Sedacja i znieczulenie ogólne w zabiegach hodowlanych u ryb Piotr Gomułka

Transkrypt

1 Warsztaty szkoleniowe : Ochrona zdrowia ryb w aspekcie jakości i bezpieczeństwa żywności Sedacja i znieczulenie ogólne w zabiegach hodowlanych u ryb Piotr Gomułka

2 Znieczulenie ogólne regulacje prawne Zabiegi powodujące ból wykonuje się w znieczuleniu ogólnym albo miejscowym, z wyjątkiem tych zabiegów, które według zasad sztuki weterynaryjnej wykonuje się bez znieczulenia. Art. 27 Ust. 3 Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz.U. z 1997 r. Nr 111, poz. 724 )

3 Mechanizmy działania anestetyków lokalnych Blokowanie kanałów sodowych (benzokaina) Blokowanie ATPazy Na + K + (MS- 222?)

4 Mechanizm działania anestetyków systemowych Interakcja z białkami błony komórkowej neuronu i zmiana konformacji przestrzennej kanałów sodowych

5 Mechanizm działania anestetyków systemowych Zwiększanie wrażliwości receptorów GABA A na działanie kwasu gammaamino-masłowego (GABA)(Flood i Krasowski 2000, Belelli i wsp. 2003, Liao i wsp. 2005). GABA pełni funkcję głównego neuro-przekaźnika o działaniu hamującym w całym układzie nerwowym. GABA odpowiada za zmniejszenie pobudliwości nerwowej i napięcia mięśniowego. Podając substancje zwiększające wrażliwość receptora GABA A uzyskujemy efekt podobny do zwiększenia poziomu GABA w organizmie

6 MS Nazwa chemiczna: ester metylosulfonowy kwasu 3 aminobenzoesowego Synonimy: MS-222, Tricaine methanesulphonate, metacaina, mesylan tricainy Preparaty dopuszczone do stosowania w krajach UE: Finquel (Scan Aqua, Norwegia), Tricain Pharmaq (Pharmaq Ltd., UK) Właściwości: biały krystaliczny proszek; bardzo dobrze rozpuszczalny w wodzie (do 11%); w roztworach wodnych daje odczyn kwaśny; ulega rozkładowi pod wpływem światła; doskonale wchłania się poprzez skrzela do krwioobiegu; konfekcjonowany w postaci proszku.

7 MS-222 Wady: pobudza reakcję stresową działa drażniąco (wymaga buforowania roztworu) wysoka cena (Finquel: op. 1kg ok. 450 $; 100g ok. 150$) czas karencji 21 dni (FDA) Zalety: COOC 2 H 5 bardzo krótki czas indukcji znieczulenia ogólnego w niewielkim stopniu uzależniony od temperatury wody szybkie wybudzenie bezpieczny dla większości gatunków ryb O NH 3 O-S-CH 3 O

8 Zmiany w skrzelach: MS-222 aplikowany w spray u A B C D E A, D kontrola B po 1 h od ekspozycji C, E 24 h od ekspozycji

9 Zmiany w wątrobie A B p Strzałki wskazują wyraźne rozszerzenie naczyń kapilarnych wątroby u jesiotrów poddanych działaniu MS-222 A MS -222 B kontrola Gomułka i wsp p trzustka

10 Wpływ MS-222 na narząd węchu kontrola MS-222, 0,5 mg dm -3 przez 30 min po 28 dniach Lewis i wsp. 1985, J. Fish Biology 26:

11 Dawkowanie MS-222 u różnych gatunków ryb Gatunek Stężenie Łosoś atlantycki Salmo salar mg dm -3 Pstrąg tęczowy Oncorhynchus mykiss mg dm -3 Karp Cyprinus carpio mg dm -3 Sumik kanałowy Ictalurus punctatus mg dm -3 Tilapia nilowa Oreochromis niloticus mg dm -3

12 Dawkowanie MS-222 w zależności od żądanej głębokości znieczulenia ogólnego Dawkowanie Transport* mg dm -3 Sedacja mg dm -3 Anestezja chirurgiczna mg dm -3 Eutanazja mg dm -3

13 O HO Eugenol Nazwa chemiczna: 4-allylo-2-metoksyfenol Nazwa potoczna: eugenol, olejek goździkowy Preparat: Aqui-S (Aqui-S New Zealand Ltd., New Zealand)

14 Eugenol Właściwości: Olejek goździkowy to wyciąg z liści, pąków kwiatowych i owoców goździkowca Eugenia aromatica lub E. caryophylata; zawiera 85 95% eugenolu i 5 15% isoeugenolu i metyloeugenolu, gęsty, jasnożółty do brunatnego, o charakterystycznym zapachu płyn, trudno rozpuszczalny w wodzie, wykazuje działanie antyoksydacyjne i bakteriobójcze.

