROGRAM NA RZECZ NOWYCH UMIEJĘTNOŚCI I ZATRUDNIENIA - to działania na rzecz modernizacji rynków pracy i wzmocnienia pozycji obywateli poprzez rozwój kwalifikacji przez całe życie w celu zwiększenia współczynnika aktywności zawodowej i lepszego dopasowania podaży do popytu na rynku pracy. EUROPEJSKI PROGRAM WALKI Z UBÓSTWEM - to działania na rzecz zapewnienia spójności społecznej i terytorialnej, tak aby korzyści płynące ze wzrostu gospodarczego i zatrudnienia były szeroko dostępne, a osoby ubogie i wykluczone społecznie mogły żyć godnie i aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym. 147

148 Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego Małopolska 2020 Nieograniczone możliwości Obszar I. GOSPODARKA WIEDZY I AKTYWNOŚCI Cel strategiczny Silna pozycja Małopolski, jako regionu atrakcyjnego dla inwestycji, opartego na wiedzy, aktywności zawodowej i przedsiębiorczości mieszkańców. W dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej zmniejszeniu ulega rola sektorów tradycyjnych na rzecz nowych sektorów regionalnej szansy. Procesowi temu towarzyszyć musi zmiana sposobu postrzegania umiejętności, kompetencji i wiedzy w kontekście budowania gospodarczej przewagi regionu. Ze względu na aktualną pozycję i zasoby, Małopolska ma podstawy, aby być postrzegana nie tylko, jako region usługowy", atrakcyjne miejsce wypoczynku, ale również region kreatywny", zasobny w kapitał intelektualny, tworzący korzystne warunki dla postępu w twórczym i innowacyjnym środowisku. Rozwój potencjału kreatywności osiągany będzie poprzez tworzenie warunków umożliwiających identyfikowanie i kształtowanie talentów. Z tego względu szczególnego znaczenia nabiera właściwa realizacja przez system kształcenia jego podstawowych funkcji egalitarnej, tj. zapewnienie dostępności do wczesnej edukacji niezbędnej dla właściwego rozwoju umiejętności i kompetencji oraz elitarnej tj. zwiększenia jakości edukacji warunkującej kształtowanie talentów. 1.1 Rozwój kapitału intelektualnego Wdrożenie mechanizmów odkrywania, kształtowania i wspierania talentów: rozszerzenie oferty edukacyjnej dla dzieci i młodzieży szkolnej, przy szczególnym uwzględnieniu kształcenia kompetencji kluczowych, tj.: - kompetencji językowych, - kompetencji matematycznych i podstawowych kompetencji naukowo-technicznych, - kompetencji informatycznych, - umiejętności uczenia się, - kompetencji społecznych i obywatelskich, - inicjatywności i przedsiębiorczości, - świadomości i ekspresji kulturowej, poprawa jakości i dostępności usług w zakresie wczesnej edukacji, świadczonych przez placówki wychowania przedszkolnego oraz w formach pozaprzedszkolnych, wdrożenie programów ukierunkowanych na identyfikowanie oraz rozwój indywidualnych zdolności uczniów oraz studentów, wsparcie uzdolnionej młodzieży poprzez system stypendiów i nagród, wsparcie młodych naukowców oraz twórców przez kreowanie warunków dla doskonalenia warsztatu, wdrożenie efektywnego systemu stypendialnego oraz wsparcie projektów badawczych i twórczych Kształtowanie i promocja postaw związanych z uczeniem się przez całe życie oraz korzystaniem z kształcenia ustawicznego Modernizacja i rozwój infrastruktury oraz poprawa jakości i dostępności usług świadczonych przez ośrodki kształcenia ustawicznego (ponadlokalne i regionalne) Rozwój oferty w zakresie usług dotyczących podnoszenia oraz zmiany kwalifikacji na różnych 148

149 etapach życia - w powiązaniu z potrzebami regionalnego rynku pracy Wdrożenie systemu formalnego uznawania oraz potwierdzania kluczowych kompetencji i umiejętności nabytych nieformalnie, w tym powiązanie kształcenia dorosłych z europejskimi standardami nabywania kwalifikacji Wdrożenie systemowych rozwiązań i mechanizmów umożliwiających prowadzenie i korzystanie z kształcenia na odległość w procesie uczenia się przez całe życie Wdrożenie systemowych rozwiązań zwiększających poziom uczestnictwa osób starszych w systemie kształcenia ustawicznego, w tym instrumentów finansowego wsparcia uniwersytetów trzeciego wieku. 1.2 Budowa infrastruktury regionu wiedzy W długiej perspektywie zwiększenie, czy chociażby utrzymanie dotychczasowego tempa rozwoju nie będzie możliwe bez wdrożenia strategicznej polityki budowania infrastruktury regionu wiedzy, stanowiącej kolejny z filarów gospodarki opartej na wiedzy. W Małopolsce już obecnie funkcjonuje rozwinięta ilościowo sieć instytucji w obszarze B+R. Jakościowa poprawa działalności tych instytucji wymaga jednak dalszego, konsekwentnego rozwoju szeroko rozumianej infrastruktury, obejmującej zarówno tradycyjną bazę parków technologicznych i przemysłowych oraz inkubatorów technologicznych, jak również instrumenty finansowego wsparcia polityki innowacyjnej. W rozwijaniu innowacyjnych gałęzi gospodarki ważną rolę odgrywać będą klastry i parki technologiczne. Charakterystyczne dla tych sieci i ośrodków jest to, że przedsiębiorstwa w nich skupione konkurują ze sobą, ale także współpracują w obszarach, w których możliwe jest wyzwolenie efektów synergii. Dotyczy to wspólnego prowadzenia prac badawczo-rozwojowych, dyfuzji know-how, rotacji kadr, skupienia zasobów, otwartości na innowacje, przyciągania nowych zasobów i przedsiębiorstw, a także redukcji ryzyka. Istotnymi czynnikami sukcesu w tym obszarze będzie zainteresowanie i zdolność do transferu oraz absorpcji wiedzy, a także zapewnienie odpowiedniej podaży zasobów ludzkich - m.in. dzięki przyciąganiu i koncentracji w regionie tzw. klasy kreatywnej. Kluczowe działania: Wsparcie rozwoju inkubatorów przedsiębiorczości oraz parków przemysłowych i technologicznych, funkcjonujących w obszarze nowoczesnych technologii Rozwój instrumentów finansowego wspierania przedsięwzięć innowacyjnych: fundusze typu venture capital, fundusze zalążkowe, sieci aniołów biznesu" Budowanie sieciowej współpracy centrów transferu technologii na bazie zintegrowanego systemu zarządzania informacją Wdrożenie systemu zachęt dla przedsiębiorczości akademickiej typu spin-off i spin-out Tworzenie warunków infrastrukturalnych dla przedsiębiorstw zajmujących się działalnością kreatywną: wsparcie ośrodków zajmujących się projektowaniem, wzornictwem i rozwojem produktów kreatywnych, utworzenie regionalnego centrum produktów i usług kreatywnych, z udziałem podmiotów prowadzących działalność twórczą w kluczowych dla regionu dziedzinach Wspieranie działań zmierzających do wdrażania i upowszechniania nowoczesnych technologii teleinformatycznych i komunikacyjnych (ICT). 149

150 1.3 Kompleksowe wsparcie nowoczesnych technologii Trzecim segmentem strategii postępowania ukierunkowanej na budowanie pozycji Małopolski, jako Regionu Wiedzy będzie tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi tych dziedzin nowoczesnych technologii, w przypadku których istniejący potencjał oraz popyt rynkowy dają podstawę do kreowania specjalizacji technologicznej Małopolski na tle kraju i Europy. Działania w tym zakresie polegać będą na odpowiednim ukierunkowaniu procesu kształcenia oraz stymulowaniu postaw w kierunku większej aktywności i otwartości na kooperację w przestrzeni wiedzy i kreatywności - poprzez: kształcenie i odpowiednie zagospodarowanie kadr regionalnej gospodarki wiedzy, budowanie wewnętrznego systemu wsparcia innowacyjności i wysokich technologii, budowanie płaszczyzny dialogu i współpracy pomiędzy głównymi uczestnikami systemu: jednostkami badawczymi, uniwersytetami, władzami regionalnymi i lokalnymi, agencjami rozwoju, lokalnymi przedsiębiorstwami, instytucjami kapitałowymi i finansowymi, a także ogniwami pośredniczącymi w transferze i komercjalizacji technologii. Polityka samorządu w tym obszarze koncentrować będzie się na wdrożeniu mechanizmów preferujących rozwój technologii, których potencjał wskazuje, że mogą w przyszłości określić specjalizację Małopolski. Realizując nową perspektywę technologiczną w regionie, wdrożone zostaną w szczególności rozwiązania warunkujące właściwą ścieżkę rozwoju 10 kluczowych technologii sklasyfikowanych w 3 obszarach: w obszarze bezpieczeństwa i komfortu życia: budownictwo samowystarczalne energetycznie, czyste technologie energetyczne oraz inżynieria materiałowa i nanotechnologia dla zastosowań specjalnych, w obszarze medycyny i zdrowia: inżynieria tkankowa, leki i technologie miejscowo niszczące nowotwory, monitoring i kontrola stanów chorobowych oraz usprawnienie procesu leczenia w oparciu o analizę danych, w obszarze informacji i wizualizacji: bezdotykowy interfejs komputerowy, systemy inteligentne oraz uniwersalny dostęp do informacji. Realizacja regionalnej strategii inteligentnej specjalizacji" opierać będzie się na przyciąganiu rozwiązań istotnych dla społeczności i biznesu w regionie, ale również eksporcie technologii generowanych w Małopolsce. W konsekwencji polityka regionu bazować będzie na kompleksowym podejściu: od kształcenia kadr poprzez działalność badawczo-wdrożeniową po budowanie systemu zachęt dla wzmacniania współpracy kluczowych uczestników regionalnego systemu innowacji. Wspomagającą rolę pełnić będzie kształtowana obecnie gospodarcza marka regionu, rozwiana dzięki aktywności wiodących instytucji wspierających rozwój gospodarczy województwa. Kluczowe działania: Zwiększenie zakresu i jakości kształcenia kadr nowoczesnej gospodarki w ramach kierunków priorytetowych dla rozwoju województwa, w tym związanych z technologiami kluczowymi dla specjalizacji regionalnej Rozwój systemu stypendialnego w powiązaniu z badaniami stosowanymi Wsparcie działalności badawczej ukierunkowanej na cele wdrożeniowe, komercjalizację oraz ochronę patentową Wdrożenie mechanizmów stymulujących współpracę przedsiębiorstw z jednostkami badawczo-rozwojowymi i uczelniami w zakresie transferu i absorpcji innowacji oraz nowych technologii Wsparcie działań związanych z praktycznym zastosowaniem kluczowych technologii, określających specjalizację regionu Wdrożenie mechanizmów wsparcia finansowego i doradczego dla identyfikowania, wytwarzania, dystrybucji i komercjalizacji małopolskich produktów oraz usług kreatywnych Aktywna promocja zewnętrzna Małopolski, jako regionu wiedzy i kreatywności. 150

151 1.4 Rozwój kształcenia zawodowego i wspieranie zatrudnienia Strategia postępowania w obszarze rozwoju aktywności zawodowej i rynku pracy wspierać będzie działania zmierzające do modernizacji i rozwoju kształcenia zawodowego oraz wzrostu zatrudnienia. Niezbędnym elementem strategii działania będzie wzmocnienie relacji i współpracy szkół ze środowiskiem pracy w celu zapewnienia możliwości kształcenia praktycznego i doskonalenia zawodowego. Służyć temu będzie inwestowanie w rozwój zawodowy nauczycieli-praktyków, doposażenie techniczno-dydaktyczne szkół i placówek oraz upowszechnianie i wdrażanie dobrych praktyk europejskich. Działania w tym zakresie będą odpowiadać na potrzebę modernizacji systemu szkolnictwa zawodowego tak, aby uczniowie opuszczający szkołę byli właściwie przygotowani do podejmowania pracy lub dalszego kształcenia. Zapewnienie powszechnego dostępu do wysokiej jakości edukacji zawodowej, z ukierunkowaniem na jej praktyczny wymiar będzie bezpośrednio korespondować ze zmieniającymi się wymogami rynku pracy oraz potrzebą tworzenia efektywnego systemu przechodzenia od edukacji do aktywności zawodowej. Kluczowe działania: Rozwój oferty edukacyjnej i jakości kształcenia zawodowego na poziomie średnim oraz wyższym - z uwzględnieniem potrzeb regionalnego rynku pracy Modernizacja i rozwój infrastruktury szkół oraz placówek oświatowych ze szczególnym uwzględnieniem bazy dydaktycznej i teleinformatycznej do praktycznej nauki zawodu Systemowe wsparcie kadr dla rozwoju szkolnictwa zawodowego Wdrożenie mechanizmów służących praktycznej nauce zawodu Poprawa jakości i efektywności usług w zakresie planowania i rozwoju kariery zawodowej oraz wspierania zatrudnienia. 1.5 Wzmacnianie i promocja przedsiębiorczości Rozwojowi regionalnego ryku pracy towarzyszyć będzie poprawa warunków dla rozwoju małopolskiej przedsiębiorczości. Strategia postępowania w tym zakresie służyć będzie budowaniu aspiracji i postaw przedsiębiorczych wśród mieszkańców regionu, bazując na ich już obecnie wysokiej aktywności gospodarczej. Regionalny model wspierania przedsiębiorczości opierać będzie się z jednej strony na szerokiej i łatwo dostępnej ofercie instrumentów zwrotnych, a z drugiej - na aktywnej, odpowiadającej rzeczywistym potrzebom przedsiębiorców - działalności instytucji otoczenia biznesu. Działania z tym związane będą odpowiadać na zdiagnozowaną sytuację, w której ponadprzeciętnej gęstości sieci instytucji otoczenia biznesu, oferujących usługi dla sektora MSP, nie towarzyszy koordynacja działań tych instytucji. Powoduje to, że ich oferta często nie jest dostosowana do potrzeb przedsiębiorców. Atrakcyjną formułą współdziałania przedsiębiorców powinny stawać się w najbliższych latach powiązania kooperacyjne, rozumiane, jako formalne skupiska typu klaster oraz inicjatywy klastrowe. Formuła ta znajduje się już obecnie w sferze zainteresowania i planowanego wsparcia regionalnej polityki rozwoju klastrów. Celem strategii postępowania w tym zakresie będzie zatem wzmocnienie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez stymulowanie współpracy podmiotów w ramach określonego sektora. Wzmacnianiu przedsiębiorczości służyć będzie także system efektywnych zachęt dla prowadzenia działalności gospodarczej. Wsparcie publiczne powinno służyć poszerzeniu ich rynków 151

152 zbytu, uzyskiwaniu dostępu do nowych rozwiązań technologicznych oraz bardziej efektywnemu wykorzystywaniu zasobów. W ramach wzmacniania atrakcyjności gospodarczej regionu wdrożony zostanie skoordynowany system profesjonalnej obsługi inwestorów - zarówno prowadzących działalność w regionie, jak również zainteresowanych jej podjęciem. Ważnym elementem działań w tym zakresie będzie również promocja przedsiębiorczości oraz rozwijanie międzysektorowego partnerstwa na rzecz edukacji i promocji społecznej odpowiedzialności biznesu. Kluczowe działania: Rozwój oferty oraz poprawa dostępności zwrotnych instrumentów finansowania działalności przedsiębiorstw, w tym funduszy pożyczkowych i poręczeniowych Wzmacnianie potencjału oraz rozwój sieci instytucji otoczenia biznesu Wsparcie działań wzmacniających rozwój przedsiębiorczości społecznej Wdrożenie efektywnego modelu wsparcia powiązań kooperacyjnych, w tym klastrów Rozwój regionalnego systemu obsługi inwestycji oraz promocja przedsiębiorczości Promocja społecznej odpowiedzialności biznesu. OBSZAR 2 DZIEDZICTWO I PRZEMYSŁY CZASU WOLNEGO Cel strategiczny Wysoka atrakcyjność Małopolski w obszarze przemysłów czasu wolnego dzięki wykorzystaniu potencjału dziedzictwa regionalnego i kultury. 2.1 Ochrona małopolskiej przestrzeni kulturowej Rezultatem zaplanowanych oraz realizowanych działań powinno być przejście od pasywnej i biernej ochrony, polegającej głównie na działaniach konserwatorskich, do efektywnego i racjonalnego zarządzania kulturą, zasobami dziedzictwa kulturowego oraz przyrodniczego. Konieczne jest, zatem podejmowanie przedsięwzięć, których głównym celem będzie nie tylko kompleksowa ochrona i zachowanie zasobów dziedzictwa kulturowego, ale również generowanie impulsów do dalszego ich rozwoju. Tak rozumiane działania powinny stanowić podstawę nowoczesnego modelu zarządzania kulturą, który umożliwi pełne wykorzystanie walorów przyrodniczych i kulturowych Małopolski. W tym celu niezbędne jest wdrożenie mechanizmów włączających dziedzictwo kulturowe w obieg gospodarczy przy zachowaniu priorytetowej roli dziedzictwa regionalnego. Ponadto należy dążyć, przy jednoczesnym eksponowaniu ich autentyzmu, do nadania zabytkom nowych funkcji poprzez określenie i upowszechnienie nowoczesnego modelu użytkowania zabytków". Model taki będzie łączył ich ochronę, zwiększenie dostępności, poszukiwanie nowych form opieki nad zabytkami, ale również tworzył sprzyjające warunki dla rozwoju sektora przemysłów czasu wolnego. Kluczowe działania: Działania podejmowane w zakresie opieki nad regionalnym dziedzictwem kulturowym i przyrodniczym oraz ochrony i kształtowania krajobrazu: Kształtowanie zrównoważonego krajobrazu kulturowego Poprawa stanu i sposobu użytkowania zabytków oraz przeciwdziałanie procesowi ich degradacji Ochrona i kształtowanie zabudowy historycznych miast i miasteczek Ochrona tradycyjnej zabudowy regionalnej i układów ruralistycznych Powstrzymanie degradacji wartościowych krajobrazów kulturowych oraz dewastacji obiektów zabytkowych i ich otoczenia Kompleksowa rewitalizacja obszarów zdegradowanych. 152

153 2.1.7 Zachowanie i rewaloryzacja dziedzictwa kulturowego, w tym przywrócenie rzeczywistej wartości zniszczonym obiektom oraz ponowne określenie dla poszczególnych obiektów ich wartości zabytkowych, wskazanych do bezwzględnego zachowania Utrzymanie wielokulturowego bogactwa oraz tożsamości lokalnej i regionalnej szczególnie poprzez wspieranie folkloru, tradycji i sztuki ludowej Funkcjonalne zarządzanie kulturą i dziedzictwem kulturowym, w tym rozwój partnerstwa sektora publicznego, pozarządowego i prywatnego Badanie i dokumentowanie regionalnego dziedzictwa kulturowego Poprawa funkcjonowania instytucji opieki nad zabytkami Wdrożenie mechanizmów włączających wartości dziedzictwa w obieg gospodarczy. Ochrona małopolskiej przestrzeni kulturowej Zapobieganie degradacji i ochrona zasobów dziedzictwa przyrodniczego regionu Stworzenie systemu oraz procedur zarządzania dziedzictwem przyrodniczym Zintegrowana ochrona krajobrazu kulturowego i środowiska przyrodniczego, szczególnie w zakresie wysokiego poziomu estetycznego otoczenia i ładu przestrzennego. 2.2 Zrównoważony rozwój infrastruktury oraz komercjalizacja usług czasu wolnego Właściwe wykorzystanie zasobów dziedzictwa regionalnego, zarówno kulturowego, jak i przyrodniczego, jest warunkiem wzmocnienia zewnętrznej konkurencyjności regionu oraz poprawy jego atrakcyjności, jako miejsca zamieszkania i spędzania czasu wolnego. Dzięki pełnemu wykorzystaniu potencjału dziedzictwa regionalnego i kultury, możliwe będzie zapewnienie wysokiego udziału przemysłów czasu wolnego w gospodarczym rozwoju regionu. Zrównoważony i kompleksowy rozwój turystyki w Małopolsce - w dobie powszechnego niemal dostępu do usług turystycznych i rosnącej roli tej dziedziny, jako gałęzi gospodarki - to niezwykle istotne zadanie ze względu na ekonomiczny rozwój województwa. Jego realizacja wymaga zatem tworzenia przewagi konkurencyjnej poprzez rozwój i różnicowanie oferty opartej o pełną gamę małopolskich produktów turystycznych, stwarzającej nie tylko możliwość uprawiania różnych form turystyki, ale również wykorzystującej specyficzne walory poszczególnych części województwa. W związku z tym strategia postępowania powinna prowadzić do rozprowadzania ruchu turystycznego w regionie, przy jednoczesnym skoncentrowaniu wsparcia dla wykorzystania potencjałów miejsc o najcenniejszych walorach, mających największy udział w generowaniu dochodów z obsługi ruchu turystycznego. Działania podejmowane w ramach realizacji kierunku polityki skoncentrowane zostaną na rozwijaniu infrastruktury - w powiązaniu ze standaryzacją, kategoryzacją oraz komercjalizacją usług, obejmujących tworzenie i efektywne wykorzystywanie regionalnych produktów. Wspierane w ramach kierunku działania powinny bezpośrednio przyczyniać się do: podniesienia atrakcyjności turystycznej regionu; zwiększenia potencjału rezydencjonalnego Małopolski; efektywnego wykorzystania istniejącej i projektowanej infrastruktury - poprzez zapewnienie jej wielofunkcyjnego charakteru np. w zakresie zbiorników wodnych, tras biegowych. Kluczowe działania: W ramach kierunku polityki wspierane będą w szczególności działania związane z rozwojem kierunków turystyki, wyznaczających przewagę konkurencyjną Małopolski: Turystyka miejska i kulturowa Turystyka pielgrzymkowa Turystyka aktywna, rekreacyjna i specjalistyczna Turystyka uzdrowiskowa i prozdrowotna Turystyka na terenach wiejskich. 153

154 2.2.6 Turystyka biznesowa Turystyka przygraniczna. 2.3 Kształcenie kadr dla rozwoju i obsługi przemysłów czasu wolnego W celu aktywnego wspierania rozwoju sektora czasu wolnego, koniecznym będzie stymulowanie aktywności mieszkańców dla pełnego i efektywnego wykorzystania potencjału sektora kultury oraz kreowanie oferty turystycznej, która przyczyni się do wzrostu przedsiębiorczości i wzmocnienia kapitału społecznego w Małopolsce. Działania podejmowane w tym zakresie powinny koncentrować się na upowszechnieniu i profesjonalizacji kształcenia w dziedzinie szeroko pojętej kultury, dziedzictwa kulturowego oraz obsługi ruchu turystycznego. Ważnym elementem strategii postępowania będzie również mobilizowanie aktywności mieszkańców Małopolski w dziedzinie kultury fizycznej, sportu i rekreacji. Obszar ten wymaga intensywnych działań służących stworzeniu optymalnych warunków dla rozwoju sportu oraz różnorodnych form aktywności ruchowej. Kluczowe działania: Rozwój kształcenia oraz doskonalenia kadr w obszarze: obsługi ruchu turystycznego, rozwoju i upowszechniania kultury fizycznej, sportu i rekreacji, przemysłów kultury, animacji kultury oraz zarządzania kulturą i dziedzictwem kulturowym, zawodów ginących" Kształcenie i rozwianie postaw oraz kompetencji w zakresie: kultury, w tym odbioru sztuki, poprzez szkolne oraz pozaszkolne projekty edukacyjne i artystyczne, a także zwiększanie dostępności do wysokiej jakości oferty kulturalnej, upowszechniania kultury fizycznej wśród dzieci i młodzieży Wdrożenie mechanizmów wsparcia dla rozwoju i upowszechnienia zawodów ginących". 2.4 Wzmocnienie promocji dziedzictwa regionalnego oraz oferty przemysłów czasu wolnego. Redefinicja miejsca kultury w strategii dla Małopolski prowadzi do osadzenia tego sektora w nurcie głównych obszarów decydujących o przewadze konkurencyjnej regionu. Oznacza to potrzebę bardziej dynamicznego i nowoczesnego podejścia do kreowania oferty przemysłów kultury, w tym kultury wysokiej. Dzięki temu możliwy będzie wzrost rozpoznawalności regionu, jako miejsca zróżnicowanego kulturowo, o bogatej tradycji i silnej tożsamości, a zarazem nowoczesnego i otwartego w wymiarze społeczno-kulturalnym. W tym kontekście wyjątkowego znaczenia nabiera potrzeba dynamicznego rozwoju turystyki pielgrzymkowej. Wykorzystanie potencjału licznych miejsc związanych z Błogosławionym Janem Pawłem II, jak również ośrodków kultu takich jak Kraków, Wadowice, czy Łagiewniki umożliwi nie tylko zdywersyfikowanie turystycznej oferty Małopolski, ale przede wszystkim przyczyni się do zwiększenia liczby przybywających turystów i pielgrzymów. Niezwykle istotnym zadaniem będzie wzmacnianie świadomości społecznej w zakresie znaczenia harmonijnie kształtowanego krajobrazu kulturowego. Edukacja obywatelska będzie koncentrować się na budowaniu właściwych postaw społecznych wobec dziedzictwa kulturowego, ze względu na jego znaczenie dla przyszłych pokoleń, ale również aspekt ekonomiczny. Konieczne jest wzmocnienie pozycji Małopolski, jako regionalnej stolicy imprez sportowych, szczególnie zimowych. Pozytywną konsekwencją tego będzie zarówno dalsza popularyzacja sportu wśród Małopolan i zewnętrzna promocja unikalnych walorów regionu, jak również stworzenie zaplecza niezbędnego do pełnienia funkcji areny zawodów krajowych i międzynarodowych. Niezbędne będzie także lepsze wykorzystanie, obecnie zbyt słabej, współpracy pomiędzy podmiotami sektora publicznego, pozarządowego i prywatnego. Realizowane działania powinny 154

155 prowadzić do wdrożenia skutecznych mechanizmów szczególnie w zakresie edukacji, promocji oraz kształtowania nawyków i potrzeb związanych z dziedzictwem regionalnym, estetyką otoczenia oraz ładem przestrzennym. Kluczowe działania: Inicjowanie i wspieranie działań mających na celu podnoszenie społecznej świadomości i wrażliwości w zakresie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego (zabytków oraz obiektów kultury współczesnej), a także podejmowanie działań na rzecz poprawy poziomu estetycznego otoczenia i ładu przestrzennego Promocja na rzecz ochrony i wykorzystania dziedzictwa regionalnego dla rozwoju gospodarczego regionu oraz aktywizacji użytkowników do inwestowania we własne nieruchomości i adaptacji ich do nowych funkcji Aktywna i skuteczna promocja oraz wsparcie regionalnej oferty przemysłów czasu wolnego, w szczególności markowych produktów turystycznych i wydarzeń kulturalnych, w tym artystycznych i twórczych Zwiększanie poziomu społecznego uczestnictwa w kulturze oraz aktywnych formach spędzania czasu wolnego poprzez promocję i informację o ofercie kulturalnej oraz zapewnianie jej dostępności i różnorodności Intensyfikacja współpracy pomiędzy podmiotami sektora publicznego, pozarządowego i prywatnego w zakresie edukacji, promocji oraz poprawy świadomości i postaw obywatelskich w odniesieniu do dziedzictwa regionalnego. OBSZAR 3 INFRASTRUKTURA DLA DOSTĘPNOŚCI KOMUNIKACYJNEJ Cel strategiczny Wysoka zewnętrzna i wewnętrzna dostępność komunikacyjna regionu dla konkurencyjności gospodarczej i spójności przestrzennej KIERUNKI POLITYKI ROZWOJU 3.1 Kraków nowoczesnym węzłem międzynarodowej sieci transportowej Rozwój Krakowa, jako węzła międzynarodowej sieci transportowej oznacza w szczególności konieczność zapewnienia bezpośredniego dostępu do kolei dużych prędkości, pozwalających na wydatne skrócenie czasu przejazdu pomiędzy wieloma miastami wojewódzkimi w Polsce, a w przyszłości także skrócenie dystansu wobec miast europejskich. W dalszej perspektywie oznacza to budowę zdolności regionu do intensyfikacji wymiany międzynarodowej, w powiązaniu z bezpośrednią obecnością w przestrzeni międzynarodowej. Ważnym aspektem zewnętrznej dostępności Krakowa i regionu jest również bezpośrednie sąsiedztwo głównych szlaków drogowych, w tym międzynarodowych szlaków sieci TEN-T - nie tylko na linii wschód- zachód, ale również na osi północ-południe. Podniesienie standardu drogi krajowej nr 7 do standardu drogi ekspresowej oraz włączenie jej przebiegu na południe od Warszawy do sieci TEN-T nie tylko usprawni powiązania międzyregionalne, ale przede wszystkim pozytywnie wpłynie na ruch o charakterze tranzytowym w województwie małopolskim poprzez skrócenie czasu podróży, poprawę płynności ruchu i jego średnich prędkości. W efekcie powstanie spójny ciąg komunikacyjny na linii północ-południe, biegnący przez terytorium pięciu województw, łączący nadbałtyckie porty z obszarami podgórskimi i przejściem granicznym ze Słowacją, otwierając tym samym drogę na południe Europy, a na północy do krajów skandynawskich, nadbałtyckich, a także Obwodu Kaliningradzkiego. Istotnym elementem sieci połączeń transportowych, usprawniającym komunikację pomiędzy Małopolską i województwem śląskim, powinna stać się Beskidzka Droga Integracyjna. Biorąc pod uwagę znaczenie transportu lotniczego, jako czynnika stymulującego rozwój 155

156 gospodarczy, konieczna jest systematyczna rozbudowa i rozwój lotniska Kraków-Balice, a więc docelowo stworzenie nowoczesnego portu lotniczego o randze europejskiej, powiązanego z otoczeniem zewnętrznym w ramach sprawnego układu komunikacyjnego. Jedynie pod takim warunkiem transport ten będzie pełnił rolę czynnika katalizującego rozwój nowoczesnej gospodarki regionalnej. Kluczowe działania: Poprawa dostępności kolejowej Krakowa w wymiarze regionalnym, krajowym i międzynarodowym, z uwzględnieniem przebiegu przez Kraków, na linii północ-południe, nowego korytarza kolejowej sieci TEN-T, w tym włączenie do sieci kolei dużych prędkości poprzez przedłużenie lub wyznaczenie nowej linii kolejowej do Krakowa w ramach Centralnej Magistrali Kolejowej (CMK) Kontynuacja rozwoju Międzynarodowego Portu Lotniczego Kraków-Balice wraz z poprawą jego dostępności transportowej Skoncentrowanie wokół Krakowa sieci głównych szlaków drogowych, w tym o znaczeniu międzynarodowym, z uwzględnieniem przebiegu przez Kraków, na linii północ- południe, nowego korytarza drogowej sieci TEN-T (w ciągu drogi krajowej S7) Usprawnienie połączeń komunikacyjnych Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego z Konurbacją Górnośląską - przy uwzględnieniu skoordynowanej i partnerskiej współpracy samorządów regionalnych oraz miejskich w obszarze rozwoju zintegrowanego systemu transportowego Rozwój zintegrowanego transportu w ramach aglomeracji krakowskiej - transport aglomeracyjny, tworzony przede wszystkim w oparciu o szybką kolej aglomeracyjną, premetro/metro, szybki tramwaj. 3.2 Wykreowanie subregionalnych węzłów transportowych Podniesienie Krakowa do rangi węzła międzynarodowej sieci transportowej pozwoli wzmocnić jego funkcje metropolitalne, tworząc warunki dla wykorzystania generowanych procesów rozwojowych przez pozostałą część województwa, także poprzez ich rozprzestrzenianie za pośrednictwem rozwiniętego systemu subregionalnych węzłów transportowych. Należy podkreślić, że ośrodki rozwoju, funkcjonujące na poziomie subregionalnym stanowią główne centra życia gospodarczego oraz społeczno-kulturalnego w województwie. Dlatego właśnie powinny one pełnić również funkcję ośrodków, zapewniających transmisję impulsów rozwojowych na poziom lokalny. Wykreowanie subregionalnych węzłów transportowych, sprawnie i efektywnie rozprowadzających komunikację w obszarze swojego oddziaływania, na bazie połączeń z Krakowem oraz między sobą i z sąsiednimi regionami (także zlokalizowanymi poza granicami Polski), pozwoli na stworzenie warunków dla pełniejszego wykorzystania lokalnych potencjałów i zwiększania mobilności mieszkańców. Będzie to możliwe dzięki eliminacji barier przestrzennych w wyborze miejsca nauki, pracy czy zamieszkania oraz poprawie terytorialnych standardów dostępności do usług publicznych. Główną rolę wśród potencjalnych węzłów transportowych o charakterze subregionalnym odgrywać będą: Tarnów, Nowy Sącz oraz Nowy Targ. Kluczowe działania: Tworzenie sieci sprawnych połączeń kolejowych i drogowych wokół głównych miast regionu, jako subregionalnych węzłów transportowych, sprzyjających procesom rozwojowym Tworzenie sprawnych połączeń kolejowych i drogowych pomiędzy subregionalnymi węzłami transportowymi oraz zwiększanie ich dostępności zewnętrznej (w tym powiązań z sąsiednimi regionami) i wewnętrznej, w obrębie obszarów ich oddziaływania Budowa obwodnic/obejść miast i miejscowości dotkniętych wysoką uciążliwością ruchu 156

157 tranzytowego Rozwój sieci lądowisk lokalnych, w tym lotnisk biznesowych" Tworzenie warunków dla rozwoju centrów logistycznych oraz transportu kombinowanego/ intermodalnego Odtworzenie i rozbudowa funkcji transportowych szlaków wodnych Małopolski, w szczególności drogi wodnej Górnej Wisły Wspieranie warunków dla rozwoju transportu ekologicznego. 3.3 Zwiększenie dostępności transportowej obszarów o najniższej dostępności w regionie W perspektywie 2020 roku strategia postępowania wspierać będzie dalsze inwestycje drogowe oraz kolejowe, wzmocnione rozwiązaniami systemowymi z zakresu organizacji transportu, które w zasadniczym stopniu przyczynią się do poprawy wewnętrznej dostępności komunikacyjnej Małopolski. Jedną z najważniejszych i najbardziej oczekiwanych inwestycji kolejowych w Małopolsce jest budowa nowej linii kolejowej Podłęże - Piekiełko wraz z modernizacją istniejących linii Nowy Sącz - Muszyna (C30/1) - granica polsko-słowacka i Piekiełko - Nowy Targ - Zakopane, pozwalającą na uzyskanie prędkości co najmniej 120 km/h. Wewnętrzna dostępność komunikacyjna opiera się nie tylko na rozwoju sieci dróg lokalnych i regionalnych, wykorzystaniu potencjału transportu szynowego, ale także obejmuje rozwój nowoczesnego, sprawnego i przyjaznego pasażerom transportu publicznego, również z wykorzystaniem inteligentnych systemów zarządzania. Kluczowe działania: Budowa nowych oraz rozbudowa istniejących szlaków kolejowych (w tym również turystycznych tras kolejowych) i drogowych służących efektywnemu skomunikowaniu obszarów o najniższej dostępności w regionie z Krakowem, subregionalnymi węzłami transportowymi oraz sąsiednimi regionami, ze szczególnym uwzględnieniem polsko- słowackiej strefy przygranicznej, także pod kątem zwiększania bezpieczeństwa ruchu Kreowanie efektywnych połączeń transportowych miasto-wieś w celu zwiększenia mobilności mieszkających poza obszarami miejskimi oraz mieszkańców obszarów peryferyjnych województwa. Działania prowadzone w obszarze transportu powinny zostać ukierunkowane na tworzenie spójnego, zrównoważonego systemu transportowego, posiadającego walor przyjazności dla użytkowników, a jednocześnie tworzącego warunki sprzyjające procesom rozwojowym jak i przyczyniającego się do ograniczania negatywnego wpływu na środowisko naturalne. Koncepcję docelowego układu głównych szlaków komunikacyjnych Małopolski z uwzględnieniem elementów, których realizacja wykracza poza rok 2020, prezentuje rycina. 157

158 Źródło: Wsparcie instrumentów zarządzania zintegrowanymi systemami transportu Wobec długofalowych wyzwań komunikacyjnych związanych z rozwojem regionalnym, samorząd województwa prowadzić będzie aktywne rzecznictwo interesów na rzecz zmian w systemie prawnym - w celu zwiększenia wpływu regionów na realizowane inwestycje oraz ich hierarchię. Działania władz regionalnych powinny prowadzić w szczególności do przekształceń systemowych, obejmujących zmiany w sposobie zarządzania drogami, w tym zarządzania głównymi szlakami komunikacyjnymi na poziomie regionu (także, jako zadanie zlecone) oraz zmiany w systemie kategoryzacji dróg. W ramach analizy głównych sił wspomagających realizację założonego celu strategicznego należy wskazać przede wszystkim na podejmowane próby tworzenia płaszczyzny dla szerokiej współpracy pomiędzy samorządami terytorialnymi poszczególnych szczebli i administracją rządową, poparte aktywnym poszukiwaniem rozwiązań optymalizujących układ transportowy Małopolski oraz źródeł ich finansowania. Czynniki hamujące to przede wszystkim ograniczenia finansowe, potęgowane wysokimi kosztami realizacji przedsięwzięć infrastrukturalnych. Nie bez znaczenia 158

159 pozostaje w wielu przypadkach spowalniający wpływ uwarunkowań formalnoprawnych oraz negatywne postawy społeczne wyrażające brak poparcia mieszkańców dla istotnych inwestycji regionalnych. Kluczowe działania: Wsparcie procesów efektywnej integracji systemów transportowych, ze szczególnym uwzględnieniem roli transportu zbiorowego oraz rozwoju transportu zrównoważonego, przede wszystkim na obszarach o unikalnych walorach turystyczno-uzdrowiskowych Wsparcie właściwej organizacji sprawnych systemów transportu zbiorowego, ze szczególnym uwzględnieniem miast posiadających systemy komunikacji publicznej Tworzenie warunków dla spójności sieci miejskiej poprzez rozwiązania w zakresie transportu (w tym również infrastruktury rowerowej oraz parkingów działających w systemie parkuj i jedź") oraz wzmacniania komunikacji zbiorowej Wspieranie nowoczesnych technik zarządzania i utrzymania szlaków komunikacyjnych, w tym wdrażanie technologii i rozwiązań optymalizujących czas przejazdu, poprawiających bezpieczeństwo użytkowników Aktywne rzecznictwo interesów na rzecz zmian w systemie prawnym dla zwiększenia wpływu województw na kształtowanie regionalnej polityki transportowej. 3.5 Rozwój infrastruktury dla społeczeństwa informacyjnego Należy brać pod uwagę problem wykluczenia cyfrowego" znacznej grupy mieszkańców Małopolski oraz nowe wyzwania, wynikające z konieczności wzmocnienia małopolskich przedsiębiorstw wykorzystujących rozwiązania teleinformatyczne. Infrastruktura informatyczna ma znaczący udział w poprawie jakości życia mieszkańców oraz poprawie konkurencyjności i atrakcyjności inwestycyjnej województwa. Rozwój regionalnej infrastruktury społeczeństwa informacyjnego, w celu włączenia Małopolski do Jednolitej Europejskiej Przestrzeni Informacyjnej, obejmie przede wszystkim działania związane z budową i modernizacją regionalnych bezpiecznych sieci szerokopasmowych w województwie, zwłaszcza na obszarach objętych wykluczeniem cyfrowym. Kluczowe działania: Rozwój regionalnej sieci szerokopasmowej, szczególnie na obszarach wykluczenia cyfrowego Rozwój nowoczesnej infrastruktury teleinformatycznej oraz Inter operacyjnych platform cyfrowych - wspierających funkcjonowanie instytucji publicznych Rozwój infrastruktury teleinformatycznej - wspierającej rozwój mieszkańców i przedsiębiorstw. OBSZAR 4 KRAKOWSKI OBSZAR METROPOLITALNY I INNE SUBREGIONY Cel strategiczny Silna pozycja konkurencyjna Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego w przestrzeni europejskiej oraz wzrost potencjału ekonomicznego subregionów w wymiarze regionalnym i krajowym. Punktem wyjścia dla strategii postępowania, służącej optymalnemu wykorzystaniu zróżnicowanych przestrzennie potencjałów Małopolski, jest właściwe zidentyfikowanie i zdiagnozowanie roli subregionów. Uwzględniając wyniki prac analitycznych oraz konsultacji społecznych prowadzonych w związku z aktualizacją Strategii Rozwoju Województwa, należy przyjąć, że w Małopolsce mamy do czynienia z trzema typami subregionów, tj.: Krakowski Obszar Metropolitalny rozumiany, jako funkcjonalny obszar integracji przestrzennej, 159

160 z węzłowym, monocentrycznym rdzeniem oraz powiązaną z nim strefą przyległą, którego funkcje należy rozwijać w wymiarze europejskim, krajowym i regionalnym; funkcjonalne obszary integracji przestrzennej o znaczeniu regionalnym, z węzłowymi ośrodkami monocentrycznymi oraz dowiązanymi do nich strefami przyległymi. W tej grupie wskazać należy subregion tarnowski oraz subregion sądecki; obszary funkcjonalne z ośrodkami policentrycznymi, które nie mają charakteru węzłowego, jednak posiadają wyraźne cechy strukturalnego podobieństwa i podlegają oddziaływaniu procesów, które w szczególny sposób determinują ich rozwój. Do tej grupy zaliczają się subregion podhalański oraz Małopolska Zachodnia. KIERUNKI POLITYKI ROZWOJU 4.1 Rozwój Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego Ważnym rezultatem przeprowadzonej identyfikacji subregionów jest potwierdzenie hierarchii głównych ośrodków miejskich w regionie. Kraków jest ośrodkiem o znaczeniu ponadregionalnym, który zasięgiem swojego oddziaływania obejmuje całe województwo, a w szczególności obszar metropolitalny. Potencjał turystyczno-kulturowy oraz intelektualny, bogata oferta edukacyjna, atrakcyjne położenie na przecięciu międzynarodowych szlaków transportowych, dynamicznie rozwijająca się branża technologii informacyjnych oraz sektor usług to główne atuty stolicy, a zarazem centrum administracyjnego regionu. Kraków koncentruje również unikalne funkcje symboliczne - niewątpliwie jedne z najważniejszych w skali kraju. W wymiarze przestrzennym obszar metropolitalny Krakowa rozciąga się od Bochni po Wadowice na osi wschód-zachód oraz od Miechowa po cały powiat myślenicki na osi północ-południe. W perspektywie 2020 roku, dzięki partnerskiemu współdziałaniu samorządów: metropolitalnych i regionalnych, Kraków powinien wzmocnić pozycję stolicy silnego obszaru, który wraz z Konurbacją Górnośląską, współtworzyć będzie europol - konkurencyjny i wyspecjalizowany obszar gospodarczy, włączony w obieg przestrzeni europejskiej i globalnej. Warunkiem skuteczności tych działań będzie zarówno zdolność do zbudowania szerokiego porozumienia na rzecz rozwoju obszaru metropolitalnego, jak i równoważenie tego rozwoju, dzięki partnerskiej współpracy samorządów terytorialnych. Czynnikiem sprzyjającym osiąganiu stanu docelowego będzie rozwinięta marka Krakowa - jako stolicy nowoczesnej gospodarki, nauki i kultury. Działania realizowane w ramach kierunku polityki służyć będą rozwojowi lub wzmocnieniu funkcji Krakowa, decydujących o uzyskaniu silnej pozycji konkurencyjnej w wymiarze europejskim i krajowym oraz dynamizowania procesów rozwojowych w obrębie województwa i obszaru metropolitalnego. Kluczowe działania: Rozwój funkcji Krakowa, jako ważnego węzła wiedzy i innowacji w europejskiej przestrzeni badawczo-rozwojowej poprzez: rozbudowę infrastruktury edukacyjnej, naukowej i badawczej, rozbudowę infrastruktury niezbędnej dla rozwoju dziedzin perspektywicznej przewagi technologicznej Krakowa, tj. life science, czysta energia, technologie informacyjne i komunikacyjne oraz multimedia, rozwój współpracy z Warszawą w ramach węzłowej metropolii sieciowej Realizacja inwestycji niezbędnych dla uzupełnienia funkcji metropolitalnych Krakowa - zapewniających świadczenie usług wyższego rzędu w zakresie: infrastruktury kongresowej oraz widowiskowo-sportowej, infrastruktury kultury, infrastruktury ochrony zdrowia, poprzez: 160

161 - rozwój w Krakowie: świadczeń w zakresie kardiologii, centrum onkologicznego, psychiatrii, pediatrii, w szczególności specjalistycznej, ratownictwa medycznego oraz centrum leczenia wielonarządowych urazów, zatruć i oparzeń, ośrodka neurologii inwazyjnej, geriatrii - centrum leczenia chorób wieku podeszłego, - rozwój w subregionie ośrodka medycyny doświadczalnej i szkoleniowej Wykreowanie i rozwój makroregionalnego obszaru współpracy Krakowsko-Górnośląskiej, przy szczególnym uwzględnieniu realizacji działań w następującym zakresie: intensyfikacja współpracy w zakresie przemysłów opartych na wiedzy, w tym rozwój węzła wiedzy i innowacji, określenie kierunków rozwoju makroregionalnego rynku pracy, przygotowanie wspólnej oferty inwestycyjnej oraz jej promocja zewnętrzna, określenie wspólnej oferty usług czasu wolnego, opartej na zróżnicowanych i komplementarnych produktach sektora kultury oraz turystyki: - kulturowej, - pielgrzymkowej, - aktywnej, specjalistycznej i rekreacyjnej, - biznesowej Dynamizowanie rozwoju Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego poprzez: uzgodnienie wspólnej strategii przyciągania, lokowania i obsługi inwestycji w obrębie obszaru metropolitalnego, w powiązaniu z tworzeniem i rozwojem stref aktywności gospodarczej, wzmacnianie funkcji rezydencjonalnej obszaru metropolitalnego poprzez wdrożenie mechanizmów regulujących proces suburbanizacji. 4.2 Rozwój subregionu tarnowskiego Sukces rozwojowy Małopolski zależy w dużej mierze od zdolności pełnienia przez ośrodki oznaczeniu regionalnym roli węzłowych centrów wzrostu, świadczących usługi publiczne wyższego rzędu w skali subregionalnej. Wzmacnianie funkcji Tarnowa, jako drugiego pod względem potencjału ludnościowego ośrodka w regionie, będzie podstawową osią strategii postępowania ukierunkowanej na rozwój subregionu tarnowskiego. Obecnie już profil wschodniej części Małopolski zdominowany jest korzystnymi procesami gospodarczymi koncentrującymi się wokół Tarnowa, tj. rosnącym znaczeniem działalności usługowej oraz dużą aktywnością w zakresie przedsiębiorczości. Wzrasta również znaczenie miasta, jako ośrodka akademickiego. Ważnym atutem rozwojowym Tarnowa są korzyści wynikające z położenia przy głównej osi rozwojowej południowej Polski, zwłaszcza po przedłużeniu autostrady A4 w kierunku wschodnim. Silniejsze są w tym subregionie także powiązania wewnętrzne, przy czym pozytywne tendencje rozwojowe zachodzą głównie w kształtującej się strefie podmiejskiej Tarnowa. Pozycja rozwojowa subregionu będzie, zatem wzmacniana poprzez poprawę kondycji rozwojowej Tarnowa, ale i jego obszaru funkcjonalnego. Pozwoli to na efektywne wykorzystanie potencjału gospodarczego subregionu. Przestrzeń wokół korytarza transportowego zostanie efektywnie zagospodarowana na potrzeby nowych inwestycji. Z kolei sam Tarnów, który już obecnie pełni niektóre funkcje o zasięgu regionalnym, zapewniać będzie w większym zakresie świadczenie usług publicznych wyższego rzędu dla mieszkańców wschodniej części regionu. Działania w tym zakresie przyczynią się do zwiększenia aktywności gospodarczej i poprawy jakości życia mieszkańców oraz wzmocnienia powiązań funkcjonalnych subregionu z Krakowem oraz ośrodkami granicznymi województwa podkarpackiego. Należy podkreślić, że Tarnów pełni rolę ośrodka subregionalnego 161

