Jak pozyskać środki na powstanie i rozwój przedsiębiorstwa z sektora MŚP?

Transkrypt

1 Jak pozyskać środki na powstanie i rozwój przedsiębiorstwa z sektora MŚP? dr Mariusz Nyk Katedra Polityki Ekonomicznej Uniwersytet Łódzki Biegły Sądowy przy Sądzie Okręgowym w Łodzi mariusznyk@uni.lodz.pl

2 Przedsiębiorstwo = Działalność gospodarcza Wymaga stałego wykorzystywania czynników produkcji (ZIEMIA, KAPITAŁ, CZŁOWIEK) PRZEDSIĘBIORSTWO TECHNOLOGIA PRODUKCJI KAPITAŁ FINANSOWY KOSZTY CENA RYNKOWA PRODUKT CAŁKOWITY SPOSÓB WYKORZYSTANIA ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH POZYCJA RYNKOWA PRZEDSIĘBIORSTWA

3 Finanse przedsiębiorstwa funkcjonują w szeroko rozumianym systemie finansowym państwa Podatki, opłaty, cła, ubezpieczenia społeczne FINANSE PUBLICZNE Wydatki publiczne, zasiłki, dotacje BADANIA MARKETINGOWE Informacja FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW Odszkodowania RYNEK UBEZPIECZENIOWY Kapitał, kredyty, pożyczki RYNEK FINANSOWY Transakcje, lokaty, opłaty

4 Gospodarka finansowa Przedsiębiorstwa Mechanizm ciągłego, odpowiednio zorganizowanego procesu Gromadzenia przychodów oraz dokonywania wydatków Operacje pieniężne Nie tylko pozyskiwanie, wydatkowanie środków lecz także programowanie tych działań

5 Po co nam kapitał finansowy w przedsiębiorstwie? *Umożliwia uruchomienie i realizację działalności gospodarczej *Stanowi podstawę do podziału zysku i przejściowego wyrównywania poniesionych strat *Stanowi gwarancję spłaty zobowiązań wobec wierzycieli

6 Kapitał przedsiębiorstwa Własny Obcy Warunkiem prowadzenia działalności gospodarczej jest gromadzenie kapitału finansującego aktywa podmiotu Środki finansowe uzyskane poprzez przekształcenia majątkowe i gromadzenie kapitału. Podstawowym źródłem jest nadwyżka przychodów nad kosztami. Kapitał pochodzi od innych podmiotów, odstępuje go na określony czas, z reguły jest to kapitał dla finansowania zadań o długookresowym charakterze

7 Kapitały własne KAPITAŁ PODSTAWOWY Wniesiony przez założycieli (tzw. kapitał powierzony), kapitał samofinansowania KAPITAŁ ZAKŁADOWY Podstawowy kapitał spółki akcyjnej i sp z o.o., podwyższanie następuje w drodze emisji pw KAPITAŁ ZAŁOŻYCIELSKI Przedsiębiorstwa państwowe, pochodzi ze Skarbu Państwa KAPITAŁ UDZIAŁOWY Odzwierciedla równowartość pieniężnych lub rzeczowych wkładów członków spółdzielni podwyższenie może nastąpić z nadwyżki WF KAPITAŁ ZAPASOWY Tworzenie tego kapitału może być ustawowe lub fakultatywne, pochodzi z zysku, dopłat udziałowców KAPITAŁ REZERWOWY WYNIK FINANSOWY Przeznaczony na pokrycie szczególnych strat i wydatków, duże rezerwy są postrzegane jako niezależności finansowej podmiotu Zysk zwiększają kapitał własny, zaś straty zmniejszają

8 Praktyka gospodarcza wskazuje, że wiele podmiotów gospodarczych nie posiada wystarczających zasobów kapitałowych Angażowanie obcych środków zwiększa możliwość rozwoju działalności Formy finansowania obcego Odroczenie terminów płatności Uczestnictwo firmy na rynku finansowym

