RHAMM/CD168 może stanowić nowy cel dla immunoterapii pacjentów z przewlekłą białaczką limfocytową B-komórkową
|
|
- Ewa Władysława Stasiak
- 9 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRACA POGLĄDOWA Acta Haematologica Polonica Review Article 2006, 37, Nr 3 str KRZYSZTOF GIANNOPOULOS 1,3, ANNA DMOSZYŃSKA 2, JACEK ROLIŃSKI 3, Li LI 1, IWONA HUS 2, JACEK TABARKIEWICZ 3, AGNIESZKA BOJARSKA-JUNAK 3, JOCHEN GREINER 1, MICHAEL SCHMITT 1 RHAMM/CD168 może stanowić nowy cel dla immunoterapii pacjentów z przewlekłą białaczką limfocytową B-komórkową RHAMM/CD168 might represent novel target for immunotherapy of patients with B-cell chronic lymphocytic leukemia (B-CLL) 1 Laboratorium Immunologii Nowotworów Uniwersytetu w Ulm, Niemcy Kierownik: Prof. Michael Schmitt 2 Klinika Hematoonkologii Akademii Medycznej w Lublinie Kierownik: Prof. dr hab. med. Anna Dmoszyńska 3 Zakład Immunologii Klinicznej AM w Lublinie Kierownik: Prof. dr hab. med. Jacek Roliński SŁOWA KLUCZOWE: Przewlekła białaczka limfocytowa B komórkowa (PBL-B) Antygeny związane z nowotworami/białaczkami (TAA, LAA) Limfocyty T cytotoksyczne (CTL) Receptor dla ruchliwości zależnej od kwasu hialuronowego (receptor for hyaluronic acid mediated motility) (RHAMM/CD168) KEY WORDS: B-cell chronic lymphocytic leukemia (B-CLL) Tumor associated antigens (TAAs) Leukemia associated antigens (LAAs) Cytotoxic T lymphocytes (CTL) Receptor for hyaluronic acid mediated motility (RHAMM/CD168) STRESZCZENIE: Identyfikacja antygenów związanych z nowotworami/białaczkami (tumor associated antigens/leukemia associated antigens TAA/LAA) może otworzyć drogę dla swoistej immunoterapii pacjentów z przewlekłą białaczką limfocytową B komórkową (PBL-B). Przy użyciu metody łańcuchowej polimerazy z odwrotną transkrypcją (Reverse Transcription Polymerase Chain Reaction RT-PCR) przeanalizowano ekspresję antygenu nowotworowego RHAMM/CD168, zidentyfikowanego wcześniej jako LAA przy użyciu metody serologicznej analizy ekspresji biblioteki genowej cdna (SEREX) u pacjentów z białaczkami szpikowymi. Porównano profil ekspresji genu RHAMM na komórkach jednojądrzastych wyizolowanych od 30 chorych z PBL-B oraz 20 zdrowych ochotników. Zaobserwowano ekspresję mrna dla RHAMM/CD168 u 75% pacjentów oraz brak ekspresji tego antygenu na komórkach zdrowych ochotników. Ze względu na ograniczoną ekspresję RHAMM-u w zdrowych tkankach (tylko w grasicy i jądrach) oraz wysoką częstość występowania, nawet u pacjentów we wczesnych stadiach PBL-B, oznaczono ilościowo poziom ekspresji RHAMM przy użyciu RT-PCR w czasie rzeczywistym oraz przeprowadzono testy czynnościowe. W hodowli mieszanej limfocytów z peptydem R3 (najbardziej immunogennym epitopem dla RHAMM) oceniono swoiste dla
2 50 K. GIANNOPOULOS i wsp. RHAMM limfocyty T cytotoksyczne (CTL) używając testu cytotoksyczności ELISPOT (enzyme-linked immunosorbent spot). Biorąc pod uwagę otrzymane wyniki oraz wcześniejsze doniesienia o zwiększonej swoistej odpowiedzi cytotoksycznej przeciwko R3 u jednego z czterech HLA-A2 pozytywnych pacjentów z PBL-B poddanych immunoterapii przy użyciu komórek dendrytycznych stymulowanych lizatami uważamy, że RHAMM/CD168 może być interesującym antygenem dla przyszłej celowanej immunoterapii pacjentów z PBL-B. SUMMARY: Definition of appropriate target antigens might open new avenues to antigen targeted immunotherapies for patients with B-cell chronic lymphocytic leukemia (B-CLL). In myeloid leukemias, we defined recently the receptor for hyaluronan mediated motility RHAMM/CD168 as an antigen eliciting both humoral and cellular immune responses. Here, we investigated 30 B-CLL patients versus 20 healthy volunteers (HV) for the expression of antigen RHAMM/CD168 on mrna level. Lack of RHAMM expression in HV was detected, which makes this particular antigen an interesting target for immunotherapy. The quantity of RHAMM/ CD168 expression was characterized by real time RT-PCR in 24 CLL patients and 5 healthy volunteers. Functional analyses (mixed lymphocyte peptide cultures followed by ELISPOT assays) were performed to evaluate the immunogenicity of RHAMM/CD168. We found RHAMM/ CD168 expression significantly (p<0.0001) higher in CLL patients than in HV. Specific CD8+ cytotoxic T-cell (CTL) responses against RHAMM/CD168 could be detected in vitro, by specific interferon gamma secretion when CTLs encounter RHAMM-derived peptide as target structure. Recently, we have described enhanced CTL against RHAMM/CD168 observed in one of four HLA-A2 positive CLL patients treated with DC vaccine. Therefore, the antigen RHAMM/CD168 might represent an interesting potential target for immunotherapies in patients with B-CLL. WPROWADZENIE Przewlekła białaczką limfocytowa B-komórkowa jest najczęściej występującą białaczką w państwach Europy Zachodniej oraz w Stanach Zjednoczonych (1). Jest chorobą mającą heterogenny przebieg ze średnim czasem przeżycia od 7 lat w przypadkach źle rokujących, do średnio 15 lat w przypadkach o łagodnym przebiegu. Wyodrębniono szereg czynników prognostycznych między innymi.: trisomia chromosomu 12, delecja 13q, delecja 11q, delecja 17p, mutacje zmiennej części łańcucha ciężkiego IgVH, ekspresja białka ZAP-70, ekspresja CD38, ekspresja HLA-G (2). Największą wartość prognostyczną wydają się mieć mutacje zmiennej części łańcucha ciężkiego IgVH oraz delecja 17p (2, 3). Ze względu na zaawansowany wiek pacjentów, chemioterapia jest często źle tolerowana, dlatego istnieje konieczność zastosowania innych strategii terapeutycznych. Układ odpornościowy może rozpoznawać i eliminować komórki nowotworowe, jednak ta odpowiedź jest nieskuteczna, co jest jednym z czynników patogenezy większości chorób nowotworowych. Metodą, która może zwiększyć szansę pacjentów na pokonanie choroby i uzyskanie długotrwałych remisji, wydaje się być immunoterapia mająca na celu przywrócenie lub wzmocnienie mechanizmów obrony przeciwnowotworowej organizmu. Ostatnio opisane zostały wyniki pierwszych prób klinicznych z czynną immunoterapią przy użyciu komórek dendrytycznych stymulowanych mieszanką antygenów nowotworowych obecnych w lizatach komórek białaczkowych. Bardziej specy-
3 RHAMM/CD168 nowy cel dla immunoterapii 51 ficzną formą immunoterapii wydaje się być terapia celowana na komórki nowotworowe, które różnią się fenotypowo od komórek zdrowych. Rozpoznawanie komórek nowotworowych przez komórki układu odpornościowego jest możliwe dzięki obecności na ich powierzchni określonych antygenów, tzw. antygenów związanych z nowotworem (tumor associated antigens, TAA). Antygeny takie zidentyfikowano również na komórkach przewlekłej białaczki limfocytowej B-komórkowej (fibromodulina (4), OFAiLRP (5), survivin (6)). Turley i wsp. opisali występowanie ekspresji RHAMM na poziomie mrna u chorych na przewlekłą białaczkę limfocytową B-komórkową (7). Antygen RHAMM został również zidentyfikowany przez grupę badaczy z Ulm jako antygen towarzyszący białaczkom (leukemia associated antigen LAA) (8). Ostatnio zidentyfikowano immunogenne epitopy dla antygenu RHAMM/CD168 indukujące odpowiedz cytotoksyczna u chorych na ostrą i przewlekłą białaczkę szpikową (8,9). W tej pracy skupiliśmy się na określeniu ekspresji antygenu RHAMM/CD168 u chorych na PBL-B. Ze względu na ekspresję ograniczoną do komórek nowotworowych oraz częste występowanie antygenu RHAMM u pacjentów z PBL-B staraliśmy się scharakteryzować antygen RHAMM jako potencjalny cel dla immunoterapii chorych z PBL-B. W celu oceny immunogenności antygenu RHAMM wykonano mieszaną hodowlę limfocytów z peptydem R3, będącym najbardziej immunogennym epitopem MHC I u chorych na ostrą białaczkę szpikową (9). Chcieliśmy sprawdzić czy możliwa jest indukcja swoistej odpowiedzi immunologicznej na antygen RHAMM u chorych na PBL-B, co mogłoby uczynić antygen RHAMM interesującym celem dla immunoterapii PBL-B. MATERIAŁ I METODY Badaniem została objęta grupa 30 chorych z de novo rozpoznaną, wcześniej nieleczoną przewlekłą białaczką limfocytową B-komórkową (23 pacjentów we wczesnych stadiach choroby 0-2 w klasyfikacji wg. Rai oraz 7 w zaawansowanych stadiach choroby 3 i 4 wg. klasyfikacji Rai). Grupę kontrolną przy ocenie częstości występowania antygenu RHAMM stanowiło 20 zdrowych osób, w podobnym do grupy badanej przedziale wiekowym. Krew pobierana była z żyły odłokciowej pacjenta w ilości 15 ml. Izolacja komórek jednojądrzastych Krew obwodowa pobrana od pacjenta lub zdrowego ochotnika była wirowana przez 20 minut przy prędkości 1500g w gradiencie gęstości (Gradisol L) w celu wyizolowania komórek jednojądrzastych (KJ). KJ po dwukrotnym przepłukaniu PBS (bez Ca i Mg) zostały policzone w kamerze Neubauera. Żywotność była oceniona przy użyciu testu barwienia błękitem trypanu.
