1.Przedstawić graficznie i opisać inżynierską wizje cyklu hydrologicznego

Transkrypt

1 1.Przedstawić graficznie i opisać inżynierską wizje cyklu hydrologicznego Cyklem hydrologicznym nazywa się naturalny obieg wody na ziemi. Obejmuje procesy zachodzące w atmosferze, biosferze i litosferze. Woda krąży dzięki takim czynnikom jak: 1. energia słoneczna (cyrkulacja powietrza, wody w oceanach i morzach, temperatura) 2. siła ciężkości (spływ terenowy, opady stałe i ciekłe) 3. przyciąganie słońca i księżyca (pływy mórz) 4. procesy biologiczne (parowanie) 5. procesy chemiczne (uwalnianie związanej wody) 6. siły międzycząsteczkowe w gruncie (siły kapilarne powodujące podsiąk) 7. działalność człowieka 8. ciśnienie atmosferyczne i temperatura (powstawanie wiatrów i prądów) Rozróżniamy 2 cykle hydrologiczne: Obieg mały należy to rozumieć jako regionalną cyrkulację wody nad powierzchnią oceanów lub kontynentów: Na obszarze kontynentów: Parowanie, Kondensacja, Opad, Wsiąkanie, odpływ. Na obszarze oceanów: Parowanie, Kondensacja, 1

2 Opad. Obieg duży jest to globalna cyrkulacja wody, wyróżnia się następujące jej elementy: Parowanie z powierzchni oceanów, Kondensację pary wodnej w atmosferze, Transport nad ląd, Opad na powierzchnię kontynentów, Wsiąkanie, Spływ podziemny i powierzchniowy z powrotem do oceanu Nad powierzchnią oceanów dzięki temperaturze, wiatrom i innym czynnikom następuje parowanie, para wodna dzięki wiatrom i prądom wstępującym przenosi się do atmosfery, tam w niższych temperaturach i dzięki jądrom kondensacji zmienia swój stan skupienie w ciekły i jest transportowana nad kontynent. Część wody wraca do oceanów jako opad. Następuje opad na powierzchnię ziemi, a woda wyparowuje, infiltruje w głąb ziemi lub też przy dużych opadach następuje odpływ powierzchniowy. Woda wyparowana wraca jako opad nad kontynent lub też jest przenoszona nad ocean gdzie także występuje opad. Woda infiltrowana przesiąka w głąb profilu glebowego i dochodzi do warstw wód gruntowych. W glebie następuje podsiąk kapilarny i odpływ głębinowy i podpowierzchniowy, dzięki czemu część wody infiltrowanej w profil glebowy wraca do obiegu w postaci pary wodnej. Woda ze spływu powierzchniowego wpływa do rzek a te z kolei docierają do morza zamykając cały cykl. Ważną rolę w parowaniu wody odgrywają rośliny, które pobierają wodę z gleby a także poprzez transpiracje oddają ją z powrotem do cyklu. Część wody wyłączona jest z obiegu. Zalicza się tu: - Lodowce i pokrywy lodowo-śniegowe - wodę głębinową w jeziorach, morzach i oceanach - głębinowe wody podziemne. Człowiek może bezpośrednio wpływać na obieg wody meliorując i retencjonując wodę. Jednak wpływa to głównie na obieg mały. W obiegu dużym najważniejszą rolę spełnia efekt cieplarniany, którego głównym sprawcą jest człowiek. Powoduje on podwyższoną temperaturę co w kolei wpływa na parowanie i rozpuszczanie lodowców. Uwalniając przez to dodatkowe ilości wody do światowego obiegu wody. 2. Bilans wodny i jego składowe: Bilans wodny jest ilościowym ujęciem cyklu hydrologicznego wskazującym na proporcje poszczególnych składowych cyklu. (parowanie, opad, odpływ, retencja) Metoda bilansowania wynika z zasady zachowania masy, mówi, że ilość wody dopływającej do określonego miejsca, w określonym czasie, równa się ilości wody odpływającej, powiększonej lub zmniejszonej o ilości wody retencjonowanej w przestrzeni bilansowanej. Bilans jest sporządzany dla określonego obszaru, najczęściej jest nim zlewnia rzeczna, lub jej zamknięta przekrojem, część przez który odpływa woda powierzchniowa i podziemna z całego obszaru zlewni. Określa się go w milimetrach warstwy wody lub też w jednostkach objętości. 2