162 wobec znacznej części powiatu dębickiego oraz części powiatu mieleckiego. Działania realizowane w ramach kierunku polityki służyć będą rozwojowi subregionu tarnowskiego, w tym wzmocnieniu jego funkcji rezydencjonalnej - poprzez lepsze wykorzystanie potencjałów decydujących o jego przewadze konkurencyjnej oraz niwelowanie barier rozwojowych. Kluczowe działania: Najważniejsze działania obejmować będą: Wzmocnienie funkcji Tarnowa, jako subregionalnego ośrodka usług publicznych, w szczególności usług wyższego rzędu świadczonych w obszarze: edukacji i nauki, poprzez dalszy rozwój ośrodka akademickiego w Tarnowie, ochrony zdrowia, poprzez rozwój lecznictwa w zakresie kardiologii, onkologii, psychiatrii, leczenia udarów oraz geriatrii, kultury Rozwój potencjału gospodarczego subregionu tarnowskiego poprzez: tworzenie i rozwój stref aktywności gospodarczej, z uwzględnieniem korzyści lokalizacyjnych związanych z usytuowaniem wzdłuż korytarza autostradowego, wsparcie działań związanych z wykorzystaniem potencjału przemysłowego subregionu, szczególnie przemysłu chemicznego, rozwój współpracy subregionalnej z przygranicznymi ośrodkami województwa podkarpackiego: Mielcem, Dębicą i Jasłem. 4.3 Rozwój subregionu sądeckiego Główną osią strategii rozwoju subregionu będzie wykorzystanie naturalnych przewag konkurencyjnych Sądecczyzny - w wymiarze krajowym, ale i międzynarodowym. Warunki naturalne, baza noclegowa oraz potencjał w zakresie działalności związanej z turystyką, sportem i ochroną zdrowia tworzą unikalne szanse dla gospodarczego rozwoju subregionu. Dzięki temu Sądecczyzna powinna stać się jednym z ważnych miejsc na mapie organizacji spotkań i wydarzeń o znaczeniu ponadregionalnym. Jednocześnie właściwe wykorzystanie wysokich walorów naturalnych subregionu umożliwi wzmocnienie jego funkcji uzdrowiskowo - leczniczych. Nowy Sącz stanowi trzeci, co do wielkości, ośrodek rozwoju w regionie, który powinien zapewniać świadczenie usług publicznych wyższego rzędu w skali subregionalnej. Wzmacnianie funkcji tego miasta będzie, zatem główną osią strategii postępowania ukierunkowanej na rozwój subregionu sądeckiego. W Małopolsce południowo-wschodniej tradycyjnie dominują powiaty o charakterze rolniczym. Atutem słabo skomunikowanego z Krakowem i resztą kraju Nowego Sącza jest jednak prognozowany, znaczący wzrost ludnościowy oraz możliwości rozwoju działalności związanych z obsługą ruchu turystycznego i uzdrowiskowego. Miasto staje się w ostatnich latach również ważnym ośrodkiem akademickim. Wzmocnienie funkcji Nowego Sącza zapewnieni lepszą dostępność usług publicznych wyższego rzędu dla mieszkańców południowo-wschodniej części regionu. Działania w tym zakresie przyczynią się do zwiększenia aktywności mieszkańców oraz wzmocnienia powiązań funkcjonalnych subregionu z Krakowem oraz ośrodkami granicznymi na Słowacji. Pozycja rozwojowa subregionu będzie, zatem wzmacniana poprzez poprawę kondycji rozwojowej Nowego Sącza, ale również otaczającego ten ośrodek obszaru funkcjonalnego. Dzięki lepszemu powiązaniu ośrodka sądeckiego z jego zapleczem nastąpi efektywne wykorzystanie potencjału gospodarczego subregionu. Natomiast w wyniku interwencji realizowanej w celu poprawy dostępności komunikacyjnej, uruchomione zostaną nowe możliwości rozwoju przedsiębiorczości rynku pracy, bazujące na funkcji rekreacyjnej - szczególnie w oparciu o potencjał turystyczny Beskidów oraz Doliny Dunajca i Popradu. Wykorzystując wysokie walory naturalne, subregion sądecki powinien stać się jednym z dwóch głównych obszarów rozwoju sportów letnich i zimowych, w tym 162

163 wyczynowych. Działania realizowane w ramach kierunku polityki służyć będą rozwojowi subregionu sądeckiego, w tym wzmocnieniu jego funkcji rezydencjonalnej - poprzez lepsze wykorzystanie potencjałów decydujących o jego przewadze konkurencyjnej oraz niwelowanie barier rozwojowych. Kluczowe działania: Wzmocnienie funkcji Nowego Sącza, jako subregionalnego ośrodka usług publicznych, w szczególności usług wyższego rzędu świadczonych w obszarze: edukacji i nauki, poprzez dalszy rozwój ośrodka akademickiego w Nowym Sączu, ochrony zdrowia, poprzez rozwój: - lecznictwa w zakresie kardiologii, onkologii, psychiatrii, opieki nad matką i dzieckiem, geriatrii, leczenia udarów, - rehabilitacji i lecznictwa uzdrowiskowego w celu wykorzystania potencjału uzdrowisk sądeckich, kultury Rozwój potencjału gospodarczego subregionu sądeckiego: wzmocnienie funkcji subregionu poprzez rozwój infrastruktury i usług przemysłów czasu wolnego, związanych z działalnością w zakresie: - turystyki uzdrowiskowej i prozdrowotnej na bazie uzdrowisk sądeckich: Krynica-Zdrój, Muszyna, Piwniczna, Wapienne, Wysowa, Żegiestów-Zdrój oraz innych miejscowości o potencjale uzdrowiskowo-leczniczym, - turystyki aktywnej, rekreacyjnej i specjalistycznej, ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju infrastruktury sportowej oraz szlaków pieszych, rowerowych i tras biegowych, wykorzystanie potencjału kulturowego i gospodarczego Forum Ekonomicznego w Krynicy-Zdroju, celem utworzenia ośrodka badawczego, zajmującego się w szczególności polityką wschodnią Unii Europejskiej, tworzenie i rozwój stref aktywności gospodarczej, wsparcie rozwoju ośrodka związanego z działalnością w zakresie nowych technologii, w tym multimediów, wykorzystanie współpracy transgranicznej ze Słowacją dla rozwoju rynku pracy oraz turystyki w strefie przygranicznej. 4.4 Rozwój subregionu podhalańskiego Głównym celem strategii rozwoju subregionu podhalańskiego będzie wzmacnianie tych funkcji, które wynikają z jego unikalnego w skali kraju potencjału turystycznego oraz wysokich walorów naturalnych. Dzięki zrównoważonemu rozwijaniu infrastruktury i usług czasu wolnego, Podhale powinno sukcesywnie wzmacniać swoją wysoką atrakcyjność na turystycznej mapie kraju. Subregion podhalański, w zakresie korzystania z wielu zasadniczych usług, wykazuje bezpośrednie powiązanie z Krakowem. Obszar ten charakteryzuje się jednak szeregiem specyficznych cech, które uzasadniają potrzebę jego odrębnego traktowania. Ważnym elementem strategii postępowania w zakresie wspierania rozwoju subregionu podhalańskiego będzie wzmocnienie funkcji Nowego Targu jako ośrodka ponadlokalnego, integrującego subregion oraz częściowo także - uzupełnienie funkcji Zakopanego. W hierarchicznej sieci ośrodków usług publicznych Nowy Targ posiada niektóre funkcje o znaczeniu subregionalnym, jednak funkcjonuje na poziomie niższym niż Tarnów i Nowy Sącz, co wynika zarówno z wielkości miasta, jak i potencjału ludnościowego subregionu. Mając jednak na uwadze odległość względem Krakowa oraz wysoki ruch turystyczny, wzmocnienia wymaga zakres i standard usług publicznych świadczonych w Nowym Targu i częściowo także Zakopanem. Przyczyni się to do większego zrównoważenia układu osadniczego w południowej Małopolsce oraz poprawy spójności i dostępności przestrzennej tej części województwa. 163

164 Jednocześnie dzięki unikalnym walorom naturalnym, w tym w oparciu o potencjał turystyczny Tatr i Beskidu, subregion podhalański powinien stać się wiodącym w Małopolsce obszarem rozwoju wyczynowych sportów letnich i zimowych oraz organizacji imprez sportowych o znaczeniu krajowym i międzynarodowym. Działania realizowane w ramach kierunku polityki służyć będą rozwojowi subregionu podhalańskiego, w tym wzmocnieniu jego funkcji rezydencjonalnej - poprzez lepsze wykorzystanie potencjałów decydujących o jego przewadze konkurencyjnej oraz niwelowanie barier rozwojowych. Kluczowe działania: Wzmocnienie funkcji Nowego Targu i Zakopanego, jako ponadlokalnych ośrodków usług publicznych, z uwzględnieniem usług wyższego rzędu w obszarze: edukacji, poprzez rozwój ośrodka akademickiego w Nowym Targu, ochrony zdrowia, poprzez: - rozwój opieki nad matką i dzieckiem, geriatrii, psychiatrii oraz medycyny sportowej, - rozwój w subregionie ośrodka leczenia chorób płuc, rehabilitacji i lecznictwa uzdrowiskowego w celu wykorzystania potencjału uzdrowisk, kultury Rozwój potencjału gospodarczego subregionu podhalańskiego: wzmocnienie funkcji subregionu poprzez rozwój infrastruktury i usług przemysłów czasu wolnego, związanych z działalnością w zakresie: - turystyki aktywnej, rekreacyjnej i specjalistycznej: ze szczególnym uwzględnieniem infrastruktury sportowej, organizacji imprez sportowych najwyższej rangi oraz rozwoju szlaków pieszych, rowerowych i tras biegowych, - turystyki uzdrowiskowej i prozdrowotnej: na bazie uzdrowisk podhalańskich: Rabka-Zdrój i Szczawnica oraz innych miejscowości o potencjale uzdrowiskowo-leczniczym, wykorzystanie współpracy transgranicznej ze Słowacją dla rozwoju wspólnej oferty turystycznej oraz rynku pracy. 4.5 Rozwój Małopolski Zachodniej Specyficzny subregion tworzy zachodnia część Małopolski. Cechą tego obszaru jest brak dostatecznej koncentracji potencjału demograficznego, gospodarczego i usługowego - niezbędnego dla wykreowania dominującego ośrodka subregionalnego. Na obszarze tym funkcjonują trzy silne ośrodki ponadlokalne: Oświęcim, Chrzanów i Olkusz. Powiązania pomiędzy tymi miastami są słabe, a każde z nich posiada własną, wyraźną strefę oddziaływania lokalnego, która najczęściej obejmuje obszar powiatu, przy czym w zakresie funkcji wyższego rzędu każde z tych miast wykazuje wyraźne ciążenia wobec Krakowa lub Katowic. W przypadku Wadowic należy spodziewać się, że rosnąca siła powiązań funkcjonalnych z Krakowem skutkować będzie włączeniem tego ośrodka do obszaru metropolitalnego. Strategia postępowania w zakresie wsparcia Małopolski Zachodniej koncentrować będzie się na dalszej poprawie poziomu skomunikowania tej części województwa z Krakowem. Ze względu na stosunkowo silną pozycję gospodarczą, względnie wysoki poziom życia oraz wykształcenia mieszkańców, także w miejscowościach wiejskich - subregion ten stanowić powinien ważną część makroregionalnego obszaru współpracy krakowsko-górnośląskiej, jako strefa nakładających się oddziaływań dwóch obszarów metropolitalnych. Z uwagi na korzystne położenie, tradycyjnie uprzemysłowiony charakter zachodniej części Małopolski powinien ulegać stopniowemu równoważeniu poprzez rozwój alternatywnych obszarów działalności gospodarczej, szczególnie związanych z obsługą ruchu turystycznego - na bazie kształtującej się już obecnie oferty nowych produktów i usług czasu wolnego, w tym w oparciu 164

165 o potencjał turystyczny Beskidów. Działania realizowane w ramach kierunku polityki służyć będą rozwojowi Małopolski Zachodniej, w tym wzmocnieniu funkcji rezydencjonalnej subregionu - poprzez lepsze wykorzystanie potencjałów decydujących o jego przewadze konkurencyjnej oraz niwelowanie barier rozwojowych. Kluczowe działania: Wzmocnienie funkcji Oświęcimia, Chrzanowa i Olkusza, jako ponadlokalnych ośrodków usług publicznych, z uwzględnieniem usług wyższego rzędu w obszarze: edukacji, poprzez rozwój ośrodka akademickiego w Oświęcimiu, przy jednoczesnym wzmacnianiu powiązań funkcjonalnych głównych miast Małopolski Zachodniej z Krakowem, a także Katowicami i Bielskiem-Białą, a także zwiększenie dostępności mieszkańców Małopolski Zachodniej do usług w obszarze ochrony zdrowia - poprzez rozwój psychiatrii, geriatrii oraz medycyny pracy Rozwój potencjału gospodarczego Małopolski Zachodniej - przy uwzględnieniu korzyści wynikających z centralnego położenia względem Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego i Konurbacji Górnośląskiej, poprzez: tworzenie i rozwój stref aktywności gospodarczej, rewitalizację obszarów zdegradowanych, w tym terenów poprzemysłowych, rozwój oferty przemysłów czasu wolnego opartej na: - turystyce kulturowej i pielgrzymkowej, ze szczególnym uwzględnieniem funkcji symbolicznych Miejsc Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau oraz inicjatyw pokojowych związanych z wizerunkiem Oświęcimia - Miasta Pokoju, a także z wykorzystaniem potencjału Kalwarii Zebrzydowskiej i Wadowic, - turystyce aktywnej, rekreacyjnej i specjalistycznej, ze szczególnym uwzględnieniem zagospodarowania Zbiornika Świnna Poręba, Pustyni Błędowskiej oraz rozwoju tras rowerowych na potrzeby wspierania działalności w zakresie nowych usług czasu wolnego. OBSZAR 5 ROZWÓJ MIAST I TERENÓW WIEJSKICH Cel strategiczny Aktywne ośrodki usług publicznych i gospodarczych zapewniające szanse na rozwój mieszkańców małych i średnich miast oraz terenów wiejskich KIERUNKI POLITYKI ROZWOJU 5.1 Rozwój funkcji lokalnych centrów usług publicznych Integracja przestrzenna na poziomie lokalnym - poza zurbanizowanymi strefami funkcjonalnymi dużych miast zapewniona zostanie poprzez powiązania lokalne w obrębie obszarów wiejskich. Centrami tych obszarów są małe i średnie miasta, które powinny zapewniać jednolity standard dostępności podstawowych usług i dóbr publicznych. Uwzględniając przekształcenia w systemie osadniczym, związane z suburbanizacją oraz zmianami w zachowaniach społeczno-ekonomicznych mieszkańców, strategia postępowania w obszarze wspierania rozwoju małych i średnich miast w powiązaniu z rozwojem terenów wiejskich - będzie ukierunkowana na tworzenie warunków dla wysokiej jakości życia i pracy, dzięki którym małe i średnie ośrodki miejskie w województwie zyskają lub umocnią swoje funkcje jako lokalne ośrodki usług publicznych oraz centra gospodarcze. Utrzymanie potencjału demograficznego pozamiejskich obszarów Małopolski wymaga 165

166 zapewnienia lepszej dostępności usług publicznych w ramach podstawowej infrastruktury społecznej. Dotyczy to w szczególności obszarów peryferyjnych, słabo powiązanych z większymi ośrodkami miejskimi. Strategia postępowania, ukierunkowana na rozwój lokalnych ośrodków usług publicznych, służyć będzie niwelowaniu dysproporcji oraz budowaniu szans rozwojowych mieszkańców obszarów wiejskich - zwłaszcza terenów, charakteryzujących się niskimi wskaźnikami rozwoju społecznogospodarczego. Działania podejmowane w tym zakresie uwzględniać będą następujące założenia: - ważnymi elementami decydującymi o atrakcyjności miast są ich zasoby społeczne i kulturowe oraz przestrzeń publiczna, - małe i średnie miasta są ośrodkami stanowiącymi podstawowe zaplecze dla wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Kluczowe działania: Poprawa standardu świadczenia oraz dostępności podstawowych usług publicznych w zakresie lokalnej infrastruktury społecznej, o charakterze: edukacyjnym, kulturalnym, rekreacyjnym i sportowym, zdrowotnym, w szczególności na obszarach o najniższej dostępności do usług publicznych. 5.1 Rozwój gospodarczy małych i średnich miast oraz terenów wiejskich Strategia postępowania, ukierunkowana na wspieranie zrównoważonego rozwoju gospodarczego małych i średnich miast oraz otaczających je obszarów wiejskich, służyć będzie w szczególności przeciwdziałaniu narastającym zróżnicowaniom pod względem rozwoju gospodarczego w ujęciu wewnątrz regionalnym. Działania podejmowane w tym zakresie uwzględniać będą następujące założenia: spójna polityka miejska służąca podnoszeniu atrakcyjności i poprawie dostępności trwałych miejsc pracy nie ogranicza się do rozwoju infrastruktury społecznej i technicznej, ale powinna uwzględniać także tworzenie ofert zachęcających do lokowania nowych przedsięwzięć, adekwatne wykorzystywanie potencjału istniejących przedsiębiorstw oraz budowanie powiązań kapitałowych, małe i średnie miasta są ośrodkami stanowiącymi podstawowe zaplecze dla wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich, aktywizacja terenów wiejskich, przy uwzględnieniu ochrony dziedzictwa przyrodniczego i zachowania ich różnorodności biologicznej, wymaga wdrożenia efektywniejszych mechanizmów wsparcia funkcjonowania rolnictwa oraz działalności około- i pozarolniczej, określenie trwałych ram współpracy władz lokalnych i regionalnych w stymulowaniu rozwoju małych i średnich miast oraz terenów wiejskich powinno przyczynić się do wzrostu udziału w tym procesie społeczności lokalnych. Polityka wspierania rozwoju obszarów wiejskich opierać będzie się na efektywnym i racjonalnym wykorzystywaniu ich potencjału rozwojowego, który wynika z unikalnych cech Małopolski. Oznacza to potrzebę waloryzacji przestrzeni rolniczej celem różnicowania wsparcia. Zachowując funkcjonalne zróżnicowanie obszarów wiejskich w regionie - na terenach o wysokim potencjale produkcyjnym, wspierane będą działania służące poprawie warunków dla konkurencyjności rolnictwa, opartego na produkcji ekologicznej oraz wytwarzaniu, dystrybucji i promocji markowej żywności regionalnej. Działania podejmowane w procesie przekształceń małopolskiej wsi prowadzić powinny do utrzymania potencjału demograficznego obszarów wiejskich w Małopolsce, dzięki ich wysokim walorom naturalnym oraz związanej z tym atrakcyjności rezydencjonalnej i turystycznej. Realizowane działania uwzględniać będą ochronę bogatych tradycji dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego oraz 166

167 zachowanie unikalnych cech i zasobów - co stanowi również warunek dla działalności okołorolniczej. O powodzeniu interwencji służącej efektywnemu i pełnemu wykorzystaniu potencjału gospodarczego i rezydencjonalnego obszarów wiejskich decydować będzie również wdrożenie mechanizmów wsparcia dla działalności pozarolniczej, lepszy dostęp do usług świadczonych zarówno przez podmioty publiczne, jak i prywatne. Kluczowe działania: Poprawa kondycji gospodarczej małych i średnich miast poprzez: wsparcie rewitalizacji i restrukturyzacji gospodarczej miast, rozwój oferty inwestycyjnej oraz poprawę standardów obsługi inwestorów, wspieranie działań lokalnych instytucji rynku pracy na rzecz zwiększenia zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu Aktywizacja gospodarcza terenów wiejskich: obszary o funkcjach rolniczych: w zakresie wspierania zatrudnienia w działalności rolniczej i okołorolniczej opartej na zwiększeniu towarowości i wydajności poprzez: - wdrożenie instrumentów wsparcia dla rozwoju w szczególności ekologicznego rolnictwa i przetwórstwa oraz marketingu wysokiej jakości produktów żywności regionalnej, - rozwój systemu doradztwa i wsparcia pośredniego dla przedsiębiorczości opartej na rolnictwie, obszary o funkcjach mieszanych: w zakresie wsparcia dla tworzenia miejsc pracy w działalności pozarolniczej. 5.2 Funkcjonalne zarządzanie przestrzenią na poziomie lokalnym Uwzględniając przekształcenia w systemie osadniczym, związane z suburbanizacją oraz zmianami w zachowaniach społeczno-ekonomicznych mieszkańców, strategia postępowania w obszarze wspierania rozwoju małych i średnich miast w bezpośrednim powiązaniu z rozwojem terenów wiejskich - będzie opierać się na założeniu o potrzebie racjonalnego zagospodarowania i wykorzystania przestrzeni lokalnej. Działania podejmowane w tym zakresie - uwzględniając powiązania funkcjonalne, ochronę tożsamości lokalnej oraz dbałość o otoczenie - ukierunkowane będą na: rewitalizację obszarów zdegradowanych, rozumianą, jako podniesienie atrakcyjności przestrzeni publicznych, wprowadzenie nowych funkcji oraz otwarcie obszarów poindustrialnych lub industrialnych, ochronę krajobrazu i ładu przestrzennego na obszarach wiejskich poprzez zachowanie unikalnych form krajobrazu rolniczego, a także racjonalne gospodarowanie gruntami, z uwzględnieniem działań na rzecz poprawy struktury obszarowej gospodarstw i zmniejszenia uciążliwości związanych z produkcją wysoko towarową, w szczególności poprzez jej koncentrację w wyodrębnionych strefach, planowanie przestrzenne prowadzone z uwzględnieniem realizacji koncepcji osadnictwa zwartego, zakładające komplementarność, koncentrację funkcji oraz uporządkowany rozwój zabudowy w strefach podmiejskich i na obszarach wiejskich, w oparciu o miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Kluczowe działania: Identyfikacja i delimitacja przestrzenna obszarów funkcjonalnych miast na poziomie lokalnym Wspieranie procesu rewitalizacji miast w oparciu o plany rozwoju obszarów miejskich Zabieganie o wdrożenie instrumentów regulacyjnych i planistycznych służących: realizacji koncepcji osadnictwa zwartego, przeciwdziałaniu rozpraszaniu zabudowy na obszarach wiejskich, poprawie struktury obszarowej gospodarstw (scalanie gruntów), właściwemu gospodarowaniu na obszarach rolnych, chronionych, górskich oraz innych obszarach 167

168 o niekorzystnych warunkach gospodarowania. OBSZAR 6 BEZPIECZEŃSTWO EKOLOGICZNE, ZDROWOTNE I SPOŁECZNE Cel strategiczny Wysoki poziom bezpieczeństwa mieszkańców Małopolski w wymiarze środowiskowym, zdrowotnym i społecznym. KIERUNKI POLITYKI ROZWOJU 6.1 Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego oraz wykorzystanie ekologii dla rozwoju Małopolski Zdrowie oraz komfort życia w przyjaznym środowisku ekologicznym i społecznym - dzięki indywidualnej świadomości i odpowiedzialności mieszkańców - będą zasadniczym punktem odniesienia dla strategii postępowania w obszarze szeroko pojętego bezpieczeństwa. Dbałość o stan środowiska naturalnego, przy uwzględnieniu potrzeb bieżących i przyszłych pokoleń, stanowić powinna elementarne zobowiązanie każdego mieszkańca Małopolski. Zachowanie równowagi w tym podejściu wymaga spójnego i kompleksowego zarządzania dostępem do zasobów środowiska, jak również działań prowadzących do zapobiegania i likwidacji negatywnych dla środowiska skutków działalności człowieka. W celu dalszej ochrony i poprawy stanu środowiska naturalnego niezbędne będą działania dotyczące: racjonalnego użytkowania zasobów przyrodniczych, gwarantującego ochronę naturalnych i półnaturalnych ekosystemów leśnych, nieleśnych i wodnych, zachowania w niezmienionym stanie przyrody ożywionej i nieożywionej, utrzymania stabilności ekosystemów i procesów ekologicznych oraz zachowania różnorodności biologicznej, zapobiegania powstawaniu zanieczyszczeń i innych uciążliwości, wprowadzenia zrównoważonej gospodarki odpadami. W perspektywie 2020 roku kluczowym obszarem interwencji będzie nadal tworzenie warunków zabezpieczających i ograniczających skutki występowania zjawisk atmosferycznych, geodynamicznych i awarii przemysłowych. Szczególnie istotna pozostanie ochrona przed zagrożeniami powodziowymi dolin rzecznych, w tym obszarów zurbanizowanych o wysokim potencjale strat powodziowych oraz terenów zagrożonych ruchami masowymi (osuwiskami), zwłaszcza w obszarach górzystych, a także ochrona przed suszą. Działania w tym zakresie obejmują wdrażanie zasad racjonalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego dolin rzecznych, tworzenie sprawnego systemu retencji wodnej oraz modernizacji urządzeń melioracyjnych. Istotnym elementem działań przeciwpowodziowych będzie także tworzenie oraz zachowanie naturalnej retencji wodnej (m.in. zalesianie, ochronę lasów łęgowych, odpowiednie użytkowanie gruntów rolnych) oraz opracowanie planów zarządzania ryzykiem powodziowym i osuwiskowym. Ponadto w zakresie osuwisk istotne będzie wyznaczenie dokładnej lokalizacji i zasięgu osuwisk aktywnych oraz okresowo aktywnych, a także terenów zagrożonych rozwojem ruchów masowych. Działaniom tym towarzyszyć będzie wdrożenie efektywnego systemu monitoringu, który pozwoli w przyszłości w znacznym stopniu ograniczyć i kontrolować zabudowę terenów zagrożonych, a tym samym minimalizować ryzyko wystąpienia i skalę katastrofalnych zniszczeń. Wysiłki skierowane na równoważenie skutków rozwoju gospodarczego obejmować będą także poprawę poziomu bezpieczeństwa energetycznego Małopolski, szczególnie w oparciu o znacznie większy poziom wykorzystania zasobów energii odnawialnej. Ponadto wspierane i promowane będą różnorodne inicjatywy mające na celu kształtowanie proekologicznych postaw i świadomości w zakresie zasad zrównoważonego rozwoju. 168

169 Kluczowe działania: Ochrona zasobów wodnych: ograniczenie zanieczyszczeń przedostających się do wód podziemnych, powierzchniowych i gleb, rozbudowa i utrzymanie systemów zaopatrzenia w wodę i optymalizacji zużycia wody Poprawa jakości powietrza: sukcesywna redukcja emisji zanieczyszczeń do powietrza, zwłaszcza pochodzących z systemów indywidualnego ogrzewania mieszkań, wzrost poziomu wykorzystania odnawialnych źródeł energii Ochrona środowiska przed hałasem komunikacyjnym, komunalnym, przemysłowym oraz minimalizacja oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego przez: właściwe planowanie przestrzenne, stosowanie zabezpieczeń akustycznych, preferowanie nisko konfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania Rozwijanie systemu gospodarki odpadami opartego na: zapobieganiu powstawania odpadów, przygotowywaniu odpadów do ponownego użycia, recyklingu oraz innych metodach odzysku i unieszkodliwiania Przeciwdziałanie występowaniu i minimalizowanie skutków negatywnych zjawisk atmosferycznych, geodynamicznych i awarii przemysłowych, w tym: właściwe zagospodarowanie terenów zagrożonych powodzią i suszą hydrologiczną z uwzględnieniem wymagań dotyczących oceny zagrożenia i ryzyka powodziowego, zwiększanie retencyjności zlewni oraz efektywności urządzeń zabezpieczenia przeciwpowodziowego (budowa, modernizacja), współdziałanie z administracją rządową i sąsiednimi samorządami w celu realizacji kompleksowego systemu ochrony przed powodzią w dorzeczu Górnej Wisły, identyfikacja osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi, wprowadzenie systemu monitoringu, właściwe zabezpieczanie i zagospodarowywanie terenów osuwiskowych i terenów o predyspozycjach osuwiskowych Ochrona i zachowanie środowiska przyrodniczego: ochrona różnorodności biologicznej oraz zrównoważone użytkowanie jej elementów, zapewnienie ciągłości istnienia gatunków i stabilności ekosystemów, przywracanie do stanu właściwego zasobów i składników przyrody, ochrona, rozwój i uporządkowanie systemu obszarów chronionych, wsparcie dla działań służących wykorzystaniu potencjału obszarów chronionych Regionalna polityka energetyczna: opracowanie bilansu energetycznego określającego aktualne potrzeby województwa, w zestawieniu z dostępnymi źródłami i nośnikami energii, zidentyfikowanie istniejących i potencjalnych barier rozwoju oraz wyznaczenie kierunków działania w obszarze regionalnej polityki rozwoju energetyki odnawialnej Edukacja obywatelska w zakresie ochrony środowiska oraz kształtowanie i promocja postaw proekologicznych. 6.2 Poprawa bezpieczeństwa zdrowotnego: profilaktyka i ochrona zdrowia W obszarze bezpieczeństwa zdrowotnego mieszkańców województwa jednym z najważniejszych zadań, stojących przed organizatorami opieki zdrowotnej w regionie, pozostanie poprawa poziomu zdrowia i związanej z nim jakości życia. Ten kierunek polityki realizowany będzie poprzez zapewnienie wszystkim mieszkańcom Małopolski dostępu do opieki medycznej o wysokim standardzie usług, w szczególności usług specjalistycznych. Stworzenie warunków dla prawidłowego 169

170 funkcjonowania regionalnego systemu opieki zdrowotnej będzie wymagało znaczących nakładów inwestycyjnych na infrastrukturę jednostek ochrony zdrowia, jak również racjonalizacji funkcjonującego systemu. Ponadto wspierane i promowane będą różnorodne inicjatywy mające na celu upowszechnianie zasad zdrowego stylu życia. W celu efektywniejszego oddziaływania na główne zagrożenia epidemiologiczne podejmowane będą decyzje dotyczące opracowania, a następnie realizacji specjalistycznych programów zdrowotnych wyznaczających działania i docelowe rozwiązania w zakresie profilaktyki i leczenia m. in. w obszarach chorób: nowotworowych, psychicznych (w tym zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży) oraz układu krążenia. Zostanie to osiągnięte poprzez zwiększenie dostępności profilaktyki, wczesnej diagnostyki, kompleksowego leczenia oraz rozwoju regionalnego systemu informacji. Szczególne znaczenie w zachowaniu zdrowia społeczeństwa ma prowadzony styl życia. Działania w tym obszarze zostaną ukierunkowane na wspieranie i promowanie różnorodnych inicjatyw mających na celu upowszechnianie zasad zdrowego stylu życia i jak najskuteczniejsze wyeliminowanie czynników ryzyka zwiększających zachorowalność, w tym: palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, nieprawidłowa dieta i niska aktywność fizyczna. Realizacja wyznaczonych celów i osiągnięcie zaplanowanych wskaźników będzie możliwe przy współpracy podmiotów regionalnej polityki zdrowotnej ze wszystkimi publicznymi i społecznymi partnerami. W szczególności ze środków publicznych wspierana będzie infrastruktura dla tych specjalności, które pozostają poza sferą zainteresowania sektora niepublicznego. Kluczowe działania: Utrzymanie i wzrost dostępności do specjalistycznej opieki stacjonarnej, w zależności od potencjałów i potrzeb poszczególnych subregionów Restrukturyzacja i modernizacja zasobów rzeczowych regionalnego systemu opieki zdrowotnej w powiązaniu z rozwojem systemu monitorowania prowadzonych działań Stworzenie sieci powiązań pomiędzy jednostkami opieki zdrowotnej z terenu województwa i innych regionów ościennych w celu zapewnienia optymalizacji, kompleksowości i ciągłości świadczeń zdrowotnych Opracowanie i wdrożenie wieloletnich programów ochrony zdrowia, w tym profilaktyki zdrowotnej m.in. w obszarach onkologii, kardiologii i psychiatrii Kształtowanie, promocja postaw, aktywna edukacja na rzecz zdrowego stylu życia. 6.3 Poprawa bezpieczeństwa społecznego: integrująca polityka społeczna Strategia postępowania w obszarze bezpieczeństwa społecznego opierać będzie się na racjonalnej, adekwatnej do potrzeb i nowoczesnej polityce społecznej. W tym obszarze podejmowane działania koncentrować będą się wokół szeroko rozumianej integracji potrzeb oraz instrumentów - głównych odbiorców tej polityki. Działania te przyczyniać się będą do zapobiegania występowaniu oraz niwelowania przejawów wykluczenia społecznego, kulturowego i ekonomicznego, szczególnie wobec takich grup jak: dzieci pochodzące ze środowisk zagrożonych, osoby niepełnosprawne, osoby starsze, rodziny wielodzietne. Ważnym elementem działań będą również zadania mające na celu wsparcie kierowane do dzieci zagrożonych różnorodnymi formami wykluczenia społecznego. W odpowiedzi na konsekwencje postępujących zmian struktury demograficznej konieczne będzie nie tylko podjęcie szerokich działań dostosowawczych w obszarze rynku pracy, ale również zbudowanie nowej oferty specjalistycznych usług adresowanych dla grupy seniorów. Proces ten może być istotną szansą na integrację społeczną oraz poprawę jakości życia, ale również wzrost ekonomiczny - w konsekwencji realizacji regionalnej strategii działań stanowiących odpowiedź na konsekwencje procesu starzenia się społeczeństwa, w tym koncepcji srebrnej gospodarki. 170

171 Kluczowe działania: Wdrożenie systemowych form wsparcia na rzecz dzieci zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz przeciwdziałania i zwalczania dysfunkcji w rodzinie Integracja działań na rzecz wyrównywania szans osób niepełnosprawnych Wdrożenie regionalnej strategii działań w kontekście starzenia się społeczeństwa Rozwój systemu kształcenia kadr działających w obszarze integrującej polityki społecznej Rozwój prorodzinnych form opieki zastępczej. 6.4 Wsparcie systemu zarządzania bezpieczeństwem publicznym Warunkiem powodzenia w realizacji regionalnej strategii postępowania na rzecz zapewnienia szeroko pojętego bezpieczeństwa publicznego będzie wdrożenie zintegrowanego systemu zarządzania bezpieczeństwem - na bazie zadań realizowanych w różnych obszarach, przez odpowiednie służby. Uznając wiodącą rolę administracji rządowej w realizacji działań dotyczących sfery bezpieczeństwa publicznego, jako jednego z kluczowych zadań państwa, rolą samorządu województwa będzie z jednej strony wspieranie działań prowadzonych w tym zakresie przez administrację rządową w regionie, a z drugiej - podejmowanie aktywnego rzecznictwa interesów, zmierzającego do wdrożenia mechanizmów i instrumentów zapewniających większą integrację i lepszą koordynację działań w tej sferze zadań publicznych. Kluczowe działania: Rozwój zintegrowanego systemu zarządzania bezpieczeństwem publicznym w regionie Rozwój systemu elektronicznego monitorowania bezpieczeństwa publicznego Rozwój oraz integracja systemów ratownictwa Realizacja programu poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym Poprawa stanu specjalistycznego doposażenia służb ratowniczych Kształtowanie i promocja postaw właściwych w odniesieniu do sytuacji kryzysowych. Strategia dla Rozwoju Polski Południowej w Obszarze Województw Małopolskiego i Śląskiego do roku 2020 Dokument wyznaczający cele i kierunki działań, jakie należy podjąć, by Polska Południowa stała się silnym i konkurencyjnym obszarem zarówno w kraju, jak i w Europie. Makroregion Polski Południowej obejmuje województwa małopolskie i śląskie. Oba regiony stanowią zwarty przestrzennie obszar zajmujący niemal 9 proc. powierzchni Polski, zamieszkiwany przez 21 proc. ludności kraju, której praca pozwoliła na wytworzenie w 2010 r. ponad 1/5 produktu krajowego brutto (PKB). Strategia Rozwoju Polski Południowej do roku 2020 jest inicjatywą oddolną, będącą wyrazem woli dwóch województw, zdecydowanych podjąć wysiłki na rzecz rozwoju makroregionu. Za kluczową dla realizacji przyszłej strategii uznano współpracę w następujących dziedzinach: kapitał ludzki, gospodarka i sektor badawczo-rozwojowy, turystyka i kultura, system komunikacyjny oraz ochrona środowiska. W rezultacie powstała samorządowa Strategia dla Rozwoju Polski Południowej w obszarze województw małopolskiego i śląskiego do roku Celem głównym Strategii Rozwoju Polski Południowej do roku 2020 jest uczynienie z Polski Południowej nowoczesnego i atrakcyjnego regionu w Europie. Zostanie on osiągnięty poprzez realizację trzech celów strategicznych: 171

172 Europol górnośląsko-krakowski obszarem koncentracji innowacji i kreatywności, wyznaczającym trendy rozwojowe i wpisującym się w sieć najdynamiczniej rozwijających się metropolii europejskich; Polska Południowa przestrzenią partnerskiej współpracy na rzecz efektywnego wykorzystywania możliwości rozwojowych; Polska Południowa miejscem przyciągającym ludzi, podmioty i inicjatywy wzmacniające potencjały makroregionu. Głównymi instrumentami zapewniającymi finansowanie Strategii będą przede wszystkim krajowe programy na lata oraz programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej, a także środki z programów regionalnych dwóch województw na lata Narodowy Plan Rewitalizacji 2022 Cel główny Narodowego Planu Rewitalizacji i definicja rewitalizacji: Głównym celem Narodowego Planu Rewitalizacji jest poprawa warunków rozwoju obszarów zdegradowanych w wymiarze przestrzennym, społecznym, kulturowym i gospodarczym. Realizacji tego celu służyć będzie tworzenie korzystnych warunków dla prowadzenia rewitalizacji w Polsce i położenie nacisku na holistyczne, zintegrowane podejście do prowadzenia takich działań. Rewitalizację należy rozumieć jako wyprowadzanie ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez przedsięwzięcia całościowe (integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki), skoncentrowane terytorialnie i prowadzone we współpracy z lokalną społecznością, w sposób zaplanowany oraz zintegrowany przez określenie i realizację programów rewitalizacji. Taka definicja rewitalizacji, wynikająca z projektu Krajowej Polityki Miejskiej, jest podstawą prac ustawowych w tym zakresie oraz elementem Wytycznych zakresie rewitalizacji obszarów zdegradowanych perspektywa finansowa Program rewitalizacji musi zawierać co najmniej: - diagnozę i identyfikację potrzeb rewitalizacyjnych, - określenie terytoriów wymagających wsparcia, - wizję wyprowadzenia obszaru zdegradowanego z sytuacji kryzysowej ze wskazaniem kierunków działań i wynikających z nich najważniejszych przedsięwzięć, - mechanizmy zapewnienia komplementarności między poszczególnymi przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi oraz pomiędzy działaniami różnych podmiotów i funduszy na danym obszarze zdegradowanym, - opis zaangażowania społeczności i innych partnerów w przygotowanie i realizację programu, - ramy finansowe, z uwzględnieniem różnych źródeł finansowania tj. oprócz finansowania unijnego także finasowanie krajowe czy środki prywatne (z uwzględnieniem zróżnicowania wynikającego ze stopnia pewności co do uzyskania/zapewnienia danych środków), - system monitorowania zmiany i skuteczności działań. Finansowanie Narodowego Planu Rewitalizacji Finansowanie działań w ramach Narodowego Planu Rewitalizacji będzie pochodzić z następujących źródeł, dedykowanych w całości lub częściowo celom rewitalizacji: a) Publicznych wspólnotowych (Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych: EFRR, EFS i Funduszu Spójności, w ramach programów regionalnych i krajowych, w tym także sukcesywne 172

173 zasilanie środkami pochodzącymi ze spłaty pożyczek udzielonych w ramach instrumentu Jessica). Zgodnie z podziałem alokacji funduszy na priorytety inwestycyjne, założonym w projektach programów operacyjnych, zakłada się, że na wsparcie działań związanych z rewitalizacją zostanie przeznaczone co najmniej 25 mld zł. Będzie to stanowić ok. 9-10% alokacji ogółem na krajowe i regionalne programy operacyjne. Przyjmując, że na wsparcie rewitalizacji zostanie przeznaczona część środków w ramach określonych priorytetów inwestycyjnych (w zależności od charakteru priorytetu), szacunkowo w poszczególnych obszarach wsparcia na NPR zostaną wydatkowane kwoty: - technologie informacyjno-komunikacyjne (wsparcie jako element szerszych przedsięwzięć na rewitalizowanych obszarach) ok. 200 mln EUR, - gospodarka niskoemisyjna ok. 1,7 mld EUR, - środowisko i kultura ok. 600 mln EUR, - transport ok. 300 mln EUR, - rynek pracy i przedsiębiorczość ok. 2mld EUR, - włączenie społeczne, w tym dostęp do usług publicznych ok. 2 mld EUR, - edukacja ok. 200 mln EUR. Powyższe kwoty mają charakter indykatywny, biorąc pod uwagę fakt, iż negocjacje programów krajowych i regionalnych nie zakończyły się. Niemniej jednak, zsumowanie powyższych szacunków przewyższa kwotę 25 mld zł. b) Publicznych krajowych istniejących instrumentów i źródeł (poprzez terytorialne profilowanie - ukierunkowywanie na obszary zdegradowane istniejących instrumentów różnych polityk dotyczących m.in.: wykluczenia społecznego, edukacji, infrastruktury, środowiska, kultury, zabytków, mieszkalnictwa itd.) oraz sukcesywnie tworzonych nowych (w tym obejmujących instrumenty inżynierii finansowej). Wolumen środków i identyfikacja źródeł określane będą w ramach prac i uzgodnień międzyresortowych indywidualnie dla poszczególnych instrumentów. c) Prywatnych, m.in. poprzez tworzenie zachęt do inwestowania na obszarach zdegradowanych oraz poprzez upowszechnianie formuły PPP. Priorytety inwestycyjne rewitalizacji. Cel Tematyczny 3 Wzmacnianie konkurencyjności MŚP; Cel tematyczny 4 Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach; Cel tematyczny 6 Zachowanie i ochrona środowiska naturalnego oraz wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami; Cel tematyczny 7 Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszej infrastruktury sieciowej; Cel tematyczny 8 Promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wsparcie mobilności pracowników; Cel tematyczny 9 Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem; Cel tematyczny 10 Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie; Cel tematyczny 11. Wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej. Społeczny i gospodarczy wymiar rewitalizacji. Wśród zakresu wsparcia EFS zidentyfikowano 4 obszary o istotnym znaczeniu dla wzmocnienia społecznego i gospodarczego wymiaru rewitalizacji. Są to: - działania na rzecz poprawy zatrudnienia (priorytet inwestycyjny 8.5) obejmujące różne formy aktywizacji osób bez pracy, - działania na rzecz aktywnej integracji społecznej, a więc poprawy samodzielności i aktywności życiowej i społecznej oraz zwiększenia szans na zatrudnienie, realizowane zarówno w odniesieniu do osób indywidualnych, jak i wieloproblemowych społeczności (priorytet inwestycyjny 9.4), 173

174 - działania na rzecz promocji przedsiębiorczości (priorytet inwestycyjny 8.7) oraz przedsiębiorczości społecznej (priorytet 9.8) jako ważnych instrumentów o charakterze zatrudnieniowym, związanych z tworzeniem nowych miejsc pracy, w tym zwłaszcza dla osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym, - działania na rzecz rozwoju usług społecznych ogólnego interesu (np. usług wsparcia rodziny, usług opieki nad seniorami) w celu poprawy ich dostępności i jakości (priorytet inwestycyjny 9.7) oraz usług pozwalających na godzenie życia zawodowego i prywatnego np. usług opieki nad dziećmi do lat 3 (priorytet inwestycyjny 8.8). Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Program Rozwoju Obszarów Wiejskich to unijny program oferujący wsparcie na inwestycje w rolnictwie i przetwórstwie poprawiające konkurencyjność sektora rolno-spożywczego. W Programie tym są również środki finansowe na udzielenie pomocy inwestorom, którzy tworzą nowe miejsca pracy na obszarach wiejskich, na rozwój ekologicznych metod gospodarowania oraz na przedsięwzięcia chroniące naturalne środowisko i walory wiejskiego krajobrazu. Działania przewidziane we wstępnym projekcie: Działanie 6.2: Transfer wiedzy i działalność informacyjna Poddziałanie: Szkolenia zawodowe i nabywanie umiejętności Poddziałanie: Demonstracje i działania informacyjne Inwestycje w projekty demonstracyjne w zakresie produkcji rolnej i leśnej lub przetwórstwa rolno spożywczego służące promowaniu innowacji Działania upowszechniające dobre praktyki lub innowacyjne rozwiązania dotyczące produkcji rolnej lub leśnej, lub przetwórstwa rolno-spożywczego. Działanie 6.3: Usługi doradcze, usługi z zakresu zarządzania gospodarstwem rolnym i usługi z zakresu zastępstw Poddziałanie: Udzielanie pomocy rolnikom lub właścicielom lasów w korzystaniu z usług doradczych Świadczenie kompleksowej porady dla rolnika lub grupy rolników Świadczenie kompleksowej porady dla właścicieli lasów Poddziałanie: Wsparcie szkoleń dla doradców Działanie 6.4: Systemy jakości produktów rolnych i środków spożywczych Poddziałanie: Wsparcie dla nowych uczestników systemów jakości żywności Poddziałanie: Wsparcie na przeprowadzenie działań informacyjnych i promocyjnych. Działanie 6.5: Inwestycje w środki trwałe Poddziałanie: Pomoc na inwestycje w gospodarstwach rolnych (Modernizacja gospodarstw rolnych) Poddziałanie: Pomoc na inwestycje w przetwórstwo/marketing i rozwój produktów rolnych (Przetwórstwo i marketing produktów rolnych) Poddziałanie: Scalanie gruntów. 174

175 Działanie 6.6: Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych i katastrof oraz wprowadzanie odpowiednich środków zapobiegawczych Poddziałanie: Wsparcie inwestycji w środki zapobiegawcze, których celem jest ograniczanie skutków prawdopodobnych klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof Poddziałanie: Wsparcie inwestycji w odtwarzanie gruntów rolnych i przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof. Działanie 6.7: Rozwój gospodarstw i działalności gospodarczej Poddziałanie: Pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz młodych rolników (Premie dla młodych rolników) Poddziałanie: Pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz działalności pozarolniczej na obszarach wiejskich (Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej) Poddziałanie: Pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw (Restrukturyzacja małych gospodarstw) Poddziałanie: Rozwój przedsiębiorczości rozwój usług rolniczych. Działanie: 6.8: Podstawowe usługi i odnowa miejscowości na obszarach wiejskich Poddziałanie: Badania i inwestycje związane z utrzymaniem, odbudową i poprawą stanu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi, krajobrazu wiejskiego i miejsc o wysokiej wartości przyrodniczej, w tym dotyczące powiązanych aspektów społeczno-gospodarczych oraz środków w zakresie świadomości środowiskowej Poddziałanie: Inwestycje w tworzenie, ulepszanie lub rozwijanie podstawowych usług lokalnych dla ludności wiejskiej, w tym rekreacji i kultury oraz powiązanej infrastruktury Budowa, przebudowa, modernizacja lub wyposażenie obiektów pełniących funkcje kulturalne oraz kształtowanie przestrzeni publicznej Budowa przebudowa, modernizacja lub wyposażenie targowiska lub obiektu budowlanego przeznaczonego na cele promocji lokalnych produktów i usług. Działanie 6.9: Inwestycje w rozwój obszarów leśnych i poprawę żywotności lasów Poddziałanie: Zalesianie i tworzenie terenów zalesionych. Działanie 6.10: Tworzenie grup i organizacji producentów Poddziałanie: Tworzenie grup i organizacji producentów w sektorze rolnym i leśnym. Działanie 6.11: Działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne Poddziałanie: Płatności w ramach zobowiązań rolno-środowiskowo-klimatycznych Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone Pakiet 2. Ochrona gleb i wód Pakiet 3. Zachowanie i reintrodukcja sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych Pakiet 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura Pakiet 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura Poddziałanie: Wsparcie ochrony i zrównoważonego użytkowania oraz rozwoju zasobów genetycznych w rolnictwie Pakiet 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie Pakiet 7. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie. Działanie 6.12: Rolnictwo Ekologiczne Płatności w okresie konwersji na rolnictwo ekologiczne. 175

176 W ramach poddziałania 12.1 Płatności w okresie konwersji na rolnictwo ekologiczne zostaną wyodrębnione następujące typy operacji (pakiety): Pakiet 1. Uprawy rolnicze w okresie konwersji; Pakiet 2. Uprawy warzywne w okresie konwersji; Pakiet 3. Uprawy zielarskie w okresie konwersji; Pakiet 4. Uprawy sadownicze w okresie konwersji; Pakiet 5. Uprawy paszowe w okresie konwersji Płatności w celu utrzymania rolnictwa ekologicznego. W ramach poddziałania 12.2 Płatności w okresie konwersji na rolnictwo ekologiczne zostaną wyodrębnione następujące typy operacji (pakiety): Pakiet 1. Uprawy rolnicze w okresie konwersji Pakiet 2. Uprawy warzywne w okresie konwersji Pakiet 3. Uprawy zielarskie w okresie konwersji Pakiet 4. Uprawy sadownicze w okresie konwersji Pakiet 5. Uprawy paszowe w okresie konwersji Działanie 6.13: Płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami Działanie 6.14: Współpraca Poddziałanie: Wsparcie na rzecz rozwoju nowych produktów, praktyk, procesów i technologii w sektorze rolno-spożywczym poprzez współpracę w ramach grup operacyjnych na rzecz innowacji (EPI). Działanie 6.15: LEADER Poddziałanie Wsparcie przygotowawcze Poddziałanie Realizacja operacji w ramach lokalnych strategii rozwoju Poddziałanie: Wdrażanie projektów współpracy Poddziałanie: Koszty bieżące Poddziałanie: Aktywizacja. Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata Województwo małopolskie posiada Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata , który wyznaczył osie priorytetowe: OŚ PRIORYTETOWA 1. GOSPODARKA WIEDZY Cel tematyczny: 1. Wzmacnianie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji. 176

177 Priorytety inwestycyjne: 1.1 udoskonalanie infrastruktury badań i innowacji i zwiększanie zdolności do osiągnięcia doskonałości w zakresie badań i innowacji oraz wspieranie ośrodków kompetencji, w szczególności tych, które leżą w interesie Europy. 1.2 promowanie inwestycji przedsiębiorstw w badania i innowacje, rozwijanie powiązań i synergii między przedsiębiorstwami, ośrodkami badawczo-rozwojowymi i sektorem szkolnictwa wyższego, w szczególności promowanie inwestycji w zakresie rozwoju produktów i usług, transferu technologii, innowacji społecznych, ekoinnowacji, zastosowań w dziedzinie usług publicznych, tworzenia sieci, pobudzania popytu, klastrów i otwartych innowacji poprzez inteligentną specjalizację, oraz wspieranie badań technologicznych i stosowanych, linii pilotażowych, działań w zakresie wczesnej walidacji produktów, zaawansowanych zdolności produkcyjnych i pierwszej produkcji, w szczególności w dziedzinie kluczowych technologii wspomagających, oraz rozpowszechnianie technologii o ogólnym przeznaczeniu. OŚ PRIORYTETOWA 2. CYFROWA MAŁOPOLSKA Cel tematyczny: 2. Zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjnokomunikacyjnych. Priorytet inwestycyjny: 2.3 Wzmocnienie zastosowań TIK dla e-administracji, e-uczenia się, e-włączenia społecznego, e-kultury i e-zdrowia. OŚ PRIORYTETOWA 3. PRZEDSIĘBIORCZA MAŁOPOLSKA Cel tematyczny: 3. Wzmocnienie konkurencyjności MŚP. Priorytety inwestycyjne: 3.1 Promowanie przedsiębiorczości, w szczególności poprzez ułatwienie gospodarczego wykorzystania nowych pomysłów oraz sprzyjanie tworzeniu nowych firm, w tym również poprzez inkubatory przedsiębiorczości. 3.2 Opracowanie i wdrażanie nowych modeli biznesowych dla MŚP, w szczególności w celu umiędzynarodowienia. 3.3 Wspieranie tworzenia i poszerzania zaawansowanych zdolności w zakresie rozwoju produktów i usług. OŚ PRIORYTETOWA 4. REGIONALNA POLITYKA ENERGETYCZNA Cel tematyczny: 3. Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach. Priorytety inwestycyjne: 4.1 Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. 177

