HakaGerodur. ASTAT Sp. z o.o., ul. Dąbrowskiego 441, Poznań tel.: , fax: info@astat.com.

Transkrypt

1 Podręcznik geotermii GEROtherm Erdwärmesysteme Systemy ogrzewania ciepłem Ziemi NOWOCZESNY DOM ASTAT Sp. z o.o., ul. Dąbrowskiego 441, Poznań tel.: , fax: info@astat.com.pl

2 Technisches Handbuch Spis treści Struktur Technisches Handbuch Geothermie Systeme 1. Podstawy Grundlagen geotermii Geothermie 2. Uwagi Allgemeines ogólne 2.1. Znaczenie Symbolbedeutung symboli 2.2. Planung und Ausführung 2.2. Planowanie i wykonawstwo 2.3. Bestimmungsgemässe Verwendung 2.3. Prawidłowe stosowanie 2.4. Gewährleistung 2.4. Gwarancja 2.5. Hinweise Wskazówki Gütekennzeichnung Oznaczenia Entsorgungjakości Utylizacja GEROtherm Systeme 3.1. Systemy GEROtherm Erdwärmesonden GEROtherm Sondy GEROtherm pionowe Erdwärmekollektoren GEROtherm Kolektory GEROtherm poziome Energiepfähle GEROtherm 3.4. Technische Daten der GEROtherm Systeme 3.3. Słupy energetyczne GEROtherm 3.5. Chemische Beständigkeit 3.4. Dane techniczne systemów 4. Planung von GEROtherm GEROtherm Erdwärmesondensystemen Odporność Planungsgrundlagen chemiczna Planowanie Allgemeine systemów Planungshinweise sond GEROtherm Podstawy Dimensionierung projektowania von GEROtherm Erdwärmesonden Ogólne Auslegung zalecenia SAVE Verteiler/Sammler do projektowania Wymiarowanie Installation von sond GEROtherm GEROtherm Erdwärmesondensystemen Dobór Allgemeine rozdzielacza Installationsregeln SAVE 5.2. Transport/Lagerung von GEROtherm Erdwärmesonden und Komponenten 5. Instalacja systemów sond GEROtherm 5.3. Abteufen von GEROtherm Erdwärmesonden 5.1. Ogólne reguły instalacji 5.4. Prüfverfahren nach dem Abteufen (Druckprüfung/Durchflussprüfung) Transport Hinterfüllen / magazynowanie des Bohrloches sond i komponentów GEROtherm Zanurzanie Installation sond von GEROtherm SAVE Verteiler/Sammler Metoda Verbindungsleitungen sprawdzania po von zanurzeniu Erdwärmesonden (badanie und ciśnienia Verteiler/Sammler / przepływu) Wypełnienie Füllen des GEROtherm odwiertu Erdwärmesondensystems und Druckprobe 5.6. Instalacja Betrieb von rozdzielaczy GEROtherm SAVE Erdwärmesondensystemen 5.7. Rury Wartung łączące von sondy GEROtherm z rozdzielaczami Erdwärmesondensystemen Stilllegung von Erdwärmesondensystemen 5.8. Napełnianie instalacji GEROtherm i próba ciśnienia 9. Anhang 6. Eksploatacja systemów GEROtherm 9.1. Druckverlusttabellen 7. Konserwacja systemów GEROtherm 9.2. Zeitstandsinnendruck-Diagramm PE 100 und PE 100-RT Likwidacja Diagramm instalacji Relativer Druckverlust dolnego źródła 9.4. Dodatek Diagramm Frostsicherheit Tabela Diagramm spadków Wärmeleitfähigkeit ciśnienia wody w rurach Wykres Wickelmasse trwałości Erdwärmesonden rur z PE 100 w funkcji ciśnienia wewnętrznego Wykres Muster względnych Bohrprotokoll strat ciśnienia glikolu Wykres Muster punktu Prüf- und zamarzania Abnahmeprotokoll glikolu 9.9. Muster Protokoll für das Heinzwendelschweissen von Rohrleitungen 9.5. Wykres przewodności cieplnej glikolu 9.6. Wymiary zwojów sond 9.7. Przykładowy protokół wiercenia 9.8. Przykładowy protokół badania i odbioru 9.9. Przykładowy protokół zgrzewania rur 2

3 Podręcznik Technisches geotermii Handbuch 1. Podstawy geotermii 1. Grundlagen Geothermie Energia Geothermie geotermalna bzw. Erdwärme jest energią ist die zmagazynowaną von Wärme pod powierzchnią gespeicherte Ziemi Energie w postaci unter- in Form ciepła. halb der festen Erdoberfläche % dieser Energie stammen aus der 30 50% tej energii pochodzi z czasów Zeit der Erdentstehung und können als powstania Restwärme Ziemi der damaligen i może być określona Prozesse bezeichnet pozostałe werden; po der zachodzących Hauptanteil, wówczas rund jako ciepło procesach %, ist Część das Resultat główna, des około kontinuierlichen Zerfalls radioaktiver Elemente im 50 70%, jest rezultatem ciągłego rozpadu substancji Erdinnern; ein kleiner Rest ist auf die direkte Sonneneinstrahlung we wnętrzu Ziemi; und/oder niewielką auf radioaktywnych część den indirekten można przypisać Wärmeaustausch napromieniowaniu der Luft słonecznemu oder durch versickerndes oraz wymianie Regenwasser cieplnej z zurückzuführen. powietrzem i wsiąkającą wodą deszczową. Temperaturschwankungen im Verlauf Dzienne eines Tages wahania sind bis temperatury in eine Tiefe mają von wpływ rund na 50 temperaturę cm nachweisbar, gruntu jahreszeitliche do głębokości Unterschiede roczne können natomiast bis in do m. m Tiefe fest- 0,5 m, gestellt werden. Unter rund 20 m ist die Poniżej 20 m temperatura gruntu jest Erdtemperatur nahezu konstant. In Mitteleuropa prawie stała. liegt die W Europie Bodentemperatur Środkowej in temperatura dieser Tiefe bei ta ca. wynosi 11 bis ok. 12 C. 11 Darunter do 12 C. Poniżej beginnt zaczyna der Bereich się zakres des bestimmbaren, określonego gradientu von der Oberfläche geotermicznego unbeeinflussten ze stale geothermischen Gradienten also der Be- narastającą temperaturą wraz z głębokością reich mit stetiger Temperaturerhöhung ok. mit 3 zunehmender K na każde 100 Tiefe m. (rund Temperatura 3K pro 100 na głębokości m). Die Temperatur 500 m w in einer skorupie Tiefe Ziemskiej von 500 wynosi m im Erdmantel stale 25 beträgt 30 C; etwa na głębokości konstante C; in 1000 m Tiefe etwa C m ok C. Energia geotermalna staje się coraz ważniejsza, dostarcza bowiem energię pier- wotną z niewyczerpalnego źródła energii Die Geothermie gewinnt zunehmend an baren Einsparungen liegen derzeit bei Bedeutung, odnawialnej. da Awansowała Primärenergie dzięki durch temu die do rund 30 45% gegenüber dem Ölkessel Nutzung przyszłych einer źródeł unerschöpflichen zaopatrzenia regenerativen Może Energiequelle zastępować gewonnen paliwa kopalne wird. takie Sie ist jak wertkessel. Pompy ciepła solanka / woda wykorzystują w energię. und z 75% 20 30% ciepła im Ziemi Vergleich i 25% energii zum Gasbrenn- napędowej. somit zu einem Hoffnungsträger für die Die kombinierten Sole-Wasser-Wärmepumpen heizen mit einem sehr grossen ropa czy gaz i redukować emisję CO Energieversorgung avanciert. Dadurch 2. energię do ogrzewania, chłodzenia i przygotowania ciepłej wody użytkowej w sposób können fossile Energieträger wie Erdöl Anteil erneuerbarer Energien in Form von und Przy Gas pomocy ersetzt instalacji und die gruntowej CO 2 -Emission ciepło to Geothermie. niezwykle efektywny. Aus bis zu 75% Erdwärme deutlich wykorzystywane reduziert jest werden. jako odnawialne źródło und 25% Antriebsenergie entstehen energii. Energia geotermalna przenoszona 100% Ulepszone Heizwärme. standardy Sole-Wasser-Wärmepumpen setzen also Energie zum Heizen, izolacji cieplnej Mittels Erdwärmesonden wird die Erdwärme als regenerative Energiequelle er- Kühlen und Warmwasserbereiten äusserst za pomocą nośnika energii (mieszanina w nowym budownictwie stworzyły dobre schlossen. glikolu) przy Dabei użyciu wird pompy die über ciepła ein Wärmeträgermediurzystywana jest (mehrheitlich do ogrzewania ein Wasser/ budynku malejącym zapotrzebowaniu na ciepło, wyko- effizient warunki ein. dla pomp ciepła, ponieważ przy Glykol-Gemisch) i wytwarzania ciepłej geothermische wody. Energie Der wystarczają verbesserte niższe Dämmstandard temperatury bei ogrzewania. Efektywność Neubauten mittels einer Wärmepumpe zur Gebäudeheizung und zur Warmwasserherstellung raussetzungen für die Wärmepumpe (Minergie-Standard) i ekonomiczność hat gute Vo- instalacji geotermalnych ciągle wzrasta, a wraz Możliwe jest również wykorzystanie wymiennika von gruntowego Wärmepumpen do klimatyzacji und Erdwärme- budynku, mebedarf z malejącym werden zapotrzebowaniem auch niedrigere na Heiz- ciepło verfügbar gemacht. Ebenfalls ist der Einsatz geschaffen, denn mit sinkendem Heizwärsonden w której zur to Klimatisierung nadmiar ciepła von z pomieszczeń Gebäuden temperaturen koszty instalacji benötigt. pompy Die ciepła Effizienz solanka und / denkbar, odprowadzana in dem die jest überschüssige do gruntu, bez Raumwärme in den Untergrund abgegeben thermie- Anlage wachsen. Mit sinkendem stosowania energochłonnych klimatyzatorów. w przypadku ocieplania starych budynków. damit woda die również Wirtschaftlichkeit się zmniejszą. Podobnie der Geo-jest wird. Wärmebedarf nehmen die Kosten für eine Rozpatrując aspekty ogrzewania i chłodzenia, Erdwärmesonden, energia geotermalna Erdwärmespei- staje się coraz lich Ziemi ab. jest Gleiches do dyspozycji gilt besonders w wystarczającej für nach- Sole-Wasser-Wärmepumpenanlage Dzięki geotermii powierzchniowej zusätz- ciepło Mit chern bardziej und interesująca Energiepfählen z ekonomicznego ist es möglich, träglich ilości dla gedämmte wszystkich. Gebäude Tzn., każdy im Bestand. może stosować ciepło z Ziemi do ogrzewania i chło- Gebäude punktu widzenia. zu klimatisieren, ohne energieintensive Kältemaschinen einsetzen zu müssen. Betrachtet man beide Nutzungsmög- steht Erdwärme für uns alle in ausrei- Mit der oberflächennahen Geothermie dzenia budynków jedno- i wielorodzinnych. lichkeiten, Osiągalne Heizen oszczędności und Kühlen, wynoszą hinsichtlich aktualnie chender Menge zur Verfügung. Das heisst, ökonomischer ok % w Aspekte, stosunku so do wird kotła die olejowego geothermische i 20 30% do Lösung kotła noch gazowego. effizienter und zen und zum Kühlen des Ein- oder Mehr- jeder kann Wärme aus der Erde zum Hei- wirtschaftlich interessant. Die realisier- familienhauses einsetzen. Pompy ciepła solanka / woda wykorzystują w większej części odnawialną energią geotermalną. 100% ciepła ogrzewania powstaje Głęboka geotermia Suche, gorące skały Źródła termalne Woda z kopalni Sondy pionowe Geotermia powierzchniowa Kolektory poziome Pale energetyczne Zbiorniki wody Rys. 1: Przekrój geotermii 3

