LITERATURA REKOMENDOWANA

Transkrypt

1 TEMATY 1. Planowanie cechy, funkcje, rodzaje planów 2. Biznesplan istota, cechy 3. Układ i zawartość biznesplanu 4. Zastosowania biznesplanu 5. Biznesplan w procesie inwestycyjnym Procedura analizy wykonalności inwestycji Ocena projektów inwestycyjnych 6. Ryzyko w projekcji przepływów pieniężnych Sytuacje ryzyka i niepewności Narzędzia prospektywnej analizy ryzyka 7. Biznesplan w wycenie firmy metodami dochodowymi Wartość dodatkowa dla akcjonariuszy - SVA Ekonomiczna wartość dodana EVA 8. Planowanie zapotrzebowania na dodatkowe kapitały Przykładowe modele 9. Ocena jakości biznesplanu - kryteria 10. Przedsiębiorca użytkownik biznesplanu JK-WZ-UW 4

2 LITERATURA REKOMENDOWANA WYDAWNICTWA KSIĄŻKOWE Praca zbiorowa p/red. J. Kowalczyka BIZNESPLAN Wyd. Naukowe Wydziału Zarządzania UW, Warszawa Ciechan-Kujawa M. BIZNES PLAN. Standardy i Praktyka. TORUŃ Filar E., Skrzypek J. BIZNES PLAN Wyd. POLTEXT Opolski K., Waśniewski K. BIZNES PLAN. JAK GO BUDOWAĆ I ANALIZOWAĆ CEDEWU.PL, Warszawa Pawlak Z. BIZNESPLAN. ZASTOSOWANIA i PRZYKŁADY Wyd. POLTEXT Pluta W. PLANOWANIE FINANSOWE w PRZEDSIĘBIORSTWIE PWE, Warszawa 2003 JK WZ UW 5

3 Wśród wielu menedżerów, praktyków i teoretyków planowania od dłuższego czasu zaczyna dominować pogląd, że skoro w warunkach wzrastającego ryzyka coraz trudniejsze staje się przewidywanie przyszłości, to tę PRZYSZŁOŚĆ NALEŻY PROJEKTOWAĆ, TWORZYĆ. Następuje przejście od dostosowywania swoich reakcji do zmian w otoczeniu do AKTYWNEJ ZMIANY PRZYSZŁYCH UWARUNKOWAŃ JK WZ UW 6

4 PLANOWANIE KREATYWNE vs ADAPTATYWNE PROJEKTUJEMY TWORZYMY PRZYSZŁOŚĆ skoro w warunkach wzrastającego ryzyka coraz trudniejsze staje się przewidywanie przyszłości, to tę PRZYSZŁOŚĆ NALEŻY PROJEKTOWAĆ, TWORZYĆ. JK WZ UW 7

5 PLANOWANIE KREATYWNE vs ADAPTATYWNE PRZEWIDUJEMY ZMIANY OTOCZENIA I UWZGLĘDNIAMY JE W PLANACH DOSTOSOWUJĄC SIĘ DO OTOCZENIA Planowanie powinno uwzględniać zmiany, jakie występują w otoczeniu zewnętrznym firmy, wpływające na jej działalność (np. zmiany koniunktury, systemu podatkowego). JK WZ UW 8

6 Planowanie jako narzędzie optymalizacji decyzji oraz ich realizacji powinno uwzględniać zmiany, jakie występują w otoczeniu zewnętrznym firmy, wpływające na jej działalność (np. zmiany koniunktury, systemu podatkowego). Konieczna jest zatem - w razie istotniejszych zmian uwarunkowań zewnętrznych - stała aktualizacja planów. Przy sporządzaniu planów na dłuższe okresy ich elastyczność zapewnia się często przez wariantowe ujęcia (np. opracowuje się warianty działania i dostosowań na okres ożywienia gospodarczego, kryzysu i depresji). Istotne znaczenie ma także stosowanie zasady planowania kroczącego, tzn. stałego uzupełniania horyzontu czasowego planu w miarę upływu czasu (np. uzupełnianie po upływie każdego miesiąca planu rocznego o kolejny dwunasty miesiąc). JK-WZ-UW 9

7 PLANOWANIE JEST SZCZEGÓLNYM RODZAJEM PROCESU DECYZYJNEGO. Atrybuty, które podkreślają ten szczególny charakter to przede wszystkim: - antycypacyjny sposób podejmowania decyzji, - współzależność decyzji (system zróżnicowanych decyzji ), - świadome tworzenie kształtu przyszłych sytuacji i stanów, które same się nie urzeczywistnią, - przeciwdziałanie niekorzystnym zjawiskom, stanom i sytuacjom, które mogą wystąpić. JK WZ UW 10

