Astma. Wpisany przez Administrator

Transkrypt

1 Astma jest powszechnie występującą chorobą przewlekłą. Charakteryzuje się rozwijającym w drogach oddechowych stanem zapalnym i zwężeniem oskrzeli. W astmie o łagodnym przebiegu zwężenie oskrzeli występuje okresowo, może jednak nabrać charakteru utrwalonego. Jego nasilenie może zmieniać się nawet w krótkich odstępach czasu, spontanicznie, bądź pod wpływem zastosowanego leczenia. W astmie o łagodnym przebiegu zwężenie oskrzeli występuje okresowo, może jednak nabrać charakteru utrwalonego. Jego nasilenie może zmieniać się nawet w krótkich odstępach czasu, spontanicznie, bądź pod wpływem zastosowanego leczenia. Do objawów astmy zalicza się: świsty, duszność, uczucie ucisku w klatce piersiowej i kaszel. Co szczególnie istotne, objawy astmy najczęściej prowadzą do ograniczeń w aktywności życiowej pacjentów i pogorszenia jakości życia. Pacjenci ograniczają aktywność fizyczną, wychodzenie z domu, przebywanie w grupie, etc. Astma może również powodować utrudnienia w życiu zawodowym, prowadząc do poczucia zagrożenia. Epidemiologia Astma jest ważnym problemem zdrowotnym na całym świecie, o czym świadczą dane epidemiologiczne; liczbę chorych na astmę na świecie szacuje się na 300 mln, liczbę zgonów z powodu astmy - na rocznie. Chorobowość w niektórych krajach przekracza 15% populacji ogólnej. Liczba chorych wzrasta przeciętnie o 50% w ciągu dekady. W Polsce z powodu astmy cierpi 8,6% dzieci i 5,4% dorosłych, a więc ponad 2 miliony osób. Częstość występowania astmy i innych chorób alergicznych w naszym kraju stale wzrasta. Bezpośrednie i pośrednie koszty związane z astmą stanowią duże obciążenie nie tylko dla samych chorych i ich bliskich, lecz także dla całego społeczeństwa Wyniki badań prowadzonych zarówno w Polsce, jak i na świecie (badanie AIRE i AIRECEE) wskazują, że kontrola astmy, pomimo wprowadzenia jasnych standardów postępowania, nie jest zadawalająca. - Tylko około 30% chorych spełniało kryteria właściwie leczonej choroby (wg. zaleceń GINA), - Ponad 70% miało objawy astmy przynajmniej raz w tygodniu, a 20% codziennie, - Tylko 27% stosowało wziewne glikokortykosteroidy, Najbardziej zaskakująca dla badaczy była informacja, że około 2/3 badanych twierdziło, że ich 1 / 6

2 choroba jest dobrze lub bardzo dobrze kontrolowana! Astma leczenie Celem leczenia astmy jest uzyskanie całkowitego opanowania choroby, aby chory stosując minimalne dawki leków nie odczuwał żadnych objawów. Lekami z wyboru w astmie przewlekłej, bez względu na stopień ciężkości są glikokortykosteroidy wziewne (GKS). Zgodnie ze standardem GINA, leki te powinny być przyjmowane codziennie w wyznaczonej dawce. Leczeniem z wyboru w astmie umiarkowanej i ciężkiej jest skojarzenie steroidu wziewnego i długo działającego beta2-mimetyku. To skojarzenie jest preferowane, ponieważ jest skuteczniejsze niż inne schematy leczenia. Na świecie standardem leczenia staje się stosowanie wygodnej i zarazem skutecznej formy leków, jaką są preparaty wziewne zawierające w jednym inhalatorze dwie substancje czynne (lek przeciw zapalny - glikokortykosteroid + lek rozszerzający oskrzela - b2 mimetyk). Badania wykazały ich wyższą skuteczność nad dwoma preparatami stosowanymi oddzielnie jako osobne inhalatory. Łatwiejsza forma przyjmowania leku zwiększała zainteresowanie pacjenta leczeniem oraz poprawiała współpracę lekarz-pacjent. Wytyczne Światowej strategii rozpoznawania, leczenia i prewencji astmy (Global Initiative for Asthma - GINA 2006) Światowa strategia rozpoznawania, leczenia i prewencji astmy (GINA) została powołana przez amerykański Narodowy Instytut Serca, Płuc i Krwi (National Heart, Lung and Blood Institute - NHLBI) oraz Światową Organizacją Zdrowia (WHO) w roku 1993 w celu skutecznego przeciwdziałania astmie i jej następstwom. Jesienią 2006 roku na zlecenie Komitetu Wykonawczego GINA został przedstawiony raport, który wprowadził zasadniczą zmianę strategii leczenia astmy, polegającą na kierowaniu się w wyborze intensywności leczenia stopniem kontroli choroby, a nie stopniem jej ciężkości. W raporcie mocno podkreślono znaczenie kontroli astmy, opierając się na wynikach badań klinicznych, które potwierdziły, że stosując właściwe leczenie, można skutecznie kontrolować kliniczne objawy choroby. W celu ułatwienia postępowania klinicznego wprowadzono - w 2 / 6