178 4.3 Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych, i w sektorze mieszkaniowym. 4.5 Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu. OŚ PRIORYTETOWA 5. OCHRONA ŚRODOWISKA Cel tematyczny: 5.1. Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobieganie ryzyku i zarządzanie ryzykiem. Priorytet inwestycyjny Wspieranie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje zagrożeń przy jednoczesnym zwiększeniu odporności na klęski i katastrofy i rozwijaniu systemów zarządzania klęskami i katastrofami. Cel tematyczny: 5.2. Zachowanie i ochrona środowiska oraz promowanie efektywnego gospodarowania zasobami. Priorytety inwestycyjne: Inwestowanie w sektor gospodarki odpadami celem wypełnienia zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych określonych przez państwa członkowskie Inwestowanie w sektor gospodarki wodnej celem wypełnienia zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych, określonych przez państwa członkowskie. OŚ PRIORYTETOWA 6. DZIEDZICTWO REGIONALNE Cel tematyczny: 6. Podniesienie atrakcyjności i konkurencyjności regionu w oparciu o zasoby dziedzictwa regionalnego. Priorytety inwestycyjne: 6.3. Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego Ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program Natura 2000 i zieloną infrastrukturę Podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast, rekultywację i dekontaminację terenów poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza i propagowanie działań służących zmniejszeniu hałasu. Cel tematyczny: 8. Promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wsparcie mobilności pracowników. Priorytet inwestycyjny: 8.2 Wspieranie wzrostu gospodarczego sprzyjającego zatrudnieniu poprzez rozwój potencjału endogenicznego, jako elementu strategii terytorialnej dla określonych obszarów, w tym poprzez 178

179 przekształcanie upadających regionów przemysłowych i zwiększenie dostępu do określonych zasobów naturalnych i kulturalnych oraz ich rozwój. OŚ PRIORYTETOWA 7. INFRASTRUKTURA TRANSPORTOWA Cel tematyczny: 7. Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszej infrastruktury sieciowej. Priorytety inwestycyjne: 7.2 Zwiększanie mobilności regionalnej poprzez łączenie węzłów drugorzędnych i trzeciorzędnych z infrastrukturą TEN-T, w tym z węzłami multimodalnymi. 7.3 Rozwój i usprawnienie przyjaznych środowisku (w tym o obniżonej emisji hałasu) i niskoemisyjnych systemów transportu, w tym śródlądowych dróg wodnych i transportu morskiego, portów, połączeń multimodalnych oraz infrastruktury portów lotniczych, w celu promowania zrównoważonej mobilności regionalnej i lokalnej. 7.4 Rozwój i rehabilitacja kompleksowych, wysokiej jakości i interoperacyjnych systemów transportu kolejowego oraz propagowanie działań służących zmniejszeniu hałasu. OŚ PRIORYTETOWA 8. RYNEK PRACY Cel tematyczny: 8. Promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wsparcie mobilności pracowników. Priorytety inwestycyjne: 8.5 Dostęp do zatrudnienia dla osób poszukujących pracy i osób biernych zawodowo, w tym długotrwale bezrobotnych oraz oddalonych od rynku pracy, także poprzez lokalne inicjatywy na rzecz zatrudnienia oraz wspieranie mobilności pracowników. 8.7 Praca na własny rachunek, przedsiębiorczość oraz tworzenie nowych miejsc pracy. 8.8 Równość mężczyzn i kobiet we wszystkich dziedzinach, w tym dostęp do zatrudnienia, rozwój kariery, godzenie życia zawodowego i prywatnego oraz promowanie równości wynagrodzeń za taką samą pracę. 8.9 Przystosowanie pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców do zmian Aktywne i zdrowe starzenie się. OŚ PRIORYTETOWA 9. REGION SPÓJNY SPOŁECZNIE Cel tematyczny: 9. Promowanie włączenia społecznego, walka z ubóstwem i wszelką dyskryminacją. Priorytety inwestycyjne: 9.4 Aktywne włączenie, w tym z myślą o promowaniu równych szans oraz aktywnego uczestnictwa i zwiększaniu szans na zatrudnienie. 9.7 Ułatwianie dostępu do przystępnych cenowo, trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym. 9.8 Wspieranie przedsiębiorczości społecznej i integracji zawodowej w przedsiębiorstwach społecznych oraz ekonomii społecznej i solidarnej w celu ułatwiania dostępu do zatrudnienia. OŚ PRIORYTETOWA 10. WIEDZA I KOMPETENCJE Cel tematyczny: 179

180 10. Inwestowanie w kształcenie, szkolenie oraz szkolenie zawodowe na rzecz zdobywania umiejętności i uczenia się przez cale życie. Priorytety inwestycyjne: 10.1 Ograniczenie i zapobieganie przedwczesnemu kończeniu nauki szkolnej oraz zapewnianie równego dostępu do dobrej jakości wczesnej edukacji elementarnej oraz kształcenia podstawowego, gimnazjalnego i ponadgimnazjalnego, z uwzględnieniem formalnych, nieformalnych i pozaformalnych ścieżek kształcenia umożliwiających ponowne podjęcie kształcenia i szkolenia Wyrównywanie dostępu do uczenia się przez całe życie o charakterze formalnym, nieformalnym i pozaformalnym wszystkich grup wiekowych, poszerzanie wiedzy, podnoszenie umiejętności i kompetencji siły roboczej oraz promowanie elastycznych ścieżek kształcenia, w tym poprzez doradztwo zawodowe i potwierdzanie nabytych kompetencji. 10.3bis Lepsze dostosowanie systemów kształcenia i szkolenia do potrzeb rynku pracy, ułatwianie przechodzenia z etapu kształcenia do etapu zatrudnienia oraz wzmacnianie systemów kształcenia i szkolenia zawodowego i ich jakości, w tym poprzez mechanizmy prognozowania umiejętności, dostosowania programów nauczania oraz tworzenia i rozwoju systemów uczenia się poprzez praktyczną naukę zawodu realizowaną w ścisłej współpracy z pracodawcami. OŚ PRIORYTETOWA 11. REWITALIZACJA PRZESTRZENI REGIONALNEJ Cel tematyczny: 11. Ograniczenie problemów społecznych w miastach i na obszarach wiejskich. Priorytet inwestycyjny: Wspieranie rewitalizacji fizycznej, gospodarczej i społecznej ubogich społeczności i obszarów miejskich i wiejskich. OŚ PRIORYTETOWA 12. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA Cel tematyczny: 12. Zwiększona dostępność do wybranych usług społecznych w zakresie ochrony zdrowia i edukacji. Priorytet inwestycyjny Inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną, które przyczyniają się do rozwoju krajowego, regionalnego i lokalnego, zmniejszania nierówności w zakresie stanu zdrowia oraz przejścia z usług instytucjonalnych do usług na poziomie społeczności lokalnych. OŚ PRIORYTETOWA 13. POMOC TECHNICZNA Cele szczegółowe osi oraz oczekiwane rezultaty: cel główny zostanie osiągnięty poprzez realizację celów szczegółowych: 1. Wsparcie obsługi poszczególnych etapów zarządzania i wdrażania programu dla zagwarantowania maksymalnej efektywności i przejrzystości. 2. Upowszechnienie wiedzy na temat programu i korzyści z niego płynących dla całego regionu i jego mieszkańców. 3. Wsparcie przygotowania projektów, które potencjalnie będą mogły ubiegać się o dofinansowanie ze środków UE. Osiągnięcie powyższych celów powinno przynieść następujące rezultaty: 180

181 1. Zapewnienie odpowiedniego potencjału instytucji odpowiedzialnych za przygotowanie, zarządzanie, wdrażanie, certyfikację, monitorowanie, ocenę oraz kontrolę i audyt operacji finansowanych ze środków programu. 2. Zapewnienie prowadzenia działań informacyjnych i promocyjnych. 3. Zapewnienie skuteczności beneficjentów w aplikowaniu o dofinansowanie. PROGRAMY OPERACYJNE PERSPEKTYWY Pomoc finansowa z Funduszy Europejskich, z której Polska będzie korzystała w latach , będzie przyznawana w ramach poszczególnych programów pomocowych - tzw. programów operacyjnych. Każdy z programów pomocowych określa, na jakie typy różnorodnych przedsięwzięć przewiduje się udzielanie wsparcia finansowego, a jednocześnie określa podmioty, które mogą ubiegać się o dotacje. O uzyskanie dotacji z Funduszy Europejskich można ubiegać się z programów: 16 REGIONALYCH PROGRAMÓW OPERACYJNYCH - programy, które określają działania i obszary wsparcia w nowej perspektywie finansowej Ponownie realizowane będzie 16 programów operacyjnych, w tym jeden przejściowy program operacyjny dla województwa mazowieckiego, które jako jedyny region Polski nie zalicza się do regionów słabo rozwiniętych. PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO - Cechą charakterystyczną PO Infrastruktura i Środowisko jest integralne ujęcie problematyki podstawowej infrastruktury, która obejmuje infrastrukturę techniczną i zasadnicze elementy infrastruktury społecznej. Punktem wyjścia dla tak zakreślonego zakresu programu jest zasada maksymalizacji efektów rozwojowych, uwarunkowana komplementarnym potraktowaniem sfery technicznej i społecznej w jednym nurcie programowym i realizacyjnym. Dla zwiększenia inwestycji, spójności terytorialnej i atrakcyjności regionów nie wystarczy zapewnienie tylko dobrej i sprawnej infrastruktury transportowej, ponieważ nie zachęci ona potencjalnych inwestorów do tworzenia nowych miejsc pracy żeby stworzyć warunki dla zatrudnienia w danym regionie wysoko kwalifikowanych specjalistów, inwestycjom transportowym muszą towarzyszyć inwestycje w infrastrukturę ochrony środowiska, energetyki, kultury, szkolnictwa wyższego, czy zdrowia. Zgodnie z celem głównym programu wybór priorytetów oraz działań odpowiada obszarom, które mają podstawowe znaczenie dla wzrostu atrakcyjności Polski i jej regionów. Są to: OŚ PRIORYTETOWA I: ZMNIEJSZENIE EMISYJNOŚCI GOSPODARKI PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.1 Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.2 Promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.3 Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych, i w sektorze mieszkaniowym PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.4 Rozwijanie i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji działających na niskich i średnich poziomach napięcia 181

182 PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.5 Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.7 Promowanie wykorzystywania wysokosprawnej Kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe OŚ PRIORYTETOWA II: OCHRONA ŚRODOWISKA, W TYM ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU PRIORYTET INWESTYCYJNY 5.2 Wspieranie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje zagrożeń przy jednoczesnym zwiększeniu odporności na klęski i katastrofy i rozwijaniu systemów zarządzania klęskami i katastrofami PRIORYTET INWESTYCYJNY 6.1 Inwestowanie w sektor gospodarki odpadami celem wypełnienia zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych określonych przez państwa członkowskie PRIORYTET INWESTYCYJNY 6.2. Inwestowanie w sektor gospodarki wodnej celem wypełnienia zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych, określonych przez państwa członkowskie PRIORYTET INWESTYCYJNY 6.4. Ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program Natura 2000 i zieloną infrastrukturę PRIORYTET INWESTYCYJNY 6.5 Podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast, rekultywację i dekontaminację terenów poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza i propagowanie działań służących zmniejszeniu hałasu. OŚ PRIORYTETOWA III: ROZWÓJ INFRASTRUKTURY TRANSPORTOWEJ PRZYJAZNEJ DLA ŚRODOWISKA I WAŻNEJ W SKALI EUROPEJSKIEJ PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.5. Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu PRIORYTET INWESTYCYJNY 7.1 Wspieranie multimodalnego jednolitego europejskiego obszaru transportu poprzez inwestycje w TEN-T PRIORYTET INWESTYCYJNY 7.3 Rozwój i usprawnianie przyjaznych środowisku (w tym o obniżonej emisji hałasu) i niskoemisyjnych systemów transportu, w tym śródlądowych dróg wodnych i transportu morskiego, portów, połączeń multimodalnych oraz infrastruktury portów lotniczych, w celu promowania zrównoważonej mobilności regionalnej i lokalnej 182

183 PRIORYTET INWESTYCYJNY 7.4 Rozwój i rehabilitacja 67 kompleksowych, wysokiej jakości i interoperacyjnych systemów transportu kolejowego wysokiej jakości oraz propagowanie działań służących zmniejszaniu hałasu OŚ PRIORYTETOWA IV: ZWIĘKSZENIE DOSTĘPNOŚCI DO TRANSPORTOWEJ SIECI EUROPEJSKIEJ PRIORYTET INWESTYCYJNY 7.1 Wspieranie multimodalnego jednolitego europejskiego obszaru transportu poprzez inwestycje w TEN-T. PRIORYTET INWESTYCYJNY 7.2 Zwiększanie mobilności regionalnej poprzez łączenie węzłów drugorzędnych i trzeciorzędnych z infrastrukturą TEN-T, w tym z węzłami multimodalnymi. OŚ PRIORYTETOWA V: POPRAWA BEZPIECZEŃSTWA ENERGETYCZNEGO PRIORYTET INWESTYCYJNY 7.5 Zwiększenie efektywności energetycznej i bezpieczeństwa dostaw poprzez rozwój inteligentnych systemów dystrybucji, magazynowania i przesyłu energii oraz poprzez integrację rozproszonego wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych. OŚ PRIORYTETOWA VI: OCHRONA I ROZWÓJ DZIEDZICTWA KULTUROWEGO PRIORYTET INWESTYCYJNY 6.3 Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego. OŚ PRIORYTETOWA VII: WZMOCNIENIE STRATEGICZNEJ INFRASTRUKTURY OCHRONY ZDROWIA PRIORYTET INWESTYCYJNY 9.1 Inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną, które przyczyniają się do rozwoju krajowego, regionalnego i lokalnego, zmniejszania nierówności w zakresie stanu zdrowia, promowanie włączenia społecznego poprzez lepszy dostęp do usług społecznych, kulturalnych i rekreacyjnych oraz przejścia z usług instytucjonalnych do usług na poziomie społeczności lokalnych. OŚ PRIORYTETOWA VIII: POMOC TECHNICZNA PROGRAM OPERACYJNY INTELIGENTNY ROZWÓJ - Program Operacyjny Inteligentny Rozwój w ramach nowej perspektywy finansowej , planowany jest jako następca realizowanego w latach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Jest to program, na który kładziony jest istotny nacisk z punktu widzenia jego znaczenia dla rozwoju gospodarki, a także wdrażania innowacji oraz wsparcia dla rozwoju sfery B+R i jej integracji z sektorem przedsiębiorstw. PO Inteligentny Rozwój służy pobudzaniu popytu przedsiębiorstw na innowacje i prace badawczo-rozwojowe, a dzięki temu promuje projekty, ukierunkowane na badania naukowe i rozwój technologiczny, przy jednoczesnym podnoszeniu konkurencyjności sektora MSP poprzez promowanie przedsiębiorczości i nowych pomysłów oraz opracowywanie i wdrażanie nowych modeli biznesowych, także pod kątem internacjonalizacji. Kluczowe osie priorytetowe programu operacyjnego: OŚ PRIORYTETOWA I: WSPARCIE PROWADZENIA PRAC B+R PRZEZ PRZEDSIĘBIORSTWA ORAZ KONSORCJA NAUKOWO-PRZEMYSŁOWE 183

184 Cel szczegółowy 1. Pobudzenie aktywności przedsiębiorstw w zakresie prowadzenia działalności B+R. OŚ PRIORYTETOWA II: WSPARCIE INNOWACJI W PRZEDSIĘBIORSTWACH Cel szczegółowy 2. Zwiększenie nakładów polskich przedsiębiorstw na działalność innowacyjną. Cel szczegółowy 3. Rozwój rynku kapitału podwyższonego ryzyka. OŚ PRIORYTETOWA III: WSPARCIE OTOCZENIA I POTENCJAŁU INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW Cel szczegółowy 4. Zwiększenie potencjału przedsiębiorstw do prowadzenia działalności innowacyjnej. Cel szczegółowy 5. Wzrost umiędzynarodowienia działalności przedsiębiorstw. Cel szczegółowy 6. Rozwój współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami w celu tworzenia rozwiązań innowacyjnych. OŚ PRIORYTETOWA IV: ZWIĘKSZENIE POTENCJAŁU NAUKOWO-BADAWCZEGO Cel szczegółowy 7.Wzmocnienie współpracy pomiędzy jednostkami naukowymi a przedsiębiorstwami oraz sektorem publicznym. OŚ PRIORYTETOWA: POMOC TECHNICZNA PO IR Cel szczegółowy 8: Wsparcie procesu zarządzania i wdrażania programu Cel szczegółowy 9: Zapewnienie informacji, promocji i doradztwa w ramach programu. PROGRAM OPERACYJNY WIEDZA, EDUKACJA, ROZWÓJ - celem programu jest wzrost poziomu zatrudnienia oraz spójności społecznej, a także poprawa funkcjonowania administracji publicznej. Interwencja podejmowana z poziomu krajowego koncentrować się będzie przede wszystkim na rozwiązaniach systemowych, projektach pilotażowych oraz działaniach o zasięgu ogólnokrajowym. OŚ PRIORYTETOWA I: OSOBY MŁODE NA RYNKU PRACY PRIORYTET INWESTYCYJNY 8.6 Trwała integracja na rynku pracy ludzi młodych, w szczególności tych, którzy nie pracują, nie kształcą się ani nie szkolą, w tym ludzi młodych zagrożonych wykluczeniem społecznym i ludzi młodych wywodzących się ze środowisk marginalizowanych, także poprzez wdrażanie gwarancji dla młodzieży. CELE SZCZEGÓŁOWE PI Poprawa sytuacji osób młodych do 24 r.ż. bez pracy 2. Zwiększenie przedsiębiorczości osób młodych do 29 r.ż. bez pracy z wykorzystaniem instrumentów zwrotnych OCZEKIWANE EFEKTY PI Nabycie kompetencji lub uzyskanie kwalifikacji przez osoby młode do 24 r.ż. 7. Zwiększenie liczby nowoutworzonych przedsiębiorstw założonych przez osoby młode do 29 r.ż., z wykorzystaniem instrumentów zwrotnych OŚ PRIORYTETOWA II: EFEKTYWNE POLITYKI PUBLICZNE DLA RYNKU PRACY, GOSPODARKI I EDUKACJI 184

185 PRIORYTET INWESTYCYJNY 8.8 Równość mężczyzn i kobiet we wszystkich dziedzinach, w tym dostęp do zatrudnienia, rozwój kariery, godzenie życia zawodowego i prywatnego oraz promowanie równości wynagrodzeń za taką samą pracę. CELE SZCZEGÓŁOWE PI 8.8 Tworzenie warunków dla wyrównywania szans płci na rynku pracy OCZEKIWANE EFEKTY PI 8.8 Upowszechnienie rozwiązań mających na celu zwiększenie aktywności zawodowej opiekunów dzieci w wieku do lat 3 PRIORYTET INWESTYCYJNY 8.9 Przystosowanie pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców do zmian CELE SZCZEGÓŁOWE PI Podniesienie jakości zarządzania rozwojem przedsiębiorstw 2. Poprawa efektywności systemu wczesnego ostrzegania i szybkiego reagowania przedsiębiorstw na zmiany gospodarcze OCZEKIWANE EFEKTY PI Wzrost świadomości przedsiębiorców (właściciele i kadra zarządzająca) podejmujących działania w zakresie zarządzania rozwojem swojego przedsiębiorstwa. 2. Funkcjonowanie kompleksowego i spójnego systemu wczesnego ostrzegania i szybkiego reagowania przedsiębiorstw na zmiany gospodarcze. OŚ III: SZKOLNICTWO WYŻSZE DLA GOSPODARKI I ROZWOJU PRIORYTET INWESTYCYJNY 10.2 Poprawa jakości, skuteczności i dostępności szkolnictwa wyższego oraz kształcenia na poziomie równoważnym w celu zwiększenia udziału i poziomu osiągnięć, zwłaszcza w przypadku grup w niekorzystnej sytuacji CELE SZCZEGÓŁOWE PI Zapewnienie kształcenia na poziomie wyższym odpowiadającego potrzebom gospodarki, rynku pracy i społeczeństwa. 2. Podniesienie jakości studiów doktoranckich i zapewnienie ich uczestnikom właściwych warunków Rozwoju. 3. Zwiększenie otwartości i mobilności międzynarodowej szkolnictwa wyższego. 4. Poprawa jakości dydaktyki i rozwój systemów zarządzania w uczelniach. 5. Rozwój kształcenia przeddyplomowego na kierunkach medycznych, w szczególności poprzez rozwój umiejętności praktycznych studentów tych kierunków. OCZEKIWANE EFEKTY PI Zwiększenie szans na zatrudnienie absolwentów szkół wyższych w obszarach kluczowych dla gospodarki, rynku pracy i społeczeństwa. 2. Zwiększenie dostępu do wysokiej jakości studiów doktoranckich. 3. Zapewnienie dostępności międzynarodowych programów kształcenia dla studentów polskich i zagranicznych. 4. Nabycie kompetencji dydaktycznych lub zarządczych przez kadry uczelni. 5. Nabycie kompetencji przez osoby kształcące się na kierunkach medycznych. OŚ IV: INNOWACJE SPOŁECZNE I WSPÓŁPRACA PONADNARODOWA PRIORYTETY INWESTYCYJNE realizowane w ramach innowacji społecznych: 185

186 Lista priorytetów zostanie doprecyzowana przez Instytucję Zarządzającą na etapie wdrażania i będzie powiązana z obszarami innowacji społecznych. Szczegółowe obszary wskazujące na zakres interwencji zostaną określone na etapie wdrażania z uwzględnieniem konsultacji z podmiotami odpowiedzialnymi za realizację poszczególnych polityk sektorowych i partnerami społeczno-gospodarczymi oraz organizacjami pozarządowymi. Zakres wsparcia może być również warunkowany ustaleniami państw członkowskich zainteresowanych skoordynowanym podejściem na poziomie UE do współpracy ponadnarodowej. CELE SZCZEGÓŁOWE (DLA INNOWACJI SPOŁECZNYCH): Zwiększenie wykorzystania innowacji społecznych na rzecz poprawy skuteczności polityk publicznych. OCZEKIWANE EFEKTY (DLA INNOWACJI SPOŁECZNYCH): Zwiększenie dostępności do innowacji społecznych. PRIORYTETY INWESTYCYJNE REALIZOWANE W RAMACH DZIAŁAŃ WSPÓŁPRACY PONADNARODOWEJ: CELE SZCZEGÓŁOWE (DLA DZIAŁAŃ WSPÓŁPRACY PONADNARODOWEJ): Rozwój współpracy polskich podmiotów z partnerami zagranicznymi OCZEKIWANE EFEKTY: (DLA DZIAŁAŃ WSPÓŁPRACY PONADNARODOWEJ): Zwiększenie liczby podmiotów współpracujących z partnerami zagranicznymi OŚ PRIORYTETOWA V: POMOC TECHNICZNA CELE SZCZEGÓŁOWE I OCZEKIWANE REZULTATY 1. Wzmocnienie efektywności procesów wdrażania PO WER i wykorzystania środków EFS poprzez: - zapewnienie optymalnego potencjału administracyjnego instytucji systemu PO WER poprzez wsparcie procesu zarządzania, wdrażania, monitorowania oraz kontroli i audytu, - wsparcie procesu ewaluacji, informacji oraz promocji PO WER pod kątem administracyjnym, organizacyjnym i finansowym. 2. Zapewnienie efektywności działań o charakterze koordynacyjnym w zakresie wdrażania EFS w Polsce w latach oraz celów tematycznych 8 10, określonych w rozporządzeniu ogólnym dla polityki spójności na lata w obszarze monitorowania, ewaluacji, systemu wyboru projektów oraz ponoszenia wydatków w ramach EFS. PROGRAM OPERACYJNY POLSKA CYFROWA - Celem jest wzmocnienie cyfrowych podstaw rozwoju kraju. Zgodnie z Umową Partnerstwa podstawami tymi są: szeroki dostęp do szybkiego internetu, efektywne i przyjazne użytkownikom e-usługi publiczne oraz stale rosnący poziom kompetencji cyfrowych społeczeństwa. OŚ PRIORYTETOWA I. POWSZECHNY DOSTĘP DO SZYBKIEGO INTERNETU 2.1 Poszerzenie dostępu do sieci szerokopasmowych, rozwój sieci o wysokiej przepustowości i wspieranie przyjęcia nowych technologii i sieci w gospodarce cyfrowej. Cel szczegółowy 1: Ograniczenie terytorialnych różnic w możliwości dostępu do szerokopasmowego Internetu o wysokich przepustowościach. OŚ PRIORYTETOWA II. E-ADMINISTRACJA I OTWARTY URZĄD 2.3 Wzmacnianie zastosowania technologii komunikacyjno-informacyjnych dla e-administracji, e-learningu, e-integracji, e-kultury i e-zdrowia. Cel szczegółowy 2: Podniesienie dostępności i jakości e-usług publicznych. Cel szczegółowy 3: Poprawa cyfrowej efektywności urzędów. Cel szczegółowy 4: Zwiększenie dostępności i wykorzystania informacji sektora publicznego. 186

187 OŚ PRIORYTETOWA III. CYFROWA AKTYWIZACJA SPOŁECZEŃSTWA Cel szczegółowy 5: E-integracja i e-aktywizacja na rzecz zwiększenia aktywności oraz jakości korzystania z Internetu. Cel szczegółowy 6: Pobudzanie potencjału uzdolnionych programistów dla zwiększenia zastosowania rozwiązań cyfrowych w gospodarce i administracji. OŚ PRIORYTETOWA IV. POMOC TECHNICZNA Cel szczegółowy 7: Wsparcie procesu zarządzania i wdrażania programu. Cel szczegółowy 8: Informacja, promocja i doradztwo. 187

188 XI. DELIMITACJA OBSZARÓW ROZWOJOWYCH. Delimitacja obszarów rozwojowych to wyznaczenie strategicznych obszarów zintegrowanego rozwoju Gminy Bochnia w perspektywie lat Delimitacja została przeprowadzona w oparciu o analizę danych statystycznych Gminy Bochnia w sferze przestrzennej, gospodarczej i społecznej. Przy wyborze obszarów rozwojowych szczególną uwagę poświęcono zidentyfikowanym problemom w tych sferach. Problemy w sferze przestrzennej: Brak kompleksowo rozwiązanej gospodarki ściekowej w gminie. Zagrożenie powodziowe na terenie gminy. Brak inwestycji w odnawialne źródła energii jako alternatywy dla tradycyjnych mediów grzewczych. Słaby rozwój bazy turystycznej. Występowanie osuwisk czynnych na terenie Gminy Zły stan dróg. Przestarzałe technologie w oczyszczalniach ścieków. Ograniczony dostęp do podstawowych usług publicznych w dziedzinie zdrowia, edukacji, sportu, kultury i kultury fizycznej. Niedostosowanie rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, szczególnie obsługi komunikacyjnej, sieci drogowej, ciągów i przejść pieszych. Deficyt i niska jakość zagospodarowania terenów publicznych szczególnie ścieżek rowerowych, placów zbaw, siłowni zewnętrznych. Problemy w sferze gospodarczej: Brak zakładów przemysłowych. Brak wystarczającego kapitału na inwestycje. Brak instrumentów wspierających przedsiębiorczość. Słaba integracja lokalnych wytwórców. Brak pełnego uzbrojenia na terenach inwestycyjnych. Brak nowych zakładów pracy. Brak zachęt dla rodzimych firm. Znaczna emigracja zarobkowa. Niski poziom innowacyjności sektora MŚP. Słaby standard sieci dróg lokalnych. Słabo rozwinięta sfera infrastruktury turystycznej. Niski stopień przedsiębiorczości połączony ze słabą kondycją lokalnych przedsiębiorstw, wynikającą z ich małego potencjału ekonomicznego poniżej przeciętnej regionalnej wartości składników majątkowych, wysokości eksportu i importu produktu i usług. 188

189 Problemy w sferze społecznej: Starzejące się społeczeństwo. Zwiększenie dysproporcji w dochodach mieszkańców gminy. Ograniczony dostęp do specjalistycznej opieki medycznej. Niezadowalająca pod względem ilościowym i jakościowym oferta miejsc pracy w stosunku do potrzeb. Migracja ludności w tym młodzieży (w szczególności wykształconej) do większych ośrodków miejskich i za granice kraju. Niedostateczna dbałość o estetykę otoczenia. Niemożność znalezienia pracy przez osoby deklarujące chęć i zdolne do podjęcia zatrudnienia. Problemy edukacyjne wynikające z niezadowalających wyników w nauce (wyniki testów i ocen rocznych). Niski kapitał społeczny oznaczający słabo wykształcone relacje wewnątrz społeczności lokalnej, czyli poziom zaufania, zasady współżycia społecznego, zdolność do współdziałania. Niewystarczająca aktywność mieszkańców w podejmowaniu inicjatyw związanych z życiem społecznym, kulturalnym i gospodarczym gminy Przy wyborze obszarów rozwojowych brano pod uwagę także cele strategiczne i operacyjne dokumentów strategicznych określających poziom rozwoju Małopolski i kraju. Wnikliwie analizowane były również dotychczasowe doświadczenia i trendy rozwojowe Gminy Bochnia oraz opinie mieszkańców zebrane w trakcie warsztatów strategicznych, spotkań konsultacyjnych i badań ankietowych. Efektem tych prac był wybór 7 obszarów rozwojowych dla których spozycjonowane zostały cele strategiczne, a do celów strategicznych, cele operacyjne oraz szczegółowe zadania inwestycyjne i społeczne do realizacji przez Gminę Bochnia w perspektywie lat Zadania inwestycyjne i społeczne podzielone zostały na 2 grupy: Grupa I zadania strategiczne realizowane w wymiarze całej Gminy, które zawarte zostały w Strategii Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Bochnia i dla których zostały przygotowane modele finansowe ze wskazaniem konkretnych instrumentów finansowych z których mogą być sfinansowane. Grupa II zadania operacyjne inwestycyjne i społeczne realizowane w wymiarze każdego z 31 sołectw na ternie Gminy Bochnia: 1. Baczków 2. Bessów 3. Bogucice 4. Brzeźnica 5. Buczyna 6. Cerekiew 7. Chełm 8. Cikowice 9. Damienice 10. Dąbrowica 11. Gawłów 189

190 12. Gierczyce 13. Gorzków 14. Grabina 15. Krzyżanowice 16. Łapczyca 17. Majkowice 18. Moszczenica 19. Nieprześnia 20. Nieszkowice Małe 21. Nieszkowice Wielkie 22. Ostrów Szlachecki 23. Pogwizdów 24. Proszówki 25. Siedlec 26. Słomka 27. Stanisławice 28. Stradomka 29. Wola Nieszkowska 30. Zatoka 31. Zawada OBSZARY ROZWOJOWE GMINY BOCHNIA: OBSZAR I: INFRASTRUKTURA, ŚRODOWISKO I DOSTĘPNOŚĆ OBSZAR II: HANDEL I GOSPODARKA TURYSTYCZNA OBSZAR III: PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I WSPARCIE OTOCZENIA BIZNESU OBSZAR IV: KAPITAŁ LUDZKI I INNOWACJE SPOŁECZNE OBSZAR V: ODNOWA OBSZARÓW WIEJSKICH OBSZAR VI: KULTURA LUDOWA I DZIEDZICTWO KULTUROWE OBSZAR VII: MARKA I WIZERUNEK CELE STRATEGICZNE GMINY BOCHNIA PRZYPISANE DO OBSZARÓW STRATEGICZNYCH: CS 1. MODERNIZACJA INFARSTRUKTURY TECHNICZNEJ ORAZ PODNIESIENIE STANDARDÓW ŻYCIA MIESZAŃCÓW PRZY ZACHOWANIU WALORÓW PRZYRODNICZYCH KRAJOBRAZOWYCH I CYWILIZACYJNYCH 190

191 CS 2. WSPARCIE ROZWOJU SEKTORA ROLNICZEGO, HANDLU I TURYSTYKI CS 3. PODNIESIENIE KONKURENCYJNOŚCI I ATRAKCYJNOŚCI INWESTYCYJNEJ POPRZEZ TWORZENIE NOWYCH MIEJSC PRACY ORAZ WSPARCIE PRZEDSIĘBIORCZOŚCI CS 4. WSPIERANIE INNOWACYJNEGO MYŚLENIA ORAZ POTENCJAŁU LUDZKIEGO CS 5. REWITALIZACJA SFERY PRZESTRZENNEJ, GOSPODARCZEJ I SPOŁECZNEJ NA TERENIE GMINY CS 6. WYKORZYSTANIE KULTURY REGIONALNEJ ORAZ DZIEDZICTWA KULTUROWEGO JAKO POTENCJAŁU DO ROZWOJU NOWOCZESNEJ GMINY Z BOGATYMI TRADYCJAMI CS 7. KREOWANIE GMINY BOCHNIA JAKO GMINY TURYSTYCZNO-REKREACYJNEJ OTWARTEJ NA PRZEDSIĘBIORÓW I INWESTORÓW POWIĄZANIE CELÓW OPERACYJNYCH Z CELAMI STRATEGICZNYMI W POSZCZEGÓLNYCH OBSZARACH ROZWOJOWYCH OBSZAR I: INFRASTRUKTURA, ŚRODOWISKO I DOSTĘPNOŚĆ CS 1. MODERNIZACJA INFARSTRUKTURY TECHNICZNEJ ORAZ PODNIESIENIE STANDARDÓW ŻYCIA MIESZAŃCÓW PRZY ZACHOWANIU WALORÓW PRZYRODNICZYCH KRAJOBRAZOWYCH I CYWILIZACYJNYCH Cele operacyjne: Modernizacja i poprawa jakości dróg gminnych i dojazdowych. Budowa ciągów pieszych i ścieżek rowerowych na terenie gminy. Rozbudowa sieci wodociągowej. Budowa kanalizacji oraz modernizacja oczyszczalni ścieków na terenie Gminy Bochnia. Wzmocnienie ochrony przeciwpowodziowej na terenach zalewowych, poprzez inwestycje zapobiegające zagrożeniom. Prowadzenie racjonalnej gospodarki odpadami. Promowanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Podejmowanie działań zmierzających do rozbudowy sieci dostępu do Internetu szerokopasmowego. 191

192 OBSZAR II: HANDEL I GOSPODARKA TURYSTYCZNA CS 2. WSPARCIE ROZWOJU SEKTORA ROLNICZEGO, HANDLU I TURYSTYKI Cele operacyjne: Wsparcie potencjału rolniczego gminy. Wykorzystanie warunków glebowych do rozwoju rolnictwa tradycyjnego i ekologicznego. Wspieranie działań zwiększających jakość produkcji rolnej. Wsparcie działalności gospodarczej dotyczącej świadczenia usług rolniczych. Formowanie grup producenckich na terenie gminy. Wspieranie inicjatyw w zakresie przetwórstwa rolno spożywczego, poprzez organizację szkoleń i pomocy doradczej. Rozwój przedsiębiorczości pozarolniczej, z naciskiem na agroturystykę i powstanie gospodarstw o charakterze ekologicznym. Wspieranie handlu lokalnego poprzez inicjowanie akcji społecznych i włączenie się władz do tych akcji, np. Mieszkasz w Gminie Bochnia kupuj w Gminie Bochnia. OBSZAR III: PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I WSPARCIE OTOCZENIA BIZNESU CS 3. PODNIESIENIE KONKURENCYJNOŚCI I ATRAKCYJNOŚCI INWESTYCYJNEJ POPRZEZ TWORZENIE NOWYCH MIEJSC PRACY ORAZ WSPARCIE PRZEDSIĘBIORCZOŚCI Cele operacyjne: Rozwój stref aktywności gospodarczej sprzyjający inwestycjom na terenie gminy. Wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw na terenie gminy. Tworzenie nowych form działalności gospodarczej. Rozwój przedsiębiorczości poprzez wsparcie rzemiosła, handlu i usług. Wypracowanie systemu zachęt dla inwestorów zewnętrznych, którzy byliby zainteresowani realizacją inwestycji związanych z nowymi technologiami, gospodarką turystyczną i rzemiosłem. Rozwój społeczeństwa informacyjnego poprzez wykorzystanie nowoczesnych technologii. 192

193 OBSZAR IV: KAPITAŁ LUDZKI I INNOWACJE SPOŁECZNE CS 4. WSPIERANIE INNOWACYJNEGO MYŚLENIA ORAZ POTENCJAŁU LUDZKIEGO Cele operacyjne: Zwiększenie dostępności informacji i poprawa jakości komunikacji w sferze publicznej. Wspieranie działań zwiększających dostępność do usług medycznych na terenie gminy. Podniesienie jakości i dostępności edukacyjnej. Podjęcie działań zmierzających do budowy i modernizacji bazy sportowo rekreacyjnej na terenie gminy. Wdrażanie programów związanych z udzielaniem pomocy społecznej i przeciwdziałania patologiom społecznym. Poprawa zaplecza instytucjonalnego oraz warunków sprzyjających integracji społecznej i międzypokoleniowej. Utworzenie UNIWERSYTETU III wieku i propagowanie uczenia się przez całe życie. Wspieranie innowacyjnego myślenia. OBSZAR V: ODNOWA OBSZARÓW WIEJSKICH CS 5. REWITALIZACJA SFERY PRZESTRZENNEJ, GOSPODARCZEJ I SPOŁECZNEJ NA TERENIE GMINY Cele operacyjne: Poprawa warunków życia mieszkańców Gminy Bochnia w sferze przestrzennej, gospodarczej oraz społecznej. Poprawa warunków nauki oraz wychowania przedszkolnego. Rozwiązanie problemów komunikacyjnych. Podniesienie walorów estetycznych i funkcjonalnych przestrzeni publicznej. Rozwój infrastruktury przestrzeni publicznej. Zrównoważenie problemów ekologicznych na rewitalizowanym obszarze. Powstanie nowych miejsc pracy. Powstanie silnego produktu turystycznego i odpoczynku weekendowego. 193

194 OBSZAR VI: KULTURA LUDOWA I DZIEWDZICTWO KULTUROWE CS 6. WYKORZYSTANIE KULTURY REGIONALNEJ ORAZ DZIEDZICTWA KULTUROWEGO JAKO POTENCJAŁU DO ROZWOJU NOWOCZESNEJ GMINY Z BOGATYMI TRADYCJAMI Cele operacyjne: Promocja kultury polskiej i Polski poprzez kulturę ludową Gminy Bochnia. Podniesienie mobilności mieszkańców gminy w zakresie aktywnego i twórczego udziału w kulturze. Rozwój systemu wsparcia dla sektora kreatywnego oraz wspieranie przedsiębiorczości w kulturze. Upowszechnianie różnych form uczestnictwa w kulturze, szczególnie dla dzieci i młodzieży. Rozwój kształcenia artystycznego i systemu wsparcia talentów. Organizacja imprez kulturalno rekreacyjnych promujących i kultywujących kulturę i tradycję ludową. OBSZAR VII: MARKA I WIZERUNEK CS 7. KREOWANIE GMINY BOCHNIA JAKO GMINY TURYSTYCZNO-REKREACYJNEJ OTWARTEJ NA PRZEDSIĘBIORÓW I INWESTORÓW Cele operacyjne: Organizacja kiermaszy, wystaw, happeningów, spotkań, dyskusji związanych z budową marki Gminy Bochnia. Rozwój Centrum Kultury Czytelnictwa i Sportu w Bochni z siedzibą w Łapczycy, które zajmuje się upowszechnianiem kultury opartej na wartościach uniwersalnych, ożywieniem lokalnych i regionalnych tradycji kulturowych oraz upowszechnianie czytelnictwa, sportu i rekreacji. Udział w międzynarodowych i krajowych targach, wystawach, konferencjach i imprezach w trakcie, których prezentowane będą oferty gospodarcze, turystyczne i kulturalne Gminy Bochnia. 194

195 11.4. Zadania inwestycyjne Gminy Bochnia do realizacji w latach Zadania inwestycyjne do Strategii Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Bochnia na lata L.P. Tytuł zadania Szacunkowy koszt (PLN) Krótki opis Termin realizacji Źródła finansowania 1/A/SP Modernizacja i rozbudowa istniejącej oczyszczalni ścieków w miejscowości Łapczyca A. Gospodarka wodno-ściekowa Rozbudowa i modernizacja istniejącej oczyszczalni do przepustowości Q=1000m2/d PROW Działanie MO7 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich 2. RPO WM Os priorytetowa 5 Ochrona środowiska działanie Gospodarka wodno-kanalizacyjna SPR Typ projektu B: Budowa, rozbudowa, przebudowa oczyszczalni ścieków, w tym odwodnienie osadów ściekowych 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne Uwaga: wartość projektu nie

196 2/A/SP Modernizacja i rozbudowa istniejącej oczyszczalni ścieków w miejscowości Damienice Rozbudowa i modernizacja istniejącej oczyszczalni ścieków w Damienicach do przepustowości 600 m2, oraz likwidacja oczyszczalni ścieków w Stanisławicach 196 więcej niż 50% kosztów kwalifikowanych GPR 4. RPO WM Oś priorytetowa 11 Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne Uwaga: wartość projektu nie więcej niż 50% kosztów kwalifikowanych GPR 5. NFOŚiGW zakres programu: przedsięwzięcia dofinansowywane ze środków krajowych i zagranicznych z wyjątkiem przedsięwzięć uzyskujących wsparcie w ramach POIŚ Budżet gminy Bochnia PROW Działanie MO7 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich 2. RPO WM Os priorytetowa 5 Ochrona środowiska działanie Gospodarka wodno- kanalizacyjna SPR Typ projektu B: Budowa,

197 rozbudowa, przebudowa oczyszczalni ścieków, w tym odwodnienie osadów ściekowych 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne Uwaga: wartość projektu nie więcej niż 50% kosztów kwalifikowanych GPR 4. RPO WM Oś priorytetowa 11 Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne Uwaga: wartość projektu nie więcej niż 50% kosztów kwalifikowanych GPR 5. NFOŚiGW zakres programu: przedsięwzięcia dofinansowywane ze środków krajowych i zagranicznych z wyjątkiem przedsięwzięć uzyskujących wsparcie w ramach 197

198 3/A/SP Budowa oczyszczalni ścieków w Siedlcu i likwidacja istniejącej oczyszczalni Budowa oczyszczalni ścieków w Siedlcu i likwidacja istniejącej oczyszczalni. Likwidacja 2 oczyszczalni w Chełmie. 198 POIŚ Budżet gminy Bochnia PROW Działanie MO7 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich 2. RPO WM Os priorytetowa 5 Ochrona środowiska działanie Gospodarka wodno-kanalizacyjna SPR Typ projektu B: Budowa, rozbudowa, przebudowa oczyszczalni ścieków, w tym odwodnienie osadów ściekowych 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne Uwaga: wartość projektu nie więcej niż 50% kosztów kwalifikowanych GPR 4. RPO WM Oś priorytetowa 11 Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ A przebudowa, rozbudowa,

199 4/A/SP Kanalizacja Południe Wola Nieszkowska, Nieszkowice Wielkie, Nieprześnia, Zawada, Pogwizdów, Grabina Budowa sieci kanalizacyjnej : PVC Ø mb PVC Ø ,43 mb PE mb 3 Przepompownie modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne Uwaga: wartość projektu nie więcej niż 50% kosztów kwalifikowanych GPR 5. NFOŚiGW zakres programu: przedsięwzięcia dofinansowywane ze środków krajowych i zagranicznych z wyjątkiem przedsięwzięć uzyskujących wsparcie w ramach POIŚ Budżet gminy Bochnia PROW Działanie MO7 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich 2. RPO WM Oś priorytetowa 5 Ochrona Środowiska Działanie Gospodarka wodno-kanalizacyjna Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 Odnowa obszarów wiejskich Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski 3. NFOŚiGW Program 1.1 Gospodarka wodnościekowa w aglomeracjach 199

200 WFOŚiGW 5. EBI 6. BGK 7. BŚ 8. Budżet gminy 5/A/SP Kanalizacja Północ Ostrów Szlachecki, Gawłów (Zastawie), Majkowice, Bessów, Cerekiew Rozbudowa sieci kanalizacyjnej : Ø 160 PCV dł. 1000mb + 10 przyłączy ,06 Budowa sieci kanalizacyjnej: PVC Ø mb PVC Ø mb PVC Ø mb PE mb 6 szt. przepompowni oraz 2 pompownie lokalne PROW Działanie MO7 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich 2. RPO WM Oś priorytetowa 5 Ochrona Środowiska Działanie Gospodarka wodno-kanalizacyjna Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 Odnowa obszarów wiejskich Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski 3. NFOŚiGW Program 1.1 Gospodarka wodnościekowa w aglomeracjach 4. WFOŚiGW 5. EBI 6. BGK 200

201 7. BŚ 8. Budżet gminy ,88 Budowa sieci kanalizacyjnej : PVC Ø mb PVC Ø mb PVC Ø mb PE mb PE mb PE mb HDPE mb HDPE mb 7 szt. przepompowni /A/SP Kanalizacja Gorzków, Kanalizacja Słomka Rozbudowa sieci kanalizacji : PCV Ø mb PCV Ø mb PROW Działanie MO7 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich 2. RPO WM Oś priorytetowa 5 Ochrona Środowiska Działanie Gospodarka wodno-kanalizacyjna Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 Odnowa obszarów wiejskich Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski 3. NFOŚiGW Program 1.1 Gospodarka wodno- 201

202 Rozbudowa sieci kanalizacji 7/A/SP Kanalizacja Proszówki Rozbudowa sieci kanalizacyjnej: Ø 160 PCV dł. 100 mb, Ø 90 PE dł. 170 mb, przepompownia ścieków DN 1500 m PEHD 202 ściekowa w aglomeracjach 4. WFOŚiGW 5. EBI 6. BGK 7. BŚ 8. Budżet gminy PROW Działanie MO7 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich 2. RPO WM Oś priorytetowa 5 Ochrona Środowiska Działanie Gospodarka wodno-kanalizacyjna Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 Odnowa obszarów wiejskich Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski 3. NFOŚiGW Program 1.1 Gospodarka wodnościekowa w aglomeracjach 4. WFOŚiGW 5. EBI 6. BGK 7. BŚ 8. Budżet gminy 8/A/SP Modernizacja Stacji Montaż stacji zmiękczania wody metodą PROW

203 Uzdatniania Wody w Siedlcu wymiany jonowej; montaż stacji dezynfekcji wody metodą promieniowania UV, wymiana złoża katalitycznego filtrów pospiesznych ciśnieniowych do usuwania Fe i Mn 2. RPO WM NFOŚiGW 4. WFOŚiGW 5. EBI 6. BGK 7. BŚ 8. Budżet gminy 9/A/SP Rozbudowa sieci wodociągowej: Pogwizdów, Nieprześnia, Łapczyca, Dąbrowice, Wola Nieszkowska, Baczków, Proszówki Rozbudowa sieci wodociągowej : Ø 100 PE dł. 500 mb Ø 40 PE dł. 500 mb Rozbudowa istniejącej sieci wodociągowej Ø 90 PE dł. 500mb Rozbudowa istniejącej sieci wodociągowej : Ø 110 PE dł. 200mb -250mb + 3 przyłącza wody Budowa sieci wodociągowej : Ø 90 PE dł. 400mb + 3 przyłącza Budowa sieci wodociągowej: Ø 110 PE dł. 1000mb Budowa sieci wodociągowej Ø 90 PE dł. 500 mb Rozbudowa istniejącej sieci wodociągowej : Ø 90PE dł. 200mb Budowa sieci wodociągowej: Ø 90 PE dł. 230 mb PROW RPO WM NFOŚiGW 4. WFOŚiGW 5. EBI 6. BGK 7. BŚ 8. Budżet gminy 10/A/SP Kanalizacja Buczyna Rozbudowa sieci kanalizacji PROW RPO WM NFOŚiGW 4. WFOŚiGW 5. EBI 203

204 6. BGK 7. BŚ 8. Budżet gminy 11/A/SP Kanalizacja Zatoka Budowa kanalizacji PROW RPO WM NFOŚiGW 4. WFOŚiGW 5. EBI 6. BGK 7. BŚ 8. Budżet gminy 12/A/SP Kanalizacja Majkowice Budowa kanalizacji PROW RPO WM NFOŚiGW 4. WFOŚiGW 5. EBI 6. BGK 7. BŚ 8. Budżet gminy 13/A/SP Rozbudowa i Modernizacja oczyszczalni ścieków w Proszówkach do przepustowości 500 m³/d Wymagana rozbudowa w celu zwiększenia przepustowości z 250m³ do wartości 500m³ oraz modernizacja tak aby parametry ścieków oczyszczanych osiągnęły redukcję zanieczyszczeń do poziomu wartości narzuconych wymogami dyrektywy ściekowej. Zakres rozbudowy obejmować powinien: zwiększenie objętości osadnika wstępnego poprzez budowę drugiego, zwiększenie liczby PROW RPO WM NFOŚiGW 4. WFOŚiGW 5. EBI 6. BGK 7. BŚ 8. Budżet gminy

