Zarządzanie własnością intelektualną w przedsiębiorstwie. Adam Wiśniewski

Transkrypt

1 Zarządzanie własnością intelektualną w przedsiębiorstwie Adam Wiśniewski

2 Innowacyjność ochrona własności intelektualnej Pracujemy w bardzo trudnych warunkach ekonomicznych. Znaczna część naszej branży ogranicza działalność. My postanowiliśmy znaleźć inną ścieżkę, którą będziemy podążać w tym trudnym czasie. Naszą ścieżką jest innowacyjność. Steve Jobs System patentowy dodał paliwa interesu do płomienia geniuszu przy odkrywaniu i wytwarzaniu nowych i użytecznych przedmiotów. Abraham Lincoln

3 Własność intelektualna Title of the presentation Date # Prawa własności przemysłowej Prawa autorskie i prawa pokrewne Ochrona własności intelektualnej Zwalczanie nieuczciwej konkurencji - ochrona tajemnicy przedsiębiorcy (know how) - ochrona przed pasożytniczym naśladownictwem - ochrona dóbr osobistych - prawo do firmy - prawo do bazy danych - prawo do nowych odmian roślin

4 Znaczenie własności przemysłowej Title of the presentation Date # Własność przemysłowa w skali świata (dane WIPO za 2011 r.) liczba zgłoszeń wszystkich przedmiotów własności przemysłowej liczba wszystkich udzielonych praw liczba zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych liczba udzielonych patentów i praw ochronnych

5 Strategie zarządzania własnością intelektualną strategie aktywne strategie pasywne (brak strategii)

6 Elementy strategii zarządzania własnością intelektualną Identyfikacja wyników twórczości podlegając ochronie Identyfikacja podmiotu, któremu przysługują prawa własności intelektualnej Strategia ochrony przedmiotów własności intelektualnej Strategia komercjalizacji/ wdrożenia Monitorowanie rynku Audyt

7 Strategia ochrony Wybór dóbr intelektualnych (utwory, wynalazki, wzory przemysłowe, etc.) Sposób ochrony: Formalny (np. ochrona patentowa) Nie wymagający formalności (np. know how) Zakres ochrony Przedmiotowy Terytorialny Czasowy Analiza korzyści i kosztów

8 Niektóre korzyści związane z ochroną własności intelektualnej Możliwość wzmocnienia pozycji konkurencyjnej Prawa własności intelektualnej stanowią składnik majątku i mogą być komercjalizowane (umowy o przeniesieniu praw; umowy licencyjne) Pomagają zbudować atrakcyjny i wiarygodny wizerunek

9 Wybrane koszty związane z ochroną własności intelektualnej koszty opracowania i wdrożenia strategii zarządzania w zakresie ochrony własności przemysłowej; koszty usług prawnych związanych z uzyskaniem praw wyłącznych (rzecznik patentowy); opłaty urzędowe; koszty sporów prawnych, sądowych i pozasądowych (np. arbitraż).

10 Strategia zarządzania własnością intelektualną Identyfikacja dóbr intelektualnych Identyfikacja podmiotów uprawnionych Strategia ochrony Komercjalizacja Wdrożenie

11 Identyfikacja dóbr intelektualnych Title of the presentation Date # Utwory i przedmioty praw pokrewnych Rozwiązania techniczne (wynalazki, wzory użytkowe, know how) Oznaczenia odróżniające i ochrona zewnętrznej postaci produktu (firma, znaki towarowe, design)

12 Strategii zarządzania własnością Title of the presentation Date # intelektualną Identyfikacja dóbr intelektualnych Identyfikacja podmiotów uprawnionych Strategia ochrony Komercjalizacja Wdrożenie

13 Podmiot praw własności intelektualnej Twórcą jest zawsze osoba fizyczna! a także: - producent bazy danych - hodowca nowej odmiany rośliny

14 Podmiot praw autorskich twórczość pracownicza Pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Autor i pracodawca mogą w umowie o pracę inaczej określić zasady przysługiwania im autorskich praw majątkowych.