3 miejsce podziału astmy na sporadyczną oraz przewlekłą lekką, umiarkowaną i ciężką - nową klasyfikację astmy, opartą na stopniu jej kontroli. Na podstawie kryteriów takich jak: występowanie objawów astmy w ciągu dnia oraz nocy (w tym przebudzeń), ograniczenie aktywności życiowej, potrzeba stosowania leków doraźnych w celu opanowania objawów astmy oraz ograniczenie czynności płuc, wyróżniono astmę kontrolowaną, częściowo kontrolowaną oraz niekontrolowaną. Za cel leczenia astmy przyjęto osiągnięcie i utrzymanie kontroli astmy. Raport GINA 2006 zwraca także szczególną uwagę na istotę relacji pacjent-lekarz. Dzięki partnerskiej relacji między chorym a jego lekarzem (a także innymi pracownikami medycznymi) chory zyskuje wiedzę i umiejętności potrzebne do aktywnego zaangażowania się w proces leczenia oraz sumiennego przestrzegania zaleceń lekarskich. Powstaniu i umacnianiu dobrej relacji między chorym i lekarzem sprzyja edukacja chorego oraz wspólne: 1) wyznaczenie celów leczenia 2) opracowanie (w formie pisemnej) indywidualnego planu samodzielnego postępowania, obejmującego samodzielne monitorowanie astmy 3) okresowe analizowanie leczenia i poziomu kontroli astmy. W raporcie znajdują się także wytyczne, co do sposobów oceny kontroli astmy. W tym celu zalecane jest wykorzystanie uproszczonych schematów rozpoznawania astmy kontrolowanej, częściowo kontrolowanej i niekontrolowanej, oraz innych złożonych wskaźników kontroli, na przykład Testu Kontroli Astmy (Asthma Control Test). Co oznacza kontrola astmy? Astma jest chorobą cechującą się dużą zmiennością. Z różną częstotliwością w ciagu dnia i nocy pojawia się, czy też nasila duszność. U części chorych występuje również kaszel. Oba te objawy są często powodem nocnych przebudzeń. W leczeniu astmy dąży się do wyeliminowania ww. dolegliwości oraz zmniejszenia stosowania szybko działających leków rozkurczających oskrzela. Uzyskanie takiego stanu określa się mianem pełnej (optymalnej) kontroli choroby (25 punktów w Teście Kontroli Astmy). 3 / 6

4 Według międzynarodowych wytycznych GINA 2005 opracowanych przez ekspertów cele terapii astmy oskrzelowej można podsumować następująco: - minimalne objawy choroby, idealnie ich brak, - rzadkie zaostrzenia, idealnie bez zaostrzeń, bez konieczności pomocy doraźnej, - rzadka konieczność stosowania b2mimetyków na żądanie, idealnie bez ich stosowania, - brak ograniczeń w aktywności życiowej w tym aktywności fizycznej, - PEF - dobowa zmienność mniejsza niż 20%, - prawidłowy lub bliski prawidłowemu PEF, - minimalne lub brak działań niepożądanych leków. Brak kontroli objawów astmy może wynikać z: - braku dyscypliny przyjmowania leków przez pacjenta (np. odstawienia w momencie okresowego ustąpienia objawów), - braku przekonania lekarza do konieczności ciągłego podawania leków kontrolujących chorobę nie zachęcania pacjenta do codziennego przyjmowania leków, a raczej do podążania za objawami, - faktu, iż leczenie farmakologiczne jest niedostosowane do stopnia ciężkości choroby (np. dawka steroidu jest zbyt niska, pacjent powinien otrzymać leczenie skojarzone z długo działającym beta2mimetykiem). Trzeba zwrócić uwagę na fakt jak istotna jest edukacja zarówno pacjentów, jak i lekarzy oraz przekonać te dwie grupy, iż pełna kontrola astmy jest możliwa, a opanowanie uciążliwych objawów choroby umożliwi pacjentom normalne funkcjonowanie. Rola samokontroli i edukacji "Chory z astmą, który wie więcej - żyje lepiej, a system opieki zdrowotnej na tym oszczędza"- 4 / 6