3 Bilanse wodne można podzielić na: NATURALNE (charakteryzują one naturalne warunki obiegu wody) SZTUCZNE (świadoma lub niezamierzona działalność człowieka) - odnosi się do ilości wody dyspozycyjnej i jej zapotrzebowania. Sporządza się go dla różnych obszarów i w różnych celach np. dla działalności gospodarczej, potrzeb przemysłowych itd. Opracowuje się go dla różnych okresów czasowych. Bilans wodny dla całej hydrosfery: P=E całkowita ilość opadów równa się całkowitemu parowaniu Bilanse naturalne dzielimy na: 1. bilans normalny (wartości roczne uśrednione z wielolecia) P=H+S Gdzie: P- średnia roczna z n lat wartość opadów atmosferycznych H średnia roczna z n lat wartość odpływu S średnia roczna z n lat wartość strat wody 2. bilans surowy (obejmuje wartości roczne) P=H+D Gdzie: P wartość opadu dla danego okresu bilansowania H wartość odpływu dla danego okresu bilansowania D deficyt odpływu różnica opadu i odpływu dla danego okresu bilansowania 3. bilans szczegółowy (obejmuje okresy roczne lub krótsze uwzględniając zmiany retencji na początku i na końcu okresu) P = H + S + delta R Gdzie: S wartość strat dla przyjętego okresu bilansowania P - wartość opadu dla danego okresu bilansowania H wartość odpływu dla danego okresu bilansowania Delta R zmiana retencji w okresie bilansowania 4. bilans perspektywiczny (dotyczy przyszłych okresów z uwzględnieniem zaobserwowanych kierunków zmian obiegu (np. zmiany klimatyczne). Powyższe równania wykorzystuje się ze względu na daną potrzebę w zadaniu i możliwości dostępu do danych. 3

4 Bilanse sztuczne dzielimy na: 1. bilans wodny użytkowy (ukazuje aktualny stan gospodarowania zasobami wodnymi) 2. bilans wodny planowany (ukazuje wykorzystanie zasobów wodnych z uwzględnieniem występujących strat) 3. b.w. perspektywiczny (dla czasów powyżej 10 lat. Ukazuje wykorzystanie zasobów wodnych, uwzględnia straty i ujmuje przyszłe zmiany w zasobach wodnych) 4. b.w. zapotrzebowania (ukazuje zapotrzebowanie na wodę na danym terenie w danym czasie) 5. bilans wodny deficytu (określa deficyt wodny, ilościowo i jakościowo, dla danego obszaru). Deficyty można podzielić na: a. def. trwały ciągły niedobór wody na danym terenie b. def. okresowy zmniejsza się ilość wody w pewnym okresie czasu na danym obszarze lub może wystąpić jej brak dla danego rodzaju działalności gospodarczej). c. Def. względny gdy dysponuje się odpowiednią ilością wody ale nie można jej użyć ze względu na złą jakość Składowe: Parowanie terenowe Ilość wody przenikającej do atmosfery w wyniku procesów fizycznych, fizjologicznych, chemicznych i technologicznych. Wielkość parowania terenowego określana jest w milimetrach warstwy wody wyparowanej z danej powierzchni w jednostce czasu. Parowanie potencjalne Maksymalna ilość pary wodnej, którą może wchłonąć powietrze atmosferyczne nad określonym obszarem Ziemi. Opad atmosferyczny Produkty kondensacji pary wodnej (ciekłe lub stałe) spadające z chmur na powierzchnię Ziemi. Wyrażony w [l/m 2 ] lub w [mm]. - przelotny - zwykle krótkotrwały i intensywny, pochodzący z chmur konwekcyjnych; charakteryzuje się nagłym rozpoczęciem i zakończeniem oraz dużym i zmiennym natężeniem; wywołany pojedynczym zdarzeniem meteorologicznym; obejmuje zasięgiem zwykle niewielki obszar; - ciągły - jednostajny i długotrwały, o umiarkowanym natężeniu, obejmujący swym zasięgiem rozległy obszar; - ulewny - opad o wyjątkowej intensywności i względnie krótkim czasie trwania; Opad skuteczny (efektywny) Opad, którego wystąpienie powoduje spływ powierzchniowy w zlewni (wzrost stanu wody w rzekach). Opad średni na obszarze Wysokość opadów jakie spadły na dany obszar (zlewnię) w określonym czasie, wyrażona średnią wysokością warstwy wody w mm. Odpływ Objętość wody odpływającej z danego obszaru w pewnym okresie czasu. Odpływ jednostkowy - Natężenie przepływu na jednostkę powierzchni zlewni, w l/s km 2. 4