15 Podmiot praw autorskich programu komputerowego Prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej.

16 Twórczość pracownicza - prawa własności przemysłowej Prawo do uzyskania praw własności przemysłowej przysługuje przedsiębiorcy, jeżeli wynalazek, wzór użytkowy lub wzór przemysłowy został dokonany w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków ze stosunku pracy albo z realizacji innej umowy. Twórca i przedsiębiorca mogą ustalić inną zasadę np. powstanie wspólnego prawa.

17 Dokonanie wynalazku przy pomocy przedsiębiorcy W razie dokonania wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego przez twórcę przy pomocy przedsiębiorcy, przedsiębiorca ten może korzystać z niego we własnym zakresie.

18 Strategia zarządzania własnością intelektualną Identyfikacja dóbr intelektualnych Identyfikacja podmiotów uprawnionych Strategia ochrony Komercjalizacja Wdrożenie

19 Własność przemysłowa Title of the presentation Date # PRZEDMIOT WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ PRAWO WYŁĄCZNE OKRES OCHRONY (w latach) wynalazek patent 20 * wzór użytkowy prawo ochronne 10 topografie układów scalonych prawo z rejestracji 10 wzór przemysłowy prawo z rejestracji 25 znak towarowy prawo ochronne 10 (możliwość przedłużania) oznaczenie geograficzne prawo z rejestracji bezterminowo *produkty lecznicze oraz produkty ochrony roślin - dodatkowe prawo ochronne (SPC) maksymalnie do 5 lat

20 Systemy ochrony własności przemysłowej Title of the presentation Date # Krajowe Międzynarodowy Regionalne (w Europie) Urząd Patentowy RP i inne urzędy krajowe przedmioty własności przemysłowej chronione w danym państwie Biuro Międzynarodowe Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) + urzędy krajowe wynalazki znaki towarowe wzory przemysłowe oznaczenia geograficzne Europejski Urząd Patentowy tylko wynalazki 38 państw członkowskich (wszystkie UE oraz 11 innych państw europejskich) Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrzneg o (OHIM) znaki towarowe UE wzory UE jednolity skutek rejestracji na terenie wszystkich państw członkowskich UE

21 Instytucje wspierające działania Title of the presentation Date # ochronne Urząd Patentowy RP Al. Niepodległości 188/192; Warszawa Europejska Organizacja Patentowa (European Patent Office - EPO) Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (Office for Harmonization in the Internal Market OHIM/OAMI) Polska Izba Rzeczników Patentowych Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (World Intellectual Property Organization WIPO)

22 Wynalazek zdolność patentowa Wynalazek, by uzyskać ochronę patentową, musi posiadać charakter techniczny oraz cechować się : nowością w skali światowej poziomem wynalazczym (nieoczywistością) przemysłową stosowalnością

23 Wynalazek Title of the presentation Date # Za wynalazki nie uważa się: odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych, wytworów o charakterze jedynie estetycznym, planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier, wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być wskazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki, programów do maszyn cyfrowych, przedstawienia informacji.

24 Wynalazek zdolność patentowa Title of the presentation Date # Pozbawione zdolności patentowej są: wynalazki, z których korzystanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami; odmiany roślin lub rasy zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli roślin lub zwierząt; sposoby diagnostyki lub leczenia ludzi oraz zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi.

25 Patent Title of the presentation Date # Patent udzielany jest na wynalazek. Czas ochrony patentowej wynosi 20 lat od daty zgłoszenia wynalazku. W celu uzyskania patentu należy: przeprowadzić poszukiwania w światowym stanie techniki (zarówno w literaturze patentowej jak i niepatentowej) przygotować dokumentację zgłoszeniową dokonać zgłoszenia w odpowiednim urzędzie patentowym

26 Procedury patentowe: Title of the presentation Date # KRAJOWA - przed Urzędem Patentowym RP - przed urzędami ds. własności przemysłowej poszczególnych państw REGIONALNA w Europie w ramach Europejskiej Organizacji Patentowej MIĘDZYNARODOWA (Patent Cooperation Treaty - PCT)

27 Procedura regionalna Europejski Urząd Patentowy Title of the presentation Date #

28 Patent europejski Title of the presentation Date # Udzielany przez EPO patent europejski, posiada w każdym umawiającym się państwie, dla którego został udzielony, ten sam skutek i podlega tym samym warunkom, co patent krajowy udzielony przez to państwo. (art. 2 ust. 2 Konw. EPO) Patent europejski nie jest więc prawem jednolicie skutecznym we wszystkich państwach członkowskich EPO a jedynie wiązką patentów krajowych.

