Projekt założeń projektu ustawy o poprawie funkcjonowania i organizacji wykonywania zadań publicznych przez jednostki samorządu terytorialnego.

Transkrypt

1 Projekt z dnia 18 kwietnia 2013 r. Projekt założeń projektu ustawy o poprawie funkcjonowania i organizacji wykonywania zadań publicznych przez jednostki samorządu terytorialnego. I. POTRZEBA I CEL PROJEKTOWANEJ REGULACJI. Celem projektowanej regulacji jest poprawa funkcjonowania i organizacji wykonywania zadań publicznych przez jednostki samorządu terytorialnego (własnych i zleconych). Realizują go zmiany przepisów zawierające się w czterech grupach tematycznych. I.1. Zwiększenie samodzielności i elastyczności działania jednostek samorządu terytorialnego. JST są zróżnicowane pod względem liczby mieszkańców, powierzchni i potencjału ekonomicznego. To sprawia, że w danych warunkach mogą być uzasadnione odmienne modele zarządzania usługami i struktury organizacyjne. Samorząd terytorialny istnieje po to by, będąc najbliżej mieszkańców, móc organizować proces dostarczania usług zgodnie z lokalnymi potrzebami. Dlatego prawo powinno w większym stopniu umożliwiać wybór sposobu wykonywania zadań publicznych. Do zwiększenia elastyczności w zarządzaniu przyczyni się także większa swoboda w kształtowaniu wybranych struktur. I.2. Współpraca jednostek samorządu terytorialnego. Specyfika obszarów funkcjonalnych, w tym tzw. obszarów metropolitalnych powoduje, że pomimo istnienia różnego rodzaju form współpracy jednostek administracyjnych, usługi publiczne są zarządzane przez różne władze samorządowe, zgodnie z ich właściwością miejscową. Obowiązujące formy współpracy jednostek samorządu terytorialnego nie są wystarczające dla tych obszarów. Występuje w nich problem braku koordynacji zadań o znaczeniu strategicznym, np. planowania przestrzennego czy publicznego transportu zbiorowego. W obszarach metropolitalnych współpracę ułatwi możliwość powoływania związków gminno-powiatowych, usprawnienie procedury podejmowania decyzji przez związki jednostek samorządu terytorialnego oraz przyspieszenie procedury rejestracji związków.

2 I.3. Dobrowolne łączenia jednostek samorządu terytorialnego. Szereg samorządów gminnych i powiatowych to jednostki małe i słabe finansowo. W sytuacji starzenia się społeczeństwa jednostki te mogą nie być w stanie efektywnie realizować swoich zadań. Analizy demograficzne pokazują, że w średnim okresie w Polsce będzie następować spadek liczby osób w wieku produkcyjnym i wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym. Może to być źródłem spadku dochodów, a równocześnie wzrostu wydatków w samorządach. Tendencja ta najsilniej zaznaczać się będzie w mniejszych samorządach. Już teraz małe gminy (do 5 tys. mieszkańców) mają problemy związane z wyższymi kosztami działalności, brakiem wystarczającego zaplecza kadrowego, niekorzystną strukturą demograficzną czy migracjami. Działają więc w pogarszających się warunkach. Ogranicza to ich szanse rozwojowe, a tym samym możliwość wpływania na podniesienie jakości życia swoich mieszkańców. Jednym z możliwych rozwiązań wyżej wskazanych problemów jest dobrowolne łączenie samorządów. Dlatego proponuje się zmodyfikowanie zachęty do ich łączenia się tak, aby była korzystniejsza dla jednostek osiągających niższy wpływ z PIT. Ich wprowadzenie ma zachęcić JST do łączenia się. Wiązać się to będzie jednocześnie z rozstrzygnięciem niektórych kwestii problemowych dotyczących tworzenia nowej jednostki w wyniku połączenia. Dotyczyć to będzie w szczególności następstwa prawnego nowej jednostki, zakresu obowiązywania uchwalonych dotychczas aktów prawa miejscowego, czy też gospodarki finansowej utworzonej jednostki, a w szczególności uchwalenia jej budżetu oraz kwestii związanych z wyborem nowych organów. I.4. Poprawa procedur realizacji zadań. Dzięki akcji Sprawne państwo sprawny samorząd terytorialny Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji otrzymało od samorządów terytorialnych propozycje zmian doprecyzowujących lub upraszczających regulacje na co dzień stosowane przez JST. Proponuje się ich wdrożenie, by wyeliminować istniejące problemy, poprawić stosowanie prawa, ułatwić realizację zadań i zmniejszyć ich pracochłonność. Prowadzić one mają również do zwiększenia wydajności źródeł dochodów własnych samorządu. Planowane zmiany wychodzą naprzeciw oczekiwaniom władz samorządowych. Były one wielokrotnie wyrażane w pracach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz stanowiskach organizacji przedstawicielskich samorządów

3 II. ZAKRES PRZEWIDYWANEJ REGULACJI I ZASADNICZE KWESTIE WYMAGAJACE UREGULOWANIA. II.1. Zwiększenie samodzielności i elastyczności działania jednostek samorządu terytorialnego. II.1.1. Stan obecny rozwiązań. Samodzielność i elastyczność działania samorządu terytorialnego ograniczają obecnie rozwiązania szczegółowo opisujące ich struktury organizacyjne. Zamiast o samorządzie, przepisy często stanowią o samych instytucjach samorządowych, np. urzędach, ośrodkach pomocy społecznej, powiatowych centrach pomocy rodzinie, domach pomocy społecznej. W konsekwencji, z 2809 JST wydziela się blisko 59 tys. jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej. Tym samym, każda jednostka samorządu terytorialnego przypomina raczej zbiór instytucji, niż jeden organizm. Prawo nakłada na samorządowe jednostki nieposiadające osobowości prawnej szereg wymogów organizacyjnych. Obecnie nawet jeżeli dana jednostka organizacyjna zatrudnia kilka osób, musi mieć plan finansowy, własną politykę rachunkowości, głównego księgowego, występować w charakterze pracodawcy, płatnika PIT i składek na ubezpieczenie społeczne, rozliczać VAT, prowadzić archiwum zakładowe itp. Ogranicza to możliwość prowadzenia wspólnej obsługi różnych jednostek organizacyjnych w ramach całej jednostki samorządu terytorialnego, np. księgowości. Wymogi dotyczące działania organizacji generują koszty administracyjno-obsługowe, które mogłyby być niższe. Odnosi się to również do blisko 6 tys. samorządowych osób prawnych. Samorządowe jednostki organizacyjne zaliczane do sektora finansów publicznych. Samorządowe jednostki organizacyjne Nieposiadające Posiadające SUMA osobowości prawnej osobowość prawną gminne powiatowe wojewódzkie samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej SUMA Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego z REGON (2011 r.) Polskie prawo daje już pewne możliwości prowadzenia wspólnej obsługi w wybranych sferach. Samorządy od wielu lat chętnie korzystają ze wspólnej obsługi - 3 -