4 52 K. GIANNOPOULOS i wsp. Izolacja mrna, reakcja odwrotnej transkrypcji oraz reakcja łańcuchowa polimerazy z odwrotną transkrypcją (Reverse Transcription Polymerase Chain Reaction RT-PCR) mrna zostało wyizolowane przy użyciu kolumn magnetycznych µmacs mrna Isolation Kit (Miltenyi Biotec), zgodnie z zaleceniami producenta. W grupie kontrolnej dodatkowo do oceny ilościowej przed izolacją mrna, wyizolowano komórki CD19+ przy użyciu kolumn magnetycznych MACS (Miltenyi Biotec), zgodnie z zaleceniami producenta. Jakość i ilość otrzymanego RNA została obliczona fotometrycznie. 50ng mrna zostało odwrotnie przepisane przy użyciu 1st Strand cdna Synthesis Kit for RT-PCR (Roche) zgodnie z zaleceniami producenta w 20 µl cdna. Do każdej reakcji PCR użyto 1µl cdna. Przy użyciu RT-PCR została oceniona ekspresja antygenu RHAMM/CD168 u chorych na PBL-B oraz u zdrowych ochotników reprezentujących grupę kontrolną. Następnie ilość antygenu RHAMM została określona ilościowo przy użyciu RT-PCR w czasie rzeczywistym ( real time RT-PCR). Ilość produktu została przeliczona na kopie transkryptu RHAMM na 10mln komórek, a następnie znormalizowana względem antygenu o stałej ekspresji, białka wiążącego ramkę- -TATA (TATA binding protein TBP). Szczegółową metodykę opisano wcześniej (9). Mieszana hodowla limfocytów z peptydem oraz test swoistego wydzielania interferonu gamma (IFN-γ) ELISPOT W celu oceny immunogenności nowo zidentyfikowanych antygenów użyta była metoda mieszanej hodowli limfocytów z syntetycznym peptydem odpowiadającym antygenowi (MLPC mixed lymphocyte peptide culture) oraz ocena wytwarzania interferonu gamma w odpowiedzi na antygen przy użyciu wysoce specyficznego testu ELI- SPOT, szczegółową metodykę opisano wcześniej (9). W skrócie, KJ były inkubowane z przeciwciałami anty-cd8 połączonymi z cząsteczką (beadsem) magnetyczną i następnie separowane w polu magnetycznym, zgodnie z zaleceniami producenta MACS Magnetic Isolation (Miltenyi Biotec). Populacja CD8-, reprezentująca w naszym systemie głównie komórki prezentujące antygen była naświetlana (30Gy) oraz stymulowana odpowiednio peptydem: dla RHAMM/CD168 peptydem R3 (ILSLELMKL), peptydem macierzy grypy (influenza matrix protein IMP, GILGFVFTL) jako pozytywna kontrola związana z rozpoznaniem antygenów grypy oraz bez peptydu, jako kontrola negatywna. Po dwóch cyklach stymulacji (16 dni), w medium zawierającym 10 U/ml IL-2 (human Interleukin-2, Sigma-Aldrich) i 20 ng/ml IL-7 (recombinant, human Interleukin-7, Strathmann Biotec AG), oceniane było wydzielanie interferonu gamma (INFγ) przez stymulowane komórki CD8+ przy kontakcie z antygenem przy użyciu testu ELISPOT. W skrócie, po całonocnej inkubacji membrany wiążącej białka 96-dołkowej płytki (Millipore) z przeciwciałem monoklonalnym anty-inf-γ (Mabtech), płytka była przepłukana PBS-em. Następnie płytka była inkubowana z 10% ludzką surowicą AB (Sigma-Aldrich) przez 2 godziny w 37 C w celu zablokowania niespecyficznego łączenia z przeciwciałami. Limfocyty CD8+, były inkubowane całą noc z komórkami re-
5 RHAMM/CD168 nowy cel dla immunoterapii 53 prezentującymi struktury celowe (target cells) komórki linii komórkowej T2 nieposiadające białka związanego z transportem antygenów Transporter Associated with Antigen Processing (TAP) na których powierzchni opłaszczony był antygen, przeciwko któremu reakcja cytotoksyczna T-komórkowa była badana. Jako niespecyficzna pozytywna kontrola do limfocytów CD8+ dodany został mitogen 1 µl/ml Pokeweed Mitogen (PWM) (Sigma-Aldrich). Specyficzną kontrolą pozytywną związaną z rozpoznanym antygenem stanowiły komórki T2 opłaszczone białkiem macierzy grypy (IMP). Jako kontrola negatywna użyte były komórki linii komórkowej T2 nieopłaszczone żadnym antygenem. Następnego dnia po umyciu PBS-em płytek dodane zostało przeciwciało anty-ifn-γ (0,2 µg/ml) do każdego dołka. Po 2 godzinach inkubacji w pokojowej temperaturze płyta została opłukana i dodany został kompleks streptawidyny z alkaliczną fosfatazą (1 µg/ml, Mabtech). Po 2 godzinach płytka została przepłukana i dodana została mieszanina BCIP i NBT (5-bromo-4-chloro-3-indolyl phosphate/nitroblue tetrazolium, Sigma-Aldrich) w celu uzyskania reakcji barwnej. Po wysuszeniu specyficzne wydzielanie IFN-γ w odpowiedzi na antygen zostało ocenione przy użyciu czytnika ELISPOT (CTL). WYNIKI Ekspresja RHAMM/CD168 u chorych na PBL-B Przy użyciu reakcji RT-PCR stwierdzono ekspresję antygenu RHAMM/CD168 u 77% chorych na PBL-B. W tradycyjnej reakcji RT-PCR użyte były primery znajdujące się w egzonach 1 i 8, w celu oceny ekspresji obu wariantów RHAMM (Ryc. 1). U wszystkich pacjentów, u których stwierdzono ekspresję antygenu RHAMM, obecne były obie formy antygenu RHAMM warianty obróbkowe (splice variants) z (RHAM- M FL ) oraz bez egzonu 4 (RHAMM -exon4 ). U pacjentów w zaawansowanych stadiach choroby (stadia 3 i 4 wg klasyfikacji Rai) obserwowano częstszą ekspresję antygenu RHAMM (100%) w porównaniu z (61%) chorymi we wczesnych stadiach (0 2 wg Rai). Nie stwierdzono ekspresji antygenu RHAMM u zdrowych osób. Ilość RHAMM/CD168 normalizowana względem TBP Do oceny ilości antygenu RHAMM/CD168 użyta została reakcja RT-PCR w czasie rzeczywistym ( real time ). Zaobserwowano statystycznie istotną zwiększoną ilość antygenu RHAMM u chorych we wczesnych stadiach choroby (0 1 wg Rai) w porównaniu do kontroli zdrowych komórek CD19 (Ryc. 3). Wyniki normalizowano względem genu konstytutywnego TBP (TATA binding proteine).