5 med.wacław Droszcz. Prof. dr Wiedza na temat choroby i jej praktyczne zastosowanie przez pacjenta poprawia komfort życia, daje bezpieczeństwo choremu i samodzielność. Samoocena przebiegu choroby zmniejsza częstość i nasilenie objawów astmy. Każdorazowe czekanie na przyjazd pogotowia czy dojazd do szpitala jest bardziej ryzykowne dla zdrowia, kosztowne, a co więcej niedorzeczne organizacyjnie, nawet w zaostrzeniach astmy, kiedy chory odczuwa poważne dolegliwości. W wielu przypadkach jest lepiej dla chorego, jeśli skorzysta z wcześniej przygotowanego na taką okoliczność przez lekarza schematu samodzielnego przyjęcia leków i natychmiast go zastosuje. Wykazano, że umiejętność właściwego samodzielnego postępowania zmniejsza chorobowość związaną z astmą. Efekty są większe, gdy chory postępuje zgodnie z osobistym planem działania, ustalonym z lekarzem. Plan taki pomaga chorym wprowadzać zmiany w leczeniu w odpowiedzi na zmiany poziomu kontroli astmy, zgodnie z wcześniej spisanymi wskazówkami. (GINA 2006) Umiejętność samokontroli zależy od posiadania przez chorego: - dogłębnej wiedzy o chorobie i celach leczenia, - umiejętności autodiagnozy, czyli monitoringu zmiennego przebiegu astmy, - wiedzy - jak stosować leki, zwłaszcza w zaostrzeniach choroby, - od dostępu do coraz bardziej skutecznych leków. Zalety Testu Kontroli Astmy Niepodważalną zaletą Testu Kontroli Astmy jest fakt, że można go łatwo wykonać w domu, przychodni, on-line na stronie internetowej, etc. Poprzez swoją powszechność i łatwość zastosowania wprowadził nową jakość w relacji pacjent lekarz umożliwiając przekazanie precyzyjnych informacji dotyczących stanu zdrowia pacjenta z astmą. Dzięki temu, że ściśle odpowiada kryteriom GINA, zdobył uznanie lekarzy zajmujących się leczeniem astmy w wielu krajach na świecie, gdzie jest powszechnie stosowany. Test Kontroli Astmy zapewnia pacjentowi lepsze opanowanie objawów choroby, co przekłada się bezpośrednio na oszczędności dla systemu opieki zdrowotnej związane z mniejszą liczbą niespodziewanych wizyt pacjenta z zaostrzeniem astmy. Dzięki lepszej kontroli swojej choroby pacjent może prowadzić normalne, aktywne życie. 5 / 6

6 Książeczka Zdrowia Chorego na Astmę Jest to podręczna Książeczka, która służy do rejestracji wyników Testu Kontroli Astmy i konsultacji z lekarzem. Dzięki niej pacjent będzie mógł samodzielnie wykonać Test Kontroli Astmy i jego wynik zanotować na stronie przypominającej o kolejnej wizycie u lekarza. Obok może wpisać inne niepokojące objawy, zużycie leków dorażnych, czy wyniki pomiarów PEF (pikflometrem). Natomiast lekarz podczas wizyty zweryfikuje dane, może na ich podstawie zmodyfikować leczenie, które następnie wpisze do Książeczki, co ułatwi pacjentowi stosowanie się do zaleceń. Wyniki każdorazowego Testu Kontroli Astmy można również nanieść na wykresie, co pozwoli obu stronom na śledzenie przebiegu kontroli choroby. W zależności od częstości odbywanych wizyt pacjent będzie mógł korzystać z niej od roku do dwóch lat, tym samym mieć świadomość stopnia opanowania astmy w tym czasie. Natomiast lekarzowi będzie łatwiej dostosować terapię do rzeczywistego stanu zdrowia. Modyfikacja leczenia i jego dostosowanie do aktualnych potrzeb chorego pozwala na zminimalizowanie dolegliwości. Dobra kontrola astmy daje największe korzyści choremu, poprawia jakość życia, zapobiega zaostrzeniom i powikłaniom, jednym słowem - pozwala normalnie żyć. Istota relacji lekarz-pacjent w uzyskaniu kontroli choroby Aby leczenie astmy było skuteczne, konieczna jest partnerska relacja między chorym a jego lekarzem. Relacja, dzięki której chory zyskuje wiedzę i umiejętności potrzebne do czynnego zaangażowania się w proces leczenia oraz sumiennego przestrzegania zaleceń lekarskich. Powstaniu i umacnianiu dobrej relacji między chorym i lekarzem sprzyja edukacja chorego. Optymalnym rozwiązaniem jest wspólne wyznaczanie celów leczenia przez lekarza i pacjenta. Kolejnym krokiem jest opracowanie indywidualnego planu samodzielnego postępowania, obejmującego również samodzielne monitorowanie astmy, łącznie z okresami zaostrzeń astmy. Następny ważny element stanowi okresowa analiza leczenia i poziomu kontroli astmy Testem Kontroli Astmy Zapraszamy również do serwisu internetowego poświęconego astmie Witryna ta stanowi kompendium wiedzy na temat astmy i alergii. Na stronie istnieje możliwość konsultacji ze specjalistą, wykonania Testu Kontroli Astmy i uzyskania aktualnych danych nt. pylenia roślin. Przewidziano również sekcję dla dzieci gry, kolorowanki, itp. Tekst promocyjny 6 / 6