9 Firma wykorzystująca wyłącznie własny kapitał może osiągnąć zysk jedynie na określonym poziomie Dźwignia finansowa Określenie wpływu dodatkowego kapitału zewnętrznego na efekty finansowe firmy Zwiększa się rentowność kapitału

10 KAPITAŁ OBCY (Typologia) Kapitały długoterminowe Kapitały krótkoterminowe Kredyty i pożyczki Zobowiązania z tytułu emisji pw Pozostałe Kredyty bankowe i pożyczki Zobowiązania z tytułu dostaw i usług Zobowiązania wekslowe Zobowiązania publiczno-prawne Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń Pozostałe

11 Przykładowe potrzeby finansowe w różnych fazach rozwoju MŚP Fazy rozwoju przedsiębiorstwa Pomysł, koncepcja, uruchomienie Działalność bieżąca sprzedaż, produkcja na poziomie rentownym Rozwój, ekspansja, zdobywanie nowych rynków Modernizacja, odtwarzanie (czasami ratowanie przed upadkiem) Potrzeby finansowe Skuteczne finansowanie wewnętrzne, kredyt inwestycyjny Popyt na kredyty krótkoterminowe, zainteresowanie leasingiem Środki własne niewystarczające, popyty na kredyty inwestycyjne Popyt na kredyty celowe, zainteresowanie leasingiem

12 Kredyt powszechne źródło finansowania działalności bieżącej podmiotu Występują różnego typu kredyty Nie każdy może dostać kredyt. Bank zazwyczaj wymaga od kredytobiorcy dostarczenia dokumentów, na podstawie których można trafnie ocenić zdolność kredytową danej osoby, firmy lub instytucji. Jeśli z informacji wyniknie, że kredytobiorca nie posiada zdolności kredytowej, bank może odmówić udzielenia kredytu lub postawić dodatkowe warunki finansowania. Mogą to być np. żądanie zabezpieczenia kredytu(zastaw) lub szczegółowy plan, którego celem będzie osiągnięcie zdolności kredytowej.

13 Kredyt konsolidacyjny - służy do konsolidacji zobowiązań. Ułatwienie dla osób z dużą liczbą zaciągniętych kredytów - umożliwia zamianę ich na jeden dług. Kredyt hipoteczny - służy do finansowania budowy lub zakupu nieruchomości mieszkalnej - jego zabezpieczeniem jest objęcie danego obiektu hipoteką. Kredyt odnawialny - otwarta na określony czas linia kredytowa związana z bieżącymi wydatkami, która może się automatycznie odnawiać po upływie okresu kredytowania. Kredyt gotówkowy - kredyt wypłacany w gotówce, bez określonego celu. Kredyt bezgotówkowy - finansowanie celowe - np. na zakup auta, przelewane na konto kredytobiorcy. Rodzaje kredytów Kredyt refinansowy - kredyt hipoteczny służący do spłaty innego kredytu - często również hipotecznego Kredyt obrotowy - przeznaczany na bieżące zobowiązania podmiotu. Formowany na dwa sposoby - albo w kształcie transz z określonymi kwotami i terminami, albo jako linia kredytowa. Kredyt obrotowy może być odnawialny lub nieodnawialny - w zależności od zawartej z bankiem umowy. Kredyt na inwestycje wskazane - typ kredytu inwestycyjnego, w którym finansowanie jest przeznaczane na określony, wskazany przez kredytodawcę cel. Zawężenie celu kredytowania jest rekompensowane zazwyczaj korzystniejszymi zasadami lub uproszczonymi procedurami.