8 A więc: DZIAŁANIA ZWIĄZANE Z AKTYWNYM PROJEKTOWANIEM PRZYSZŁOŚCI przedsiębiorstwa nazwiemy planowaniem. Planowanie w tym rozumieniu ma umożliwić: - funkcjonowanie w warunkach konkurencji, - osiąganie wiarygodności w środowisku gospodarczym i finansowym, - diagnozowanie szans i zagrożeń rozwojowych firmy, - świadome sterowanie kierunkiem rozwoju firmy, - potencjalne zapewnienie harmonijnego działania, - rozpoznanie złożoności projektowanych procesów, - prowadzenie działalności wg zasad efektywności i osiąganie zamierzonych celów. JK WZ UW 11

9 Można przyjąć określenie, że PLAN JEST TO DOKUMENT OKREŚLAJĄCY CELE, PRZEWIDYWANE DO UŻYCIA ZASOBY (ŚRODKI), ORAZ INSTRUMENTY I PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW. W każdym przypadku, niezależnie od charakteru i rodzaju planu, należy precyzyjnie ustalić sam cel i jego strukturę, rodzaj i wielkość planowanych zasobów materialnych i niematerialnych, przewidywane instrumenty zarządzania planem (ekonomiczno-finansowe, prawne i organizacyjne) oraz procedury i harmonogram jego realizacji. JK WZ UW 12

10 Plany JK WZ UW 13

11 Misją Coca-Cola HBC Polska jest: Przynosić orzeźwienie konsumentom naszych produktów Współpracować z naszymi klientami na zasadach partnerstwa Wypracowywać zysk dla naszych udziałowców Aktywnie uczestniczyć w życiu lokalnych społeczności JK WZ UW 14

12 Do PODSTAWOWYCH CELÓW, zależnie od rodzaju i charakteru planów, najczęściej zalicza się: - osiągnięcie określonej w planie nadwyżki finansowej, - obniżenie poziomu kosztów, - realizacja ustalonej ilości i wartości sprzedaży produkcji na poszczególnych rynkach, - opanowanie nowych rynków sprzedaży, - uruchomienie nowych kanałów dystrybucji, - poprawę jakości produktów, - opracowanie i wdrożenie nowych produktów, - przeprowadzenie restrukturyzacji produktowej, - przeprowadzenie modernizacji techniczno-technologicznej, - wykonanie konkretnych projektów techniczno-inwestycyjnych, - reorganizację przedsiębiorstwa. JK WZ UW 15

13 KLASYFIKACJA PLANÓW Stosuje się wiele różnych kryteriów ich klasyfikacji sporządzanych przez przedsiębiorstwa. Najczęściej są to kryteria: podmiotowe, przedmiotowe, pole planu, charakter planu i horyzont planu. JK WZ UW 16

14 PODMIOTOWE KRYTERIUM KLASYFIKACJI planów odnosi się do szczebla organizacji gospodarczej, dla którego opracowywany jest plan. Stosując to kryterium można wyróżnić trzy podstawowe rodzaje planów: - sporządzane przez ugrupowania przedsiębiorstw, - opracowywane dla potrzeb przedsiębiorstwa, - opracowywane dla wewnętrznych jednostek organizacyjnych przedsiębiorstwa. Zazwyczaj w planach sporządzonych przez ugrupowania przedsiębiorstw następuje agregacja planów odrębnych przedsiębiorstw. Podobnie w planach przedsiębiorstwa następuje agregacja planów różnych jego jednostek organizacyjnych. Podmiotowy układ planów umożliwia więc wyznaczenie jednostek odpowiedzialnych za planowanie i wprowadzenie JK WZ UW 17 planów w życie.