29 Walidacja w Polsce Konieczna, by patent europejski wywierał skutki prawne na terytorium RP Patenty europejskie są w Polsce walidowane pod warunkiem: złożenia w UPRP tłumaczenia patentu europejskiego na język polski w terminie 3 m-cy od daty opublikowania przez EPO, Rok uiszczenia opłaty za publikację tłumaczenia. Liczba walidowanych w Polsce patentów europejskich

30 Patent europejski a patent jednolity Patent europejski Patent europejski o jednolitym skutku umowa międzynarodowa: tzw. Konwencja monachijska z r. Rozporządzenia Parlamentu UE oraz Rady w ramach tzw. wzmocnionej współpracy 38 państw członkowskich 25 państw uczestniczących we wzmocnionej współpracy patent europejski = wiązka patentów krajowych" skuteczny w Polsce po dokonaniu walidacji tzn. m. in. przedłożeniu tłumaczenia na język polski właściwość sądownictwa krajowego patent europejski o jednolitym skutku we wszystkich 25 państwach członkowskich skuteczny w każdym z państw członkowskich, w tym w Polsce, w języku postępowania: angielskim, niemieckim lub francuskim właściwość - Jednolity Sąd Patentowy z siedzibą w Paryżu (oddziały w Londynie i Monachium)

31 Procedura międzynarodowa PCT - Patent Cooperation Treaty Title of the presentation Date #

32 Procedura PCT faza międzynarodowa Zgłoszenie międzynarodowe Międzynarodowa publikacja w terminie 18 miesięcy Międzynarodowy Organ Poszukiwań (sprawozdanie z poszukiwań międzynarodowych) wniosek w terminie do 22 miesięcy w terminie 30 miesięcy Międzynarodowe Biuro Badań Wstępnych (sprawozdanie z badania wstępnego) Przejście do fazy krajowej lub regionalnej (EuroPCT) Przejście do fazy krajowej lub regionalnej (EuroPCT)

33 Wzór użytkowy rozwiązanie o charakterze technicznym nowe i użyteczne, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia elementów niepołączonych konstrukcyjnie przedmiotu o trwałej postaci. Wzór użytkowy uważa się za rozwiązanie użyteczne, jeżeli pozwala ono na osiągnięcie celu mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów.

34 Wzór użytkowy Title of the presentation Date # Na wzór użytkowy może być udzielone prawo ochronne. Przez uzyskanie prawa ochronnego nabywa się prawo wyłącznego korzystania ze wzoru użytkowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Czas trwania prawa ochronnego wynosi 10 lat od daty dokonania zgłoszenia wzoru użytkowego w Urzędzie Patentowym.

35 Topografie układów scalonych Rozwiązanie polegające na przestrzennym, wyrażonym w dowolny sposób, rozplanowaniu elementów, z których co najmniej jeden jest elementem aktywnym, oraz wszystkich lub części połączeń układu scalonego

36 Ochrona wzornictwa przemysłowego Prawo autorskie Prawo własności przemysłowej

37 Wzór przemysłowy Title of the presentation Date # jest to nowa i posiadająca indywidualny charakter (oryginalność) postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. Wytworem jest każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów komputerowych.

38 Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego Wzór przemysłowy chroniony jest prawem z rejestracji. Jest to bezwzględne prawo wyłączne o charakterze majątkowym. Czas ochrony to 25 lat od daty zgłoszenia wzoru przemysłowego.

39 Znak towarowy Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. Znakiem towarowym może być w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy. znak towarowy = znak usługowy

40 Oznaczenia geograficzne oznaczenia słowne odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do nazwy miejsca, miejscowości, regionu lub kraju (teren), które identyfikują towar jako pochodzący z tego terenu, jeżeli określona jakość, dobra opinia lub inne cechy towaru są przypisywane przede wszystkim pochodzeniu geograficznemu tego towaru.