6 54 K. GIANNOPOULOS i wsp. R3 ILSLELMKL ATG exon 4 exon 13 TAA RHAMM/RHAMM -exon4 RHAMM = exon Ryc. 1. Schemat budowy antygenu RHAMM/CD168 Fig. 1. A schematic map of RHAMM/CD168 Rysunek przedstawia schemat budowy antygenu RHAMM. Szare prostokąty oznaczają egzony. Egzony (4 i 13), mogące niewystępować w opisanych w literaturze wariantach obróbkowych (spilce variants), zaznaczono jako prostokąty kreskowane. Dodatkowo oznaczono miejsca przyłączania się primerów użytych w reakcjach RT-PCR, RT-PCR w czasie rzeczywistym oraz umiejscowienie epitopu R3. częstośćekspresji antygenurhamm %) ( % (zdrowi, n=20) 61% wczesne stadia (0-2 w klasyfikacji Rai, n=23) p = % zaawansowane stadia (3-4 w klasyfikacji Rai, n=7) Ryc. 2. Ekspresja RHAMM/RHAMM -exon4 w zależności od stadium zaawansowania choroby Fig. 2. Stage of disease and RHAMM/RHAMM -exon4 expression Histogram przedstawia wyniki RT-PCR. Częstość występowania antygenu odnotowano w %.
7 RHAMM/CD168 nowy cel dla immunoterapii 55 ilośćantygenurhamm względem TBP ,8 0.60,6 0.40,4 0.20,2 0 0 p< zdrowi HV PBL-B CLL (n=5) (n=24) ędem TBP ilośćantygenurhamm wzgl ,8 0.60,6 0.40,4 0.20,2 0 0 PBL-B stadium 0 w klasyfikacji Rai (n=11) p=0.377 PBL-B stadium 1 w klasyfikacji Rai (n=13) 0 RAI 1 RAI A B Rycina 3. Ilość antygenu RHAMM normalizowana względem TBP na komórkach PBL-B, w porównaniu ze zdrowymi limfocytami B (A) oraz w zależności od stadium zaawansowania choroby (B) Figure 3. The relative ratio of RHAMM/TBP in B-CLL patients versus healthy volunteers (A) and in early stages of disease stage 0 versus stage 1 according to Rai classification (B) kontrola negatywna 102 kontrola pozytywna (PWM) 494 IMP 92 R3 192 Rycina 4. Swoista odpowiedz T cytotoksyczna przeciwko epitopowi R3 antygenu RHAMM/CD168 (wyniki testu ELISPOT dla IFN-γ, po 16 dniach stymulacji w mieszanej hodowli limfocytów) Figure 4. Specific CTL responses against RHAMM/CD168 in one selected CLL patient after 16 days of MLPC (as assessed by ELISPOT assay for IFN-γ, numbers indicate the mean value of spots in triplicate per 40,000 CD8+ cells) Liczby oznaczają średnią wartość punktów z trzech dołków na limfocytów CD8+.
8 56 K. GIANNOPOULOS i wsp. Swoista odpowiedź T cytotoksyczna przeciwko antygenowi RHAMM/CD168 w hodowli mieszanej limfocytów z epitopem R3 W celu oceny immunogenności nowo zidentyfikowanych antygenów użyta była metoda mieszanej hodowli limfocytów z syntetycznym peptydem odpowiadającym antygenowi oraz ocena wytwarzania interferonu gamma w odpowiedzi na epitop R3, będący najbardziej immunogennym epitopem MHC I antygenu RHAMM u chorych z ostrą białaczką szpikową. Po 2 tygodniach stymulacji komórek T CD8+, peptydem R3 zauważono zwiększone wytwarzanie interferonu gamma w teście ELISPOT w odpowiedzi na kontakt z komórkami opłaszczonymi przez antygen RHAMM (Ryc. 4), w porównaniu z kontrolą. Rycina 1 obrazuje wzajemne ułożenie primerów używanych do reakcji RT-PCR oraz położenie epitopu R3. DYSKUSJA Identyfikacja nowych struktur mogących być celem dla przyszłej terapii pacjentów chorych na PBL-B stanowi niezwykle ważny krok w poszukiwaniu nowych form terapii tej nieuleczalnej choroby. Struktura taka może nie tylko być wykorzystana w celowanej chemioterapii, ale może również stanowić cel dla immunoterapii, wykorzystującej komórki układu immunologicznego, rozpoznające struktury nowotworowe (10). Istnieje wiele koncepcji wykorzystania takich struktur w immunoterapii. Może być ona użyta do stymulacji ex vivo komórek dendrytycznych z zamiarem ich wykorzystania w szczepionce mającej na celu zwiększenie skuteczności prezentacji antygenu nowotworowego in vivo komórkom efektorowym. Taki antygen może również posłużyć do namnożenia ex vivo klonów swoistych komórek T cytotoksycznych skierowanych przeciwko danemu antygenowi nowotworowemu, a następnie wszczepieniu ich do organizmu gospodarza celem zwiększenia liczby komórek efektorowych funkcjonalnie czynnych przeciwko komórkom białaczkowym. Zidentyfikowane epitopy MHC klasy I danego antygenu nowotworowego mogą również być dostarczane do organizmu jako element szczepionki peptydowej, mającej na celu prezentacje poszczególnych struktur (epitopów) antygenu komórkom efektorowym w odpowiedzi immunologicznej przeciwko komórkom białaczkowym (11, 12). Poszukując nowego celu do immunoterapii przeciwnowotworowej niezwykle ważne wydaje się zidentyfikowanie antygenu charakteryzującego się: 1) występowaniem antygenu związanego z nowotworami ograniczonego do komórek białaczkowych, 2) występowaniem u dużej liczby chorych, 3) brakiem ekspresji na komórkach progenitorowych, 4) zidentyfikowaniem immunogennych epitopów, 5) uzyskaniem odpowiedzi cytotoksycznej przeciwko tym epitopom przez komórki T chorych na PBL-B. Wyniki przedstawione w powyższej pracy wskazują, że antygen RHAMM/CD168 może spełniać funkcję celu dla terapii chorych na PBL-B. RHAMM/CD168 jest recep-
9 RHAMM/CD168 nowy cel dla immunoterapii 57 torem dla kwasu hialuronowego, którego ekspresja zwiększona jest w chorobach nowotworowych. Początkowo RHAMM/CD168 był opisywany jako cząsteczka warunkująca ruchliwość komórek i przechodzenie przez fazy cyklu z G2 do fazy M (7). Cząsteczka RHAMM odgrywa znaczącą rolę w organizacji oraz funkcjonowaniu aparatu mitotycznego (13). Zwiększona ekspresja cząsteczki RHAMM silnie aktywuje erk1 (extracellular-regulated kinase 1) (14) oraz uczestniczy w transformacji ras (15). Odnotowano zwiększoną ekspresję RHAMM w raku sutka oraz raku jelita grubego w zaawansowanych stadiach choroby lub przy istniejących przerzutach nowotworowych (16, 17). Turley i wsp. (7) opisali występowanie ekspresji RHAMM na poziomie mrna u raczej ograniczonej liczby chorych na przewlekłą białaczkę limfocytową B-ko-mórkową. Doniesienia o występowaniu RHAMM na poziomie białkowym są niejednoznaczne. Till i wsp. (18) obserwowali zwiększoną ekspresję cząsteczki RHAMM u wszystkich (6/6) badanych pacjentów z PBL-B, lecz Craine i wsp. (19) obserwowali niskie stężenie antygenu RHAMM u badanych pacjentów z PBL-B. W powyższej pracy opisujemy ekspresję antygenu RHAMM u 77% chorych na PBL-B, charakteryzującą się częstszą ekspresją w bardziej zaawansowanych stadiach choroby. U chorych na raka jelita grubego oraz na przewlekłą białaczkę szpikową wykazano również tendencję do częstszej ekspresji RHAMM/CD168 u pacjentów w zaawansowanych stadiach choroby lub u pacjentów z przerzutami (8, 16). We wcześniejszych badaniach in vitro obserwowaliśmy odpowiedź cytotoksyczną charakteryzującą się wydzielaniem GranzymuB przeciwko peptydowi R3 u pacjentów z PBL-B (20). Ostatnio zidentyfikowaliśmy swoiste komórki CD8+ charakterystyczne dla epitopu R3 jako komórki efektorowe charakteryzujące się wysoką ekspresją CD45RA bez ekspresji CCR7 (21). Szczepionka z zastosowaniem komórek dendrytycznych stymulowanych mieszaniną antygenów nowotworowych w postaci lizatów komórek białaczkowych indukowała odpowiedź cytotoksyczną u pacjentów z PBL-B (22), również przeciwko R3, co czyni RHAMM/CD168 niezwykle interesującym celem w immunoterapii peptydowej. Ponadto profil ekspresji RHAMM (brak ekspresji RHAMM w tkankach zdrowych) wydaje się być sprzyjający zastosowaniu tego antygenu jako celu dla immunoterapii (8). Ostatnio immunogenne epitopy dla RHAMM/CD168 zostały zidentyfikowane i opisane przez grupę badaczy z Uniwersytetu w Ulm w Niemczech (9). Rozpoczęto pilotowe badania nad zastosowaniem epitopu R3 w szczepieniu peptydowym pacjentów z ostrą białaczką szpikową, szpiczakiem mnogim oraz zespołem mielodysplastycznym. Pierwsze obiecujące wyniki ogłoszono podczas Zjazdu Amerykańskiego Towarzystwa Hematologów w Atlancie w grudniu 2005 roku (23). We wczesnych stadiach PBL-B stosowana jest strategia obserwacji tzw. watch and wait, co czyni ten okres wyjątkowo bezpiecznym dla wprowadzania nowych form leczenia. Dodatkowo, we wczesnych stadiach choroby PBL-B funkcja limfocytów nie jest jeszcze upośledzona (24, 25), oraz jak wykazano w tej pracy indukcja odpowiedzi przeciwko epitopowi R3 jest możliwa.
