Ocena ergonomiczności stanowisk pracy motorniczych tramwajów

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Ocena ergonomiczności stanowisk pracy motorniczych tramwajów"

Transkrypt

1 DAHLKE Grzegorz 1 REPIŃSKI Marek 2 ŚNIEŻKO Paweł 2 Ocena ergonomiczności stanowisk pracy motorniczych tramwajów WSTĘP Ergonomiczność jako pojęcie wyrażające dopasowanie produktu lub procesu do możliwości psychofizycznych człowieka w sposób nie pogarszający jego dyskomfortu i zdrowia stanowić może wyznacznik nowoczesności. Proces zmęczenia w niektórych pracach może w pośredni sposób wpłynąć na bezpieczeństwo. Przykładem może być zawód kierowcy, szczególnie gdy dochodzi odpowiedzialność za zdrowie i życie wielu osób. Wykaz takich zawodów zawiera między innymi Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz.U. nr 62, poz. 278 z 1996 r.). W punkcie 11 wymieniono między innymi kierowców autobusów i motorniczych tramwajów. Cechy pojazdu, które warunkują obciążenia operatora (kierowcy), mogą charakteryzować się różnym poziomem ergonomiczności (czyli dopasowania indywidualnego do anatomicznych i psychofizycznych możliwości kierowcy w danych warunkach pracy). W kolejnych rozdziałach zaprezentowane zostaną przykłady oceny wybranych kryteriów dopasowania kabin tramwajów do użytkowników. 1. METODY OCENY ERGONOMICZNOŚCI Analizując wiele definicji ergonomii, można zauważyć różnorodność i interdyscyplinarność kryteriów oceny ergonomiczności. Zawarto je np. w: Projekcie normy PN-88/N Atestacja ergonomiczna maszyn i urządzeń; Wycofanej normie PN-81/N Ergonomiczne zasady projektowania systemów pracy [3]; Wycofanej normie PN-83/N Ergonomia. Terminologia. Pojęcia ogólne; PN - EN 614-1:2006+A1:2009 Bezpieczeństwo maszyn - Ergonomiczne zasady projektowania - Część 1: Terminologia i zasady ogólne PN-EN A1:2010 Bezpieczeństwo maszyn - Ergonomiczne zasady projektowania - Część 2: Interakcje między projektowaniem maszyn a zadaniami roboczymi PN-EN ISO 12100:2012 Bezpieczeństwo maszyn -- Ogólne zasady projektowania -- Ocena ryzyka i zmniejszanie ryzyka PN-EN 894:2010 Bezpieczeństwo maszyn -- Wymagania ergonomiczne dotyczące projektowania wskaźników i elementów sterowniczych PN-EN 1005+A1 Bezpieczeństwo maszyn - Możliwości fizyczne człowieka Część 1: Terminy i definicje (2010 r.) Część 2: Ręczne przemieszczanie maszyn i ich części (2010 r.) Część 3: Zalecane wartości graniczne sił przy obsłudze maszyn (2009 r.) Część 4: Ocena pozycji pracy i ruchów w relacji do maszyny (2009 r.) Część 5: Ocena ryzyka dotycząca czynności wykonywanych z dużą częstością powtórzeń (2007 r.) ISO 11226:2000 Ergonomics - Evaluation of static working postures ISO Ergonomics Manual handling Part 1: Lifting and carrying (2003 r.) Part 2: Pushing and pulling (2007 r.) Part 3: Handling of low loads at high frequency (2007 r.). 1 Politechnika Poznańska w Poznaniu, Wydział Inżynierii Zarządzania, Poznań, ul. Strzelecka 11, tel , grzegorz.dahlke@put.poznan.pl 2 Absolwent Politechniki Poznańskiej w Poznaniu, Wydział Informatyki i Zarządzania oraz Wydziału Inżynierii Zarządzania 1239

2 W normie ISO :2007, która została przygotowana przez komitet techniczny ISO/TC 159: Ergonomia, podkomitet SC3 Antropometria i biomechanika, wyszczególniono metody pozwalające na ocenę obciążenia posturalnego człowieka podczas pracy. Są to: OWAS, RULA, REBA, PLIBEL, Strain Index, QEC, OSHA Check List, HAL / TLV ACGiH, Upper Limb Expert Tool, OCRA Checklist. Analizując proces pracy kierowcy lub operatora dowolnej maszyny transportowej, można wyciągać wnioski dotyczące ergonomiczności pojazdu. Nadmierne obciążenie organizmu związane z pracą zawodową jest przyczyną zmęczenia obwodowego, obejmującego układ mięśniowo-szkieletowy i ogólne zmiany czynnościowe oraz zmęczenia ośrodkowego układu nerwowego. Zmiany składające się na zmęczenie obwodowe i ośrodkowe prowadzą do dolegliwości, a nawet urazów układu mięśniowo-szkieletowego, wyczerpania zasobów energetycznych i metabolicznych, zaburzenia czynności percepcyjnych, koordynacji wzrokowo-ruchowej i obniżenia sprawności umysłowej pracowników [10, 11] Środowisko pracy w odniesieniu do dolegliwości mięśniowo-szkieletowych opisywane jest poprzez psychiczne i fizyczne (biomechaniczne) czynniki ryzyka przyczyniające się do powstawania i rozwoju dolegliwości mięśniowo-szkieletowych. Największy i znaczący wzrost ryzyka dolegliwości bólowych występuje w grupie pracowników narażonych na występowanie zarówno czynników fizycznych, jak i psychospołecznych o znacznym natężeniu [10]. Przyjmowanie nienaturalnych, statycznych pozycji podczas znacznej części czasu pracy towarzyszy m.in. pracownikom transportu i komunikacji miejskiej. Praca motorniczych tramwajów wydaje się być szczególnie związana z ryzykiem powstawania MSDs, ze względu na zróżnicowane warunki pracy i przystosowanie pod względem ergonomicznym stanowisk roboczych w tramwaju [4, 5]. Mając na uwadze powszechność występowania zaburzeń zdrowotnych wywołanych sposobem wykonywania pracy i potrzebę zapobiegania im, podjęto niniejsze badania charakteryzujące ocenę pozycji przyjmowanych podczas pracy przez motorniczego tramwaju. 2. BADANIE ERGONOMICZNOŚCI KABIN MOTORNICZYCH TRAMWAJÓW Badania przeprowadzono w grudniu 2009 r. w Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym w Poznaniu Sp. z o.o. (zespół badawczy: Grzegorz Dahlke, Marek Repiński, Paweł Śnieżko). Do badań zakwalifikowano cztery modele pojazdów wyprodukowanych przez różnych producentów taboru tramwajowego (102N, 105Na, Tatra RT6N1, FPS 118N Puma). Każdy typ charakteryzuje się odmiennymi parametrami w zależności od daty produkcji i zastosowanych rozwiązań technicznych [9]. Do identyfikacji niezalecanych pozycji przyjmowanych przez motorniczego zastosowano: obserwacje sporządzonego materiału fotograficznego z wykorzystaniem goniometru oraz pomiary za pomocą goniometru elektronicznego z rejestratorem DataLOG firmy Biometrics Ltd. (typ P3X3). Podczas badań i analizy zastosowano następujące metody oceny pozycji: Audit sposobu wykonywania pracy (Audit SWP) opracowany z wykorzystaniem norm PN-EN oraz ISO [6, 7], RULA (Rapid Upper Limb Assessment). Ponieważ podejście ergonomiczne zakłada relację indywidualną między obiektem a człowiekiem, konieczne jest podanie podstawowych cech antropometrycznych motorniczego (tabela 1). 1240

