Akty prawne regulujące proces inwestycyjno-budowlany w Polsce 1/3 ustawa Prawo budowlane, ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Kodeks

Transkrypt

1 DIAGNOZA STANU REGULACJI PROCESU INWESTYCYJNO - BUDOWLANEGO W POLSCE cz. II PRAWO BUDOWLANE

2 Akty prawne regulujące proces inwestycyjno-budowlany w Polsce 1/3 ustawa Prawo budowlane, ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Kodeks cywilny, Kodeks postępowania administracyjnego i Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Prawo geodezyjne i kartograficzne, Prawo wodne, Prawo geologiczne i górnicze, ustawa o podatkach i opłatach lokalnych, ustawa o ochronie przeciwpożarowej, ustawa o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej, ustawa o ochronie gruntów rolnych i roślin, ustawa o gospodarce nieruchomościami, Prawo atomowe, ustawa o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów,

3 Akty prawne regulujące proces inwestycyjno-budowlany w Polsce 2/3 ustawa o odpadach, Prawo ochrony środowiska, Prawo lotnicze, ustawa o systemie oceny zgodności, ustawa o wyrobach budowlanych, ustawa o transporcie kolejowym, ustawa o lecznictwie uzdrowiskowym, ustawa o o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenie oddziaływania na środowisko, ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, cała grupa ustaw specjalnych (9 w tym np. ustawy o szczególnych zasadach w zakresie dróg publicznych, lotnisk użytku publicznego, obiektów energetyki jądrowej, terminalu regazyfikacyjnego, linii kolejowych o znaczeniu państwowym).

4 Akty prawne regulujące proces inwestycyjno-budowlany w Polsce 3/3 System regulacji procesu inwestycyjno-budowlanego w Polsce to także szereg innych ustaw oraz rozporządzeń wydawanych na ich podstawie. regulacje procesu inwestycyjno-budowlanego są rozproszone w znacznej ilości aktów prawnych, przez co zachowanie jednolitości rozwiązań jest praktycznie niemożliwe.

5 Ustawa Prawo budowlane Nowelizowana dotychczas kilkadziesiąt razy. Prawo budowlane stało się aktem skomplikowanym, mało czytelnym, a przez to niezbyt przyjaznym z punktu widzenia inwestora. Regulacje Prawa budowlanego oparte są wzorem rozwiązań europejskich na wymaganiach podstawowych. należy to uznać za model godny podtrzymania.

6 Rozpoczęcie procesu inwestycyjnego 1/2 w momencie podjęcia decyzji inwestycyjnej przez inwestora; Ustalenie konkretnej lokalizacji inwestycji to pierwszy styk inwestora z administracją publiczną. Procedury lokalizacyjne: na podstawie ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, na podstawie indywidualnej decyzji administracyjnej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (na obszarach na których nie obowiązuje m.p.z.p.).

7 Rozpoczęcie procesu inwestycyjnego 2/2 Rocznie jest wydawanych: ok. 190 tys. decyzji o w.z. i z.t., ok. 230 tys. pozwoleń na budowę. dominuje model realizacji inwestycji w oparciu o dwie decyzje administracyjne: o w.z. i z.t. i o pozwoleniu na budowę. Decyzje o w.z. i z.t. charakteryzują się dużą dozą uznaniowości. z punktu widzenia potencjalnego inwestora, polska przestrzeń jest w znacznej mierze nieprzewidywalna.

8 Decyzja o pozwoleniu na budowę 1/2 zasada, że wszelkie roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. wyjątki zostały w sposób enumeratywny określone w ustawie. Lista wyjątków była wielokrotnie uzupełniana i zmieniana, skutkiem czego utraciła spójność logiczną i sprawia wrażenie wyliczenia dość przypadkowego. Pozwolenia na budowę wydawane są w terminie nie dłuższym niż dwa miesiące. Po wprowadzeniu kar finansowych za przekroczenie terminu 65 dni od dnia złożenia wniosku, w zasadzie terminy te są dochowywane.