205 14/A/SP Budowa zbiornika retencyjnego wody pitnej i p.poż na sieci wodociągowej 15/A/SP Zakup samochodu specjalistycznego SSC do oczyszczenia kanalizacji sanitarnej i wywozu nieczystości płynnych - WUKO komór, a także zwiększenie pojemności komory stabilizacji tlenowej oraz osadnika wtórnego poprzez budowę drugiego. O9biekt wymaga rozbudowy budynku techniczno-socjalnego o część przeznaczoną na umiejscowienie prasy filtracyjnej do odwadniania osadu ściekowego. Ze względu na wymagania dyrektywy ściekowej od 2016r. oczyszczalnia musi zostać wyposażona w instalację do strącania związków fosforu oraz wdrożony system rozwiązań technicznych umożliwiający wysoką redukcję związków biogennych Zbiornik wody pitnej o pojemności czynnej 500 m³ wykonany w technologii żelbetowej w formie walca o średnicy wewn. 11,4 m i wysokości 5,50m, z izolacją chroniącą przez zamarzaniem. Zbiornik zlokalizowany będzie w najwyższym punkcie gminy na działce nr 480/1 w Gierczycach w celu zapewnienia grawitacyjnego zasilania w wodę istniejącej sieci wodociągowej obsługującej 15 miejscowości na terenie Gminy Bochnia Samochód ciężarowy o masie całkowitej 18t i mocy km, wyposażony w zbiornik o pojemności min. 8,5 m³, pompę wodną wysokociśnieniową bar i wydajności dm³/min, pompę ssąco tłoczącą, kompresor o wydajności PROW RPO WM NFOŚiGW 4. WFOŚiGW 5. EBI 6. BGK 7. BŚ 8. Budżet gminy PROW RPO WP NFOŚiGW 4. WFOŚiGW 5. Fundacje krajowe i zagraniczne 6. Programy bilateralne

206 16/B/SP 17/B/SP Stabilizacja osuwiska w Chełmie wraz z remontem drogi Kapitalne remonty mostów w Brzeźnicy, Łapczycy i Zatoce 18/B/SP Remonty, budowa i przebudowa dróg i budowa chodników w tym modernizacja dróg wewnętrznych Gminy min dm³/min, ramę pośrednią, układ napędowy, wysięgnik teleskopowy wciągarki i węże wysokociśnieniowe 1 i ½ długości odpowiednio 120m i 60m, napędy bębnów, instalacje hydrauliczną, elektryczną oraz pneumatyczną. 7. Krajowe środki publiczne 8. Budżet gminy SUMA A: ,94 PLN B. Remont, modernizacja, przebudowa dróg,chodników, mostów Stabilizacja osuwiska w Chełmie wraz z RPO WM remontem drogi 2. PROW NFOŚiGW 4. WFOŚiGW 5. Fundusz Rozwoju Infrastruktury na Wsi 6. Fundacja Rolnicza 7. Fundacja na Rzecz Rozwoju Wsi Polskiej Polska Wieś Agencja Rozwoju Komunalnego 9. Krajowe środki publiczne 10. Budżet gminy , Odbudowa przepustu w Brzeźnicy Kapitalne remonty mostów Budowa, przebudowa dróg oraz remont dróg w zakresie wykonania nowych nawierzchni bitumicznych na uszkodzonych odcinkach, odtworzenieudrożnienie rowów przydrożnych w celu RPO WM PROW Fundusz Rozwoju Infrastruktury na Wsi 4. Agencja Rozwoju Komunalnego 5. Krajowe środki publiczne 6. Budżet gminy RPO WM PROW Krajowe środki publiczne 4. Budżet gminy 206

207 Bochnia wraz z uregulowaniem ich stanów prawnych oraz zmianą kwalifikacji na drogi publiczne. - Drogi gminne: K, K, K, K, K, K, K, K, K, K, K 19/B/SP Remont drogi w Pogwizdowie wraz z budową chodnika 20/B/SP Parking w Chełmie z kinem samochodowym 21/B/SP Budowa ścieżek rowerowych na terenie Gminy Bochnia zapewnienia prawidłowego odwodnienia dróg Przebudowa w celu podniesienia nośności drogi, budowa oświetlenia. Budowa chodników przy drogach gminnych Remont drogi w Pogwizdowie na odcinku od WDL do szkoły z przykryciem rowu oraz budową chodnika Parking 60 miejsc, siłownia zewnętrzna, plac zabaw, grill, toaleta publiczna, 2 wiaty biwakowe, 4 stojaki na rowery 6 stanowisk ławki + kosze + stoliki, oświetlenie 6 lamp LED, tablice, zieleń urządzona, sprzęt do projekcji, ekran, ścianki wspinaczkowe Budowa ścieżek rowerowych o łącznej długości 10 km + wyposażenie ścieżek. Budowa MOR-ów oraz zakup i montaż m.in. urządzeń rekreacyjno gimnastycznych. Koszt budowy 1 mb nawierzchni utwardzonej, asfaltowej, dwukierunkowej ścieżki rowerowej (szerokość 2,5m) = 300 PLN 2,5m = 0,0025 km 0,0025 km x 10 km = 0,025 km² = 2,5 ha RPO WM PROW Krajowe środki publiczne 4. Budżet gminy PROW 2. Budżet gminy RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne Działanie 6.1 Rozwój dziedzictwa kulturalnego i naturalnego Podziałanie Regionalna sieć tras rowerowych Typ projektu A rozwój zintegrowanej sieci głównych tras rowerowych w regionie 2. RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo

208 regionalne Działanie 6.3 Rozwój wewnętrznych potencjałów rozwoju Poddziałanie6.3.1 Rozwój lokalnych subregionów SPR Typ projektu A Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w subregionach 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A Przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 4. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 5. PROW Działanie M19 Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER Cel szczegółowy 6B, pozycja 9: Rozwój ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastruktury 208

209 22/B/SP Przebudowa drogi nr K na odcinku Dębina Ostrów Szlachecki 23/B/SP Przebudowa drogi nr K na odcinku Bogucice Zatoka 24/B/SP Przebudowa drogi nr na odcinku Majkowice Ostrów Szlachecki 25/B/SP Przebudowa drogi nr K na odcinku turystycznej, rekreacyjnej lub kulturowej 6. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 7. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 7. Fundacje krajowe i zagraniczne 8. Programy bilateralne 9. Budżet gminy Bochnia RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW

210 Damienice Cikowice 26/B/SP Przebudowa drogi nr K na odcinku Cikowice Bochnia 27/B/SP Przebudowa drogi nr na odcinku Kłaj Cikowice 28/B/SP Przebudowa drogi nr na odcinku Raba Chełm 29/B/SP Przebudowa drogi nr K na odcinku Raba Moszczenica 3. BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 210

211 30/B/SP Przebudowa drogi nr K na odcinku Pogwizdów Berdychów 31/B/SP Przebudowa drogi nr K na odcinku Czyżyczka Pogwizdów 32/B/SP Przebudowa drogi nr K na odcinku Gierczyce Nieszkowice Małe 33/B/SP Przebudowa drogi nr K na odcinku Nieszkowice Małe Sobolów 34/B/SP Przebudowa drogi nr K na odcinku Grabina Zalesie 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 211

212 35/B/SP Przebudowa drogi nr K na odcinku Stradomka Sobolów 36/B/SP Przebudowa drogi nr K na odcinku Buczyna Sobolów 37/B/SP Przebudowa drogi nr K na odcinku Zawada Zonia 38/B/SP Przebudowa drogi nr K na odcinku Wola Nieszkowska Leszczyna 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy 212

213 39/B/SP Przebudowa drogi nr K na odcinku Nieszkowice Wielkie Królówka 40/B/SP Przebudowa drogi nr K na odcinku Gorzków droga E4 41/B/SP Przebudowa drogi nr K na odcinku Brzeźnica Stary Wiśnicz 42/B/SP Przebudowa drogi nr K na odcinku Łazy Brzeźnia 43/B/SP Przebudowa drogi nr K na odcinku Nieszkowice Małe Raba RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 213

214 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy 44/B/SP Przebudowa drogi nr RPO WM K na odcinku 2. PROW Gawłów Raba 3. BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy 45/B/SP Przebudowa drogi nr RPO WM K na odcinku Zonia Królówka 2. PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy 46/B/SP Przebudowa drogi nr RPO WM K na odcinku 2. PROW Stanisławice Cikowice 3. BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy 47/B/SP Przebudowa drogi nr RPO WM K na odcinku 2. PROW Stanisławice Kłaj 3. BŚ Cikowice 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy 48/B/SP Przebudowa drogi nr RPO WM

215 580817K na odcinku Stanisławice Raba 49/B/SP Przebudowa drogi nr K obręb Grabina 50/B/SP Przebudowa drogi nr K obręb Nieprześnia 51/B/SP Przebudowa drogi nr K obręb Krzyżanowice 52/B/SP Przebudowa drogi nr K obręb Proszówki 2. PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 215

216 53/B/SP Przebudowa drogi nr K obręb Łapczyca oraz Moszczenica 54/B/SP Przebudowa drogi nr K obręb Zawada 55/B/SP Przebudowa drogi nr K obręb Ostrów Szlachecki 56/B/SP Przebudowa drogi nr K obręb Baczków 57/B/SP Przebudowa drogi nr K Stanisławice 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy RPO WM PROW

217 58/B/SP 59/B/SP Uregulowanie stanu własności w odniesieniu do pasów drogowych wzdłuż dróg gminnych Budowa dróg na terenie Gminy Bochnia po dokonaniu zmian w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego 60/C/SP Rozbudowa obiektów szkolnych w Brzeźnicy i Łapczycy o sale gimnastyczne 3. BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy Budżet gminy Budowa dróg dojazdowych do nowych terenów przeznaczonych m.in. pod budownictwo mieszkaniowe oraz inwestycje. Według odrębnego Programu funkcjonalno-użytkowego C. Infrastruktura społeczna: oświata, kultura, sport, rekreacja. Przebudowa, rozbudowa budynku szkoły o salę gimnastyczną wraz z rozbudową wewnętrznych instalacji oraz budowa 29 miejsc postojowych Przebudowa oraz rozbudowa budynku szkoły o salę gimnastyczną o wymiarach 40x20, trybuna na mini. 200 osób, pomieszczenia sanitarne, pomieszczenia RPO WM PROW BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy SUMA B: ,60 PLN RPO WM PROW Fundusz Rozwoju Infrastruktury na Wsi 4. Fundacja Rolnicza 5. Fundacja na Rzecz Rozwoju Wsi Polskiej Polska Wieś Agencja Rozwoju Komunalnego 7. Krajowe środki publiczne 8. Budżet gminy

218 61/C/SP 62/C/SS Rozbudowa Przedszkola w Proszówkach Rozbudowa infrastruktury sportowej - zielone siłownie (budowa lub doposażenie) we wszystkich miejscowościach Gminy magazynowe na sprzęt sportowy, pokój trenera z zapleczem (umywalka, prysznic, WC), pomieszczenia techniczne Przebudowa, rozbudowa budynku przedszkola wraz z rozbudową wewnętrznych instalacji Budowa zielonych siłowni w miejscowościach, w których jeszcze nie ma oraz doposażenie istniejących siłowni RPO WM PROW Fundusz Rozwoju Infrastruktury na Wsi 4. Fundacja Rolnicza 5. Fundacja na Rzecz Rozwoju Wsi Polskiej Polska Wieś Agencja Rozwoju Komunalnego 7. Krajowe środki publiczne 8. Budżet gminy RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne Działanie 6.3 Rozwój wewnętrznych potencjałów rozwoju Poddziałanie6.3.1 Rozwój lokalnych subregionów SPR Typ projektu A Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w subregionach 2. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A Przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne

219 63/C/SS Uzupełnienie infrastruktury rekreacyjnej na terenie Gminy Bochnia poprzez zakupy, montaż i wyposażenie/doposażenie placów zabaw we Wykonanie placów zabaw w miejscowościach gminy, w których nie ma placów zabaw oraz doposażenie istniejących placów zabaw. 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 4. PROW Działanie M19 Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER Cel szczegółowy 6B, pozycja 9: Rozwój ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej lub kulturowej 5. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 6. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 7. Fundacje krajowe i zagraniczne 8. Programy bilateralne 9. Budżet gminy Bochnia RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne Działanie 6.3 Rozwój wewnętrznych potencjałów rozwoju Poddziałanie Rozwój lokalnych subregionów SPR Typ projektu A Rozwój 219

220 wszystkich miejscowościach Gminy infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w subregionach 2. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A Przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 4. PROW Działanie M19 Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER Cel szczegółowy 6B, pozycja 9: Rozwój ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej lub kulturowej 5. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 6. Finansowanie społecznościowe 220

221 64/C/SS Remont/ modernizacja lub budowa boisk sportowych: Bogucice boisko do piłki nożnej ze sztuczną nawierzchnią/lub trawiaste (na istniejącym) Nieszkowice Małe boisko do piłki ręcznej (na istniejącym) Pogwizdów boisko dwufunkcyjne: siatkówka i koszykówka (na istniejącym) Brzeźnica boisko wielofunkcyjne: siatkówka, koszykówka, ręczna (na istniejącym), Dąbrowica boisko dwufunkcyjne: koszykówka, siatkówka (budowa) Stradomka boisko dwufunkcyjne: siatkówka i koszykówka (budowa) Majkowice boisko do piłki siatkowej (budowa lub na istniejącym placu Remont istniejących boisk sportowych położenie trawiastej bądź sztucznej nawierzchni (sztuczna trawa lub poliuretan) Crowdfunding 7. Fundacje krajowe i zagraniczne 8. Programy bilateralne 9. Budżet gminy Bochnia RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne Działanie 6.3 Rozwój wewnętrznych potencjałów rozwoju Poddziałanie6.3.1 Rozwój lokalnych subregionów SPR Typ projektu A Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w subregionach 2. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A Przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 4. PROW

222 65/C/SS rekreacyjnym) Siedlec boisko sportowe wielofunkcyjne (budowa) Siedlec remont boiska w Siedlcu przy zespole Szkół Gminnych w Siedlcu na istniejącym boisku Nieszkowice Wielkie boisko do piłki ręcznej (budowa) Bessów boisko sportowe Nieprześnia boisko sportowe (budowa) Baczków boisko istniejące nakładka z poliuretanu Wola Nieszkowska boisko wielofunkcyjne Cerekiew - boisko Remont i modernizacja istniejących obiektów sportowych trybuny przy boiskach sportowych i organizacja zaplecza na boiskach sportowych LZS Cikowice Proszówki Siedlec Nieszkowice Wielkie Słomka Gawłów Brzeźnica Trybuny przy boiskach sportowych LZS Zaplecze (Nieszkowice Wielkie i Brzeźnica) Działanie M19 Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER Cel szczegółowy 6B, pozycja 9: Rozwój ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej lub kulturowej 5. PO MSiT: Sport młodzieżowy 6. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 7. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 8. Fundacje krajowe i zagraniczne 9. Programy bilateralne 10. Budżet gminy Bochnia RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne Działanie 6.3 Rozwój wewnętrznych potencjałów rozwoju Poddziałanie6.3.1 Rozwój lokalnych subregionów SPR Typ projektu A Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w subregionach 2. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 odnowa obszarów 222

223 wiejskich Typ A Przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 4. PROW Działanie M19 Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER Cel szczegółowy 6B, pozycja 9: Rozwój ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej lub kulturowej 5. PO MSiT: Sport młodzieżowy 6. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 7. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 8. Fundacje krajowe i zagraniczne 9. Programy bilateralne 10. Budżet gminy Bochnia 66/C/SS Renowacja kapliczek Konserwacja, odmalowanie figury, badania PROW działanie 223

224 Zawada, Siedlec, Chełm, Brzeźnica malowideł, dokumentacja Dokumentacja odtworzeniowohistoryczna MO7 podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich: ochrona zabytków i budownictwa tradycyjnego 2. RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne Poddziałanie Ochrona i opieka nad zabytkami Typ projektu A Realizacja prac konserwatorskich, restauratorskich, prac zabezpieczających przed zniszczeniem oraz robót budowlanych prowadzonych przy zabytkach nieruchomych 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ B budowa, przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastruktury kultury; 4. Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 5. PO MKiDN : -Dziedzictwo Kulturalne:

225 67/C/SP Rozbudowa oświetlenia ulicznego Baczków, Bessów, Bogucice, Brzeźnica, Buczyna, Cerekiew, Chełm, Cikowice, Damienice, Dąbrowica, Gawłów, Gierczyce, Gorzków, Grabina, Krzyżanowice, Łapczyca, Majkowice, Moszczenica, Nieprześnia, Nieszkowice Małe, Nieszkowice Wielkie, Ostrów Szlachecki, Pogwizdów, Proszówki, Siedlec, Słomka, Stanisławice, Stradomka, Wola Nieszkowska, Zatoka, Zawada 68/C/SS Modernizacja Galerii Chełm Dokumentacja + pozwolenie na remont Badania warstw malarskich, uzupełnienie ubytków + konserwacja całej kapliczki, wykonanie prac konserwatorskich Dodatkowa ilość punktów oświetleniowych m.in Długość oświetlenia drogi m.in. 40 km Zadaszenie sceny, zagospodarowanie piwnic, wyposażenie w małą gastronomię, zakup mebli PROMESA MKiDN 6. Fundusz kościelny 7. Budżet gminy Bochnia RPO WM NFOŚiGW 3. WFOŚiGW 4. Krajowe środki publiczne 5. Budżet gminy PROW RPO WM PO MKiDN Fundacja krajowe i zagraniczne 5. Programy bilateralne Rządy RP

226 69/C/SS Utworzenie Punktu Integracji Społecznej w budynku komunalnym w Woli Nieszkowskiej Adaptacja budynku m.in. na potrzeby organizacji noclegów Finansowanie społecznościowe crowdfunding 7. Emisja obligacji społecznych 8. Budżet gminy RPO WM Oś priorytetowa 9 Region spójny społecznie Działanie 9.2 usługi opiekuńcze i zdrowotne Poddziałanie usługi opiekuńcze oraz interwencja kryzysowa SPR Typ projektu C wsparcie dla tworzenia i działalności ośrodków interwencji 2. RPO WM Oś priorytetowa 11 Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A Przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ projektu A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z

227 70/C/SS Remont i modernizacja placówek kulturalnych z terenu Gminy Wymiana stolarki, pokryć dachowych, instalacji, elewacja, zagospodarowanie terenu wokół świetlic. Remonty pomieszczeń. przeznaczeniem na cele społeczne 4. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 5. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 6. Fundacje krajowe i zagraniczne 7. Budżet gminy Bochnia PROW Działanie 8.2.7MO7 podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich Podziałanie 3 inwestycje w obiekty pełniące funkcje kulturalne 2. RPO WM Oś priorytetowa 6 dziedzictwo regionalne Działanie 6.1 Rozwój dziedzictwa kulturowego i naturalnego Poddziałanie Rozwój instytucji kultury oraz udostępnianiu dziedzictwa kulturowego Typ projektu A Rozwój infrastruktury instytucji kultury 3. PO MKiDN : Rozwój Infrastruktury Kultury 4. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 5. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 6. Budżet gminy Bochnia 227

228 71/C/SS 72/C/SS Podniesienie standardu i oferty placówek kultury z terenu Gminy Budowa lub rozbudowa remiz strażackich w Brzeźnicy, Proszówkach i Łapczycy Doposażenie placówek kulturalnych z terenu Gminy w sprzęt nagłaśniający, kurtyny, sprzęt gastronomiczny, sprzęt komputerowy i gry Budowa remizy strażackiej w Brzeźnicy i Proszówkach. Rozbudowa WDL w Łapczycy o garaż dla OSP PROW Działanie 8.2.7MO7 podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich Podziałanie 3 inwestycje w obiekty pełniące funkcje kulturalne 2. RPO WM Oś priorytetowa 6 dziedzictwo regionalne Działanie 6.1 Rozwój dziedzictwa kulturowego i naturalnego Poddziałanie Rozwój instytucji kultury oraz udostępnianiu dziedzictwa kulturowego Typ projektu A Rozwój infrastruktury instytucji kultury 3. PO MKiDN : Rozwój Infrastruktury Kultury 4. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 5. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 6. Budżet gminy Bochnia RPO WM Fundacja krajowe i zagraniczne 3. Programy bilateralne Rządy RP 4. Finansowanie społecznościowe crowdfunding 5. Emisja obligacji społecznych 6. Budżet gminy 228

229 73/C/SS 74/C/SG 75/C/SP Modernizacja i rozwój obiektu szkolnego w Gawłowie Budowa Gminnego Multimedialnego Centrum Informacji Turystycznej w Cikowicach Remont, modernizacja i doposażenie krytej pływalni w Proszówkach Modernizacja i rozbudowa obiektu szkolnego w Gawłowie Parking 10 miejsc, plac zabaw, grill, 3 wiaty biwakowe, 4 stojaki na rowery 6 stanowisk ławki+ kosze+ stoliki, remont obiektu szkoły adaptacja, oświetlenie 6 lamp LED, zieleń urządzona, z uwzględnieniem miejsca na mała gastronomię, wypożyczalnia rowerów + serwis rowerowy Zamienienie technologii oczyszczania wody w jacuzzi z chlorowej na solankową oraz generalny remont jacuzzi; Wymiana oświetlenia Krytej Pływalni na system LED; Zakup windy basenowej dla osób niepełnosprawnych/ograniczonych ruchowo; Remont zjeżdżalni; PROW RPO WM Fundacja krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne Rządy RP 5. Finansowanie społecznościowe crowdfunding 6. Emisja obligacji społecznych 7. Budżet gminy RPO WM PROW Programy Operacyjne MSiT NFOŚiGW 5. WFOŚiGW 6. Fundusz Rozwoju Infrastruktury na Wsi 7. Agencja Rozwoju Komunalnego 8. Fundacje krajowe i zagraniczne 9. Programy bilateralne Rządu RP 10. Finansowanie społecznościowe crowdfunding 11. Emisja obligacji społecznych 12. Budżet gminy RPO WM PROW Programy Operacyjne MSiT Fundacje krajowe i zagraniczne 5. Fundusz Wyszehradzki 6. Fundusz Rozwoju Infrastruktury na Wsi 7. Agencja Rozwoju Komunalnego 229

230 76/C/SS Remont/modernizacja i doposażenie schroniska przy Krytej Pływalni w Proszówkach 77/C/SP Doposażenie sztucznego lodowiska w Proszówkach. Dokupienie atrakcji wodnych (bicze wodne, obrazy solne do sauny); Unowocześnienie systemu informatycznego wejść i wyjść; Naprawa paneli solarnych; Naprawa wentylacji na hali basenu; Zakup urządzeń do dezynfekcji stóp przed wejściem na hale basenową; Wymiana suszarek do włosów Wykonanie systemu odymiającego na klatce schodowej schroniska (PPOŻ); Wymienienie mebli w sypialniach; Przebudowa pokoi tak, aby były one dostosowane do wymagań dzisiejszego klienta tzn. w ofercie powinny pojawić się pokoje również dwuosobowe, TV, Internet bezprzewodowy oraz łazienki/toalety w pokojach; Malowanie pokoi oraz korytarza ; Remont toalet oraz łazienek na korytarzu Przemiana schroniska w motel/hotel; Zamontowanie windy Zakup oraz zamontowanie systemu wejść i wyjść dla klientów (na wzór KP); Zakup nowych mat zamrażających tafle lodu; Zakup samobieżnej maszyny do konserwacji i pielęgnacji tafli lodowej (napęd elektryczny) Rolby Krajowe środki publiczne 9. Budżet gminy RPO WM PROW Programy Operacyjne MSiT Fundacje krajowe i zagraniczne 5. Fundusz Wyszehradzki 6. Fundusz Rozwoju Infrastruktury na Wsi 7. Agencja Rozwoju Komunalnego 8. Krajowe środki publiczne 9. Budżet gminy RPO WM PROW Programy Operacyjne MSiT Fundacje krajowe i zagraniczne 5. Fundusz Wyszehradzki 6. Fundusz Rozwoju Infrastruktury na Wsi 7. Agencja Rozwoju Komunalnego 8. Krajowe środki publiczne

231 78/C/SP Modernizacja budynku Urzędu Gminy Bochnia 79/C/SP 80/C/SS 81/C/SS Budowa nowego budynku UG Bochnia Renowacja kościołów w Łapczycy, Chełmie, Brzeźnicy i Pogwizdowie Remont ogrodzenia cmentarza w Chełmie 9. Budżet gminy Modernizacja budynku Urzędu Gminy RPO WM Bochnia 2. PROW BŚ 4. EGI 5. BGK 6. Krajowe środki publiczne 7. Budżet gminy Budowa nowego dodatkowego budynku Fundusze inwestycyjne UG Bochnia 2. Emisja obligacji społecznych 3. BŚ 4. EBI 5. BGK 6. Budżet gminy PROW RPO WM PO WER PO Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Fundusz Kościelny 6. Fundusze krajowe 7. Programy bilateralne 8. Fundusz Wyszehradzki 9. Środki własne parafii PROW RPO WM PO WER PO Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Fundusz Kościelny 231

232 82/C/SS Remont 5 kapliczek i 1 krzyża w miejscowości Wola Nieszkowska 83/C/SS 84/C/SS Remont budynku szkoły i przedszkola w Nieszkowicach Wielkich Modernizacja bazy dydaktycznej w gimnazjach prowadzonych przez Gminę Bochnia Bogucice Brzeźnica Gawłów Łapczyca Nieszkowice Małe 6. Fundusze krajowe 7. Programy bilateralne 8. Fundusz Wyszehradzki 9. Środki własne parafii PROW RPO WM PO WER PO Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Fundusz Kościelny Remont dachu na budynku szkoły (wymiana blachy, rynien, elementów drewnianych), Przebudowa toalet w przedszkolu, wymiana podłóg w przedszkolu, malowanie ścian w dużej Sali gimnastycznej, odnowienie parkietu w dużej sali gimnastycznej, remont holu w części przedszkolnej, naprawa, odnowienie elewacji szkoły, budowa wspólnego placu zabaw dla szkoły i przedszkola Wyposażenie 10 gimnazjów (w Bogucicach, Brzeźnicy, Gawłowie, Łapczycy, Nieszkowicach Małych, Nieszkowicach Wielkich, Pogwizdowie, Proszówkach, Siedlcu, Stanisławicach) w nowoczesny sprzęt dydaktyczny, czyli 10 pracowni informatyczno multimedialnych. Do każdej pracowni: Budżet gminy PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne 6. Budżet gminy PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne 6. Budżet gminy 232

233 Nieszkowice Wielkie Pogwizdów Proszówki Siedlec Stanisławice zestawów komputerowych dla uczniów, serwer nauczycielski, laptop, trzy zestawy interaktywne (tablica, projektor, osprzęt). 85/C/SS Remont Zespołu Szkół Gminnych w Proszówkach 86/C/SS Budowa miasteczka komunikacyjnego przy Zespole szkół Gminnych w Bogucicach 87/C/SS Rozbudowa szkoły w związku z przyłączeniem do Zespołu Szkół Gminnych w Bogucicach Gminnego Przedszkola Malowanie Sali gimnastycznej, wymiana oświetlenia w Sali gimnastycznej, modernizacja stolarki okiennej w budynku ZSG w Proszówkach i na sali gimnastycznej, remont dachu i zadaszenia nad drzwiami wejściowymi do budynku ZSG w Proszówkach Wylanie nawierzchni asfaltowej wokół budynku szkoły, ułożenie kostki brukowej, ustawienie znaków oraz sygnalizacji świetlnej Przekształcenie Sali informatycznej w dwie sale lekcyjne dla przedszkolaków, wyodrębnienie osobnego wejścia do części przedszkolnej, budowa szatni i zaplecza sanitarnego dla dzieci oraz zaadoptowanie poddasza do celów edukacyjnych dla uczniów gimnazjum Przygotowanie nowej większej sali lekcyjnej na pracownię komputerową, zakup nowych komputerów (laptopów) w raz z serwerem (15-20 sztuk), zakup 6 tablic interaktywnych w wyposażeniem (rzutniki, uchwyty, programy) PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne 6. Budżet gminy PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne 6. Budżet gminy PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne 6. Budżet gminy 88/C/SS Zespół Szkół Gminnych w Damienicach - Nowoczesna pracowania komputerowa, tablice interaktywne w każdej sali lekcyjnej 89/C/SS Odwodnienie budynku Wykonanie odwodniania budynku szkoły, PROW PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne 6. Budżet gminy

234 Zespołu Szkół Gminnych w Damienicach 90/C/SS Poprawa warunków lokalowych w Gminnym Przedszkolu w Cikowicach 91/C/SS Unowocześnienie bazy Gminnego przedszkola w Cikowicach 92/C/SS Modernizacja budynku Zespołu Szkół Gminnych im. Jana Pawła II w Nieszkowicach Małych zadbanie o estetyczne wykończenie w/w prac. Wykonanie tynków w piwnicy i pomalowanie ścian Położenie paneli na salach z zabaw, zamontowanie między salami drzwi przesuwnych, zamontowanie ścianki działowej między drzwiami, malowanie pomieszczeń należących do przedszkola, położenie płytek w pomieszczeniach zaplecza kuchennego, wymiana lamp, wymiana drzwi zewnętrznych prowadzących do budynku, wymiana 5 drzwi wewnętrznych, zamontowanie rolet na salach, zakup urządzeń n plac zabaw Zakup pomocy dydaktycznych oraz zabawek, zakup szafy oraz łóżeczek do leżakowania, zakup projektora, zakup stołeczków dla dzieci, zakupu komputera Modernizacja kuchni szkolnej wydzielenie tzw. brudownika i wyposażenie go. Wymiana podłóg w 5 klasach na wykładziny gumowe ze względu na brak odpowiedniej izolacji do podłóg panelowych. Wymiana drzwi w pomieszczeniach szkoły i drzwi wejściowych -10 sztuk RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne Budżet gminy PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne 6. Budżet gminy PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne 6. Budżet gminy PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne 6. Budżet gminy

235 93/C/SS Zakup (uzupełnienie) instrumentów dla orkiestry w Baczkowie 94/C/SS Zakup strojów regionalnych dla zespołu Siedlecanie 95/C/SS Zakup samochodu strażackiego oraz budowa Wymiana starych drewnianych okien 15 sztuk. Zakup mebli szkolnych (ławki uczniowskie, krzesła szafy biurowe). Rewitalizacja boiska wielofunkcyjnego i jego wyposażenie. Ogrodzenie szkoły wraz z boiskiem szkolnym. Monitoring wewnętrzny i zewnętrzny szkoły. Remont części szkoły dot. odwodniania budynku od strony zachodniej i odprowadzenie wód gruntowych do pobliskiego rowu przydrożnego Uzupełnienie instrumentów muzycznych wg. Potrzeb bieżących Uzupełnienie dotychczasowej oferty zespołu Siedlecanie o stroje z innego regionu Polski PO MKiDN Dziedzictwo Kulturalne 2. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 3. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 4. Fundacje krajowe i zagraniczne 5. Programy bilateralne 6. Budżet gminy Bochnia PO MKiDN Dziedzictwo Kulturalne 2. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 3. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 4. Fundacje krajowe i zagraniczne 5. Programy bilateralne 6. Budżet gminy Bochnia PROW Fundacje krajowe i zagraniczne 235

236 96/C/SS garażu dla OSP w Woli Nieszkowskiej Rozbudowa świetlicy w Buczynie 97/C/SS Przebudowa budynku gospodarczego na ośrodek pieczy dla młodzieży w Ostrowie Szlacheckim Zakup działki przylegającej do świetlicy i rozbudowa budynku świetlicy wraz zagospodarowaniem placu wokół świetlicy (budowa placu zabaw) 3. Programy bilateralne 4. Krajowe środki publiczne 5. Budżet gminy RPO WM PROW PO MKiDN Fundusze krajowe i zagraniczne 5. Programy bilateralne Rządu RP 6. Finansowanie społecznościowe crowdfunding 7. Emisja obligacji społecznych 8. Budżet gminy PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne 98/C/SS 99/D/SS Modernizacja kotłowni w zespołach szkolnych ZSG w Damienicach ZSG w Dąbrowicy ZSG w Gawłowie ZSG w Łapczycy ZSG w Nieszkowicach Wielkich ZSG w Pogwizdowie ZSG w Proszówkach Zintegrowany System Alarmowania i Ochrony Ludności DSP Wymiana wyeksploatowanych kotłów centralnego ogrzewania w: ZSG w Damienicach, ZSG w Dąbrowicy, ZSG w Gawłowie, ZSG w Łapczycy, ZSG w Nieszkowicach Wielkich, ZSG w Pogwizdowie, ZSG w Proszówkach. D. Społeczeństwo informacyjne Montaż systemu powiadamiania SMS na remizach OSP PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne 6. Budżet gminy SUMA C: PLN RPO WM PROW PO POLSKA CYFROWA

237 100/D/SS 101/D/SS Bessów Brzeźnica Damienice Gierczyce Gorzków Łapczyca Majkowice Moszczenica Proszówki Wola Nieszkowska E-administracja w Gminie Bochnia budowa systemu teleinformatycznego wraz z doposażeniem w sprzęt informatyczny E-administracja w ochronie zdrowia budowa systemu teleinformatycznego wraz doposażeniem w sprzęt informatyczny 102/D/SS Optymalizacja procesu zarządzania i organizacji w przedszkolach i szkołach Gminy Bochnia Zakup, instalacja, konfiguracja i uruchomienie infrastruktury sprzętowej oraz rozbudowa wyposażenie serwerowi, Zakup, instalacja i konfiguracja oraz uruchomienie oprogramowania Zintegrowanego Systemu Informatycznego wspomagającego zarządzanie Urzędem oraz pozwalającego na poprawę komunikacji z mieszkańcami Gminy Wdrożenie zintegrowanego systemu informatycznego i informatyzacja świadczenia usług i przesyłania danych elektronicznych w Samodzielnym Publicznym Gminnym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Gminie Bochnia gwarancją na przyspieszenie e-rozwoju w regionie Wdrożenie w gminie zintegrowanego systemu informatycznego w zakresie planowania i zatwierdzania organizacji w 10 przedszkolach i 14 szkołach jako Budżet gminy RPO WM PROW PO POLSKA CYFROWA Fundusze Wyszehradzkie 5. Fundusze bilateralne 6. EBI 7. BGK 8. Budżet gminy RPO WM PROW POWER PO POLSKA CYFROWA Fundusze Wyszehradzkie Fundusze bilateralne 6. Agencja Rozwoju Komunlanego 7. EBI 8. BGK 9. Budżet gminy RPO WM PROW POWER PO POLSKA CYFROWA 2014-

238 103/E/SG 104/E/SG Organizacja i prowadzenie inkubatora przedsiębiorczości dla licencjonowanych produktów lokalnych i ekonomii społecznej. Inwestor: grupa inwestorów prywatnych Organizacja i prowadzenie Internetowego Targu Koncesjonowanych narzędzie wspomagające proces zarządzania oświatą samorządową (zakup, wdrożenie i utrzymanie 24 aplikacji arkusz organizacji dla szkół i aplikacji arkusz zbiorczy dla jst Fundusze Wyszehradzkie 6. Fundusze bilateralne 7. Agencja Rozwoju Komunlanego 8. EBI 9. BGK 10. Budżet gminy SUMA D: PLN E. Rozwój gospodarczy, promocja przedsiębiorczości PROW RPO WM POWER PO Inteligentny Rozwój NMFiMF EOG SzMF Program COSME 8. EBI 9. BŚ 10. BGK 11. Fundusz Wyszehradzki 12. Fundusze inwestycyjne 13. Fundusze inwestycyjne Venture Capital 14. Krajowe środki publiczne 15. Finansowanie społecznościowe crowdfunding 16. Emisja obligacji społecznych 17. Budżet gminy PROW RPO WM POWER

239 Produktów Lokalnych Gminy Bochnia SUMA A+B+C+D+E = , , = ,54 PLN 4. PO Inteligentny Rozwój NMFiMF EOG SzMF Program COSME 8. EBI 9. BŚ 10. BGK 11. Fundusz Wyszehradzki 12. Fundusze inwestycyjne 13. Fundusze inwestycyjne Venture Capital 14. Krajowe środki publiczne 15. Finansowanie społecznościowe crowdfunding 16. Emisja obligacji społecznych 17. Budżet gminy SUMA E: PLN 239

240 XII. WIELOLETNIA PROGNOZA FINANSOWA Założenia do Wieloletniej Prognozy Finansowej Opracowanie wieloletniej prognozy finansowej służy wzmocnieniu procesów zarządczych jednostki samorządu terytorialnego, w szczególności zarządzania finansowego. Wdrożenie narzędzia związane jest z wypracowaniem i wdrożeniem metodologii przygotowania prognozy finansowej. W założeniu, narządzie spełniać będzie w dużo większym stopniu funkcje operacyjne niż sprawozdawcze, wynikające z ustawy o finansach publicznych. Bezpośrednim efektem jego wdrożenia będzie możliwość oceny zdolności kredytowej i inwestycyjnej jednostki samorządu terytorialnego, a więc głównych parametrów brzegowych, niezbędnych do planowania inwestycyjnego w średnim i długim okresie. Jedną z użyteczności narzędzia jest szybkość przygotowania prognozy, co umożliwia również wypracowanie jej różnych wariantów, różniących się np. odmiennymi założeniami makroekonomicznymi lub założeniami dotyczącymi kształtowania się dochodów i wydatków budżetowych lub przepływów związanych z zaciąganiem zobowiązań dłużnych. Obligatoryjny wymóg przygotowania prognozy finansowej regulowany jest w ustawie o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r. (Dz. U. z 2013 poz. 885), zobowiązując jednostkę samorządu terytorialnego do przygotowania wieloletniej prognozy finansowej wraz z załącznikiem w postaci wydatków na przedsięwzięcia wieloletnie. Prognozy te powinny m.in. uwzględniać konieczność wyliczania dotychczas obowiązujących wskaźników zadłużenia, jak również wskaźnika, który obowiązywać będzie od początku 2014 r. Propozycja metodologii WPF opiera się na następujących założeniach: metodologia WPF musi w maksymalnym stopniu spełniać zapotrzebowanie władz i służb finansowych administracji samorządowej na dane finansowe w perspektywie wieloletniej wynikające z procesu zarządzania finansowego; oparcie na metodologii prezentacji budżetu jednostki samorządu terytorialnego zakładającej oddzielenie budżetu kapitałowego od budżetu operacyjnego; koncentracja na maksymalnym uproszczeniu procesu przygotowania WPF przy zachowaniu wysokiej szczegółowości wyników; dane wynikowe WPF muszą być łatwo i szybko dostępne dla ośrodków decyzyjnych jednostki samorządu terytorialnego. Celem nadrzędnym administracji samorządowej wykorzystującej powyższe narzędzie jest wzmocnienie kluczowych procesów zarządzania, w szczególności planowania finansowego oraz planowania budżetu

241 Założenia makroekonomiczne Do celów prognozy finansowej zawartej w Wieloletniej Prognozie Finansowej zostały przyjęte następujące założenia makroekonomiczne: Prognoza poziomu inflacji i produktu krajowego brutto w latach (wariant podstawowy) Rok Wskaźniki ekonomiczne Stopa inflacji 2,5% 2,5% 2,5% 2,5% 2,4% 2,4% 2,4% PKB 3,8% 3,9% 3,7% 3,8% 3,7% 3,4% 3,3% Założenia ogólne Dochody budżetowe prognozowane są w następującym układzie: Podział dochodów budżetowych Dział Nazwa 010 ROLNICTWO I ŁOWIECTWO 600 TRANSPORT I ŁĄCZNOŚĆ 700 GOSPODARKA MIESZKANIOWA 750 ADMINISTRACJA PUBLICZNA 751 URZĘDY NACZELNYCH ORGANÓW WŁADZY PAŃSTWOWEJ, KONTROLI I OCHRONY PRAWA ORAZ SĄDOWNICTWA 754 BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE I OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA 756 DOCHODY OD OSÓB PRAWNYCH, OSÓB FIZYCZNYCH I OD INNYCH JEDNOSTEK NIEPOSIADAJĄCYCH OSOBOWOŚCI PRAWNEJ ORAZ WYDATKI ZWIĄZANE Z ICH POBOREM 758 RÓŻNE ROZLICZENIA 801 OŚWIATA I WYCHOWANIE 852 POMOC SPOŁECZNA 853 POZOSTAŁE ZADANIE W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ 854 EDUKACYJNA OPIEKA WYCHOWAWCZA 900 GOSPODARKA KOMUNALNA I OCHRONA ŚRODOWISKA 926 KULTURA FIZYCZNA I SPORT Natomiast wydatki prognozowane są w następującym układzie: Podział wydatków budżetowych Dział Nazwa 010 ROLNICTWO I ŁOWIECTWO 150 PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE 600 TRANSPORT I ŁĄCZNOŚĆ 700 GOSPODARKA MIESZKANIOWA 750 ADMINISTRACJA PUBLICZNA 751 URZĘDY NACZELNYCH ORGANÓW ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ, KONTROLI I OCHRONY PRAWA ORAZ SĄDOWNICTWA 240

242 752 OBRONA NARODOWA 754 BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE I OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA 756 DOCHODY OD OS. PRAWNYCH, FIZYCZNYCH I OSÓB NIEPOSIADAJĄCYCH OSOBOWOŚCI PRAWNEJ ORAZ WYDATKI ZWIĄZANE Z ICH POBOREM 757 OBSŁUGA DŁUGU PUBLICZNEGO 758 RÓŻNE ROZLICZENIA 801 OŚWIATA I WYCHOWANIE 851 OCHRONA ZDROWIA 852 POMOC SPOŁECZNA 853 POZOSTAŁE ZADANIA W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ 854 EDUKACYJNA OPIEKA WYCHOWAWCZA 900 GOSPODARKA KOMUNALNA I OCHRONA ŚRODOWISKA 921 KULTURA I OCHRONA DZIEDZICTWA NARODOWEGO 926 KULTURA FIZYCZNA Wydatki na zadania inwestycyjne nie podlegają prognozowaniu w ramach Wieloletniej Prognozie Finansowej (tak jak wydatki bieżące). 241

243 Zestawienie dochodów i wydatków budżetowych Zestawienie dochodów Gminy Bochnia w latach w % na 100% dochodów ogółem Źródło: 242

244 Zestawienie wydatków Gminy Bochnia w latach w % na 100% wydatków ogółem Źródło: Zgodnie z art. 243 ustawy o finansach publicznych, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie może uchwalić budżetu, którego realizacja spowoduje, że w roku budżetowym oraz w każdym roku następującym po roku budżetowym relacja łącznej kwoty przypadających w danym roku budżetowym: 243

245 1) spłat rat kredytów i pożyczek, o których mowa w art. 89 ust. 1 pkt. 2 4 oraz art. 90, wraz z należnymi w danym roku odsetkami od kredytów i pożyczek, o których mowa w art. 89 ust. 1 i art. 90, 2) wykupów papierów wartościowych emitowanych na cele określone w art. 89 ust. 1 pkt. 2 4 oraz art. 90 wraz z należnymi odsetkami i dyskontem od papierów wartościowych emitowanych na cele określone w art. 89 ust. 1 i art. 90, 3) potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych poręczeń oraz gwarancji do planowanych dochodów ogółem budżetu przekroczy średnią arytmetyczną z obliczonych dla ostatnich trzech lat relacji jej dochodów bieżących powiększonych o dochody ze sprzedaży majątku oraz pomniejszonych o wydatki bieżące, do dochodów ogółem budżetu, obliczoną według wzoru: gdzie poszczególne symbole oznaczają: R planowaną na rok budżetowy łączną kwotę z tytułu spłaty rat kredytów i pożyczek, o których mowa w art. 89 ust. 1 pkt. 2 4 oraz art. 90, oraz wykupów papierów wartościowych emitowanych na cele określone w art. 89 ust. 1 pkt. 2 4 oraz art. 90, O planowane na rok budżetowy odsetki od kredytów i pożyczek, o których mowa w art. 89 ust. 1 i art. 90, odsetki i dyskonto od papierów wartościowych emitowanych na cele określone w art. 89 ust. 1 i art. 90 oraz spłaty kwot wynikających z udzielonych poręczeń i gwarancji, D dochody ogółem budżetu w danym roku budżetowym, Db dochody bieżące, Sm dochody ze sprzedaży majątku, Wb wydatki bieżące, n rok budżetowy, na który ustalana jest relacja, n 1 rok poprzedzający rok budżetowy, na który ustalana jest relacja, n 2 rok poprzedzający rok budżetowy o dwa lata, n 3 rok poprzedzający rok budżetowy o trzy lata. Przy obliczaniu relacji, o których mowa w ust. 1, dla roku poprzedzającego rok budżetowy przyjmuje się planowane wartości wykazane w sprawozdaniu za trzy kwartały z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Do obliczenia relacji dla poprzednich dwóch lat przyjmuje się wartości wykonane wynikające ze sprawozdań rocznych. 244

246 12.2. Analiza budżetu w latach Bilans dochodów i wydatków dochody , , ,02 wydatki , , ,71 wynik budżetu nadwyżka /deficyt , , ,69 W budżecie Gminy Bochnia w badanych latach deficyt środków budżetowych występuje jedynie w roku Okres ten wskazuje na niewystarczającą ilość środków pieniężnych w budżecie i zamyka się deficytem, co z kolei przekłada się na wzrost ogólnego poziomu zadłużenia jednostki ,00 Dochody i wydatki Gminy Bochnia ( ) , , , , , ,00 dochody wydatki , , ,

247 , , , , , , ,00 dochody wydatki , , , Dynamika zmian dochodów i wydatków Gminy Bochnia ( ) Największy wzrost wydatków miał miejsce w roku 2012 w porównaniu do dochodów w tym samym roku. W roku 2013 wydatki były niższe niż dochody, natomiast odwrotność tego efektu można zauważyć w 2014 roku (wydatki wyższe niż dochody). 246

248 Dochody Gminy Bochnia ( ) dochody , , ,02 bieżące , , ,42 majątkowe , , , , , , , ,00 dochody majątkowe dochody bieżące , , Dochody bieżące i majątkowe Gminy Bochnia ( ) Największe źródła dochodów Gminy Bochnia, w ujęciu zgodnym z klasyfikacją działową, są działy Dochody od osób prawnych, osób fizycznych i od innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich poborem oraz Różne rozliczenia. W 2012 roku stanowiły 26% (dochody od osób prawnych, osób fizycznych i od innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich poborem) oraz 45% (różne rozliczenia) dochodu ogółem, w 2013 roku 16,8% (dochody od osób prawnych, osób fizycznych i od innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich poborem) oraz 15,4% (różne rozliczenia) dochodu ogółem. W 2013 oraz 2014 roku zanotowano także duże wpływy z subwencji ogólnej z budżetu państwa 29% (2013) i 43,6% (2014). Planowane dochody w tych działach, to m.in. wpływy z części oświatowej subwencji ogólnej, wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych, a także dotacje z budżetu UE, dotacje celowe z budżetu państwa na wydatki inwestycyjne, zadania własne i zlecone z zakresu administracji rządowej, dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego. 247

249 Wydatki Gminy Bochnia ( ) wydatki , , ,71 bieżące , , ,83 majątkowe , , , , , , , ,00 wydatki majątkowe wydatki bieżące ,00 0, Wydatki bieżące i majątkowe Gminy Bochnia ( ) Analizując strukturę wydatków Gminy Bochnia w latach należy stwierdzić, że najważniejsze wydatki realizowane są w związku z zadaniami w sferze oświaty i wychowania. Wyniosły one w latach około 45% ogółu wydatków. Ponadto wydatki tego działu związane są z utrzymaniem szkół podstawowych, przedszkoli oraz gimnazjów. Subwencja oświatowa nie pokrywa w całości wydatków związanych z funkcjonowaniem szkół, dlatego w dużym stopniu pokrywane są one z dochodów gminy. Kolejnymi według wielkości wydatków grupami są zadania z zakresu pomocy społecznej oraz administracji publicznej. 248