4 Źródła geotermalne Das Beachten der separaten Betriebsund Przestrzeganie Installationsanleitungen osobnych instrukcji gehört ebenfalls montażu zu i eksploatacji einer sachgerechten jest warunkiem Anwendung. prawidłowego użytkowania. Rys. 2: Abb. Bilans 2: Energiebilanz energetyczny oberflächennahe źródeł geotermalnych. Geothermie Ogrzewanie i produkcja C.W.U. Chociaż Selbst energia grosse geotermalna Büro- und dostępna Gewerbegebäude jest 2. Uwagi 2. Allgemeines ogólne wszędzie, werden jej wykorzystanie so problemlos nie klimatisiert. zawsze jest Ob-2.1wohl oberflächennahe Geothermie überall 2.1. Znaczenie Symbolbedeutung symboli możliwe, ze względu na zakaz odwiertów Uwaga, przestrzegać dla prawidłowego wykonania zur Verfügung steht, ist in einigen Fällen m Achtung, für eine sachgemässe und w celu eine ochrony Nutzung wód powierzchniowych. nicht möglich, weil aufgrund des Grundwasserschutzes nicht ge- korrekte Ausführung zu beachten Zaletą bohrt geotermii werden powierzchniowej darf. jest fakt, Hinweis, Wskazówka, bitte przestrzegać! beachten! że nie jest potrzebny dodatkowy system Der Vorteil der oberflächennahen Geothermie ist, dass mit ihr als Wärmequelle 2.2. Planung und Ausführung ogrzewania. Energia ta jest zupełnie wystarczająca kein dla ogrzewania zusätzliches i chłodzenia Heizsystem domów erforderlich Układ m i Die wykonanie Auslegung instalacji und Ausführung ma spełniać einer 2.2 Planowanie i wykonawstwo jedno- ist. i wielorodzinnych Das Wärmeangebot oraz dużych reicht obiektów przemysłowych men aus, um Ein- wyłącznie und Zweifamilienhäuser przy pomocy w danym 384/6:2010 kraju. oder der VDI Richtlinie vollkom-zalecenia Erdwärmeanlage i dyrektywy hat obowiązujące gemäss der SIA sowie Grossobjekte wie Mehrfamilienhäuser oder Gewerbe- und Industrieimmobili zu erfolgen. pomp ciepła. Ponadto, ponieważ energia jest dostępna lokalnie, nie mamy do czynienia 2.3 Prawidłowe stosowanie en ausschliesslich mit der Wärmepumpe 2.3. Bestimmungsgemässe z transportem zu beheizen nośnika und ciepła, zu kühlen. przyczyniającym Die Energie ist Systemy Verwendung GEROtherm są produkowane wg się do lokal zwiększenia vorhanden; emisji Transportwege CO von Heizmitteln, die wiederum zum CO 2 -Ausstoss względem nach den bezpieczeństwa. anerkannten Regeln Jednak und przez Nor- GEROtherm 2. uznanej wiedzy i norm Erdwärmesysteme oraz przebadane pod sind beitragen, sind nicht nötig! men produziert und auf Sicherheitsstandards überprüft. Durch unsachgemässen niezgodne z przeznaczeniem i nieprawidłowe użytkowanie oder nicht bestimmungsgemässen może powstać zagrożenie Gebrauch lub zdrowia kann allerdings oraz szkody eine materialne. Gefahr für życia Komponenty Leib und Leben systemu sowie GEROtherm eine Gefährdung są przeznaczone von Sachwerten do stosowania herbeigeführt jako nośniki werden. Die Komponenten der GEROtherm Systeme sind für eine Verwendung als Wär- ciepła w instalacjach pomp ciepła z obiegiemeüberträger z solanką. Inne von lub Wärmepumpenanlagen mit Solekreislauf uważa się za ausgelegt. niewłaściwe. Eine wykraczające poza to stosowanie andere oder darüber hinausgehende Verd il l i h b i 2.4. Gewährleistung 2.4. Gwarancja AG übernimmt für Schäden, die auf nicht AG nie bestimmungsgemässen odpowiada za szkody spowodowane Gebrauch, nicht nieprawidłowym sachgemässen używaniem oder von i nicht montażem ausgebildeten wykonanym Personen przez durch niewykwalifikowane osoby, również względem geführten Arbeiten beruhen, auch ge genüber Dritten, keinerlei Haftung. Veränderungen trzecich. an Bauteilen Zmiany und/oder podzespołów Verwen dung i/lub osób stosowanie anderer als innych Originalteile niż części führen oryginalne zum Verlust des Gewährleistungsanspruches utratę gwarancji na cały system für powoduje GEROtherm. das gesamte GEROtherm System Hinweise 2.5 Wskazówki Jede Sprawdzić Lieferung kompletność ist auf Vollständigkeit dostawy. zu kontrollieren. Der Fortschritt der Bauarbeiten ist kontinuierlich in Bild und Schrift zu doku- Udokumentować graficznie i opisowo mentieren, postęp prac um sämtliche dla uwidocznienia Rohrleitungsverläufbiegu nachvollziehbar rur dla przyszłych zu prac. machen prze- ggf. für künftige Arbeiten zu berücksichtigen. Przechowywać wszystkie dokumentacje instalacji. Alle Dokumente und Unterlagen zur Anlage sind aufzubewahren. 2.6 Oznaczenia Gütekennzeichnung jakości Rury GEROtherm i rozdzielacze Rohrleitungen / kolektory und GEROtherm Verteiler/ Sammler aus PE 100 werden nach der DIN wytwarzane są z PE 100 wg DIN 8074 i und 8075 produziert und von einem i nadzorowane ciągle przez niezależne unabhängigen Gütekontrollzentrum nach centrum der Richtlinie kontroli HR3.26 jakości wg des zalecenia Süddeutschen HR3.26 SKZ Kunststoff-Zentrums (Süddeutschen Kunststoff-Zentrums). (SKZ) kontinuierlich überwacht. 2.7 Utylizacja 2.7. Entsorgung Akcesoria Zubehör und i opakowania Verpackungen dostarczyć sind einer do umweltgerechten punktu zbiórki. Wiederverwertung zu zuführen. 4

5 3. Systemy GEROtherm 3. GEROtherm Systeme wärmesonden, Erdreichkollektoren und Die Konstrukcja verwendete sondy Erdwärmesondenkonstruktion dwie stopy besteht sondy aus: w kształcie U z wypo- zawiera: Geotermia powierzchniowa, zwana również Transport ciepła odbywa się przez płynny Die oberflächennahe Geothermie, auch Energiepfähle realisiert. (Abb. 3) Der Wärmetransport erfolgt mit einem flüssigen zwei Erdwärmesondenfüssen, U- płytką, zawiera instalacje o głębokości nośnik np. mieszaninę woda / glikol (solanka). als untiefe Geothermie bezeichnet, beinhaltet 400 alle m, Geothermie-Anlagen możliwe są do 500 m. im Tiefen- Wärmeträger, Dołączona pompa z.b. Wasser/Glykol-Gemisch ciepła wytwarza tempe- förmig; mit einer Vorrichtung zur Befesażeniem do zamocowania obciążenia, 0 4 rury przy sondach podwójne U dla rur SDR Dla bereich geotermii von powierzchniowej m, wobei ebenfalls możliwe Erdwärmesonden im Bereich bis zu 500 m erzeugt das benötigte Temperaturniveau aus 11/PN16 vier Rohren (stosunek bei średnicy Doppel-U-Son- zewnętrznej (Sole). raturę Die potrzebną angeschlossene do ogrzewania Wärmepumpe i chłodzenia oraz dla przygotowania CWU. Sonda stigung von Gewichten als Einbauhilfe są instalacje: möglich sind. Bei der oberflächennahe Geothermie sind folgende Anlagen möglich: Warmwasserversorgung. Das GERO- (Verhältnis lub PE 100-RT von Aussendurchmesser zależnie od głębokości zu für Heizung und Kühlung sowie für die den do grubości der Rohrreihe ścianki) z PE SDR 100, 11/PN16 PE 100-RC GEROtherm firmy AG jest 3.1. Sondy pionowe GEROtherm therm chroniącym Erdwärmesondensystem środowisko, dobrej von jakości i ekonomicznym AG ist ein systemem umweltfreundliches, stosowanym oder PE 100-RT je nach Einbautiefe Wandstärke) aus PE 100, PE 100-RC 3.1. zanurzenia sondy o średnicy zewnętrznej Sondy GEROtherm Erdwärmesonden firmy AG Das GEROtherm Erdwärmesondensystem qualitativ sicheres und sehr wirtschaftliches der 25, Erdwärmesonde 32, 40 i 50 mm oraz in den długości Rohraussendurchmessern do 450 m, 50 m służą do wykorzystania płytkiej geotermii już od ponad 20 lat. von AG dient zur Nutzung Erdwärmesondensystem, das seit über 20 (ciepła lub odpowiednio zimna). Sondy, Sondy GEROtherm zanurzane są w odwiertach o głębokości 25, 32, 40 und 50 der oberflächennahen Geothermie (Erdwärme, resp. Erdkühle). Durch geschlos- Erdwärmesonden werden in 450 Jahren eingesetzt wird. mm dwie und głowice mit Längen sondy lub von części 50 m łączące bis zu rury kolektory i pale energetyczne realizowane GEROtherm do 400 m. pionowe m z poziomymi do rozdzielacza są sene jako und zamknięte wartungsfreie i bezobsługowe Rohrsysteme systemy aus Bohrungen mit Tiefen bis ca. 400 m abgeteuft. oder Verbindungsteilen (Hosenstück), aus zwei Erdwärmesondenköpfen SAVE lub bezpośrednio do pompy ciepła. rurowe hochwertigem z wysokiej Polyethylen jakości polietylenu werden (rys.3). Erddie die vertikalen Rohre zu den horizontalen Verbindungsleitungen Centrum Tworzyw Sztucznych zum Tabelle: Tab.: Systemy Systeme geotermii der oberflächennahen powierzchniowej Geothermie Niemieckie SKZ SAVE (Süddeutsche Verteiler/Sammler Kunststoff-Zentrum) oder direkt zur opublikowało w kwietniu 1999 r. zalecenia badań GEROtherm GEROtherm GEROtherm i nadzoru opisanego systemu rurowego HR Oberflächennahe Geotermia powierzchniowa Geothermie (8 25 C) Wärmepumpe verbinden. Das Süddeutsche Kunststoff-Zentrum Erdwärmesonden sondy pionowe Erdwärmekollektoren kolektory poziome słupy Energiepfähle energetyczne (SKZ) 3.26 Rury hat im i April kształtki 1999 z PE eine 100 Richtlinie dla systemów zur 10 Prüfung und Überwachung des beschriebenen Obok Rohrsystems rur i kształtek HR z PE «Rohre i PE 100 und - RC Einige m do m bis m głębokości 400 m tief m głębokości m tief kilka Wenige m głębokości m tief rur kolektorów gruntowych. Rohrleitungsteile aus PE 100 für Erdwärmesondenrohrsysteme» veröffentlicht. Geschlossenes System zamknięty System badane są różne metody ich zgrzewania. Neben Wytwarzane den Rohren przez und firmę Formteilen aus PE Nutzung Używane durch przez Einsatz pompy von Sole-Wasser-Wärmepumpen ciepła solanka / woda 100 sondy und GEROtherm PE 100-RC werden i kompletne die verschiedenen GEROtherm Schweissverfahren przeszły rygorystyczne wie badania systemy Wärmeerzeugung Wytwarzanie (Heizung+Warmwasserbereitung) ciepła (grzanie i CWU) i chłodzenie und Kühlung Heizelement-Muffenschweissen (HM) zgodne z dyrektywą HR W wyniku tych Heizwendel-Schweissen (HW) badań SKZ potwierdza, że system spełnia Heizelement-Stumpfschweissen (HS) welche warunki für trwałości die Verbindungstechnik 100 lat. Gwarantuje der to, Rohre że cały und system Formteile GEROtherm angewendet spełnia werden, wymagania geprüft und i klient überwacht. może czerpać Die von z Ha- tego srogie kagerodur hergestellten GEROtherm korzyści przez wiele lat. Erdwärmesonden und das GEROtherm Gesamtsystem haben die strenge Erstprüfung sowie die halbjährlichen Überwachungsprüfungen gemäss Richtlinie HR 3.26 (Systemprüfung) erfolgreich bestanden. Das SKZ bestätigt in den Prüf- und Pale energetyczne Überwachungsbestimmungen für ein Rohrsystem, das diese Bedingungen erfüllt, eine Betriebsdauer von mindestens Studzienka zbiorcza 100 Jahren. Das GEROtherm Erdwärmesondensystem besitzt Kolektor poziomy somit eine Lebensdauer von 100 Jahren (@ 20 C Einsatztemperatur; DIN 8075). Dadurch ist gewährleistet, dass das Gesamtsystem, GEROtherm Erdwärmesondensystem, den strengen Anforderung Sondy pionowe entspricht, und der Kunde lange Zeit von der Performance profitieren kann. Rys. 3 Przegląd systemu GEROtherm Abb. 3: Übersicht GEROtherm Systeme EWS