9 Decyzja o pozwoleniu na budowę 2/2 Wydanie pozwolenia na budowę częstokroć musi być poprzedzone wydaniem innych aktów administracyjnych: zakres i charakter może być bardzo różny, ale często decydujący dla przyjmowanych rozwiązań projektowych, czy wręcz decyzji inwestycyjnych, np. decyzja środowiskowa, pozwolenie wodno-prawne, zgoda konserwatora zabytków. polskie regulacje prawne dość często rozstrzygnięcia decydujące dla inwestycji przenoszą na etap poprzedzający wydanie pozwolenia na budowę.

10 Projekt budowlany należy go dołączyć do wniosku o pozwolenie na budowę, sporządzony przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia budowlane, podlega uzgadnianiu i opiniowaniu w zależności od rodzaju obiektu budowlanego przez szereg jednostek i organów administracji publicznej. zakres uzgadniania i opiniowania projektu budowlanego jest zbyt szeroki, przez co nadmiernie wydłuża się czas przygotowania inwestycji i ogranicza się odpowiedzialność projektanta za sporządzony projekt.

11 Strony postępowania Stronami w postępowaniu administracyjnym i w sprawie pozwolenia na budowę są właściciele nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania inwestycji. rozwiązanie to jest: właściwe i prawidłowe jako regulacja prawna, nieprzestrzegane przez organy administracji publicznej, które z ostrożności jako strony w postępowaniu traktują wszystkich bezpośrednich sąsiadów, bez względu na obszar oddziaływania obiektu.

12 Ochrona interesów osób trzecich Realizowana przede wszystkim na drodze administracyjno-prawnej. termin faktycznego rozpoczęcia budowy może być w wielu przypadkach znacznie odsunięty w czasie na skutek łatwości zakwestionowania pozwolenia na budowę w rozbudowanych procedurach administracyjnych.

13 Prowadzenie budowy Regulacje dot. prowadzenia budowy (legalnego) wydają się w zasadzie prawidłowe i sprawdzające się w praktyce. Pewne wątpliwości może budzić: ilość działań formalnych w trakcie budowy, nadmierne sformalizowanie instytucji przeniesienia pozwolenia na budowę, usztywnienie procesu budowlanego przez wprowadzenie zamkniętej listy istotnych odstępstw od projektu lub pozwolenia.

14 Zakończenie budowy Co do zasady oparte o instytucję milczącej zgody można uznać to za rozwiązanie poprawne. Zastrzeżenie: nazbyt rozbudowana lista wyjątków od w.w. zasady. Pozwolenie na użytkowanie w drodze decyzji jest wymagane: w procedurach legalizacyjnych, w razie zamiaru częściowego oddania obiektu do użytkowania, w stosunku do 18 kategorii obiektów budowlanych.

15 Utrzymanie obiektów budowlanych Przepisy (a przynajmniej te rangi ustawowej) właściwie regulują tę problematykę. Zastrzeżenie: niezbędne jest pewne uzupełnienie regulacji w stosunku do obiektów budowlanych, których właścicieli nie sposób ustalić. Ustawodawca powinien wskazać zobowiązanego do zapewnienia ich właściwego stanu technicznego, a przynajmniej usunięcia stanu zagrożenia dla ludzi i mienia.

16 Działania nielegalne w procesie inwestycyjno-budowlanym Obowiązujące regulacje charakteryzują się znacznym stopniem sformalizowania i automatyzmu: każde naruszenie przepisów skutkuje wydaniem aktu administracyjnego (nakazu lub zakazu). Częstokroć wystarczającym byłoby wezwanie inwestora do usunięcia stanu niezgodnego z prawem (np. w drodze wpisu do dziennika budowy). wysokość opłaty legalizacyjnej w przypadku samowoli budowlanej ustalana jest automatycznie bez odniesienia do wartości inwestycji a często także i rozmiaru.