14 Leasing alternatywna forma pozyskania kapitału obcego Umożliwia inwestorowi korzystanie z dobra lub prawa majątkowego bez konieczności ich zakupu LEASING OPERACYJNY - Po okresie korzystania zwrot - Przedmiot leasingu może być wielokrotnie wypożyczany - Środki trwałe poddane leasingowi zaliczane są do majątku leasingodawcy (leasingodawca ponosi wszelkie koszty i osiąga korzyści) LEASING FINANSOWY - Przekazanie ryzyka i korzyści na leasingobiorcę (przekazanie własności z rozłożeniem płatności w czasie) - Zaliczany przedmiot leasingu do majątku biorcy ponosi koszty - Skutkiem tego leasingu jest przeniesienie własności na biorcę

15 Faktoring Szybkie finansowanie bieżącej działalności podmiotu Nabycie przez faktora (bank, firma faktorowa) wierzytelności przedsiębiorcy(faktorant) Faktoring pełny (bez prawa regresu) i niepełny Korzystne dla faktoranta, bowiem zwalani z obowiązku monitorowania należności

16 Przykład faktoringu Przedsiębiorstwo sprzedało towary za sumę zł. Kwotę tę zaliczyła do przychodów. Kontrahent nie dokonywał płatności za towar, dlatego spółka zawarła z bankiem umowę faktoringową, na podstawie której sprzedała na rzecz banku wierzytelność w wysokości nominalnej zł za kwotę zł do wysokości zapłaty Przychód Koszty Nie! Tak!

17 Franchising Umowa na mocy, której podmiot korzysta z umowy i produkuje lub sprzedaje towar pod marką i według wymagań firmy właściciela marki Franchisobiorca prowadzi firmę na własny rachunek

18 Środki finansowe z funduszy UE Innowacyjność Badania i rozwój (B+R) Cechy dobrego wniosku Przedsiębiorczość

19 Koszt i struktura kapitału Poziom kosztu kapitału zależy od czasu zaangażowania, rodzaju (własny, obcy) i proporcji (struktura) Każda firma indywidualnie, tak aby zapewnić dodatni wynik finansowy i najniższy koszt kapitału Ocenę dotyczącą kosztu kapitału opiera się o wskaźniki finansowe: m.in. dźwignia operacyjna, dźwignia finansowa, koszt kapitału obcego pochodzącego z kredytu

20 Dźwignia operacyjna (DO) % zmiana zysku operacyjnego DO= % zmiana sprzedaży w jakim stopniu jednoprocentowa zmiana przychodu ze sprzedaży wpływa na zmianę zysku operacyjnego Stopień dźwigni operacyjnej równy np. 3 oznacza, że wzrost przychodów ze sprzedaży o 1% powoduje wzrost zysku operacyjnego o 3%. Natomiast spadek przychodów ze sprzedaży o 1% skutkuje spadkiem wyniku operacyjnego o 3%.

21 Dźwignia finansowa (DF) Wrkw- wskaźnik rentowności kapitału własnego Wrkc wskaźnik rentowności kapitału całkowitego DF=Wrkw - Wrkc Jest to relacja pomiędzy finansowaniem działalności inwestycyjnej kapitałem obcym, a finansowaniem jej kapitałem własnym.

22 Koszt kapitału obcego pochodzącego z kredytu bankowego(kk) Kk=r * (1-t) r roczna stopa oprocentowania kredytu t- stopa podatku dochodowego( w ułamku) Przykład 1 Oprocentowanie kredytu bankowego finansującego budowę nowego wydziału produkcyjnego wynosi 42%. Ustal faktyczny koszt pożyczonego kapitału. Kk = 0,42 *(1-0,40) = 0,252 = 25,2%. Koszt kapitału Koszt księgowy To koszt księgowy powiększony o koszt alternatywny (koszt ekonomiczny) Kosztem uzyskania przychodu są wyłącznie odsetki

23 Źródła finansowania a tarcza podatkowa W sytuacji gdy przedsiębiorstwo w celu sfinansowaniu inwestycji korzysta z kapitału obcego dostrzega się zjawisko tzw. tarczy podatkowej - jest to oszczędność na podatku dochodowym. Odsetki od kredytu są przykładem kosztu uzyskania przychodu, a więc obniżają podstawę do opodatkowania. Przykład samochód w firmie