3 Tab. 1. Pomiary antropometryczne motorniczego tramwaju w pozycji siedzącej (wartości w nawiasach w kolumnach 3 i 4 odczytano z atlasu [2], a poza nawiasem z atlasu [1]) (Źródło: opracowanie własne na podstawie [30]) Nazwa cechy Wartość cechy [mm] Wartość dla centyla C 5 [mm] Wartość dla centyla C 95 [mm] wysokość siedzeniowa wyprostowana (849) 955 (970) siedzeniowa wysokość oczna (738) 833 (850) siedzeniowa wysokość barkowa (542) 650 (645) siedzeniowa wysokość łokciowa (196) 278 (250) siedzeniowa wysokość szyjna (-) 711 (-) szerokość barków (414) 419 (487) wysokość podkolanowa (397) 499 (481) wysokość nadkolanowa (500) 596 (595) Wysokość wyrostka barkowego acromion (1330) 1547 (1530) Wysokość ciała (1643) 1862 (1854) W tabeli 1 zawarte zostały pomiary antropometryczne w pozycji siedzącej. W kolumnie 2, wartości charakteryzują osobę dla której badano dopasowanie kabin tramwajów. W kolumnach 3 oraz 4 zamieszczono odpowiednio wyniki dla 5 oraz 95 centyla. Wartości poza nawiasem odczytane zostały z: Batogowska A., Słowikowski J., Atlas antropometryczny dorosłej ludności Polski dla potrzeb projektowania, Wyd. Instytutu Wzornictwa Przemysłowego, Warszawa 1994, natomiast w nawiasie z: Gedliczka A., Atlas miar człowieka. Dane do projektowania i oceny ergonomicznej, Wyd. CIOP, Warszawa Rys. 1. Rozmieszczenie czujników goniometru elektronicznego (rzut z boku) (fotografował: G. Dahlke) Rys. 2. Rozmieszczenie czujników goniometru elektronicznego (rzut z przodu) (fotografował: G. Dahlke) Czujniki goniometru elektronicznego zostały umiejscowione na kończynach górnych osoby badanej (rysunek 1 i 2). Rejestrowały one na karcie pamięci położenie segmentów układu ruchu podczas wykonywania czynności związanych z obsługą urządzeń sterowniczych tramwajów. Pomiary wykonane za pomocą goniometru odczytywane były z wykorzystaniem programu komputerowego Biometrics DataLog (wersja licencjonowana dla Laboratorium Ergonomii i Ryzyka Zawodowego Politechniki Poznańskiej). W analizie uwzględniana była średnia wartość kątowa zarejestrowana przez urządzenie. W zależności od otrzymanego wyniku (dodatniego bądź ujemnego kąta) można było określić w jakiej pozycji podczas wykonywania czynności utrzymywana była kończyna [8]. 1241

4 Podczas pracy motorniczy tramwaju wykonuje szereg czynności, które są niezbędne do sprawnego i bezpiecznego prowadzenia pojazdu. Każda z nich bezpośrednio wiąże się z przyjmowaniem określonej pozycji i ma znaczący wpływ na obciążenie układu mięśniowo szkieletowego. W przeprowadzonych badaniach uwzględniono 29 podstawowych czynności wykonywanych lewą i prawą ręką w 4 typach tramwajów (tabela 2). Niektóre czynności realizowane za pomocą kończyn górnych, w niektórych typach pojazdów realizowane są za pomocą kończyn dolnych. Tab. 2. Zestawienie wykonywanych czynności w poszczególnych tramwajach [30] FPS 118N Puma Tatra RT6N1 105Na 102N jazda hamowanie otwieranie/ zamykanie drzwi przełączenie na jazdę manewrową w tył włączenie świateł zmiana kierunku jazdy dzwonek wyszukiwanie usterek monitorze przy jazda hamowanie otwieranie/ zamykanie drzwi oświetlenie kabiny opuszczenie pantografu zmiana kierunku jazdy typowanie linii hamowanie awaryjne pozycja statyczna przekręcenie kluczyka w stacyjce włączenie świateł włączenie wycieraczek zmiana kierunku jazdy otwieranie/ zamykanie drzwi przełączenie na jazdę manewrową w tył jazda hamowanie zmiana kierunku jazdy otwieranie/zamykanie drzwi wysypywanie piasku kierunkowskaz Dla poszczególnych czynności (tabela 2) zebrano dokumentację fotograficzną umożliwiającą analizę pozycji segmentów układu ruchu i porównanie z niezalecanymi i nieakceptowanymi pozycjami w normalizacji i liście kontrolnej Auditu SWP (tabela 3) [6, 7, 12, 25]. Wybrane zdjęcia zaprezentowano na rysunku 3. Podczas auditu narażeń na dolegliwości mięśniowo-szkieletowe i choroby narządu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy (MSDs) (kwestionariusz Auditu SWP [6, 7]), na stanowisku motorniczego tramwaju stwierdzono przekroczenia normatywów w zakresie pozycji statycznej (dla czynności - Jazda (tabele 3 i 5)) ramion, spowodowane: utrzymywaniem przez pracownika ramienia odwiedzionego (odchylonego w bok) pod kątem od 20 do 60 bez podparcia; utrzymywaniem przez pracownika ramienia podniesionego pod kątem od 20 do 60 bez podparcia. Ocenie podlegał tułów, ramię, przedramię i ręka, głowa i szyja oraz kończyny dolne. Dla pozycji z tabeli 3 obciążone są najbardziej ramiona (ok. 25% pozycji niezalecanych wg norm), natomiast pozostałe segmenty narządu ruchu przyjmują pozycję optymalną (wg norm). Tabela nr 4 prezentuje wartości kątowe uzyskane za pomocą goniometru elektronicznego w badaniu kończyny górnej, lewej dla tramwaju Puma. Wykonano pomiary dla 5 podstawowych pozycji, które są przyjmowane podczas pracy motorniczego. Oceny obciążenia dokonano wg metody RULA, a otrzymane wyniki prezentują się następująco: jazda 4; hamowanie 4; otwieranie / zamykanie drzwi 4; przełączenie na jazdę manewrową w tył 3; włączenie świateł

5 Jazda Hamowanie Otwieranie/zamykanie drzwi Przełączenie na jazdę manewrową w tył Włączenie świateł Zmiana kierunku jazdy Dzwonek Wyszukiwanie usterek przy monitorze Rys. 3. Fotografie podstawowych czynności wykonywanych w tramwaju Puma (fotografował: G. Dahlke) Tab. 3. Opis czynności Jazda w tramwaju Puma [30] Segmenty Opis pozycji wg narządu ruchu ISO i PN-EN Tułów Odchylony do tyłu, podparty na całej lub prawie całej długości Ramię (ramiona) Odwiedzione (odchylone w bok) pod kątem od 20 do 60 bez podparcia; Podniesione pod kątem od 20 do 60 bez podparcia Przedramię (przedramiona) i - ręka (ręce) Głowa i szyja Głowa pochylona do przodu pod kątem od 0 do 25 ; Szyja zgięta do przodu pod kątem od 0 do 25 Nogi Podczas siedzenia zgięte w kolanie pod kątem od 90 do