250 12.3. WIELOLETNIA PROGNOZA FINANSOWA DLA GMINY BOCHNIA NA LATA

251 250

252 251

253 252

254 253

255 254

256 255

257 256

258 257

259 258

260 259

261 12.4. Wykaz przedsięwzięć do WPF dla Gminy Bochnia 260

262 261

263 262

264 263

265 XIII. GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI 13.1 DIAGNOZA OBSZARU REWITALIZACJI DIAGNOZA OBSZARU REWITALIZACJI W kolejnych podrozdziałach niniejszego rozdziału analizowano zarówno czynniki i zjawiska kryzysowe, jak i lokalne potencjały, jakie mogą być wykorzystane w procesie rewitalizacji, a wreszcie diagnozowano charakter i skalę potrzeb rewitalizacyjnych w danym aspekcie. Na tej podstawie po analizie przestrzennego rozkładu zjawisk kryzysowych zaproponowano granice obszaru rewitalizacji. Przystępując do sporządzania diagnozy obszaru rewitalizacji należy wymienić i krótko scharakteryzować kluczowe terminy specjalistyczne. Są nimi: BEZDOMNOŚĆ Bezdomność to kryzysowy stan egzystencji osoby nie posiadającej faktycznego miejsca zamieszkania, dotkniętej ewidentną i trwałą deprywacją potrzeby schronienia, której ta osoba nie jest w stanie zapobiec. BEZROBOCIE Bezrobocie polega na tym, że osoba zdolna do pracy, aktywnie poszukująca jej i faktycznie gotowa do jej podjęcia nie znajduje zatrudnienia. Bezrobocie rejestrowane natomiast, to formalny stan wpisania kogoś do rejestru prowadzonego przez Powiatowy Urząd Pracy. EWALUACJA Ewaluacja (inaczej: systematyczna ocena) to zaplanowany proces badania uzyskiwanych przez poszczególne programy rezultatów (bezpośrednich, mierzalnych korzyści dla beneficjenta) oraz przeliczania tych rezultatów według przyjętego systemu wskaźników i wag, w celu oceny skuteczności realizacji całego programu rewitalizacji. INTEGRACJA SPOŁECZNA Z punktu widzenia jednostki, proces jej włączania społecznego, przełamywania jej wykluczenia. Z punktu widzenia społeczeństwa proces budowania spójności społecznej. KAPITAŁ SPOŁECZNY Kapitał społeczny to sieć istniejących w danej grupie społecznych relacji zaufania, lojalności i solidarności, tworząca warunki do faktycznego współdziałania jednostek we wspólnym interesie i rozwijania pomiędzy tymi jednostkami realnych kooperacji o różnych celach. MARGINALIZACJA Marginalizacja oznacza spadek znaczenia danej jednostki lub grupy społecznej w społeczeństwie, osłabienie jej wpływu na życie społeczne, subiektywne odbieranie jej głosu przez resztę społeczeństwa jako mało ważnego. Skutkiem marginalizacji (procesu) jest wykluczenie społeczne (stan). MONITORING Monitoring to obserwowanie jakiegoś procesu i odnotowywanie jego zmieniającego się stanu w celu uzyskania wiedzy o jego przebiegu. Monitoring to bieżące gromadzenie informacji o terminowości realizacji elementów GPR i uzyskanych produktach (bezpośrednich wynikach mierzalnych np. w jednostkach fizycznych lub finansowych). NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ Według Europejskiego Forum Niepełnosprawności osobą niepełnosprawną jest jednostka w pełni swoich praw, znajdująca się w sytuacji upośledzającej ją na skutek barier środowiskowych, 264

266 ekonomicznych i społecznych, których z powodu występujących u niej uszkodzeń nie może przezwyciężyć w taki sposób, jak inni ludzie. OBSZAR ZDEGRADOWANY Obszar gminy znajdujący się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych, w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, a także niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym, w przypadku występowania na nim ponadto co najmniej jednego z następujących negatywnych zjawisk: 1) gospodarczych w szczególności niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw, 2) środowiskowych w szczególności przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska, 3) przestrzenno-funkcjonalnych w szczególności niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną lub jej złego stanu technicznego, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, niedoboru lub niskiej jakości terenów publicznych, 4) technicznych w szczególności degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz niefunkcjonowaniu rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska. Obszar zdegradowany może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, pod warunkiem stwierdzenia na każdym z podobszarów występowania koncentracji negatywnych zjawisk społecznych oraz gospodarczych, środowiskowych, przestrzenno-funkcjonalnych lub technicznych. OBSZAR REWITALIZACJI Wyznaczony w GPR obszar obejmujący całość lub część obszaru kryzysu (obszaru zdegradowanego), cechujący się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk, na którym, z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju gminy, przygotowywana lub prowadzona jest rewitalizacja. PROFILAKTYKA Profilaktyka to zapobieganie powstaniu niekorzystnego zjawiska, zanim ono wystąpi, poprzez oddziaływanie zawczasu na jego rozpoznane przyczyny lub poprzez budowanie zabezpieczeń przed tym zjawiskiem, lub wyprzedzające łagodzenie skutków zjawiska, któremu zapobiec się nie da. REWITALIZACJA Rewitalizacja to proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie GPR. RÓWNOŚĆ SZANS Równość to realna możliwość korzystania z posiadanych praw na równi z innymi, niezablokowana przez stereotypy społeczne, obyczaje, wpojone obawy itp. Równość szans dotyczy obiektywnych możliwości samorealizacji (np. dostępu do: wykształcenia, zatrudnienia, możliwości rozwijania talentów i bogacenia się) oraz szans subiektywnych (wyuczonych postaw i nawyków, utrwalonych przekonań, ukształtowanego społecznie poziomu wiary we własne siły itp.). SPÓJNOŚĆ SPOŁECZNA W rozumieniu Rady Europy spójność społeczna to zdolność społeczeństwa do zapewnienia dobrobytu wszystkim swoim członkom, zminimalizowania różnic i uniknięcia polaryzacji. W praktyce istotą spójności społecznej jest budowanie takich relacji społecznych, aby naturalna różnorodność wzbogacająca społeczeństwo nie przeradzała się w bolesne podziały generujące nieufność i wrogość między grupami społecznymi, a nawet w segregację społeczną. 265

267 UBÓSTWO Ubóstwo to stan doznawania przez kogoś przynajmniej jednego z dwóch problemów: głęboki niedostatek jego dochody ekwiwalentne na członka rodziny są niższe niż 60% mediany takich dochodów w danym kraju (kryterium dochodowe), głęboka deprywacja materialna brak środków na wydatki związane z realizacją podstawowych, uzasadnionych potrzeb: opłacenia bieżących rachunków za czynsz i energię, ogrzania domu, pokrycia niespodziewanych wydatków, zjedzenia przynajmniej raz na dwa dni posiłku z odpowiednią ilością białka, spędzenia tygodnia urlopu rocznie poza miejscem zamieszkania, posiadania podstawowych udogodnień technicznych standardowych dla danego społeczeństwa (kryterium wydatkowe). UZALEŻNIENIE Zgodnie z obowiązującą w Polsce Międzynarodową Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 uzależnienie rozpoznaje się, jeśli trzy lub więcej z następujących objawów występowało łącznie przez co najmniej 1 miesiąc lub, jeżeli utrzymywało się krócej niż 1 miesiąc, to występowało w sposób powtarzający się w okresie 12 miesięcy: 1. Silne pragnienie lub poczucie przymusu użycia, 2. Upośledzenie kontroli nad zachowaniem związanym z używaniem, tj. nad jego rozpoczynaniem, kończeniem oraz poziomem użycia, 3. Fizjologiczne objawy stanu abstynencyjnego pojawiające się, gdy użycie jest ograniczane lub przerywane, 4. Wzrost tolerancji tj. konieczność przyjmowania istotnie wzrastających ilości substancji, w celu osiągnięcia pożądanego efektu, 5. Silne pochłonięcie sprawą używania przejawiające się istotną zmianą dotychczasowych zamiłowań i zainteresowań porzucanych lub ograniczanych z powodu używania, 6. Uporczywe używanie, pomimo oczywistych dowodów występowania szkodliwych następstw, choć charakter i rozmiar szkód są już danej osobie znane. WŁĄCZENIE SPOŁECZNE Włączenie społeczne to odnosząca się do danej jednostki jej realna możliwość faktycznego uczestniczenia w relacjach społecznych funkcjonowanie w kręgu znajomych, zawieranie przyjaźni, podejmowanie pracy, doznawanie szacunku i uznania itp. oraz faktyczne korzystanie z tych możliwości przez jednostkę według jej własnych potrzeb. WYKLUCZENIE SPOŁECZNE Wykluczenie to doznawany przez jednostkę lub grupę faktyczny brak możliwości lub znaczne utrudnienie pełnienia ról społecznych dostępnych dla innych, nawiązywania normalnych relacji społecznych, korzystania z dóbr publicznych i infrastruktury społecznej, gromadzenia zasobów i zdobywanie dochodów w godny sposób. Wykluczona społecznie jest jednostka lub grupa, która w sensie formalnym należy do danego społeczeństwa i chce uczestniczyć w jego życiu czynnie, lecz nie może z powodów będących poza jej kontrolą. Diagnoza zjawisk kryzysowych polega na przeprowadzeniu diagnozy kryzysu społecznego, a więc problemów: 1. w sferze socjalnej, 2. w obszarze rynku pracy i bezrobocia, 3. w sferze edukacji, 4. w sferze zagrożeń bezpieczeństwa publicznego, 5. deficytów kapitału społecznego. W ostatnim podrozdziale omówiono inne zjawiska nakładające się na kryzys społeczny, a w szczególności problemy gospodarcze, środowiskowe, przestrzenno-funkcjonalne i technicznoinfrastrukturalne. 266

268 PROBLEMY SOCJALNE MIESZKAŃCÓW GMINY BOCHNIA Ten rozdział zawiera diagnozę sytuacji w sferze socjalnej, a więc w szczególności problemy wykluczenia społecznego z powodu ubóstwa, kryzysów dotykających rodziny i warunków zamieszkania. Rozdział obejmuje: analizę czynników i zjawisk kryzysowych w sferze socjalnej, analizę lokalnych potencjałów w tej sferze, ocenę skali i charakteru potrzeb rewitalizacyjnych w sferze socjalnej. Pierwszym kryterium diagnostycznym sprawdzającym za pomocą którego ocenimy stan sfery społecznej w Gminie Bochnia, jest natężenie korzystania ze środowiskowej pomocy społecznej. Dane zostały zaczerpnięte ze Zbioru Centralnego Krajowego Systemu Monitoringu Pomocy Społecznej (ZC KSMPS) Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej (MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej pieniężnych, w naturze i usługach za I-XII 2014 r.) zawierającego informację o zrealizowanych świadczeniach środowiskowej pomocy społecznej i odbiorcach tej pomocy środowiskach (rodzinach lub osobach niespokrewnionych prowadzących wspólnie gospodarstwo domowe) i ich członkach. Tabela 1. Udzielone świadczenia zadania własne gmin 267

269 268

270 Tabela 2. Rzeczywista liczba rodzin i osób objętych pomocą społeczną 269

271 Tabela 3. Powody przyznania pomocy 270

272 Tabela 4. Typy rodzin objętych pomocą społeczną 271

273 Tabela 5. Udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem Źródło: POTENCJAŁY ZIDENTYFIKOWANE W SFERZE SOCJALNEJ Diagnoza jest dokonywana w punkcie wyjścia do programu rewitalizacji, a więc priorytetem na tym etapie jest odnotowanie potencjału, jaki można uruchomić dla przeciwdziałania problemom socjalnym. Potencjał ten zostanie wstępnie zdiagnozowany w następujących obszarach: istniejącej infrastruktury pomocy społecznej, aktywności obywatelskiej mierzonej tu ilością nowo rejestrujących się stowarzyszeń i organizacji społecznych, stanem aktualnych szans na znalezienie pracy. POTENCJAŁ INFRASTRUKTURY POMOCY SPOŁECZNEJ Miarą statystyczną potencjału infrastruktury pomocy społecznej są przede wszystkim zasoby instytucjonalne w postaci placówek udzielających poszczególnych form wsparcia i opieki (przy czym wskaźnikiem pomocniczym może być ilość placówek, a także ilość miejsc organizacyjnych w tych placówkach). Placówkami tymi są między innymi: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Świetlica Opiekuńczo Wychowawcza Wsparcia Dziennego oraz Samodzielny Publiczny Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej w Bochni. POTENCJAŁ AKTYWNOŚCI OBYWATELSKIEJ W przełamywaniu wykluczenia osób doznających problemu ubóstwa i aktywizowaniu możliwie dużej części z nich do poprawy własnej sytuacji bardzo ważnym partnerem są organizacje społeczne, w szczególności stowarzyszenia. Dużą wagę w rozwiązaniu problemów społecznych i walce z najważniejszymi kwestiami społecznymi odgrywają organizacje pozarządowe. Stanowią one nieodłączny element społeczeństwa obywatelskiego. Dzięki swej elastyczności, dobrej znajomości środowiska lokalnego i wypracowanym form działania są skuteczne i wpływają na funkcjonowanie swych klientów. Są to organizacje, które nie są nastawione na zysk, a w swej pracy w znacznej mierze opierają się na wolontariuszach. Oczywiście nie może całkowicie zwolnić państwa od odpowiedzialności za los 272

274 ludzi potrzebujących pomocy. Jego rolą jest umiejętne pokierowanie całością współpracy pomiędzy sektorem publicznym, a społecznościami lokalnymi reprezentowanymi przez organizacje pozarządowe. Najlepszą metodą takiej współpracy jest kontraktowanie usług na rzecz potrzebujących. Metoda ta stawia na równi wysiłki podejmowane przez organizacje pozarządowe z poczynaniami sektora publicznego, tworząc autentycznych partnerów w walce o zaspokojenie potrzeb najsłabszych jednostek i przywrócenie ich społeczeństwu. Działania podejmowane w zakresie rozwiązywania problemów społecznych winny być ukierunkowana na: bezpieczeństwo socjalne mieszkańców, doskonalenie systemu pomocy dziecku i rodzinie, doskonalenie systemu pomocy osobom niepełnosprawnym i starszym, działania prospołeczne - wolontariat, doskonalenie pracy socjalnej. Na terenie powiatu bocheńskiego funkcjonuje ponad 100 organizacji pozarządowych, wśród których dominują ludowe kluby sportowe, uczniowskie kluby sportowe oraz ochotnicze straże pożarne. Jednak ważną rolę w lokalnych środowiskach odgrywają także organizacje prorozwojowe, takie jak: Stowarzyszenie "Gmina Bochnia dla Wszystkich", Regionalne Centrum Wspierania Inicjatyw Społecznych "Synergia", Związek Młodzieży Wiejskiej, Stowarzyszenie PRO VICUS NOVUM. PROBLEMY RYNKU PRACY I BEZROBOCIA GMINY BOCHNIA Ten rozdział zawiera diagnozę sytuacji w sferze rynku pracy, a więc w szczególności problem bezrobocia, ale także potencjału przedsiębiorczości tworzącej zatrudnienie. Podstawowym parametrem charakteryzującym zjawiska kryzysowe w obrębie rynku pracy jest stopa bezrobocia rejestrowanego, a więc proporcja liczby bezrobotnych do liczny osób aktywnych ekonomicznie (czyli zsumowanych liczb bezrobotnych i pracujących). Stopę bezrobocia dla Gminy Bochnia pokazuje poniższa tabela: 273

275 W TYM Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Bochnia na lata STAN I STRUKTURA OSÓB BEZROBOTNYCH W GMINIE BOCHNIA WYSZCZEGÓLNIENIE XII 2014 I 2015 II 2015 III 2015 IV 2015 V 2015 VI 2015 LICZBA BEZROBOTNYCH Poprzednio pracujący w % do ogółu bezrobotnych 80,6 80,5 81,8 82,8 84,1 83,9 84,3 Z prawem do zasiłku w % do ogółu bezrobotnych 12,9 13,9 15,1 13,6 14,0 14,7 16,6 Bezrobotne kobiety w % do ogółu bezrobotnych 58,2 58,5 58,6 59,3 60,2 61,3 62,4 12 miesięcy od ukończenia nauki w % do ogółu bezrobotnych 8,6 8,6 8,5 8,4 4,5 5,1 3,6 Bez kwalifikacji zawodowych w % do ogółu bezrobotnych 15,7 15,9 15,5 15,4 14,2 14,1 15,3 Bez doświadczenia zawodowego w % do ogółu bezrobotnych 26,0 26,6 25,3 24,0 22,4 21,1 20,2 Kobiety, które nigdy nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka 15,8 15,9 15,5 15,1 14,5 14,7 15,1 w % do ogółu bezrobotnych 274

276 NAPŁYW OSÓB BEZROBOTNYCH Z GMINY BOCHNIA DO POWIATOWEGO URZĘDU PRACY W BOCHNI WYSZCZEGÓLNIENIE I 2015 II 2015 III 2015 IV 2015 V 2015 VI 2015 NARASTAJĄ CO ZAREJESTROWANI Bezrobotne kobiety w % do ogółu zarejestrowanych Po raz pierwszy w % do ogółu zarejestrowanych Dotychczas nie pracujące w % do ogółu zarejestrowanych 12 miesięcy od ukończenia nauki w % do ogółu zarejestrowanych Bez kwalifikacji zawodowych w % do ogółu zarejestrowanych Bez doświadczenia zawodowego w % do ogółu zarejestrowanych Kobiety, które nigdy nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka w % do ogółu zarejestrowanych Do 30 roku życia w % do ogółu zarejestrowanych W tym do 25 roku życia w % do ogółu zarejestrowanych 41 51, , , , , ,3 7 8, , , , ,5 5 8,6 8 13,8 8 13, ,0 2 3, , , , ,3 9 15,5 7 12,1 7 12, ,7 5 8, , , , ,2 6 11,5 9 17,3 5 9,6 9 17,3 2 3, , , , , ,6 7 11,9 6 10, ,4 3 5, , , , ,4 8 15,1 5 9,4 8 15, ,8 2 3, , , , , , , , ,9 21 5, , ,0 275

277 Długotrwale bezrobotne w % do ogółu zarejestrowanych 21 26, , , , , , ,1 Powyżej 50 roku życia w % do ogółu zarejestrowanych 11 13, ,4 6 10,3 7 13,5 9 15, , ,1 Korzystające ze świadczeń pomocy społecznej 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 2 3,4 0 0,0 2 0,6 w % do ogółu zarejestrowanych Posiadające co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia 17 21,3 7 12, ,9 9 17,3 7 11, , ,1 w % do ogółu zarejestrowanych Posiadające co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia 0 0,0 0 0,0 1 1,7 0 0,0 0 0,0 0 0,0 1 0,3 w % do ogółu zarejestrowanych Osoby niepełnosprawne w % do ogółu zarejestrowanych 1 1,3 4 6,9 4 6,9 2 3,8 1 1,7 2 3,8 14 3,9 276

278 POTENCJAŁ ZIDENTYFIKOWANY W SFERZE ZATRUDNIENIA I RYNKU PRACY Potencjał przedsiębiorczości to nie tylko potencjał istniejących podmiotów gospodarczych, ale też potencjał postawy przedsiębiorczej wśród mieszkańców, a więc gotowość do podejmowania aktywności z własnej inicjatywy. Potencjał istniejących przedsiębiorstw jest pośrednim wskaźnikiem obrazującym lokalne szanse na znalezienie zatrudnienia. Natomiast od potencjału postawy przedsiębiorczej zależy gotowość do podejmowania ryzyka: przekwalifikowywania się, poszukiwania lepszej pracy oraz podejmowania własnej działalności gospodarczej. Pośrednim wskaźnikiem postawy przedsiębiorczej jest dynamika rejestrowania nowych podmiotów w bazie REGON ogółem. Poniższa tabela przedstawia ten wskaźnik. Źródło: Na tym etapie diagnozy potrzeby rynku pracy na obszarze rewitalizacji mogą być ocenione tylko jakościowo, bez oszacowania ilościowego. Zdecydowanie najpilniejszą potrzebą jest ożywienie na obszarze rewitalizowanym handlu i usług. Działalności te powinny być skierowanej na zaspokajanie nie tylko potrzeb osób zamieszkujących bezpośrednio obszar rewitalizowany, ale także mieszkańców innych części gminy. PROBLEMY W OBSZARZE EDUKACJI I DEFICYTU KAPITAŁU SPOŁECZNEGO GMINY BOCHNIA Ten rozdział zawiera diagnozę sytuacji w sferze edukacji i kapitału społecznego, a więc w szczególności ocenę potencjału osobistych szans każdego mieszkańca na dalszą samorealizację i osiąganie osobistego sukcesu, jakie stwarza dobra edukacja oraz rozbudowana sieć relacji społecznych. Gmina Bochnia jest organem prowadzącym dla następujących placówek oświatowych: Gminne Przedszkole w Brzeźnicy Gminne Przedszkole w Cikowicach Gminne Przedszkole w Łapczycy ZSG w Baczkowie ZSG w Bogucicach 277

279 ZSG w Brzeźnicy ZSG w Damienicach ZSG w Dąbrowicy ZSG w Gawłowie ZSG w Łapczycy ZSG w Nieszkowicach Małych ZSG w Nieszkowicach Wielkich ZSG w Pogwizdowie ZSG w Proszówkach ZSG w Siedlcu ZSG w Stanisławicach SP w Cikowicach W placówkach tych występują zróżnicowane problemy edukacyjne i wychowawcze. Źródłami informacji o ewentualnych problemach wychowawczych w szkołach są: ewaluacje z realizacji programów wychowawczych i szkolnych programów profilaktycznych (dyrektorzy lub wicedyrektorzy odpowiedzialni za nadzór pedagogiczny) procedury postępowania w sytuacjach kryzysowych zawarte w statutach szkół zbiorcza informacja o problemach uczniów (pedagodzy szkolni). Jeśli chodzi o problemy edukacyjne, to porównywane są: dla szkół podstawowych zbiorcze wyniki egzaminów na zakończenie III i VI klasy, dla gimnazjów zbiorcze wyniki egzaminu gimnazjalnego, dla szkół ponadgimnazjalnych zbiorcze wyniki egzaminu maturalnego, oraz dodatkowo dla ponadgimnazjalnych szkół zawodowych zbiorcze wyniki egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe (obecnie kwalifikacje w zawodzie). Dane dotyczące sektora oświaty w Gminie Bochnia przedstawiają poniższe tabele: Źródło: Potrzeby rewitalizacyjne w sferze edukacji i ewentualne deficyty kapitału społecznego generują kolejne potrzeby dodatkowego wsparcia niektórych szkół, przedszkoli i placówek 278

280 edukacyjnych, na których spoczywają dodatkowe zadania związane z przełamywaniem kryzysu w obszarze rewitalizacji. PROBLEMY ZAGROŻENIA PRZESTĘPCZOŚCIĄ W GMINIE BOCHNIA Obszar bezpieczeństwa i porządku publicznego jest powiązany z niskim kapitałem społecznym oznaczającym słabo wykształcone relacje wewnątrz społeczności lokalnej, czyli poziom zaufania, zasady współżycia społecznego, zdolność do współdziałania. Kategoryzacja problemów bezpieczeństwa publicznego została ujęta w tabeli poniżej: Kategoria Zabójstwo 0 0 Zgwałcenia 1 0 Kradzież z włamaniem Rozbój, wymuszenie 2 0 rozbójnicze Kradzież - przestępstwo Kradzież mienia wykroczenie Bójka, pobicie 3 0 Uszkodzenie ciała 4 3 Przestępstwa gospodarcze 1 1 Kierujący w stanie po użyciu alkoholu Kierujący w stanie nietrzeźwości Niszczenie cudzej rzeczy - przestępstwo 13 9 Uszkodzenie mienia wykroczenie Wypadki drogowe Kolizje drogowe Wypadki kolejowe 0 1 Interwencje policyjne Analiza danych dotyczących liczby przestępstw, ich rodzaju i poziomu wykrywalności jest jednym ze wskaźników skuteczności działania każdej Policji. Porównanie ich na przestrzeni kilku lat pokazuje, czy podejmowane przez funkcjonariuszy działania przynoszą zamierzone efekty. Zapoznając się z wynikami pracy policjantów w 2013 i 2014 r. można wyraźnie stwierdzić, że pozytywne tendencje walki z przestępczością na terenie Gminy Bochnia zostały utrzymane. Odnotowano wzrost wykrywalności przy jednoczesnym spadku liczby najpoważniejszych i najbardziej uciążliwych dla społeczeństwa przestępstw. Działania te należy wspierać. ZBIORCZE ZESTAWIENIE PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH ZOSTAŁO WSKAZANE W PONIŻSZYCH ZADANIACH: 279

281 II/62/C/SS Rozbudowa infrastruktury sportowej - zielone siłownie (budowa lub doposażenie) we wszystkich miejscowościach Gminy: Baczków, Bessów, Bogucice, Brzeźnica, Buczyna, Cerekiew, Chełm, Cikowice, Damienice, Dąbrowica, Gawłów, Gierczyce, Gorzków, Grabina, Krzyżanowice, Łapczyca, Majkowice, Moszczenica, Nieprześnia, Nieszkowice Małe, Nieszkowice Wielkie, Ostrów Szlachecki, Pogwizdów, Proszówki, Siedlec, Słomka, Stanisławice, Stradomka, Wola Nieszkowska, Zatoka, Zawada. Budowa zielonych siłowni w miejscowościach, w których jeszcze nie ma oraz doposażenie istniejących siłowni Średnia powierzchnia zabudowy plenerowej siłowni wynosi 0,15 ha 31 siłowni plenerowych x 0,15ha = 4,65 ha III/63/C/SS Uzupełnienie infrastruktury rekreacyjnej na terenie Gminy Bochnia poprzez zakupy, montaż i wyposażenie/doposażenie placów zabaw we wszystkich miejscowościach Gminy: wykonanie placów zabaw w miejscowościach gminy, w których nie ma placów zabaw oraz doposażenie istniejących placów zabaw Ostrów Szlachecki DZ. Nr 238/2 238/1 Wola Nieszkowska Powierzchnia 0,25 ha IV/64/C/SS Remont i modernizacja infrastruktury sportowej - remont boisk sportowych - szkolnych: 1. Bogucice boisko do piłki nożnej ze sztuczną nawierzchnią/lub trawiaste (na istniejącym) 2. Nieszkowice Małe boisko do piłki ręcznej (na istniejącym) 3. Pogwizdów boisko dwufunkcyjne: siatkówka i koszykówka (na istniejącym) 4. Brzeźnica boisko wielofunkcyjne: siatkówka, koszykówka, ręczna (na istniejącym), 5. Baczków boisko istniejące nakładka z poliuretanu 6. Siedlec - boisko wielofunkcyjne na istniejącym ZSG Bogucice Dz. Nr 566/1 565/2 565/3-1,0800 ha Łącznie powierzchnia działek wynosi 4,5 ha V/65/C/SS Remont i modernizacja istniejących obiektów sportowych - trybuny przy boiskach sportowych i organizacja zaplecza na boiskach sportowych LZS Cikowice, Proszówki, Siedlec, Nieszkowice Wielkie, Słomka, Brzeźnica Trybuny przy boiskach sportowych LZS, zaplecze (Nieszkowice Wielkie i Brzeźnica) Cikowice Nr dz. nr. 444 pow. 1,4700 ha Proszówki dz. Nr 319 1,1500 ha Siedlec 280

282 dz. Nr 437/55 1,0641 ha Nieszkowice Wielkie dz. Nr 519 0,6500 ha 523 0,7600 ha wł. Prywatna 524/1 0,3900 ha wł. Prywatna Słomka Gawłów dz. Nr 711/9 0,0600 ha Brzeźnica dz. Nr 479 0,0300 ha wł. Prywatna 468 0,6400 ha wł. Prywatna 481 0,1900 ha wł. Prywatna 480 0,2000 ha 486 0,1400 ha 487 0,1800 ha 490 0,1200 ha 488 0,1700 ha 489 0,0400 ha 502 0,2000 ha 5,9841 ha VI/66/C/SS Renowacja kapliczek: Zawada, Siedlec, Chełm, Brzeźnica Zawada - konserwacja, odmalowanie figury, badania malowideł, dokumentacja dz. Nr 88/6 0,2200 ha Siedlec - dokumentacja odtworzeniowo- historyczna dz. Nr 224/10 0,5800 ha Chełm - dokumentacja + pozwolenie na remont dz. Nr 61 0,3100 ha parafia 3/2 0,0700 ha 3/3 1,2800 ha 3/4 0,0017 ha 1,6617 ha Brzeźnica - badania warstw malarskich, uzupełnienie ubytków + konserwacja całej kapliczki dz. Nr 33 3,2700 ha VII/69/C/SS Utworzenie Punktu Integracji Społecznej w budynku komunalnym w Woli Nieszkowskiej: Adaptacja budynku m.in. na potrzeby organizacji noclegów dz. Nr 437 0,2400 ha VIII/70/C/SS Remont i modernizacja placówek kulturalnych z terenu Gminy: 281

283 Baczków, Bessów, Bogucice, Brzeźnica, Buczyna, Cerekiew, Chełm, Cikowice, Gawłów, Gierczyce, Gorzków, Grabina, Łapczyca, Majkowice, Moszczenica, Nieprześnia, Nieszkowice Małe, Ostrów Szlachecki, Pogwizdów, Siedlec, Słomka, Stanisławice, Stradomka, Wola Nieszkowska, Zatoka: wymiana stolarki, pokryć dachowych, instalacji, elewacja, zagospodarowanie terenu wokół świetlic, remonty pomieszczeń Średnia powierzchnia działki, na której zlokalizowane są instytucje kultury wynosi 0,25 ha 25 placówek x 0,25 ha = łączna powierzchnia 6,25 ha IX/71/C/SS Podniesienie standardu i oferty placówek kultury na terenie Gminy Bochnia: Baczków, Bessów, Bogucice, Brzeźnica, Buczyna, Cerekiew, Chełm, Cikowice, Gawłów, Gierczyce, Gorzków, Grabina, Łapczyca, Majkowice, Moszczenica, Nieprześnia, Nieszkowice Małe, Ostrów Szlachecki, Pogwizdów, Siedlec, Słomka, Stanisławice, Stradomka, Wola Nieszkowska, Zatoka: doposażenie placówek kulturalnych z terenu Gminy w sprzęt nagłaśniający, kurtyny, sprzęt gastronomiczny, sprzęt komputerowy i gry Powierzchnia rewitalizowana ujęta w zadaniu nr XVI/70/C/SS XIV/73/C/SS Modernizacja i rozwój obiektu szkolnego w Gawłowie dz. Nr 465 0,6600 ha XV/84/C/SS Modernizacja bazy dydaktycznej w gimnazjach prowadzonych przez Gminę Bochnia Bogucice nr dz. 566/1, 566/2-0,9600 ha, 0,1700 ha Brzeźnica dz. nr 388/1, 388/2-0,4800 ha, 0,4200 ha Gawłów dz. nr 465-0,6600 ha Łapczyca dz. nr 676/1, 676/5, 676/3-0,4200 ha 0,2500 ha, 0,2700 ha Nieszkowice Małe dz. nr 546-0,2800 ha Nieszkowice Wielkie Nr dz ,29 ha 218-0,11 ha 219-0,01ha 220/1-0,05ha 220/2-0,16ha Pogwizdów 549/1, 549/2 550/1, 550/2-0,0500 ha 0,2800 ha 0,1900 ha 1,4400 ha Proszówki dz. nr 476/1, 473/2, 476/3, 476/5-0,9600 ha 0,2200 ha 0,0500 ha 0,0600 ha Siedlec dz. nr 440, 437/39-0,61 Stanisławice 583/120, 583/46, 509-2,5200 ha 0,2000 ha 282

284 0,3000 ha XVI/86/C/SS Budowa miasteczka komunikacyjnego przy Zespole szkół Gminnych w Bogucicach Nr dz. 566/1 0,96ha XVII/87/C/SS Rozbudowa szkoły w związku z przyłączeniem do Zespołu Szkół Gminnych w Bogucicach Gminnego Przedszkola. Nr dz. 566/1 0,96 ha X/93/C/SS Zakup (uzupełnienie) instrumentów dla orkiestry w Baczkowie: uzupełnienie instrumentów muzycznych wg potrzeb bieżących WDL Baczków Powierzchnia obszaru rewitalizacji uwzględniona w zadaniu XI/70/C/SS XI/94/C/SS Zakup strojów regionalnych dla zespołu Siedlecanie: uzupełnienie dotychczasowej oferty zespołu Siedlecanie o stroje z innego regionu Polski Powierzchnia obszaru rewitalizacji uwzględniona w zadaniu XI/70/C/SS XVIII/97/C/SS Przebudowa budynku gospodarczego na ośrodek pieczy dla młodzieży w Ostrowie Szlacheckim Dz. Nr 272/7 15,32 ha XIX/98/C/SS Modernizacja kotłowni w zespołach szkolnych ZSG w Damienicach dz. nr 796-0,3200 ha ZSG w Dąbrowicy dz. nr 228/4, 228/7-0,2800 ha 0,1600 ha ZSG w Gawłowie dz. nr 465-0,6600 ha ZSG w Łapczycy 676/1, 676/5, 676/3-0,4200 ha 0,2500 ha 0,2700 ha ZSG w Nieszkowicach Wielkich dz. nr 217, 218, 219, 220/1, 220/2 0,2900 ha 0,1100 ha 0,0100 ha 0,1600 ha 0,0500 ha ZSG w Pogwizdowie dz. nr 549, 550/1, 550/2-0,0500 ha 0,2800 ha 283

285 0,1900 ha 1,4400 ha ZSG w Proszówkach dz. nr 476/1, 473/2, 476/3, 476/5-0,9600 ha 0,2200 ha 0,0500 ha 0,0600 ha Uwaga: część działek została wymieniona w zadaniu nr XV/84/C/SS POZOSTAŁE PROBLEMY GENERUJĄCE KRYZYS Obszar gminy znajdujący się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych zdiagnozowanych poprzednio, kwalifikuje się do wyznaczenia jako obszar zdegradowany i wymagający rewitalizacji pod dodatkowym warunkiem: występowania na nim co najmniej jednego z następujących negatywnych zjawisk: a. gospodarczych w szczególności niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw, b. środowiskowych w szczególności degradacji środowiska naturalnego, przekroczenia norm środowiskowych, składowania odpadów w miejscach na ten cel nieprzeznaczonych, c. przestrzenno-funkcjonalnych w szczególności niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, deficytu lub niskiej jakości terenów publicznych, d. technicznych w szczególności degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz braku funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska. PROBLEMY PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNE Diagnoza w tym zakresie będzie dotyczyła przede wszystkim przestrzeni publicznej w obszarze rewitalizacji. Kluczowa dla całej Gminy Bochnia jest przestrzeń publiczna. I/21/B/SP Budowa ścieżek rowerowych na terenie Gminy Bochnia o łącznej długości 10 km + wyposażenie ścieżek: budowa MOR-ów oraz zakup i montaż m.in. urządzeń rekreacyjno-gimnastycznych 284

286 UZASADNIENIE WYBORU OBSZARÓW ZDEGRADOWANYCH Duża część zadań w sferze społecznej i przestrzennej dotyczy remontu i modernizacji infrastruktury sportowej na terenie Gminy Bochnia. Obejmuje budowę lub doposażenie zielonych siłowni we wszystkich miejscowościach Gminy, budowę ścieżek rowerowych, zakup, montaż wyposażenie bądź doposażenie placów zabaw we wszystkich miejscowościach Gminy, remont i modernizację boisk sportowych, rozbudowę istniejących obiektów sportowych wraz z towarzyszącą infrastrukturą. Mimo, iż na terenie Gminy Bochnia funkcjonują jednostki sportowe, jak na przykład Klub Sportowy Korona w Brzeźnicy wraz z boiskiem, wymagają one modernizacji między innymi z powodu braku oświetlenia, rozbudowy trybun, czy budowy zaplecza. Inwestycja w sport jest zawsze celowa, gdyż przede wszystkim sport to zdrowie i lepsze samopoczucie. Za każdym razem, gdy poziom aktywności fizycznej wzrasta, organizm się dotlenia, kształtuje się smukła sylwetka oraz poprawia się koordynacja ruchowa. Sport to szkoła wytrwałości, samozaparcia i cierpliwości w oczekiwaniu na efekty. Jeżeli te warunki zostaną spełnione, stanowią gwarancję na zabicie nudy i wesołą zabawę oraz poczucie dobrze spędzonego czasu. Kolejna grupa zadań dotyczy modernizacji i doposażenia placówek kulturalnych z ternu Gminy Bochnia, w tym między innymi zakup (uzupełnienie) instrumentów dla orkiestry w Baczkowie, czy zakup strojów regionalnych dla zespołu Siedlecanie. Każda gmina powinna obierać sobie za punkt honoru kultywowanie i krzewienie kultury. W imię tego celu działa Gminne Centrum Kultury Czytelnictwa i Sportu w Bochni z siedzibą w Łapczycy, prowadzące Zespół Pieśni i Tańca Siedlecanie z Siedlca oraz Młodzieżową Orkiestrę Dętą z Baczkowa. Centrum organizuje liczne cykliczne imprezy o charakterze kulturalnym. Do najważniejszych należą: - Galicyjski Przegląd Orkiestr Dętych w Baczkowie, - Wianki Świętojańskie nad Rabą w Siedlcu, - Zjazd Hanek, Anek i Ann w Moszczenicy, - Biesiada Agroturystyczna w Siedlcu. Kultura, czyli Całokształt materialnego i duchowego dorobku ludzkości ( ) [Definicja w: Słownik Języka Polskiego; PWN Warszawa 2002] żeby mieć szansę zaistnieć musi wiązać się z finansowaniem. Sam zapał nie wystarczy. Musi zostać wsparty konkretnymi kwotami. Wiele przydrożnych kapliczek i krzyży stanowi istotny element krajobrazu kulturowego okolic Bochni. Kapliczki, krzyże i figury przydrożne wymagają ratowania ich przed zniszczeniem i degradacją. Kapliczki można nazwać dziełami małej architektury, które pięknie harmonizują z otaczającą przyrodą. Kapliczki są trwale związane z polskim krajobrazem, dlatego należy dołożyć wszelkich starań, by nie stracić tych cennych pamiątek historyczno-kulturowych. Droga rowerowa (droga dla rowerów, trasa rowerowa, ciąg pieszo-rowerowy) to wydzielony pas terenu (ciąg komunikacyjny) przeznaczony dla ruchu rowerowego. Według prawa o ruchu drogowym droga lub jej część przeznaczona do ruchu rowerów, oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi oraz oddzielona od innych dróg lub jezdni tej samej drogi konstrukcyjnie lub za pomocą urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego. W praktyce spotykamy dwa typy dróg rowerowych: 285

287 Droga rowerowa część drogi publicznej, obejmuje wydzielony pas ruchu dla rowerów po obu stronach jezdni lub rzadziej kontrapasy oraz wydzielone drogi rowerowe. W miastach Europy Zachodniej i Stanach Zjednoczonych w przeciwieństwie do Polski wydzielone pasy rowerowe będące częścią jezdni, są dominującym elementem typów dróg rowerowych (pozwalają na bezpieczne rozwijanie prędkości, bez obawy dla bezpieczeństwa pieszych), Droga dla rowerów część wydzielona z dotychczasowego chodnika, nazywana też ścieżką rowerową. Istnieją również turystyczne trasy rowerowe szlaki rowerowe. Szlaków rowerowych nie należy mylić z drogą rowerową. Turystyczne trasy dla rowerów są to oznakowane szlaki rowerowe, które mogą prowadzić zarówno po drogach rowerowych w mieście, po wydzielonych, osobnych drogach dla rowerów poza miastami, jak i zwykłymi drogami publicznymi lub niepublicznymi. Liderami w Polsce pod względem ilości dróg rowerowych są: Warszawa (410 km dróg dla rowerów), Gdańsk (450 km) oraz Wrocław (205 km). W kilku miastach Polski Rady Miast wprowadziły zasadę obowiązku budowania dróg rowerowych w trakcie poważnych remontów dróg, o ile to tylko możliwe (np. Gdańsk, Warszawa, Łódź, Zamość, Kraków, Gdynia, Radom). W praktyce jednak zasada ta jest często ignorowana. Problemem wielu polskich miast jest niska jakość dróg rowerowych. Wiele z nich to drogi źle zaprojektowane często o nieodpowiedniej nawierzchni (z kostki Bauma) oraz ich ułożenie blisko chodników dla pieszych. Dobra nawierzchnia może być asfaltowa lub wyłożona tartanem. W wielu krajach ścieżki rowerowe buduje się z wykorzystaniem tras zlikwidowanych linii kolejowych. Ścieżki te charakteryzują się łagodnymi łukami i niewielkimi nachyleniami. Wykorzystują one infrastrukturę pozostałą po zdemontowaniu szyn i podkładów kolejowych nasypy, wykopy, mosty i wiadukty, czasem nawet tunele POWIAZANIE GPR Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI GMINY BOCHNIA Konieczność usytuowania planu rewitalizacji wśród innych dokumentów określających politykę rozwojową gminy oraz ustawowa i faktyczna pozycja gminy, jako jednostki odpowiedzialnej za te procesy, stawia na porządku dziennym sprawę niezbędnych kompetencji do wiążącego opracowania tego typu dokumentu i późniejszej realizacji zapisanych w nim zadań. Z oceny dotychczasowych rozwiązań prawnych wyłania się wniosek, że przygotowujące i sterujące programami rewitalizacji gminy są w zasadzie pozbawione wystarczających uprawnień, aby kompleksowo zaplanować i skutecznie zrealizować takie przedsięwzięcia. Braki kompetencji w tym zakresie można zlokalizować w dwóch płaszczyznach. Po pierwsze część zagadnień, które należy rozwiązać w ramach prowadzonych prac rewitalizacyjnych ustawodawca rozdzielił pomiędzy trzy szczeble samorządu terytorialnego. I tak w ogólnym ujęciu: zgodnie z art. 7 ustawy o samorządzie gminy 31 do zadań własnych gminy należą w większości zagadnienia m.in. materialno-przestrzenne, zgodnie z art. 4. ust. 1 ustawy o samorządzie powiatu 32 do zadań własnych tej jednostki samorządu należą m.in. sprawy socjalno-społeczne, zagadnienia rynku pracy oraz zarządzanie nieruchomościami Skarbu Państwa, 31 Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz.U z późn.zm.). 32 Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U z późn.zm.). 286

288 zgodnie z art. 11 ust. 1 i 2 ustawy o samorządzie województwa 33 do kompetencji tej jednostki należą zagadnienia związane z pobudzaniem aktywności gospodarczej, finansowaniem rozwoju oraz wspieraniem i prowadzeniem działań na rzecz integracji społecznej i przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. Zatem sporządzenie spójnego programu rewitalizacji wymagać będzie współdziałania w planowaniu w zakresie wykraczającym poza dozwolony gminie, obszar użyteczności publicznej. Do takich należą np. ogólnie mówiąc wszelkie usługi, które na zasadach komercyjnych 34 lub niekomercyjnych gmina mogłaby świadczyć na rzecz uczestników procesów rewitalizacyjnych przykładowo w sprawach; zarządzania i koordynowania prowadzonych inwestycji (w tym w zakresie mieszkalnictwa), obrotu i zarządzania nieruchomościami, prowadzania montażu finansowego, doradztwa w sprawach projektowych, szerokich działań prorozwojowych itp. Zgodnie z ogólnym zapisem z art ustawy o samorządzie gminy art Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy oraz art. 1 ustawy o gospodarce komunalnej, który stwierdza co następuje: art Ustawa określa zasady i formy gospodarki komunalnej jednostek samorządu terytorialnego, polegające na wykonywaniu przez te jednostki zadań własnych, w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej. Gospodarka komunalna obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. Takim zadaniem jest bez wątpienia poprawa, szeroko rozumianego, standardu zamieszkiwania w mieście. Można jednak mieć wątpliwości, czy działalność ograniczona terytorialnie i czasowo (obszar rewitalizacji i tylko na czas trwania tego programu) oraz specyfika procesów rewitalizacyjnych spełnia kryteria bieżącego i nieprzerwanego zaspokajania zbiorowych potrzeb ludności na usługi powszechnie dostępne, a więc wypełnia warunki, pod którymi może stanowić przedmiot instytucjonalnego zainteresowania gminy. Poza sferą użyteczności publicznej gmina może działać poprzez spółki prawa handlowego, ale tylko w sytuacjach wymienionych w art. 10 ust. 1 i 2 ustawy o gospodarce komunalnej 35 tzn., kiedy spełnione są łącznie następujące przesłanki: 1) istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym, 2) występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej, a zastosowanie innych działań i wynikających z obowiązujących przepisów środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia. Dodatkowo miasta na prawach powiatu, a do tej kategorii należą wszystkie większe miasta w kraju, nie mogą prowadzić działalności wykraczającej poza zadania użyteczności publicznej (tj. komercyjnej), jest ona w całości zabroniona powiatom oraz miastom na prawach powiatu 33 Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U z późn.zm.). 34 Działalność komercyjna poza sferą użyteczności publicznej podlega ograniczeniom zarówno podmiotowym, jak i przedmiotowym. I tak, działalność ta jest w całości zabroniona powiatom oraz miastom na prawach powiatu (art. 6 ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym (u.s.p.) w zw. z art. 91 ust. 5 u.s.p.), a gminy i województwa mogą ją prowadzić tylko w określonych okolicznościach i tylko w formie spółek handlowych określonego typu (art. 10 ustawy o gospodarce komunalnej oraz art. 13 ust. 1 ustawy o samorządzie województwa). 35 Natomiast bez żadnych ograniczeń wolno gminie posiadać (ściślej: nabywać) akcje lub udziały spółek zajmujących się czynnościami bankowymi, ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą, promocyjną, edukacyjną i wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego, a także innych spółek ważnych dla rozwoju gminy (art. 10 ust. 3 ustawy o gospodarce komunalnej). 287

289 (art. 6 ust. 2 ustawy o samorządzie powiatu w zw. z art. 91 ust. 5 tej ustawy). Powiat nie może także przystępować ani tworzyć innych podmiotów gospodarczych. Może natomiast zgodnie z art. 6 ust. 1: W celu wykonywania zadań powiat może tworzyć jednostki organizacyjne i zawierać umowy z innymi podmiotami. Oznacza to, że pełne i efektywne planowanie i realizacja przedsięwzięć odnowy zaniedbanych części miast jest obecnie skomplikowane i uciążliwe dla uczestników. Obarczone jest brakiem spójności, brakiem kompleksowości oraz znacznym stopniem niepewności co do wykonania przyjętych wstępnie porozumień i rozwiązań. Równocześnie taki stan wpływa na przewlekłość tych procesów, co z kolei przekłada się na ich niewielką efektywność. Strategia Rozwoju Gminy Program rewitalizacji powinien być częścią większej całości, jaką jest strategia (polityka) rozwoju gminy, przyjmująca najczęściej prawną formę uchwały rady gminy. Ustalanie celów oraz sposobów ich osiągnięcia (strategia rozwoju) dla całego spektrum zagadnień, które powinny znaleźć się w kręgu zainteresowań organów samorządu terytorialnego jest, zgodnie z obowiązującym prawem, obligatoryjne tylko w części dotyczącej gospodarki przestrzennej gminy art. 9 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym 36. Dotyczy to również uprzedniego sporządzenia wszelkich analiz i ekspertyz mających ustalić stan obecny w gminie. Obowiązki gminy w tym zakresie zawiera art. 32 cytowanej ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ale dotyczy on tylko zagadnień przestrzennych. W pozostałych zakresach funkcjonowania wspólnoty terytorialnej, zakres, układ, analiz i innych opracowań jest fakultatywny; gmina nie ma w tym zakresie żadnych ustawowych ograniczeń. Pewnym czynnikiem dyscyplinującym gminy w zakresie posiadania strategii rozwoju jest możliwość uzyskania wsparcia ze środków wspólnotowych na inwestycje gminne. Otóż jednym z warunków uzyskania wsparcia z tego źródła jest posiadanie przez gminę tzw. Programu Rozwoju Lokalnego pełniącego funkcję strategii rozwoju gminy. Są to na ogół jednak dokumenty bardzo pragmatyczne, ukierunkowane na te zadania rozwojowe, które mogą uzyskać dofinansowanie za środków UE. Opracowanie planu społeczno - gospodarczego rozwoju gminy (strategii rozwoju) leży wyłącznie w kompetencjach rady gminy art. 7 w powiązaniu z art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy o samorządzie gminnym. Uchwalona strategia rozwoju gminy (wraz z częścią nazwaną planem operacyjnym, zawierającym zestawienie zadań przewidzianych do realizacji, jednostek odpowiedzialnych, terminów realizacji wraz z przewidywanymi koniecznymi środkami) stanowi dla zarządu gminy najważniejszy instrument planistyczny rozwoju gminy, instrument niezbędny dla realizacji społeczno-gospodarczej polityki gminy. Strategia, choć nie jest przepisem miejscowym (gminnym), jest jednak obowiązująca dla zarządu (art. 30 ustawy o samorządzie gminnym). Realizacja uchwalonych założeń strategii jest jednym z kryteriów oceny działalności zarządu i może być podstawą do wysunięcia wniosku o jego odwołanie. Chcąc prowadzić spójną politykę rozwoju, w takim dokumencie powinien być zawarty cały zakres zadań przestrzennych, społecznych i ekonomicznych gminy. Dla wszystkich tych zakresów powinny być ustalone cele, metody osiągania tych celów oraz środki (instrumenty), za pomocą których cele te można osiągnąć. Strategia rozwoju gminy powinna być ponadto opracowaniem dynamicznym, ulegającym pewnym zmianom w zależności od zmieniających się czynników zewnętrznych weryfikujących pozytywnie lub negatywnie założone cele oraz możliwości ich osiągnięcia. Ponieważ obecnie brak jest regulacji, które ujednolicałyby zawartość i układ strategii rozwoju gminy, dokumenty te cechuje z zasady znaczna różnorodność zarówno pod względem 36 Ustawa z dnia 27 maja 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. 03/80/717 z późn.zm.). 288