24 Struktura finansowa podmiotu Metoda wskaźnikowa Informują z jakich źródeł podmiot finansuje swoje aktywa Umożliwia ocenę długoterminowej wypłacalności Istotne informacje zarówno dla właścicieli jak i pożyczkodawców (Banki)

25 * Wskaźnik ogólnego zadłużenia zobowiązania ogółem aktywa ogółem Określa udział zobowiązań w finansowaniu majątku jednostki * Wskaźnik zadłużenia długoterminowego zobowiązania długoterminowe aktywa ogółem Informuje w jakim stopniu podmiot jest zasilany zobowiązaniami długoterminowymi. Pożądana wielkość tego wskaźnika wynosi 0,5. *Przekładnia kapitałowa kapitały obce kapitały własne Określa wielkość kapitałów obcych na jednostkę kapitałów własnych

26 Instytucjonalny wymiar pozyskiwania obcego kapitału Inkubatory przedsiębiorczości Anioły biznesu Powiatowe Urzędy Pracy

27 Inkubatory Przedsiębiorczości (IP) * instytucja (o różnej formie prawnej), której celem jest wspieranie przedsiębiorczości. *W zależności od grupy docelowej można wyróżnić kilka szczególnych rodzajów inkubatorów przedsiębiorczości, których oferta jest skierowana do: początkujących przedsiębiorców z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, rozpoczynających lub dopiero zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą, młodzieży i studentów (akademickie inkubatory przedsiębiorczości), podmiotów ekonomii społecznej (inkubatory przedsiębiorczości społecznej). Działalność beneficjenta będzie funkcjonowała pod NIP-em i REGON-em Fundacji IP - co oznacza, że beneficjent nie będzie posiadał własnej działalności gospodarczej. Wszystkie rozliczenia prawne i urzędowe (ZUS,US) będą prowadzone przez IP.

28 Anioły biznesu zamożna osoba(instytucja), która przeznacza kapitał na finansowanie przedsięwzięć będących w bardzo wczesnych fazach rozwoju w zamian za udziały w tych przedsięwzięciach.

29 Powiatowy Urząd Pracy podmioty realizujące zadania z zakresu promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej. Tym samym realizują one jedno z zadań polityki społecznej. Zgodnie z Ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy głównym celem działania instytucji rynku pracy jest pełne i produktywne zatrudnienie, ale działają one również w celu rozwoju zasobów ludzkich, osiągnięcia wysokiej jakości pracy, wzmacniania integracji i solidarności społecznej oraz zwiększenia mobilności na rynku pracy.

30 Studium przypadku. Oceń sytuacje finansową podmiotu na podstawie danych zawartych w tabeli: Dane finansowe Rok I Rok II Rok III Zysk operacyjny (zł) Sprzedaż (zł) Kapitał własny ( zł) Kapitał obcy ( zł) Zobow.długoterm. (zł) Wyznacz: 1) Dźwignię operacyjną 2) Dźwignię finansową 3) Wskaźnik ogólnego zadłużenia 4) Wskaźnik zadłużenia długoterminowego 5) Przekładnie kapitałową

31 Rozwiązanie 1) Dźwignia operacyjna (DO) DO(2)= 1,67% 0,46% = 3,63 DO(3)= 1,63% 0,07% = 23,28 2) Dźwignia finansowa (DF) DF(1)= DF(2)= DF(3)= = 0,58 = 0,59 = 0,60 Lata Wsk.og.zadłużenia Wskaźnik zadłuż.długoterm. Przekładnia kapitał. Rok I = 0, = 0, = 0,839 Rok II = 0, = 0, = 0,847 Rok III = 0, = 0, = 0,837

32 Dziękuję za uwagę