4 ekonomiczno-administracyjnej szkół i placówek oświatowych. Starostowie dysponują możliwością zapewnienia wspólnej obsługi ekonomiczno-administracyjnej prowadzonych placówek opiekuńczo-wychowawczych. W kontekście obowiązków pozamerytorycznych, jakie ciążą na samorządowych jednostkach organizacyjnych, nie zawsze racjonalne jest wyodrębnienie danej instytucji, jako jednostki organizacyjnej. Uwzględniły to zmiany regulacji dotyczących instytucji kultury. Od 2012 r. JST dysponują większą elastycznością w prowadzeniu działalności kulturalnej dzięki przepisom, które stworzyły możliwość łączenia różnych form organizacyjnych instytucji kultury. Umożliwia to lepsze wykorzystanie środków finansowych, bazy lokalowej i kadr. Takie i zbliżone rozwiązania mogą być szczególnie atrakcyjne i racjonalne dla samorządów gminnych. Obecnie w małej gminie do zadań pomocy społecznej musi być wydzielony, jako osobna jednostka organizacyjna, ośrodek pomocy społecznej. Tymczasem aż 414 ośrodków pomocy społecznej zatrudnia do 5 osób. W 963 ośrodkach zatrudnienie kształtuje się na poziomie od 6 do 10 osób. W przypadku powiatów, 14 powiatowych centrów pomocy rodzinie zatrudnia do 5 osób, a 99 od 6 do 10. Z pewnością najmniejsze placówki pomocy społecznej powinny być odciążone od realizacji zadań typowo administracyjnych. Taką możliwość daje prawo wyboru modelu organizacyjnego. Tak jest w przypadku straży gminnych. Straż może być jednostką organizacyjną gminy albo być umiejscowiona w strukturze urzędu. Obowiązek wyodrębnienia wielu działalności w danej sferze w osobne jednostki organizacyjne również może być nieracjonalny. Dotyczy to np. ośrodków wsparcia, czy środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Elastyczne rozwiązania mają duże znaczenie szczególnie tam, gdzie wyspecjalizowana działalność prowadzona jest na małą skalę i wymaga niewielkich zasobów, a nakaz wydzielenia jednostki organizacyjnej niepotrzebnie podnosi jej koszty. Pożądane są tu analogiczne rozwiązania prawne, jakie funkcjonują już w odniesieniu do instytucji kultury, czy gminnych żłobków i klubów dziecięcych, które od 2011 r. mogą działać w zespołach. Zwiększenie zdolności JST do kształtowania struktur organizacyjnych w wielu przypadkach ułatwi dostosowanie modeli zarządzania do warunków lokalnych. Przyczyni się do integracji usług świadczonych mieszkańcom. Umożliwi w większym stopniu powstawanie centrów usług wspólnych. Łatwiejsza będzie też współpraca samorządów, w szczególności posiadających skromniejsze zasoby. Zakładane zmiany mają w konsekwencji prowadzić do obniżenia kosztów działalności i racjonalizacji gospodarowania zasobami jednostek samorządu terytorialnego

5 II.1.2. Propozycje zmiany. Uwzględniając powyższe założenia proponuje się: 1. Wprowadzenie możliwości zapewnienia samorządowym jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej wspólnej obsługi administracyjnej, finansowej i organizacyjnej oraz innych warunków dla ich funkcjonowania. Organ stanowiący jednostki samorządu będzie decydował o zapewnieniu tej obsługi przez organ wykonawczy w ramach urzędu, utworzoną jednostkę budżetową lub związek jednostek samorządu terytorialnego, którego jednostka samorządu jest członkiem. Uchwała organu stanowiącego określać będzie przede wszystkim jednostki objęte obsługą i jej zakres w odniesieniu do poszczególnych jednostek. Jeżeli jednostka obsługująca będzie zapewniać realizację funkcji głównego księgowego przez osobę spełniając te wymogi (kierownik lub pracownik), w jednostce obsługiwanej nie będzie konieczności zatrudniania głównego księgowego. Kierownik obsługiwanej jednostki organizacyjnej jako czynność techniczna powierza tej osobie obowiązki głównego księgowego. Taki kierownik w dalszym ciągu będzie dokonywał dyspozycji w odniesieniu do środków publicznych, natomiast realizacja tej dyspozycji będzie należała do osoby z jednostki obsługującej. Kierownicy jednostek obsługiwanej i obsługującej powinni mieć obustronną możliwość wglądu w dokumenty, żądania informacji i wyjaśnień w odniesieniu do działalności będącej przedmiotem obsługi. Rozwiązania będą uwzględniały rolę kierownika jednostki obsługiwanej i obsługującej, a także głównego księgowego w kontekście odpowiedzialności za gospodarkę finansową. Organy lub podmioty zarządzające samorządowymi osobami prawnymi zaliczanymi do sektora finansów publicznych będą mogły powierzyć wykonywanie funkcji obsługowych strukturom stworzonym do tego celu przez jednostki samorządu terytorialnego. Regulacje w tym zakresie będą wprowadzone do ustaw ustrojowych samorządu terytorialnego. Wiążą się również ze zmianami w ustawie o finansach publicznych, ustawie o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz ustawie o rachunkowości oraz nowelizacją aktów wykonawczych do ustawy o finansach publicznych. 2. Wprowadzenie możliwości usytuowania ośrodków pomocy społecznej i powiatowych centrów pomocy rodzinie (miejskich ośrodków pomocy rodzinie) jako integralnych placówek, odpowiednio, w strukturze urzędów gmin i starostw powiatowych (urzędów miast na prawach powiatu). Proponowane zapisy nie zmieniają w żaden - 5 -