17 Organy administracji publicznej w procesie inwestycyjno-budowlanym organy administracji architektoniczno-budowlanej (prezydent miasta na prawach powiatu, starosta, wojewoda, GINB) organy nadzoru budowlanego (PINB, WINB i GINB), organy wykonujące niektóre funkcje ww. organów (nadzór górniczy), organy, których działanie wywiera bezpośredni wpływ na przebieg procesu (wójt, burmistrz, RDOŚ, konserwator zabytków, organy PSP, różnorakie inspekcje etc.). organy administracji publicznej w procesie inwestycyjno- budowlanym są licznie reprezentowane, a granice ich kompetencji czasami są określone nieprecyzyjnie.

18 Organy nadzoru budowlanego Są zorganizowane i funkcjonują w ramach administracji zespolonej. Taka organizacja nadzoru budowlanego powoduje: nadmierne rozproszenie sił i środków (siłą rzeczy dość ograniczonych), podatność na różnorakie uwarunkowania i naciski lokalne, obarczenie ogromną liczbą zadań i czynności administracyjnych (wynikających także z Kpa) kosztem funkcji o charakterze inspekcyjno-policyjnym. policyjnym.

19 Uczestnicy procesu budowlanego zasada indywidualnej odpowiedzialności godna poparcia; rozważenia wymaga fakt czy problematyka uprawnień budowlanych i ich zakresu powinna stanowić materię regulacyjną kodeksu budowlanego. Regulacje te, aczkolwiek głęboko zakorzenione w polskiej tradycji prawa budowlanego, wobec ustawowego utworzenia instytucji samorządu zawodowego mogą stanowić przedmiot odrębnej regulacji

20 Regulacje specjalne także regulują polski proces inwestycyjno-budowlany; zawierają przede wszystkim odmienne niż w systemie rozwiązania dot. gospodarki przestrzennej i gospodarki nieruchomościami. ustawodawca wprowadzając specjalne regulacje dla wybranych rodzajów inwestycji świadomie dezintegruje system regulacji procesu inwestycyjno- budowlanego w celu zapewnienia szybszej realizacji określonych inwestycji. Nie decyduje się przy tym na wprowadzenie rozwiązań stosowanych w specustawach do regulacji systemowych.

21 Podsumowanie 1/2 1) obowiązujące regulacje dot. lokalizacji inwestycji czynią polska przestrzeń nieprzewidywalną, 2) decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu stała się obszarem negocjacji między władzą samorządową a inwestorem, 3) regulacje dot. procesu inwestycyjno-budowlanego rozproszone są w licznych aktach prawnych, a podstawowa ustawa Prawo budowlane, wielokrotnie nowelizowana stała się nieczytelna i utraciła wewnętrzną spójność, 4) szereg rozwiązań zawartych w Prawie budowlanym sprawdziło się w praktyce i jest warte podtrzymania, 5) występuje jednak zjawisko przeregulowania procesu inwestycyjno- budowlanego przepisy zastępują zasady wiedzy technicznej, a ponadto w procesie tym występuje cały szereg indywidualnych aktów administracyjnych,

22 Podsumowanie 2/2 6) decyzja o pozwoleniu na budowę jest wymagana w stosunku do obiektów niewielkich oraz niepowodujących ograniczeń w zagospodarowaniu sąsiednich nieruchomości, przez co proces inwestycyjno-budowlany w takich przypadkach jest nadmiernie sformalizowany, 7) praktycznie każde działanie nadzoru budowlanego skutkuje wydaniem nakazu w drodze aktu administracyjnego (nawet w bardzo błahych sprawach) przez co proces inwestycyjno-budowlany w takich przypadkach jest nadmiernie sformalizowany, 8) nadzór budowlany pełni zbyt dużo funkcji administracyjnych kosztem działań inspekcyjno-kontrolnych, kontrolnych, 9) obecna organizacja nadzoru budowlanego (w każdym powiecie i w ramach administracji zespolonej) nie gwarantuje sprawnego i obiektywnego wykonywania zadań ustawowych, 10) szereg inwestycji jest przygotowywanych i realizowanych na podstawie ustawodawstwa specjalnego, co pogłębia chaos prawny w dziedzinie procesu inwestycyjno-budowlanego.