6 Tab. 4. Przykładowe wyniki pomiarów położenia segmentów lewej kończyny górnej osoby badanej podczas obsługi tramwaju Puma. W ostatnim wierszu zawarto wyniki całościowej oceny posturalnej wykonanej za pomocą metody RULA (źródło: opracowanie własne na podstawie [30] oraz pomiarów zespołu badawczego) Lewa kończyna górna Tramwaj Puma Wykonywane czynności Kanał Pozycja kończyny Jazda Hamowanie Otwieranie / zamykanie drzwi Przełączenie na jazdę manewrową w tył wartości kątów w stopniach Ręka zgięta do wewnątrz [+] /na zewnątrz [-] - 0,315 Włączanie świateł -2,655-24,57-20,205-17,19 2 Ręka zgięta w górę [-] / w dół [+] -4,23 56,25 22,995-8,1-5,04 3 Przedramię zgięte [-] / wyprostowane[+] 20,07 60,12 7,65-11,745-13,68 4 Brak odczytu* Podnoszenie ramienia (Odczyt z fotografii) Odwodzenie ramienia - [-] / przywodzenie 10,62 ramienia [+] -11,205-7,47-19,98-30,33 7 Skręt nadgarstka (przedramienia) do - wewnątrz [+] / na 15,66-28,035 7,695-8,055-15,39 zewnątrz [-] Wartość końcowa wg RULA *Brak odczytu ze względu na niemożność ruchową stawu łokciowego Tab. 5. Zestawienie nieakceptowanych wg norm ISO oraz PN-EN pozycji w poszczególnych typach badanych tramwajów [30] Lp. Opis pozycji podczas pracy Tramwaj* A B C D Pozycje statyczne: 1.1 Tułowia, spowodowane: utrzymywaniem przez pracownika tułowia zgiętego w bok pod kątem większym niż 10 X 1.2 Ramion, spowodowane: utrzymywaniem przez pracownika ramienia przywiedzionego przed tułów X utrzymywaniem przez pracownika ramienia odchylonego do tyłu pod kątem do 20 X utrzymywaniem przez pracownika ramienia uniesionego do przodu pod kątem od 20 do 60 bez podparcia X X X X utrzymywaniem przez pracownika ramienia podniesionego do przodu pod kątem większym niż 60 X X X X utrzymywaniem przez pracownika ramienia odwiedzionego (odchylone w bok) pod kątem od 20 do 60 bez podparcia X X X X 1.3 Przedramion i ręki, spowodowane: utrzymywaniem przez pracownika przedramienia maksymalnie rozprostowanego w łokciu (kąt do 150 ) X X X X 1244

7 Ocena wg RULA Lp. Opis pozycji podczas pracy Tramwaj* A B C D utrzymywaniem przez pracownika prawej ręki zgiętej w prawo lub lewej w lewo (na zewnątrz) do granic swoich możliwości X (pod kątem większym niż 20 ); utrzymywaniem przez pracownika ręki zgiętej w dół do granic swoich możliwości (pod kątem większym niż 90 )? X 1.4 Głowy i szyi, spowodowane utrzymywaniem przez pracownika szyi zgiętej w bok pod kątem większym niż 10 X utrzymywaniem przez pracownika głowy pochylonej do przodu pod kątem od 25 do 85 bez podparcia X utrzymywaniem przez pracownika szyi pochylonej do przodu pod kątem powyżej 25 X X * Oznaczenia: A - FPS 118N Puma, B - Tatra RT6N1, C - 105Na, D - 102N Tab. 6. Zestawienie czynności wykonywanych w poszczególnych tramwajach na podstawie ocen wg metody RULA (źródło: [30] na podstawie pomiarów zespołu badawczego) Lp. Nazwa czynności Nazwa tramwaju PUMA TATRA 105 Na 102 N Jazda Hamowanie Otwieranie / zamykanie drzwi Przełączenie na jazdę manewrową w tył Włączenie świateł Zmiana kierunku jazdy Oświetlenie kabiny Włączenie wycieraczek Dzwonek Wyszukiwanie usterek przy monitorze Opuszczenie pantografu Typowanie linii komputer, pulpit Hamowanie awaryjne Dźwignia do wysypywania piasku Przekręcenie kluczyka w stacyjce Kierunkowskaz Pozycja statyczna brak czynności Tab. 7. Skala ocen wg metody RULA (źródło: opracowanie własne na podstawie [17]) Skala ocen wg RULA Pozycja akceptowalna Konieczne przeprowadzenie dokładniejszych badań, zmiany mogą być konieczne Konieczne, szybkie przeprowadzenie dokładniejszych badań i zmian Badania i zmiany konieczne natychmiast Zestawienie wyników ocen wg metody RULA, obrazuje trudność w przyjmowaniu neutralnych pozycji podczas pracy. Tramwaj 105 Na nie otrzymał wielu ocen ze względu na sterowanie nożne odciążające kończyny górne (tabele 6 i 7). 3. PREWENCJA ERGONOMICZNA NA STANOWISKU PRACY Na podstawie przeprowadzonych badań, w których dokonano analizy 29 czynności w 4 typach pojazdów wyprodukowanych przez różnych producentów taboru tramwajowego, stwierdzono przekroczenie normatywów w zakresie narażenia na dolegliwości mięśniowo-szkieletowe 1245

8 motorniczego podczas wykonywania pracy. Badania oraz ich analiza umożliwiły opracowanie programu prewencji, który miał za zadanie eliminację niekorzystnych pozycji przyjmowanych w trakcie wykonywania czynności przez motorniczego (tabela 8) [30]. Tab. 8. Sposoby prewencji narażeń układu ruchu (źródło: opracowanie własne na podstawie [30]) Lp. Opis pozycji podczas pracy Typ tramwaju Przyczyna przyjmowanej pozycji Sposoby prewencji Pozycje statyczne: 1.1 Tułowia, spowodowane: utrzymywaniem przez 102N umiejscowienie dźwigni pracownika tułowia zgiętego w do załączenia jazdy bok pod kątem większym niż 10 manewrowej w tył poniżej płaszczyzny siedzenia 1.2 Ramion, spowodowane: utrzymywaniem przez pracownika ramienia przywiedzionego przed tułów utrzymywaniem przez pracownika ramienia odchylonego do tyłu pod kątem do utrzymaniem przez pracownika ramienia uniesionego do przodu pod kątem od 20 do 60 bez podparcia utrzymaniem przez pracownika ramienia podniesionego do przodu pod kątem większym niż utrzymywaniem przez pracownika ramienia odwiedzionego (odchylone w bok) pod kątem od 20 do 60 bez podparcia; Tatra umiejscowienie przycisków przed tułowiem w maksymalnej strefie zasięgu kończyn górnych 102N umiejscowienie dźwigni do załączenia jazdy manewrowej w tył poza strefą normalną zasięgu kończyn górnych Puma brak podparcia dla Tatra ramienia przy 102N wykonywanej czynności 105Na Puma Tatra 102N 105Na Puma Tatra 102N 105Na 1.3 Przedramion i ręki, spowodowane: utrzymywaniem przez pracownika przedramienia maksymalnie rozprostowanego w łokciu (kąt do 150 ) Puma Tatra 102N 105Na umiejscowienie przycisków w maksymalnej strefie zasięgu kończyn górnych oraz odległości przekraczającej długość ramion brak podparcia dla ramienia przy wykonywanej czynności umiejscowienie przycisków w maksymalnej strefie zasięgu kończyn górnych zmiana położenia dźwigni zautomatyzowanie funkcji jazdy w tył za pomocą przycisku zmiana konstrukcji stanowiska pracy -ułatwienie dostępu do urządzeń na stanowisku pracy umiejscowienie siedziska pracownika bliżej pulpitu sterowniczego przeprojektowanie rozmieszczenia elementów sterowniczych umiejscowienie dźwigni w dogodnym dla pracownika miejscu zaprojektowanie podparcia ramienia z regulacją wysokości i położenia zaprojektowanie podparcia ramienia umiejscowienie przycisków w normalnej strefie zasięgu kończyn górnych umiejscowienie siedziska bliżej pulpitu sterowniczego zaprojektowanie podparcia z możliwością regulacji na szerokość dla populacji użytkowników umiejscowienie siedziska bliżej pulpitu sterowniczego 1246