290 zawartości merytorycznej jak i układu treści oraz stopnia szczegółowości prezentowanych celów i możliwości ich osiągnięcia. Osobnym zagadnieniem jest powiązanie GPR-ów ze strategiami rozwoju miejscowości. Dotychczas relacje pomiędzy strategiami rozwoju miast a GPR-ami były słabe. Realne powiązanie procesów rewitalizacji ze strategiami rozwoju miejscowości wymagać będzie przygotowanie obu tych dokumentów w bezpośrednim związku ze sobą. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Gminy W ramach przyjętej Strategii Rozwoju Gminy należy uwzględnić zagadnienia związane z rewitalizacją. Zadania rewitalizacyjne mające odniesienia przestrzenne powinny mieć odbicie również w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, które powinno być przestrzennym odzwierciedleniem zamierzeń rozwojowych gminy. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy nie może być wprowadzane etapowo ani wybiórczo tylko na niektórych obszarach gminy. Studium jest aktem planistycznym o charakterze kompleksowym i musi odnosić się do całego obszaru gminy. Zgodnie z art. 9. ust. 1. ustawy o planowaniu ( ) 1. W celu określenia polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego, rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, zwanego dalej studium. 2. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta sporządza studium zawierające część tekstową i graficzną, uwzględniając zasady określone w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, ustalenia strategii rozwoju i planu zagospodarowania przestrzennego województwa oraz strategii rozwoju gminy, o ile gmina dysponuje takim opracowaniem. Nawet, jeżeli Gmina nie posiada Strategii Rozwoju Gminy, to z zapisów art. 10 wynika, że sporządzenie Studium poprzedza przygotowanie (i zamieszczenie w części tekstowej Studium) względnie szerokiej analizy stanu obecnego w Gminie w m.in. następującym zakresie: 1) dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu; ( ) 4) stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; 5) warunków i jakości życia mieszkańców, w tym ochrony ich zdrowia; 6) zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia; 7) potrzeb i możliwości rozwoju gminy; 8) stanu prawnego gruntów; 9) występowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych; ( ) 13) stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej. Jest to zatem szeroki zakres pozwalający nawet przy koniecznej ogólności ustaleń Studium, zgromadzić stosunkowo znaczy zasób informacji o terenach wymagających specjalnych działań (rewitalizacji, rewaloryzacji, rehabilitacji itp.). W Studium określa się ponadto, w szczególności: obszary zabudowane ze wskazaniem obszarów wymagających przekształceń lub rehabilitacji (art. 10, ust. 2 pkt 14 ustawy). Ustalenia te umieszczane są następnie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. W pozostałej części zadań rewitalizacyjnych (zagadnienia społeczne, finansowe, organizacyjne itp.) ich instytucjonalizacja powinna być przeprowadzona w drodze odpowiednich 289

291 uchwał rady gminy (np. uchwałą o przyjęciu Planu Rewitalizacji). Następnie na podstawie tych uchwał podejmowane są decyzje organów wykonawczych gminy (realizacja). Taki zakres działań nie jest jednak wystarczający. W zakres kompleksowo przygotowywanego programu rewitalizacji 37 wchodzą zagadnienia wykraczające poza kompetencje przyznane ustawowo gminie. Dotyczy to szczególnie zagadnień związanych z rozwojem gospodarczym, sprawami socjalnymi (np. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu) i rynkiem pracy. W tych obszarach konieczne będzie współdziałanie z innymi jednostkami samorządu terytorialnego, tj. szczebla powiatu i województwa, a także z innymi instytucjami zajmującymi się sprawami społecznymi bądź gospodarczymi. Zwraca uwagę brak koniecznych regulacji ustalających zasady wspólnego planowania 38. W zakresie Strategii Rozwojowych obowiązek ich sporządzenia spoczywa tylko na władzach województwa samorządowego zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o samorządzie województwa 39. Pewną możliwość współpracy pomiędzy j.s.t. w tym zakresie daje ustawa o samorządzie gminnym 40 zgodnie, z którą: Gmina może wykonywać zadania z zakresu właściwości powiatu oraz zadania z zakresu właściwości województwa na podstawie porozumień z tymi jednostkami samorządu terytorialnego (Art. 8). Wykonywanie zadań publicznych może być realizowane w drodze współdziałania między jednostkami samorządu terytorialnego (Art. 10). W celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gminy mogą tworzyć związki międzygminne (Art. 64). Jednakże dla potrzeb tworzenia specyficznych i jednak cząstkowych, w stosunku do strategii rozwoju, planów rewitalizacji, są to regulacje zbyt ogólne, a przed wszystkim dotyczące tylko zadań publicznych i ich wykonywania. W oparciu o takie rozwiązania chyba nie sposób zapewnić spójności planowania i odpowiedniego stopnia stałości przyjętych do realizacji zadań (w tym finansowania) w dłuższym czasie i tylko na ograniczonym obszarze terenie rewitalizacji. Głównym narzędziem pozwalającym kompetentnie zorganizować proces rewitalizacji powinna być druga część wspomnianego programu rewitalizacji, tzw. program (plan) operacyjny. Scala on w spójną całość i w określonym porządku czasowym poszczególne zadania składowe rewitalizacji, określając ich źródła finansowania oraz jednostki odpowiedzialne. W obecnej rzeczywistości prawnej, realizacja zapisanych w programie rewitalizacji zadań możliwa jest przy zastosowaniu następujących zasadniczych instrumentów: z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, rozwoju gospodarczego oraz kwestii społeczno - socjalnych. Podstawę prawną rozwiązań w tym zakresie tworzy ustawa z 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz ustawa o gospodarce nieruchomościami 41. W ramach pierwszej z wymienionych ustaw zasadniczą rolę odgrywają: plan miejscowy oraz decyzje o warunkach zabudowy i decyzje o lokalizacji inwestycji celu publicznego. Stanowią one podstawę wszelkich działań związanych z budownictwem kubaturowym, infrastrukturalnym, a także gospodarowaniem terenami podlegającymi i niepodlegającymi zainwestowaniu. Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Miejscowy Plan posiadający status prawa miejscowego jest podstawowym instrumentem kształtowania działalności inwestycyjnej związanej z zagospodarowaniem przestrzennym 37 W ujęciu przedstawionym w początkowej części opracowania. 38 Nie licząc obowiązku umieszczania w miejscowych planach ponadgminnych inwestycji celu publicznego. 39 Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. Nr 91, poz. 567 z późn.zm.). 40 Ustawa z dnia 8 marca 1990 o samorządzie gminnym (Dz. U Nr 16, poz. 95 z późn.zm.). 41 Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. 1997/115/741z późn.zm.). 290

292 i budownictwem (mieszkaniowym, użyteczności publicznej, przemysłowym, infrastrukturalnym itp.). Jest to również instrument z zakresu gospodarki, skoro tworzy niezbędne warunki rozwoju na danym terenie działalności gospodarczej oraz wywołuje różnorakie skutki finansowe, np. poprzez obowiązek realizacji zapisanych w nim inwestycji celu publicznego. Podstawą merytoryczną sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego powinny być założenia polityki przestrzennej gminy zapisane w studium uwarunkowań. Plan sporządza się dla terenu całej gminy lub tylko jej części (art. 10 ust. 2 pkt. 9 ww. ustawy o zagospodarowaniu i planowaniu przestrzennym). Sporządzenie miejscowego planu nie jest obligatoryjne z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie (w art. 10, ust. 2, pkt 8, tzn. na podstawie przepisów szczególnych, w celu realizacja programów rządowych i realizacja celów publicznych itp.). Może być, więc (i powinien) sporządzony dla terenów planowanej rewitalizacji i regulować - zgodnie z art. 15 ust. 2 i 3 ustawy między innymi: - granice obszarów rehabilitacji istniejącej zabudowy i infrastruktury techniczne, w tym konieczność realizacji nowej infrastruktury, - przewidziane dla tego obszaru parametry i wskaźniki kształtowania zabudowy, ogólne warunki zagospodarowania oraz użytkowania terenów, - granice terenów wymagających przekształceń i rekultywacji. Jako załącznik Planu Miejscowego funkcjonują dokumenty ustalające sposób realizacji zapisanych w planie inwestycji z zakresu infrastruktury oraz zasady ich finansowania. Procedura sporządzania miejscowego planu przewiduje czasochłonny system wszechstronnych uzgodnień z podmiotami instytucjonalnymi oraz uwzględniania wniosków i uwag społeczności lokalnej (art. 17 i 18 ww. ustawy). Również zmiana planu wymaga przejścia podobnej procedury. Ta przewlekłość postępowania stanowi niejednokrotnie zasadniczą barierę w uzyskaniu partycypacji inwestorów zewnętrznych. Uchwalony Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego staje się przepisem prawa miejscowego obowiązującym zarówno osoby fizyczne jak też i instytucje komunalne, również w zakresie realizacji zawartych tam zadań inwestycyjnych. Zasadniczo na terenach obejmowanych LPR-ami powinny być przygotowywanie nowe, uwzględniające uwarunkowania rewitalizacji Plany Miejscowe. Jednak obecnie, z uwagi na wysokie koszty oraz długotrwałą procedurę takie powiązanie obu tych dokumentów wydaje się bardzo skomplikowane i może opóźnić rozpoczęcie Programu Rewitalizacji, procedura przygotowania którego jest zazwyczaj krótsza niż Planu Miejscowego. Decyzje administracyjne Decyzja o lokalizacji inwestycji celu publicznego Na terenach nieobjętych Planem Miejscowym w przypadku konieczności realizacji inwestycji celu publicznego ustawodawca wprowadził możliwość lokowania takiego przedsięwzięcia na podstawie decyzji administracji samorządowej decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Zgodnie z art. 50 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym: Inwestycja celu publicznego jest lokalizowana (...) w drodze decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Pozostałe regulacje w tym zakresie zawierają art. 50 do 58 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Procedura ta przewidziana jest zarówno dla ponadlokalnych inwestycji celu publicznego, jak też gminnych, a więc może znaleźć zastosowania w przypadku mniejszych i jednostkowych inwestycji prowadzonych w ramach rewitalizacji. Wydanie decyzji poprzedza przeprowadzenie analizy warunków i zasad zagospodarowania terenu, wynikających z przepisów odrębnych oraz stanu prawnego i faktycznego terenu, na którym przewiduje się realizację inwestycji. Decyzję wydaje się po przeprowadzaniu odpowiedniej procedury uzgodnień, podobnie jak w przypadku uchwalania Planu Miejscowego. Decyzja o ustaleniu warunków zabudowy 291

293 W tym trybie dopuszczona jest: Art Zmiana zagospodarowania terenu w przypadku braku planu miejscowego, polegająca na budowie obiektu budowlanego lub wykonaniu innych robót budowlanych, a także zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, ( ) wymaga ustalenia, w drodze decyzji, warunków zabudowy. Regulacje w tym zakresie zawierają przepisy art. 59 do 67 ww. ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym. Wydanie decyzji poprzedza analiza warunków i zasad zagospodarowania terenu, w tym szczególnie pod kątem spełnienia ustawowych warunków zapewniających dostęp do infrastruktury oraz ustalenie czy planowane przedsięwzięcie nie koliduje z zasadą kontynuacji zabudowy na danym terenie (zasada dobrego sąsiedztwa). Praktyka stosowania tej zasady jednak nie okazała się pozytywna dla efektywnego wykorzystania przestrzeni. Gmina praktycznie nie ma możliwości zablokowania inwestycji na konkretnej działce, o ile projekt mieści się w rozmaicie rozumianej kontynuacji zabudowy. Niezależnie od potencjalnych kosztów zapewnia dostęp do usług publicznych, ochronę terenów zieleni publicznej, dojazd, itp. dla terenów sąsiednich. Nie ma także możliwości reagowania na formy rozwiązań architektonicznych nakierowanych na maksymalne wykorzystania powierzchni działki. W decyzji o ustalenie warunków zabudowy również obowiązuje procedura uzgodnień 42. Decyzja ta jest również podstawą przeprowadzenia podziału nieruchomości w przypadku braku planu miejscowego art. 94 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Gospodarowanie nieruchomościami Zasadnicze regulacje w tym zakresie zawiera ustawa o gospodarce nieruchomościami. Głównym celem tych instytucji prawnych jest możliwość przeznaczania na cele publiczne nieruchomości nienależących do gminy względnie do innych podmiotów samorządowych. Zalicza się tutaj takie instrumenty gospodarowania nieruchomościami, jak: prawo pierwokupu, wywłaszczenie nieruchomości, scalanie i podział nieruchomości, scalanie i wymiana gruntów. Prawo pierwokupu W procesach rewitalizacji najczęściej wystąpi prawo pierwokupu przysługujące bądź Skarbowi Państwa, bądź jednostce samorządu terytorialnego. Zasadnicze regulacje zawiera ustawa o gospodarce nieruchomościami oraz także ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego 43. Sankcją za pominięcie przywileju zapisanego wprost w ustawach jest nieważność umowy rozporządzającej, podpisanej z osobą trzecią. Przypadki objęte pierwokupem wynikającym z ustawy o gospodarce nieruchomościami zostały wyczerpująco ujęte w art. 109 tego aktu prawnego. Brzmi on następująco: Gminie przysługuje prawo pierwokupu w przypadku sprzedaży: 1) niezabudowanej nieruchomości nabytej uprzednio przez sprzedawcę od Skarbu Państwa albo jednostek samorządu terytorialnego; 42 O uciążliwości różnorakich uzgodnień świadczy fakt, że np. działki budowlane na terenie Krakowa, dla których uzyskano warunki zabudowy (nie mówiąc już o pozwoleniu na budowę) są średnio o 100% droższe od działek bez takiej decyzji. 43 Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.U z późn.zm.). 292

294 2) prawa użytkowania wieczystego niezabudowanej nieruchomości gruntowej, niezależnie od formy nabycia tego prawa przez zbywcę; 3) nieruchomości oraz prawa użytkowania wieczystego nieruchomości położonej na obszarze przeznaczonym w planie miejscowym na cele publiczne albo nieruchomości, dla której została wydana decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego; 4) nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków lub prawa użytkowania wieczystego takiej nieruchomości; 4. Prawo pierwokupu wykonuje wójt, burmistrz albo prezydent miasta. Uprawnienia gminy w tym zakresie, jak na potrzeby przedsięwzięć rewitalizacyjnych, określono zbyt wąsko. Na ich podstawie nie sposób np. zablokować ewidentnych przypadków spekulacji gruntami. Również obrót gruntami, np. w celu realizacji taniego budownictwa mieszkaniowego jest chroniony niewystarczająco. Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego przewiduje, pod pewnymi warunkami, pierwokup dla dzierżawców gruntów uprawnych, a w ich braku bądź w przypadku niewykorzystywania przez nich swego przywileju dla Agencji Nieruchomości Rolnych. Ta ustawa może tylko mieć sporadycznie zastosowanie przy programach rewitalizacji. Wywłaszczenie nieruchomości Wywłaszczenie regulują przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami w art Wywłaszczenie jest możliwe w stosunku do nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele publiczne albo do nieruchomości, dla których wydana została decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości. Zgodnie z art. 112 ust. 3: Wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane, jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy. Organem właściwym w sprawach wywłaszczenia jest starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej. Nieruchomość może być wywłaszczona tylko na rzecz Skarbu Państwa albo na rzecz jednostki samorządu terytorialnego. Wywłaszczeniem może być objęta cała nieruchomość albo jej część. Jeżeli wywłaszczeniem jest objęta część nieruchomości, a pozostała część nie nadaje się do prawidłowego wykorzystywania na dotychczasowe cele, na żądanie właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości nabywa się tę część w drodze umowy na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego, w zależności od tego, na czyją rzecz następuje wywłaszczenie. Również w tym zakresie uprawnienia są zbyt wąsko zarysowane, zwłaszcza na potrzeby rewitalizacji i związanej z tym niejednokrotnie konieczności uporządkowania zagospodarowania przestrzennego. Nie można zgodnie z ustawą wywłaszczyć terenów na cele np. terenów zieleni urządzonej, terenów rekreacyjnych, terenów związanych z ochroną przyrody i itp. terenów, których funkcje ustawa o gospodarce nieruchomościami nie traktuje jako cele publiczne. Zatem jeżeli np. na obszarze poddawanym rewitalizacji istnieje uzasadniona potrzeba stworzenia parku, placu czy objęcia obszaru cennego przyrodniczo jakąś formą ochrony przyrody, a właściciele nie chcą włączyć się w te projekty i np. sprzedać swoje nieruchomości, to nie ma możliwości ich do tego zmusić. Te bariery uniemożliwiają rewitalizację wielu, potencjalnie atrakcyjnych części miast. Scalanie i podział nieruchomości Omówione będą tutaj wspólnie dwie instytucje prawne, tj. podziału nieruchomości oraz scalenia i podziału. Obie reguluje wzmiankowana już ustawa o gospodarce nieruchomościami i obie 293

295 mają na celu dostosowania podziałów powierzchni terenu do szeroko rozumianych potrzeb gospodarczych, w tym również publicznych. Zasady te dotyczą nieruchomości położonych na obszarach, które w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego są przeznaczone na cele inne niż rolne i leśne. Zatem procedury te przewidziane są szczególnie dla terenów przeznaczonych pod szeroko rozumiane budownictwo. Przepisy ustawowe precyzuje rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie scalania i podziału nieruchomości. Wynika z nich, że szczegóły podziału nieruchomości powinien określać miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Natomiast w przypadku jego braku zastosowanie mają przepisy art. 94 w brzmieniu: W przypadku braku planu miejscowego jeżeli nieruchomość jest położona na obszarze nieobjętym obowiązkiem sporządzenia tego planu podziału nieruchomości można dokonać, jeżeli: 1) nie jest sprzeczny z przepisami odrębnymi, albo 2) jest zgodny z warunkami określonymi w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Natomiast w odniesieniu do scalania i podziału nieruchomości art stanowi, że gmina może dokonać scalenia i podziału nieruchomości na warunkach określonych w planie miejscowym oraz: 2. Scalenia i podziału nieruchomości można dokonać, ( ) gdy o scalenie i podział wystąpią właściciele lub użytkownicy wieczyści posiadający, z zastrzeżeniem ust. 4, ponad 50% powierzchni gruntów objętych scaleniem i podziałem. 3. ( ) 4. Zabudowane części nieruchomości mogą być objęte uchwałą, o której mowa w ust. 3, za zgodą ich właścicieli lub użytkowników wieczystych. Procedurę podziału i scalenia wszczyna uchwała rady gminy w tej sprawie. W uchwale radni określają, jakie tereny obejmie procedura, z tym, że zabudowane części nieruchomości mogą być objęte uchwałą tylko za zgodą ich właścicieli lub użytkowników wieczystych. Właściciele terenów objętych scalaniem i podziałem mogą opiniować projekt uchwały rady gminy o podziale. Ponadto projekt ten musi być udostępniony uczestnikom scalenia. Ostateczną decyzję, co do tego czy i w jaki sposób uwzględnić te wnioski i uwagi, podejmuje rada gminy w uchwale o scaleniu i ponownym podziale. W zamian za nieruchomości objęte scaleniem i podziałem każdy z dotychczasowych właścicieli lub użytkowników wieczystych otrzymuje nieruchomości, których łączny metraż jest równy powierzchni dotychczasowej jego nieruchomości. Jeżeli nie ma możliwości przydzielenia nieruchomości o powierzchni w pełni równoważnej, za różnicę powierzchni dokonuje się odpowiednich dopłat w gotówce. Metraż każdej nieruchomości objętej scaleniem i podziałem pomniejsza się o powierzchnię niezbędną do wydzielenia działek gruntu pod nowe drogi lub poszerzenie dróg istniejących, ale brakuje możliwości przeznaczenia w tym trybie (nawet odpłatnie) terenów również na inne cele publiczne, np. place, tereny zieleni, usługi publiczne itp. Pomniejszenie to następuje proporcjonalnie do powierzchni wszystkich nieruchomości. Za pomniejszenie zainteresowani otrzymują odszkodowania. Realizacja nowych, ambitnych projektów na obszarach obejmowanych rewitalizacją wymaga nowego podziału przestrzeni, często pozyskania nieruchomości w procesie scaleń. Jednak dobrowolność włączania się w ten proces uniemożliwia realizację wielu projektów, 294

296 a szczególnie tych na obszarach w których nieruchomości są niewielkie. W takich sytuacjach należy rekomendować wprowadzenie mechanizmów, które w wyjątkowych sytuacjach zmuszać będą właścicieli do włączania się w procesy scaleń. Scalania i wymiana gruntów Regulacje w tym zakresie zawiera ustawa o scalaniu i wymianie gruntów 44. Ten instrument (którym dysponuje zasadniczo starosta) będzie miał tylko sporadycznie zastosowania w procesach rewitalizacji. Dotyczyć jednak może działań zmierzających do wydzielania terenów pod budowane autostrady względnie przypadków, kiedy w obszar rewitalizacji wchodzą tereny rolne. Ponieważ jednak procedury scalania i wymiany gruntów mogą być realizowane na terenach nieposiadających miejscowego planu oraz na terenach miast, wspomniano o tym narzędziu porządkowania podziałów gruntowych bez bliższego opisu. Pomoc społeczna Zgodnie z ustawą pomoc społeczną organizują organy administracji państwowej i samorządowej, współpracując w tym zakresie z organizacjami społecznymi, jak Polski Czerwony Krzyż, związki wyznaniowe, stowarzyszenia charytatywne, fundacje itp. Ciężar obowiązków związanych z pomocą społeczną został przeniesiony z administracji rządowej na gminy. Wyodrębniono zadania własne (finansowane z funduszy gminnych) i zlecone (opłacane przez państwo). Należy stwierdzić, że zasadnicza część tych instrumentów jakimi dysponują gminy, jest nakierowana na łagodzenie istniejącej sytuacji, na ogół finansowej i mieszkaniowej, z zasady całych rodzin. Bardzo niewiele jest instrumentów nakierowanych na uzyskanie trwałej zmiany niekorzystnych społecznie postaw niektórych grup społeczeństwa miejscowego. Zagadnienia pomocy w zatrudnieniu i instytucje rynku pracy znajdują się w gestii j.s.t. stopnia ponadgminnego. Nie wyklucza to oczywiście wykorzystania takich instrumentów przez jednostkę prowadzącą przedsięwzięcia rewitalizacyjne, tzn. gminy na drodze bądź porozumień pomiędzy jednostkami samorządu względnie delegacji uprawnień choć brak jest ustawowych procedur uzgadniania programów i ich wspólnej realizacji. Zasadnicze znaczenie w tym zakresie mają dwie ustawy, a mianowicie: - Ustawa o pomocy społecznej 45, - Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy 46. Zgodnie z art. 3. ustawy o pomocy społecznej, zadania realizowane w ramach pomocy społecznej mają za zadanie umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Obejmują również działalność prewencyjną w tym zakresie, polegającą na podejmowaniu działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Art.15. Pomoc społeczna polega w szczególności na: 1) przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustawą świadczeń; 2) pracy socjalnej; 44 Ustawa z dnia 26 marca 1982 o scalaniu i wymianie gruntów (Dz. U. z 1982 r. Nr 11, poz. 80 z późn.zm). 45 Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych Dz.U Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U z późn.zm.). 295

297 3) prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej; 4) analizie i ocenie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej; 5) realizacji zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych; 6) rozwijaniu nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb. Do zadań gminy w tym zakresie należą wszystkie sprawy z zakresu bieżącej pomocy, tzn. wypłata zasiłków, praca socjalna, placówki i usługi opiekuńcze oraz zadania wynikające z rządowych programów pomocy społecznej mających na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego wsparcia itp. Powiat przygotowuje tzw. powiatową strategię rozwiązywania problemów społecznych, gdzie powinno znaleźć się miejsce dla tego typu problemów zidentyfikowanych na terenach poddanych procesom rewitalizacji. Ponadto zdania powiatu (własne oraz zlecone rządowe) obejmują na ogół zadania dotyczące młodzieży i dzieci (opieka, wychowanie, szkolnictwo, pomoc finansowa i mieszkaniowa itp.). Zadania samorządu wojewódzkiego ograniczają się do zagadnień strategicznych, w tym m.in. rozpoznawanie przyczyn ubóstwa oraz opracowywanie regionalnych programów pomocy społecznej wspierających samorządy lokalne w działaniach na rzecz ograniczania tego zjawiska. Znacznie szersze zastosowanie w programach rewitalizacji znajdą instrumenty społeczne oraz również po części gospodarcze, stworzone przez wzmiankowaną ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. W przeciwieństwie do poprzedniej, która na ogół łagodzi tylko skutki sytuacji życiowej jednostek, zwraca się tutaj uwagę na aktywne kształtowanie postaw prospołecznych. Ustawowe cele tej regulacji określone są następująco: - promocja zatrudnienia, - łagodzenie skutków bezrobocia, oraz aktywizacja zawodowa. Zadania państwa w tym zakresie realizowane są przez instytucje rynku pracy działające w celu (art. 1 ust. 2).: 1) pełnego i produktywnego zatrudnienia; 2) rozwoju zasobów ludzkich; 3) osiągnięcia wysokiej jakości pracy; 4) wzmacniania integracji oraz solidarności społecznej. Natomiast instytucjami rynku pracy są (art. 6 ust. 1): 1) publiczne służby zatrudnienia (tylko na szczeblu powiatu i województwa), 2) ochotnicze hufce pracy (jednostki państwowe), 3) agencje zatrudnienia (niepubliczne jednostki organizacyjne świadczące usługi w zakresie pośrednictwa pracy, poradnictwa, doradztwa personalnego), 4) instytucje szkoleniowe (publiczne i niepubliczne podmioty prowadzące edukację pozaszkolną), 296

298 5) instytucje dialogu społecznego (związki zawodowe, organizacje pracodawców, organizacje bezrobotnych, organizacje pozarządowe), 6) instytucje partnerstwa lokalnego (instytucje realizujące na podstawie umowy przedsięwzięcia i projekty na rzecz rynku pracy). Zdecydowana część tych instrumentów znajduje się w rękach powiatowych władz samorządowych względnie wojewódzkich oraz rządowych. Zatem możliwość ich wykorzystania w programach rewitalizacji będzie wymagała stosownych porozumień pomiędzy j.s.t. oraz pozostałymi publicznymi i niepublicznymi podmiotami rynku pracy. Wszystkie te podmioty działają na obszarze całych miast lub powiatów i nie ma właściwie możliwości obejmowania szczególną interwencją wybranych dzielnic, np. tych wskazanych do rewitalizacji. Rekomenduje się przyjęcie regulacji, które umożliwiłyby na obszarach obejmowanych GPR-ami realizację projektów wspierających aktywizację mieszkańców, szczególnie w zakresie rynku pracy WYZNACZENIE OBSZARU REWITALIZACJI NA TERENIE GMINY BOCHNIA KRYTERIA WYBORU OBSZARÓW ZDEGRADOWANYCH I OBSZARU REWITALIZACJI Zasięg każdego z obszarów rewitalizacji wyznaczany jest przy założeniu, że stanowi on teren o istotnym znaczeniu dla rozwoju gminy, obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, na którym ze względu na szczególną koncentrację negatywnych zjawisk, projektowana lub prowadzona jest rewitalizacja. Dany program rewitalizacji może obejmować więcej niż jedno terytorium wymagające wsparcia, jednak obszar rewitalizacji łącznie nie obejmuje więcej niż 20% powierzchni gminy i dotyczy liczby ludności nie większej niż 30% jej mieszkańców. Opis planowanych działań rewitalizacyjnych, które będą realizowane w ramach danego programu rewitalizacji powinien zawierać przede wszystkim: identyfikację głównych przedsięwzięć rewitalizacyjnych, tj. takich, bez których obszar rewitalizacji nie będzie w stanie wyjść z kryzysowej sytuacji oraz innych uzupełniających rodzajów przedsięwzięć rewitalizacyjnych, tj. takich, które ze względu na mniejszą skalę oddziaływania trudno zidentyfikować indywidualnie, a są oczekiwane ze względu na realizację celów programu rewitalizacji. W opisie przedsięwzięć uzupełniających należy wskazać obszary tematyczne, zagadnienia istotne z punktu widzenia potrzeb rewitalizowanego obszaru. Zarówno przedsięwzięcia główne, jak i uzupełniające są przedsięwzięciami zaplanowanymi/wynikającymi z programu rewitalizacji. Na terenach objętych analizą związaną z Gminnym Programem Rewitalizacji występują liczne zjawiska kryzysowe w sferach funkcjonalno przestrzennych, środowiskowych, społecznych i ekonomicznych. Przy braku szybkiej reakcji na te zjawiska przez władze gminy Bochnia można doprowadzić do nieodwracalnych degradacji substancji historycznej gminy i wyraźnego pogorszenia się bytu jego mieszkańców. Zidentyfikowano problemy do rozwiązania na obszarze kryzysowym objętym rewitalizacją Gminy Bochnia: 47 Rewitalizacja obszarów zdegradowanych w miastach propozycje zmian prawnych Część I Instytut Rozwoju Miast, Kraków styczeń 2013r. 297

299 Problemy w sferze przestrzennej: Brak kompleksowo rozwiązanej gospodarki ściekowej w gminie. Zagrożenie powodziowe na terenie gminy. Brak inwestycji w odnawialne źródła energii jako alternatywy dla tradycyjnych mediów grzewczych. Słaby rozwój bazy turystycznej. Występowanie osuwisk czynnych na terenie Gminy Zły stan dróg. Przestarzałe technologie w oczyszczalniach ścieków. Ograniczony dostęp do podstawowych usług publicznych w dziedzinie zdrowia, edukacji, sportu, kultury i kultury fizycznej. Niedostosowanie rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, szczególnie obsługi komunikacyjnej, sieci drogowej, ciągów i przejść pieszych. Deficyt i niska jakość zagospodarowania terenów publicznych szczególnie ścieżek rowerowych, placów zbaw, siłowni zewnętrznych. Problemy w sferze gospodarczej: Brak zakładów przemysłowych. Brak wystarczającego kapitału na inwestycje. Brak instrumentów wspierających przedsiębiorczość. Słaba integracja lokalnych wytwórców. Brak pełnego uzbrojenia na terenach inwestycyjnych. Brak nowych zakładów pracy. Brak zachęt dla rodzimych firm. Znaczna emigracja zarobkowa. Niski poziom innowacyjności sektora MŚP. Słaby standard sieci dróg lokalnych. Słabo rozwinięta sfera infrastruktury turystycznej. Niski stopień przedsiębiorczości połączony ze słabą kondycją lokalnych przedsiębiorstw, wynikającą z ich małego potencjału ekonomicznego poniżej przeciętnej regionalnej wartości składników majątkowych, wysokości eksportu i importu produktu i usług. Problemy w sferze społecznej: Starzejące się społeczeństwo. Zwiększenie dysproporcji w dochodach mieszkańców gminy. Ograniczony dostęp do specjalistycznej opieki medycznej. Niezadowalająca pod względem ilościowym i jakościowym oferta miejsc pracy w stosunku do potrzeb. Migracja ludności w tym młodzieży (w szczególności wykształconej) do większych ośrodków miejskich i za granice kraju. Niedostateczna dbałość o estetykę otoczenia. 298

300 Niemożność znalezienia pracy przez osoby deklarujące chęć i zdolne do podjęcia zatrudnienia. Problemy edukacyjne wynikające z niezadowalających wyników w nauce (wyniki testów i ocen rocznych). Niski kapitał społeczny oznaczający słabo wykształcone relacje wewnątrz społeczności lokalnej, czyli poziom zaufania, zasady współżycia społecznego, zdolność do współdziałania. Niewystarczający aktywność mieszkańców w podejmowaniu inicjatyw związanych z życiem społecznym, kulturalnym i gospodarczym gminy GRANICE OBSZARU REWITALIZACJI Obszar rewitalizacji zaznaczony został na poszczególnych mapach do konkretnych zadań w rozdziale DIAGNOZA OBSZARU REWITALIZACJI. Poniżej prezentujemy spis dołączonych wcześniej map: Modernizacja i rozwój obiektu szkolnego w Gawłowie Modernizacja bazy dydaktycznej w gimnazjach prowadzonych przez Gminę Bochnia Budowa miasteczka komunikacyjnego przy Zespole szkół Gminnych w Bogucicach Rozbudowa szkoły w związku z przyłączeniem do Zespołu Szkół Gminnych w Bogucicach Gminnego Przedszkola. Przebudowa budynku gospodarczego na ośrodek pieczy dla młodzieży w Ostrowie Szlacheckim Modernizacja kotłowni w zespołach szkolnych LZS Słomka LZS w Proszówkach LZS Brzeźnica ZS Nieszkowice Wielkie LZS Siedlec Kapliczka w Zawadzie Kapliczka w Chełmie Kapliczka Siedlec Kapliczka w Brzeźnicy Budynek komunalny Wola Nieszkowska WDL w Baczkowie WDL w Siedlcu CHARAKTERYSTYKA OBSZARU REWITALIZACJI Z WYTYCZONYMI GRANICAMI OBSZARU REWITALIZACJI Obszary kryzysowe i problemowe, to obszary, w których występują zarówno niekorzystne zjawiska społeczno-ekonomiczne jak i jest widoczna degradacja środowiskowo-przestrzenna. 299

301 Obszary problemowe i kryzysowe występują we wszystkich sołectwach i dzielą się na obszary degradacji przestrzenno-środowiskowej oraz obszary występowania niekorzystnych zjawisk społeczno-ekonomicznych. Obszar zdegradowany zlokalizowany jest na ternie całej Gminy Bochnia, a zamieszkuje go mieszkańców żyjących na 132 km². Najważniejszymi wyzwaniami rewitalizowanego obszaru są: uporządkowanie struktury przestrzennej zgodnie z zasadami ładu przestrzennego, odbudowanie bazy ekonomicznej poprzez kontynuację restrukturyzacji gospodarek, ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego. Celem nadrzędnym Programu Rewitalizacji jest wzmocnienie procesów rewitalizacji Gminy Bochnia. Cel ten wskazuje na znaczenie procesów rewitalizacji jako czynnika odnowy obszarów wiejskich i budowania wewnętrznej spójności przestrzennej obszaru. Natomiast kierunkami priorytetowymi składającymi się na realizację celu nadrzędnego Programu Rewitalizacji są: 1. Kierunek SPOŁECZNO-EKONOMICZNY: 1.1. Rozwój instrumentów finansowych, organizacyjnych i prawnych wspierających procesy rewitalizacyjne: 1.2. Wspieranie aktywizacji społecznej w kierunku rozwoju inicjatyw ekonomii społecznej. 2. Kierunek PRZESTRZENNO-ŚRODOWISKOWY: 2.1 Wdrożenie kompleksowej procedury zarządzania rewitalizacją terenów poprzemysłowych z uwzględnieniem różnych kierunków zagospodarowania, 2.2. Systemowe rozwiązywanie problemów rewitalizacyjnych wskazanych w obszarach kryzysowych. Głównymi celami Programu Rewitalizacji są: podniesienie jakości środowiska i przestrzeni Gminy oraz dostosowanie ich do oczekiwań i potrzeb mieszkańców wraz ze wzmocnieniem jakości kapitału ludzkiego i społecznego, podniesienie społecznej, gospodarczej i przestrzennej spójności sołectw poprzez realizację kompleksowych, komplementarnych i zintegrowanych terytorialnie projektów i działań rewitalizacyjnych, aktywna rewitalizacja społeczna w powiązaniu z działaniami infrastrukturalnymi. Projekty rewitalizacji stanowią spójny element kompleksowej interwencji w ramach Programu Rewitalizacji w zakresie wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez przedsięwzięcia całościowe (integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki), skoncentrowane terytorialnie i prowadzone w sposób zaplanowany, spójny oraz zintegrowany. Wymogiem koniecznym dla wspierania projektów rewitalizacyjnych jest zapewnienie ich komplementarności w różnych wymiarach. W szczególności dotyczy to komplementarności: przestrzennej, problemowej, proceduralno-instytucjonalnej, międzyokresowej oraz źródeł finansowania. Wspólnymi cechami obszarów kryzysowych Gminy Bochnia są między innymi: utrzymujące się długotrwałe bezrobocie, niskie dochody mieszkańców, w których znaczną część stanowi pomoc socjalna, niski poziom wykształcenia ludności, patologie społeczne. Poza tym występuje niski poziom przedsiębiorczości, brak czynników wzrostu, a ludność zamieszkująca te tereny charakteryzuje się niedostosowaniem kwalifikacji do zmieniającego się rynku pracy. Infrastruktura techniczna znajdująca się na tych terenach, aczkolwiek rozwinięta, wymaga znacznych nakładów na modernizację ze względu na swój wiek i stopień zużycia. Problemy wymieniane powyżej wykazują potrzebę stworzenia kompleksowego podejścia do kwestii trwałej peryferyzacji obszarów i marginalizacji dużych grup mieszkańców zdegradowanych społecznie i ekonomicznie sołectw poprzez działania inspirujące rozwój nowych funkcji obszarów problemowych oraz przywrócenie terenom zdegradowanym utraconych funkcji społeczno-gospodarczych. 300

302 Zasadniczym celem działań Programu Rewitalizacji jest ożywienie gospodarcze i społeczne, a także zwiększenie potencjału turystycznego i kulturalnego, w tym nadanie obiektom i terenom zdegradowanym nowych funkcji społeczno-gospodarczych poprzez: odnowę zdegradowanych obszarów, rewitalizację obiektów i terenów poprzemysłowych przez zmianę dotychczasowych funkcji na gospodarcze, społeczne, edukacyjne, zdrowotne, rekreacyjne i turystyczne, a także powiązane z nimi i przeprowadzane w tym samym czasie: rozwiązywanie problemów społecznych (w tym przeciwdziałanie patologiom społecznym) oraz podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej terenów rewitalizowanych. Oznacza to, iż projekty realizowane w ramach programów rewitalizacji powinny przyczyniać się do tworzenia miejsc pracy oraz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. Rewitalizacja to połączenie działań technicznych jak np. remonty z programami ożywienia gospodarczego i działaniem na rzecz rozwiązywania problemów społecznych, występujących na tym obszarze. Jest to kompleksowy, kilkuletni proces, który odnosi się do wybranych przez samorząd terytorialny obszarów w dawnych, często zabytkowych, lecz podupadłych obszarach Gminy. Proces ten jest realizowany za pomocą zaplanowanych przez władze lokalne we współpracy z różnymi partnerami działań technicznych, gospodarczych i społecznych. Ze względu na wielość i częstotliwość występowania problemów społecznych w całej Gminie istotne jest, aby założenia Programu Rewitalizacji były systematycznie realizowane. W celu dokonania wyboru obszarów problemowych, na terenie których realizowany będzie Gminny Program Rewitalizacji, przeanalizowano sytuację sołectw Gminy Bochnia poprzez badanie wskaźników i porównanie ich ze sobą. Analiza ta dotyczyła przede wszystkim zagrożeń, degradacji infrastruktury technicznej oraz problemów społecznych, świadczących o długotrwałej degradacji tych obszarów. Dlatego do wyznaczenia granic obszarów rewitalizacji zastosowano następujące kryteria: struktura demograficzna mieszkańców, poziom bezrobocia, poziom ubóstwa, poziom przestępczości, poziom przedsiębiorczości, poziom wykształcenia, poziom degradacji technicznej infrastruktury i budynków, stan środowiska naturalnego. Porównanie sytuacji w sołectwach w oparciu o wymienione kryteria wykazała, na jakich obszarach występuje najwięcej problemów i w jakim natężeniu. Na tej podstawie zostały wybrane obszary, na których wdrożony zostanie Gminny Program Rewitalizacji, czyli zestaw niezbędnych działań potrzebnych dla rozwoju przestrzennego i gospodarczego, oraz rozwiązywania występujących tam problemów społecznych, gospodarczych i przestrzennych. Biorąc pod uwagę, iż obszar zdegradowany pokrywa się z powierzchnią całej Gminy Bochnia, ograniczymy się w tym miejscu jedynie do egzemplifikacji sołectw Gminy Bochnia: Baczków, Bessów, Bogucice, Brzeźnica, Buczyna, Cerekiew, Chełm, Cikowice, Damienice, Dąbrowica, Gawłów, Gierczyce, Gorzków, Grabina, Krzyżanowice, Łapczyca, Majkowice, Moszczenica, Nieprześnia, Nieszkowice Małe, Nieszkowice Wielkie, Ostrów Szlachecki, Pogwizdów, Proszówki, Siedlec, Słomka, Stanisławice, Stradomka, Wola Nieszkowska, Zatoka, Zawada. Na obszarze kryzysowym został wyłoniony obszar rewitalizacji w oparciu o zgłoszone zadania inwestycyjne i społeczne. Każde zadanie inwestycyjne zostało spozycjionowane na mapie zasadniczej w skali 1:2000 i z wyliczenia powierzchni działek wykreślony został obszar rewitalizacji obejmujący 0,62% powierzchni Gminy Bochnia (dopuszczalna powierzchnia do 20%). Drugim kryterium, który obszar rewitalizacji musi spełnić to jest wyliczenie ilości mieszkańców Gminy Bochnia, którzy będą objęci oddziaływaniem realizowanych na obszarze rewitalizacji zadań inwestycyjnych i społecznych. W przypadku Gminy Bochnia dużą trudnością w wyliczeniu ilości mieszkańców jest fakt, iż gmina nie posiada naturalnego Centrum cywilizacyjnego, którego funkcję pełni Miasto Bochnia. W analizie oddziaływania 19 projektów inwestycyjnych i 20 projektów społecznych wyliczona została średnia ilość mieszkańców poszczególnych sołectw, w których realizowane będą poszczególne projekty. Efektem tej analizy jest określenie, iż oddziaływanie obszaru rewitalizacji obejmuje ok. 23,45% mieszkańców Gminy Bochnia (max do 30%). 301

303 Obszar rewitalizowany po wyprowadzeniu ze stanu kryzysowego i realizacji założonych zadań inwestycyjnych i społecznych oddziaływać będzie w sposób zdecydowany na całą populację Gminy Bochnia. Podniesiona zostanie atrakcyjność turystyczna i inwestycyjna Gminy, wzmocniona zostanie pozycja Gminy Bochnia wśród gmin powiatu bocheńskiego i Małopolski. MAPY WERSJA GRAFICZNA z zaznaczonymi obszarami do rewitalizacji w Gminnym Programie Rewitalizacji Gminy Bochnia

304 13.3 WIZJA OBSZARU REWITALIZOWANEGO PO PRZEPROWADZENIU REWITALIZACJI Wizja rewitalizacji Gminy Bochnia: Rewitalizacja zdegradowanego obszaru kryzysowego wydzielonego na terenie gminy Bochnia, która przyczyni się do ożywienia gospodarczego gminy, podniesienia poziomu życia mieszkańców i atrakcyjności gminy dla inwestorów i turystów MISJA REWITALIZACJI Misja rewitalizacji Gminy Bochnia: Skoncentrowanie działań rewitalizacyjnych na wybranych obszarach kryzysowych spozycjonowanych na terenie Gminy Bochnia, połączone z aktywną współpracą władz samorządowych, przy partycypacji społecznej mieszkańców, przedsiębiorców, organizacji pozarządowych i innych beneficjantów w celu wyprowadzenia z kryzysu obszaru zdegradowanego poprzez transparentność realizowanych działań przestrzennych, gospodarczych i społecznych. 303

305 13.5 CELE REWITALIZACJI Cele rewitalizacji Gminy Bochnia: 1. Podniesienie potencjału cywilizacyjnego gminy Bochnia, jako obszaru kultury, kupiectwa, handlu i usług nie tylko dla mieszkańców gminy Bochnia, ale także turystów krajowych i zagranicznych, 2. Wspieranie inicjatyw lokalnych w zakresie integracji społecznej i budowaniu kompetencji kulturowych mieszkańców gminy, łączących tradycję kultury ludowej z wykorzystaniem współczesnych multimediów i przemysłów kreatywnych. 3. Promocja marki i wizerunku Gminy Bochnia jako: Gmina Bochnia Natura, Tradycja, Nowe Perspektywy 4. Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa kulturowego i tworzenie nowych standardów, kompetencji kulturowych dla mieszkańców gminy Bochnia, 5. Zwiększenie jakości i dostępności usług społecznych i zdrowotnych dla mieszkańców gminy, 6. Kompleksowe działania skierowane do osób zainteresowanych założeniem własnej działalności gospodarczej, 7. Wsparcie dla osób pozostających bez zatrudnienia poprzez zastosowanie różnorodnych narzędzi mających na celu ułatwienie wejścia lub powrotu na rynek pracy, przy wykorzystaniu ekonomii społecznej, 8. Działania na rzecz rozwoju kompleksowej oferty wsparcia dla osób starszych i niepełnosprawnych poprzez rozwój usług socjalnych, opiekuńczych i rehabilitacyjnych, 9. Zachowanie i ochrona środowiska oraz promowanie efektywnego gospodarowania zasobami i wdrażania OZE. 304

306 13.6 ZADANIA INWESTYCYJNE I SPOŁECZNE NA OBSZARZE REWITALIZACJI 1. Zadania inwestycyjne Gminny Program Rewitalizacji Gminy Bochnia wg Strategii Rozwoju Ramy finansowe. L.P./nr ze Strategii Tytuł zadania Lokalizacja, nr działki, powierzchnia Szacunkowy koszt (PLN) Krótki opis Termin realizacji Źródła finansowania I/21/B/SP Budowa ścieżek rowerowych na terenie Gminy Bochnia A. Remont, modernizacja, przebudowa dróg, chodników, mostów Koszt budowy 1 mb Budowa ścieżek nawierzchni utwardzonej, rowerowych o łącznej asfaltowej, długości 10 km + dwukierunkowej ścieżki wyposażenie ścieżek. rowerowej (szerokość Budowa MOR-ów oraz 2,5m) = 300 PLN zakup i montaż m.in. 2,5m = 0,0025 km urządzeń rekreacyjno 0,0025 km x 10 km = 0,025 gimnastycznych. km² = 2,5 ha RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne Działanie 6.1 Rozwój dziedzictwa kulturalnego i naturalnego Podziałanie Regionalna sieć tras rowerowych Typ projektu A rozwój zintegrowanej sieci głównych tras rowerowych w regionie 2. RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne Działanie 6.3 Rozwój wewnętrznych potencjałów rozwoju Poddziałanie6.3.1 Rozwój lokalnych subregionów SPR Typ projektu A Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w subregionach 305

307 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A Przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 4. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 5. PROW Działanie M19 Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER Cel szczegółowy 6B, pozycja 306

308 SUMA A 2,5 ha B. Infrastruktura społeczna: oświata, kultura, sport, rekreacja. II/62/C/SS Rozbudowa infrastruktury Budowa zielonych siłowni w miejscowościach, w sportowej - których jeszcze nie ma oraz zielone siłownie doposażenie istniejących siłowni (budowa lub doposażenie) we wszystkich miejscowościac h Gminy Baczków, Bessów, Bogucice, Brzeźnica, Buczyna, Baczków Zielona Siłownia (szkoła) Dz. Nr 295/2-0,3500 ha Cerekiew Zielona siłownia Dz. Nr 132/1 WDL - 0,5400 ha Damienice Zielona siłownia Dz. Nr 722/3-0,2800 ha Dz. Nr 726/1-0,0100 ha Dz. Nr 726/2-0,0100 ha Gawłów zielona siłownia Dz. Nr 472-0,4700 ha Gorzków zielone siłownie Dz. Nr 306 boisko 9: Rozwój ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej lub kulturowej 6. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 7. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 7. Fundacje krajowe i zagraniczne 8. Programy bilateralne 9. Budżet gminy Bochnia RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne Działanie 6.3 Rozwój wewnętrznych potencjałów rozwoju Poddziałanie6.3.1 Rozwój lokalnych subregionów SPR Typ projektu A Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w subregionach 2. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej 307

309 Cerekiew, Chełm, Cikowice, Damienice, Dąbrowica, Gawłów, Gierczyce, Gorzków, Grabina, Krzyżanowice, Łapczyca, Majkowice, Moszczenica, Nieprześnia, Nieszkowice Małe, Nieszkowice Wielkie, Ostrów Szlachecki, Pogwizdów, Proszówki, Siedlec, Słomka, Stanisławice, Stradomka, Wola Nieszkowska, Zatoka, Zawada. sportowe - 0,6000 ha Nieszkowice Małe zielone siłownie Dz. Nr 376 boisko sportowe - 2,4800 ha Nieprzaśnia zielone siłownie Dz. Nr 138 WDL - 0,4700 ha Ostrów Szlachecki zielone siłownie Dz. Nr 238/2 WDL, przedszkole - 0,2700 ha Stanisławice zielone siłownie Dz. Nr 583/120 szkoła - 2,5200 ha Dz. Nr 583/46-0,2000 ha Dz. Nr 585-1,1600 ha Stradomka zielona siłownie Dz. Nr 81/3-0,0200 ha Dz. Nr 83/25-0,1700 ha Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A Przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 4. PROW Działanie M19 Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER Cel szczegółowy 6B, pozycja 9: Rozwój ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej lub kulturowej 308

310 5. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 6. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 7. Fundacje krajowe i zagraniczne 8. Programy bilateralne 9. Budżet gminy Bochnia 309

311 III/63/C/SS Uzupełnienie infrastruktury rekreacyjnej na terenie Gminy Bochnia poprzez zakupy, montaż i wyposażenie/d oposażenie placów zabaw we wszystkich miejscowościac h Gminy Ostrów Szlachecki DZ. Nr 238/2 WDL, przedszkole - 0,27 ha Baczków - Plac zabaw Dz. Nr 523-0,0700 ha Bessów - Plac zabaw Dz. Nr 167/2 WDL- 2,4800 ha Cikowice Plac zabaw Dz. Nr 435-0,1800 ha Cikowice plac zabaw Dz. Nr 321/4-0,4300 ha Cerekiew Plac zabaw Dz. Nr 132/1 WDL - 0,5400 ha Gawłów plac zabaw Dz. Nr 465 szkoła - 0,6600 ha Nieszkowice Wielkie Plac zabaw Dz. Nr 217 szkoła - 0,2900 ha Dz. Nr 218-0,1100 ha Stanisławice Plac zabaw Dz. Nr 583/120 szkoła - 2,5200 ha Dz. Nr 583/46-0,2000 ha Dz. Nr 585-1,1600 ha Stradomka Plac zabaw Dz. Nr 81/3-0,0200 ha Wykonanie placów zabaw w miejscowościach gminy, w których nie ma placów zabaw oraz doposażenie istniejących placów zabaw RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne Działanie 6.3 Rozwój wewnętrznych potencjałów rozwoju Poddziałanie6.3.1 Rozwój lokalnych subregionów SPR Typ projektu A Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w subregionach 2. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A Przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ A przebudowa, 310