10 58 K. GIANNOPOULOS i wsp. Idealny cel dla immunoterapii powinien indukować lub zwiększać częstotliwość swoistych limfocytów T cytotoksycznych skierowanych przeciwko danemu antygenowi nowotworowemu w warunkach in vivo, czyli w skutecznej terapii przeciw-nowotworowej, jaką może być reakcja przeszczep przeciwko białaczce, immunoterapia bierna czy szczepionka nowotworowa. Zaobserwowano indukcję/zwiększenie swoistych limfocytów skierowanych przeciwko RHAMM u pacjenta otrzymującego szczepionkę złożoną z komórek dendrytycznych stymulowanych antygenami nowotworowymi pod postacią lizatów komórek nowotworowych (22). Podsumowując, wykazaliśmy obecność antygenu RHAMM/CD168 u znacznej liczby chorych na PBL-B, zwiększającą się wraz z zaawansowaniem choroby. Ilość antygenu RHAMM znacznie większą u pacjentów z PBL-B, w porównaniu z prawidłowymi limfocytami CD19, co może świadczyć o bezpieczeństwie oraz selektywności działania potencjalnej terapii skierowanej przeciwko antygenowi RHAMM. Dowiedliśmy również, że istnieje możliwość indukcji odpowiedzi immunologicznej przeciwko epitopowi R3, u pacjentów we wczesnych stadiach zaawansowania PBL-B. Wydaje się, że antygen RHAMM/CD168 może stanowić interesujący cel dla immunoterapii chorych na PBL-B. PIŚMIENNICTWO 1. Keating MJ, Chiorazzi N, Messmer B et al. Biology and treatment of chronic lymphocytic leukemia. Hematology 2003; ASH Educational Program: Kröber A, Seiler T, Benner A et al. V(H) mutation status, CD38 expression level, genomic aberrations, and survival in chronic lymphocytic leukemia. Blood 2002; 100: Crespo M, Bosch F, Villamor N et al. ZAP-70 Expression as a surrogate for immunoglobulinvariable-region mutations in chronic lymphocytic leukemia. N Engl J Med 2003; 348: Mayr C, Bund D, Schlee M et al. Fibromodulin as a novel tumor-associated antigen (TAA) in chronic lymphocytic leukemia (CLL) which allows expansion of specific CD8+ autologous T lymphocytes. Blood 2005; 105: Siegel S, Wagner A, Kabelitz D et al. Induction of cytotoxic T-cell responses against the oncofetal antigen-immature laminin receptor for the treatment of hematologic malignancies. Blood 2003; 102: Schmidt SM, Schag K, Müller MR et al. Survivin is a shared tumor-associated antigen expressed in a broad variety of malignancies and recognized by specific cytotoxic T cells. Blood 2003; 102: Turley EA, Belch AR, Poppema S, Pilarski LM. Expression and function of a receptor of hyaluronan-mediated motility (RHAMM) on normal and malignant B lymphocytes. Blood 1993; 81: Greiner J, Ringhoffer M, Taniguchi M et al. RHAMM is a new immunogenic tumor-associated antigen overexpressed in acute and chronic myeloid leukemia. Exp J Hematol 2002; 30: Greiner J, Li L, Ringhoffer M, Barth TFE et al. Identification and characterization of epitopes of the receptor for hyaluronic acid mediated motility (RHAMM/CD168) recognized by CD8 positive T cells of HLA-A2 positive patients with acute myeloid leukemia. Blood 2005; 106: Jäger E, Jäger D, Knuth A. Antigen-specific immunotherapy and cancer vaccines. Int J Cancer 2003; 106: Parmiani G, Castelli C, Dalerba P, Mortarini R, Rivoltini L, Marincola FM, Anichini A. Cancer immunotherapy with peptide-based vaccines: what have we achieved? Where are we going? J Natl Cancer Inst. 2002; 94:
11 RHAMM/CD168 nowy cel dla immunoterapii Brinkman JA, Fausch SC, Weber JS, Kast WM. Peptide-based vaccines for cancer immunotherapy. Expert Opin Biol Ther. 2004; 4: Assmann V, Jenkinson D, Marshall JF, Hart IR. The intracellular hyaluronan receptor RHAMM/ IHABP interacts with microtubules and actin filaments. Journal of Cell Science 1999; 112: Zhang S, Chang MCY, Zylka D, Turley S, Harrison R and Turley EA. The hyaluronan receptor RHAMM regulates extracellular-regulated kinase. J Biol Chem 1998; 273: Hall CL, Yang B, Yang X et al. Overexpression of the hyaluronan receptor RHAMM is transforming and is also required for H-ras transformation. Cell 1995; 82: Yamada Y, Itano N, Narimatsu H et al. Receptor for hyaluronan-mediated motility and CD44 expressions in colon cancer assessed by quantitative analysis using real-time reverse transcriptase-polymerase chain reaction. Jpn J Cancer Res 1999; 90: Assmann V, Marshal JF, Fieber C, Hofmann M and Hart IR. The human hyaluronan receptor RHAMM is expressed as an intracellular protein in breast cancer cells. J Cell Sci 1998; 111: Till KJ, Zuzel M, Cawley JC. The role of hyaluronan and interleukin 8 in the migration of chronic lymphocytic leukemia cells within lymphoreticular tissues. Cancer Res 1999; 59: Craine M, Belch A.R., Mant M.J. and Pilarski L. Overexpression of the receptor for hyaluronanmediated motolity (RHAMM) characterizes the malignant clones in multiple myeloma: identification of three distinct RHAMM variants. Blood 1999; 93: Giannopoulos K., Li L., Bojarska-Junak A., Rolinski J, Dmoszyńska A., Hus I., Greiner J., Döhner H, Schmitt M. Expression of RHAMM/CD168 and other tumor associated antigens in patients with B- cell chronic lymphocytic leukemia. Haematologica/The Hematology Journal 2005; 90: Giannopoulos K., Hus I., Li L., Bojarska-Junak A., Greiner J., Roliński J., Dmoszyńska A., Döhner H., Schmitt M. The Receptor for Hyaluronic Acid Mediated Motility (RHAMM/CD168) Is a Potential Target for Immunotherapy of Patients with B-Cell Chronic Lymphocytic Leukemia. Blood 2005; 106: 20a. 22. Hus I, Rolinski J, Tabarkiewicz J, Wojas K, Bojarska-Junak A, Greiner J, Giannopoulos K, Dmoszynska A, Schmitt M. Allogeneic dendritic cells pulsed with tumor lysates or apoptotic bodies as immunotherapy for patients with early-stage B-cell chronic lymphocytic leukemia. Leukemia. 2005; 19: Greiner J., Giannopoulos K., Li L., Liebisch P., Wendl C., Chen J., Ringhoffer M., Guillaume P., Ritter G., Döhner H., Schmitt M. RHAMM/CD168-R3 Peptide Vaccination of HLA-A2+ Patients with Acute Myeloid Leukemia (AML), Myelodysplastic Syndrome (MDS) and Multiple Myeloma (MM). Blood 2005; 106: 780a. 24. Goldman D. Chronic lymphocytic leukemia and its impact on the immune system. Clin J Oncol Nurs 2000; 4: Tsiodras S, Samonis G, Keating MJ, Kontoyiannis DP. Infection and immunity in chronic lymphocytic leukemia. Mayo Clin Proc 2000; 75: Praca wpłynęła do Redakcji r. i została zakwalifikowana do druku r. Adres Autora: Zakład Immunologii Klinicznej Akademii Medycznej w Lublinie ul. Jaczewskiego Lublin
starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg
STRESZCZENIE Przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) jest najczęstszą białaczką ludzi starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg kliniczny, zróżnicowane rokowanie. Etiologia
Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Bielska
Załącznik nr 1 do Lokalnej Strategii Rozwoju na lata 2008-2015 Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Bielska Przepisy ogólne 1 1. Walne Zebranie Członków
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Wniosek DECYZJA RADY
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 13.12.2006 KOM(2006) 796 wersja ostateczna Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przedłużenia okresu stosowania decyzji 2000/91/WE upoważniającej Królestwo Danii i
REGULAMIN WSPARCIA FINANSOWEGO CZŁONKÓW. OIPiP BĘDĄCYCH PRZEDSTAWICIELAMI USTAWOWYMI DZIECKA NIEPEŁNOSPRAWNEGO LUB PRZEWLEKLE CHOREGO
Załącznik nr 1 do Uchwały Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Opolu Nr 786/VI/2014 z dnia 29.09.2014 r. REGULAMIN WSPARCIA FINANSOWEGO CZŁONKÓW OIPiP BĘDĄCYCH PRZEDSTAWICIELAMI USTAWOWYMI DZIECKA
Od redakcji. Symbolem oznaczono zadania wykraczające poza zakres materiału omówionego w podręczniku Fizyka z plusem cz. 2.