9 Lp. Opis pozycji podczas pracy Typ tramwaju Przyczyna przyjmowanej pozycji Sposoby prewencji lub poza nią rozmieszczenie elementów sterowniczych w normalnej strefie zasięgu kończyn górnych zaprojektowanie podparcia z możliwością regulacji wysokości utrzymywaniem przez pracownika prawej ręki zgiętej w prawo lub lewej w lewo (na zewnątrz) do granic swoich możliwości (pod kątem większym niż 20 ); utrzymywaniem przez pracownika ręki zgiętej w dół do granic swoich możliwości (pod kątem większym niż 90 ) 1.4 Głowy i szyi, spowodowane utrzymywaniem przez pracownika szyi zgiętej w bok pod kątem większym niż Utrzymywaniem przez pracownika głowy pochylonej do przodu pod kątem od 25 do 85 bez podparcia Utrzymywaniem przez pracownika szyi pochylonej do przodu pod kątem powyżej 25 Puma umiejscowienie przycisków niedogodnym miejscu Puma dźwignia jazdy umiejscowiona poniżej poziomu powierzchni podparcia ramienia 102N umiejscowienie dźwigni do załączenia jazdy manewrowej w tył poniżej płaszczyzny siedzenia 102N umiejscowienie ekranu, pulpitu poza możliwościami wzrokowymi pracownika Puma 102N w umiejscowienie przycisku wymagającego dalekiego sięgania w przód rozmieszczenie elementów sterowniczych w dogodnym dla pracownika miejscu regulacja wysokości i położenia podparcia ramienia regulacja wysokości i zmiana położenia siedziska przeprojektowanie umieszczenia dźwigni umiejscowienie ekrany pod odpowiednim kątem zwiększenie wielkości wyświetlanych elementów i wskazówek zmniejszenie odległości od obserwatora przesunięcie siedziska bliżej pulpitu sterowniczego rozmieszczenie elementów sterowniczych w normalnym strefie zasięgu kończyn górnych Tabela 8 przedstawia wykaz wszystkich przyjmowanych pozycji, które narażały pracownika na dolegliwości układu ruchu podczas wykonywania pracy. Każdej z nich przyporządkowano model tramwaju, w którym dana pozycja występowała i przyczynę przekroczenia normatywów. W celu wyeliminowania bądź zmniejszenia ryzyka chorób układu ruchu pracownika, opracowano sposoby prewencji istniejących zagrożeń. Jak wynika z zaprezentowanych danych pozycje nienaturalne najczęściej przyjmowane były w tramwaju 102N oraz Puma. WNIOSKI W celu poprawy warunków pracy motorniczego, zniwelowania ryzyka występowania obciążeń poszczególnych segmentów ciała oraz zapewnienia bezpieczeństwa i komfortu należałoby dokonać zmian konstrukcyjnych na stanowisku pracy w każdym z eksploatowanych tramwajów. Ze względu 1247

10 jednak na zróżnicowany typ budowy oraz inne parametry techniczne każdego z pojazdów, dokonano subiektywnej oceny wyboru modelu, dla którego została opracowana koncepcja modernizacyjna mająca na celu optymalizację obciążeń pracownika. Wyżej opisane czynności wykonywane przez motorniczego podczas prowadzenia pojazdu charakteryzują się nie tylko największym stopniem obciążenia kończyn górnych, ale przede wszystkim dużą częstotliwością powtórzeń. Podczas jednej zmiany pracownik wielokrotnie musi sięgać do umieszczonych na pulpicie sterowniczym przycisków, narażając poszczególne segmenty ciała na obciążenia spowodowane przyjęciem niewłaściwej pozycji. W celu zniwelowanie istniejących zagrożeń zaproponowano sposoby prewencji (tabela 8). Przed rozpoczęciem pracy, motorniczy powinien zapewnić sobie jak najdogodniejsze warunki poprzez przygotowanie zajmowanego stanowiska pod względem własnych preferencji użytkowych i cech antropometrycznych. Właściwe ustawienie fotela, podłokietników i innych elementów wyposażenia powinny zagwarantować wygodę oraz zminimalizować ryzyko wystąpienia dolegliwości wywołanych dużą powtarzalnością wykonywanych ruchów. Pracownik powinien ustawić siedzisko w odpowiedniej odległości względem pulpitu sterowniczego, zapewniając sobie łatwy dostęp do najczęściej używanych przycisków. Dogodna pozycja jest możliwa dzięki regulacji położenia fotela za pomocą dźwigni i pokręteł w pionie lub poziomie oraz wychyleniu oparcia. Jak wykazały badania większość niezalecanych pozycji przyjmowanych podczas prowadzenia tramwaju spowodowana była odwodzeniem bądź unoszeniem ramienia bez możliwości podparcia Wszystkie zaproponowane sposoby prewencji na stanowisku motorniczego mogą ograniczyć ryzyko wystąpienia chorób zawodowych wywołanych sposobem wykonywania pracy. Istotą wprowadzonych zmian jest zminimalizowanie strat związanych z narażeniem na dolegliwości mięśniowo-szkieletowe poszczególnych pracowników. Streszczenie Przedmiotem artykułu jest problematyka ryzyka ergonomicznego i dolegliwości mięśniowo-szkieletowych towarzyszące pracy motorniczego tramwaju. Rozdział drugi poświęcono wynikom z przeprowadzonych przez autorów badań dotyczących dolegliwości mięśniowo-szkieletowych występujących podczas wykonywania pracy motorniczego tramwaju. Badania wykonano za pomocą goniometru elektronicznego, a oceny ryzyka ergonomicznego dokonano wg metody RULA. Ponadto do analizy wyników wykorzystano kwestionariusz opracowany na podstawie norm ISO oraz PN-EN Badania przeprowadzono na 4 typach tramwajów: 102N, 105Na, 118N Puma oraz RT6N1 Tatra, eksploatowanych w przedsiębiorstwie MPK Poznań Sp. z o.o. Na stanowiskach roboczych zidentyfikowano 29 czynności statycznych wykonywanych przez motorniczego podczas pracy. Zaproponowano koncepcję modernizacyjną optymalizującą obciążenia pracownika oraz wdrożenie prewencji ergonomicznej w oparciu o wyniki badań na stanowisku motorniczego. The ergonomic assessment of the tram drivers workstations Abstract The subject of this article is the topic of musculoskeletal disorders and ergonomics risk concurrent the work driver of tram. Chapter second was dedicated the results from conducted by of investigations of relating muscular and skeletal ailments occurring during the job processing of the tram driver. It the investigations were executed with the help of the electronic goniometer, and the risk assessment ergonomic RULA was executed according to method. It moreover questionnaire to analysis of results was worked out on the ground standards ISO and PN - EN It investigations were conducted on 4 types of trams: 102N, 105Na, 118N Puma as well as RT6N1 Tatra, exploited in enterprise MPK Poznań Sp. z o.o. On workstation was identified 29 static actions executed by tram driver during work. Optimizing the worker's burdens conception was proposed well as initiating in support the ergonomic prevention about results of investigations on the tram driver's position. BIBLIOGRAFIA 1. Batogowska A., Słowikowski J., Atlas antropometryczny dorosłej ludności Polski dla potrzeb projektowania. Wyd. Instytutu Wzornictwa Przemysłowego, Warszawa