6 Każda sonda Jede produzierte GEROtherm GEROtherm zaopatrzona Erdwärmesonde EN ist mit (rys.4). einem Świadczy Werkszeugnis ona, nach jest Abb. Rys. 4: GEROtherm Etykieta sondy Werkszeugnis GEROthermErdwärmesonde (Halbsonde) w etykietę 1) oznaczenie marki że wszystkie EN dostarczone 2.2 (Abb. sondy 4) versehen. spełniają Dadurch 1) Markenbezeichnung hat der Anwender die Sicherheit, dass 2) 2) Produktionsdatum data produkcji wymagane standardy wg odpowiednich sämtliche ausgelieferten Erdwärmesonden 3) Text tekst nach wg EN EN norm produkcyjnych den erforderlichen i każdy Standards dostarczony gemäss einschlägiger spełnia wymagania Produktnormen wewnętrznej entsprechen 5) 4) Artikelnummer nr art. z kodem paskowym inkl. Barcode produkt 5) Artikelbezeichnung opis artykułu kontroli und jakości. zu jedem Dzięki ausgeliefertem etykiecie możliwe Produkt jest alle 6) QSP = Qualitäts-Selbst-Prüfer; Ergebnisse der internen Produktprüfungen 6) «237» = nr identyfikacyjny «237» Identifikationsnummer des Prüfers (QSP = Qualitäts- też zidentyfikowanie wszystkich parametrów explizit vorliegen. Mittels der Werkszeugnisse ist eine lückenlose Rückverfolgbarkeit 7) Selbst-Prüfer) Seriennummer der Halbsonde kontrolera i materiałów używanych w procesie produkcji. sämtlicher Parameter bis hin zur Rohstoffcharge und poziome den zugehörigen GEROtherm Prüfergeb- 8) Adresse Hersteller 7) nr inkl. seryjny Barcode z kodem paskowym 3.2. Kolektory 8) adres producenta Kolektory nissen znajdują der zastosowanie Rohstoffhersteller w domach gewährleistet. 1- i 2-rodzinnych. Uzysk ciepła następuje Czas Wärmepumpen eksploatacji z poziomo ułożonych Im Internet w kann gruncie unter: kolektorów zusätzlich obszarze durch działki. Eingaben der 1800 Bei 1800 h / rok h/a Bei h / rok h/a pompy Betriebszeiten ciepła w niezabudowanym Dopływ ciepła Daten do ułożonych des Werkszeugnisses na maksymalnej głębokości 2 m systemów następuje ein Einbauzertifikat erstellt und ausgedruckt Untergrund Podłoże Spezifische Moc odbierana Entzugsleistung Spezifische Moc Entzugsleistung odbierana werden. Eine 10-Jahres Produktgarantie für GEROtherm Erdwärmesonden Trockener, Suche, niespoiste nichtbindiger 10 W/m Boden 2 8 W/m głównie z deszczówki i nasłonecznienia. podłoże 2 Konieczne jest kann zatem ebenfalls obliczenie bei odpowiedniej AG Podłoże spoiste, Bindiger Boden, feucht W/m W/m powierzchni direkt kolektora. angefordert Ponieważ werden. na ogół wilgotne 2 wymagają one dużej powierzchni, nie mogą Nasycony wodą 3.2. GEROtherm Wassergesättigter Sand/Kies 40 W/m 2 32 W/m 2 być stosowane wszędzie. Możliwe uzyski piasek / żwir Erdwärme kollektoren ciepła z Erdwärmekollektoren kolektorów zależne finden są od rodzaju ihren Einsatz Tab.: Tabelle: Możliwy Mögliche uzysk spezifische mocy dla Entzugsleistungen kolektorów przy für pracy Erdwärmekollektoren für 1800 bis podłoża im i podane Ein- und w tabeli. Zweifamilienhaus-Bereich Dokładne dane in 2400 rocznej Jahresbetriebsstunden 1800 h do 2400 (Quelle h (źródło VDI VDI 4640) 4640) można ländlichen uzyskać z normy Gegenden. VDI 4640 Der Wärmeentzug karta 2 / Własności erfolgt Termiczne durch horizontal Gruntu /. verlegte Erdreichkollektoren im nicht überbauten Bereich Je nach dem Verlegeverfahren der Erdwärmekollektoren rissbeständigen Erdwärmerohre sind für die Stosowanie obecnie kommen najwyższej verschiedene jakości Erdwärmerohrsysteme polipropylenowych, mit entsprechender pozwala Pale geringen wiercone Mehrkosten składają des się GERO- z odwiertu therm ze - Są Verlegung dwa sposoby ohne montażu: Sandbett zugelassen. Die des Grundstückes. Die Wärmenachfuhr materiałów der Aby max. uniknąć 2 m ewentualnych tief verlegten uszkodzeń, hauptsächlich system musi być durch pod Regenwasser ciśnie- Systeme erfolgt na układanie Zulassung zum kolektorów Einsatz. wykonanych zbrojeniem, KIT mit PE 100-RC do którego Kollektoren wprowadza ersparen się einen mocuje teuren Austausch m sondy des GEROtherm. Aushubmateri- z odpornego na obciążenia tworzywa, bez i sowie niem podczas Solarstrahlung. zasypywania Daher kolektorów. Zależnie od sposobu ułożenia ist es zwingend notwendig, die Entzugsfläche vorzu- GEROtherm Niewiele większy koszt Następnie całość zalewana jest betonem. Verlegung mit Sandbettung ales durch dessen Wiederverwendung. podkładu piaskowego. Erdreichkollektor PE halten. Ebenso sollte vermieden werden kolektorów 100, GEROtherm - der Klassiker KIT mit z PE SKZ 100 HR3.26/ - RC 3.3. GEROtherm Energiepfähle kolektorów, stosuje się różne systemy die berechnete Fläche zu verkleinern. Die pozwala A278 oszczędzić Erdwärmesystemüberwachung na wymianie materiału Dla Energiepfähle pali wbijanych sind sondę Gründungspfähle GEROtherm Erdwärmekollektoren rur: benötigen einen hohen Flächenbedarf und sind aus diesem genden Kunststoffrohren z wykopu für poprzez die Verlegung jego ponowne mit Sandbett użycie. układa (Bohr- oder się i zalewa Rammpfähle), betonem die już mit w innenlie- fabryce. Pale dostarczane są na budowę i wbijane Grund ułożenie nicht z podkładem überall einsetzbar. piaskowym: Die möglichen spezifischen Entzugsleistungen für GEROtherm GEROtherm w grunt. Nalezy uważać, aby przyłącza Verlegung ohne Sandbett oder «kurzen» GEROtherm Erdwärmesonden als Wärmetauscher ausgerüstet 3.3 Pale energetyczne Erdreichkollektorrohr PE kolektor GEROtherm PE 100, z systemem SKZ HR3.26/ Untergrund A278 und können der w gruncie ständigkeit) palami fundamentowymi, mit SKZ HR3.26/A278 w których allem beim Neubau von Gebäuden, die ei- Erdreichkollektoren sind abhängig vom Pale energetyczne 100-RC (hohe są Punktlast- posadowionymi und Rissbe- przewodów sind. Eingesetzt nie werden uległy uszkodzeniu. Energiepfähle vor vorhandenen untenstehenden Tabelle entnommen werden. ułożenie Genaue bez podkładu Leistungsangaben piaskowego können Verlegung ohne Sandbett (mehrheitlich Grossbauwerke). umieszczono Erdwärmesystemüberwachung w środku rury für die Pale ne energetyczne Pfahlgründung dobierają erforderlich uprawnieni machen mające pełnić funkcję wymiennika ciepła. specjaliści. der kolektor VDI 4640 GEROtherm Blatt 2 «Thermische PE RC Nutzung des Untergrundes» entnommen Pale energetyczne Durch den Einsatz stosowane der derzeit są w nowym hochwertigsten Polyethylen-Werkstoffe przy obiektach wymagających ist die Bohrpfähle bestehen aus Armierungs- Man unterscheidet hierbei zwei Bauarten: (wysoka odporność obciążeniowa) werden. budownictwie z systemem SKZ HR3.26/A278 posadowienia Grundlage na geschaffen, palach. die Installation körben, an die m lange GEROtherm Erdwärmesonden befestigt m Bei der Eindeckung der GEROtherm durch Substitution des Sandbettes kostengünstiger zu gestalten Zur Anwendung werden Nach der Befestigung Erdwärmekollektoren muss das Sy werden 6

7 3.4 Dane techniczne systemów GEROtherm Bei Rammpfählen ist die GEROtherm Systemy Erdwärmesonde GEROtherm bereits są im systemami Werk verlegt wytworzonymi und mit Beton w pełni eingegossen z wysokiej worden. jakości Die polietylenu Rammpfähle PE 100 werden lub PE vollständig 100-RC / Resistance auf die Baustelle geliefert und in den Untergrund eingerammt. Hierbei muss sicher- to Crack / lub PE 100-RT /Resistance to Temperature gestellt werden, /, wykazującego dass die Leitungsanschlüsse zastosowań am Pfahlende w nicht geotermii: beschädigt optymalne własności werden. duża trwałość Energiepfähle sind generell durch ausgewiesene Spezialisten zu berechnen. niski opór hydrauliczny brak korozji, tworzywo 3.4. odporność Technische na zimno Daten i der ciepło GEROtherm odporność na Systeme udary Die GEROtherm Systeme sind Vollkunststoffsysteme aus hochwertigen Polyethy- łatwy do montażu system podzespołów optymalne bezpieczeństwo w odniesieniu len-werkstoffen (PE 100 bzw. PE 100-RC (Resistance do zanieczyszczenia to Crack) oder gruntu PE 100-RT (woda pitna) (Resistance opatentowana to Temperature), stopa sondy; die für polietylen die Geo- thermie-anwendungen stosowany jest jako materiał optimale do produkcji Eigenschaften aufweissen, wie: rur (woda pitna, ogrzewanie, gaz, przemysł itd.) od lange ponad Lebensdauer 60 lat. Wynika z tego wieloletnie doświadczenie ( C; w obróbce DIN 8075) i stosowaniu tego niedriger tworzywa. hydraulischer Stosowane Widerstand polietyleny PE 100, keine PE Korrosionsprobleme, 100-RC lub PE 100-RT da Vollkunststoffrohr pozwalają przewidywać trwałość wg norm ISO, EN kälte- und wärmebeständig i DIN schlagfest na 100 lat, a metody ich łączenia są wypróbowane montagefreundliches i nie potrzebują Baukastensystem materiałów obcych. optimale Sicherheit, bezogen auf Ver schmutzung des Bodens (Trinkwasser) patentierter Sondenfuss (CH Pat , EU Pat ) Emisja CO 2 Seit 60 Jahren wird Polyethylen als Rohrwerkstoff Chodzi tu o im połączenia Versorgungsbereich tym samym (Trink- tworzysichtlich Dodatkowo der próbki Parameter badane Dimensionen, są w ustalonych 100% Prüfung der Erdwärmesonde hinwasserwem, przez Heizung, co unikamy Gas, Industrie, stosowania u.a.) uszczelek eingesetzt. i śrubunków. Daraus Elastyczność resultieren i odporność langjährige na geführt. to, że sondy Bei Abweichungen o niedostatecznej von den jakości fest-nie Erfahrungen in der Herstellung, Verarbeigelegten Grenzwerten der Parameter er- Wandstärke regularnych und odstępach Rohroberflächen czasu. Gwarantuje durch- uderzenia tego tworzywa pozwalają na opuszczają zakładu produkcyjnego. tung und Verwendung dieses Werkstoffes. folgt eine automatische Aussortierung der Die bezproblemowy eingesetzten Polyethylentypen montaż komponentów PE 100, Rohrstücke. PE 100-RT stosowane Somit ist sichergestellt, jest, gdy wymagana dass PE nawet 100-RC w ekstremalnych bzw. PE 100-RT temperaturach. erlauben eine keine jest większa qualitativ wytrzymałość ungenügende temperaturowa Erdwärmesonde sondy, das np. Produktionswerk dla źródeł termalnych verlässt. lub kombi- Lebensdaueraussage Polietylen wykazuje laut w przeciwieństwie gültigen ISO, EN do und innych DIN surowców Normen von optymalny 100 Jahren 20 C, ekologiczny (rys. 5). Silne nasłonecznienie i wysoki uzysk ciepła Zusätzlich nacji instalacji werden geotermalnych Produktionsproben i słonecznych. in DIN Die Verbindungsverfahren, wie festgelegten, regelmässigen Abstand im Stumpfschweissen (HS) und Heizwendelschweissen (HW) sind erprobt und brau- Die w von okresie letnim, wykorzystywany hergestellten GERO-jeschen Jako keine materiał Fremdwerkstoffe. wyjściowy dla Dichtungen wytwarzania therm poprzez Erdwärmesonden kolektory do zaspokojenia und das zapotrze- Ge- Zeitstandsprüfstand geprüft. oder systemów Verschraubungen im GEROtherm Boden können stosowany jest tylko nowy, a nie recyklingowany w zimie. Energia uzyskana z kolektorów samtsystem bowania na haben ciepło die do strenge grzania Erstprüfung pomieszczeń dadurch vermieden werden. Es handelt sowie die halbjährlichen Überwachungsprüfungen gemäss SKZ-Richtlinie HR 3.26 sich somit um werkstoffschlüssige Verbindungen. Die Flexibilität und die Schlagfe- erfolgreich bestanden. Das SKZ bestätigt granulat, po przejściu pozytywnego badania. latem, po obniżeniu poprzez wymiennik, stigkeit Proces produkcji des Werkstoffes jest monitorowany lassen einen w sposób problemlosen ciągły, a wszystkie Einbau produkty der Bauteile są sprawdzane auch bei mungen przez sondy für ein do Rohrsystem, gruntu. Maksymalne das diese Be- tem- in poziomu den Prüf- temperatury und Überwachungsbestim- odprowadzana jest extremen ultradźwiękowo. Temperaturen Sondy zu. są sprawdzane pod dingungen peratury są erfüllt, zdefiniowane eine Betriebsdauer w odpowiednich von Polyethylen weist gegenüber anderen mindestens 100 Jahren. Das kątem wymiarów, grubości ścianki oraz opracowaniach. Rohrwerkstoffen eine optimale Ökobilanz GEROtherm Erdwärmesondensystem besitzt somit eine Lebensdauer von 100 Jah- auf powierzchni (siehe Abbildung i w razie 5). odchyłki od ustalonych parametrów, następuje automatyczne ren W zależności (@ 20 C od Einsatztemperatur; różnych czynników DIN dotyczących Dadurch lokalizacji ist gewährleistet, obiektu można dass wybierać das Als usunięcie Ausgangsmaterial odcinka rury. (Granulat) zur Herstellung von GEROtherm Gesamtsystem 8075). sondy z różnych den materiałów. strengen Poniższa Anforderungen entspricht, und der Kunde lange tabela Erdwärmesondensystemen wird nur Neuware, die erst nach einer erfolgreichen Zeit von der Performance profitieren kann. przedstawia własności materiałów, są to Eingangprüfung verarbeitet wird, und somit kein Kreislaufmaterial verwendet. eine höhere Temperaturbeständigkeit der PE wartości 100-RT uśrednione. kommt zur Anwendung, wenn Während des Extrusionsprozesses werden Erdwärmesonde gefordert ist. Dies kann die relevanten Parameter kontinuierlich der Fall bei heissen Thermalquellen oder überwacht. Mittels einer Ultraschallmesstechnik wird in jeder Extrusionslinie eine thermie-anlagen sein. Im Sommer werden einer Kombination von Solar- und Geo- hierbei das hohe Solarstrahlungsangebot und damit die hohe Wärmegewinnung der Kollektoren mit dem zeitlich versetzten Wärmebedarf der Raumheizung im Winter ausgeglichen. Die gewonnene Energie produkcja komponentów der Kollektoren wird nach Reduktion des produkcja rur transport Temperaturniveaus über einen Wärmetauscher über die Erdwärmesonde dem Bo- utylizacja den im Sommer zugeführt. Bei der Definition der maximalen Temperaturen sind die einschlägigen Regelwerke zu beachten. Rys. 5: Zsumowane emisje gazów cieplarnianych przy produkcji, transporcie i utylizacji różnych tworzyw (źródło: Georg Fischer GmbH) Je nach den vorliegenden, unterschiedlichen Standortfaktoren des Objektes können Erdwärmesonden aus verschiedenen Werkstoffen ausgewählt werden. Die folgende Matrix gibt einen Überblick über die verschiedenen Werkstoffeigenschaften Hierbei handelt es sich um 6 7