Od redakcji Niniejszy zbiór zadań powstał z myślą o tych wszystkich, dla których rozwiązanie zadania z fizyki nie polega wyłącznie na mechanicznym przekształceniu wzorów i podstawieniu do nich danych.
Techniczne nauki М.М.Zheplinska, A.S.Bessarab Narodowy uniwersytet spożywczych technologii, Кijow STOSOWANIE PARY WODNEJ SKRAPLANIA KAWITACJI
Techniczne nauki М.М.Zheplinska, A.S.Bessarab Narodowy uniwersytet spożywczych technologii, Кijow STOSOWANIE PARY WODNEJ SKRAPLANIA KAWITACJI SKLAROWANEGO SOKU JABŁKOWEGO Skutecznym sposobem leczenia soku
Projekt MES. Wykonali: Lidia Orkowska Mateusz Wróbel Adam Wysocki WBMIZ, MIBM, IMe
Projekt MES Wykonali: Lidia Orkowska Mateusz Wróbel Adam Wysocki WBMIZ, MIBM, IMe 1. Ugięcie wieszaka pod wpływem przyłożonego obciążenia 1.1. Wstęp Analizie poddane zostało ugięcie wieszaka na ubrania
Koszty obciążenia społeczeństwa. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012
Koszty obciążenia społeczeństwa chorobami układu krążenia. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012 Badania kosztów chorób (COI Costof illnessstudies) Ekonomiczny ciężar choroby;
USTAWA. z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. 1) (tekst jednolity)
Dz.U.98.21.94 1998.09.01 zm. Dz.U.98.113.717 art. 5 1999.01.01 zm. Dz.U.98.106.668 art. 31 2000.01.01 zm. Dz.U.99.99.1152 art. 1 2000.04.06 zm. Dz.U.00.19.239 art. 2 2001.01.01 zm. Dz.U.00.43.489 art.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.
Rozliczenie podatników podatku dochodowego od osób prawnych uzyskujących przychody ze źródeł, z których dochód jest wolny od podatku oraz z innych źródeł Podstawa prawna: Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r.
REGULAMIN KONKURSU UTWÓR DLA GDAŃSKA. Symfonia Gdańska Dźwięki Miasta
REGULAMIN KONKURSU UTWÓR DLA GDAŃSKA. Symfonia Gdańska Dźwięki Miasta Stowarzyszenie Artystyczne Lustra z siedzibą w Gdyni zwane dalej Organizatorem, ogłasza otwarty Konkurs na utwór muzyczny, który będzie
Ocena ilościowa reakcji antygen - przeciwciało. Mariusz Kaczmarek
Ocena ilościowa reakcji antygen - przeciwciało Mariusz Kaczmarek Metody ilościowe oparte na tworzeniu immunoprecypitatów immunodyfuzja radialna wg Mancini immunoelektroforeza rakietowa wg Laurella turbidymetria
Świadomość Polaków na temat zagrożenia WZW C. Raport TNS Polska. Warszawa, luty 2015. Badanie TNS Polska Omnibus
Świadomość Polaków na temat zagrożenia WZW C Raport TNS Polska Warszawa, luty 2015 Spis treści 1 Informacje o badaniu Struktura badanej próby 2 Kluczowe wyniki Podsumowanie 3 Szczegółowe wyniki badania
Epidemiologia weterynaryjna
Jarosław Kaba Epidemiologia weterynaryjna Testy diagnostyczne I i II i III Zadania 04, 05, 06 Warszawa 2009 Testy diagnostyczne Wzory Parametry testów diagnostycznych Rzeczywisty stan zdrowia chore zdrowe
Młodzieńcze spondyloartropatie/zapalenie stawów z towarzyszącym zapaleniem przyczepów ścięgnistych (mspa-era)
www.printo.it/pediatric-rheumatology/pl/intro Młodzieńcze spondyloartropatie/zapalenie stawów z towarzyszącym zapaleniem przyczepów ścięgnistych (mspa-era) Wersja 2016 1. CZYM SĄ MŁODZIEŃCZE SPONDYLOARTROPATIE/MŁODZIEŃCZE
Harmonogramowanie projektów Zarządzanie czasem
Harmonogramowanie projektów Zarządzanie czasem Zarządzanie czasem TOMASZ ŁUKASZEWSKI INSTYTUT INFORMATYKI W ZARZĄDZANIU Zarządzanie czasem w projekcie /49 Czas w zarządzaniu projektami 1. Pojęcie zarządzania
warsztató OMNM ar n medk oafał ptaszewskii mgr goanna tieczorekjmowiertowskai mgr Agnieszka jarkiewicz
warsztató OMNM ar n medk oafał ptaszewskii mgr goanna tieczorekjmowiertowskai mgr Agnieszka jarkiewicz } Pacjent w badaniu klinicznym a NFZ } Kalkulacja kosztów } Współpraca z zespołem badawczym jak tworzyć
Podręcznik ćwiczeniowy dla pacjenta
Podręcznik ćwiczeniowy dla pacjenta 1 Dostarczone przez Janssen Healthcare Innovation (Szczegóły na tylnej stronie okładki). Str 01 Czym zajmuje się program Care4Today? Program Care4Today został stworzony
Mechanizm zawarty w warunkach zamówienia podstawowego. Nie wymaga aneksu do umowy albo udzielenia nowego zamówienia. -
Załącznik nr 1a Lista sprawdzająca dot. ustalenia stosowanego trybu zwiększenia wartości zamówień podstawowych na roboty budowlane INFORMACJE PODLEGAJĄCE SPRAWDZENIU Analiza ryzyka Działanie Uwagi Czy
Seminarium 1: 08. 10. 2015
Seminarium 1: 08. 10. 2015 Białka organizmu ok. 15 000 g białka osocza ok. 600 g (4%) Codzienna degradacja ok. 25 g białek osocza w lizosomach, niezależnie od wieku cząsteczki, ale zależnie od poprawności
Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: 2016-06-17/10:16:18
Europejski Dzień Prostaty obchodzony jest od 2006 roku z inicjatywy Europejskiego Towarzystwa Urologicznego. Jego celem jest zwiększenie społecznej świadomości na temat chorób gruczołu krokowego. Gruczoł
Komentarz technik dróg i mostów kolejowych 311[06]-01 Czerwiec 2009
Strona 1 z 14 Strona 2 z 14 Strona 3 z 14 Strona 4 z 14 Strona 5 z 14 Strona 6 z 14 Uwagi ogólne Egzamin praktyczny w zawodzie technik dróg i mostów kolejowych zdawały wyłącznie osoby w wieku wskazującym
INSTRUKCJA SERWISOWA. Wprowadzenie nowego filtra paliwa PN 874060 w silnikach ROTAX typ 912 is oraz 912 is Sport OPCJONALNY
Wprowadzenie nowego filtra paliwa PN 874060 w silnikach ROTAX typ 912 is oraz 912 is Sport ATA System: Układ paliwowy OPCJONALNY 1) Zastosowanie Aby osiągnąć zadowalające efekty, procedury zawarte w niniejszym
Dokonamy analizy mającej na celu pokazanie czy płeć jest istotnym czynnikiem
Analiza I Potrzebujesz pomocy? Wypełnij formularz Dokonamy analizy mającej na celu pokazanie czy płeć jest istotnym czynnikiem różnicującym oglądalność w TV meczów piłkarskich. W tym celu zastosujemy test
UCHWAŁA NR 660/2005 RADY MIEJSKIEJ W RADOMIU. z dnia 27.06.2005roku
i Strona znajduje się w archiwum. Data publikacji : 30.06.2005 Uchwała nr 660 Druk Nr 687 UCHWAŁA NR 660/2005 RADY MIEJSKIEJ W RADOMIU z dnia 27.06.2005roku w sprawie: przyjęcia Regulaminu przyznawania
Edycja geometrii w Solid Edge ST
Edycja geometrii w Solid Edge ST Artykuł pt.: " Czym jest Technologia Synchroniczna a czym nie jest?" zwracał kilkukrotnie uwagę na fakt, że nie należy mylić pojęć modelowania bezpośredniego i edycji bezpośredniej.