5 Odpływ podziemny - Ilość wody, która odpływa z danego obszaru i zasila drogą podziemną rzeki, zbiorniki i morza. Odpływ powierzchniowy - Ilość wody, która po opadach i roztopach dostaje się bezpośrednio do cieków i zbiorników wodnych. Retencja Możliwość czasowego zatrzymania wody w dorzeczu (zlewni). W zależności od sposobu i miejsca zatrzymania wody wyróżniamy retencję powierzchniową (intercepcja szaty roślinnej, zwilżanie przedmiotów na powierzchni obszaru, retencja powierzchniowa gleby, woda zatrzymywana w zagłębieniach i nierównościach terenu, woda gromadzona w jeziorach i zbiornikach retencyjnych oraz w sieci rzecznej, retencja śniegowa i lodowcowa) i podziemną (woda znajdująca się w strefie aeracji i saturacji). 3. Pomiary hydrometryczne Zagadnieniami pomiarowymi zajmuje się hydrometria czyli miernictwo wodne. Hydrometria obejmuje pomiary następujących elementów : -stan wody - głębokość - profil podłużny zwierciadła wody - przekrój poprzeczny koryta - prędkość przepływu wody - natężenie przepływu - transport rumowiska rzecznego oraz temperatura wody. Wyniki prac pomiarowych i badawczych są upowszechniane prze służby hydrologiczne w postaci różnego rodzaju publikacji. Podstawową serią wydawniczą są Roczniki, w których publikuje się wyniki obserwacji i pomiarów hydrometrycznych i meteorologicznych wykonanych w danego rodzaju sieci obserwacyjnej w określonym roku. Wyniki pomiarów hydrometrycznych zawierają wyniki pomiarów prędkości i natężenia przepływu oraz natężenia transportu unosin. Przyrządy pomiarowe stosowane w hydrologii rzecznej możemy podzielić następująco: Przyrządy do pomiaru stanu wody. Najprostszym i najczęściej wykorzystywanym hydrologicznym przyrządem pomiarowym jest ŁATA WODOWSKAZOWA. Jest to urządzenie służące do pomiaru stanu wody składające się z konstrukcji nośnej z przymocowanym do niej podziałem w postaci segmentowanych tablic. Za pomocą łaty wodowskazowej mierzy się wysokość lustra wody w stosunku obranej płaszczyzny odniesienia (tzw. zero wodowskazu). Wartość elementarna podziału ma długość 2 cm, a opis cyfrowy podany jest co 10 cm. Odczyt stanu wody dokonywany jest z dokładnością do 1 cm przez obserwatora w określonych terminach obserwacji. Do ciągłych obserwacji stanu wody służy LIMNIGRAF - urządzenie umożliwiające ciągłą rejestrację stanu i zmian poziomu wody. Limnigraf umieszczany jest w budce limnigraficznej. Wyróżnia się dwa podstawowe typy limnigrafów - o zapisie stanów wód analogowym i cyfrowym. Przyrządy do pomiaru przepływu 5

6 Pomiary przepływu są pomiarami wieloparametrowymi. Do określenia przepływu niezbędne jest określenie prędkości wody, przekroju poprzecznego koryta rzecznego, głębokości koryta itd. ADCP [Acoustic Doppler Current Profiler]. Metoda ADCP jest metodą wykorzystującą występujące przy propagacji fali dźwiękowej zjawisko Dopplera, polegające na zmianie częstotliwości sygnału odbitego od poruszającego się obiektu PRZELEW MIERNICZY Jest on stosowany najczęściej na małych rzekach i potokach górskich, gdzie ze względu na warunki naturalne niemożliwe jest stosowanie innych urządzeń. Przelew mierniczy jest to mała budowla hydrotechniczna lub narzędzie przenośne. Pomiar natężenia przepływu polega na zmierzeniu wysokości spiętrzenia wywołanego przez szczelna przegrodę ustawioną pionowo i prostopadle do osi cieku lub rzeki. Najczęściej stosowanym urządzeniem do pomiarów przepływu jest MŁYNEK HYDROMETRYCZNY. Służy on do pomiaru punktowej prędkości przepływu. Parcie wody powoduje obrót wirnika młynka. Prędkość przepływu określa się zliczając liczbę obrotów wirnika w określonym czasie