8 Tabelle: Tab.: Orientacyjne Werkstoffeigenschaften właściwości GEROtherm tworzyw sond Erdwärmesonden GEROtherm Właściwości Eigenschaften Norma PE 100 PE 100-RC PE 100-RT Fizyczne Physikalisch Gęstość Dichte ISO g/cm g/cm g/cm 3 Porowatość Rohrrauigkeit wg nach Prandtl-Colebrook 0.01 mm 0.01 mm 0.01 mm Przepuszczalność Sauerstoffdurchlässigkeit tlenu DIN 4726 <0.1 g/m 3 xd Promień Minimaler gięcia Biegeradius für dla Rohre przy 0 C0 C 50 x dn 50 x dn 50 x dn Promień Minimaler gięcia Biegeradius für dla Rohre przy 10 C C 35 x dn 35 x dn 35 x dn Promień Minimaler gięcia Biegeradius für dla Rohre przy 20 C C 20 x dn 20 x dn 20 x dn Mechaniczne Mechanisch Naprężenie Zug-E-Modul (23 C, v v=1mm/min, = 1 / min) secant) ISO 527-1, MPa 900MPa 850MPa Naprężenia Streckspannung liniowe (23 C, v v=50mm/min) = / min) ISO 527-1, -2 23MPa 23MPa 22MPa Rozciągliwość Zugdehnung (23 C, v v=50mm/min) = / min) ISO 527-1, -2 9% 9% 8% Próba FNCT na (4.0MPa, rozciąganie 2% Arkopal N ( , MPa, 80 C) 2% Arkopal N 100, 80 C) ISO >/=1000h >/=8760h >/=350h* Przerwanie Bruchdehnung przy rozciąganiu EN 638 >/= 350% >/= 350% >/= 760% Einsetzbare Verbindungstechnologien Możliwe technologie łączenia Wsp. Mittlerer średniego thermischer wydłużenia Längenausdehnungskoeffizient termicznego DIN DIN HS, HW, HM, HS, HW, HM, HS, HW, HM, zaciskanie Pressen/Klemmen / klem. zaciskanie Pressen/Klemmen / klem. zaciskanie Pressen/Klemmen / klem. 1.8x10-4 K x10-4 K x10-4 K -1 Nacisk Einfluss Siła Schlagzähigkeit nacisku ISO 179 brak kein pęknięcia Bruch brak kein pęknięcia Bruch brak kein pęknięcia Bruch Twardość Härte Twardość Shorehärte wg (Shore Shore a D (3 sek)) ISO Termiczne Thermisch Max. max. temperatura Betriebstemperatur pracy + 40 C + 40 C C Min. temperatura Betriebstemperatur pracy 20 C 20 C 20 C Przewodność Wärmeleitfähigkeit cieplna DIN W/mk 0.42 W/mk 0.41 W/mk Magazynowanie Lagerung Max. czas empfohlene magazynowania Lagerzeit od nach daty Produktionsdatum produkcji 5 lat** a** 5 lat** a** 5 a** lat** Odporność UV-Stabilisierung na tak** Ja** tak** Ja** tak** Ja** * Wyniki badań dla nowych tworzyw nie są jeszcze znane *** Prüfergebnisse Odporność UV mit dla neueren rur czarnych Werkstoffqualitäten PE zapewniona ausstehend przez dodatek sadzy. Jedyny producent, firma LyondellBasell (Höchst AG) **Die opublikowała UV-Beständigkeit badania wird czarnej bei rury schwarzen z hostalenu PE-Rohren polietylenu über den Zusatz dużej von gęstości Russ sichergestellt. (HDPE), leżącej Als 18 einziger lat na Hersteller otwartej hat przestrzeni die Fa. Lyon- we Frankfurcie i nie zmierzono zauważalnego, wywołanego czasem pogorszenia parametrów ciśnieniowych. Stosowane przez firmę AG surowce są utrwalane w podobny sposób, z czego wynika, że 5 letni czas przechowywania rur w naszej szerokości geograficznej nie wpływa na ich jakość. 8

9 Die Daten sind Richtwerte und können 3.5. Odporność chemiczna in Abhängigkeit von den Verarbeitungsverfahren GEROtherm variieren. Im wykonane Regelfall Sondy z PE handelt 100, PE es 100-RC sich um i PE Durchschnittswerte 100-RT są odporne na typowe von Messungen, nośniki ciepła. die an Rodzaje mehreren mediów Probekörpern durchgeführt wurden. Die podane są w tabeli. aufgelisteten technischen Kennwerte sind Niskie lediglich temperatury eine Planungshilfe. pogarszają Insbesondere sprawność stellen całej sie instalacji. keine zugesicherten Eigenschaften dar. 4. Planowanie systemów sond GEROtherm 3.5. Chemische Beständigkeit Die GEROtherm Erdwärmesondensystem Podczas projektowania aus PE 100, systemu PE 100-RC sond und PE należy 100-RT stworzyć sind gegenüber ogólną koncepcję den gängigen Wärmeträgermedien energetyczną obiektu. beständig. Uwzględnić Folgende Wärmeträgermedien können eingesetzt werden. trzeba wszystkie współzależne elementy systemu (dolne źródło, pompę Tiefe ciepła Temperaturen i obiegi grzewcze). verschlechtern den Wirkungsgrad der Gesamtanlage. Im Podczas Frostbereich projektowania kann die systemu Lebensdauer sond należy der Hinterfüllung beeinträchtig werden. stworzyć ogólną koncepcję energetyczną obiektu. Uwzględnić trzeba wszystkie współzależne 4. Planung elementy von GEROtherm systemu (dolne źródło, pompę Erdwärmesondensystemen ciepła i obiegi grzewcze). Planowanie instalacji geotermalnej musi m Vor der Auslegung von Erdwärmesondensystemen ist im ersten Schritt ein odbywać się we współpracy ze zleceniodawcą Gesamtenergiekonzept i projektantem. Należy für das uzgodnić Objekt następujące zu erstellen. punkty: Hierbei sind alle Systemschnittstellen (Kreisläufe von Wärmequelle, Wärmepumpe und Heizung) zu geologia podłoża berücksichtigen. liczba odwiertów Die metoda Planung wiercenia von Geothermie-Anlagen (suche / wypłukiwanie) muss in głębokość Zusammenarbeit odwiertów mit dem Auftraggeber/ Projektverantwortlichen średnica odwiertów erfolgen. Folgende Punkte sind hierbei zu bestimmen: umiejscowienie odwiertów Geologie des Untergrundes strata Anzahl ciśnienia der Bohrlöcher systemu typy Art des zastosowanych zu wählenden sond Bohrverfahrens (Trockenbohr-/Spülbohrverfahren) Tiefe der Bohrlöcher Przed rozpoczęciem odwiertów należy Durchmesser der Bohrlöcher uzyskać wymagane zezwolenia Lage der Bohrlöcher Druckverlust z właściwego des Systems urzędu. Vorgabe der Dimension der Erdwärmesonden Abstimmung der Lage der Energiespeicher/Kühlfelder Tab.: Tabelle: Właściwości Geeignete nośników Wärmeträgermedien ciepła in Anlehnung an SIA 384/6:2010, SN /6, Ausgabe 2010 Wärmeträgermedium Medium Dichte 0 C przy 0 C Frostschutz Zamarzanie Ethylenglykol 20% 1040 kg/m C Ethylenglykol 20% 15 C C 1037 kg/m C Ethylenglykol 25% 1050 kg/m C Ethylenglykol 25% 15 C C 1042 kg/m C Ethylenglykol 30% 1059 kg/m C Ethylenglykol 33% 1065 kg/m C Propylenglykol 25% 1033 kg/m C Propylenglykol 30% 1039 kg/m C Propylenglykol 35% 1044 kg/m C Wasser Woda 5 C 1000 kg/m C Wasser Woda 15 C 1000 kg/m C Ethanol 20% 969 kg/m C Ethanol 25% kg/m C Ethanol 30% 954 kg/m C 4.1. Podstawy projektowania dla chłodzenia zaplanować sondy ben, da Erdwärmesondenanlagen in Der Abstand zwischen zwei Erdwärmesonden muss mindestens 5 m (bei einer Zalecenia ogólne o maksymalnej głębokości wynoszącej der Regel genehmigungspflichtig sind. Tiefe 150 bis m 50 m) bzw. 6 m (ab einer Tiefe 4.1. Planungsgrundlagen Obok zaleceń projektowych VDI >50 odstęp m) betragen; między dwiema der Mindestabstand sondami musi Allgemeine 4640 karta 2, Planungshinweise wrzesień 2001 oraz SIA zu wynosić Gebäuden min sollte 5 m 2 przy m betragen głębokości do Der Abstand vom Nachbarschaftsgrundstück sollte mind. 5 m betragen 384/6: 2010 (SN /6) należy 50 m lub 6 m powyżej; minimalny odstęp m Neben den Planungshinweisen in der uwzględnić poniższe wymagania: od budynku wynosi 2 m VDI 4640 Blatt 2, September 2001, Die Sole-Geschwindigkeit in der Erdwärmesonde odstęp od sollte sąsiedniej wenn möglich działki min. im 5 Be- m bzw. SIA 384/6: 2010 (SN /6) wykonywanie sind folgende Punkte odwiertów bei der wymaga Planung na reich prędkość von solanki m/s w liegen; sondzie d.h. powinna immer ogół eines odpowiedniego Erdwärmesondensystems pozwolenia zu berücksichtigen: Geologische Gutachten sind einzuho- im mieścić turbulenten się w Bereich zakresie 0,3 0,7 m / s terminy wierceń powinny być przekazane zadbać o ocenę geologiczną, gdyż Erdwärmesonden sind im allgemeinen len, da mit der Geologie auch die physikalischen Gesteinseigenschaften und Ausführungstermine optymalną sprawność der instalacji Bohrungen osiąga sind się damit możemy die z spezifische niego uzyskać Entzugsleistung do właściwego urzędu od geologii podłoża zależy moc, jaką genehmigungspflichtig den przy zuständigen niskotemperaturowych Behörden mitzuteilen systemach an uwzględnić einem bestimmten miejscowe Standort warunki variieretyczne klima- Ein grzewczych optimaler Wirkungsgrad der Anlage wird durch niedrige Vorlauftemperaturen erreicht scheidenden Einfluss auf die Entzugs- Das Klima am Standort übt einen ent- z reguły, dla domu jednorodzinnego nie stosować do osuszania budynków wystarczająca jest sonda m bez poszczególne obiegi systemu należy In der Regel kann ein Einfamilienhaus und Eintragsleistung von Erdwärmesonden zrównoważyć aus und ist hydraulicznie somit in der Planung na rozdziela- zu (EFH) konieczności mit einer stosowania GEROtherm dodatkowego Erdwärmesonde urządzenia von grzewczego m ohne Zusatzheizung aby określić (monovalent) obszar versorgt zajmowany werden przez Erdwärmesondensysteme odcinające dürfen nicht berücksichtigen czach i wyposażyć w odpowiednie zawory Der gesamte Wärme- und Kältebedarf zur Bauaustrocknung eingesetzt werden dolne źródło, należy uwzględnić całkowite uwzględnić wzajemne oddziaływanie sond des Objektes ist für die Dimensionierung Die einzelnen Kreisläufe des Erdwärmesondensystems sind hydraulisch ab- Gewährleistung uwzględnić optymalny einer optimalen rozkład ciepła Abzugleichen temperatury (entsprechende Regulierar- zapotrzebowanie ciepła i zimna obiektu wybrany nośnik ciepła musi pasować do eines Sondenfeldes zu berücksichtigen stimmung wewnątrz des budynku Energieflusses innerhalb maturen średnia minimalna sind am temperatura Verteiler/Sammler nośnika ciepła 1,5 C (np. wlot sondy ciepła 3 C, wylot 0 C) nie powinna być niższa w czasie eksploatacji 9