312 IV/64/C/SS Remont i modernizacja infrastruktury sportowej remont boisk sportowych Dz. Nr 83/25-0,1700 ha Zatoka Plac zabawa Dz. Nr 161 WDL - 0,1700 ha Dz. Nr 164/1-0,3700 ha Remont istniejących boisk sportowych położenie trawiastej bądź sztucznej nawierzchni (sztuczna rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 4. PROW Działanie M19 Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER Cel szczegółowy 6B, pozycja 9: Rozwój ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej lub kulturowej 5. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 6. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 7. Fundacje krajowe i zagraniczne 8. Programy bilateralne 9. Budżet gminy Bochnia RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne Działanie 6.3 Rozwój wewnętrznych potencjałów rozwoju Poddziałanie

313 szkolnych: trawa lub poliuretan) Rozwój lokalnych subregionów SPR Typ 1. Bogucice boisko do piłki nożnej ze sztuczną nawierzchnią/l ub trawiaste (na istniejącym) 2. Nieszkowice Małe boisko do piłki ręcznej (na istniejącym) 3. Pogwizdów boisko dwufunkcyjne: siatkówka i koszykówka (na istniejącym) 4. Brzeźnica boisko wielofunkcyjne: siatkówka, koszykówka, ręczna (na istniejącym), ZSG Bogucice Dz. Nr 566/1 565/2 565/3-1,0800 ha Dz. Nr 546 0,55 ha Dz. Nr 550/2 0,28 ha Dz. Nr 549/1 0,19 ha Dz. Nr 388/1-0,4800 ha Dz. Nr 388/2-0,4200 ha Dz. Nr 388/3-0,0100 ha projektu A Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w subregionach 2. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A Przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów 312

314 V/65/C/SS 5. Baczków boisko istniejące nakładka z poliuretanu 6. Siedlec na istniejącym boisku Remont i modernizacja istniejących obiektów sportowych trybuny przy Dz. Nr 295/2 szkoła- 0,35 ha Dz. Nr 440 0,61 ha Dz. Nr 437/39 0,05 ha Cikowice dz. Nr 444 1,47 ha Proszówki dz. Nr 319 1,1500 ha Siedlec Trybuny przy boiskach sportowych LZS Zaplecze (Nieszkowice Wielkie i Brzeźnica) infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 4. PROW Działanie M19 Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER Cel szczegółowy 6B, pozycja 9: Rozwój ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej lub kulturowej 5. PO MSiT: Sport młodzieżowy 6. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 7. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 8. Fundacje krajowe i zagraniczne 9. Programy bilateralne 10. Budżet gminy Bochnia RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne Działanie 6.3 Rozwój wewnętrznych potencjałów rozwoju Poddziałanie

315 boiskach sportowych i organizacja zaplecza na boiskach sportowych LZS Cikowice, Proszówki, Siedlec, Nieszkowice Wielkie, Słomka Brzeźnica dz. Nr 437/55 1,0641 ha Nieszkowice Wielkie dz. Nr 519 0,6500 ha 523 0,7600 ha wł. Prywatna 524/1 0,3900 ha wł. Prywatna Słomka Gawłów dz. Nr 711/9 0,0600 ha Brzeźnica dz. Nr 479 0,0300 ha wł. Prywatna 468 0,6400 ha wł. Prywatna 481 0,1900 ha wł. Prywatna 480 0,2000 ha 486 0,1400 ha 487 0,1800 ha 490 0,1200 ha 488 0,1700 ha 489 0,0400 ha 502 0,2000 ha 5,9841 ha Rozwój lokalnych subregionów SPR Typ projektu A Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w subregionach 2. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A Przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 4. PROW

316 VI/66/C/SS Renowacja kapliczek Zawada, Siedlec, Chełm, Brzeźnica Zawada dz. Nr 88/6 0,2200 ha Konserwacja, odmalowanie figury, badania malowideł, dokumentacja Działanie M19 Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER Cel szczegółowy 6B, pozycja 9: Rozwój ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej lub kulturowej 5. PO MSiT: Sport młodzieżowy 6. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 7. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 8. Fundacje krajowe i zagraniczne 9. Programy bilateralne 10. Budżet gminy Bochnia PROW działanie MO7 podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich: ochrona zabytków i budownictwa tradycyjnego 2. RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne Poddziałanie Ochrona i 315

317 Siedlec dz. Nr 224/10 0,5800 ha Dokumentacja odtworzeniowohistoryczna opieka nad zabytkami Typ projektu A Realizacja prac konserwatorskich, restauratorskich, prac zabezpieczających przed zniszczeniem oraz robót budowlanych prowadzonych przy zabytkach nieruchomych 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ B budowa, przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastruktury kultury; 4. Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 5. PO MKiDN : -Dziedzictwo Kulturalne: - PROMESA MKiDN 6. Fundusz kościelny 316

318 Chełm dz. Nr 61 0,3100 ha parafia 3/2 0,0700 ha 3/3 1,2800 ha 3/4 0,0017 ha 1,6617 ha Dokumentacja + pozwolenie na remont 7. Budżet gminy Bochnia VII/69/C/SS Utworzenie Punktu Integracji Społecznej w budynku komunalnym w Woli Nieszkowskiej Brzeźnica dz. Nr 33 3,2700 ha Badania warstw malarskich, uzupełnienie ubytków + konserwacja całej kapliczki dz. Nr 437 0,2400 ha Adaptacja budynku m.in. na potrzeby organizacji noclegów RPO WM Oś priorytetowa 9 Region spójny społecznie Działanie 9.2 usługi opiekuńcze i zdrowotne Poddziałanie usługi opiekuńcze oraz interwencja kryzysowa SPR Typ projektu C wsparcie dla tworzenia i działalności ośrodków interwencji 2. RPO WM Oś priorytetowa 11 Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A Przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z 317

319 VIII/70/C/SS Remont i modernizacja placówek kulturalnych z terenu Gminy Biblioteka w Brzeźnicy Świetlica w Brzeźnicy Dz. Nr 377/2-0,0900 ha Dz. Nr 377/3-0,0100 ha Dz. Nr 377/4-0,0100 ha Biblioteka w Buczynie Dz. Nr 34-0,0800 ha Wymiana stolarki, pokryć dachowych, instalacji, elewacja, zagospodarowanie terenu wokół świetlic. Remonty pomieszczeń. przeznaczeniem na cele społeczne 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ projektu A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 4. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 5. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 6. Fundacje krajowe i zagraniczne 7. Budżet gminy Bochnia PROW Działanie 8.2.7MO7 podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich Podziałanie 3 inwestycje w obiekty pełniące funkcje kulturalne 318

320 Świetlica w Baczkowie Dz. Nr 482-0,2900 ha Świetlica w Bessowie Dz. Nr 165-0,0100 ha Świetlica w Bogucicach Dz. Nr 569/1-0,0100 ha Dz. Nr 569/2-0,3400 ha Dz. Nr 569/3-0,0500 ha Świetlica w Cerekwi Dz. Nr 133-0,1400 ha Biblioteka w Cikowicach Świetlica w Cikowicach Dz. Nr 435-0,1800 ha Świetlica w Gawłowie Dz. Nr 482-0,0600 ha Świetlica w Gierczycach Dz. Nr 324-0,0300 ha Świetlica w Gorzkowie Dz. Nr 327-0,0200 ha Świetlica w Grabinie Dz. Nr 21/2-0,0800 ha Dz. Nr 22/2-0,0300 ha Biblioteka w Łapczycy Świetlica w Łapczycy Dz. Nr 668-0,5300 ha Biblioteka w Majkowicach Dz. Nr 117-0,2600 ha Świetlica w Moszczenicy Dz. Nr 321-0,0400 Świetlica w Nieprześni Dz. Nr 138-0, RPO WM Oś priorytetowa 6 dziedzictwo regionalne Działanie 6.1 Rozwój dziedzictwa kulturowego i naturalnego Poddziałanie Rozwój instytucji kultury oraz udostępnianiu dziedzictwa kulturowego Typ projektu A Rozwój infrastruktury instytucji kultury 3. PO MKiDN : Rozwój Infrastruktury Kultury 4. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 5. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 6. Budżet gminy Bochnia 319

321 IX/71/C/SS Podniesienie standardu i oferty placówek kultury na terenie gminy Świetlica w Nieszkowicach Małych Dz. Nr 529/1-0,1600 ha Świetlica w Ostrowie Szlacheckim Dz. Nr 238/2-0,2700 ha Świetlica w Pogwizdowie Dz. Nr 718/1-0,0100 ha Dz. nr 718/2-0,1100 ha Biblioteka w Siedlcu Dz. Nr 438-0,2400 ha Świetlica w Siedlcu Świetlica w Słomce Dz. Nr 70-0,0500 ha Świetlica w Stanisławicach Dz. Nr 534/46-0,2000 ha Świetlica w Stradomce Dz. Nr 82-0,4200 ha Bibliotek w Woli Nieszkowskiej Świetlica w Woli Nieszkowskiej Dz. Nr 437-0,2400 ha Świetlica w Zatoce Dz. Nr 161-0,1700 ha Powierzchnia rewitalizowana ujęta w zadaniu nr VIII/70/C/SS Doposażenie placówek kulturalnych z terenu Gminy w sprzęt nagłaśniający, kurtyny, sprzęt gastronomiczny, sprzęt komputerowy i gry PROW Działanie 8.2.7MO7 podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich Podziałanie 3 inwestycje w obiekty pełniące funkcje 320

322 X/93/C/SS Bochnia: Baczków, Bessów, Bogucice, Brzeźnica, Buczyna, Cerekiew, Chełm, Cikowice, Gawłów, Gierczyce, Gorzków, Grabina, Łapczyca, Majkowice, Moszczenica, Nieprześnia, Nieszkowice Małe, Ostrów Szlachecki, Pogwizdów, Siedlec, Słomka, Stanisławice, Stradomka, Wola Nieszkowska, Zatoka. Zakup (uzupełnienie) instrumentów WDL Baczków Powierzchnia obszaru rewitalizacji uwzględniona Uzupełnienie instrumentów muzycznych wg. Potrzeb bieżących kulturalne 2. RPO WM Oś priorytetowa 6 dziedzictwo regionalne Działanie 6.1 Rozwój dziedzictwa kulturowego i naturalnego Poddziałanie Rozwój instytucji kultury oraz udostępnianiu dziedzictwa kulturowego Typ projektu A Rozwój infrastruktury instytucji kultury 3. PO MKiDN : Rozwój Infrastruktury Kultury 4. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 5. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 6. Budżet gminy Bochnia PO MKiDN Dziedzictwo Kulturalne 2. Emisja obligacji 321

323 XI/94/C/SS XII/60/C/SP dla orkiestry w Baczkowie Zakup strojów regionalnych dla zespołu Siedlecanie Rozbudowa obiektów szkolnych w Brzeźnicy i Łapczycy o sale gimnastyczne w zadaniu VIII/70/C/SS Powierzchnia obszaru rewitalizacji uwzględniona w zadaniu XI/70/C/SS Brzeźnica dz. nr 388/1-0,4800 ha Łapczyca dz. nr 676/1 0,4200 ha, 676/3 0,2700 ha, 676/5 0,2500 ha Uzupełnienie dotychczasowej oferty zespołu Siedlecanie o stroje z innego regionu Polski Przebudowa, rozbudowa budynku szkoły o salę gimnastyczną wraz z rozbudową wewnętrznych instalacji oraz budowa 29 miejsc postojowych Przebudowa oraz rozbudowa budynku szkoły o salę gimnastyczną o wymiarach boiska 40x20, społecznych - Social Impact Bonds Issue 3. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 4. Fundacje krajowe i zagraniczne 5. Programy bilateralne 6. Budżet gminy Bochnia PO MKiDN Dziedzictwo Kulturalne 2. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 3. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 4. Fundacje krajowe i zagraniczne 5. Programy bilateralne 6. Budżet gminy Bochnia RPO WM PROW Fundusz Rozwoju Infrastruktury na Wsi 4. Fundacja Rolnicza Fundacja na Rzecz Rozwoju Wsi Polskiej Polska Wieś Agencja Rozwoju Komunalnego 322

324 XIII/96/C/SS Rozbudowa świetlicy Buczynie w WDL Buczyna Dz. Nr 34 trybuna na min. 200 osób, pomieszczenia sanitarne, pomieszczenia magazynowe na sprzęt sportowy, pokój trenera z zapleczem (umywalka, prysznic, WC), pomieszczenia techniczne i wielofunkcyjne Zakup działki przylegającej do świetlicy i rozbudowa budynku świetlicy wraz zagospodarowaniem placu wokół świetlicy (budowa placu zabaw) 7. Krajowe środki publiczne 8. Budżet gminy RPO WM Oś priorytetowa 9 Region spójny społecznie Działanie 9.2 usługi opiekuńcze i zdrowotne Poddziałanie usługi opiekuńcze oraz interwencja kryzysowa SPR Typ projektu C wsparcie dla tworzenia i działalności ośrodków interwencji 2. RPO WM Oś priorytetowa 11 Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A Przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 3. RPO WM

325 Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ projektu A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 4. POWER Oś priorytetowa 5 Wsparcie dla obszarów zdrowia Działanie projakościowe i rozwiązania organizacyjne w systemie ochrony zdrowia ułatwiające dostęp do niedrogich, trwałych oraz wysokiej jakości usług zdrowotnych 4. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 5. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 6. Fundacje krajowe i zagraniczne 324

326 XIV/73/C/SS XV/84/C/SS Modernizacja i rozwój obiektu szkolnego w Gawłowie Modernizacja bazy dydaktycznej w gimnazjach prowadzonych przez Gminę Bochnia dz. Nr 465 0,6600 ha Modernizacja i rozbudowa obiektu szkolnego w Gawłowie Bogucice nr dz. 566/1, 566/2-0,9600 ha, 0,1700 ha Brzeźnica dz. nr 388/1, 388/2-0,4800 ha, 0,4200 ha Gawłów dz. nr 465-0,6600 ha Łapczyca dz. nr 676/1, 676/5, 676/3-0,4200 ha 0,2500 ha, 0,2700 ha Nieszkowice Małe dz. nr 546-0,2800 ha Nieszkowice Wielkie Nr dz ,29 ha 218-0,11 ha 219-0,01ha 220/1-0,05ha Wyposażenie 10 gimnazjów (w Bogucicach, Brzeźnicy, Gawłowie, Łapczycy, Nieszkowicach Małych, Nieszkowicach Wielkich, Pogwizdowie, Proszówkach, Siedlcu, Stanisławicach) w nowoczesny sprzęt dydaktyczny, czyli 10 pracowni informatyczno multimedialnych. Do każdej pracowni: 15 zestawów komputerowych dla uczniów, serwer nauczycielski, laptop, trzy zestawy interaktywne (tablica, projektor, 7. Budżet gminy Bochnia PROW RPO WM Fundacja krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne Rządy RP 5. Finansowanie społecznościowe crowdfunding 6. Emisja obligacji społecznych 7. Budżet gminy PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne 6. Budżet gminy 325

327 220/2-0,16ha Pogwizdów 549/1, 549/2 550/1, 550/2-0,0500 ha 0,2800 ha 0,1900 ha 1,4400 ha Proszówki dz. nr 476/1, 473/2, 476/3, 476/5-0,9600 ha 0,2200 ha 0,0500 ha 0,0600 ha Siedlec dz. nr 440, 437/39-0,61 Stanisławice 583/120, 583/46, 509-2,5200 ha 0,2000 ha 0,3000 ha osprzęt). XVI/86/C/SS XVII/87/C/SS Budowa miasteczka komunikacyjne go przy Zespole szkół Gminnych w Bogucicach Rozbudowa szkoły w związku z przyłączeniem do Zespołu Nr dz. 566/1 0,96ha Wylanie nawierzchni asfaltowej wokół budynku szkoły, ułożenie kostki brukowej, ustawienie znaków oraz sygnalizacji świetlnej Nr dz. 566/1 0,96 ha Przekształcenie Sali informatycznej w dwie sale lekcyjne dla przedszkolaków, wyodrębnienie osobnego PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne 6. Budżet gminy PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 326

328 XVIII/97/C/SS XIX/98/C/SS Szkół Gminnych w Bogucicach Gminnego Przedszkola. Przebudowa budynku gospodarczego na ośrodek pieczy dla młodzieży w Ostrowie Szlacheckim Modernizacja kotłowni w zespołach szkolnych wejścia do części przedszkolnej, budowa szatni i zaplecza sanitarnego dla dzieci oraz zaadoptowanie poddasza do celów edukacyjnych dla uczniów gimnazjum. 5. Krajowe środki publiczne 6. Budżet gminy Dz. Nr 272/7 15,32 ha PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne ZSG w Damienicach dz. nr 796-0,3200 ha ZSG w Dąbrowicy dz. nr 228/4, 228/7-0,2800 ha 0,1600 ha ZSG w Gawłowie dz. nr 465-0,6600 ha ZSG w Łapczycy 676/1, 676/5, 676/3-0,4200 ha 0,2500 ha 0,2700 ha ZSG w Nieszkowicach Wielkich dz. nr 217, 218, 219, 220/1, 220/2 0,2900 ha 0,1100 ha Wymiana wyeksploatowanych kotłów centralnego ogrzewania w: ZSG w Damienicach, ZSG w Dąbrowicy, ZSG w Gawłowie, ZSG w Łapczycy, ZSG w Nieszkowicach Wielkich, ZSG w Pogwizdowie, ZSG w Proszówkach PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne 6. Budżet gminy 327

329 0,0100 ha 0,1600 ha 0,0500 ha ZSG w Pogwizdowie dz. nr 549, 550/1, 550/2-0,0500 ha 0,2800 ha 0,1900 ha 1,4400 ha ZSG w Proszówkach dz. nr 476/1, 473/2, 476/3, 476/5-0,9600 ha 0,2200 ha 0,0500 ha 0,0600 ha Uwaga: część działek została wymieniona w zadaniu nr XV/84/C/SS SUMA B 79,0058 ha PLN Suma powierzchni: 2,5 ha + 79,0058 ha = 81,5058 ha SUMA A + B = = PLN 328

330 2. Zadania inwestycyjne do Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Bochnia SFERY: przestrzenna, gospodarcza i społeczna Ramy Finansowe. L.P./nr ze Tytuł zadania Lokalizacja, nr działki, Szacunkowy Krótki opis Termin Źródła finansowania Strategii powierzchnia koszt (PLN) realizacji SFERA PRZESTRZENNA I/21/B/SP Budowa ścieżek rowerowych na terenie Gminy Bochnia Koszt budowy 1 mb nawierzchni utwardzonej, asfaltowej, dwukierunkowej ścieżki rowerowej (szerokość 2,5m) = 300 PLN 2,5m = 0,0025 km 0,0025 km x 10 km = 0,025 km² = 2,5 ha Budowa ścieżek rowerowych o łącznej długości 10 km + wyposażenie ścieżek. Budowa MOR-ów oraz zakup i montaż m.in. urządzeń rekreacyjno gimnastycznych RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne Działanie 6.1 Rozwój dziedzictwa kulturalnego i naturalnego Podziałanie Regionalna sieć tras rowerowych Typ projektu A rozwój zintegrowanej sieci głównych tras rowerowych w regionie 2. RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne Działanie 6.3 Rozwój wewnętrznych potencjałów rozwoju Poddziałanie6.3.1 Rozwój lokalnych subregionów SPR Typ projektu A Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w subregionach 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej 329

331 Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A Przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 4. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 5. PROW Działanie M19 Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER Cel szczegółowy 6B, pozycja 9: Rozwój ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej lub kulturowej 330

332 XII/60/C/SP Rozbudowa obiektów szkolnych w Brzeźnicy i Łapczycy o sale gimnastyczne Brzeźnica dz. nr 388/1-0,4800 ha Łapczyca dz. nr 676/1 0,4200 ha, 676/3 0,2700 ha, 676/5 0,2500 ha SFERA GOSPODARCZA 0 Przebudowa, rozbudowa budynku szkoły o salę gimnastyczną wraz z rozbudową wewnętrznych instalacji oraz budowa 29 miejsc postojowych Przebudowa oraz rozbudowa budynku szkoły o salę gimnastyczną o wymiarach boiska 40x20, trybuna na min. 200 osób, pomieszczenia sanitarne, pomieszczenia magazynowe na sprzęt sportowy, pokój trenera z zapleczem (umywalka, prysznic, WC), pomieszczenia techniczne i wielofunkcyjne 6. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 7. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 7. Fundacje krajowe i zagraniczne 8. Programy bilateralne 9. Budżet gminy Bochnia RPO WM PROW Fundusz Rozwoju Infrastruktury na Wsi 4. Fundacja Rolnicza Fundacja na Rzecz Rozwoju Wsi Polskiej Polska Wieś Agencja Rozwoju Komunalnego 7. Krajowe środki publiczne 8. Budżet gminy 331

333 II/62/C/SS Rozbudowa infrastruktury sportowej - zielone siłownie (budowa lub doposażenie) we wszystkich miejscowościac h Gminy Baczków Zielona Siłownia (szkoła) Dz. Nr 295/2-0,3500 ha Cerekiew Zielona siłownia Dz. Nr 132/1 WDL - 0,5400 ha Damienice Zielona siłownia Dz. Nr 722/3-0,2800 ha Dz. Nr 726/1-0,0100 ha Dz. Nr 726/2-0,0100 ha Gawłów zielona siłownia Dz. Nr 472-0,4700 ha Gorzków zielone siłownie Dz. Nr 306 boisko sportowe - 0,6000 ha Nieszkowice Małe zielone siłownie Dz. Nr 376 boisko sportowe - 2,4800 ha Nieprzaśnia zielone siłownie Dz. Nr 138 WDL - 0,4700 ha Ostrów Szlachecki zielone siłownie Dz. Nr 238/2 WDL, przedszkole - 0,2700 ha Stanisławice zielone siłownie SFERA SPOŁECZNA Budowa zielonych siłowni w miejscowościach, w których jeszcze nie ma oraz doposażenie istniejących siłowni RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne Działanie 6.3 Rozwój wewnętrznych potencjałów rozwoju Poddziałanie6.3.1 Rozwój lokalnych subregionów SPR Typ projektu A Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w subregionach 2. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A Przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski 332

334 Dz. Nr 583/120 szkoła - 2,5200 ha Dz. Nr 583/46-0,2000 ha Dz. Nr 585-1,1600 ha Stradomka zielona siłownie Dz. Nr 81/3-0,0200 ha Dz. Nr 83/25-0,1700 ha Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 4. PROW Działanie M19 Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER Cel szczegółowy 6B, pozycja 9: Rozwój ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej lub kulturowej 5. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 6. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 7. Fundacje krajowe i zagraniczne 8. Programy bilateralne 9. Budżet gminy Bochnia 333

335 III/63/C/SS Uzupełnienie infrastruktury rekreacyjnej na terenie Gminy Bochnia poprzez zakupy, montaż i wyposażenie/d oposażenie placów zabaw we wszystkich miejscowościac h Gminy Ostrów Szlachecki DZ. Nr 238/2 WDL, przedszkole - 0,27 ha Baczków - Plac zabaw Dz. Nr 523-0,0700 ha Bessów - Plac zabaw Dz. Nr 167/2 WDL- 2,4800 ha Cikowice Plac zabaw Dz. Nr 435-0,1800 ha Cikowice plac zabaw Dz. Nr 321/4-0,4300 ha Cerekiew Plac zabaw Dz. Nr 132/1 WDL - 0,5400 ha Gawłów plac zabaw Dz. Nr 465 szkoła - 0,6600 ha Nieszkowice Wielkie Plac zabaw Dz. Nr 217 szkoła - 0,2900 ha Dz. Nr 218-0,1100 ha Stanisławice Plac zabaw Dz. Nr 583/120 szkoła - 2,5200 ha Dz. Nr 583/46-0,2000 ha Dz. Nr 585-1,1600 ha Stradomka Plac zabaw Dz. Nr 81/3-0,0200 ha Wykonanie placów zabaw w miejscowościach gminy, w których nie ma placów zabaw oraz doposażenie istniejących placów zabaw RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne Działanie 6.3 Rozwój wewnętrznych potencjałów rozwoju Poddziałanie6.3.1 Rozwój lokalnych subregionów SPR Typ projektu A Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w subregionach 2. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A Przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ A przebudowa, 334

336 IV/64/C/SS Remont i modernizacja infrastruktury sportowej remont boisk sportowych Dz. Nr 83/25-0,1700 ha Zatoka Plac zabawa Dz. Nr 161 WDL - 0,1700 ha Dz. Nr 164/1-0,3700 ha Remont istniejących boisk sportowych położenie trawiastej bądź sztucznej nawierzchni (sztuczna rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 4. PROW Działanie M19 Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER Cel szczegółowy 6B, pozycja 9: Rozwój ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej lub kulturowej 5. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 6. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 7. Fundacje krajowe i zagraniczne 8. Programy bilateralne 9. Budżet gminy Bochnia RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne Działanie 6.3 Rozwój wewnętrznych potencjałów rozwoju Poddziałanie

337 szkolnych: trawa lub poliuretan) Rozwój lokalnych subregionów SPR Typ 1. Bogucice boisko do piłki nożnej ze sztuczną nawierzchnią/l ub trawiaste (na istniejącym) 2. Nieszkowice Małe boisko do piłki ręcznej (na istniejącym) 3. Pogwizdów boisko dwufunkcyjne: siatkówka i koszykówka (na istniejącym) 4. Brzeźnica boisko wielofunkcyjne: siatkówka, koszykówka, ręczna (na istniejącym), ZSG Bogucice Dz. Nr 566/1 565/2 565/3-1,0800 ha Dz. Nr 546 0,55 ha Dz. Nr 550/2 0,28 ha Dz. Nr 549/1 0,19 ha Dz. Nr 388/1-0,4800 ha Dz. Nr 388/2-0,4200 ha Dz. Nr 388/3-0,0100 ha projektu A Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w subregionach 2. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A Przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów 336

338 V/65/C/SS 5. Baczków boisko istniejące nakładka z poliuretanu 6. Siedlec na istniejącym boisku Remont i modernizacja istniejących obiektów sportowych trybuny przy Dz. Nr 295/2 szkoła- 0,35 ha Dz. Nr 440-0,61 ha Dz. Nr 437/39 0,05 ha Cikowice dz. Nr 444 1,47 ha Proszówki dz. Nr 319 1,1500 ha Siedlec Trybuny przy boiskach sportowych LZS Zaplecze (Nieszkowice Wielkie i Brzeźnica) infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 4. PROW Działanie M19 Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER Cel szczegółowy 6B, pozycja 9: Rozwój ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej lub kulturowej 5. PO MSiT: Sport młodzieżowy 6. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 7. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 8. Fundacje krajowe i zagraniczne 9. Programy bilateralne 10. Budżet gminy Bochnia RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne Działanie 6.3 Rozwój wewnętrznych potencjałów rozwoju Poddziałanie

339 boiskach sportowych i organizacja zaplecza na boiskach sportowych LZS Cikowice, Proszówki, Siedlec, Nieszkowice Wielkie, Słomka Brzeźnica dz. Nr 437/55 1,0641 ha Nieszkowice Wielkie dz. Nr 519 0,6500 ha 523 0,7600 ha wł. Prywatna 524/1 0,3900 ha wł. Prywatna Słomka Gawłów dz. Nr 711/9 0,0600 ha Brzeźnica dz. Nr 479 0,0300 ha wł. Prywatna 468 0,6400 ha wł. Prywatna 481 0,1900 ha wł. Prywatna 480 0,2000 ha 486 0,1400 ha 487 0,1800 ha 490 0,1200 ha 488 0,1700 ha 489 0,0400 ha 502 0,2000 ha 5,9841 ha Rozwój lokalnych subregionów SPR Typ projektu A Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w subregionach 2. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A Przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 4. PROW

340 VI/66/C/SS Renowacja kapliczek Zawada, Siedlec, Chełm, Brzeźnica Zawada dz. Nr 88/6 0,2200 ha Konserwacja, odmalowanie figury, badania malowideł, dokumentacja Działanie M19 Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER Cel szczegółowy 6B, pozycja 9: Rozwój ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej lub kulturowej 5. PO MSiT: Sport młodzieżowy 6. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 7. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 8. Fundacje krajowe i zagraniczne 9. Programy bilateralne 10. Budżet gminy Bochnia PROW działanie MO7 podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich: ochrona zabytków i budownictwa tradycyjnego 2. RPO WM Oś priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne Poddziałanie Ochrona i 339

341 Siedlec dz. Nr 224/10 0,5800 ha Dokumentacja odtworzeniowohistoryczna opieka nad zabytkami Typ projektu A Realizacja prac konserwatorskich, restauratorskich, prac zabezpieczających przed zniszczeniem oraz robót budowlanych prowadzonych przy zabytkach nieruchomych 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ B budowa, przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastruktury kultury; 4. Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 5. PO MKiDN : -Dziedzictwo Kulturalne: - PROMESA MKiDN 6. Fundusz kościelny 340

342 Chełm dz. Nr 61 0,3100 ha parafia 3/2 0,0700 ha 3/3 1,2800 ha 3/4 0,0017 ha 1,6617 ha Dokumentacja + pozwolenie na remont 7. Budżet gminy Bochnia VII/69/C/SS Utworzenie Punktu Integracji Społecznej w budynku komunalnym w Woli Nieszkowskiej Brzeźnica dz. Nr 33 3,2700 ha Badania warstw malarskich, uzupełnienie ubytków + konserwacja całej kapliczki dz. Nr 437 0,2400 ha Adaptacja budynku m.in. na potrzeby organizacji noclegów RPO WM Oś priorytetowa 9 Region spójny społecznie Działanie 9.2 usługi opiekuńcze i zdrowotne Poddziałanie usługi opiekuńcze oraz interwencja kryzysowa SPR Typ projektu C wsparcie dla tworzenia i działalności ośrodków interwencji 2. RPO WM Oś priorytetowa 11 Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A Przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z 341

343 VIII/70/C/SS Remont i modernizacja placówek kulturalnych z terenu Gminy Baczków, Bessów, Biblioteka w Brzeźnicy Świetlica w Brzeźnicy Dz. Nr 377/2-0,0900 ha Dz. Nr 377/3-0,0100 ha Dz. Nr 377/4-0,0100 ha Biblioteka w Buczynie Dz. Nr 34-0,0800 ha Wymiana stolarki, pokryć dachowych, instalacji, elewacja, zagospodarowanie terenu wokół świetlic. Remonty pomieszczeń. przeznaczeniem na cele społeczne 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ projektu A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 4. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 5. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 6. Fundacje krajowe i zagraniczne 7. Budżet gminy Bochnia PROW Działanie 8.2.7MO7 podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich Podziałanie 3 inwestycje w obiekty pełniące funkcje kulturalne 342

344 Bogucice, Brzeźnica, Buczyna, Cerekiew, Chełm, Cikowice, Gawłów, Gierczyce, Gorzków, Grabina, Łapczyca, Majkowice, Moszczenica, Nieprześnia, Nieszkowice Małe, Ostrów Szlachecki, Pogwizdów, Siedlec, Słomka, Stanisławice, Stradomka, Wola Nieszkowska, Zatoka. Świetlica w Baczkowie Dz. Nr 482-0,2900 ha Świetlica w Bessowie Dz. Nr 165-0,0100 ha Świetlica w Bogucicach Dz. Nr 569/1-0,0100 ha Dz. Nr 569/2-0,3400 ha Dz. Nr 569/3-0,0500 ha Świetlica w Cerekwi Dz. Nr 133-0,1400 ha Biblioteka w Cikowicach Świetlica w Cikowicach Dz. Nr 435-0,1800 ha Świetlica w Gawłowie Dz. Nr 482-0,0600 ha Świetlica w Gierczycach Dz. Nr 324-0,0300 ha Świetlica w Gorzkowie Dz. Nr 327-0,0200 ha Świetlica w Grabinie Dz. Nr 21/2-0,0800 ha Dz. Nr 22/2-0,0300 ha Biblioteka w Łapczycy Świetlica w Łapczycy Dz. Nr 668-0,5300 ha Biblioteka w Majkowicach Dz. Nr 117-0,2600 ha Świetlica w Moszczenicy Dz. Nr 321-0,0400 Świetlica w Nieprześni Dz. Nr 138-0, RPO WM Oś priorytetowa 6 dziedzictwo regionalne Działanie 6.1 Rozwój dziedzictwa kulturowego i naturalnego Poddziałanie Rozwój instytucji kultury oraz udostępnianiu dziedzictwa kulturowego Typ projektu A Rozwój infrastruktury instytucji kultury 3. PO MKiDN : Rozwój Infrastruktury Kultury 4. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 5. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 6. Budżet gminy Bochnia 343

345 Świetlica w Nieszkowicach Małych Dz. Nr 529/1-0,1600 ha Świetlica w Ostrowie Szlacheckim Dz. Nr 238/2-0,2700 ha Świetlica w Pogwizdowie Dz. Nr 718/1-0,0100 ha Dz. nr 718/2-0,1100 ha Biblioteka w Siedlcu Dz. Nr 438-0,2400 ha Świetlica w Siedlcu Świetlica w Słomce Dz. Nr 70-0,0500 ha Świetlica w Stanisławicach Dz. Nr 534/46-0,2000 ha Świetlica w Stradomce Dz. Nr 82-0,4200 ha Bibliotek w Woli Nieszkowskiej Świetlica w Woli Nieszkowskiej Dz. Nr 437-0,2400 ha Świetlica w Zatoce Dz. Nr 161-0,1700 ha IX/71/C/SS Podniesienie standardu i oferty placówek kultury na Powierzchnia rewitalizowana ujęta w zadaniu nr VIII/70/C/SS Doposażenie placówek kulturalnych z terenu Gminy w sprzęt nagłaśniający, kurtyny, sprzęt gastronomiczny, PROW Działanie 8.2.7MO7 podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich Podziałanie 3 inwestycje w 344

346 terenie gminy Bochnia: Baczków, Bessów, Bogucice, Brzeźnica, Buczyna, Cerekiew, Chełm, Cikowice, Gawłów, Gierczyce, Gorzków, Grabina, Łapczyca, Majkowice, Moszczenica, Nieprześnia, Nieszkowice Małe, Ostrów Szlachecki, Pogwizdów, Siedlec, Słomka, Stanisławice, Stradomka, Wola Nieszkowska, Zatoka. sprzęt komputerowy i gry. obiekty pełniące funkcje kulturalne 2. RPO WM Oś priorytetowa 6 dziedzictwo regionalne Działanie 6.1 Rozwój dziedzictwa kulturowego i naturalnego Poddziałanie Rozwój instytucji kultury oraz udostępnianiu dziedzictwa kulturowego Typ projektu A Rozwój infrastruktury instytucji kultury 3. PO MKiDN : Rozwój Infrastruktury Kultury 4. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 5. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 6. Budżet gminy Bochnia X/93/C/SS Zakup WDL Baczków Uzupełnienie PO MKiDN

347 XI/94/C/SS XIII/96/C/SS (uzupełnienie) instrumentów dla orkiestry w Baczkowie Zakup strojów regionalnych dla zespołu Siedlecanie Rozbudowa świetlicy Buczynie w Powierzchnia obszaru rewitalizacji uwzględniona w zadaniu XI/70/C/SS Powierzchnia obszaru rewitalizacji uwzględniona w zadaniu XI/70/C/SS WDL Buczyna Dz. Nr 34 0,08 ha instrumentów muzycznych wg. Potrzeb bieżących Uzupełnienie dotychczasowej oferty zespołu Siedlecanie o stroje z innego regionu Polski Zakup działki przylegającej do świetlicy i rozbudowa budynku świetlicy wraz zagospodarowaniem placu wokół świetlicy (budowa placu zabaw) Dziedzictwo Kulturalne 2. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 3. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 4. Fundacje krajowe i zagraniczne 5. Programy bilateralne 6. Budżet gminy Bochnia PO MKiDN Dziedzictwo Kulturalne 2. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 3. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 4. Fundacje krajowe i zagraniczne 5. Programy bilateralne 6. Budżet gminy Bochnia RPO WM Oś priorytetowa 9 Region spójny społecznie Działanie 9.2 usługi opiekuńcze i zdrowotne Poddziałanie usługi opiekuńcze oraz interwencja kryzysowa SPR 346

348 Typ projektu C wsparcie dla tworzenia i działalności ośrodków interwencji 2. RPO WM Oś priorytetowa 11 Działanie 11.2 odnowa obszarów wiejskich Typ A Przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 3. RPO WM Oś priorytetowa 11 Rewitalizacja przestrzeni regionalnej Działanie 11.3 Fundusz rewitalizacji i odnowy małopolski Typ projektu A przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne 4. POWER Oś priorytetowa 5 Wsparcie dla obszarów zdrowia Działanie projakościowe i 347

349 XIV/73/C/SS XV/84/C/SS Modernizacja i rozwój obiektu szkolnego w Gawłowie Modernizacja bazy dydaktycznej w gimnazjach dz. Nr 465 0,6600 ha Modernizacja i rozbudowa obiektu szkolnego w Gawłowie Bogucice nr dz. 566/1 Brzeźnica 388/1, 388/2 Gawłów 465 Łapczyca 676/1, 676/5, Wyposażenie 10 gimnazjów (w Bogucicach, Brzeźnicy, Gawłowie, Łapczycy, Nieszkowicach Małych, rozwiązania organizacyjne w systemie ochrony zdrowia ułatwiające dostęp do niedrogich, trwałych oraz wysokiej jakości usług zdrowotnych 4. Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 5. Finansowanie społecznościowe Crowdfunding 6. Fundacje krajowe i zagraniczne 7. Budżet gminy Bochnia PROW RPO WM Fundacja krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne Rządy RP 5. Finansowanie społecznościowe crowdfunding 6. Emisja obligacji społecznych 7. Budżet gminy PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 348

350 XVI/86/C/SS XVII/87/C/SS prowadzonych przez Gminę Bochnia Budowa miasteczka komunikacyjne go przy Zespole szkół Gminnych w Bogucicach Rozbudowa szkoły w związku z przyłączeniem do Zespołu Szkół Gminnych w Bogucicach Gminnego 676/3 Nieszkowice Małe dz. nr 546 Nieszkowice Wielkie Nr dz ,29 ha 218-0,11 ha 219-0,01ha 220/1-0,05ha 220/2-0,16ha Pogwizdów 549, 550/1, 550/2 Proszówki dz. nr 476/1, 473/2, 476/3, 476/5 Siedlec dz. nr 440, 437/39 Stanisławice 583/120, 583/46 Nieszkowicach Wielkich, Pogwizdowie, Proszówkach, Siedlcu, Stanisławicach) w nowoczesny sprzęt dydaktyczny, czyli 10 pracowni informatyczno multimedialnych. Do każdej pracowni: 15 zestawów komputerowych dla uczniów, serwer nauczycielski, laptop, trzy zestawy interaktywne (tablica, projektor, osprzęt). Nr dz. 566/1 0,96ha Wylanie nawierzchni asfaltowej wokół budynku szkoły, ułożenie kostki brukowej, ustawienie znaków oraz sygnalizacji świetlnej Nr dz. 566/1 0,96 ha Przekształcenie Sali informatycznej w dwie sale lekcyjne dla przedszkolaków, wyodrębnienie osobnego wejścia do części przedszkolnej, budowa szatni i zaplecza 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne 6. Budżet gminy PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne 6. Budżet gminy PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne 6. Budżet gminy 349

351 XVIII/97/C/SS XIX/98/C/SS Przedszkola. Przebudowa budynku gospodarczego na ośrodek pieczy dla młodzieży w Ostrowie Szlacheckim Modernizacja kotłowni w zespołach szkolnych sanitarnego dla dzieci oraz zaadoptowanie poddasza do celów edukacyjnych dla uczniów gimnazjum. Dz. Nr 272/7 15,32 ha PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne ZSG w Damienicach dz. nr 796 ZSG w Dąbrowicy dz. nr 228/4, 228/7 ZSG w Gawłowie dz. nr 465 ZSG w Łapczycy 676/1, 676/5, 676/3 ZSG w Nieszkowicach Wielkich dz. nr 217, 218, 219, 220/1, 220/2 ZSG w Pogwizdowie dz. nr 549, 550/1, 550/2 ZSG w Proszówkach dz. nr 476/1, 473/2, 476/3, 476/ Wymiana wyeksploatowanych kotłów centralnego ogrzewania w: ZSG w Damienicach, ZSG w Dąbrowicy, ZSG w Gawłowie, ZSG w Łapczycy, ZSG w Nieszkowicach Wielkich, ZSG w Pogwizdowie, ZSG w Proszówkach PROW RPO WM Fundusze krajowe i zagraniczne 4. Programy bilateralne 5. Krajowe środki publiczne 6. Budżet gminy 350

352 3. Zadania społeczne do Gminnego Programu Rewitalizacji. NUMER TYTUŁ ZADANIA ZADANIA 1 Organizacja gminnych turniejów i konkursów o charakterze rywalizacji sportowej (tenis stołowy, szachy, szaradziarstwo, piłka nożna, badminton) 2 Organizacja gminnych konkursów i przeglądów o charakterze edukacyjnym (ekologiczny, historyczny, geograficzny, krajoznawczy, fotograficzny) SZACUNKOWY KOSZT (PLN) Termin realizacji ŹRÓDŁO FINANSOWANIA FIO Priorytet 2. Aktywne społeczeństwo; wspieranie aktywnych form integracji społecznej Fundacje krajowe i zagraniczne Programy bilateralne Rządu RP Sponsoring Budżet Gminy Bochnia Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Program Edukacja Ekologiczna Program Wspólnotowy LIFE Komponent 3 Informacja i komunikacja FIO Priorytet 2. Aktywne społeczeństwo; wspieranie aktywnych form integracji społecznej FIO Priorytet 3. Aktywni obywatele; rozwijanie edukacji obywatelskiej i kompetencji społecznych Fundacje krajowe i zagraniczne Finansowanie społecznościowe - Crowdfunding Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue Fundacje krajowe i zagraniczne Programy bilateralne Rządu RP Sponsoring 351

353 Budżet Gminy Bochnia 3 Organizacja wystaw, kiermaszów świątecznych, konkursów, warsztatów związanych z obrzędowością, lokalnym folklorem, kultywowaniem tradycji (konkurs palm, rękodzieło) 4 Organizacja gminnych przeglądów i konkursów o charakterze kulturalnym (teatr, muzyka, taniec, recytacja, plastyka, fotografia) PO MKiDN Wydarzenia Artystyczne FIO Priorytet 2. Aktywne społeczeństwo; wspieranie aktywnych form integracji społecznej FIO Priorytet 3. Aktywni obywatele; rozwijanie edukacji obywatelskiej i kompetencji społecznych Fundacje krajowe i zagraniczne Finansowanie społecznościowe - Crowdfunding Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue Programy bilateralne Rządu RP Sponsoring Budżet Gminy Bochnia PO MKiDN Wydarzenia Artystyczne FIO Priorytet 2. Aktywne społeczeństwo; wspieranie aktywnych form integracji społecznej FIO Priorytet 3. Aktywni obywatele; rozwijanie edukacji obywatelskiej i kompetencji społecznych Fundacje krajowe i zagraniczne Finansowanie społecznościowe - Crowdfunding Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue Programy bilateralne Rządu RP 352

354 Sponsoring Budżet Gminy Bochnia 5 Organizacja imprez kulturalnych, historycznych i rekreacyjnych promujących walory turystyczne gminy (Średniowieczne Spotkania u Bożogrobców, Gminne Dożynki, Biesiada Agroturystyczna, Zjazd Hanek, Anek i Ann..., uroczystości patriotyczne, rajdy piesze i rowerowe, spływy kajakowe) 6 Wianki Świętojańskie nad Rabą w Siedlcu impreza plenerowa PO MKiDN Wydarzenia Artystyczne FIO Priorytet 2. Aktywne społeczeństwo; wspieranie aktywnych form integracji społecznej FIO Priorytet 3. Aktywni obywatele; rozwijanie edukacji obywatelskiej i kompetencji społecznych Fundacje krajowe i zagraniczne Finansowanie społecznościowe - Crowdfunding Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue Programy bilateralne Rządu RP Sponsoring Budżet Gminy Bochnia PO MKiDN Wydarzenia Artystyczne FIO Priorytet 2. Aktywne społeczeństwo; wspieranie aktywnych form integracji społecznej oraz aktywizacja obywateli w sprawach wspólnotowych Fundacje krajowe i zagraniczne Finansowanie społecznościowe - Crowdfunding Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue Programy bilateralne Rządu RP 353

355 Sponsoring Budżet Gminy Bochnia 7 Święto Gminy Bochnia RPO WM Oś Priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne, Działanie 6.1 Rozwój dziedzictwa kulturowego i naturalnego, Poddziałanie Organizacja wydarzeń kulturalnych, Typ Projektu A Organizacja wydarzeń kulturalnych, artystycznych, interdyscyplinarnych PO MSiT Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej: Sport wyczynowy: Sport młodzieżowy: Sport osób niepełnosprawnych: Wolontariat sportowy PO MKiDN Wydarzenia Artystyczne FIO Priorytet 2. Aktywne społeczeństwo; aktywizacja współpracy wspólnot lokalnych i instytucji publicznych oraz wspieranie aktywnych form integracji społecznej FIO Priorytet 3. Aktywni obywatele; rozwijanie edukacji obywatelskiej i kompetencji społecznych Fundacje krajowe i zagraniczne Finansowanie społecznościowe - Crowdfunding Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue Programy bilateralne Rządu RP Sponsoring 354

356 Budżet Gminy Bochnia 8 Galicyjski Koncert Orkiestr Dętych impreza popularyzująca działalność amatorskich orkiestr dętych w tym Młodzieżowej Orkiestry Dętej z Baczkowa 9 Koncert pod Patrią w Gierczycach oraz kameralne koncerty w Galerii Chełm promujące muzykę klasyczną PO MKiDN Wydarzenia Artystyczne FIO Priorytet 1. Małe inicjatywy; wspieranie młodych organizacji pozarządowych FIO Priorytet 2. Aktywne społeczeństwo; wspieranie aktywnych form integracji społecznej FIO Priorytet 3. Aktywni obywatele; rozwijanie edukacji obywatelskiej i kompetencji społecznych Fundacje krajowe i zagraniczne Finansowanie społecznościowe - Crowdfunding Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue Sponsoring Budżet Gminy Bochnia PO MKiDN Wydarzenia Artystyczne FIO Priorytet 1. Małe inicjatywy; wspieranie młodych organizacji pozarządowych FIO Priorytet 2. Aktywne społeczeństwo; wspieranie aktywnych form integracji społecznej FIO Priorytet 3. Aktywni obywatele; rozwijanie edukacji obywatelskiej i kompetencji społecznych 355

357 Fundacje krajowe i zagraniczne Finansowanie społecznościowe - Crowdfunding Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue Sponsoring Budżet Gminy Bochnia 10 Koncesjonowany produkt lokalny oparty o gospodarstwa agroturystyczne RPO WM Oś Priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne, Działanie 6.1 Rozwój dziedzictwa kulturowego i naturalnego, Poddziałanie Organizacja wydarzeń kulturalnych, Typ Projektu A Organizacja wydarzeń kulturalnych, artystycznych, interdyscyplinarnych PO MSiT Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej: Sport wyczynowy: Sport młodzieżowy: Sport osób niepełnosprawnych: Wolontariat sportowy PO MKiDN Dziedzictwo Kulturalne FIO Priorytet 2. Aktywne społeczeństwo; rozwój przedsiębiorczości społecznej Fundacje krajowe i zagraniczne Finansowanie społecznościowe - Crowdfunding Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue Programy bilateralne Rządu RP Sponsoring Budżet Gminy Bochnia 356

358 11 Utworzenie mapy lokalnych atrakcji kulturowych i przyrodniczych oraz producentów lokalnych 12 Zadania i Programy Profilaktyczne realizowane przez GOPS RPO WM Oś Priorytetowa 6 Dziedzictwo regionalne, Działanie 6.3 Rozwój wewnętrznych potencjałów regionu, Poddziałanie Rozwój lokalnych zasobów subregionów SPR, Typ Projektu A Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w subregionach PO MKiDN Obserwatorium Kultury FIO Priorytet 2. Aktywne społeczeństwo; rozwój przedsiębiorczości społecznej FIO Priorytet 3. Aktywni obywatele; Zwiększenie wpływu obywateli na polityki publiczne Fundacje krajowe i zagraniczne Finansowanie społecznościowe - Crowdfunding Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue Programy bilateralne Rządu RP Sponsoring Budżet Gminy Bochnia Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (środki z GKRPA pochodzące z opłat za wydawanie zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych) Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w 357

359 Rodzinie Gminny Program Wspierania Rodziny FIO Priorytet 1. Małe inicjatywy; animowanie działań samopomocowych FIO Priorytet 2. Aktywne społeczeństwo; tworzenie warunków rozwoju bezpłatnego poradnictwa prawnego i obywatelskiego Fundacje krajowe i zagraniczne Finansowanie społecznościowe - Crowdfunding Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue Programy bilateralne Rządu RP 13 Organizacja zajęć dodatkowych służących zwiększaniu szans edukacyjnych dzieci w wieku przedszkolnym oraz wyrównywanie zdiagnozowanych deficytów (objęcie wsparciem wszystkich przedszkoli z terenu Gminy) Budżet Gminy Bochnia PO WER Oś Priorytetowa 2 Efektywne polityki publiczne na rynku pracy, gospodarki i edukacji, RPO WM Oś Priorytetowa10 Wiedza i kompetencje, Działanie 10.1 Rozwój kształcenia ogólnego, Poddziałanie Wychowanie przedszkolne SPR, Typ Projektu B Rozszerzenie oferty dodatkowej ośrodków wychowania przedszkolnego FIO Priorytet 1. Małe inicjatywy; Wspieranie młodych 358