6 sposób merytorycznych kompetencji kierowników ośrodków pomocy społecznej i kierowników powiatowych centrów pomocy rodzinie, jak również wymogów dla zatrudnionych pracowników socjalnych. Nie wpływają też na zakres zadań merytorycznych wykonywanych przez struktury pomocy społecznej. Przyznanie przez organy samorządowe nowych zadań działającemu w ramach urzędu ośrodkowi pomocy społecznej (w drodze aktu prawnego) lub powiatowego centrum pomocy rodzinie będzie mogło nastąpić jedynie na podstawie wyraźnego upoważnienia ustawowego i tylko w ramach zadań przypisanych ustawowo lub zadań, w stosunku których ustawa dopuszcza ich powierzenie kierownikowi ośrodka pomocy społecznej. 3. Wprowadzenie możliwości łączenia różnych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej oraz jednostek organizacyjnych jst, które są powołane do realizacji zadań określonych w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w danej jednostce samorządu terytorialnego w jednej jednostce organizacyjnej. Wymagane będzie zagwarantowanie standardów dla każdej z tych działalności i uwzględnienie faktu zróżnicowania odbiorców danych usług. II.2. Współpraca jednostek samorządu terytorialnego. II.2.1. Stan obecny rozwiązań. Zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz z późn. zm.), gminy mogą tworzyć związki międzygminne. Związki międzygminne są odrębnymi od ich uczestników (gmin) podmiotami mającymi osobowość prawną, tworzonymi w celu wspólnego wykonywania przekazanych przez gminy zadań publicznych zarówno własnych jak i zleconych. Związki międzygminne wykonują zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Prawa i obowiązki gmin uczestniczących w związku międzygminnym, związane z wykonywaniem zadań przekazanych związkowi, przechodzą na związek z dniem ogłoszenia statutu w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Rejestracja nowego związku międzygminnego, jak też rejestracja zmiany jego statutu, odbywa się na podstawie przepisów rozdziału 7 ustawy o samorządzie gminnym oraz rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 5 października 2001 r. w sprawie sposobu prowadzenia rejestru związków międzygminnych oraz ogłaszania statutów związków (Dz. U. Nr 121, poz. 1307). Ustawa o samorządzie gminnym, zwana dalej uosg stanowi, iż utworzenie związku międzygminnego wymaga przyjęcia jego statutu przez rady zainteresowanych gmin - 6 -

7 bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady gminy. Statut jest podstawowym aktem na podstawie, którego związek funkcjonuje. Określa on ustrój związku jako osoby prawnej i podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym. W przypadku tworzenia nowego związku, podjęte przez gminy uchwały w sprawie utworzenia związku oraz przyjęcia jego statutu przekazywane są do wojewody właściwego ze względu na siedzibę związku. Wojewoda, będący organem bieżącego nadzoru nad związkami międzygminnymi, bada nadesłaną dokumentację pod kątem legalności. W przypadku stwierdzenia, iż uchwała rady gminy jest sprzeczna z prawem, wojewoda orzeka rozstrzygnięciem nadzorczym o jej nieważności w całości lub w części. Stwierdzenie nieważności uchwały w całości powoduje wstrzymanie procedury rejestracji związku i konieczność wdrażania jej od początku. W przypadku pozytywnej weryfikacji wojewoda występuje do organu rejestrowego z wnioskiem o zarejestrowanie nowego związku międzygminnego. Organ rejestrowy bada nadesłany wniosek i w razie pozytywnej weryfikacji wpisuje związek do rejestru związków międzygminnych 1 informując o tym fakcie wojewodę. Wojewoda ogłasza statut nowoutworzonego związku w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Z tym dniem związek międzygminny uzyskuje osobowość prawną. Zgodnie z przepisami, każda zmiana statutu związku międzygminnego następuje w trybie przewidzianym dla jego ustanowienia. Tożsamą procedurę stosuje się w przypadku likwidacji związku. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie sposobu prowadzenia rejestru związków międzygminnych oraz ogłaszania statutów związków wskazuje na dokumentację, jaką powinien zawierać wniosek o rejestrację związku. Przepisy te stosuje się odpowiednio do wniosków w sprawie zmiany statutu związku oraz jego likwidacji. Dotychczasowa praktyka wskazuje na czasochłonność stosowania procedur rejestracji i trudności w funkcjonowaniu związków, m.in. konieczność podejmowania uchwał przez wszystkich członków związku, odesłanie w rozporządzeniu do odpowiedniego stosowania przepisów, mało skuteczny nadzór wojewody nad statutami. II.2.2. Propozycje zmiany. II Zmiany w zakresie rejestracji związków jednostek samorządu terytorialnego. W celu poprawy i usprawnienia procedury proponuje się: 1 Rejestr związków międzygminnych prowadzony jest przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej, którym obecnie jest Minister Administracji i Cyfryzacji

8 1) uproszczenie i skrócenie procedury zmiany statutu związku międzygminnego oraz procedury jego likwidacji. Zakłada się, aby organ stanowiący związku przyjmował projekt uchwały w sprawie zmiany statutu i przesyłał do uzgodnienia do wojewody. Jeżeli wojewoda nie przedstawiłby negatywnego stanowiska w terminie 30 dni, projekt byłby uważany za uzgodniony. Ewentualne nieuzgodnienie projektu statutu podlegałoby kontroli sądu administracyjnego na podstawie istniejących już rozwiązań prawnych (vide: np. art. 98 w zw. z art. 89 ustawy o samorządzie gminnym). W przypadku uzgodnienia projektu statutu zgromadzenie związku mogłoby podjąć uchwałę o zmianie statutu. Wojewoda byłby związany wcześniejszym uzgodnieniem treści statutu. Podjętą uchwałę zgromadzenie rozsyłałoby następnie do gmin członkowskich, które miałyby określony termin (np. 30 dni) na wniesienie ewentualnego protestu (w formie uchwały). Skutkiem protestu byłoby wstrzymanie wykonania uchwały zgromadzenia i wymóg ponownego rozpatrzenia sprawy. Jeżeli żadna z gmin członkowskich nie wniosłaby protestu, zgromadzenie przekazywałoby uchwałę do wojewody, który oceni jej legalność. Następnie - w odróżnieniu od dotychczasowej procedury - całość nadesłanej przez związek dokumentacji pozostawałaby u wojewody. Wojewoda zgłaszałby ministrowi właściwemu do spraw administracji publicznej w postaci elektronicznej dane, które organowi rejestrowemu potrzebne są do uzupełnienia danych rejestru. Zgłoszenie opatrywane byłoby przez wojewodę bezpiecznym podpisem elektronicznym, w rozumieniu ustawy z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz. U. Nr 130, poz z późn. zm.). Minister właściwy do spraw administracji publicznej określiłby wzór zgłoszenia dla postaci elektronicznej, zgodnie z art. 19b ust. 3 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2005 r. Nr 64, poz. 565 z późn. zm.). Zgłoszenie powinno zawierać deklarację wojewody, że nadesłana przez związek dokumentacja jest zgodna z prawem. Organ rejestrowy rejestrowałby zmianę statutu w rejestrze. Następnie wojewoda dokonywałby publikacji obwieszczenia o zmianie statutu w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Wprowadzenie przedstawionych rozwiązań powinno spowodować usprawnienie i przyspieszenie procedur rejestracji. Ponadto rezygnacja z podejmowania uchwał przez rady gmin członkowskich pozwoli na skrócenie czasu trwania procedury. 2) ułatwienia przy tworzeniu związku. W przypadku rejestracji nowego związku procedura byłaby zbliżona do tej, jaka byłaby stosowana przy zmianie statutu. Różnica polegałaby na tym, że to grupa gmin, które będą chciały utworzyć związek, opracowuje projekt statutu. Umocowany przedstawiciel gmin przesyłałby ten projekt do wojewody do uzgodnienia. Jeżeli wojewoda nie przedstawiłby negatywnego stanowiska w terminie 30 dni, projekt byłby uważany za uzgodniony. Rady poszczególnych gmin podejmowałyby uchwały o utworzeniu związku i przyjęciu jego statutu. Całość dokumentacji byłaby - 8 -