10 Wymiarowanie sond GEROtherm Należy uwzględnić średnią tempe- Das ausgewählte Wärmeträgermedium raturę haben solanki grundwasserführende na wejściu i wyjściu Erdschichten eine höhere Entzugsleistung Wymiarowanie muss für systemów die ausgewählten sond ma być Temperaturen przez geeignet dopuszczone sein biuro von bis zu 80 W/m. sondy. wykonywane inżynierskie Eine / mittlere projektowe. minimale W projekcie Wärmeträgertemperatur von 1,5 C (z.b. Eintritt in Erdwärmesonden ist m Bei Anlagen mit drei oder mehreren Minimalna temperatura GEROtherm solanki po 50 latach należy przestrzegać odpowiednich norm die Erdwärmesonde 3 C, Austritt 0 C) eksploatacji, aufgrund powinna der gegenseitigen nie być niższa Beeinflussung wejście eine sondy geringere 3 C, wyjście Entzugsleistung 0 C). od i zaleceń darf oraz während informacji des geologicznych. gesamten Betriebes 1.5 C (np. Pierwszym nicht punktem unterschritten odniesienia werden dla oszacowania systemu sond może być dla małych Dobór densystemen rozdzielacza in Bergregionen. SAVE zu wählen, ebenso bei Erdwärmeson- obiektów (dom Dimensionierung jednorodzinny) nomogram von m Komplexe Anlagen sind detailliert von GEROtherm Erdwärmesonden einem Planungsbüro zu dimensionieren, GEROtherm und es wird firmy die Durchführung VDI Odczyt należy zawsze sprawdzić Die Dimensionierung von Erdwärmesondensystemen SIA 384/6:2010 hat durch opisuje ein szczegó- zugelassenes są zwymiarowane eines Thermal w sposób Response zapewniający Tests (TRT) zur Rozdzielacze rachunkowo. łowo obliczanie Ingenieur-/Planungsbüro i urządzanie instalacji zu erfolgen. sond. Bei minimalne Auslegung opory przepływu der Gesamtanlage (~15mbar). empfohlen. Instalację der sond Planung GEROtherm sind die entsprechenden można zbadać gültigen Normen und Richtlinien sowie die m Massgebend für die Auslegung ist die. rachunkowo przy uwzględnieniu zapotrzebowania na ciepło i istniejących warunków vorhandene Geologie zu berücksichtigen. gemittelte Soletemperatur beim Ein- Als erster Anhaltspunkt bei kleinen Objekten (EFH) podłoża kann jak auch w das następują- Nomogramm Für do den rozdzielacza Wärmeentzug możliwie gilt eine równymi minimale Sondy und Austritt powinny der być Erdwärmesonde. podłączone geologicznych cym przykładzie. der VDI 4640 Moc zur pobierana Grobabschätzung sondy der Soletemperatur odcinkami rur, co nach pozwala 50 Betriebsjahren uniknąć GEROtherm Auslegung odpowiada des Erdwärmesondensystems mocy zimna wybranej pompy ciepła. Moc cieplna pompy von 1.5 C (z.b. Eintritt in die Erdwärmesonde 3 C, Austritt 0 C). stosowania drogiej armatury regulacyjnej. verwendet werden. Die Ablesung ist aber immer rechnerisch zu überprüfen. Die SIA musi odpowiadać 384/6:2010 zapotrzebowaniu beschreibt detailliert budynku die Berechnung und Auslegung von Erdwärme- Sammler Auslegung SAVE Verteiler/ na ciepło. Sondą 150 sondenanlagen. m GEROtherm można pokryć Die Dla GEROtherm dużych instalacji, Verteiler/Sammler aby uniknąć von zapotrzebowanie Rechnerisch domu kann jednorodzinnego man die GEROtherm sind entsprechend gross stosowania regulatorów przepływu, Sondenlänge unter Berücksichtigung der dimensioniert und verursachen dadurch włącznie z CWU. zaleca się zainstalować jedą lub kilka Wärmebedarfsermittlung und den vorhandenen geologischen Bodenverhältnissen mbar). studzienek zbiorczych, umieszczo- nur minimale Durchflusswiderstände (~15 wie Suchy in dem grunt folgenden ma małą Beispiel wydajność überschlägig cieplną ermittelt (< 30W/m), werden. a warstwy Die Entzugsleistung ziemi Die Erdwärmesonden sollen mit mögnych centralnie w polu kolektora. der GEROtherm Erdwärmesonde entspricht der Kälteleistung der ausgewählten Jeżeli jednak bis konieczne zum Verteiler/Sammler będzie zastosowanie angeschloslichst gleich langem Vor- und Rücklauf o dużej ilości wody gruntowej - wyższą (do 80W/m). Wärmepumpe. Die Heizleistung der Wärmepumpe muss dem Wärmeleistungsbe- Mengenregulierarmaturen vermieden regulacji przepływów, sen werden. polecamy Es können sprawdzone zawory równoważące SETTER. Są one dadurch teure darf W instalacjach des Gebäudes z trzema entsprechen. i więcej werden. Ein unterschiedlicher Volumenstrom von bis zu +/ 15% ist zulässig. Mit sondami einer GEROtherm, 150 m GEROtherm ze względu dostępne w zakresach regulacji l/min. Erdwärmesonde kann der gesamte Wärmebedarf na. Bei Grossanlagen empfiehlt es sich, einen oder mehrere że podczas Verteilerschächte równowa- in ich wzajemne oddziaływanie należy des Einfamilienhauses inkl. der Warmwassererzeugung uwzględnić mniejszy abgedeckt uzysk werden. ciepła, żenia oporów der Mitte przepływów, des Erdwärmesondenfeldes powstają duże Należy uwzględnić, podobnie w rejonach górskich. straty ciśnienia. zu setzen, um auch hier diese Mengenregulierarmaturen vermeiden zu m Trockener Boden hat eine geringere Entzugsleistung (< 30 W/m), hingegen können. Przykład: domek jednorodzinny, nowy, powierzchnia ok. 200 m 2 Beispiel: Einfamilienhaus, Neubau, Wohnfläche ca. 200 m Zapotrzebowanie ciepła: 13.0 kw 2 Wärmebedarf: 13.0 kw Sprawność pompy ciepła COP: 4.0 przy BO-W35 COP Wärmepumpe: 4.0 bei BO-W35 (COP=Coefficient of Performance = sprawność) (COP=Coefficient of Performance = Wirkungsgrad) Moc grzewcza pompy ciepła: 13.0 kw Kälteleistung der Wärmepumpe: 9.7 kw Wydajność dolnego źródła: 50 W/m Entzugsleistung Boden: 50 W/m (zależy od lokalnych relacji geologicznych!) (ist abhängig von den vorhandenen geologischen Bodenverhältnissen!) Moc grzewcza - Moc grzewcza 13,0 kw - 13,0 kw COP Długość sondy GEROtherm = = 4 = 195 m Wydajność gruntu 0,05 kw Obwody kolektorów poziomych Sind diese i pionowych nicht vermeidbar, muszą być wzajemnie empfehlen wir die oddzielone. bewährten Dzięki Abgleichventile temu uzyskujemy możliwość sind für bezproblemowego Messbereiche von SET- TER. Diese odpowietrzania l/min lieferbar. Zu systemu beachten przy ist aber, uruchamianiu dass bei grossen Unterschieden i serwisowaniu. im Durchflusswiderstand grosse Druckverluste durch das Abgleichen entstehen können. Rozdzielacze GEROtherm wykonane z PE m 100, Einzelne jako system Kreise bei modułowy, Erdreichkollektoren dostępne są w różnych und bei Erdwärmesonden wielkościach dla podłączenia müssen einzeln o różnych absperrbar średnicach sein. Das zewnętrznych problemlose sond Ø25, Entlüften Ø32, Ø40 i des Ø50 Systems mm bei der Inbetriebnahme und möglicher Servicearbeiten sind dadurch jederzeit möglich. Dobór rozdzielacza GEROtherm Rozdzielacze powinny Die GEROtherm być dobrane w oparciu Verteiler/Sammler (Voro und wymagany Rücklauf) przez aus pompę PE 100 ciepła erfüllen przepływ die gestellten m³/h). Anforderungen; Jako kryterium sie doboru sind als może Bauka- też (w służyć stensystem całkowita aufgebaut. długość sond Die (rys. einzelnen 6): Grössen sind für den Anschluss von Erdwärmesonden, Erdreichkollektoren oder do ok. 300m: Typ 97/97L do Energiepfähle ok m: verfügbar. Typ 125 Erdwärmesondenrohre ok mit m: Aussendurchmessern Typ 180 von do Większe Ø25, Ø32, wydajności Ø40 und można Ø50 mm osiągnąć können przez angeschlossen równoległe łączenie werden. rozdzielaczy SAVE Auswahl der geeigneten GEROtherm 97 L SAVE 97/SAVE Verteiler/Sammler für przepływ Erdwärmesonden do 5,4 m³/h moc Die Verteiler/Sammler pompy ciepła do sollten 16 kwaufgrund der 2 benötigten do 8 przyłączy Durchflussmenge der Wärmepumpe (Volumenstrom in m³/h) przyłącza dla DE 25, 32, 40 ermittelt werden. Als Auswahlkriterium standardowo kann auch die dostępne kumulierte Sondenlänge verwendet werden (Abb. 6): SAVE bis 125 ca. 300 m: Typ 97/97L - przepływ bis ca do 16,2 m: m³/h Typ 125 bis ca m: Typ moc pompy do 70 kw Grössere Leistungen können durch Parallelschaltung modułowa der SAVE Verteiler/Sammler - budowa - przyłącza erreicht werden. dla DE 32, 40, 50 - na zamówienie SAVE 97/SAVE 97L Durchflussmenge bis 5.4 m³/h Wärmepumpenleistung bis 16 kw 2 bis 8 Anschlüsse Anschlüsse für DE 25, 32, 40 Lagerartikel SAVE 125 Durchflussmenge bis 16.2 m³/h Wärmepumpenleistung bis 70 kw Modularer Aufbau 10

11 GEROtherm Erdwärmesonden immer auf der werkseitig vorhandenen Palette transportować lagern und transportieren i przechowywać na palecie fabrycznej Stretch-Folie der GEROtherm Erdwärmesonde während Transport/Lagerung folię zabezpieczającą usuwać bezpośrednio nicht entfernen; die Folie darf erst kurz vor dem przed Einbau montażem; der Sonden przed entfernt usunięciem werden. Vor dem na Entfernen ewentualne ist die uszkodzenia! Folie auf skontrolować fabrycznie Beschädigungen dospawana visuell zu kontrollieren! stopa sondy GEROtherm Der werkseitig z certyfikatem angeschweisste jest chroniona GEROtherm Sondenfuss mit Werkszeugnis plastikową torbą ist zusätzlich mit einer Kunststofftasche na vor Beschädigungen budowie sondy geschützt przechowywać w GEROtherm miejscu zabezpieczonym Erdwärmesonden sind sondy auf der z Baustelle PE 100-RT an chronić einem przed geschützten słońcem; Ort zu lagern z PE 100 i PE 100-RC można magazynować Erdwärmesonden aus PE 100-RT sind na słońcu lichtgeschützt zu lagern, Sonden aus PE zalecany 100 und maksymalny PE 100-RC können czas magazynowania Sonnenlicht sond gelagert GEROtherm werden wykonanych auch im Długość sondy z Die PE-100 empfohlene i PE 100-RC max. wynosi Lagerungszeit do 5 lat od von GEROtherm Erdwärmesonden Rys. 6: Diagram dla rozdzielaczy SAVE daty produkcji Abb. 6: Auslegungsdiagramm SAVE Verteiler/Sammler aus PE-100 und PE 100-RC beträgt 5 Jahre nach Produktionsdatum SAVE 180 wärmesondenanlagen. Firmy wiertnicze posiadające Bohrfirmen, świadectwo welche 5.3. Zanurzanie sond GEROtherm SAVE Durchflussmenge 180 bis 35 m³/h Träger jakości des gwarantują: Gütesiegels sind, garantieren 5.3. Abteufen von GEROtherm przepływ Wärmepumpenleistung do 35 m³/h bis 150 kw einen hohen Kundennutzen und optimale Beratung der Bauherrschaft Erdwärmesonden Przy zanurzaniu sond GEROtherm Anschlüsse für DE 32, 40, 50 moc pompy ciepła do 150 kw znaczne korzyści dla klienta i optymalne należy przestrzegać następujących Kundespezifische Anfertigung eine umweltschonende Erstellung der m Beim Abteufen von GEROtherm przyłącza DE 32, 40, 50 Anlage doradztwo dla inwestora Erdwär zasad: me sonden sind folgende na zamówienie dass wykonanie die Bohrungen instalacji nach z zachowaniem dem neusten Punkte zu beachten: 5. Installation von GEROtherm 5. Stand der Technik abgeteuft werden Die Erstellung der Erdwärmesonden Erdwärmesondensystemen Instalacja systemów sond GEROtherm przepisów ochrony środowiska prace powierzać firmom certyfikowanym den Einsatz von technisch hochwertigem Sondenmaterial zierte Bohrfirma ausgeführt werden sollte ausschliesslich durch eine zertifi- wykonanie odwiertów wg najnowszych zapewnić dojazd dla maszyny wiertniczej 5.1. Ogólne Allgemeine reguły Installationsregeln instalacji technologii eine grösstmögliche Sicherheit auf der używać Die Zufahrt właściwych zur Bohrstelle dla podłoża mit dem maszyn Odwierty pod sondy muszą być Bohrgerät ist sicherzustellen m Erdwärmesondenbohrungen müssen Baustelle stosowanie jakościowo i technicznie wiertniczych wykonane zgodnie z odpowiednimi generell entsprechend dem Stand der dobrych materiałów przed Es dürfen zanurzeniem Bohrgeräte/-maschinen sondy skontrolować przepisami, przez uprawnione firmy Technik ausgeführt werden. Hiefür 5.2. bezpieczeństwo Transport/Lagerung budowy von wzrokowo eingesetzt werden, uszkodzenia die für den vorhandenen Baugrund geeignet sind sind wiertnicze. im Bereich Użytkownik Geothermie ma die wówczas VDI- GEROtherm Erdwärmesonden und 5.2. Transport / magazynowanie sond do zanurzenia sondy używać zwijarki Richtlinie gwarancję 4640 «Thermische wysokiego Nutzung poziomu Komponenten Vor dem Abteufen der Erdwärmesonde i komponentów GEROtherm des jakości Untergrundes», konfiguracji Ausgabe i użytkowania September Die aktive Lagerbewirtschaftung bei gospodarka sowie bei unseren magazynowa Partnerun- firmy uniknięcia mechanische uszkodzenia Beschädigungen mechanicznego durchzu- zanurzać ist eine optische z najwyższą Prüfung ostrożnością auf mögliche dla systemu. 2001, sowie die neue SIA Aktywna 384/6:2010 «Erdwärmesonden» zu ternehmen erlauben oraz jej die partnerów geforderte zapewnia Lieferbereitschaft und Flexibilität. Für den Zum Abteufen der Erdwärmesonde ist nie führen montować sondy uszkodzonej nennen. W VDI wskazuje się, że firmy wiertnicze dobrą dostępność towarów. Na czas transportu Erdwärmesonden i magazynowania mit sondy einer są zabezpieczone przyspawana i sprawdzona; spawanie stopa sondy GEROtherm jest fabrycznie Transport und die Lagerung werden die ein Haspel zu verwenden muszą In der VDI być wird cetyfikowane ausgeführt, wg dass DVGW das W120. ausführende Bohrunternehmen DVGW gwarantuje nach późniejszemu DVGW folią geschützt. stretch. stopy ser Sorgfalt na budowie abzuteufen, nie jest dozwolone um mecha- Stretch-Folie Erdwärmesonden sind generell mit gros- Certyfikacja W120 zertifiziert sein muss. Die DVGW- nische Beschädigungen zu vermeiden użytkownikowi instalacji odpowiednią jakość Podczas transportu i magazynowania sond GEROtherm należy Zertifizierung gewährt dem späteren Anlagenbetreiber m Folgende Regeln sind beim Transport Beschädigte Erdwärmesonden dürfen i prawidłowy ein przebieg Höchstmass inwestycji. an Qualität Firmy und der Lagerung von GEROtherm nicht verbaut werden (z.b. Transport-/ wiertnicze und garantiert posiadające einen ordnungsgemässen świadectwo jakości przestrzegać następujących zasad: Erdwärmesonden zu beachten: Lagerschaden) gwarantują Ablauf der Massnahmen. dobrą jakość Bohrunterneh- wykonawstwa transportować Die GEROtherm i magazynować Erdwärmesonden z ostrożnością; sondy uszkodzonej nie sind Der Sondenfuss der GEROtherm Erd- i użytkowania instalacji. montować Ilość sond 11