360 organizacji pozarządowych FIO Priorytet 3. Aktywni obywatele; rozwijanie edukacji obywatelskiej i kompetencji społecznych Fundacje krajowe i zagraniczne Finansowanie społecznościowe - Crowdfunding Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue Programy bilateralne Rządu RP 14 Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów szkół podstawowych i gimnazjów poprzez organizację zajęć dodatkowych oraz doposażenie szkół w pomoce dydaktyczne oraz sprzęt TIK 14 Szkół Podstawowych 12 Gimnazjów Budżet Gminy Bochnia PO WER Oś Priorytetowa 2 Efektywne polityki publiczne na rynku pracy, gospodarki i edukacji, RPO WM Oś Priorytetowa 10 Wiedza i kompetencje, Działanie 10.1 Rozwój kształcenia ogólnego, Poddziałanie Edukacja w szkołach prowadzących kształcenie ogólne, Typ Projektu A Rozwijanie u dzieci i młodzieży kompetencji kluczowych niezbędnych na rynku pracy FIO Priorytet 1. Małe inicjatywy; Wspieranie młodych organizacji pozarządowych FIO Priorytet 3. Aktywni obywatele; rozwijanie edukacji obywatelskiej i kompetencji społecznych Fundacje krajowe i zagraniczne Finansowanie społecznościowe - Crowdfunding Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 359

361 Programy bilateralne Rządu RP 15 Utworzenie Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Cikowicach dla mieszkańców Cikowic, Stanisławic i Damienic - projekt zaproponowany przez Sołectwo Cikowice Budżet Gminy Bochnia PO WER Oś Priorytetowa 2 Efektywne polityki publiczne na rynku pracy, gospodarki i edukacji, Działanie 2.14 Rozwój narzędzi dla uczenia się przez całe życie; Oś Priorytetowa 4 Innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa, Cel szczegółowy 3 Wdrożenie nowych rozwiązań w szczególności z zakresu aktywizacji zawodowej, kształcenia przez całe życie i tworzenia oraz realizacji polityk publicznych, dzięki współpracy z partnerami publicznymi FIO Priorytet 1. Małe inicjatywy; zwiększanie roli inicjatyw nieformalnych FIO Priorytet 2. Aktywne społeczeństwo; wspieranie aktywnych form integracji społecznej FIO Priorytet 3. Aktywni obywatele; rozwijanie edukacji obywatelskiej i kompetencji społecznych Fundacje krajowe i zagraniczne Finansowanie społecznościowe - Crowdfunding Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue 360

362 Programy bilateralne Rządu RP 16 Popołudnia bez nudy - zadanie społeczne. Organizator: ZSG w Pogwizdowie, Szkoła Podstawowa Prowadzenie zajęć pozalekcyjnych dla uczniów. Będą to zajęcia językowe, taneczno-manualne, konkursy plastyczne, muzyczne, teatralne, wycieczki do teatrów, kin, muzeów 17 Organizacja i prowadzenie Biura Ekonomii Społecznej Budżet Gminy Bochnia FIO Priorytet 2. Aktywne społeczeństwo; wspieranie aktywnych form integracji społecznej FIO Priorytet 3. Aktywni obywatele; rozwijanie edukacji obywatelskiej i kompetencji społecznych Fundacje krajowe i zagraniczne Finansowanie społecznościowe - Crowdfunding Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue Fundacje krajowe i zagraniczne Programy bilateralne Rządu RP Sponsoring Budżet Gminy Bochnia PO WER Oś Priorytetowa 2 Efektywne polityki publiczne na rynku pracy, gospodarki i edukacji, Działanie 2.9 Rozwój ekonomii społecznej RPO WM Oś Priorytetowa 9 Region spójny społecznie, Działanie 9.3 Wsparcie ekonomii społecznej, Ty Projektu A Działania wspierające rozwój ekonomii społecznej, obejmujące usługi: animacji lokalnej, rozwoju ekonomii społecznej oraz wsparcia istniejących podmiotów ekonomii społecznej FIO Priorytet 2. Aktywne społeczeństwo; wspieranie 361

363 aktywnych form integracji społecznej oraz aktywizacja obywateli w sprawach wspólnotowych FIO Priorytet 3. Aktywni obywatele; Zwiększenie wpływu obywateli na polityki publiczne Fundacje krajowe i zagraniczne Finansowanie społecznościowe - Crowdfunding Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue Programy bilateralne Rządu RP Budżet Gminy Bochnia 18 Latarnicy Polski Cyfrowej 2020 zajęcia edukacyjne dla dorosłych (18+), prowadzone przez edukatorów latarników Polski Cyfrowej: pierwsze kroki w Internecie, umiejętności potrzebne do swobodnego poruszania się w zyciu i pracy w środowisku cyfrowym (Gmina podpisała list intencyjny będzie partnerem w projekcie) finansowane z PO PC 19 Złota Klamra organizacja przedsięwzięć służących integracji społeczności lokalnych z uwzględnieniem grup de PO PC Oś priorytetowa III Cyfrowa aktywizacja społeczeństwa Cel szczegółowy 5: E-integracja i e-aktywizacja na rzecz zwiększenia aktywności oraz jakości korzystania z Internetu Fundacje krajowe i zagraniczne Finansowanie społecznościowe - Crowdfunding Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue Programy bilateralne Rządu RP Budżet Gminy Bochnia Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego Oś Priorytetowa: Region Spójny Społecznie Działanie 9.3: WSPARCIE EKONOMII SPOŁECZNEJ 362

364 faworyzowanych (realizowanych przez GOPS) Typ projektu A: działania wspierające rozwój ekonomii społecznej, obejmujące usługi: animacji lokalnej, rozwoju ekonomii społecznej oraz wsparcia istniejących podmiotów ekonomii społecznej Fundacja Kronenberga Obszar Programowy II Rozwój Lokalny: Priorytety Opieki Zdrowotnej: Polityka Społeczna Norweski Mechanizm Finansowy I Mechanizm Finansowy Eog Obszar Priorytetowy: Rozwój Społeczny I Regionalny Program: Ograniczenie Społeczne Nierówności W Zdrowiu Szwajcarski Mechanizm Finansowy Obszar Tematyczny: Rozwój Społeczny i Zasobów Ludzkich Ministerstwo Pracy I Polityki Społecznej Rządowy Program Na Rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych Na Lata W Ramach Długofalowej Polityki Senioralnej Obszar Tematyczny: Promocja Zdrowia, Redukcja Nierówności W Zakresie Zdrowia Fundusz Inicjatyw Obywatelskich Fio Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej 363

365 Departament Pożytku Publicznego Program Operacyjny Ministra Kultury I Dziedzictwa Narodowego Edukacja Priorytet 1 Edukacja Kulturalna FIO Priorytet 3. Aktywni obywatele; Zwiększenie wpływu obywateli na polityki publiczne Fundacje krajowe i zagraniczne Finansowanie społecznościowe - Crowdfunding Emisja obligacji społecznych - Social Impact Bonds Issue Programy bilateralne Rządu RP Budżet Gminy Bochnia 20 Prowadzenie ośrodka pieczy zastępczej dla młodzieży w Ostrowie Szlacheckim. Realizator: Związek Męskiej Młodzieży Przemysłowej i Rzemieślniczej P.W. św. Stanisława Kostki. Razem Resortowy Program wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej Fundacje krajowe i zagraniczne Budżet Gminy Bochnia PLN 364

366 1. Organizacja gminnych turniejów i konkursów o charakterze rywalizacji sportowej (tenis stołowy, szachy, szaradziarstwo, piłka nożna, badminton) 2. Organizacja gminnych konkursów i przeglądów o charakterze edukacyjnym (ekologiczny, historyczny, geograficzny, krajoznawczy, fotograficzny) 3. Organizacja wystaw, kiermaszów świątecznych, konkursów, warsztatów związanych z obrzędowością, lokalnym folklorem, kultywowaniem tradycji (konkurs palm, rękodzieło) 4. Organizacja gminnych przeglądów i konkursów o charakterze kulturalnym (teatr, muzyka, taniec, recytacja, plastyka, fotografia) 5. Organizacja imprez kulturalnych, historycznych i rekreacyjnych promujących walory turystyczne gminy (Średniowieczne Spotkania u Bożogrobców, Gminne Dożynki, Biesiada Agroturystyczna, Zjazd Hanek, Anek i Ann..., uroczystości patriotyczne, rajdy piesze i rowerowe, spływy kajakowe) 6. Wianki Świętojańskie nad Rabą w Siedlcu impreza plenerowa 7. Święto Gminy Bochnia 8. Galicyjski Koncert Orkiestr Dętych impreza popularyzująca działalność amatorskich orkiestr dętych w tym Młodzieżowej Orkiestry Dętej z Baczkowa 9. Koncert pod Patrią w Gierczycach oraz kameralne koncerty w Galerii Chełm promujące muzykę klasyczną 10. Koncesjonowany produkt lokalny oparty o gospodarstwa agroturystyczne 11. Utworzenie mapy lokalnych atrakcji kulturowych i przyrodniczych oraz producentów lokalnych 12. Zadania i Programy profilaktyczne realizowane przez GOPS 13. Organizacja zajęć dodatkowych służących zwiększaniu szans edukacyjnych dzieci w wieku przedszkolnym oraz wyrównywanie zdiagnozowanych deficytów (objęcie wsparciem wszystkich przedszkoli z terenu Gminy) 14. Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów szkół podstawowych i gimnazjów poprzez organizację zajęć dodatkowych oraz doposażenie szkół w pomoce dydaktyczne oraz sprzęt TIK 14 Szkół Podstawowych,12 Gimnazjów 15. Utworzenie Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Cikowicach dla mieszkańców Cikowic, Stanisławic i Damienic - projekt zaproponowany przez Sołectwo Cikowice 16. Popołudnia bez nudy - zadanie społeczne. Organizator: ZSG w Pogwizdowie, Szkoła Podstawowa Prowadzenie zajęć pozalekcyjnych dla uczniów. Będą to zajęcia językowe, taneczno-manualne, konkursy plastyczne, muzyczne, teatralne, wycieczki do teatrów, kin, muzeów 17. Organizacja i prowadzenie Biura Ekonomii Społecznej 18. Latarnicy Polski Cyfrowej 2020 zajęcia edukacyjne dla dorosłych (18+), 19. Złota Klamra organizacja przedsięwzięć służących integracji społeczności lokalnych z uwzględnieniem grup de faworyzowanych 20. Prowadzenie ośrodka pieczy zastępczej dla młodzieży w Ostrowie Szlacheckim. Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Bochnia na lata Matryca powiązania zadań inwestycyjnych GPR i społecznych. Zadania społeczne Zadania inwestycyjne 1. Budowa ścieżek rowerowych na terenie Gminy Bochnia 2. Rozbudowa infrastruktury sportowej - zielone siłownie

367 (budowa lub doposażenie) we wszystkich miejscowościach Gminy 3. Uzupełnienie infrastruktury rekreacyjnej na terenie Gminy Bochnia poprzez zakupy, montaż i wyposażenie/do posażenie placów zabaw we wszystkich miejscowościach Gminy 4. Remont i modernizacja infrastruktury sportowej remont boisk sportowych szkolnych: - Bogucice - Nieszkowice Małe - Pogwizdów - Brzeźnica - Baczków 5. Remont i

368 modernizacja istniejących obiektów sportowych trybuny przy boiskach sportowych i organizacja zaplecza na boiskach sportowych LZS Cikowice, Proszówki, Siedlec, Nieszkowice Wielkie, Słomka Brzeźnica 6. Renowacja kapliczek Zawada, Siedlec, Chełm, Brzeźnica 7. Utworzenie Punktu Integracji Społecznej w budynku komunalnym w Woli Nieszkowskiej 8. Remont i modernizacja placówek

369 kulturalnych z terenu Gminy 9. Podniesienie standardu i oferty placówek kultury na terenie gminy Bochnia 10. Zakup (uzupełnienie) instrumentów dla orkiestry w Baczkowie 11. Zakup strojów regionalnych dla zespołu Siedlecanie 12. Rozbudowa obiektów szkolnych w Brzeźnicy i Łapczycy o sale gimnastyczne 13. Rozbudowa świetlicy w Buczynie 14. Rozbudowa szkoły w związku z przyłączeniem do Zespołu Szkół

370 Gminnych w Bogucicach Gminnego Przedszkola. 15. Budowa miasteczka komunikacyjneg o przy Zespole szkół Gminnych w Bogucicach 16. Modernizacja i rozwój obiektu szkolnego w Gawłowie 17. Modernizacja bazy dydaktycznej w gimnazjach prowadzonych przez Gminę Bochnia 18. Przebudowa budynku gospodarczego na ośrodek pieczy dla młodzieży w Ostrowie Szlacheckim

371 19. Modernizacja kotłowni zespołach szkolnych w

372 Z matrycy powiązania zadań inwestycyjnych ze społecznymi wynika, iż zadania są transparentne, wzajemnie się przenikające i budujące dodatnie wartości prorozwojowe w zakresie zarówno finansowania krzyżowego tzw. crossfinancingu, jak i akumulacji kapitału społecznego w rewitalizację przestrzenną, gospodarczą i społeczną obszaru rewitalizacji wykreślonego na terenie gminy Bochnia, a także szerokiego, wielowątkowego oddziaływania na cały obszar kryzysowy, jakim zdefiniowany został cały obszar gminy Bochnia. I tak: Zadanie inwestycyjne Nr 1 pt: Budowa ścieżek rowerowych na terenie Gminy Bochnia powiązane jest z zadaniami społecznymi: 1,2,5,6,7,8,10,11,12,13,15,16,18,19. Zadanie inwestycyjne Nr 2 pt: Rozbudowa infrastruktury sportowej - zielone siłownie (budowa lub doposażenie) we wszystkich miejscowościach Gminy powiązane jest z zadaniami społecznymi:: 1,2,5,6,7,8,10,11,12,13,15,16,18,19. Zadanie inwestycyjne Nr 3 pt: Uzupełnienie infrastruktury rekreacyjnej na terenie Gminy Bochnia poprzez zakupy, montaż i wyposażenie/doposażenie placów zabaw we wszystkich miejscowościach Gminy powiązane jest z zadaniami społecznymi: 1,2,5,6,7,10,11,12,13,14,15,16,17,19. Zadanie inwestycyjne Nr 4 pt: Remont i modernizacja infrastruktury sportowej remont boisk sportowych szkolnych ( Bogucice, Nieszkowice Małe, Pogwizdów, Brzeźnica, Baczków) powiązane jest z zadaniami społecznymi: 1,2,5,6,7,8,10,11,12,13,14,16,17. Zadanie inwestycyjne Nr 5 pt: Remont i modernizacja istniejących obiektów sportowych trybuny przy boiskach sportowych i organizacja zaplecza na boiskach sportowych LZS Cikowice, Proszówki, Siedlec, Nieszkowice Wielkie, Słomka, Brzeźnica powiązane jest z zadaniami społecznymi: 1,2,5,6,7,10,11,12,13,15,16,17,19. Zadanie inwestycyjne Nr 6 pt: Renowacja kapliczek Zawada, Siedlec, Chełm, Brzeźnica powiązane jest z zadaniami społecznymi: 3,4,5,6,7,11,12,17,19. Zadanie inwestycyjne Nr 7 pt: Utworzenie Punktu Integracji Społecznej w budynku komunalnym w Woli Nieszkowskiej powiązane jest z zadaniami społecznymi: 5,6,7,11,12,15,17,19. Zadanie inwestycyjne Nr 8 pt: Remont i modernizacja placówek kulturalnych z terenu Gminy powiązane jest z zadaniami społecznymi: 3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,17,19. Zadanie inwestycyjne Nr 9 pt: Podniesienie standardu i oferty placówek kultury na terenie gminy Bochnia powiązane jest z zadaniami społecznymi: 3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,17,19. Zadanie inwestycyjne Nr 10 pt: Zakup (uzupełnienie) instrumentów dla orkiestry w Baczkowie powiązane jest z zadaniami społecznymi: 3,4,5,6,7,8,11,12. Zadanie inwestycyjne Nr 11 pt: Zakup strojów regionalnych dla zespołu Siedlecanie powiązane jest z zadaniami społecznymi: 3,4,5,6,7,11,12. Zadanie inwestycyjne Nr 12 pt: Rozbudowa obiektów szkolnych w Brzeźnicy i Łapczycy o sale gimnastyczne powiązane jest z zadaniami społecznymi: 5,6,7,11,12,13,14,16. Zadanie inwestycyjne Nr 13 pt: Rozbudowa świetlicy w Buczynie powiązane jest z zadaniami społecznymi: 3,4,5,6,7,11,12,13,14,

373 Zadanie inwestycyjne Nr 14 pt: Rozbudowa szkoły w związku z przyłączeniem do Zespołu Szkół Gminnych w Bogucicach Gminnego Przedszkola powiązane jest z zadaniami społecznymi: 4,5,6,7,10,11,12,13,14,16. Zadanie inwestycyjne Nr 15 pt: Budowa miasteczka komunikacyjnego przy Zespole szkół Gminnych w Bogucicach powiązane jest z zadaniami społecznymi: 2,4,5,6,7,10,11,12,16. Zadanie inwestycyjne Nr 16 pt: Modernizacja i rozwój obiektu szkolnego w Gawłowie powiązane jest z zadaniami społecznymi: 1,2,4,5,6,7,10,11,12,13,14,16. Zadanie inwestycyjne Nr 17 pt: Modernizacja bazy dydaktycznej w gimnazjach prowadzonych przez Gminę Bochnia powiązane jest z zadaniami społecznymi: 1,2,4,5,6,7,10,11,12,13,14,16. Zadanie inwestycyjne Nr 18 pt: Przebudowa budynku gospodarczego na ośrodek pieczy dla młodzieży w Ostrowie Szlacheckim powiązane jest z zadaniami społecznymi: 1,2,4,5,6,7,10,11,12,16,19,20. Zadanie inwestycyjne Nr 19 pt: Modernizacja kotłowni w zespołach szkolnych powiązane jest z zadaniami społecznymi: 1,2,4,5,6,7,10,11,12,13,14,16. Z przeprowadzonej analizy matrycy wynika, iż powiązanie zadań inwestycyjnych ze społecznymi jest na poziomie powyżej 70%, co gwarantuje pełną partycypację społeczną w całym okresie realizacji GPR i dywersyfikuje aktywność publiczną obywatelską wokół poszczególnych zadań inwestycyjnych objętych rewitalizacją przestrzenną, gospodarczą i społeczną latach OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ Realizacja Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Bochnia na lata wymagać będzie zarówno od Gminy Bochnia, jak i od pozostałych beneficjentów końcowych usytuowanych w obszarze objętym rewitalizacją dużej pracy w zakresie przygotowywania dokumentacji technicznej, studiów wykonalności, wniosków aplikacyjnych. Zgodnie z wymogami EFRR, każdy projekt musi mieć zgodnie z zasadą trwałości precyzyjnie określone wskaźniki monitorowania, czyli wskaźniki produktu i rezultatu. Wskaźniki te służą do oceny każdego projektu w trzech fazach: I faza realizacji, II faza zamknięcia inwestycji, III faza 2025 rok Definicje wskaźników: PRODUKT wynik interwencji w stan aktualny, czyli bezpośredni, materialny efekt realizacji przedsięwzięcia mierzony konkretnymi wielkościami (np. km jezdni). 372

374 REZULTATY bezpośrednie i natychmiastowe efekty zrealizowanego programu lub projektu. Rezultaty dostarczają informacji o zmianach, jakie nastąpiły w wyniku wdrożenia programu lub projektu u beneficjentów pomocy, bezpośrednio po uzyskaniu przez nich wsparcia. Część wskaźników szczególnie oddziaływanie ma charakter nie mierzalny lub zostanie osiągnięta w długim okresie czasu, dlatego też zostaną one określone szczegółowo przy opracowywaniu poszczególnych projektów. Zrealizowane projekty inwestycyjne będą analizowane między innymi pod katem osiągniętych niżej wskaźników. WSKAŹNIK PRODUKTU WSKAŹNIK PRODUKTU Powierzchnia zmodernizowanych i zrewaloryzowanych obiektów zabytkowych Powierzchnia zmodernizowanych i zrewaloryzowanych obiektów infrastruktury kultury Powierzchnia zmodernizowanych i zrewaloryzowanych obiektów infrastruktury sportowej Powierzchnia zmodernizowanych i zrewaloryzowanych obiektów infrastruktury socjalnej Obszar poddany rewitalizacji Liczba wybudowanych/wyremontowanych placów zabaw ŹRÓDŁO DANYCH Monitoring własny Monitoring własny Monitoring własny Monitoring własny Monitoring własny Monitoring własny JEDN. MIARY ROK 2015 ha 0 5,7317 ha 0 4,68 STAN NA ROK 2025 WSKAŹNIK DOCELOWY ha 0 26,7082 ha 0 0,24 ha 0 55,9358 ha 0 9,44 ha WSKAŹNIK REZULTATU WSKAŹNIK PRODUKTU Liczba osób objętych oddziaływaniem obszaru rewitalizacji Wartość zadań inwestycyjnych Wartość zadań społecznych ŹRÓDŁO DANYCH Monitoring własny Monitoring własny Monitoring własny JEDN. MIARY ROK 2015 osoby STAN NA ROK 2025 WSKAŹNIK DOCELOWY PLN PLN

375 WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘCIA CELÓW PROJEKTU WSKAŹNIK PRODUKTU Liczba zrewitalizowanych obszarów Powierzchnia zrewitalizowanych obszarów Ludność mieszkająca na obszarach zrewitalizowanych Długość przebudowanych ścieżek rowerowych na obszarach objętych rewitalizacją ŹRÓDŁO DANYCH Monitoring własny Monitoring własny Monitoring własny Monitoring własny JEDN. MIARY ROK 2015 STAN NA ROK 2025 WSKAŹNIK DOCELOWY szt sołectw ha 0 81,5058 osoba km

376 Wskaźniki monitoringowe wdrażania Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Bochnia Lp. Nazwa wskaźnika Wartość wyjściowa dla Gminy Bochnia w 2013 r. Średnia powiatu bocheńskiego w 2013 r. Średnia krajowa w 2013 r. Wartość docelowa dla Gminy Bochnia w 2025 r. 1. Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem wiek przedprodukcyjny WSKAŹNIK SPOŁECZNY 21% 21,2% 18,20% powyżej średniej krajowej wiek produkcyjny 63,6% 63% 63,40% w granicach średniej krajowej wiek poprodukcyjny 15,37% 15,75% 18,40% poniżej średniej krajowej 2. Przyrost naturalny na 1000 osób ,5 powyżej średniej krajowej 3. Saldo migracji na 1000 osób ,52 powyżej średniej krajowej 4. Liczba uczniów w szkołach podstawowych przypadających na 1 oddział 5. Liczba uczniów w szkołach gimnazjalnych przypadających na 1 oddział 6. Dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym 7. Udział % osób w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem 8. Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym 9. Wydatki budżetu na pomoc społeczną na 1 mieszkańca w złotych w granicach średniej krajowej w granicach średniej krajowej powyżej średniej krajowej 9,5% 8% 8,3 w granicach średniej krajowej 6,1% 6,6% 8,8 poniżej średniej krajowej 383 PLN - 520,24 poniżej średniej krajowej 375

377 10. Wydatki budżetu na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska na 1 mieszkańca w złotych 11. Wydatki budżetu na oświatę i wychowanie 12. Wydatki budżetu na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego 337,60-264,15 powyżej średniej krajowej 1129, ,15 w granicach średniej krajowej 86,30-115,35 poniżej średniej krajowej 13. Dochód na 1 mieszkańca 2634,0 3370, ,94 poniżej średniej krajowej WSKAŹNIKI GOSPODARCZE Lp. Nazwa wskaźnika Wartość wyjściowa dla Gminy Bochnia w 2013 r. 14. Liczba jednostek nowo zarejestrowanych w rejestrze REGON na 10 tys. ludności 15. Liczba podmiotów wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. ludności 16. Liczba podmiotów na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym 17. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 10 tyś ludności Średnia powiatu bocheńskiego w 2013 r. Średnia krajowa w 2013 r. Wartość docelowa dla Gminy Bochnia w 2025 r poniżej średniej krajowej poniżej średniej krajowej 109,7 127,2 167 poniżej średniej krajowej 58, poniżej średniej krajowej WSKAŹNIKI INFRASTRUKTURA TECHNICZNA Lp. Nazwa wskaźnika Wartość wyjściowa dla Gminy Bochnia w 2013 r. 18. Korzystający z instalacji wodnej w % ogółu ludności 19. Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w % ogółu ludności Średnia powiatu bocheńskiego w 2013 r. Średnia krajowa w 2013 r. Wartość docelowa dla Gminy Bochnia w 2025 r. 79,3 67,7 88 poniżej średniej krajowej 52,9 48,8 65,1 poniżej średniej 376

378 20. Korzystający z instalacji gazowej w % ogółu ludności krajowej 83,5 81,6 52,4 powyżej średniej krajowej WSKAŹNIKI PRZESTRZENNE Lp. Nazwa wskaźnika Wartość wyjściowa dla Gminy Bochnia w 2013 r. 21. Przeciętna powierzchnia użytkowa lokalu na osobę 22. Liczba lokali komunalnych ( socjalnych ) Średnia powiatu bocheńskiego w 2013 r. Średnia krajowa w 2013 r. Wartość docelowa dla Gminy Bochnia w 2025 r. 100,7 m 2-26,3 m 2 powyżej średniej krajowej poniżej średniej krajowej Źródło danych: Główny Urząd Statystyczny Bank Danych lokalnych SYSTEM WDRAŻANIA GPR Jednym z głównych zadań Programu Rewitalizacji Gminy Bochnia jest powołanie do funkcjonowania Zespołu odpowiedzialnego za koordynowanie i zarządzanie rewitalizacją w ramach struktur Urzędu Gminy w Bochni. Zespół ten będzie musiała podjąć następujące działania: zorganizowanie systemu sterowania i zarządzania procesem, zlecenie opracowania brakujących analiz, badań, działań, projektów, prowadzenie akcji promocyjnej rewitalizacji, składanie wniosków i pozyskiwanie środków zewnętrznych oraz zapewnienie środków w budżecie Gminy, stworzenie struktur organizacyjnych umożliwiających współpracę pomiędzy partnerami Programu Rewitalizacji, opracowanie systemu monitorowania Programu Rewitalizacji przez społeczność lokalną. Dla wzmacniania współpracy podmiotów sektora publicznego, prywatnego i organizacji pozarządowych, dla osiągnięcia planowanych efektów w wyniku realizacji inwestycji wpisanych do Programu Rewitalizacji należy wprowadzić system zachęt dla interesariuszy do podejmowania działań, o których mowa w pkt 3, w tym ulg i zwolnień w opłatach adiacenckich, o których mowa w rozdziale 7a Działu III ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tj. Dz. U. z 2010r., Nr 102, poz. 651 z późn.zm. 2 ); 377

379 Kolejnym etapom Programu Rewitalizacji Gminy powinna towarzyszyć transparentność dla stworzenia przestrzeni wymiany informacji oraz opinii o poszczególnych działaniach i prowadzonych akcjach (w formie spotkań, publikacji w miejscowej prasie, stworzeniu platformy internetowej). Zespół koordynujący Program Rewitalizacji powinien umożliwić prowadzenie: doradztwa dla właścicieli prywatnych i zbiorowych; warsztatów włączających w proces decyzyjny społeczność lokalną i fachowców różnych dziedzin; budowania tożsamości lokalnej z Programem Rewitalizacji. Oddziaływanie Programu Rewitalizacji powinno spełniać nie tylko działania merytoryczne, ale również podnosić społeczne utożsamianie się z kierunkami i działaniami prowadzonymi przez Zespół koordynujący samym procesem. Program Rewitalizacji zmienia dotychczasowe myślenie w kategoriach oni i my. Trudnym wydaje się transferowanie tego zagadnienia na myślenie w kategoriach jedności działania i określenia procesów przewidywania oddziaływania kolejnych dokonań. Planowane zadania będące pojedynczymi elementami układać się muszą w kolejne kroki, które doprowadzić mają do polepszenia życia mieszkańców i stworzenia nowej przestrzennej wartości Gminy. Ponieważ finansowanie koncepcji obszaru operacyjnego Gminy Bochnia nie pokryje wszystkich potrzeb, konieczne będzie w następnym etapie programowania rewitalizacji przygotowanie realnego programu finansowania, w tym kompleksowego pakietu finansowego z różnych puli programów pomocowych i własnych, tak aby możliwe stało się zrealizowanie zamierzonych przedsięwzięć. Przewiduje się źródła wsparcia finansowego rewitalizacji z różnych środków funduszy strukturalnych UE , PPP, budżetu Gminy, regionu, pożyczek i kredytów, obligacji, a także środków własnych lokalnych partnerów, których projekty zostały ujęte w programie. Bezwzględny priorytet w realizacji otrzymają projekty dofinansowane z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej , dotacji i środków zewnętrznych. Dla skutecznego monitorowania należy: Określić wskaźniki zasadnicze dla rewitalizacji Gminy. Dzięki temu uzyskamy parametry początkowe, od których będzie można rozpocząć przygotowanie bazy danych pierwotnych, umożliwiających określenie wskaźników kontroli skuteczności realizacji, Zarejestrować pierwotny obraz struktury funkcjonalno przestrzennej Gminy, aby zobrazować przemiany jakie zajdą w trakcie rewitalizacji. Stanowić on będzie podstawę określenia wskaźników pomiaru rozwoju rewitalizacji. W celu efektywnego przeprowadzenia działań rewitalizacyjnych w Gminie Bochnia, monitorowane będą wydatki, jak i efekty rzeczowe przedsięwzięć przez realizatorów projektów. Monitorowanie to winno obejmować zbieranie, raportowanie i interpretowanie danych opisujących postęp i efekty realizowanego projektu. Monitoring finansów pozwoli na zebranie informacji o finansowych aspektach realizacji programu. Ponadto przynajmniej raz w roku powinna być dokonywana kontrola społeczna będąca monitoringiem społecznym nad przebiegiem działań rewitalizacyjnych. Promowanie Gminnego Programu Rewitalizacji dla dotarcia do szerokiego grona partnerów projektów. W ramach promocji zostaną wykorzystane następujące sposoby przekazywania informacji; strona internetowa Urzędu Gminy w Bochni; zawierająca informacje o GPR, ujętych w nim projektach, wkładzie Unii Europejskiej w realizowane przedsięwzięcia, plakaty w Urzędzie Gminy w Bochni, 378

380 biuletyny i foldery o wykonywaniu konkretnych zadań, kontakty z lokalną prasą i telewizją, spotkania z potencjalnymi partnerami społeczno gospodarczymi w projektach ZARZĄDZANIE, MONITORING, EWALUACJA GPR GMINY BOCHNIA Zarządzanie programem rewitalizacji obejmuje 5 poziomów, które pokazuje Schemat nr

381 Poziom Pierwszy: Przygotowanie programu rewitalizacji przy udziale jak największej partycypacji społecznej. Na tym poziomie Wójt gminy powołuje Komitet Rewitalizacji składający się z radnych, sołtysów, pracowników urzędu gminy, właścicieli nieruchomości oraz liderów opinii publicznej. Wybiera także firmę zewnętrzną, która pełni funkcję doradczą i koordynuje pracę zespołu ds. rewitalizacji, przeprowadza konsultacje społeczne połączone z badaniami ankietowymi liderów opinii publicznej i beneficjentów rewitalizacji oraz zbiera i weryfikuje zadania inwestycyjne i społeczne oraz redaguje projekt planu rewitalizacji. Poziom Drugi: Dotyczy podjęcia uchwał: 1. o ustaleniu obszaru rewitalizacji, 2. o zatwierdzeniu do realizacji Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Bochnia na lata , 3. o powołaniu Komitetu Rewitalizacji, i zobowiązania Wójta do ich wdrożenia. Wójt Gminy Bochnia powołuje Komitet Rewitalizacji ds. zarządzania, wdrożenia, monitoringu i ewaluacji programu rewitalizacji, którego zadaniem będzie koordynacja wszystkich działań objętych programem rewitalizacji w latach , współpraca z beneficjentami programu, nadzór nad wdrożonymi projektami inwestycyjnymi i społecznymi oraz monitoring i ewaluacja uzyskiwanych wskaźników produktu, rezultatu i oddziaływania jakie realizacja programu rewitalizacji winna przynieść dla Gminy Bochnia. Poziom Trzeci: Związany jest z wdrożeniem i realizacją programu rewitalizacji. Na tym poziomie realizowane są określone w programie rewitalizacji projekty inwestycyjne oraz zgodnie z zasadą finansowania krzyżowego równolegle projekty społeczne. Aby zrealizować przyjęte w programie rewitalizacji projekty inwestycyjne i społeczne niezbędne jest pozyskanie zewnętrznych środków finansowych z funduszy strukturalnych UE , krajowych i zagranicznych środków publicznych lub realizacja przedsięwzięć inwestycyjnych przy wykorzystaniu innych instrumentów finansowych takich jak Partnerstwo Publiczno Prywatne (PPP), projekty hybrydowe, emisja obligacji komunalnych lub funduszy inwestycyjnych. Poziom Czwarty: Związany jest z monitoringiem i ewaluacją programu rewitalizacji. Monitoring stanowi integralną część codziennego zarządzania programem rewitalizacji. Aby stał się skutecznym narzędziem w procesie wdrażania i realizacji programu rewitalizacji powinien cechować się następującymi zasadami: wiarygodność, aktualność, rzetelność, transparentność. Instrumentem wspierającym monitoring jest ewaluacja, czyli ocena i pomiar efektywności realizowanych zadań inwestycyjnych i społecznych osiąganych wskaźników produktu, rezultatu i oddziaływania a przede wszystkim rzeczywistego wymiaru wpływu programu rewitalizacji na jakość i komfort życia mieszkańców Gminy Bochnia. Zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej jest 6 podstawowych kryteriów, które decydują o wynikach ewaluacji: 1. Odpowiedniość odpowiedniość celów rewitalizacji w stosunku do problemów, jakie rewitalizacja miała rozwiązać. 380

382 2. Przygotowanie strategii logika i kompletność procesu planowania rewitalizacji oraz wewnętrzna logika i spójność dokumentu. 3. Efektywność koszty, szybkość i efektywność zarządzania, przy wykorzystaniu, których wkład i działania zostały przekształcone w wyniki. 4. Skuteczność ocena wkładu osiągniętego dzięki wynikom w stosunku do osiągnięcia celów rewitalizacji, oraz tego, jaki wpływ miały założenia na osiągnięcia rewitalizacji. 5. Wpływ skutek - jaki wywiera rewitalizacja w szerszym środowisku, oraz jej wkład w rozwój i podniesienie konkurencyjności. 6. Trwałość prawdopodobieństwo, że strumień korzyści wynikających z rewitalizacji będzie płynął nadal, szczególnie kontynuacja działań w ramach rewitalizacji i osiąganie wyników, ze szczególnym uwzględnieniem czynników rozwojowych wsparcia ze strony polityki, czynników ekonomicznych i finansowych, aspektów społeczno - kulturowych oraz zdolności instytucjonalnych. Aby ewaluacja mogła w pełni spełniać te kryteria musi być oparta o określone wskaźniki, których osiągnięcie będzie oznaczało spełnienie oczekiwań jakie mieszkańcy Gminy Bochnia mieli w stosunku do programu rewitalizacji. Wskaźniki te są określone w odniesieniu do problemów, które zostały zaplanowane do rozwiązania w ramach programu rewitalizacji w czterech sferach: 1) sfera zagospodarowania przestrzennego, 2) sfera techniczna obiektów, zagospodarowanie terenów i infrastruktury, 3) sfera ekonomiczna, 4) sfera ekologii. Wskaźniki te dotyczą generalnie następujących zagadnień: zatrudnienia bezpieczeństwa publicznego ochrony dziedzictwa kulturowego edukacji, kształcenia zawodowego infrastruktury społecznej zdrowia transportu i środowiska aktywności kulturalnej sportu i rekreacji integracji różnych grup społecznych i etnicznych rynku mieszkań, problemów mieszkaniowych środowiska zamieszkania i przestrzeni publicznej poprawy wizerunku Gminy Bochnia 381

383 jakości i komfortu życia społeczności lokalnej Poziom Piąty: Związany z zakończeniem programu rewitalizacji i dokonaniem ewaluacji ex-post dotyczącej całego programu rewitalizacji realizowanego w latach Zarządzanie, monitoring, i ewaluacja przy uwzględnieniu wzajemnych zależności oddziaływania i transparentności działań podejmowanych zarówno przez Zespół ds. rewitalizacji powołany przez Wójta Gminy Bochnia, jak i wszystkich pozostałych beneficjentów programu rewitalizacji winno przyczynić się do osiągnięcia wszystkich 8 celów założonych w rewitalizacji, co sumarycznie winno doprowadzić do cywilizacyjnego wzrostu Gminy Bochnia i podniesienia jakości i komfortu życia mieszkańców. Zgodnie bowiem z dewizą św. Augustyna: Miasta to nie tylko ulice i domy ale ludzie i ich marzenia. Znakomicie koresponduje z tą dewizą stwierdzenie Seneki Starszego: Jeżeli nie wiesz do jakiego portu płyniesz, żaden wiatr nie będzie właściwy. Gminny Program Rewitalizacji służyć winien zatem władzom gminy jako nawigacja służąca realizacji zadań i pozyskiwania niezbędnych środków finansowych, aby mieszkańcy Gminy Bochnia czuli, iż żyją w coraz piękniejszym świecie, dobrze zarządzanym, a ich głos jest współ decydującym w kreowaniu standardów rozwojowych i cywilizacyjnych Gminy Bochnia w perspektywie do roku 2025 i w kolejnych latach. 382

384 XIV. ORGANIZACJA PRAC NAD STRATEGIĄ SYSTEM KOMUNIKACJI I PARTYSYPACJI SPOŁECZNEJ W REALIZACJI STRATEGII W trakcie opracowywania Strategii Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Bochnia na lata przeprowadzone zostały konsultacje społeczne, których przebieg mający charakter raportu opisany jest w niniejszym rozdziale. Konsultacje społeczne odbyły się w dniach: r. w Gminnym Centrum Kultury Czytelnictwa i Sportu w Łapczycy, 383

385 r. w Gminnym Centrum Kultury Czytelnictwa i Sportu w Łapczycy. 1. Spotkania konsultacyjne: Spotkania konsultacyjne, które odbyły się r.: Uczestnicy: pracownicy Urzędu Gminy, radni Gminy Bochnia, sołtysi i członkowie Rad Sołeckich, przedsiębiorcy, kupcy, rzemieślnicy, kierownicy JST, organizacje pozarządowe, proboszczowie parafii, mieszkańcy Gminy Bochnia. Tematyka: Konsultacje założeń Strategii Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Bochnia na lata wraz z Gminnym Programem Rewitalizacji Gminy Bochnia na lata : cele rewitalizacji, obszary kryzysowe, typy projektów, typy beneficjentów, propozycja zadań inwestycyjnych, społecznych i hybrydowych. Spotkania konsultacyjne, które odbyły się r.: Uczestnicy: Uczestnicy: pracownicy Urzędu Gminy, radni Gminy Bochnia, sołtysi i członkowie Rad Sołeckich, przedsiębiorcy, kupcy, rzemieślnicy, kierownicy JST, organizacje pozarządowe, proboszczowie parafii, mieszkańcy Gminy Bochnia. Tematyka: Metodologia, taktyka, monitoring, ewaluacja oraz system wdrażania Strategii Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Bochnia na lata wraz z Gminnym Programem Rewitalizacji Gminy Bochnia na lata , konsultacje połączone z warsztatami strategicznymi nt: Mierzalne skutki rewitalizacji w wymiarze przestrzennym, gospodarczym i społecznym Gminy Bochnia: wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania i sposób ich pomiaru i weryfikacji. 2. Badania ankietowe opinii publicznej (mieszkańcy, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe). Ankieta mogła być wypełniona również elektronicznie za pośrednictwem strony internetowej: 384

386 3. Badania ankietowe jednostek samorządu terytorialnego: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Bochni Gminny Zespół Obsługi Szkół i Przedszkoli w Bochni z siedzibą w Łapczycy Kryta Pływalnia w Proszówkach Świetlica Opiekuńczo-Wychowawcza Wsparcia Dziennego w Bochni Gminne Przedszkole w Brzeźnicy Gminne Przedszkole w Cikowicach Gminne Przedszkole w Łapczycy Zespół Szkół Gminnych im. Adama Mickiewicza w Baczkowie (przedszkole i szkoła podstawowa) Zespół Szkół Gminnych im. Henryka Sienkiewicza w Bogucicach (przedszkole, szkoła podstawowa i gimnazjum) Zespół Szkół Gminnych im. Jana Kochanowskiego w Brzeźnicy (szkoła podstawowa i gimnazjum) Zespół Szkół Gminnych im. Króla Kazimierza Wielkiego w Damienicach (oddział przedszkolny w szkole podstawowej, szkoła podstawowa, gimnazjum) Zespół Szkół Gminnych im. Mikołaja Kopernika w Dąbrowicy (oddział przedszkolny w szkole podstawowej, szkoła podstawowa, gimnazjum) Zespół Szkół Gminnych im. Mikołaja Kopernika w Gawłowie (przedszkole, szkoła podstawowa i gimnazjum) Zespół Szkół Gminnych im. Marii Curie Skłodowskiej w Łapczycy (szkoła podstawowa i gimnazjum) Zespół Szkół Gminnych im. Jana Pawła II w Nieszkowicach Małych (oddział przedszkolny w szkole podstawowej, szkoła podstawowa i gimnazjum) Zespół Szkół Gminnych im. Lotników Polskich w Nieszkowicach Wielkich (przedszkole, szkoła podstawowa i gimnazjum) Zespół Szkół Gminnych im. Gen. Józefa Bema w Pogwizdowie (oddział przedszkolny w szkole podstawowej, szkoła podstawowa i gimnazjum) Zespół Szkół Gminnych w Proszówkach (przedszkole, oddział przedszkolny w szkole podstawowej, szkoła podstawowa i gimnazjum) Zespół Szkół Gminnych im. Bohaterów Westerplatte w Siedlcu (przedszkole, szkoła podstawowa i gimnazjum) Zespół Szkół Gminnych im. Henryka Sienkiewicza w Stanisławicach (przedszkole, oddział przedszkolny w szkole podstawowej, szkoła podstawowa i gimnazjum) Gminny Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Bochni Gminne Centrum Kultury, Czytelnictwa i Sportu z siedzibą w Łapczycy Samodzielny Publiczny Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej w Bochni 385

387 Prace nad Strategią przebiegały przy jasno określonych zadaniach: Zadania konsultacji społecznych PRACOWNICY URZĘDU GMINY BOCHNIA MIESZKAŃCY Udostępnianie informacji i wiedzy z zakresu planowanych prac. Aktywne wspieranie akcji informacyjnej i promocyjnej dotyczącej opracowywanej Strategii. Kierowanie komunikacją społeczną. Przedstawianie opinii, wniosków oraz nowych propozycji do przedstawianych wyników prac Zespołu Projektowego. GRUPY KONSULTACYJNE Wnoszenie propozycji, uwag, opinii przez przedstawicieli lokalnego środowiska. Bieżące konsultowanie w najbliższym środowisku spraw będących przedmiotem planowania Strategii. Źródło: opracowanie własne Przy zaproszeniu zarówno za warsztaty strategiczne, jak i na konsultacje społeczne wykorzystano dostępne środki komunikacji i reklamy: ogłoszenie komunikatu na stronie internetowej Urzędu Gminy Bochnia wraz z bieżącą informacją o pracach nad Strategią Rozwoju Społeczno Gospodarczego Gminy Bochnia na lata i z zaproszeniem liderów opinii publicznej i społeczeństwa na warsztaty strategiczne i spotkania konsultacyjne. W warsztatach strategicznych oraz spotkaniach konsultacyjnych wzięli udział pracownicy Urzędu Gminy Bochnia, kierownicy jednostek samorządu terytorialnego, przedstawiciele instytucji kultury, oświaty, sportu i turystyki. Nie zabrakło również lokalnych przedsiębiorców oraz mieszkańców. W trakcie tych spotkań konsultacyjnych zaprezentowano materiały wypracowane przez Zespół Projektowy Instytutu Strategii i Współpracy INTERcharrette, przy współpracy przedstawicieli władz samorządowych gminy. Konsultacje cieszyły się dużym zainteresowaniem ze strony zaproszonych gości, którzy licznie przybyli i aktywnie uczestniczyli w dyskusjach, zgłaszając swoje pomysły, uwagi i spostrzeżenia. Opinie i potrzeby mieszkańców Gminy Bochnia potwierdziły wypełnione w trakcie konsultacji ankiety, w ramach przeprowadzonych badań ankietowych, których celem było poznanie problemów 386

388 występujących w sferze przestrzennej, gospodarczej i społecznej, a także upatrywanych szansach rozwoju gminy oraz zagrożeń utrudniających jej dalszy rozwój. Udział mieszkańców w realizacji strategii najlepiej obrazują i dokumentują Karty Zadaniowe, które wypełnili przedstawiciele poszczególnych środowisk. Zawierają one nazwę i opis proponowanego do realizacji przedsięwzięcia, jego uzasadnienie oraz kosztorys i przybliżony czas realizacji. 387

389 XV. HARMONOGRAM REALIZACJI STRATEGII Posiadanie Strategii Rozwoju nie gwarantuje odniesienia sukcesu. Aby strategia mogła przynieść zaplanowane efekty, konieczne jest konsekwentne czuwanie nad jej realizacją. Wdrażanie postanowień strategii wymaga, zatem starannego określenia uwarunkowań organizacyjnych oraz wprowadzenia odpowiednich systemów monitorowania procesu jej realizacji. Niezbędne jest zaplanowanie, mechanizmu wdrażania i monitorowania Strategii Rozwoju, które przyczyni się do sprawnego i zgodnego z założeniami wielokierunkowego rozwoju gminy. Wdrażanie strategii polega w głównej mierze na systematycznym planowaniu i przeprowadzaniu zadań, których cele są zbieżne z celami dokumentu strategicznego, a tym samym będą przyczyniać się do realizacji misji oraz do osiągania wypracowanej wizji. Narzędziami służącymi wdrożeniu strategii są coroczne budżety, wieloletnia prognoza finansowa oraz aktualnie obowiązujące i wprowadzane w przyszłości dokumenty programowe. Wdrażanie strategii jest procesem ciągłym, nie kończy się z okresem upłynięcia czasu obowiązywania dokumentu, bowiem pełne osiągnięcie założonych celów nie jest możliwe w okresie 5 -letnim, na jaki sporządzona jest strategia. Samorząd poprzez realizowanie zaplanowanych zadań strategicznych i operacyjnych, co roku zbliża się do osiągnięcia pożądanego efektu. Nierzadko proces wdrażania strategii wiąże się także z koniecznością jej aktualizacji, jeżeli zachodzą okoliczności, które powodują zmianę założeń lub niemożność ich realizacji. System wdrażania Strategii powinien zawierać: przygotowanie propozycji przedsięwzięć wynikających z zadań zwartych w strategii; przedstawienie przedsięwzięć Radzie Gminy; przedyskutowanie przez Radę Gminy zaproponowanych do realizacji przedsięwzięć i poddanie ich ocenie według przyjętych kryteriów; uwzględnienie przewidzianych na kolejny rok zadań / inwestycji i ujęcie ich w planowanym budżecie; sprawozdanie z realizacji przedsięwzięć zawartych w strategii, przedkładane Radzie Gminy nie rzadziej niż raz na dwa lata; aktualizację strategii, jeżeli zajdą okoliczności wymagające dostosowania dokumentu do nowych okoliczności. Przygotowanie narzędzi do realizacji strategii i mechanizmów jej weryfikacji pozwoli podmiotom uczestniczącym w tym procesie skutecznie go realizować. Dokumenty o charakterze strategicznym dla Gminy Bochnia, w tym także opracowana Strategia Rozwoju Społeczno - Gospodarczego Gminy Bochnia na lata z Wieloletnią Prognozą Finansową, powinny być skutecznie wprowadzone w życie, aby zakładane cele mogły być w sposób efektywny osiągnięte. 388

390 Efektywna realizacja zakładanych celów strategii wymaga pracy zespołu osób, które sprawnie będą realizować szereg różnorodnych działań koncepcyjnych, organizacyjnych, kontrolnych i informacyjnych prowadzących do osiągnięcia zakładanych efektów. Zespół taki powinien zostać powołany zarządzeniem Wójta niezwłocznie po przyjęciu strategii przez Radę Gminy. Najlepiej dla realizacji zadań ujętych w strategii, aby Zespół ds. Strategii składał się z pracowników różnych komórek organizacyjnych funkcjonujących w Urzędzie Gminy (w zakresie których znajdą się zagadnienia związane z procesem wdrażania strategii) oraz partnerów społecznych i ekspertów zewnętrznych. Skład zespołu to przede wszystkim Wójt (jako przewodniczący Zespołu), Przewodniczący Rady, Skarbnik, kierownicy i inspektorzy wybranych wydziałów Urzędu Gminy, kierownicy wybranych jednostek organizacyjnych UG oraz partnerzy społeczni, czy też eksperci zewnętrzni. Ostateczny skład Zespołu powinien być przedmiotem decyzji Wójta. Skład Zespołu może być również zmienny. W takim przypadku może powoływać na stałe lub czasowo do prac w Zespole osoby odpowiedzialne za realizację poszczególnych zadań strategicznych według własnego uznania. Przykładowa struktura zespołu koordynującego realizację strategii /opracowanie własne/ 389