lub mierząc czas jaki jest potrzebny na wykonanie określonej liczby obrotów. Innym urządzeniem mierzącym prędkość przepływu wody jest PRZEPŁYWOMIERZ ELEKTROMAGNETYCZNY, wykorzystuje on prawo indukcji elektormagnetycznej Faradaya. Urządzenie zastępuje w swojej funkcji młynek hydrometryczny, lecz jest od niego bardziej uniwersalne. Przyrządy do pomiaru zjawisk lodowych Do pomiarów zjawisk lodowych wykorzystuje się najczęściej dwa urządzenia. KOSA LODOWA służy do określania grubości lodu. Jest to przyrząd składający się z drewnianej łaty z podziałem co 1 cm, na której u dołu osadzony jest metalowy zaczep. Do określenia stopnia (w %) pokrycia rzeki śryżem, lodem lub krą stosuje się DRABINKĘ SOMMERA. Jest to przyrząd o prostej konstrukcji i dużej trwałości. Pozwala on określić wielkość obserwowanego zjawiska z dokładnością do 10%. Pomiar wykonuje się z wyznaczonego stanowiska pomiarowego (na moście lub brzegu rzeki). 4. Miary odpływów stosowane w hydrologii Odpływ- ilość wody odpływająca z pewnego obszaru zlewni rzecznej Miary odpływu dzielą się na względne i bezwzględne Miary względne podają wartości odpływu w odniesieniu do jednostki powierzchni zlewni lub jako stosunek do innych elementów hydrometeorologicznych jak np. opad. Miary te służą do porównywania ze sobą ilości wody odpływającej ze zlewni o różnych wielkościach lub o różnym klimacie. Do miar względnych zalicza się : 6

7 - Odpływ jednostkowy q przedstawia ilość wody odpływającej w jednostce czasu z l jednostki powierzchni rozpatrywanej zlewni, wyrażoną w 2 s km 1000Q Miarę tę określa się z równania q = A Gdzie A Q- przepływ [m 3 /s] A- powierzchnia zlewni [km 2 ] - Wysokość warstwy odpływu H- wyraża wysokość w mm warstwy wody odpływającej w określonym czasie z rozpatrywanego dorzecza. 3 V Qśr t 86, 4Qśr t H = 10 = 10 = A A A [mm] - Współczynnik odpływu α lub c- jest to stosunek ilości wody odpływającej z obszaru zlewni w rozpatrywanym okresie do ilości wody, jaka spadła na obszar zlewni w postaci opadów atmosferycznych w tym samym czasie H α = [-] P Gdzie H- wysokość warstwy odpływu [mm] P- wysokość warstwy opadu [mm] Miary bezwzględne określają ilości wody odpływającej z badanego obszaru bądź też przepływającej przez dany przekrój hudrometryczny. Do miar bezwzględnych zalicza się : -Natężenie przepływu Q- jest to ilość wody jaka przepływa przez przekrój poprzeczny cieku w jednostce czasu. Przepływ wyraża się w następujących jednostkach zależnie od ilości przepływającej wody: [m 3 /s], [l/s], [dm 3 /s], [l/min] Za pomocą tej miary można wyrazić natężenie przepływu chwilowe, albo średnią wartość natężenia przepływu w pewnym okresie. Okresem tym może być doba, miesiąc, półrocze, rok. V t Q = - Objętość odpływu V jest to ilość wody, jaka odpływa z określonego obszaru w pewnym czasie. Objętość tę oblicza się z zależności: Q = Qśr t Gdzie: liczba sekund w ciągu doby, Q śr - przepływ średni w danym okresie [m 3 /s], Δt- liczba dni Ilość wody może być wyrażona w m 3, tys m 3, mln m 3 (hm 3 ) lub mld m 3 (km 3 ), zależnie od wielkości odpływu. Czas wyraża się w dobach, miesiącach, półroczach, latach. 5. Główne przepływy charakterystyczne: Operacje wykonywane na przepływach przeprowadza się za pomocą wybranych wartości charakteryzujących zbiór przepływów dobowych. Przepływy charakterystyczne można klasyfikować według różnych kryteriów, w klasyfikacji hydrotechnicznej przyjętej przez nas ( przyjęta w książce) wyróżnia się dwie zasadnicze grupy przepływów charakterystycznych: główne i okresowe.(zgodnie z pytaniem opisuje tylko główne) Do przepływów głównych, zalicza się przepływy: -wielkie(maks) WQ -średnie SQ 7