Rudniki, dnia 10.02.2016 r. Zamawiający: PPHU Drewnostyl Zenon Błaszak Rudniki 5 64-330 Opalenica NIP 788-000-22-12 ZAPYTANIE OFERTOWE
Zamawiający: Rudniki, dnia 10.02.2016 r. PPHU Drewnostyl Zenon Błaszak Rudniki 5 64-330 Opalenica NIP 788-000-22-12 ZAPYTANIE OFERTOWE W związku z planowaną realizacją projektu pn. Rozwój działalności
Techniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu
Techniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu Jak ju wspomniano, kinesiotaping mo e byç stosowany jako osobna metoda terapeutyczna, jak równie mo e stanowiç uzupe nienie innych metod fizjoterapeutycznych.
2.Prawo zachowania masy
2.Prawo zachowania masy Zdefiniujmy najpierw pewne podstawowe pojęcia: Układ - obszar przestrzeni o określonych granicach Ośrodek ciągły - obszar przestrzeni którego rozmiary charakterystyczne są wystarczająco
Lekcja 173, 174. Temat: Silniki indukcyjne i pierścieniowe.
Lekcja 173, 174 Temat: Silniki indukcyjne i pierścieniowe. Silnik elektryczny asynchroniczny jest maszyną elektryczną zmieniającą energię elektryczną w energię mechaniczną, w której wirnik obraca się z
REGULAMIN przeprowadzania okresowych ocen pracowniczych w Urzędzie Miasta Mława ROZDZIAŁ I
Załącznik Nr 1 do zarządzenia Nr169/2011 Burmistrza Miasta Mława z dnia 2 listopada 2011 r. REGULAMIN przeprowadzania okresowych ocen pracowniczych w Urzędzie Miasta Mława Ilekroć w niniejszym regulaminie
Audyt SEO. Elementy oraz proces przygotowania audytu. strona
Audyt SEO Elementy oraz proces przygotowania audytu 1 Spis treści Kim jesteśmy? 3 Czym jest audyt SEO 4 Główne elementy audytu 5 Kwestie techniczne 6 Słowa kluczowe 7 Optymalizacja kodu strony 8 Optymalizacja
RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ. w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Bełżycach. w roku szkolnym 2013/2014
RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Bełżycach w roku szkolnym 2013/2014 WYMAGANIE PLACÓWKA REALIZUJE KONCEPCJĘ PRACY Bełżyce 2014 SPIS TREŚCI: I Cele i zakres ewaluacji
Zarządzanie projektami. wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska
Zarządzanie projektami wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska 1 DEFINICJA PROJEKTU Zbiór działań podejmowanych dla zrealizowania określonego celu i uzyskania konkretnego, wymiernego rezultatu produkt projektu
Licencję Lekarską PZPN mogą uzyskać osoby spełniające następujące wymagania:
Uchwała nr III/46 z dnia 19 marca 2014 roku Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej w sprawie zasad przyznawania licencji dla lekarzy pracujących w klubach Ekstraklasy, I i II ligi oraz reprezentacjach
Wybrane programy profilaktyczne
Wybrane programy profilaktyczne Szkolna interwencja profilaktyczna Szkolna interwencja profilaktyczna Program wczesnej interwencji Profilaktyka selektywna Program adresowany do szkół Opracowanie programu
Szczepienia przeciw grypie fakty i mity. Adam Antczak Grupa Robocza ds. Grypy Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Szczepienia przeciw grypie fakty i mity Adam Antczak Grupa Robocza ds. Grypy Uniwersytet Medyczny w Łodzi Dlaczego grypa jest groźna? grypa w przeciwieństwie do innych infekcji dróg oddechowych może być
Ewaluacja projektu szkoleniowego Międzykulturowe ABC
1. Definicja obiektu 2. Cele ewaluacji 3. Zakres przedmiotowy 4.Zakres czasowy Szkolenia dla 50 urzędników zatrudnionych w różnych departamentach i wydziałach Urzędu Miasta Lublina, obecnie lub w przyszłości
Procedura nadawania uprawnień do potwierdzania, przedłuŝania waŝności i uniewaŝniania profili zaufanych epuap. Załącznik nr 1
Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 204/2014 Burmistrza Miasta Kudowa-Zdrój z dnia 5 sierpnia 2014 r. Procedura nadawania uprawnień do potwierdzania, przedłuŝania waŝności i uniewaŝniania profili zaufanych
oraz nowego średniego samochodu ratowniczo-gaśniczego ze sprzętem ratowniczogaśniczym
Samorządowy Program dotyczący pomocy finansowej dla gmin/miast na zakup nowych samochodów ratowniczo - gaśniczych ze sprzętem ratowniczogaśniczym zamontowanym na stałe oraz zakup sprzętu ratowniczo-gaśniczego
Załącznik nr 1 do instrukcji I-01/PO-21/LEI/D
Załącznik nr 1 do instrukcji I-01/PO-21/LEI/D Zalecenia dotyczące pobierania, przechowywania i transportu materiałów klinicznych przeznaczonych do badań diagnostycznych w Pracowni Diagnostycznej Laboratorium
Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka Bielska Kraina Postanowienia Ogólne
Tekst jednolity z dnia 10.10.2013 r. Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka Bielska Kraina Postanowienia Ogólne 1 Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Lokalnej
PROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO. w Urzędzie Gminy Mściwojów
I. Postanowienia ogólne 1.Cel PROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO w Urzędzie Gminy Mściwojów Przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego ma na celu: Załącznik A Zarządzenia oceny ryzyka zawodowego monitorowanie
Postanowienia ogólne. Usługodawcy oraz prawa do Witryn internetowych lub Aplikacji internetowych
Wyciąg z Uchwały Rady Badania nr 455 z 21 listopada 2012 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Uchwała o poszerzeniu możliwości
Politechnika Warszawska Wydział Matematyki i Nauk Informacyjnych ul. Koszykowa 75, 00-662 Warszawa
Zamawiający: Wydział Matematyki i Nauk Informacyjnych Politechniki Warszawskiej 00-662 Warszawa, ul. Koszykowa 75 Przedmiot zamówienia: Produkcja Interaktywnej gry matematycznej Nr postępowania: WMiNI-39/44/AM/13
Dokumentacja obejmuje następujące części:
Załącznik nr 6 WYMAGANIA, JAKIM POWINNA ODPOWIADAĆ DOKUMENTACJA NIEZBĘDNA DO OCENY SUBSTANCJI CZYNNEJ JAKĄ SĄ MIKROORGANIZMY, W TYM TAKŻE WIRUSY I GRZYBY, ZAWARTE W PRODUKCIE BIOBÓJCZYM Wymagania ogólne.
Implant ślimakowy wszczepiany jest w ślimak ucha wewnętrznego (przeczytaj artykuł Budowa ucha
Co to jest implant ślimakowy Implant ślimakowy to bardzo nowoczesne, uznane, bezpieczne i szeroko stosowane urządzenie, które pozwala dzieciom z bardzo głębokimi ubytkami słuchu odbierać (słyszeć) dźwięki.
