Rozwój innowacyjności regionów w Polsce uwarunkowania, stan obecny i perspektywy

Transkrypt

1 dr Joanna Hołub Iwan Rozwój innowacyjności regionów w Polsce uwarunkowania, stan obecny i perspektywy REGIONALNE SYSTEMY INNOWACJI W POLSCE doświadczenia i perspektywy Warszawa, 8 lutego 2013 r.

2 Plan prezentacji: 1. Innowacyjność Polski na tle Unii Europejskiej 2. Innowacyjność polskich regionów na tle Unii Europejskiej I 3. Zróżnicowanie rozwoju regionalnego w Polsce 4. Konkurencyjność regionów w Polsce 5. Perspektywy i wyzwania

3 Cel prezentacji Prezentacja wniosków z analizy stanu i dynamiki innowacyjności i rozwoju gospodarczego regionów Polski oraz perspektyw na przyszłość w szczególności czynników, które mogą mieć na nią wpływ...w efekcie formułujemy kolejne pytania.

4 8 lutego 2013 symboliczny moment do rozważań Warszawa, 8 lutego 2013 r. 1. Negocjacje budżetu UE na kolejny okres programowania: Najważniejsze zadanie, jakie kiedykolwiek przede mną stanęło. Trzymajcie kciuki! Premier D. Tusk, przed wylotem do Brukseli 2. Jeśli mamy dostać mniej to wyzwaniem numer 1 powinno być znalezienie odpowiedzi na pytanie: jak najbardziej efektywnie wykorzystać te środki lutego 1992 podpisanie traktatu z Maastricht.

5 Innowacyjność Polski na tle Unii Europejskiej Warszawa, 8 lutego 2013 r.

6 Innowacyjność Polski na tle Unii Europejskiej Warszawa, 8 lutego 2013 r. Słaba pozycja Polski na tle Unii Europejskiej. Czy faktycznie jest tak słabo? To zależy gdzie.. Wskaźnik innowacyjności regionów Niska innowacyjność Średnio-niska innowacyjność Przeciętna innowacyjność Średnio-wysoka innowacyjność Wysoka innowacyjność

7 Poziom rozwoju gospodarczego Polski na tle Unii Europejskiej Przeważająca część aktywności ekonomicznej kraju jest skoncentrowana w głównych aglomeracjach, w szczególności w regionie stołecznym. W województwie mazowieckim w 2009 r. PKB per capita osiągnęło poziom 97% średniej UE-27. Cztery województwa o największym potencjale gospodarczym: mazowieckie, śląskie, wielkopolskie, dolnośląskie wytwarzały w 2009 r. ponad połowę (52%) krajowego PKB. Mediana, czyli 50% przypadków przypada na 4 województwach w drugim 50% jest pozostałe 12 regionów. W oparciu o raport: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, RAPORT STRATEGICZNY 2012, Strat2012.pl, Warszawa 2012

8 Poziom rozwoju gospodarczego Polski na tle Unii Europejskiej Gdzie jest najsłabiej? Pięć regionów Polski wschodniej: podlaskie, warmińsko- mazurskie, lubelskie, podkarpackie, świętokrzyskie Warszawa, 8 lutego 2013 r. są najsłabsze w Polsce, ale jednocześnie znajdują się wśród 20 najbiedniejszych regionów UE, z PKB per capita pomiędzy 41 a 47 % średniej UE-27. Na 20 najbiedniejszych regionów w UE 1/5 to nasze regiony - Polski wschodniej. W oparciu o raport: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, RAPORT STRATEGICZNY 2012, Strat2012.pl, Warszawa 2012

9 Stan vs dynamika rozwoju gospodarczego Powiew optymizmu Wszystkie regiony Polski cechowały się dynamiką wzrostu PKB per capita wyższą niż średnia UE-27 i znalazły się w pierwszej trzydziestce regionów o najwyższym wzroście. Czyli z 30 regionów w Europie wykazujących największą dynamikę rozwoju ponad połowa 51% to regiony w Polsce! W oparciu o raport: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, RAPORT STRATEGICZNY 2012, Strat2012.pl, Warszawa 2012

10 Stan vs dynamika rozwoju gospodarczego Warszawa, 8 lutego 2013 r. Niestety Największą dynamikę wyrównywania rozwoju wykazały regiony najbardziej rozwinięte. Regiony Polski wschodniej notowały w większości niższą dynamikę PKB niż średnia krajowa, przez co dalej pogłębiały się zróżnicowania wewnątrz kraju. W oparciu o raport: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, RAPORT STRATEGICZNY 2012, Strat2012.pl, Warszawa 2012