8 -zwyczajne ZQ -niskie(minimalne) NQ Definicje i symbole i sposoby wyznaczania z pkt Dla przepływów charakterystycznych głównych wprowadza się podział na przepływy pierwszego i drugiego stopnia. Wyróżnia się 16 przepływów głównych II stopnia, nie wszystkie one znajdują zastosowanie. W praktyce inżynierii środowiska najczęściej używane są przepływy WWQ SWQ ZNQ za strefy przepływów wysokich, SSQ strefa przepływów średnich, ZZQ ze strefy przepływów zwyczajnych oraz SNQ i NNQ za strefy przepływów niskich. Wszelkie symbole i notacje są analogiczne do stanów. Omówione przepływy odnoszą się do Q dobowych. W praktyce interesują nas przepływy średnie miesięczne lub z dłuższego okresu, istnieje potrzeba operowania przepływami głównymi określonymi na podstawie przepływów średnich miesięcznych SQ. Przepływy takie, w odróżnieniu od opisywanych poprzednio przepływów głównych dobowych, nazywa się przepływami głównymi miesięcznymi. Przepływy główne miesięczne pierwszego stopnia określa się w tym przypadku na podstawie zbioru przepływów średnich miesięcznych z okresu roku hydrologicznego. Można tu rozróżnić następujące przepływy: -najwyższy ze średnich miesięcznych W (SQ) -średni za średnich miesięcznych S (SQ) -zwyczajny ze średnich miesięcznych Z (SQ) -najniższy ze średnich miesięcznych N (SQ) Przepływy główne miesięczne drugiego stopnia odnoszą się do okresu wieloletniego, w którym dla poszczególnych lat określone zostaly przepływy główne miesięczne pierwszego stopnia. Podobnie jak dla przepływów głównych dobowych można rozróżnić 16 takich przepływów: -WW(SQ), SW (SQ), ZW (SQ), NW (SQ) -WS (SQ), SS(SQ), ZS(SQ), NS(SQ) -WZ(SQ), SZ(SQ), ZZ(SQ), NZ(SQ) -WN(SQ), SN(SQ), ZN(SQ), NN(SQ) Opis znaków taki sam jak dla stanów wody 6. Wymienić i przedstawić graficznie krzywe stosowane w obliczeniach hydrologicznych: Krzywe stosowane w obliczeniach hydrologicznych: Krzywa natężenia przepływu jest graficznym obrazem związku Q=f(H,m) gdzie H-stan wody, m-zmienna charakteryzująca wpływ zmian w profilu podłużnym zwierciadła. W celu wyznaczenia KNP potrzebne są: -stan wody H (cm) -przepływ Q (m 3 /.s) -spadek zwierciadła wody (%) -powierzchnia przekroju poprzecznego F (km 2 ) -wspóczynnik szorstkości koryta n (-) -obwód zwilżony B (m) Wykres KNP w ukla. Prostokątnym powstaje przez odłożenie na osi poziomej wartości natężenia przepływu Q(m 3 /s) a na osi pionowej odpowiadający nim wartości stanów wody H (cm). Natężenie przepływu wyrazić można Q=F*v, Cezy Q=c* (Rh *I) *F, oraz Q= 1/n * Rh 2/3 *I 1/2 Q=ά *H n. Kształt krzywej zależy od kształtu przekroju poprzecznego koryta oraz od spadku zwierciadła wody. Zależeć też może od ukształtowania koryta na określonym odcinku rzeki poniżej przekroju wodowskazowego. Obwałowanie: 8

9 Istotny wpływ na kształt KNP, ma również obwałowanie, polegające na ograniczeniu przekroju wodowskazowego w strefie stanów wysokich, przebieg KNP ulega zmiania w tej strefie począwszy od podstawy wału. Krzywa ta w tym przypadku biegnie bardziej stromo niż przed obwałowaniem. Rysunki: Krzywa sumowa: Jest to krzywa, której rzędna każdego pkt wskazuje, jaka sumaryczna ilość wody przepłynęła od początku rozpatrywanego okresu do czasu określonego odcięta tego punktu. Podstawą utwożenia krzywej sumarycznej są codzienne przepływy traktowane jako średnie dobowe. Odpływy dobowe otrzymuje się poprzez pomnożenie wielkości przepływu przez liczbę sekund w dobie. W zależności od wymaganego stopnia dokładności podziałki czasu (dekady, roku) sumujemy w wymaganych przedziałach przepływy dobowe otrzymując rzedne krzywej sumowej. Nanosząc na wykres objętości odpływ zsumowane od początku otrzyma się obraz narastającej krzywej w rozpatrywanym okresie. Gdyby przyrosty odpływu były równomierne wykres sumowanioa byłby linia prostą ponieważ przebieg przepływów jest