11 2. Gedliczka A., Atlas miar człowieka. Dane do projektowania i oceny ergonomicznej. Wyd. CIOP, Warszawa Grabarek I., Ergonomia środków transportu rzemiosło, nauka, sztuka. Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, z. 71, Transport, Warszawa, 2009, ss Horst W., Dahlke G., Audit ergonomiczny miejsca pracy kierowcy autobusu miejskiego. w: Bezpieczeństwo pracy kierowców: uwarunkowania psychologiczne i ergonomiczne: Monografia / Praca zbiorowa pod redakcją Wiesławy Horst i Grzegorza Dahlke, Wyd. Instytutu Inżynierii Zarządzania Politechniki Poznańskiej, Poznań Horst W., Wachowiak F., Dolegliwości mięśniowo-szkieletowe u kierowców autobusów miejskich. w: Bezpieczeństwo pracy kierowców: uwarunkowania psychologiczne i ergonomiczne: Monografia / Praca zbiorowa pod redakcją Wiesławy Horst i Grzegorza Dahlke, Wyd. Instytutu Inżynierii Zarządzania Politechniki Poznańskiej, Poznań Horst W., Dahlke G., Kształtowanie świadomości ergonomicznej w zakresie sposobu wykonywania pracy jako metoda unikania strat w firmie. w: II Ogólnopolska konferencja z zakresu zarządzania bezpieczeństwem pracy pod hasłem: Zarządzanie bezpieczeństwem pracy warunkiem efektywnego zarządzania: Treść referatów konferencji, Białystok Horst W., Ryzyko zawodowe na stanowisku pracy. Część I Ergonomiczne czynniki ryzyka. Wyd. Politechniki Poznańskie, Poznań ISO 11226:2000 Ergonomics - Evaluation of static working postures. 13. ISO 11228:2003 Ergonomics Manual handling. Part 1: Lifting and carrying. 14. ISO 11228:2007 Ergonomics Manual handling. Part 2: Pushing and pulling. 15. ISO 11228:2007 Ergonomics Manual handling. Part 3: Handling of low loads at high frequency. 16. Marcinkowski J.S., Zielniewicz P., Ergonomiczność kabiny motorniczego tramwaju 105N/2. w: Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Organizacja i Zarządzanie, Poznań McAtamney L., Corlett E.N., RULA: a survey method for the investigation of work-related upper limb disorders. in: Applied Ergonomics, Volume 24, Issue 2, April 1993, pp PN - EN 614-1:2006+A1:2009 Bezpieczeństwo maszyn - Ergonomiczne zasady projektowania - Część 1: Terminologia i zasady ogólne. 19. PN-EN A1:2010 Bezpieczeństwo maszyn - Ergonomiczne zasady projektowania - Część 2: Interakcje między projektowaniem maszyn a zadaniami roboczymi. 20. PN-EN ISO 12100:2012 Bezpieczeństwo maszyn -- Ogólne zasady projektowania -- Ocena ryzyka i zmniejszanie ryzyka. 21. PN-EN 894:2010 Bezpieczeństwo maszyn -- Wymagania ergonomiczne dotyczące projektowania wskaźników i elementów sterowniczych. 22. PN-EN 1005+A1:2010 Bezpieczeństwo maszyn - Możliwości fizyczne człowieka Część 1: Terminy i definicje. 23. PN-EN 1005+A1:2010 Bezpieczeństwo maszyn - Możliwości fizyczne człowieka Część 2: Ręczne przemieszczanie maszyn i ich części. 24. PN-EN 1005+A1:2009 Bezpieczeństwo maszyn - Możliwości fizyczne człowieka Część 3: Zalecane wartości graniczne sił przy obsłudze maszyn. 25. PN-EN 1005+A1:2009 Bezpieczeństwo maszyn - Możliwości fizyczne człowieka Część 4: Ocena pozycji pracy i ruchów w relacji do maszyny. 26. PN-EN 1005+A1:2007 Bezpieczeństwo maszyn - Możliwości fizyczne człowieka Część 5: Ocena ryzyka dotycząca czynności wykonywanych z dużą częstością powtórzeń. 27. PN-88/N Atestacja ergonomiczna maszyn i urządzeń (projekt normy). 28. PN-81/N Ergonomiczne zasady projektowania systemów pracy (norma wycofana). 29. PN-83/N Ergonomia. Terminologia. Pojęcia ogólne (norma wycofana). 1249

12 30. Repiński M., Śnieżko P., Ryzyko ergonomiczne w pracy motorniczego tramwaju. Praca inżynierska napisana pod kierunkiem dr inż. Grzegorza Dahlke, Politechnika Poznańska, Wydział Informatyki i Zarządzania, Poznań Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz.U. nr 62, poz. 278 z 1996 r.). 1250

Diagnostyka i ocena ergonomiczności kabin samochodów osobowych

Diagnostyka i ocena ergonomiczności kabin samochodów osobowych DAHLKE Grzegorz 1 KAMCZYC Jacek 2 RAKOWSKI Radosław 3 Diagnostyka i ocena ergonomiczności kabin samochodów osobowych WSTĘP Zmiany stanu psychofizycznego kierowców wpływają na ich niezawodność i wypadkowość.