9 przekazywana do wojewody (ocena legalności). Również i w tym przypadku całość dokumentacji pozostawałaby u wojewody. Organ rejestrowy otrzymywałby jednie formularz z danymi umożliwiającymi nadanie związkowi kolejnego numeru i wpisanie go do rejestru. 3) przeniesienie procedury zmiany statutu i likwidacji związków z rozporządzenia do ustawy. Obecnie przepisy dotyczące rejestracji związków międzygminnych usytuowane zostały w uosg. Regulacje dotyczące zmiany statutu związku oraz jego likwidacji znalazły się w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie sposobu prowadzenia rejestru związków międzygminnych oraz ogłaszania statutów związków. Przepisy rozporządzenia nie przedstawiają jednak szczegółowo całej procedury, lecz nakazują poprzez odesłanie do odpowiedniego stosowania wykorzystanie regulacji dotyczących tworzenia związków międzygminnych. Powyższy zapis aktu wykonawczego sprawia podmiotom stosującym dane przepisy, tj. wnioskodawcom trudności w ich stosowaniu. Konsekwencją zmiany przepisów regulujących procedurę rejestracji oraz zmiany statutu związku będzie zmiana upoważnienia ustawowego dotyczącego danego aktu wykonawczego. Rozporządzenie należałoby ograniczyć do regulowania kwestii nieujętych w ustawie, takich jak np. określenie formalności procedury rejestracji i ogłaszania statutów związków. 4) uproszczenie i skrócenie procedury zmiany statutu związku powiatów oraz procedury jego likwidacji. Zakłada się wprowadzenie analogicznych, jak w przypadku związków międzygminnych, nowych rozwiązań także w stosunku do związków powiatowych. II Tworzenie związków powiatowo-gminnych. Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej, a przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Jednostka samorządu terytorialnego realizuje zadania samodzielnie, bądź we współpracy z innymi jednostkami. Przepisy ustaw samorządowych dopuszczają możliwość współpracy przy wykonywaniu wszystkich zadań publicznych, jeżeli jest to możliwe przy wykonywaniu danego zadania lub też nie zakazuje go przepis szczególny. Przy czym jednostki samorządu terytorialnego mogą współpracować za pomocą zarówno instytucji prawa publicznego, jak i cywilnego. Do publicznoprawnych form zaliczyć należy przede wszystkim związki i porozumienia międzygminne. Analogiczne formy współpracy dla jednostek szczebla powiatowego przewiduje ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz z późn. zm.) związki powiatów związki, stowarzyszenia i porozumienia powiatów

10 Obowiązujące przepisy nie przewidują możliwości utworzenia związku, którego członkami byłyby zarówno gminy jak i powiaty. Specyfika obszarów funkcjonalnych, w tym tzw. obszarów metropolitalnych powoduje, że formy współpracy jednostek samorządu terytorialnego nie są wystarczające dla tych obszarów. Jest to istotne, bo charakter zadań publicznych, niejednokrotnie wykraczających poza zakres właściwości jednego szczebla samorządu terytorialnego wymaga stworzenia ram prawno-organizacyjnych dla możliwości ich wykonywania, w szczególności wspólnie przez gminy i powiaty. Wprowadzenie związków gminno-powiatowych jako formy wspólnej realizacji zadań przez jednostki samorządu stopnia lokalnego było zapowiadane w Białej księdze obszarów metropolitalnych. Związki gminno-powiatowe będą realizować zadania komplementarne na szczeblu gminnym i powiatowym, np. komunikacja. Z tego względu zakłada się dokonanie nowelizacji ustawy o samorządzie powiatowym, poprzez zawarcie w ustawie o samorządzie powiatowym nowego rozdziału, którego regulacje będą określać m.in.: - podstawy ustroju takiego związku, - procedury tworzenia. Projektowanie nowych rozwiązań odbywać się będzie w oparciu o odpowiednie, sprawdzone procedury umożliwiające funkcjonowanie związków międzygminnych i związków powiatów oraz wskazane wyżej propozycje dotyczące związków międzygminnych i związków powiatowych. II.3. Zachęty do łączenia się jednostek samorządu terytorialnego. II.3.1. Stan obecny. Analizy wskazują, że mniejsze samorządy borykają się m.in. z problemami finansowymi i niekorzystną sytuacją demograficzną. Jednym z możliwych rozwiązań tych problemów jest łączenie JST. Dotyczy to w szczególności tych sytuacji, gdy jednostki samorządu powiązane są ze sobą społecznie i gospodarczo. Istniejąca od 2004 r., wyrażona w art. 41 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 z późn. zm.), zachęta finansowa do łączenia się gmin i powiatów (wzrost wskaźnika udziału w PIT o 5 p.p. przez 5 lat od połączenia) nie spełnia swojej roli. Do tej pory nie doszło do żadnego dobrowolnego połączenia się samorządów. Wynikać to może z samej konstrukcji zachęty, mało atrakcyjnej dla jednostek, które ze względu na swoją charakterystykę społecznogospodarczą mają skromniejsze wpływy z PIT (przede wszystkim jednostki małe, o rolniczym profilu działalności)