zróżnicowany, wykres jest krzywa stale wznoszącą się z liczbami punktów przegięcia. Właściwości KSO: -stale rośnie lub ma przyrost zerowy -rzędna punktu końcowego wskazuje odpływ całkowity w badanym okresie Rzędna dowolnego pkt wskazuje odpływ od początku rozpatrywanego okresu do chwili określonej przez odciętą tego pkt. - Nachylenie stycznej do krzywej sumowej w dowolnym punkcie wyznacza przepływ chwilowy w czasie danym przez odcięta tego punktu. Krzywa sumową sporządza się najczęściej w układzie prostokątnym gdzie na osi pionowej odkłada się zsumowane odpływy w rozpatrywanym czasie, a na poziomej czas Z krzywej sumowej można: -wyznaczyć objętość zbiornika -określic odpływ po x dniach -wyznaczyc okresy napełniania i opróżniania zbiornika Krzywa czasu trwania: Wykres przedstawiający czas w ciągu którego wartość danego parametru np. stanu wody, jest równa lub większa od pewnej zadanej jego wartości niezależnie od czasu jego wystąpienia. -Sumując częstość od przedziałów o wyższych wartościach stanów wody do przedziałów o niższych wartościach stanów wody, otrzyma się czasy trwania wraz ze stanami wyższymi a przy odwrotnym sumowaniu wraz ze stanami niższymi. Na podstawie wyników sumowania wykonuje się wykres czasów trwania wody. Na osi pionowej odcina się graniczne wartości przedziałów stanów wody na osi poziomej odcina się sumowane wartości częstości wyrażona np. w dniach. Przy sumowaniu wraz ze stanami wyższymi sumowane wartości odnosi się do dolnej granicy przedziału a przy sumowaniu przedzilu Otrzymuje się w taki sposób wykres zsumowanych częstości (czasów trwania) wraz ze stanami wyższymi i niższymi. Wykresy te wykonane dla wielolecia przyjmują płynny kształt krzywych sumowanych częstości. Im okres jest dłuższy tym krzywe będąmiały bardziej regularny kształt charakterystyczny dla określonego reżimu hydrologicznego Rzeki górskie -mają wysokie krótko trwające wezbrania oraz okresy niskich stanów, występujące pomiędzy wezbraniami. Rzeki pojezierne: Maja stany wody wyrównane Rzeki duże (Odra Wisła) Mają kształt krzywych pośredni pomiędzy krzywą dla rzek górskich i rzek pojeziernych. 9

10 Wykresy i krzywe czasów trwania mają szerokie zastosowanie w praktyce. Służą do wyznaczania stanów charakterystycznych, przedewszystkim stanów wody oraz do podziału obszaru zmienności na strefy. Krzywe rozkładu częstości: Wykresem rozkładu częstości wykonane dla określonych zjawisk, na podstawie danych wieloletnich. Wykres rozkładu częstości otrzymuje się poprzez odłożenie w układzie współrzędnych na osi pionowej wartości stanów wody H(cm) natomiast na osi poziomej zsumowane(obliczone) wartości częstości. Wykres ten może być w formie pudełkowej o szerokości H wtedy tez będzie nazywał się histogramem częstości. Z wykresu takiego można odczytać wartości NTW(stanu najdłużej trwającego odpowiadającego punktowi o najdłuższej częstości. Do opisu tych wszystkich krzywych należy dodac rysunki bo to jest 2 cześcia pytania ale rysunki to każdy chyba ma z cwiczeń. 7.Obliczanie przepływów charakterystycznych w zlewniach kontrolowanych i niekontrolowanych Do określania liczbowych wartości przepływów o różnych charakterystykach stosuje się w praktyce hydrologicznej różne metody. Opierają się one na danych dotyczących stanów wody i przepływów w rozpatrywanym profilu na danych w innych profilach tej samej rzeki lub rzek sąsiednich Informacje te mogą różnić się zakresem i długością obserwacji. Rozróżniamy 1. Dane hydrometryczne w rozpatrywanym przypadku są kompletne (30 lat) a pomiary przepływu zostały wykonane w całej strefie zmienności co stwarza podstawę do konstruowania zupełnej krzywej przepływu 2. Dane dotyczące stanów i przepływów są niekompletne, tzn. obserwacje stanów wody pochodzą jedynie z krótkiego okresu, a pomiary przepływu nie obejmują całej strefy zmienności. 