OSZACOWANIE WARTOŚCI ZAMÓWIENIA z dnia... 2004 roku Dz. U. z dnia 12 marca 2004 r. Nr 40 poz.356
OSZACOWANIE WARTOŚCI ZAMÓWIENIA z dnia... 2004 roku Dz. U. z dnia 12 marca 2004 r. Nr 40 poz.356 w celu wszczęcia postępowania i zawarcia umowy opłacanej ze środków publicznych 1. Przedmiot zamówienia:
Regulamin PODKARPACKIEGO KONKURSU WIEDZY O PODATKACH. Siedziba:
Regulamin PODKARPACKIEGO KONKURSU WIEDZY O PODATKACH Siedziba: Podkarpacki Oddział Krajowej Izby Doradców Podatkowych Ul. Targowa 3/313 35-064 Rzeszów R Z E S Z Ó W Postanowienia ogólne 1. Patronat honorowy
Evaluation of upper limb function in women after mastectomy with secondary lymphedema
IV Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Szkoleniowa Polskiego Towarzystwa Pielęgniarstwa Aniologicznego Bydgoszcz, 21-22 maj 2014 r. Ocena sprawności funkcjonalnej kończyny górnej u kobiet z wtórnym obrzękiem
Umowa nr.. /. Klient. *Niepotrzebne skreślić
Umowa nr.. /. zawarta dnia w, pomiędzy: Piotr Kubala prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą Piotr Kubala JSK Edukacja, 41-219 Sosnowiec, ul. Kielecka 31/6, wpisanym do CEIDG, NIP: 644 273 13 18,
Przygotowały: Magdalena Golińska Ewa Karaś
Przygotowały: Magdalena Golińska Ewa Karaś Druk: Drukarnia VIVA Copyright by Infornext.pl ISBN: 978-83-61722-03-8 Wydane przez Infornext Sp. z o.o. ul. Okopowa 58/72 01 042 Warszawa www.wieszjak.pl Od
Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowowytwórczej) 2015-12-17 16:02:07
Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowowytwórczej) 2015-12-17 16:02:07 2 Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowo-wytwórczej) Podatek przemysłowy (lokalny podatek
Druk nr 1013 Warszawa, 9 lipca 2008 r.
Druk nr 1013 Warszawa, 9 lipca 2008 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Komisja Nadzwyczajna "Przyjazne Państwo" do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji NPP-020-51-2008 Pan Bronisław
Zestawienie wartości dostępnej mocy przyłączeniowej źródeł w sieci RWE Stoen Operator o napięciu znamionowym powyżej 1 kv
Zestawienie wartości dostępnej mocy przyłączeniowej źródeł w sieci RWE Stoen Operator o napięciu znamionowym powyżej 1 kv stan na: lipiec 2016 r. RWE Stoen Operator Sp. z o.o. 28/06/2016 STRONA 1 Podstawa
FORUM ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH
L.Dz.FZZ/VI/912/04/01/13 Bydgoszcz, 4 stycznia 2013 r. Szanowny Pan WŁADYSŁAW KOSINIAK - KAMYSZ MINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Uwagi Forum Związków Zawodowych do projektu ustawy z dnia 14 grudnia
UKŁAD ROZRUCHU SILNIKÓW SPALINOWYCH
UKŁAD ROZRUCHU SILNIKÓW SPALINOWYCH We współczesnych samochodach osobowych są stosowane wyłącznie rozruszniki elektryczne składające się z trzech zasadniczych podzespołów: silnika elektrycznego; mechanizmu
Zapobiec rakowi szyjki macicy
Zapobiec rakowi szyjki macicy http:// Iechyd Cyhoeddus Cymru Public Health Wales Celem tej broszury jest przekazanie informacji, które mogą zapobiec zachorowaniu na raka szyjki macicy. Regularne poddawanie
Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+
Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+ Projekt: wersja β do konsultacji społecznych Opracowanie: Zarząd Dróg i Transportu w Łodzi Ul. Piotrkowska 175 90-447 Łódź Spis treści
Szkolenie instruktorów nauki jazdy Postanowienia wstępne
Załącznik nr 6 do 217 str. 1/5 Brzmienia załącznika: 2009-06-09 Dz.U. 2009, Nr 78, poz. 653 1 2006-01-10 Załącznik 6. Program szkolenia kandydatów na instruktorów i instruktorów nauki jazdy 1 1. Szkolenie
Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy)
Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Położone w głębi lądu obszary Kalabrii znacznie się wyludniają. Zjawisko to dotyczy całego regionu. Do lat 50. XX wieku przyrost naturalny
Posiadane punkty lojalnościowe można również wykorzystać na opłacenie kosztów przesyłki.
Program lojalnościowy Program lojalnościowy sklepu Gunfire pozwala Ci zyskać jeszcze więcej, nie dopłacając ani grosza. Zbieraj punkty i zamieniaj je na wysokiej jakości produkty dostępne w sklepie Gunfire.pl.
1. Od kiedy i gdzie należy złożyć wniosek?
1. Od kiedy i gdzie należy złożyć wniosek? Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego będzie można składać w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Puławach. Wnioski będą przyjmowane od dnia
wzór Załącznik nr 5 do SIWZ UMOWA Nr /
wzór Załącznik nr 5 do SIWZ UMOWA Nr / zawarta w dniu. w Szczecinie pomiędzy: Wojewodą Zachodniopomorskim z siedzibą w Szczecinie, Wały Chrobrego 4, zwanym dalej "Zamawiającym" a nr NIP..., nr KRS...,
*** Przeczytaj najpierw, ponieważ to WAŻNE: ***
*** Przeczytaj najpierw, ponieważ to WAŻNE: Niniejszy materiał możesz dowolnie wykorzystywać. Możesz rozdawać go na swoim blogu, liście adresowej, gdzie tylko chcesz za darmo lub możesz go dołączyć, jako
Instalacja. Zawartość. Wyszukiwarka. Instalacja... 1. Konfiguracja... 2. Uruchomienie i praca z raportem... 4. Metody wyszukiwania...
Zawartość Instalacja... 1 Konfiguracja... 2 Uruchomienie i praca z raportem... 4 Metody wyszukiwania... 6 Prezentacja wyników... 7 Wycenianie... 9 Wstęp Narzędzie ściśle współpracujące z raportem: Moduł
FUNDUSZE EUROPEJSKIE DLA ROZWOJU REGIONU ŁÓDZKIEGO
Dotyczy projektu: Wzrost konkurencyjności firmy poprzez wdrożenie innowacyjnej technologii nestingu oraz Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013. Numer umowy o dofinansowanie: UDA-RPLD.03.02.00-00-173/12-00
REGULAMIN SAMORZĄDU UCZNIOWSKIEGO GIMNAZJUM W ZABOROWIE UL. STOŁECZNA 182
Załącznik nr 6 REGULAMIN SAMORZĄDU UCZNIOWSKIEGO GIMNAZJUM W ZABOROWIE UL. STOŁECZNA 182 Na podstawie atr.55 Ustawy o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 roku (Dz.U. z 1991 roku nr 59 poz.425) ze zmianami
Odkrywanie wiedzy z danych przy użyciu zbiorów przybliżonych. Wykład 3
Odkrywanie wiedzy z danych przy użyciu zbiorów przybliżonych Wykład 3 Tablice decyzyjne Spójnośd tablicy decyzyjnej Niespójna tablica decyzyjna Spójnośd tablicy decyzyjnej - formalnie Spójnośd TD a uogólniony
1 Przedmiot Umowy 1. Przedmiotem umowy jest sukcesywna dostawa: publikacji książkowych i nutowych wydanych przez. (dalej zwanych: Publikacjami).