15 KRYTERIUM PRZEDMIOTOWE pozwala dokonać klasyfikacji planów sporządzanych w przedsiębiorstwie ze względu na sfery działalności, których one dotyczą. Zastosowanie kryterium przedmiotowego pozwala zintegrować plany działalności przedsiębiorstwa w różnych jego sferach. Za przedmiot planu można uznać: - działalność produkcyjną, - działalność zaopatrzeniową, - działalność marketingową, - prace badawczo-rozwojowe, - działalność inwestycyjną, - sferę finansową. JK WZ UW 18

16 Zakres planowania finansowego obejmuje następujące zasadnicze problemy: - określanie wielkości zapotrzebowania na środki finansowe koniecznego dla realizacji programu działalności operacyjnej przedsiębiorstwa; - ustalanie kwot zapotrzebowania na środki finansowe, które mogą być pokryte własnymi kapitałami oraz kwot do pozyskania ze źródeł zewnętrznych; - skonkretyzowanie na podstawie możliwych do realizacji alternatywnych rozwiązań - najkorzystniejszych źródeł pozyskania kapitałów ze źródeł zewnętrznych (np. nowa emisja akcji w celu powiększenia kapitału udziałowego, zaciągnięcie długoterminowych lub krótkoterminowych kredytów bankowych, wynegocjowanie kredytów kupieckich od dostawców); - wyznaczanie najkorzystniejszego kształtowania się wielkości i struktury majątku niezbędnego dla prowadzenia działalności operacyjnej; JK WZ UW 19

17 - sformułowanie sposobów postępowania umożliwiających osiąganie najkorzystniejszych relacji między przychodami finansowymi i kosztami ich uzyskiwania oraz wyznaczanie optymalnego wyniku finansowego i nadwyżki finansowej (cash flow); - zaprogramowanie przyszłych działań i decyzji niezbędnych dla sprawnej realizacji określonych w planie celów, a także sposobów kontroli zgodności przebiegu procesów rzeczywistych z założeniami planu. JK WZ UW 20

18 Ze względu na KRYTERIUM POLA DECYZJI, wyróżnia się rodzaje planów stosownie do zakresu zdarzeń gospodarczych kształtowanych i kontrolowanych w procesie planowania. Zgodnie z tym kryterium wyróżnia się trzy rodzaje planów: - wycinkowe - obejmujące wąski zakres zdarzeń gospodarczych; - problemowe, które obejmują większą liczbę zagadnień, ale zorientowanych na konkretny projekt, problem, czyli związanych tylko z problemem ; - kompleksowe - uwzględniające całokształt zagadnień decydujących o osiągnięciu głównego celu wraz z ich wzajemnymi powiązaniami. JK WZ UW 21

19 Stosując KRYTERIUM CHARAKTERU DECYZJI wyróżnia się trzy kategorie planów: - strategiczne, - taktyczne, - operacyjne. JK-WZ-UW 22

20 Plany strategiczne ukierunkowane są na osiągnięcie najważniejszych i najbardziej złożonych (zagregowanych) celów, określanych jako cele strategiczne, realizowanych w średnim i długim horyzoncie czasowym, często o wieloletnim cyklu realizacji. Wyznaczają one kierunki rozwoju przedsiębiorstwa i są związane z jego misją. Zmieniają trwale wielkość i strukturę zasobów JK-WZ-UW 23

21 PLANOWANIE STRATEGICZNE OBEJMUJE - strategię rozwoju, przywództwa i promocji firmy na rynku; -koncepcję rozwoju sprzedaży usług, sieci dystrybucji, serwisu itd.; - koncepcję rozwoju wytwarzania produktów i usług; -plany długookresowych operacji kapitałowych i finansowych. Plany strategiczne zakreślają ogólne ramy dla zasadniczych decyzji przedsiębiorstwa. W szczególności, w planach strategicznych następuje określenie: -celów przedsiębiorstwa, - zmian celów wynikających z konieczności przystosowania się do zmian otoczenia zewnętrznego, - zasobów niezbędnych do osiągnięcia założonych celów, - sposobów pozyskania i wykorzystania zasobów. JK-WZ-UW 24

22 Planowanie taktyczne jest narzędziem realizacji planów strategicznych oraz celów i zadań taktycznych. Odnosi się ono zazwyczaj do średniego okresu zarządzania i obejmuje w szczególności: - planowanie zasobów materiałowych, - planowanie zasobów produkcyjnych, - plany sterowania jakością, - plany utrzymania ruchu i niezawodności urządzeń, sieci i instalacji produkcyjnych, - średniookresowe planowanie finansowe. W planach o charakterze taktycznym następuje określenie celów pośrednich w stosunku do sformułowanych w planie strategicznym. W planach taktycznych następują także ustalenia zasad rozdziału zasobów niezbędnych do realizacji bieżących zadań oraz zasad efektywnego wykorzystania przydzielonych zasobów. JK-WZ-UW 25