11 Samorządowe przepisy ustrojowe (tj. ustawa o samorządzie gminnym i ustawa o samorządzie powiatowym) zawierają rozwiązania dotyczące zmian w podziale terytorialnym państwa polegające na łączeniu się jednostek samorządu terytorialnego. Zgodnie z rozwiązaniami zawartymi w ustawie o samorządzie gminnym wszystkie zmiany dotyczące podziału terytorialnego stopnia podstawowego, w tym nadawanie statusu miasta gminom i miejscowościom dokonywane są w tym samym trybie w drodze rozporządzenia Rady Ministrów (art. 4 ust. 1 uosg). Jednocześnie ustalono kryteria, jakimi kierować należy się przy ustalaniu i zmianie granic gmin oraz przy nadawaniu statusu miasta gminom i miejscowościom (art. 4 ust. 3 i 4 uosg). Wprowadzono także tryb wnioskowy (art. 4 ust. 2 uosg), zgodnie z którym rozporządzenie Rady Ministrów może być wydane na wniosek zainteresowanej rady gminy. Zmiany w podziale terytorialnym powiązano z rokiem budżetowym (następują one z dniem 1 stycznia). W odniesieniu do powiatów, zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym, zwanej dalej uosp, Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, tworzy, łączy, dzieli i znosi powiaty oraz ustala ich granice, a także ustala i zmienia nazwy powiatów oraz siedziby ich władz. Rozporządzenie to może być wydane na wniosek zainteresowanej rady powiatu, rady miasta na prawach powiatu oraz rady gminy (art. 3 ust. 2 uosp). Ustalenie granic powiatu następuje poprzez wskazanie gmin wchodzących w skład powiatu, a zmiana jego granic dokonywana jest w sposób zapewniający powiatowi terytorium możliwie jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność wykonywania zadań publicznych (art. 3 ust. 3 uosp). Zarówno przepisy dotyczące łączenia, jak i dzielenia powiatów, odnoszą się do szczególnego typu jednostki samorządu terytorialnego, jakim jest miasto na prawach powiatu. Ustawa precyzuje wprost, że przez łączenie powiatów rozumiane jest także połączenie powiatu z miastem na prawach powiatu (w tym przypadku prawa powiatu w tym mieście wygasają art. 3 ust. 4 uosp). II.3.2. Propozycje zmiany. W celu racjonalizacji podziału terytorialnego stopnia gminnego i powiatowego oraz zwiększenia efektywności działań jednostek podziału terytorialnego zakłada się zmianę konstrukcji obecnie istniejącej zachęty finansowej do łączenia się JST w większe. Nowa zachęta powinna wyrównywać dysproporcje, wynikające z różnego poziomu dochodów z udziału w PIT per capita. Dlatego proponuje się wprowadzenie mnożnika, który korygowałby zachętę indywidualnie dla każdej nowoutworzonej jednostki. Mnożnik opierałby się na proporcji pomiędzy średnimi dochodami per capita z tytułu udziału gmin w PIT na poziomie całej Polski oraz dochodami per capita z tytułu udziału w PIT nowopowstałej gminy. Tym samym gminy z mniejszymi wpływami z PIT otrzymywałyby

12 silniejsze wsparcie. Mnożnik działałby jedynie w górę - tzn. gminy o dochodach per capita z tytułu udziału w PIT powyżej średniej krajowej otrzymywałyby nadal zachętę w wysokości 5 p.p. Przykładowo, nowotworzona gmina o dochodzie per capita z udziału w PIT dwa razy mniejszym niż średnia krajowa, zamiast 5 p.p. zachęty, otrzyma zachętę na poziomie 10 p.p. Zmianie nie uległaby podstawa mechanizmu - wzrost udziału w PIT. Nie zmieniłby się także okres udzielania wsparcia. Analogiczne rozwiązania proponuje się dla łączenia powiatów. Wprowadzenie powyższych mechanizmów, mających zachęcić jednostki samorządu terytorialnego do łączenia, wymaga jednocześnie rozstrzygnięcia niektórych kwestii związanych z tworzeniem nowej jednostki w wyniku połączenia. W związku z tym, proponuje się wprowadzenie rozwiązań w zakresie: 1) następstwa prawnego nowej jednostki (zobowiązań, trwających postępowań sądowych i administracyjnych, zawartych umów i porozumień, a także przejęcia mienia łączonych jednostek) zakłada się wprowadzenie rozwiązań, zgodnie z którymi nowa jednostka samorządu terytorialnego powstała w wyniku połączenia dwóch (lub więcej) innych jednostek staje się prawnym następcą tychże. Wchodzi zatem w prawa i obowiązki wynikające z zawartych dotychczas umów i porozumień, staje się organem właściwym albo stroną we wszystkich wszczętych i niezakończonych postępowaniach administracyjnych i sądowych. Przejmuje także mienie jednostek, w wyniku połączenia których powstała (nabycie mienia będzie następowało w drodze porozumienia zawartego pomiędzy łączącymi się jednostkami). 2) obowiązywania uchwalonych dotychczas aktów prawa miejscowego, statutów jednostek pomocniczych, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego itp. zakłada się wprowadzenie rozwiązań, zgodnie z którymi uchwalone dotychczas akty prawa miejscowego, np. miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, statuty jednostek pomocniczych są ważne i obowiązują (każdy na terenie dotychczasowej jednostki) do czasu ich uchylenia i ustanowienia nowych aktów przez organy nowej jednostki. 3) działania pełnomocnika ds. utworzenia nowej jednostki samorządu terytorialnego - uosg przewiduje (w art. 4e) wyznaczenie pełnomocnika ds. utworzenia gminy, którego zadaniem do czasu utworzenia nowej gminy jest przygotowanie organizacyjne i prawne gminy do wykonywania zadań publicznych. Z dniem utworzenia gminy pełnomocnik przejmie wykonywanie zadań i kompetencji jej organów do czasu ukonstytuowania się nowych organów gminy. Zakłada się wprowadzenie podobnego rozwiązania w uosp. Do zadań pełnomocnika należałoby między innymi ocena, które jednostki organizacyjne łączonych gmin i powiatów powinny być połączone organizacyjnie

13 z dniem utworzenia nowej jednostki, a które winny działać na dotychczasowych zasadach lub zostać zlikwidowane czy przygotowanie urzędu nowej gminy (lub starostwa powiatowego) do wykonywania zadań publicznych z chwilą utworzenia nowej jednostki itp. 4) gospodarki finansowej utworzonej jednostki, a w szczególności uchwalenia jej budżetu projekt budżetu nowej jednostki przygotowany przez pełnomocnika i skonsultowany z regionalną izbą obrachunkową stałby się podstawą jej gospodarki finansowej do czasu uchwalenia budżetu. 5) wyboru organów nowej jednostki, tak by zapewnić racjonalne wykorzystanie środków publicznych przeznaczonych na finansowanie wyborów - proponuje się uregulowanie przypadków, w których zmiany wchodziłyby w życie z dniem 1 stycznia roku następującego po roku, w którym odbyły się wybory samorządowe. Wybory do organów nowoutworzonej jednostki samorządu terytorialnego byłyby przeprowadzane wraz z wyborami samorządowymi w pozostałych jednostkach samorządu terytorialnego, tj. przed rozpoczęciem jej funkcjonowania (co oznaczałoby, ze nie zostałyby przeprowadzone wybory do organów dotychczas funkcjonujących gmin ich funkcje do 31 grudnia pełniłyby organy, który kadencja upływa lub pełnomocnik ds. utworzenia nowej jednostki). Podziału obszaru nowej (ale jeszcze nieistniejącej) jednostki na okręgi wyborcze dokonywać mógłby pełnomocnik lub komisarz wyborczy. Rozwiązanie takie stanowi gwarancję, że od pierwszych dni funkcjonowania nowej jednostki samorządu terytorialnego funkcjonować będą jej organy. Wiązać się to będzie z przedłużeniem działania organów likwidowanych jednostek lub przejęciem ich zadań przez pełnomocnika ds. utworzenia nowej jednostki. Zakłada się, aby w celu wprowadzenia dodatkowej zachęty dla procesu łączenia jednostek samorządu terytorialnego w podmioty większe i silniejsze na czas pierwszej kadencji, liczba radnych rady nowej jednostki zwiększyła się w stosunku do wartości określonych obecnie w uosg i uosp. Proponuje się, aby w nowej jednostce, przez okres pierwszej kadencji, liczba radnych nie przekraczała liczby odpowiadającej wartości następującej kolejno w przedziale określającym stosunek radnych do liczby mieszkańców (np. w powstałej w wyniku połączenia gminie do 20 tys. mieszkańców 21 radnych). II.4. Zmiany w przepisach wpływających na wykonywanie zadań publicznych. Dzięki akcji Sprawne państwo sprawny samorząd terytorialny Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji otrzymało od samorządów propozycje zmian regulacji na co dzień stosowanych przez JST. Zakłada się wprowadzenie:

14 II.4.1. Zmiany w przepisach kształtujących finanse samorządu terytorialnego, w zakresie: A. Zmiany wspólne w ustawie o podatku od spadków i darowizn (ustawie o PSD) i ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych (ustawie o PCC) 1) opodatkowanie częściowego zniesienia współwłasności (eliminacja obchodzenia prawa); 2) zniesienie zwolnienia z tytułu nabycia własności nieruchomości lub ich części stanowiących, tworzących lub powiększających gospodarstwo rolne (art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o PSD, art. 9 pkt 2 ustawy o PCC); 3) wprowadzenie obowiązku składania przez notariuszy, jako płatników PSD i PCC, deklaracji wraz z informacją o kwocie podatku należnego poszczególnym gminom wyłącznie w wersji elektronicznej; B. Zmiany w ustawie o podatku od spadków i darowizn 1) uregulowanie momentu powstania obowiązku podatkowego w PSD przy nabyciu majątku lub środków pieniężnych w ratach tytułem darowizny, polecenia darczyńcy, zapisu zwykłego, dalszego zapisu albo polecenia testamentowego, z chwilą realizacji części świadczenia (wypłaty raty), analogicznie jak obecnie w przypadku zachowku; 2) doprecyzowanie art. 4a ust. 1 pkt 1 przez wskazanie w sposób jednoznaczny, że nie dotyczy on nabycia w drodze zasiedzenia; 3) uzupełnienie art. 4a ust. 4, określającego przypadki, w których wyłączony został obowiązek zgłoszenia, o przypadek nabycia w drodze czynności jednostronnej dokonywanej w formie aktu notarialnego; 4) doprecyzowanie art. 16 ust. 7 pkt 2, przez wskazanie, że określony w tym przepisie obowiązek zamieszkiwania przez 5 lat obejmuje także zamieszkiwanie w nowo wybudowanym budynku lub lokalu; 5) uzupełnienie katalogu czynności, z tytułu których notariusz jest płatnikiem podatku o jednostronne czynności dokonywane w formie aktu notarialnego, tj. nieodpłatne ustanowienie użytkowania i służebności. C. Zmiany w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych

15 1) opodatkowanie PCC umowy zamiany, jeżeli jedna z zamienianych rzeczy jest położona na terytorium RP lub jedno z praw majątkowych jest wykonywane na terytorium RP; 2) opodatkowanie PCC czynności cywilnoprawnych, których przedmiotem jest nieruchomość, w części nieopodatkowanej podatkiem od towarów i usług (występują przypadki opodatkowania VAT części nieruchomości); 3) opodatkowanie PCC umowy pożyczki odnawialnej (rewolwingowej) z chwilą wypłaty każdej transzy środków pieniężnych pożyczkobiorcy (eliminacja obchodzenia prawa); 4) zniesienie wyłączenia z opodatkowania PCC sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym i upadłościowym (brak uzasadnienia do jego utrzymywania, gdyż podmiot upadły nie jest podatnikiem zniesiono solidarność z dniem r.); 5) opodatkowanie ustanowienia hipoteki według jednolitej stawki bez względu na rodzaj zabezpieczanej wierzytelności na poziomie 0,1%; 6) zniesienie wymogu składania deklaracji PCC-3, w celu zastosowania zwolnienia określonego w art. 9 pkt 10 lit. upcc, w przypadku gdy umowa pożyczki jest zawierana w formie aktu notarialnego; 7) unormowanie w sposób szczególny odpowiedzialności notariuszy, jako płatników PCC przez ograniczenie jej tylko do tych przypadków, w których niewykonanie obowiązku pobrania podatku nastąpiło z ich winy; 8) unormowanie zwrotu PCC od umowy spółki, gdy spółka nie została zarejestrowana w KRS lub gdy wysokość kapitału zakładowego została zarejestrowana w wysokości niższej niż przewidywała umowa spółki, analogicznie jak obecnie przy zmianie umowy spółki (podwyższeniu kapitału zakładowego - art. 11 pkt 4 ustawy o PCC); 9) zmiany w zakresie właściwości miejscowej organów podatkowych uregulowanie w art. 12 ustawy o PCC: a) właściwości dla jednostronnej czynności zgodnie z miejscem zamieszkania podatnika, b) zmiany właściwości organu podatkowego z Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa - Śródmieście na Trzeci Urząd Skarbowy Warszawa - Śródmieście, jako właściwego w przypadkach, w których nie można ustalić właściwości miejscowej zgodnie z przepisami określonymi w ustawie o PCC;

16 10) zmiany o charakterze wyłącznie redakcyjnym, dotyczące zakresu opodatkowania umowy spółki osobowej (art. 1 ust. 3 pkt 1 i 3). D. Zmiany wspólne w ustawach: o podatkach i opłatach lokalnych, o podatku leśnym oraz o podatku rolnym 1) zmodyfikowanie zasady opłacania podatku w ratach poprzez fakultatywne przyznanie radzie gminy możliwości wprowadzenia jednorazowej płatności podatku w terminie do dnia 15 marca roku podatkowego i ustalania kwoty podatku, którego płatność będzie następowała jednorazowo, przy czym ustawa będzie określała, że kwota ta nie może przekraczać 100 zł.); 2) odstąpienie od doręczania decyzji ustalającej podatek od osób fizycznych i od pobierania takiego podatku, w sytuacji jeżeli wysokość takiego podatku nie przekracza kosztów przesyłki poleconej; 3) wprowadzenie możliwości ustalania jedną decyzją (nakazem płatniczym) wysokości należnego zobowiązania wspólnie za wszystkie podatki; 4) zmiana art. 9 ust. 9 tej ustawy o podatkach i opłatach lokalnych dotyczącego delegacji do określania przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw informatyzacji, w drodze rozporządzenia, formatu elektronicznego deklaracji na podatek od środków transportowych, sposobu ich przesyłania za pomocą środków komunikacji elektronicznej oraz rodzaju podpisów elektronicznych, którym powinny być opatrzone te deklaracje. W przepisie tym skreślony zostanie pkt 1 dotyczący formatu elektronicznego deklaracji na podatek od środków transportowych oraz układu informacji i powiązań między nimi zgodnie z przepisami o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. Konsekwencją ww. zmiany będzie zmiana art. 9 ust. 10 zawierającego wytyczną do wydania ww. rozporządzenia. Zgodnie z nowym brzmieniem ust. 10 minister właściwy do spraw finansów publicznych w rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 9, uwzględni w szczególności potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa, wiarygodności i niezaprzeczalności danych zawartych w deklaracjach na podatek od środków transportowych oraz potrzebę ich ochrony przed nieuprawnionym dostępem. E. Zmiany w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych

17 1) doprecyzowanie pojęcia względy techniczne proponuje się ograniczyć stosowanie tego pojęcia do względów technicznych stwierdzonych decyzją właściwego organu nadzoru budowlanego oraz wyłączenie z jego zakresu nieruchomości gruntowych, gdyż w przypadku gruntów nie można stwierdzić braku możliwości ich użytkowania ze względów technicznych; 2) doprecyzowanie definicji budowla wypełniając zalecenia Trybunału Konstytucyjnego przedstawione w uzasadnienie do wyroku z dnia 13 września 2011 r. (sygn. akt P 33/09) proponuje się określenie tej definicji poprzez wymienienie określonych kategorii budowli (obiektów) wskazanych w Klasyfikacji Środków Trwałych; 3) wyłączenie zasad odpowiedzialności solidarnej i opodatkowanie według udziałów w przypadku współwłaścicieli garaży wielostanowiskowych, stanowiących odrębne nieruchomości, zlokalizowanych w budynkach mieszkalnych, będzie to także wymagało zdefiniowania pojęcia garaż wielostanowiskowy. Doprecyzuje się także, że w przypadku opodatkowania udziału w garażu wielostanowiskowym, podatnik będzie otrzymywał jedną wspólną decyzję na lokal mieszkalny oraz na udział w garażu; 4) uregulowanie kwestii stosowania stawki przewidzianej dla budynków lub ich części pozostałych do opodatkowania wyodrębnionych lokali niemieszkalnych niezajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w budynku mieszkalnym (np. garaży wielostanowiskowych). Zakłada się też ujednolicenie stawek dla wszystkich garaży, poprzez objęcie ich wszystkich jedną stawką, za wyjątkiem zajętych na działalność gospodarczą. Przepisy zostaną także uzupełnione o regulację stanowiącą, że podatek od gruntów oraz od części budynku stanowiących współwłasność ustala się zgodnie z przeznaczeniem lokalu; 5) doprecyzowanie zasad opodatkowania części wspólnych budynku, w którym wyodrębniono własność lokali oraz gruntów pod tym budynkiem (art. 3 ust. 5); 6) doprecyzowanie zakresu stosowania zwolnienia dla stowarzyszeń do przedmiotów opodatkowania zajętych wyłącznie na potrzeby prowadzenia przez nie statutowej działalności wśród dzieci i młodzieży; 7) dostosowanie podziału klas autobusów do obowiązujących przepisów w zakresie homologacji typu, gdzie stosuje się podział autobusów na: autobusy z liczbą miejsc do 22 poza kierowcą oraz autobusy z liczbą miejsc powyżej 22 poza kierowcą;

18 8) doprecyzowanie zakresu stosowania stawek minimalnych, określonych w przedziale Trzy osie w załącznikach nr 2 i 3, poprzez zmianę tych załączników polegającą na uzupełnieniu ostatnich wierszy w ostatnich kategoriach osiowych o zwrot i więcej. Celem zmiany jest uszczelnienie systemu podatkowego i usunięcie wątpliwości interpretacyjnych; 9) doprecyzowanie zakresu zwolnienia przewidzianego dla wód Skarbu Państwa (brak uzasadnienia dla zwolnienia w przypadku przekazania gruntów w posiadanie innym podmiotom); 10) rozszerzenie zakresu stosowania stawki dla jezior o inne wody stojące, z zastrzeżeniem, ze stawka ta nie obejmie przedmiotów opodatkowania zajętych na działalność gospodarczą; 11) wprowadzenie wyłączenia z podatku od nieruchomości gruntów zajętych na cmentarze komunalne, budowli tych cmentarzy oraz budynków położonych w granicach cmentarzy; 12) wprowadzenie fakultatywności opłaty targowej, miejscowej i uzdrowiskowej; 13) doprecyzowanie przepisów dotyczących poboru opłat: uzdrowiskowej i miejscowej, tak aby opłata mogła być pobierana za każdą rozpoczętą dobę pobytu. Utrzymana zostaje zasada, że opłatę uzdrowiskową i miejscową pobiera się od osób fizycznych przebywających w danej miejscowości dłużej niż dobę; 14) zniesienie zwolnienia z podatku od nieruchomości dla przedmiotów opodatkowania znajdujących się w parkach narodowych. F. Zmiany w ustawie o podatku rolnym 1) doprecyzowanie zakresu zwolnienia dla uczelni w celu ograniczenia jego stosowania w odniesieniu do gruntów nieprzekazanych w posiadanie innym podmiotom; 2) likwidacja ulgi żołnierskiej; 3) doprecyzowanie pojęcia stan klęski żywiołowej ; 4) określenie przeliczników dla rowów, gruntów rolnych zabudowanych oraz gruntów zadrzewionych i zakrzewionych. G. Zmiany w ustawie o podatku leśnym 1) zniesienie preferencyjnej stawki podatku leśnego (50%) dla lasów ochronnych oraz lasów wchodzących w skład rezerwatów przyrody i parków narodowych