15 Olejek goździkowy Zalety: relatywnie tani surowiec, krótki czas indukcji znieczulenia ogólnego, olejek goździkowy znajduje się na liście dozwolonych dodatków do żywności nie wymaga okresu karencji Wady: niski indeks terapeutyczny (ok. 1,27), długi okres półtrwania w surowicy (12.5 h, temp. 4 C)(Guenette et al., 2007) możliwość wystąpienia nadwrażliwości u ludzi. słabo rozpuszczalny w wodzie Aplikacja w imersji: roztwór alkoholowy 1:9

16 Zmiany w skrzelach - immersja A A - grupa kontrolna B C D E B,D MS-222 C,E olejek goździkowy Gomułka i wsp. 2008

17 Zmiany w skrzelach: etomidat aplikowany w spray u A B A kontrola B po 1 h od ekspozycji C 24 h od ekspozycji C Gomułka i wsp. 2008

18 Dawkowanie olejku goździkowego u różnych gatunków ryb kostnoszkieletowych Gatunek Stężenie Łosoś atlantycki Salmo salar mg dm -3 Pstrąg tęczowy Oncorhynchus mykiss mg dm -3 Karp Cyprinus carpio 30 mg dm -3 Sumik kanałowy Ictalurus punctatus m dm -3 Źle tolerowany przez ryby okoniowate!

19 Dawkowanie olejku goździkowego w zależności od żądanego stadium znieczulenia u ryb kostnoszkieletowych Dawkowanie Transport Brak danych Sedacja mg dm -3 Anestezja chirurgiczna mg dm -3 Eutanazja Nie zalecany

20 Benzokaina Nazwa chemiczna: ester etylowy kwasu para amino benzoesowego Nazwa potoczna: benzokaina Preparat: Benzoak vet concentrate (ACD Pharmaceuticals, Norwegia)

21 Benzokaina Właściwości: biały krystaliczny proszek lub bezbarwne kryształy, nierozpuszczalny w wodzie, rozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych blokuje kanały Na + hamując impuls nerwowy

22 Benzokaina Zalety: krótki czas indukcji znieczulenia ogólnego, krótki okres półtrwania w surowicy; 1.0 h, 0.7h i 0.6 h odpowiednio dla 6 C, 12 C i 18 C (dla stężenia 1 mg l -1 ) Wady: niski indeks terapeutyczny, roztwory macierzyste drażniące dla obsługi.

23 Dawkowanie benzokainy u różnych gatunków ryb kostnoszkieletowych Gatunek Stężenie Łosoś atlantycki Salmo salar mg dm -3 Pstrąg tęczowy Oncorhynchus mykiss mg dm -3 Karp Cyprinus carpio mg dm -3 Sumik kanałowy Ictalurus punctatus mg dm -3

24 Dawkowanie olejku goździkowego w zależności od żądanego stadium znieczulenia u ryb kostnoszkieletowych Dawkowanie Transport Nie zalecany Sedacja mg dm -3 Anestezja chirurgiczna mg dm -3 Eutanazja Nie zalecany

25 Dwutlenek węgla wykazuje właściwości znieczulające bardzo łatwo rozpuszcza się w wodzie stosowane nasycenie: mg dm -3 ostateczna koncentracja trudna do kontrolowania silnie zakwasza środowisko powoduje nadaktywność, Zalety: bardzo tani nie generuje pozostałości w tkankach ryb nie obowiązują okresy karencji 500 NH 3 ( mol L -1) exposure (min) CO2 y = 22.1x R² = 0.97 propofol y = 3.3x R² = 0.39

26 Dziękuję za uwagę