WZÓR UMOWY ANALOGICZNY dla CZĘŚCI 1-10 UMOWA o wykonanie zamówienia publicznego zawarta w dniu.. w Krakowie pomiędzy: Polskim Wydawnictwem Muzycznym z siedzibą w Krakowie 31-111, al. Krasińskiego 11a wpisanym
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia..2008 r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia..2008 r. PROJEKT w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji obrotu detalicznego produktami leczniczymi weterynaryjnymi i wzoru tej dokumentacji
Badania skuteczności działania filtrów piaskowych o przepływie pionowym z dodatkiem węgla aktywowanego w przydomowych oczyszczalniach ścieków
Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołł łłątaja w Krakowie, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Katedra Inżynierii Sanitarnej i Gospodarki Wodnej K r z y s z t o f C h m i e l o w s k i Badania skuteczności
CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA WAD KOŃCZYN DOLNYCH U DZIECI I MŁODZIEŻY A FREQUENCY APPEARANCE DEFECTS OF LEGS BY CHILDREN AND ADOLESCENT
Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji w Poznaniu Nr 3 2007 Grażyna Szypuła, Magdalena Rusin Bielski Szkolny Ośrodek Gimnastyki Korekcyjno-Kompensacyjnej im. R. Liszki w Bielsku-Białej
Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin. Dominika Sowa
Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin Dominika Sowa Szczecin, 8 maj 2014 Program prezentacji: 1. Definicja substancji i mieszanin chemicznych wg Ustawy o substancjach chemicznych
GENERALNY INSPEKTOR OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH
GENERALNY INSPEKTOR OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH dr Wojciech R. Wiewiórowski DOLiS - 035 1997/13/KR Warszawa, dnia 8 sierpnia 2013 r. Pan Sławomir Nowak Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej
Bezpieczna dzielnica - bezpieczny mieszkaniec
Bezpieczna dzielnica - bezpieczny mieszkaniec Program realizowany w ramach Miejskiego Programu Zapobiegania Przestępczości oraz Ochrony Bezpieczeństwa Obywateli i Porządku Publicznego. Miejski Program
- o zmianie o Krajowym Rejestrze Sądowym
Warszawa, dnia 28 sierpnia, 2012 rok Grupa Posłów na Sejm RP Klubu Poselskiego Ruch Palikota Szanowna Pani Ewa Kopacz Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji
Wiedza niepewna i wnioskowanie (c.d.)
Wiedza niepewna i wnioskowanie (c.d.) Dariusz Banasiak Katedra Informatyki Technicznej Wydział Elektroniki Wnioskowanie przybliżone Wnioskowanie w logice tradycyjnej (dwuwartościowej) polega na stwierdzeniu
Zamawiający potwierdza, że zapis ten należy rozumieć jako przeprowadzenie audytu z usług Inżyniera.
Pytanie nr 1 Bardzo prosimy o wyjaśnienie jak postrzegają Państwo możliwość przeliczenia walut obcych na PLN przez Oferenta, który będzie składał ofertę i chciał mieć pewność, iż spełnia warunki dopuszczające
8 osób na 10 cierpi na choroby przyzębia!
8 osób na 10 cierpi na choroby przyzębia! Wiemy jak Państwu pomóc Jesteśmy po to, aby Państwu doradzić! Czym jest zapalenie przyzębia (periodontitis)? Przyzębie to zespół tkanek otaczających ząb i utrzymujących
UCHWAŁA NR... RADY MIASTA GDYNI z dnia... 2016 r.
UCHWAŁA NR... RADY MIASTA GDYNI z dnia... 2016 r. w sprawie określenia zadań, na które przeznacza się środki Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Na podstawie art. 35a ust. 3 ustawy
Jakie są te obowiązki wg MSR 41 i MSR 1, a jakie są w tym względzie wymagania ustawy o rachunkowości?
Jakie są te obowiązki wg MSR 41 i MSR 1, a jakie są w tym względzie wymagania ustawy o rachunkowości? Obowiązki sprawozdawcze według ustawy o rachunkowości i MSR 41 Przepisy ustawy o rachunkowości w zakresie
Producent P.P.F. HASCO-LEK S.A nie prowadził badań klinicznych mających na celu określenie skuteczności produktów leczniczych z ambroksolem.
VI.2 Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktów leczniczych z ambroksolem VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Wskazania do stosowania: Ostre i przewlekłe choroby płuc i oskrzeli
Temat: Czy świetlówki energooszczędne są oszczędne i sprzyjają ochronie środowiska? Imię i nazwisko
Temat: Czy świetlówki energooszczędne są oszczędne i sprzyjają ochronie środowiska? Karta pracy III.. Imię i nazwisko klasa Celem nauki jest stawianie hipotez, a następnie ich weryfikacja, która w efekcie
TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp
TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp 1. Informacja o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz o pracownikach wyznaczonych do wykonywania działań w zakresie
Strategia rozwoju kariery zawodowej - Twój scenariusz (program nagrania).
Strategia rozwoju kariery zawodowej - Twój scenariusz (program nagrania). W momencie gdy jesteś studentem lub świeżym absolwentem to znajdujesz się w dobrym momencie, aby rozpocząć planowanie swojej ścieżki
Dlaczego warto inwestować w promocję projektu od chwili jego narodzin
Dlaczego warto inwestować w promocję projektu od chwili jego narodzin Aneta Prymaka, Dorota Stojda Dział Informacji i Marketingu Centrum Nauki Kopernik W promocję projektu warto zainwestować w celu: znalezienia
R E G U L A M I N P R Z E T A R G U
R E G U L A M I N P R Z E T A R G U na sprzedaż wartości niematerialnych Hotel System Management Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej w Krakowie, ul. Gabrieli Zapolskiej 38, 30-126 Kraków sygn.akt VIII
REGULAMIN GMINNEGO ZESPOŁU INTERDYSCYPLINARNEGO d.s. PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE. 1 Postanowienia ogólne
Załącznik do Uchwały Nr 42/VI/2011 Rady Miejskiej w Myślenicach z dnia 31 marca 2011r. REGULAMIN GMINNEGO ZESPOŁU INTERDYSCYPLINARNEGO d.s. PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE 1 Postanowienia ogólne 1.
Elementy cyfrowe i układy logiczne
Elementy cyfrowe i układy logiczne Wykład Legenda Zezwolenie Dekoder, koder Demultiplekser, multiplekser 2 Operacja zezwolenia Przykład: zamodelować podsystem elektroniczny samochodu do sterowania urządzeniami:
Podstawowe pojęcia: Populacja. Populacja skończona zawiera skończoną liczbę jednostek statystycznych
Podstawowe pojęcia: Badanie statystyczne - zespół czynności zmierzających do uzyskania za pomocą metod statystycznych informacji charakteryzujących interesującą nas zbiorowość (populację generalną) Populacja
Promocja i identyfikacja wizualna projektów współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Promocja i identyfikacja wizualna projektów współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Białystok, 19 grudzień 2012 r. Seminarium współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach
4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca
4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca [w] Małe i średnie w policentrycznym rozwoju Polski, G.Korzeniak (red), Instytut Rozwoju Miast, Kraków 2014, str. 88-96 W publikacji zostały zaprezentowane wyniki
Efektywna strategia sprzedaży
Efektywna strategia sprzedaży F irmy wciąż poszukują metod budowania przewagi rynkowej. Jednym z kluczowych obszarów takiej przewagi jest efektywne zarządzanie siłami sprzedaży. Jak pokazują wyniki badania
WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE
Egzamin maturalny maj 2009 WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE DLA OSÓB NIESŁYSZĄCYCH POZIOM PODSTAWOWY KLUCZ PUNKTOWANIA ODPOWIEDZI Zasady oceniania: za rozwiązanie zadań z arkusza podstawowego można uzyskać maksymalnie
Satysfakcja pracowników 2006
Satysfakcja pracowników 2006 Raport z badania ilościowego Listopad 2006r. www.iibr.pl 1 Spis treści Cel i sposób realizacji badania...... 3 Podsumowanie wyników... 4 Wyniki badania... 7 1. Ogólny poziom
ZAPYTANIE OFERTOWE. Tłumaczenie pisemne dokumentacji rejestracyjnej ZAPYTANIE OFERTOWE
ZAPYTANIE OFERTOWE Tłumaczenie pisemne dokumentacji rejestracyjnej Biofarm sp. z o.o. ul. Wałbrzyska 13 60-198 Poznań Poznań, 09 grudnia 2015r. ZAPYTANIE OFERTOWE I. Nazwa i adres Zamawiającego: Biofarm
KWALIFIKACJA I WERYFIKACJA LECZENIA DOUSTNEGO STANÓW NADMIARU ŻELAZA W ORGANIZMIE
Opis świadczenia KWALIFIKACJA I WERYFIKACJA LECZENIA DOUSTNEGO STANÓW NADMIARU ŻELAZA W ORGANIZMIE 1. Charakterystyka świadczenia 1.1 nazwa świadczenia Kwalifikacja i weryfikacja leczenia doustnego stanów
TRENING ZDROWOTNY jest to rodzaj aktywności fizycznej podjętej z motywów zdrowotnych, mającej na celu podniesienie poziomu wydolności i sprawności
TRENING ZDROWOTNY jest to rodzaj aktywności fizycznej podjętej z motywów zdrowotnych, mającej na celu podniesienie poziomu wydolności i sprawności psychofizycznej oraz usprawnienie procesów życiowych własnego