23 Plany operacyjne są ukierunkowane na realizację planów taktycznych i określonych zadań operacyjnych. Powstają one w bezpośrednim związku z działaniami wykonawczymi, określając sposoby i środki działania. Plany operacyjne spełniają funkcję wykonawczą w stosunku do strategicznych. Określają konkretne zadania i działania niezbędne do ich wykonania w ściśle ustalonych okresach. Ponadto w planach operacyjnych następuje określenie warunków, które muszą być spełnione przy realizacji poszczególnych zadań. Plany operacyjne ukierunkowują więc bieżące działania przedsiębiorstwa podporządkowane realizacji celów strategicznych, zapewnieniu jego przetrwania i rozwoju. JK-WZ-UW 26

24 JK WZ UW 27

25 - strategiczne planowanie ma na celu zdobycie i utrzymanie potencjału zysków na rynku, natomiast planowanie operacyjne obejmuje procesy optymalizacyjne i wykorzystanie istniejącego w dyspozycji przedsiębiorstwa potencjału do generowania zysku; - za planowanie strategiczne odpowiada kierownictwo przedsiębiorstwa, za operacyjne zaś kierownictwo niższych szczebli; -plany strategiczne są bardziej ogólne, obejmujące całościowo sprawy firmy, a jednocześnie subiektywne i zależne od systemów wartości i zapatrywań menedżerów, są mniej pewne i obarczone trudnym do oszacowania ryzykiem, -natomiast plany operacyjne zawierają zazwyczaj więcej detali, dotyczą raczej stosunków w przedsiębiorstwie niż w jego otoczeniu oraz mają bardziej dyrektywny charakter; - planowanie taktyczne stanowi formę pośrednią między planowaniem strategicznym i operacyjnym. JK-WZ-UW 28

26 Z określonymi powyżej obszarami wiąże się zagadnienie horyzontu planowania. Przyjmuje się, że plany operacyjne, jako plany krótkookresowe, powinny w zasadzie ograniczyć się do jednego roku, natomiast plany strategiczne powinny wykraczać poza pięć lat. Horyzont planów zależy między innymi od specyfiki branży, produktu i dynamiki zmian w danej dziedzinie produkcji. Jest on w szczególności uzależniony od: - charakteru czynników określających przedmiot planowania (stopień złożoności przedmiotu planowania, przypadkowość i determinacja, mierzalność tendencji rozwojowej itp.); - dostępności długoterminowych danych szacunkowych, możliwości prognozowania przyszłości i pozyskiwania weryfikowalnych informacji w granicach uzasadnionych ekonomicznie; - zasięgu czasowego skutecznego rozporządzania dostępnymi środkami, JK-WZ-UW 29

27 Wg horyzontu czasowego w praktyce stosuje się podział planów na: - plany długookresowe sporządzane na okresy wieloletnie, w których formułuje się działania rozwojowe przedsiębiorstwa, sposoby powiększenia jego majątku, drogi utrwalenia pozycji na rynku i uzyskania przewagi konkurencyjnej itp.; - plany średniookresowe zestawiane na okresy kilkuletnie, będące uzupełnieniami planów długookresowych, w których uwzględnia się zmiany zachodzące w otoczeniu przedsiębiorstwa; - plany krótkookresowe sporządzane na okresy roczne, miesięczne i krótsze, w których uwzględnia się bieżące zadania operacyjne stojące przed przedsiębiorstwem JK-WZ-UW 30

28 Plany można także klasyfikować ze względu na STOPIEŃ STANDARYZACJI PROCEDUR PLANISTYCZNYCH. Przedsiębiorstwo realizując poszczególne etapy prac planistycznych, może wykorzystywać procedury: - STANDARDOWE (rutynowe), - PRECEDENSOWE (nowe). Dla większości realizowanych prac planistycznych mają zastosowanie procedury standardowe, czyli takie, które powtarzają się z okresu na okres; firma z roku na rok nie dokonuje radykalnej zmiany swojej struktury działalności, a to wpływa na sposób jej planowania. Jeżeli taka powtarzalność procedur planistycznych występuje w dłuższym okresie, można wówczas to określić jako postępowanie rutynowe. JK-WZ-UW 31

29 Procedury precedensowe (incydentalne) mają zastosowanie do nowych projektów i procesów po raz pierwszy realizowanych w przedsiębiorstwie. Nie można skutecznie i efektywnie realizować jakościowo nowych zadań i projektów przy pomocy wcześniej stosowanych procedur planistycznych. Taka sytuacja wymaga opracowania unikalnych (jednostkowych) procedur planistycznych. Owe PRECEDENSOWE PROCEDURY SĄ NIEMAL ZAWSZE WYKORZYSTYWANE PRZY TWORZENIU BIZNESPLANU. W-1 JK-WZ-UW 32