12 1 Uniwersalne przyłącze 2 Odpowietrznik 1 Universalanschlussstück 3 Przepust ścienny 2 Entlüfterstück 4 Rozdzielacz SAVE z zaworami kulowymi 3 Mauerdurchführung 54 SAVE Kolektor Verteiler SAVE mit z zaworem Kugelhähnen równoważącym 65 SAVE Rura Sammler w kształcie mit YAbgleichsventilen 76 Hosenstück Sonda GEROtherm 87 GEROtherm Stopa sondy Erdwärmesonde 98 Umlenkung-Sondenfuss Obciążenie sondy 9 Gewicht für Erdwärmesonden 10 Pompa obiegowa solanki 10 Sole-Umwälzpumpe 11 Pompa ciepła 11 Wärmepumpe Sicherheitsventil Zawór bezpieczeństwa Manometer Manometr 14 Expansionsgefäss Naczynie przeponowe Füll-/Entleerhahn Zawór napełniania / opróżniania Rys. Abb. 7: 7: Przegląd Installationsübersicht instalacji z rozdzielaczami GEROtherm SAVE GEROtherm Verteiler/Sammler SAVE sondy Abteufen zanurzać der GEROtherm zawsze z obciążeniem Erdwärmesonde kg immer lub 24 mit kggewicht (12.5 kg oder kg) maksymalne obciążenie 100 kg może być Maximal darf ein Gesamtgewicht von użyte 100 kg do pro zanurzenia Umlenkung pojedynczej zum Abteufen sondy podczas der Erdwärmesonde zanurzania angehängt nie narażać werden sondy na Beim naprężenia Abteufen darf die Erdwärmesonde monitorować keinen hohen dynamische ciśnienie, w Kräften szczególności różnicę ciśnień: wewnętrznego i ze- ausgesetzt werden Beim Einbau der Erdwärmesonde sind wnętrznego, die Druckverhältnisse która nie może zu beachten przekroczyć 21 speziell barów der dla ciśnienia Differenzdruck wewnątrz (Innerer sondy w Überdruck/Äusserer stosunku do ciśnienia Druck). zewnętrznego, Der Differenzdruck darf während der Installation i 8 barów na zewnątrz sondy w stosunku und dem Verpressvorgang nicht über 21 do ciśnienia w jej wnętrzu bar innerer Überdruck (innen nach aussen) w respektive odwiercie 8 bar pojawi äusserer się woda Überdruck lub gaz jeśli pod (aussen ciśnieniem, nach innen) do liegen! uszczelnienia użyć fabrycznego Verwendung des uszczelniacza GEOthight GEOtight Gewebepackers für Erdwärmesonden zum Abdichten wenn Na stronie: Grundwasser, gespanntes Wasser oder Gas bei der Bohrung można, auftritt po podaniu numeru seryjnego, wydrukować certyfikat uszczelniacza GEOtight. Im Internet kann unter: zusätzlich durch Eingabe der dla Seriennummer suchych odwiertów des GEOtight zaleca się Gewebepackers w 1/3 wodą ein przed Einbauzertifikat opuszczaniem erstellt sondy; wypełnić je und ausgedruckt werden jeżeli sonda jest już na miejscu, należy wypełnić go wodą, a sondę zabezpieczyć przed jej wypłynięciem füllte Sonde abgeteuft wird. Steht die Prüfverfahren Metoda sprawdzania nach dem po Abteufen (Druckprüfung/Durchflussprüfung (badanie ciśnienia / przepływu) zanurzeniu Sonde wystające an, z sollte odwiertu diese rury dann sondy mit zabezpieczyć przed uszkodzeniem mechanicznym Wasser gefüllt werden. Die Erdwärmesonde ist analog SIA 384/6:2010) zu sichern, um ein Aufschwimmen der Sonde do momentu während podłączenia der Injektion do zu verhindernlacza SAVE sondy zamknąć zatyczkami wärmesonden muje trzy sind badania, analog których der wyniki SIA rozdzie- Kontrola zainstalowanej sondy obej- m Die Prüfungen der eingebauten Erd- Herausstehende i zabezpieczyć taśmą Rohrstücke der abgeteufte odstęp Erdwärmesonden między dwiema vor sondami Beschädi- musi Die Abnahmeprüfung odbioru: beinhaltet drei 384/6 muszą (Ausgabe być 2010) wpisane durchzuführen. do protokołu gungen auf der Baustelle schützen Prüfungen, wobei alle Messergebnisse wynosić co najmniej 5 m przy ich głębokości do SAVE 50 m Verteiler/Sammler lub 6 m od głębokości mit Kappen powyżej być w pełni przepłukany płukanie: każdy obwód sondy musi raz Erdwärmesonden bis zum Anschluss an schriftlich in einem Abnahmeprotokoll den festzuhalten sind: dicht 50 m; verschliessen minimalny odstęp und Kappen od budynku mit Klebeband chronologicznie sichern protokołować prace muss pływie einmal mierzy vollständig się różnicę gespült ciśnień seinwlotu i 2 m Spülen: badanie Jeder przepływu: Erdwärmesondenkreis przy stałym prze- Der Abstand zwischen zwei Erdwärmesonden muss mindestens 5 m (bei einer Durchflussrate wird die Druckdifferenz Durchflussprüfung: Bei konstanter wiertnicze (patrz załącznik w dodatku) wylotu i porównuje z wartością teoretyczną brudną wodę pochodzącą z wierceń normy; odchyłka obu wartości nie może Tiefe bis 50 m) bzw. 6 m (ab einer Tiefe zwischen Vorlauf und Rücklauf gemessen >50 usuwać m) betragen; zgodnie z der przepisami Mindestabstand przekraczać und mit dem +/ 15% in der SIA Norm gegebenen badanie theoretischen szczelności: badanie Wert verglichen. bezpośrednio zu rurę Gebäuden wypełniającą sollte 2 m zamocować betragen do Chronologisches stopy sondy i wprowadzić Protokollieren razem der Die po Abweichung wypełnieniu der sondy beiden Werte darf Bohrarbeiten durch den Geräteführer +/ 15% nicht überschreiten do odwiertu (siehe Muster Bohrprotokoll im Anhang) Dichtigkeitsprüfung: Dies Prüfung muss Das prace anfallende wykonywać Bohrabwasser ostrożnie, aby ist nie uszkodzić sondy; den unikać geltenden skręcenia Vorschriften się sondy. log SN EN 805 erfolgen entsprechend unmittelbar nach dem Hinterfüllen ana- zu entsorgen Die Verrohrung ist vorsichtig ohne eine Beschädigung der Erdwärmesonde zu entfernen Ein Verdrehen der Erdwärmesonde ist zu vermeiden 12

13 Badanie szczelności wg normy Wykonanie badania: Wynik testu jest pozytywny, gdy: SIA Dichtigkeitsprüfung 384/6 gemäss SIA 384/6 der Kopfdruck den Mindestdruck von Nach weiteren 10 Min 3. und letzte Upewnij się, że wyżej wymienione warunki spadek ciśnienia z pomiaru (Ausgabe: 2010) 7,5 bar aufweist und auf der ganzen Druckmessung wstępne Länge der zostały Druck spełnione. von 21 bar nicht überschritten pozostaw wird. sondy w stanie bezciśnieniowym Der Drucktest względem ist bestanden, pomiaru wenn 1. bei 3 wynosi mniej niż 0,1 bara Muszą być spełnione następujące warunki: Für die Prüfung sind folgende Voraussetzungen einzuhalten: na czas 1 godz. der 3. Messung gegenüber der 1. Mes- a) Rury poziome: Durchführung: b) wytwórz ciśnienie pomiarowe ( bar) Materiał: sung ein manometr maximaler z rozdzielczością Druckabfall lepszą von Horizontale stała temperatura Verbindungsleitungen: rur w czasie badania Kontrolle, ob die obengenannten Voraussetzungen erfüllt sind. weniger als 0.1 bar festzustellen ist. c) utrzymaj przez 10 min ciśnienie pomiarowe niż 0,01 bar, zakres odpowiedni dla pomiaru, brak Gleich nasłonecznienia bleibende Temperatur rur der Rohrwand über die Prüfdauer a) d) 1 odczekaj h Ruhezeit 1 der godz., zu messenden aby rury mogły Rohre in się Material: minimum Manometer 12 barów; mit dwa einer zawory; Auflösung odpowietrznik; 0.01 pompa bar, Druckbereich ciśnieniowa; naczynie entspre- 1l; Sondy: Keine direkte Sonneneinstrahlung auf nicht w pełni belastetem rozciągnąć Zustand besser prawidłowe die Rohre wypełnienie masą wypełniającą, która nie stwardniała c) 10 Min Aufrechterhalten des Prüfdruckes 12 bar; 2 Schieber; Entlüftung; Druckpum- b) e) Aufbauen zmierz ciśnienie; des Prüfdruckes jego (10 zmniejszenie bar) chend wszystkie der Prüfung, przyłącza Minimum wykonać na 16 barów. Erdwärmesonden: o 30% względem początkowego jest Rezultaty nanieść do protokołu lub wydrukować jako diagram wg przykładu. w Lückenlose obszarach Hinterfüllung szczelinowych mit i einer przepuszczalnych, gdzie w porozumieniu z od- plastischen oder fliessfähigen Suspension das Rohr vollständig expandieren auf 16 bar auszulegen. d) 1 h Wartezeit, während dieser Zeit kann pe; Messbecher 1 l; Alle Anschlüsse sind akceptowalne z powodu rozszerzenia und Suspension nicht ausgehärtet e) Messung rur; większe des verbleibenden odchyłki można Druckes. przypisać Eine zapowietrzeniu Abnahme von 30% lub nieszczelności gegenüber dem intragen 5.5. Wypełnienie oder als Diagramm odwiertu gemäss unten- Die Resultate sind in ein Protokoll einzupowiednim urzędem wypełnienie nie In Kluftzonen und in permeablen Bereichen, całkowite, wo in Absprache badanie ciśnienia mit den musi zu- Prüfdruck stalacji; powtórz ist wegen badanie der Rohrexpansion od punktu a) stehendem Beispiel auszudrucken. jest być ständigen dopasowane Behörden do okoliczności die Hinterfüllung by nie akzeptabel. Grössere Abweichungen sind obniż gwałtownie ciśnienie o 2 bary Wypełnienie odwiertu ma spełnić trzy uszkodzić nicht komplett sondy; ausgeführt podobnie wurde, dla wypełnień muss auf Lufteinschlüsse oder Leckagen zurückzuführen. przez spuszczenie Die Prüfung wody; ist bei zmierz Punkt ilość a) Das zadania: Hinterfüllen pełne des i trwałe Bohrlochs uszczelnienie, hat grund- sta Hinterfüllen des Bohrloches die Druckprüfung den Gegebenheiten inną substancją angepasst werden, um eine Schädigung wieder spuszczonej zu beginnen. wody i nowe ciśnienie; porównaj Rasche z SIA Druckentlastung 384/6. um 2 bar und dauerhafte Abdichtung, die Standfesätzlicbilność drei i przewodność Aufgaben, cieplną die vollständige (SIA 384/6). ciśnienie der Erdwärmesondenrohre badania tak wybrać, zu że ciśnienie verhindern. rurach Dies przy gilt auch stopie bei w einer czasie Hinterfül- całego durch Ablassen von Wasser. Die abgelasstigkeit, sowie eine hohe Wärmeleitfähig- w f) po 10 min. - 1 pomiar ciśnienia Przy wypełnianiu odwiertu należy badania lung mit wynosi anderen 0,5 Dichten. bara, ciśnienie główne sene Wassermenge und der neue Druckwert ist zu messen. Kontrolle der Wasserkeit zu gewährleisten. (SIA 384/6) po dalszych 10 min. - 2 pomiar przestrzegać poniższych zasad: wykazuje Der Prüfdruck co najmniej ist so zu 7,5 wählen, bara oraz dass na der całej Überdruck in den Rohren am Erdwärmesondenfuss während der gesamten Prü- f) Nach 10 Min 1. Druckmessung w len czasie des Bohrloches wypełniania zu odwiertu beachten: rury sondy menge po dalszych gemäss 10 SIA min. 384/ pomiar m Folgende Regeln sind beim Hinterfül- długości sondy, ciśnienie nie przekracza 21 fung barów mindestens 0,5 bar beträgt und Nach weiteren 10 Min 2. Druckmessung Während muszą być der już Hinterfüllung wypełnione wodą, müssen od die góry Erdwärmesondenrohre bereits vollständig mit Wasser gefüllt, oben druckdicht zaślepione i zaopatrzone w manometr, abgeschlossen aby móc stwierdzić und mit ew. spadek einem Manometer należy versehen obserwować sein, różnicę damit die ciśnień Rohre (we- ciśnienia Ciśnienie nicht wnętrzne zusammengedrückt - zewnętrzne); werden różnica und ta nie ein powinna möglicher być większa Druckabfall od 21 barów festgestellt ciśnienia werden kann. wewnętrznego względem zewnętrznego oraz die Druckverhältnisse większa od 8 barów zu beachten ciśnienia Beim Verpressen der Erdwärmesonden sind zewnętrznego speziell der Differenzdruck względem wewnętrznego (Innerer Überdruck/Äusserer rurę wypełniającą zamocować Druck). Der do Differenzdruck darf während dem Verpress- stopy sondy i wprowadzić razem do odwiertu vorgang nicht über 21 bar innerer Überdruck (innen nach aussen) respektive 8 rury wykonane są na krótkotrwałe (poniżej bar 1 godz.) äusserer maksymalne Überdruck ciśnienie (aussen 34 nach bary innen) przy temperaturze liegen! 20 C, przy wyższych Die temperaturach Injektionsrohre zewnętrznych sind für einen dopuszczalne ciśnienie maksymalne zmniejsza kurzzeitigen (<1h) max. Druck von 34 C ausgelegt (Bei höheren Aussentemperaturen się o 40 50% reduziert sich der zulässige max. Druck um 40 50%!) Füllrohr am Erdwärmesondenfuss befestigen und während des Abteufens der Erdwärmesonde mit in das Bohrloch einbringen Bohrung von unten nach oben mit geeigneter Suspension (Füllmaterial) Czas Rys. 8: Badanie szczelności sondy ver- S