41 Prawo autorskie i prawa pokrewne

42 Utwór Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia Dzieło spełniające łącznie trzy przesłanki: Wynik pracy twórczej człowieka Został ustalony Posiada cechę twórczości o indywidualnym charakterze

43 Utwór Title of the presentation Date # to w szczególności dzieła: wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe); plastyczne; fotograficzne; lutnicze; wzornictwa przemysłowego; architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne; muzyczne i słowno-muzyczne; sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne; audiowizualne (w tym filmowe).

44 Wyłączenia spod ochrony Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego: akty normatywne lub ich urzędowe projekty; urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole; opublikowane opisy patentowe lub ochronne; proste informacje prasowe.

45 Prawo autorskie Title of the presentation Date # Prawa majątkowe Prawa osobiste

46 Autorskie prawa osobiste W szczególności prawo do: autorstwa utworu; oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo; nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania; decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności; nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

47 Autorskie prawa majątkowe Title of the presentation Date # Cywilne prawo podmiotowe o charakterze bezwzględnym Treść tego prawa to wyłączne, skuteczne erga omnes prawo decydowania o każdej formie korzystania z utworu (prof. E. Traple) Twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu (art. 17 ustpraut) Twórca może: sam korzystać z utworu z wyłączeniem innych osób, upoważnić inne osoby do korzystania z utworu w określonym zakresie rozporządzać prawem do korzystania z utworu

48 Czas ochrony Autorskie prawa osobiste trwają bezterminowo Autorskie prawa majątkowe wygasają z upływem 70 lat od śmierci twórcy

49 Organizacje zbiorowego zarządzania Stowarzyszenie Polski Rynek Oprogramowania PRO Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno- Muzycznych (SAWP) Związek Polskich Artystów Plastyków (ZPAP) Związek Artystów Scen Polskich (ZASP) Stowarzyszenie Autorów ZAiKS Stowarzyszenie Twórców Ludowych Związek Producentów Audio-Video (ZPAV) Stowarzyszenie Filmowców Polskich (SFP) Związek Polskich Artystów Fotografików (ZPAF) Związek Artystów Wykonawców STOART Stowarzyszenie Zbiorowego Zarządzania Prawami Autorskimi Twórców Dzieł Naukowych i Technicznych "KOPIPOL" Stowarzyszenie Architektów Polskich (SARP) Stowarzyszenie Aktorów Filmowych i Telewizyjnych (SAFT) Stowarzyszenie Autorów i Wydawców "Polska Książka" Stowarzyszenie Wydawców REPROPOL

50 Prawa pokrewne Title of the presentation Date # prawa do artystycznych wykonań prawa do fonogramów lub wideogramów prawa do nadań programów prawa do pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych

51 Bazy danych możliwości ochrony ochrona sui generis (na podstawie ustawy o ochronie baz danych) ochrona autorsko-prawna

52 Strategia zarządzania własnością intelektualną Identyfikacja dóbr intelektualnych Identyfikacja podmiotów uprawnionych Strategia ochrony Komercjalizacja Wdrożenie

53 Komercjalizacja praw własności intelektualnej W tym między innymi: Sprzedaż praw własności intelektualnej Udzielenie zgody na korzystanie z przedmiotów własności intelektualnej (licencja) Wniesienie praw własności intelektualnej jako aportu do spółki

54 Na każdym etapie realizacji strategii: Monitorowanie rynku Audyt efektywności : identyfikacji wyników twórczości stosowanej strategii ochrony egzekwowania praw własności intelektualnej

55 Informacja patentowa dostarcza wiedzy między innymi o: rozwiązaniach zgłoszonych do ochrony, rozwiązaniach, na które zostały udzielone prawa wyłączne, aktualnym stanie prawnym chronionych rozwiązań.

56 Badania patentowe - rodzaje badanie zdolności patentowej lub ochronnej badanie czystości prawnej badanie polityki patentowej podmiotów konkurencyjnych badanie dla ustalenia aktualnego stanu techniki w celu rozpoczęcia prac B+R badanie kierunków rozwoju i prowadzenia dalszych prac badawczych

57 Dziękuję za uwagę Adam Wiśniewski