11 Wyzwanie 1: Zróżnicowanie rozwoju regionalnego w Polsce (stan) Na bazie stanu rozwoju w regionach oraz analizy dynamiki rozwoju w regionach nasuwa się oczywisty wniosek, iż problemem jest zróżnicowanie rozwoju regionów w Polsce. Jednak.jak się okazuje na tle innych krajów Unii Europejskiej, Polska nie należy do silnie zróżnicowanych regionalnie: Współczynnik mierzący poziom zróżnicowania PKB per capita między województwami (NUTS-2) kształtuje się zacznie poniżej średniej dla UE-27 (20,7 w Polsce wobec 27,2 w UE-27 w 2009 r.). Czyli na poziomie NUTS 2 występują mniejsze dysproporcje niż w UE. W oparciu o raport: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, RAPORT STRATEGICZNY 2012, Strat2012.pl, Warszawa 2012

12 Wyzwanie 1: Zróżnicowanie rozwoju regionalnego w Polsce (dynamika) Jednak.. Generalnie poziom zróżnicowania rozwoju regionów w Europie w ostatnich latach systematycznie się zmniejszał, ale w Polsce nieznacznie rósł. Na poziomie podregionów (NUTS-3) współczynnik dyspersji przekracza średnią unijną (34,4 wobec 26,5 w UE-27 w 2009 r.). Więc. Najbardziej rozwinięte regiony zmniejszają dystans do średniej UE 27, zaś regiony słabiej rozwinięte ten dystans powiększają.

13 Wyzwanie 1: Zróżnicowanie rozwoju regionalnego w Polsce Kluczowym pytaniem jest: Z czego to wynika?? Rosnące zróżnicowania można zaobserwować w regionach metropolitarnych. Szczególnym przykładem jest tu województwo mazowieckie. Zlewnia migracyjna Warszawy IGiPZ PAN dla MBPR w ramach TRM. Za: T. Zegar, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego Trendy rozwojowe Mazowsza

14 Poziom rozwoju gospodarczego a innowacyjność regionu Regiony o najwyższym poziomie rozwoju (PKB per capita) 1. Mazowieckie 2. Śląskie 3. Wielkopolskie 4. Dolnośląskie Regiony o najwyższym poziomie innowacyjności 1. Mazowieckie 2. Śląskie 3. Dolnośląskie 4. Małopolskie 5. Pomorskie 6. Podkarpackie Regiony o najniższym poziomie rozwoju (PKB per capita) 1. Podlaskie 2. Warmińsko- mazurskie 3. Lubelskie 4. Podkarpackie 5. Świętokrzyskie Regiony o najniższym poziomie innowacyjności 1. Podlaskie 2. Warmińsko-mazurskie 3. Świętokrzyskie 4. Lubuskie 5. Zachodniopomorskie

15 Pozycja Polski w rankingu innowacyjności Innovation Union Scoreboard 2011 siły W obszarze działalności badawczo-rozwojowej i aktywności innowacyjnej przedsiębiorstw, Polska należy do umiarkowanych innowatorów (piąte miejsce od końca w rankingu (Innovation Union Scoreboard 2011). Dekompozycja wskaźnika potencjału innowacyjnego wskazuje, że stosunkowo silną pozycję Polska ma w obszarze: kapitału ludzkiego (wykształcenie!), inwestycji firm, udziału w eksporcie produktów średnio-wysokiej techniki (w ramach kategorii efekty gospodarcze). Trzeba pamiętać że wynik ten robi przede wszystkim: mazowieckie, dolnośląskie, śląskie, małopolskie, wielkopolskie.

16 Pozycja polski w rankingu innowacyjności Innovation Union Scoreboard 2011 słabości Niestety.. We wszystkich pozostałych wymiarach jak: jakość systemu badań, finansowanie badań, przedsiębiorczość i powiązania, zasoby intelektualne Polska znajduje się na jednym z ostatnich miejsc.

17 Stymulowanie innowacyjności - Nakłady na B+R Polsce na tle regionów europejskich

18 Kilka słabych stron i zagrożeń (stan) Niestety.. W Polsce niski jest poziom nakładów ogółem na B+R w relacji do PKB, zarówno publicznych, jak i przedsiębiorstw. W zakresie dynamiki wydatków na B+R Polska odnotowała niewielki postęp, awansując z 23 na 20 pozycję w UE 27. Postęp ten jest jednak niewystarczający wobec zapisów NSRO, gdzie założono, że w 2013 r. relacja nakładów na B+R do PKB wyniesie 1,5%!! Czyli osiągnęliśmy połowę tego co założono. Strategia Europa 2020 i inicjatywa Unia Innowacji 3% PKB na badania i rozwój. Jak to zrobić??? W oparciu o raport: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, RAPORT STRATEGICZNY 2012, Strat2012.pl, Warszawa 2012

19 Nakłady na B+R I na dodatek. Osiągnięty postęp był w dużej mierze efektem realizacji polityki spójności. Szacuje się, że ok. 35% wydatków na B+R i działania innowacyjne w okresie pochodziło z funduszy unijnych. Można zatem wnioskować, że bez wsparcia funduszy unijnych udział nakładów na B+R w PKB cechowałaby stagnacja. W oparciu o raport: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, RAPORT STRATEGICZNY 2012, Strat2012.pl, Warszawa 2012

20 Wyzwanie 2. Pobudzenie innowacyjności przedsiębiorstw wzrost nakładów prywatnych na B+R Niestety.. Stymulowanie innowacji możliwe jest przy dużych nakładach na badania i rozwój. W 2010 r. wynosił 0,74% PKB, w tym: nakłady sektora przedsiębiorstw - 0,2% PKB. Wobec średniej UE-27 wynoszącej 2,0% PKB!!! Nasze przedsiębiorstwa wydają 10 razy mniej na B+R niż średnio przedsiębiorstwa w UE, 0,54% PKB nakłady sektora publicznego.