Bardziej szczegółowo

Analiza biomechaniczna obciążenia pilota samolotu M - 28 Bryza

Analiza biomechaniczna obciążenia pilota samolotu M - 28 Bryza DAHLKE Grzegorz 1 SASIM Jakub 2 SASIM Benedykt 1 Analiza biomechaniczna obciążenia pilota samolotu M - 28 Bryza WSTĘP Pozycja podczas pracy wpływa na jakość wykonywanych czynności oraz skutki w postaci

Bardziej szczegółowo

ERGONOMIA. Cz. 5 ZASADY ORGANIZACJI PRACY I STANOWISK PRACY

ERGONOMIA. Cz. 5 ZASADY ORGANIZACJI PRACY I STANOWISK PRACY ERGONOMIA Cz. 5 ZASADY ORGANIZACJI PRACY I STANOWISK PRACY 1 OGÓLNE ZASADY KSZTAŁTOWANIA STANOWISK PRACY Zapobiegać lub redukować konsekwencje związane z przeciążeniami można poprzez: 1. Unikanie pochylania

Bardziej szczegółowo

Źródła zagrożeń oraz ergonomiczne czynniki ryzyka na stanowisku wyposażonym w monitor ekranowy

Źródła zagrożeń oraz ergonomiczne czynniki ryzyka na stanowisku wyposażonym w monitor ekranowy Źródła zagrożeń oraz ergonomiczne czynniki ryzyka na stanowisku wyposażonym w monitor ekranowy Wymagania minimalne [Dz.U.1998.148.973] Minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii

Bardziej szczegółowo

Temat: Pomiary sił przy pchaniu, ciągnięciu oraz odkręcaniu i dokręcaniu

Temat: Pomiary sił przy pchaniu, ciągnięciu oraz odkręcaniu i dokręcaniu Ćwiczenie 5.II_217 Temat: Pomiary sił przy pchaniu, ciągnięciu oraz odkręcaniu i dokręcaniu Przedmiot Pomiar i ocena sił oddziaływania przy pchaniu i ciągnięciu przez człowieka w zależności od wysokości

Bardziej szczegółowo

Eksperyment 11. Badanie związków między sygnałem a działaniem (wariant B) 335

Eksperyment 11. Badanie związków między sygnałem a działaniem (wariant B) 335 PRZEDMOWA... 9 1. WPROWADZENIE... 13 1.1. Geneza ergonomii jako dyscypliny naukowej... 14 1.2. Rozwój techniki i ewolucja jej roli dla człowieka oraz społeczeństwa... 17 1.3. Organizacja badań ergonomicznych,

Bardziej szczegółowo

Program REBA. ergonomia. czyli ocena obciążenia układu ruchu dla prac związanych z ręcznym przemieszczaniem

Program REBA. ergonomia. czyli ocena obciążenia układu ruchu dla prac związanych z ręcznym przemieszczaniem rogram czyli ocena obciążenia układu ruchu dla prac związanych z ręcznym przemieszczaniem Metoda jest szybką metodą ergonomicznej oceny stanowisk pracy, na których pracownicy skarżą się na dolegliwości

Bardziej szczegółowo

Metody identyfikacji ergonomicznych czynników ryzyka. 1. Wprowadzenie 2. Metoda OWAS 3. Listy kontrolne NIOSH

Metody identyfikacji ergonomicznych czynników ryzyka. 1. Wprowadzenie 2. Metoda OWAS 3. Listy kontrolne NIOSH Metody identyfikacji ergonomicznych czynników ryzyka 1. Wprowadzenie 2. Metoda OWAS 3. Listy kontrolne NIOSH Metody identyfikacji ergonomicznych czynników ryzyka Dla identyfikacji ergonomicznych czynników

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI PRZEDMOWA... 11

SPIS TREŚCI PRZEDMOWA... 11 SPIS TREŚCI PRZEDMOWA.... 11. 1. WPROWADZENIE.... 15 1.1. Geneza ergonomii jako dyscypliny naukowej.... 16 1.2. Rozwój techniki i ewolucja jej roli dla człowieka oraz społeczeństwa... 19 1.3. Organizacja

Bardziej szczegółowo

Dane ergonomiczne do projektowania stanowisk pracy. Strefa pracy kończyn górnych. Wymiary. PN-N 08018: 1991

Dane ergonomiczne do projektowania stanowisk pracy. Strefa pracy kończyn górnych. Wymiary. PN-N 08018: 1991 Dane ergonomiczne do projektowania stanowisk pracy. Strefa pracy kończyn górnych. Wymiary. PN-N 08018: 1991 Strefy pracy kończyn górnych [PN-91/N 08018] Normalizacja PN-91/N-08018 strefy pracy kończyn

Bardziej szczegółowo

PORÓWNANIE METOD OCENY RYZYKA ROZWOJU DOLEGLIWOŚCI MIĘŚNIOWO-SZKIELETOWYCH DLA ZAWODU MALARZA POMIESZCZEŃ

PORÓWNANIE METOD OCENY RYZYKA ROZWOJU DOLEGLIWOŚCI MIĘŚNIOWO-SZKIELETOWYCH DLA ZAWODU MALARZA POMIESZCZEŃ Z E S Z Y T Y N A U K O W E P O L I T E C H N I K I P O Z N A Ń S K I E J Nr 71 Organizacja i Zarządzanie 2016 Sylwia WNUK *, Monika BRENK PORÓWNANIE METOD OCENY RYZYKA ROZWOJU DOLEGLIWOŚCI MIĘŚNIOWO-SZKIELETOWYCH

Bardziej szczegółowo

DIAGNOZA ERGONOMICZNA SZANSĄ NA ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORSTWA PRODUKCYJNEGO ERGONOMIC DIAGNOSIS AS A CHANCE FOR DEVELOPMENT OF PRODUCTION COMPANY

DIAGNOZA ERGONOMICZNA SZANSĄ NA ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORSTWA PRODUKCYJNEGO ERGONOMIC DIAGNOSIS AS A CHANCE FOR DEVELOPMENT OF PRODUCTION COMPANY DIAGNOZA ERGONOMICZNA SZANSĄ NA ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORSTWA PRODUKCYJNEGO ERGONOMIC DIAGNOSIS AS A CHANCE FOR DEVELOPMENT OF PRODUCTION COMPANY Wiktoria Czernecka, Anna Zywert Politechnika Poznańska Abstract

Bardziej szczegółowo

PORÓWNANIE PROGRAMÓW DO PROJEKTOWANIA ERGONOMICZNYCH SYSTEMÓW ANTROPOTECHNICZNYCH COMPARISON OF PROGRAMS TO DESIGN ERGONOMIC ANTHROPOMETRIC SYSTEMS

PORÓWNANIE PROGRAMÓW DO PROJEKTOWANIA ERGONOMICZNYCH SYSTEMÓW ANTROPOTECHNICZNYCH COMPARISON OF PROGRAMS TO DESIGN ERGONOMIC ANTHROPOMETRIC SYSTEMS PORÓWNANIE PROGRAMÓW DO PROJEKTOWANIA ERGONOMICZNYCH SYSTEMÓW ANTROPOTECHNICZNYCH COMPARISON OF PROGRAMS TO DESIGN ERGONOMIC ANTHROPOMETRIC SYSTEMS Anna Zywert, Wiktoria Czernecka Politechnika Poznańska

Bardziej szczegółowo

Analiza obciążenia statycznego metoda OWAS

Analiza obciążenia statycznego metoda OWAS Analiza obciążenia statycznego metoda OWAS. Wiadomości wstępne. Metoda analizy obciążenia statycznego Metodą OWAS (Ovako Working Posture Analysis System) służy do oceny wielkości obciążenia statycznego

Bardziej szczegółowo

ERGONOMIA PRACY KIEROWCY POJAZDU CIĘŻKIEGO

ERGONOMIA PRACY KIEROWCY POJAZDU CIĘŻKIEGO ERGONOMIA PRACY KIEROWCY POJAZDU CIĘŻKIEGO Opracowanie: Paweł Bartuzi Centralny Instytut Ochrony Pracy- Paostwowy Instytut Badawczy Spis treści 1. Wprowadzenie 3 2. Badania terenowe 5 3. Badania doświadczalne

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD DLA KLASY I Technikum Informatycznego