14 Technisches Podręcznik geotermii Handbuch odwiert Die wypełnić Vorgaben od dołu der do Behörden góry odpowiednią bzgl. der jeśli używamy sonsten ist innych eine Entlüftungsvorrichtung rozdzielaczy, poszczególne dno wykopu Herstellung wykonać der Verbindungen tak, aby zapewniało (Schweissverbindung) Hinterfüllung masą wypełniającą sind zu beachten! am höchsten sondy GEROtherm Punkt des wyposażyć Systems vorzusehepersonal (Schweisserbrief gemäss VDS równe ułożenie rur durch ausgebildetes Fach- Vermeiden von Hohlräumen und Lufteinschlüssen Erdwärmeson- oder Schweisserpass gemäss VKR) przestrzegać zaleceń dotyczących wypełniania Die Füllsuspension ist gemäss den Vor- poszczególne den zur elementy Einregulierung systemu und starać Absperrung się wykopie Der należy Rohrgraben zapewnić ist so ich anzulegen, termiczną dass w zawory regulacyjne i odcinające Einzelne GEROtherm przy kilku obwodach ułożonych w jednym unikać powstawania gaben der Hersteller pustych zu przestrzeni erstellen und zu montować mit Ventilen na zewnątrz ausrüsten, budynku wenn (woda kein Ha-separacjkaGerodur SAVE Verteiler/Sammler ver- wszystkie die rury vorgeschriebene łączące powinny Mindestüberde- być równej für die gesamten Verbindungsleitungen stosować verwenden; tylko odpowiednią es darf nur masę eine wypełniającą, którą przygotować wg wskazówek w centralnym punkcie systemu przewidzieć długości oraz ułożone z jednakowym geeignete kondensacyjna) Suspension verwendet werden wendet wird ckung von m je nach Klima- und Die Menge der Füllsuspension ist zu erfassen, schriftlich festzuhalten und mit wärmesondensystems ausserhalb der Für Grabenarbeiten sind die geltenden Möglichst die meisten Bauteile des Erd- Bodenverhältnissen gewährleistet ist. producenta urządzenie do odgazowania spadkiem do sond ilość wypełnienia der theoretisch zapisać berechneten i porównać Füllmenge Gebäude installieren, um den Dämmaufwand łączące zu sondy minimieren z rozdzielaczami (Kondensations-narzędzi beachten! używać Sicherheitsvorschriften odpowiednich, sprawdzonych der Behörden zu z teoretycznie zu vergleichen wyliczoną 5.7. Rury w zależności Je nach od Bohrlochtiefe głębokości i warunków und den vorliegenden Untergrund-Verhältnissen sind An einer zentralen Stelle des Erdwärme- dass die Rohrleitungen gleichmässig wasser) połączenia Die Grabensohle zgrzewane ist opatrzyć so herzustellen, datą, podłoża wprowadzić do otworu kilka rur Poniższe zalecenia ogólne dotyczą układania godziną i podpisem pojedynczo (wypełnić mehrere Injektionsrohre in das Bohrloch sondensystems ist einen Entgasungseinrichtung vorzusehen protokół Bei mehreren zgrzewania) Vor-/Rückläufen sollten di- aufliegen wypełniających w ziemi rur wykonanych einzubringen wypełnienie Die verpresste musi po stwardnieniu Suspension zapewnić trwałe, der szczelne Aushärtung i stabilne eine dauerhaft związanie dichte, 5.7. Verbindungsleitungen von rozdzielaczu einem Graben lub w najwyższym verlegt werden punkcie z PE 100, PE 100-RC i PE 100-RT. muss nach odpowietrznik ese thermisch zainstalować voneinander na każdym getrennt in chemisch und physikalisch stabile Einbringung der Erdwärmesonde in das Sammler sondy z rozdzielaczami może być zu wählen und mit einem gleichmäs- Erdwärmesonden Obróbka i układanie und rur Verteiler/ łączących sondy z gruntem systemu Alle Verbindungsstränge sind gleichlang rura wypełniająca pozostaje w odwiercie przy odwijaniu rur z bębna uwzględnić, umgebende Gestein gewährleisten Diese prowadzona allgemeine tylko przez Verlegerichtlinie fachowców. und sigen Gefälle zu den Erdwärmesonden całkowicie Das wypełniona Injektionsrohr masą verbleibt komplett Verlegehinweise gelten für erdverlegte PE że ich zu giętkość verlegenzależy od temperatury przy stosowaniu mit Verpressmaterial kilku rur gefüllt wypełniających przestrzegać Bei der Verwendung kolejności mehrere wypełniania Injektionsdungsleitungen von GEROtherm Erdwär-na możliwość und gewarteter sprężynowania Werkzeuge im Bohrloch 100, PE 100-RC und PE 100-RT Verbin-oraz zachować Verwendung ostrożność zugelassener, ze względu geprüfter Obowiązują ogólne reguły: rohre ist die Reihenfolge der Hinterfüllung zu beachten malne Sammler. obowiązują odpowiednie przepisy zeit sowie Signatur einzeln versehen dla układania mesonden rur und łączących GEROtherm sondy geoter- Verteiler/ Schweissverbindungen mit Datum, Uhr- odwiertu jeśli używamy innych rozdzielaczy, poszczególne kontrola Kontrolle wypełnienia: der Hinterfüllung: (Nachweis sondy der GEROtherm durchgeführten wyposażyć krajowe i regionalne (w Szwajcarii): Verbindungsschweissung regulacyjne i odcinające Schweissprotokoll po zakończeniu Nach dem prac Abschluss sprawdzić der ponownie Arbeiten m Die Verarbeitung und Verlegung von w zawory DIN 8074/8075 (rury z PE) wszystkie sind wypełnienia alle Hinterfüllungen sond der Erdwärmesonden nochmals poziomu zu wypełnienia kontrollieren sonden und Verteiler/Sammler darf nur montować Am Verteiler/Sammler na zewnątrz budynku ist jeweils (woda eine Verbindungsleitungen von Erdwärme- poszczególne ausfüllen) elementy systemu starać się DIN cz. 1-cz. 15 (kształtki z PE) po opadnięciu Bei einem Absinken des Injektions-spiegels von mehr als 2 m festgestellt, VDI 4640 Im Allgemeinen / Wykorzystanie gelten Termiczne die folgenden Gruntu / Re- der höchsten Stelle des Systems HR 3.26 geschultes Fachpersonal durchführen. Entlüftungseinheit vorzusehen oder an o więcej niż 2 m, konieczne jest jego kondensacyjna) uzupełnienie ist eine Nachinjektion erforderlich geln bei der Erstellung von Verbindungen w centralnym Beim Abwickeln punkcie systemu der Rohre przewidzieć SIA 394/6:2010 von Trommeln oder do odgazowania Ringbunden ist zu beachten, 5.6. Instalacja rozdzielaczy SAVE Für die Verlegung von Verbindungsan-urządzenileitungen der Erdwärmesonden gelten dass die Rohrenden beim Lösen der Be- DVS Installation von SAVE Podczas Verteiler/Sammler instalacji przestrzegać VKR RL02 die / entsprechenden układane w ziemi nationalen rur do trans- und regionalen pod Vorschriften: ciśnieniem wykona- nen (Unfallgefahr!) festigung federnd wegschnellen kön- następujących zasad: portu mediów m Folgende Installationsregeln sind zu DIN 8074/8075 (Rohre aus PE) nie stosować elementów uszkodzonych nych z polietylenu PE80 i PE100 / beachten: DIN Teil 1-Teil 15 (Rohrleitungsteile aus PE) sondy są równolegle podłączone do uszkodzone komponenty (np. mufy, trójniki, Beschädigte Verteiler/Sammler, Verbindungsleitungen und Verbindungskompo- HR 3.26 vom SKZ Würzburg rozdzielacza złączki kątowe, rury PE i inne) nie mogą dwa obwody nenten sond dürfen mogą nicht być verwendet dołączone werden być stosowane VDI 4640 «Thermische Nutzung des do rozdzielacza Bei der zasilającego Verbindung przy der pomocy GEROtherm zachowywać Untergrundes» promień gięcia Erdwärmesonden mit dem SAVE Verteiler/Sammler sind die Erdwärmesonden DVS SIA 394/6:2010 trójnika połączenia w ziemi, poprzez zgrzewanie połączenie in parallel sond z geschalteten rozdzielaczami Kreisen musi mogą wykonywać tylko wykwalifikowane zum VKR RL02 «Erdverlegte Druckrohrleitungen aus Polyethylen PE 80 und być wykonane Verteiler z zu odpowiednich führen kształtek, osoby! Rys. 9: Zwój rury PE przy pomocy Zwei Sondenkreise odpowiednich können narzędzi über ein Hosenstück minimalna PE 100»; głębokość 07/2007 wykopu 1,0 1,8 m Abb. Przy 9: odcinaniu Haspel PE-Leitungen i układaniu rur należy rozdzielacz instalować auf eine Verteilerabgang w najwyższym angeschlossen werden (z.b. E-Muffen, T-Stücke, Winkel, PE- Beim Abwickeln ist zu beachten, dass zależna Beschädigte jest od klimatu Verbindungskomponenten i rodzaju podłoża uwzględnić zmianę ich długości punkcie instalacji, w przeciwnym razie przy pracach ziemnych przestrzegać odpowiednich przepisów bezpieczeństwa! Die Verbindung der GEROtherm Erdwärmesonden odpowietrznik mit w den najwyższym Rohrleitungen u.a.) dürfen nicht verwendet werden gebungstemperatur beeinflusst wird. w die funkcji Flexibilität temperatury. der PE-Rohre von der Um- przewidzieć SAVE Verteiler/ punkcie Sammler systemumuss mit zugelassenen Form- Der minimal vorgegebene Biegeradius 14