21 Zbudowaliśmy ośrodki innowacji i przedsiębiorczości Typ ośrodka Liczba w Polsce w 2012 Parki technologiczne i Inicjatywy parkowe 54 Inkubatory technologiczne i przedsiębiorczości 87 Preinkubatory i AIP 73 Centra Transferu Technologii 69 Fundusze kapitału zalążkowego 68 Sieci Aniołów Biznesu 10 Fundusze pożyczkowe, poręczeniowe 141 Ośrodki szkoleniowo doradcze 319 RAZEM 821

22 Pozycja w rankingu innowacyjności regionu vs liczba ośrodków innowacji i przedsiębiorczości Liczba ośrodków innowacji Wyjścia przedsiębiorczości 1. MAZOWIECKIE ŚLĄSKIE DOLNOŚLĄSKIE MAŁOPOLSKIE POMORSKIE PODKARPACKIE WIELKOPOLSKIE ŁÓDZKIE OPOLSKIE KUJAWSKO-POMORSKIE LUBELSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE PODLASKIE LUBUSKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE 46

23 Dość wysokie zatrudnienie w sektorze wysokich technologii (wybrane regiony) UE w 2008 r. Warszawa, 8 lutego 2013 r. Za: T. Zegar, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego Trendy rozwojowe Mazowsza

24 Bardzo mała liczba wniosków patentowych do EPO na 1 mln mieszkańców w 2008 r. Za: T. Zegar, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego Trendy rozwojowe Mazowsza

25 ? Stan, mamy: 1. Ośrodki wsparcia innowacyjności i przedsiębiorczości, 2. Dużą liczbę zatrudnionych w instytucjach badawczych. małą liczbę patentów, niską innowacyjność

26 Źródła dystansu Zbyt mało kapitału, Niski i słabo wykorzystywany kapitał ludzki, Przestarzała technologia, Za: T. Zegar, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego Trendy rozwojowe Mazowsza

27 Wyzwanie 3. Współpraca. Słaba strona: Współpraca, wspólne działania, łączenie kompetencji, dzielenie się wiedzą.. Do końca 2011 r. zakontraktowano 866 projektów współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami a instytutami badawczymi!!! Badania ewaluacyjne wskazują, że fundusze unijne w ograniczony sposób oddziaływują na wspieranie współpracy pomiędzy sektorem prywatnym a sferą badawczo-rozwojową. Należy mieć jednak na uwadze, że główne bariery ograniczające efektywność wsparcia publicznego w tym zakresie wykraczają poza możliwość oddziaływania polityki spójności. Warunkiem efektywności wsparcia publicznego jest stworzenie nowego modelu współpracy pomiędzy sferą nauki i gospodarki.

28 Wyzwanie 4. Kapitał społeczny i intelektualny Warszawa, 8 lutego 2013 r. Ale Mierzony nie liczbą osób z wyższym wykształceniem Celem jest zbudowanie kapitału społecznego i intelektualnego regionów. Innowacyjny biznes potrzebuje ludzi skłonnych do: uczenia się, wydajnej pracy, zaangażowania, podejmowania inicjatyw. Ale.. czy uda się to osiągnąć w sytuacji gdy: godzinowe koszty pracy pomimo obserwowanej tendencji do ich stopniowego wyrównywania kształtowały się w 2010 r. w Polsce na poziomie niemal trzykrotnie niższym niż średnio w Unii (i blisko 4-krotnie niższym niż w Niemczech)

29 Trudna perspektywa Kluczowym wyzwaniem na najbliższe lata jest konsekwentna budowa nowych przewag konkurencyjnych gospodarki, opartych w mniejszym stopniu na czynnikach kosztowych, a w większym na innowacyjności oraz jakości oferowanych zarówno na rynkach zagranicznych jak i na rynku wewnętrznym towarów i usług. Prognozy ośrodków analitycznych wskazują na wyczerpywanie się prostych rezerw wzrostu (opartych na imitacji zewnętrznych rozwiązań i na konkurencji cenowej). Sytuacja ta będzie wymuszała przestawienie się na inne czynniki tworzenia przewagi konkurencyjnej, jak jakość, poziom techniki i innowacyjności.

30 Dziękujemy za uwagę! Warszawa, 8 lutego 2013 roku