WYKŁAD DLA KLASY I Technikum Informatycznego ERGONOMIA STANOWISKA KOMPUTEROWEGO WYKŁAD DLA KLASY I Technikum Informatycznego PRACA PRZY KOMPUTERZE Praca przy komputerze, wykonywana codziennie dłużej niż 4 godziny, może być uciążliwa, gdyż: - intensywna

Bardziej szczegółowo

10 AKTUALNE WYTYCZNE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA OBCIĄŻENIA PRACĄ FIZYCZNĄ

10 AKTUALNE WYTYCZNE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA OBCIĄŻENIA PRACĄ FIZYCZNĄ 10 AKTUALNE WYTYCZNE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA OBCIĄŻENIA PRACĄ FIZYCZNĄ MARCIN KRAUSE MAREK PROFASKA 10.1 Wprowadzenie Nie ma aktualnie przepisów prawnych dotyczących oceny ryzyka zawodowego dla obciążenia

Bardziej szczegółowo

MODELOWANIE SYMULACYJNE W ERGONOMII I BEZPIECZEŃSTWIE PRACY

MODELOWANIE SYMULACYJNE W ERGONOMII I BEZPIECZEŃSTWIE PRACY Z E S Z Y T Y N A U K O W E P O L I T E C H N I K I P O Z N A Ń S K I E J Nr 63 Organizacja i Zarządzanie 2014 Grzegorz DAHLKE * MODELOWANIE SYMULACYJNE W ERGONOMII I BEZPIECZEŃSTWIE PRACY W artykule zaprezentowano

Bardziej szczegółowo

Możliwości fizyczne i psychomotoryczne starszych pracowników w aspekcie dostosowania stanowisk pracy dla populacji starszych pracowników

Możliwości fizyczne i psychomotoryczne starszych pracowników w aspekcie dostosowania stanowisk pracy dla populacji starszych pracowników Możliwości fizyczne i psychomotoryczne starszych pracowników w aspekcie dostosowania stanowisk pracy dla populacji starszych pracowników Danuta Roman-Liu Dolegliwości mięśniowo-szkieletowe u pracowników

Bardziej szczegółowo

Opis przedmiotu: Ergonomia i bezpieczeństwo pracy

Opis przedmiotu: Ergonomia i bezpieczeństwo pracy 25.09.2013 Karta - Ergonomia i bezpieczeństwo pracy Opis : Ergonomia i bezpieczeństwo pracy Kod Nazwa Wersja TR.SIK301 Ergonomia i bezpieczeństwo pracy 2013/14 A. Usytuowanie w systemie studiów Poziom

Bardziej szczegółowo

Organizacja stanowiska pracy z komputerem:

Organizacja stanowiska pracy z komputerem: Organizacja stanowiska pracy z komputerem: Materiały szkoleniowe Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na

Bardziej szczegółowo

Projekt ergonomicznego stanowiska pracy ELEKTRONIKA

Projekt ergonomicznego stanowiska pracy ELEKTRONIKA Tytuł pracy Projekt ergonomicznego stanowiska pracy ELEKTRONIKA PLAN PRACY 1. Cel pracy i ogólne zasady i założenia przy projektowaniu ergonomicznym. 2. Opis i charakterystyka czynności wykonywanych na

Bardziej szczegółowo

Plan wykładu. Pojęcie ergonomii Zagrożenia długotrwałej pracy z komputerem Ergonomiczne stanowisko komputerowe Ćwiczenia i przerwy

Plan wykładu. Pojęcie ergonomii Zagrożenia długotrwałej pracy z komputerem Ergonomiczne stanowisko komputerowe Ćwiczenia i przerwy Plan wykładu Pojęcie ergonomii Zagrożenia długotrwałej pracy z komputerem Ergonomiczne stanowisko komputerowe Ćwiczenia i przerwy Ergonomia Ergonomia - nauka o pracy, czyli dyscyplina naukowa zajmująca

Bardziej szczegółowo

ORGANIZACJA STANOWISKA NAPRAWCZEGO Z UWZGLĘDNIENIEM ZASAD ERGONOMII

ORGANIZACJA STANOWISKA NAPRAWCZEGO Z UWZGLĘDNIENIEM ZASAD ERGONOMII ORGANIZACJA STANOWISKA NAPRAWCZEGO Z UWZGLĘDNIENIEM ZASAD ERGONOMII Paulina KRASOŃ, Anna MĄCZEWSKA Streszczenie: Celem artykułu jest dokonanie oceny organizacji stanowiska naprawczego z uwzględnieniem

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Kierunek Forma studiów Poziom kwalifikacji ERGONOMIA Bezpieczeństwo i Higiena Pracy Niestacjonarne I stopnia Rok 3 Semestr Jednostka prowadząca Osoba sporządzająca

Bardziej szczegółowo

Opis przedmiotu. Karta przedmiotu - Ergonomia i bezpieczeństwo pracy Katalog ECTS Politechniki Warszawskiej

Opis przedmiotu. Karta przedmiotu - Ergonomia i bezpieczeństwo pracy Katalog ECTS Politechniki Warszawskiej Kod przedmiotu TR.SIK301 Nazwa przedmiotu Ergonomia i bezpieczeństwo pracy Wersja przedmiotu 2015/16 A. Usytuowanie przedmiotu w systemie studiów Poziom kształcenia Studia I stopnia Forma i tryb prowadzenia

Bardziej szczegółowo

Obciążenie fizyczne pracownika i przestrzenna organizacja stanowiska pracy

Obciążenie fizyczne pracownika i przestrzenna organizacja stanowiska pracy 6.1. Informacje ogólne 6. Obciążenie fizyczne pracownika i przestrzenna organizacja stanowiska pracy Tomasz Tokarski, Joanna Kamińska, Paweł Bartuzi, Joanna Bugajska Spis treści 6.1. Informacje ogólne

Bardziej szczegółowo

Załącznik 1. Streszczenie podsumowujące całość wykonanych prac.

Załącznik 1. Streszczenie podsumowujące całość wykonanych prac. Załącznik 1. Streszczenie podsumowujące całość wykonanych prac. Ocena obciążenia psychofizycznego oraz zapobieganie dolegliwościom układu mięśniowo-szkieletowego u pracowników centrów obsługi klientów

Bardziej szczegółowo

Metody oceny obciążeń dynamicznych i statycznych przy wykonywaniu ręcznych prac transportowych

Metody oceny obciążeń dynamicznych i statycznych przy wykonywaniu ręcznych prac transportowych Krzysztof Zamajtys Metody oceny obciążeń dynamicznych i statycznych przy wykonywaniu ręcznych prac transportowych Warszawa, 16.06.2016 r. 1 PROGRAM WYSTĄPIENIA METODY OCENY OBCIĄŻEŃ DYNAMICZNYCH I STATYCZNYCH

Bardziej szczegółowo

Załącznik 6. Szczegółowe wyniki analizy ergonomicznej

Załącznik 6. Szczegółowe wyniki analizy ergonomicznej Załącznik 6. Szczegółowe wyniki analizy ergonomicznej Wyniki analizy statystycznej kwestionariusza Ergonomiczne stanowisko komputerowe. Oznaczenie użyte w analizie Pytanie w kwestionariuszu SK1 Jak często