19 II.4.2. Zmiany przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) w zakresie ochrony zadrzewień i terenów zieleni. Proponuje się uproszczenie i usprawnienie procedur dotyczących wydawania zezwoleń na usunięcie drzew lub krzewów, jak też doprecyzowanie przepisów w tym zakresie. Projekt założeń zakłada także dookreślenie rozwiązań prawnych odnoszących się do pielęgnacji drzew i instytucji nasadzeń zastępczych. Przewiduje się też obniżenie wysokości opłat za usunięcie drzew i krzewów oraz kar administracyjnych za ich usunięcie bez wymaganego zezwolenia lub zgłoszenia. W zakresie danych procedur zakłada się zmodyfikowanie katalogu wymogów formalnych wniosku o wydanie takiego zezwolenia oraz określenie elementów, jakie obligatoryjnie powinno zawierać zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów. Zakłada się także rozszerzenie katalogu sytuacji, w których usunięcie drzew lub krzewów nie wymaga uzyskania zezwolenia. Uszczegółowiając powyższe planuje się przede wszystkim obniżenie administracyjnej kary pieniężnej za zniszczenie lub usunięcie drzew lub krzewów do wysokości dwukrotnej opłaty za usunięcie drzew lub krzewów, określanych na podstawie stawek wskazanych w ustawie. Aby dostosować wysokość administracyjnej kary pieniężnej do możliwości jej uiszczenia przez sprawcę przewiduje się, aby w przypadku osób fizycznych, które usunęły drzewa lub krzewy bez wymaganego zezwolenia lub zgłoszenia, z własnej nieruchomości, na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz których dochód miesięczny na jednego członka gospodarstwa domowego nie przekracza 50% minimalnego wynagrodzenia za prace w danym roku, ogłaszanego w Monitorze Polskim wysokość kary obniżyć o 50 %. Przewiduje się też możliwość obniżenia wysokości kary pieniężnej o 50% w przypadku złomu, wywrotu bądź drzewa lub krzewu obumarłego, które usunięto bez wymaganego zezwolenia lub zgłoszenia. Z drugiej strony przewiduje się większą ściągalność nakładanych kar. W celu doprecyzowania obowiązujących przepisów i uproszczenia przedmiotowej procedury proponuje się nowy sposób obliczania wysokości opłaty za usunięcie drzew lub krzewów, który uwzględnia wielkość obwodu pnia, tempo przyrostu pnia drzewa na grubość oraz ich lokalizację. Ponadto uwzględniając trudności z określeniem wieku drzewa, które w istotnym stopniu rzutują na możliwość uzyskania zezwolenia, proponuje się, aby wymóg uzyskania zezwolenia na usunięcie drzew był zależny od obwodu pnia drzewa mierzonego

20 przy jego podstawie. Natomiast wysokość opłaty za usunięcie drzewa będzie nadal ustalana na podstawie m.in. stawki zależnej od obwodu pnia mierzonego na wysokości 130 cm. Zakłada się również doprecyzowanie charakteru kary pieniężnej za usunięcie drzew z punktu widzenia przepisów ustawy o finansach publicznych. Poza tym zakłada się również zmiany o charakterze upraszczającym i usprawniającym, jak: - doprecyzowanie używanych pojęć i definicji, - usprawnienie postępowań przewidzianych ustawą w zakresie podmiotów nimi objętych, terminowości, wymaganych czynności i obowiązków informacyjnych; - przeniesienie wpływów z kar za usunięcie drzew i krzewów bez wymaganego zezwolenia z budżetu gminy do budżetu powiatu, w sytuacji gdy gmina jest właścicielem nieruchomości. II.4.3. Zmiany o charakterze deregulacyjnym i doprecyzowującym w ustawie z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2007r., Nr 19, poz. 115 z późn. zm.). Wychodząc naprzeciw zgłaszanym potrzebom zakłada się wprowadzenie w tej ustawie zmiany o charakterze deregulacyjnym i doprecyzowującym. Zakłada się rezygnację z kwotowego określenia w ustawie górnej granicy stawek opłaty za parkowanie pojazdów samochodowych w strefie płatnego parkowania i wprowadzenia kryteriów, na podstawie których właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego będzie ustalał górną granicę stawek za parkowanie. Wśród kryteriów, jakie jednostka samorządu terytorialnego powinna wziąć pod uwagę, określając stawki przedmiotowej opłaty, powinno być w szczególności: liczba mieszkańców zamieszkujących daną gminę, liczba pojazdów korzystających z parkowania na obszarze danej gminy, deficyt miejsc postojowych (jeżeli uzasadniają to potrzeby organizacji ruchu, w celu zwiększenia rotacji parkujących pojazdów samochodowych lub realizacji lokalnej polityki transportowej, w szczególności w celu ograniczenia dostępności do danego obszaru dla pojazdów samochodowych lub wprowadzenia preferencji dla komunikacji zbiorowej), jak również koszty ponoszone przez gminę, związane z wydzieleniem i utrzymaniem miejsc parkingowych oraz wyposażeniem w niezbędne urządzenia do uiszczenia opłaty i ich eksploatacją. Wprowadzenie ww. rozwiązania do ustawy umożliwi jednostką samorządu terytorialnego swobodne podejmowanie decyzji odnośnie ustalenia wysokości górnej granicy stawek opłaty za parkowanie pojazdów samochodowych w strefie parkowania, z jednoczesnym zachowanie kryteriów, które powinny być uwzględniane przy określaniu tych

21 stawek. JST będą miały prawo różnicowania stawek opłat za parkowanie w różnych strefach parkowania. Ponadto zakłada się rezygnację z ustawowego wskazywania, w jakie dni pobiera się opłatę. II.4.4. Obok tych wyżej wymienionych przewiduje się szereg innych zmian o charakterze deregulacyjnym i doprecyzowującym w przepisach materialnego prawa administracyjnego normującego zadania samorządu terytorialnego. 1. ustawy z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym w zakresie doprecyzowania przepisów regulujących przeprowadzenie referendum (wprowadzenie zamieszczania daty złożenia wniosku na kartach) oraz trybu postępowania z kartami podpisów w przypadku nie złożenia wniosku o przeprowadzenie referendum; 2. ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne - w zakresie nałożenia na notariuszy obowiązku przesyłania aktów poświadczenia dziedziczenia organom prowadzącym ewidencję gruntów i budynków; 3. ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy oraz zmianie Kodeksu cywilnego proponuje się rozwiązanie stanowiące powrót do koncepcji uregulowania tych spraw w art. 56 ust. 9 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych i dostosowania do brzmienia art. 68 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Obecna konstrukcja przepisu, w szczególności w części dotyczącej wypowiedzenia najmu na podstawie art. 11 ust. 2 pkt 4 ustawy nie uwzględnia sytuacji, w jakich przypadkach organ nadzoru budowlanego orzeka o konieczności rozbiórki budynku. Zgodnie z art. 67 Prawa budowlanego dotyczy to budynków nieużytkowanych lub niewykończonych, nie nadających się do remontu, a więc takich, które są już wykwaterowane lub nie zasiedlone. Natomiast pozostawienie użytego w art. 11 ust. 2 pkt 4 sformułowania lub remontu budynku bez bliższego określenia w jakich sytuacjach remont ten jest wymagany powoduje, iż właściciele żądają wykwaterowania lokatorów w związku z kosmetycznym zaledwie remontem budynku; 4. ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w zakresie sprawozdawczości przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych; 5. ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. Prawo ochrony przyrody w zakresie rozszerzenia katalogu form ochrony przyrody w sprawach, których akty prawa miejscowego powinny być przesyłane RDOŚ jako organowi prowadzącemu rejestr form przyrody na obszarze jego