3. W rozpatrywanym przekroju całkowicie brakuje danych hydrometrycznych. Metoda statystyczna stosowana w przypadku posiadania kompletnych danych hydrometrycznych, przepływy charakterystyczne określa się na podstawie wartości przepływów dobowych Metody analogi hydrologicznej (pośrednich) w przypadku posiadania niekompletnych informacji lub ich całkowitego braku. Przepływy charakterystyczne można obliczać na podstawie odpowiednich wartości przepływów określonych dla innych przekrojów na tej samej rzece lub zamykających zlewnie o analogicznych reżimie hydrologicznym. w metodzie tej zasadniczym problemem jest dobór probilu-analoga oraz dokładność określania charakterystyk przepływowych w tym profilu. Profile analogi mogą być położone w stosunku do rozpatrywanego na tej samej rzece na recypiencie rzeki na której leży profil badany na innym dopływie tego samego recypienta na dopływie rzeki należącej do innego systemu rzecznego Stosując tą metodę należy opierać się na 2-3 profilach. Przy doborze należy kierować się podobieństwem odpływów jednostokych zgodnością rytmu zmienności przepływów lub podobieństwem czynników od których zależy wielkość odpływu Metoda analogi w przypadku istnienia krótkookresowych danych hydrometrycznych. 10

11 stosuje się w odniesieniu do małych i średnich zlewni, badania prowadzone krótko, okresowo, w oparciu o dane wystarczające do skonstruowania wiarygodnej krzywej przepływu. Metoda ta polega na wzbogacaniu danych danymi z profilu analoga wydłużenie sekwencji realizacji procesu odpływu sprowadzenie wartości charakterystyk do okresu wieloletniego sprowadzenie parametrów rozkładu prawdopodobieństwa przepływów o rozpatrywanej charakterystyce do okresu wieloletniego. Metoda analogi w przypadku braku danych hydrometrycznych wykorzystuje się dane dla profili analogów w zależności od ich liczby i położenia względem badanego profilu metoda interpolacji stosowana gdy występują dwa wodowskazy dla których istnieją się na podstawie wykresu zależności Q=f(L) zwanej profilem hydrologicznym przepływu lub Q=f(A) zwanej profilem hydrologicznym odpływu Qd Qg QB = QG + Q = QG + ( AB Ag ) A A d g Metoda zlewni różnicowej- dany profil znajduje się na rzece bez wodowskazów natomiast na rzece głównej poniżej i powyżej ujścia znajdują się posterunki wodowskazowe. Stosowana do określania przeciętnych oraz średnich niskich stanów. Metoda ekstrapolacji stosuje się ją gdy nie można korzystać z poprzednich. Kieruje się tu podobieństwem charakteru zlewni. Może się znajdować na tej samej rzece lub na rzece sąsiedniej. Można się tu kierować podobieństwem charakteru zlewni. Przy określaniu przepływów maks. należy kierować się podobieństwem określającym spływ powierzchniowy opadu, ukształtowania terenu, kształtem zlewni. Przy minimalnych przepływach należy kierować się - podobieństwem charakteru podłoża, warunków glebowych geologicznych i hydrologicznych. Przy średnich należy zwracać uwage na apad, ukszt. terenu, charakterystyke podłoża Metody empiryczne jeżeli brak jest informacji i o stanach i przepływach, a w danym przypadku nie można stosować metody analogii to przepływy charakterystyczne określa się metodami empirycznymi. Stosuje się gdy nie można stosować innych metod. Istotą jest uogólnienie wyników badań. Metody te dzieli sięna wzory empiryczne mapy obszarowego rozkładu odpływu normy odpływu Najmniejszymi błędami jest obarczona metoda statystyczna na podstawie wyników pomiarów wykonanych w rozpatrywanym przekroju mniej dokładne są z metody analogi na podstawie porównań dla przekroju-analoga. Najmniejszą dokładność uzyskuje się z metod empirycznych 11