15 Przy sichtigen. wzroście temperatury Bei Temperaturanstieg długość rury PE wzrasta, verlängert a przy sich spadku das Rohr zmniejsza und bei Temperaturrückgang 1 m o 0,2 mm verkürzt na ºK! Rury sich GEROtherm 1m PE- się na długości z PE Rohr 100-RC um nadają 0,2 mm się, pro zgodnie K! ze świadectwem, do układania bez podsypki piaskowej. GEROtherm Verbindungsleitungen aus PE 100-RC eignen sich aufgrund Wypełnienie des Nachweises wykopu durch następuje ein unabhängiges V1 V3 Prüfinstitut ZTVA StB für 97. Dla eine łączenia Verlegung sond materiałem klasy GEROtherm ohne Sandbett. z rurami Die prowadzącymi Verfüllung des do Rohrgrabens erfolgt mit Material, das Abb. Rys. 10: 10: zachować Zulässige dopuszczalne Arbeitsbedingungen warunki rozdzielaczy zaleca się zgrzewanie elektrooporowe. Do dyspozycji są wysokiej jakości den Verdichterklassen V1 V3 der ZTVA einhalten pracy StB 97 entspricht. elementy Zur Verbindung łączące ELGEF der GEROtherm Plus. System ELGEF Erdwärmesonden oferuje dużą uniwersalność. mit der Verbindungslei- Plus tung zum Verteiler/Sammler wird das Heizwendel-Schweissen (HW) empfohlen. Hierfür stehen hochwertige Skrót instrukcji zgrzewania rur, złączek i rozdzielaczy ELGEF Plus GEROtherm Verbindungselemente wykonanych zur z PE Verfügung. 100 i PE 100-RC: Das Baukastensystem EL- GEF Plus bietet grösste Flexibilität. 1. Zapewnić odpowiednie warunki pracy, Kurzfassung der Verarbeitungsanleitung nach DVS für das Heiz- np. ochronę przed wilgocią, wiatrem wendelschweissen i temperaturą < 0 von C GEROtherm 2. EWS Spawarkę und Verbindungsleitungen, podłączyć do zasilania i sprawdzić Verteiler/Sammler aus Schweissbereich Abb. Rys. 11: 11: Usunąć Spanende utlenioną Bearbeitung warstwę im Hosenstücken, PE 100 und PE 100-RC: 3. Oczyścić końce sondy ucięte pod kątem 1. Zulässige Arbeitsbedingungen schaffen; z.b.: prostym Schutz vor Feuchtigkeit, Wind, 4. Temperaturen Sprawdzić owalność < 0 C, etc. rur, jeśli jest większa 2. Schweissgerät niż 1,5% - zastosować an die Stromquelle obejmy wyokrąglające und Funktionalität überprüfen anschliessen 3. Die rechtwinklig abgetrennten Erdwärmesondenenden aussen entgraten 5. Przyrządem skrawającym usunąć z powierzchni Rundheit rury der warstwę Rohrenden utlenionego durch 4. U.U. Runddrückklemmen polietylenu (max. 0,2 sicherstellen, mm) zulässige Złączkę Ovalität elektrooporową 1,5% wyjąć z opako Rohroberfläche mit einem Rotationsschälgerät spanend bearbeiten wania 7. Zewnętrzną powierzchnię sondy (konstanter Spanabtrag max. 0.2 mm) Abb. Rys. 12: 12: Odtłuścić Reinigen zgrzewane der bearbeiteten powierzchnie Oberfläche 6. Elektroschweissfitting GEROtherm i wewnętrzną aus Original-Verpackung złączki oczyścić entnehmen przy pomocy chusteczek powierzchnię 7. Bearbeitete jednorazowych Oberfläche nasączonych der specjalnym GEROtherm Erdwärmesonden und Innenoberfläche des Elektroschweissfittings środkiem do czyszczenia PE 8. mit Końcówki zugelassener rur wsunąć Reinigungsflüssigkeit do złączki kontrolując für głębokość PE-Oberflächen wsuwu; (z.b. przygotowane Tangit-Reiniger; połączenie musi być wolne beachten) od naprężeń; und tak Sicherheitsdatenblatt einem przygotowane nicht faserndem, połączenie farbfreien usztywnić Papier reinigen przyrządem zapobiegającym przemieszczaniu 8. Erdwärmesonde und Verbindungsrohr planparallel się w czasie und zgrzewania gewaltfrei i stygnięcia in Elektroschweissfitting stecken, mit integrierten Schrauben fixieren und Einstecktiefe sichtbar markieren. ACHTUNG: Auf Abb. Rys. 13: 13: Wprowadzić Scannen parametry der Parameter, zgrzewania Verschweissen und Abkühlzeit richtige Einstecktiefe achten! einhalten Podłączyć Kabel des złączkę Schweissgerätes do zgrzewarki gewichtsentlastend razie potrzeby, an Elektroschweissfitting- sprawdzić ustawienia 10. W i wprowadzić buchsen anschliessen parametry zgrzewania manualnie 10. Soweit lub erforderlich, z użyciem kodu Einstellungen paskowego bzw. Datenanzeige auf Gerätedisplay złączki überprüfen, Schweissdaten eingeben 11. Przeprowadzić (Scannen des zgrzewanie Barcodes des Elektroschweissfittings) złączkę od zgrzewarki 12. Odłączyć Przestrzegać Schweissablauf czasu nach chłodzenia Herstellerangaben durchführen bzw. überprüfen wg danych producenta 12. Nach erfolgter Schweissung, Kabel 14. Sporządzić protokół zgrzewania (data, des Gerätes vom Elektroschweissfitting entfernen godzina zakończenia). podpis, 13. Abkühlzeit nach Herstellerangaben Prawidłowo einhalten wykonane zgrzewanie może 14. Falls keine automatische Protokollierung erfolgt, so ist handschriftlich być wykonane tylko jeden raz na złączkę! ein Schweissprotokoll anzufertigen 5.8. Napełnianie + schriftlich die instalacji Schweissung GROtherm zu kennzeichnen ciśnienia (Datum, Signatur, Uhrzeit i próba nach Ablauf der Abkühlzeit) Korrekt ausgeführte Heizwendelschweissungen dürfen nur 1x pro Muffe ausge- Należy przestrzegać instrukcji pompy führt werden! ciepła. Napełnienie instalacji i próba ciśnienia mogą być przeprowadzone 5.8. Füllen tylko des przez GEROtherm wykwalifikowane Erdwärmesondensystems und Druckprobe osoby! Protokół badania przekazać inwestorowi. m Die Bedienungsanleitung Przestrzegać następujących der Wärmepumpe zasad: ist zu beachten. Das Befüllen und Durchführen einer Druckprobe ist system nur durch GEROtherm Fachpersonal może być zulässig. napełniony Das Prüfprotokoll ist dem Bauherrn zu tylko dopuszczonym nośnikiem ciepła, übergeben. Folgende wichtige Punkte który sind nie beim zagraża Befüllen wodzie zu beachten: stosowanie Das Befüllen innych der płynów GEROtherm jest zabronione Erdwärmesondensystems sondy muszą darf być nur odpowietrzone mit den zu- wszystkie lässigen Wärmeträgermedien, die das indywidualnie Wasser nicht gefährden, erfolgen (siehe Tabelle Abschnitt 3.5.). każdą z sekcji należy napełniać pojedynczo i kontrolować Andere Flüssigkeiten objętość dürfen napełnienia nicht verwendet werden. ma nastąpić w obu kie- przepłukiwanie runkach Alle angeschlossenen wystarczająco Erdwärmesonden dużymi pompami sind einzeln vor dem Füllen bis zur totalen Luftfreiheit zu spülen. Lufteinschlüs- stężenie nośnika ciepła ma odpowiadać danym se sind producenta auf jeden Fall pompy zu vermeiden. ciepła i musi być Jeder zapisana Sondenkreis ist einzeln zu füllen und die Füllmenge pro Kreis ist zu kontrollieren Das Spülen hat in beide Richtungen mit ausreichenden grossen Spülpumpen zu erfolgen Die Konzentration der Sole ist hierbei entsprechende der Angaben der Wärmepumpenhersteller herzustellen und schriftlich festzuhalten EWS-2026

16 m Die Sole muss vor dem Einfüllen homogen Solanka durchmischt przed napełnieniem sein. Die Sicherheitsdatenblätter (MSDS) der verwen- musi być jednorodnie wymieszana. deten Chemikalien sind zu beachten. Poniższa tabela podaje zestawienie objętości na Die 1 m Tabelle sondy unten GEROtherm gibt eine dla Übersicht określenia über potrzebnej das Volumen ilości pro solanki. m GEROtherm Erdwärmesonde zur Bestimmung der benötigten Solenmenge. 7. Wartung von GEROtherm Erdwärmesondensysteme 7. Konserwacja systemów sond GEROtherm Im Zasadniczo Allgemeinen system ist eine sond GEROtherm Erdwärmesondensystems jest bezobsługowy. Typowe wartungsfrei. pompy Die ciepła gängigen Wärmepumpen sind ebenfalls również. Sprawdzić zalecenia konserwacyjne weitestgehend wartungsfrei. Bitte überprüfen Sie hierzu die entsprechende War- pompy ciepła. tungsanweisungen Ihres Wärmepumpen- Tabelle: Tab.: Objętości Übersicht na Volumen 1 mb sondy pro m Erdwärmesonde GEROtherm (średnica (Aussendurchmesser/Wandstärke) zewnętrzna/grubość ścianki) Podwójna Doppel-U-Sonde sonda U (2 obiegi/4 Kreisläufe/4 rury) Rohre) 25 mm (25 x 2.3 mm) 1.31 Liter/m l (4 x ( x l /m) Liter/m) 32 mm (32 x 2.9 mm) 2.14 l Liter/m (4 x ( x l /m) Liter/m) 40 mm (40 x 3.7 mm) 3.34 l Liter/m (4 x ( x l /m) Liter/m) 50 mm (50 x 4.6 mm) 5.23 l Liter/m (4 x ( x l /m) Liter/m) 0 EWS-2026 Ist die Anlage komplett gefüllt, erfolgt die Gdy instalacja jest w pełni napełniona, wykonujtriebsdruckes. się próbę Dabei ciśnieniową ist auf 1,5 folgendes - krotnością zu Druckprobe mit dem 1,5 fachen des Be- ciśnienia achten: roboczego. Należy: Alle Solekreisläufe sind der Druckprobe auszusetzen próbie poddać wszystkie obwody solanki Als Abdrückflüssigkeit ist ausschliesslich stosować tylko odpowiedni nośnik ciepła ein geeignetes Wärmeträgermedium zu odpowiednio verwenden zabezpieczyć armaturę (np. Empfindliche grupa bezpieczeństwa Armaturen (z.b. naczynia Sicherheitsgruppe Ausdehnungsgefäss) sind wyrównawczego) entsprechende zu sichern monitorować ciśnienie w sondach Die Druckverhältnisse in der Erdwärmesonde sind ) zu beachten (siehe Abschnitt (rozdz ) Po Nach zakończeniu abgeschlossener próby ciśnieniowej Druckprobe sind przywrócić dabei ausgenommene funkcje wyłączonym Bauteile podzespołom. wieder in Funktion zu setzen. 6. Eksploatacja systemów GEROtherm 6. Betrieb von GEROtherm Pierwsze Erdwärmesondensystemen uruchomienie powinna zawsze wykonać firma fachowa. Przestrzegać wskazówki Die i instrukcję Erstinbetriebnahme obsługi producenta hat durch pompy einen ciepła! Fachbetrieb zu erfolgen. Die Hinweise und Bedienungsanleitungen des Wärmepumpen-Herstellers sind zu beachten! Przed uruchomieniem instalacji sond ciepła z pompą Vor der ciepła Inbetriebnahme należy uwzględnić: der Erdwärmesondenanlage obwody mit Wärmepumpe solanki muszą ist być auf wszystkie odpowietrzone folgendes unbedingt i wypełnione zu achten: jednorodnie Alle Solekreisläufe müssen entlüftet und wymieszanym nośnikiem ciepła mit dem homogen durchmischten Wärmeträgermedium armatura musi być w gefüllt położeniu sein roboczym Alle Armaturen müssen sich in Betriebsstellung befinden Herstellers. Ciśnienie napełnienia sondy powinno Der Fülldruck der Erdwärmesonde sollte być sprawdzane raz w roku. jährlich überprüft werden. Nachfüllmengen Uzupełnienia sind protokollieren. należy zapisywać. 8. Stilllegung von Erdwärmesondensystemen 8. Likwidacja dolnego źródła Przy wyłączaniu z eksploatacji sond geotermalnych usunąć całkowicie nośnik ciepła Bei der Ausserinbetriebnahme von Erdwärmesonden ist das Wärmeträgermedium i zutylizować komplett auszuspülen go zgodnie und z przepisami. gemäss geltenden Na zakończenie Vorschriften sondę całkowicie fachgerecht wypełnić zu entsorgen. materiałem twardniejącym. Prawidłowe wyłączenie systemu sond z eksploatacji zgłosić Anschliessend ist die Erdwärmesonde vollständig und lückenlos mit aushärtendem Material do odpowiedniego zu verpressen, urzędu. Die ordnungsgemässe 9. Dodatek Stilllegung des Erdwärmesondensystems ist der zuständigen Behörde zu Na kolejnych stronach znajdują się odpowiednie wykresy i melden. wydruki. 9. Anhang Auf den folgenden Seiten finden Sie relevante Tabellen und Protokolle. 16

17 9.1 Tabela Druckverlusttabelle spadków ciśnień für Wasser dla wody in w Druckrohren rurach PE 100 PE S 100 5/PN S 5/PN 16/SDR 16/SDR de øx e 25 x 2.3 mm 32 x 2.9 mm 40 x 3.7 mm l / m v Q R Q R Q R m/s l/s mbar/m l/s mbar/m l/s mbar/m de øx e 50 x 4.6 mm 63 x 5.8 mm 75 x 6.8 mm l / m v Q R Q R Q R m/s l/s mbar/m l/s mbar/m l/s mbar/m

18 9.1 Tabela Druckverlusttabelle spadków ciśnienia für Wasser dla wody in Druckrohren w rurach PE 100 PE 100 S 5/PN S 5/PN 16/SDR 16/SDR de øx e 90 x 8.2 mm 110 x 10.0 mm 125 x 11.4 mm l / m v Q R Q R Q R m/s l/s mbar/m l/s mbar/m l/s mbar/m de øx e 140 x 12.7 mm 160 x 14.6 mm l / m v Q R Q R m/s l/s mbar/m l/s mbar/m

19 9.2. Wykres Zeitstandsinnendruck-Diagramm trwałości w funkcji ciśnienia PE wewnętrznego 100 und PE 100-RT PE 100 i PE 100-RT (krzywe minimalne) Referenzkennlinien x trwałość der [lata] Zeitstand-Innendruckfestigkeit ; y odporność wewnętrzna (Mindestkurven) [MPa] von Rohren aus PE 100 nach DIN 8075: und aus PE 100-RT nach DIN 16833: y x EWS

20 Technisches Podręcznik geotermii Handbuch 9.3. Wykres Diagramm względnych Relativer strat Druckverlust ciśnienia (Faktor) (współczynnik) dla von mieszaniny Antifrogen wody N-Wassermischungen z płynem Antifrogen im Vergleich w porównaniu mit Wasser do (t=+10 C) wody = bei +10 turbulenter C) Strömung Quelle: Clariant Produkte Deutschland GmbH, D Sulzbach x temperatura ; y współczynnik strat ciśnienia y x 9.4. Wykres Diagramm zamarzania Frostsicherheit von dla mieszanki Antifrogen wody N-Wassermischungen z płynem Antifrogen (Kristallisationspunkt gemäss ASTM D 1177) Quelle: Clariant Produkte Deutschland GmbH, D Sulzbach x stężenie [%] ; y mrozoodporność [ C] y EWS-2026 x 20