Bardziej szczegółowo

Praca przy komputerze, wykonywana codziennie dłuŝej niŝ 4 godziny, moŝe być uciąŝliwa, gdyŝ:

Praca przy komputerze, wykonywana codziennie dłuŝej niŝ 4 godziny, moŝe być uciąŝliwa, gdyŝ: PRACA PRZY KOMPUTERZE Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy O czym naleŝy wiedzieć i pamiętać Praca przy komputerze, wykonywana codziennie dłuŝej niŝ 4 godziny, moŝe być uciąŝliwa,

Bardziej szczegółowo

Opis przycisków sterujących sufitem świetlnym

Opis przycisków sterujących sufitem świetlnym Ćwiczenie. Temat: Praca wzrokowa w zmiennych warunkach oświetlenia z wykorzystaniem aparatu krzyżowego Przygotowanie teoretyczne jak dla ćwiczenia z tomu III podręcznika. Aparatura i pomoce dydaktyczne

Bardziej szczegółowo

OPERATOR SPRZĘTU KOMPUTEROWEGO

OPERATOR SPRZĘTU KOMPUTEROWEGO Szkolenie wstępne InstruktaŜ stanowiskowy OPERATOR SPRZĘTU KOMPUTEROWEGO pod red. Bogdana Rączkowskiego Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia

Bardziej szczegółowo

O czym należy wiedzieć i pamiętać. Praca przy komputerze, wykonywana codziennie dłużej niż 4 godziny, może być uciążliwa, gdyż:

O czym należy wiedzieć i pamiętać. Praca przy komputerze, wykonywana codziennie dłużej niż 4 godziny, może być uciążliwa, gdyż: O czym należy wiedzieć i pamiętać Praca przy komputerze, wykonywana codziennie dłużej niż 4 godziny, może być uciążliwa, gdyż: intensywna praca wzrokowa może powodować dolegliwości wzroku, bóle głowy,

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Ergonomii i Ryzyka Zawodowego Politechniki Poznańskiej Wydział Inżynierii Zarządzania

Laboratorium Ergonomii i Ryzyka Zawodowego Politechniki Poznańskiej Wydział Inżynierii Zarządzania Laboratorium Ergonomii i Ryzyka Zawodowego Politechniki Poznańskiej Wydział Inżynierii Zarządzania Skład Grupy: Temat ćwiczenia: Praca wzrokowa w zmiennych warunkach oświetlenia z wykorzystaniem aparatu

Bardziej szczegółowo

Załącznik 3. Kwestionariusz Ergonomiczne stanowisko komputerowe

Załącznik 3. Kwestionariusz Ergonomiczne stanowisko komputerowe Załącznik 3. Kwestionariusz Ergonomiczne stanowisko komputerowe (Zmodyfikowany kwestionariusz występowania subiektywnych objawów zespołów przeciążeniowych oraz Zmodyfikowana lista kontrolna: Bezpieczeństwo

Bardziej szczegółowo

DEFINICJA ERGONOMII. ERGONOMIA - nauka zajmująca się projektowaniem systemów pracy, produktów i środowiska zgodnie z fizycznymi.

DEFINICJA ERGONOMII. ERGONOMIA - nauka zajmująca się projektowaniem systemów pracy, produktów i środowiska zgodnie z fizycznymi. Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł II Foliogram 1 DEFINICJA ERGONOMII ERGONOMIA - nauka zajmująca się projektowaniem systemów, produktów i środowiska zgodnie z fizycznymi. Nazwa ergonomii pochodzi od greckiego

Bardziej szczegółowo

Wstęp. Brak jest natomiast stosownych danych i metod, które umożliwiłyby ocenę obciążenia

Wstęp. Brak jest natomiast stosownych danych i metod, które umożliwiłyby ocenę obciążenia Program LIMB składa się z dwóch części opisanych jako Ręczny transport ładunków i Praca kończyn górnych. Część Ręczny transport ładunków umożliwia policzenie dopuszczalnej siły dla czynności, w których

Bardziej szczegółowo

TOYOTA YARIS OTWIERANIE I ZABEZPIECZANIE POKRYWY SILNIKA

TOYOTA YARIS OTWIERANIE I ZABEZPIECZANIE POKRYWY SILNIKA TOYOTA YARIS OTWIERANIE I ZABEZPIECZANIE POKRYWY SILNIKA Uchwyt do zwalniania zaczepu pokrywy silnika Wsunąć palce, odchylić zaczep w lewo i podnieść pokrywę do góry OTWIERANIE I ZABEZPIECZANIE POKRYWY

Bardziej szczegółowo

KARTA REALIZACJI PROJEKTU Ergonomia. data zal. projektu: Grupa Wydział. ocena za projekt: Rok lp. data adnotacje do zajęć podpis prowadzącego

KARTA REALIZACJI PROJEKTU Ergonomia. data zal. projektu: Grupa Wydział. ocena za projekt: Rok lp. data adnotacje do zajęć podpis prowadzącego Z KARTA REALIZACJI PROJEKTU Ergonomia imię i nazwisko: tytuł projektu:... prowadzący:...... data zal. projektu: Grupa Wydział ocena za projekt: Rok lp. data adnotacje do zajęć podpis prowadzącego 4 5 6

Bardziej szczegółowo

Nowe podejście w ocenie ergonomii rękawic chroniących przed przecięciem i przekłuciem nożami ręcznymi stosowanymi w przetwórstwie mięsnym

Nowe podejście w ocenie ergonomii rękawic chroniących przed przecięciem i przekłuciem nożami ręcznymi stosowanymi w przetwórstwie mięsnym Nowe podejście w ocenie ergonomii rękawic chroniących przed przecięciem i przekłuciem nożami ręcznymi stosowanymi w przetwórstwie mięsnym dr inż. Emilia Irzmańska Centralny Instytut Ochrony Pracy - - Państwowy

Bardziej szczegółowo

Stanowisko pracy ucznia i przedszkolaka

Stanowisko pracy ucznia i przedszkolaka Stanowisko pracy ucznia i przedszkolaka Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Poznaniu Oddział Higieny Dzieci i Młodzieży Poznań 2012 ERGONOMIA [gr. érgon dzieło, praca, nómos prawo ], antropotechnika,

Bardziej szczegółowo

INSTRUKTAŻ STANOWISKOWY PRACOWNIKÓW ADMINISTRACYJNO-BIUROWYCH NARAŻONYCH NA DZIAŁANIE CZYNNIKÓW UCIĄŻLIWYCH

INSTRUKTAŻ STANOWISKOWY PRACOWNIKÓW ADMINISTRACYJNO-BIUROWYCH NARAŻONYCH NA DZIAŁANIE CZYNNIKÓW UCIĄŻLIWYCH INSTRUKTAŻ STANOWISKOWY PRACOWNIKÓW ADMINISTRACYJNO-BIUROWYCH NARAŻONYCH NA DZIAŁANIE CZYNNIKÓW UCIĄŻLIWYCH Szkolenia bhp w firmie instruktaż stanowiskowy pracowników administracyjno-biurowych 1 Informacje

Bardziej szczegółowo

2. Zwiększa siłę mięśni, w szczególności mięśni brzucha, dolnej części pleców, bioder i pośladków

2. Zwiększa siłę mięśni, w szczególności mięśni brzucha, dolnej części pleców, bioder i pośladków Pilates pochodzi od twórcy Josepha Pilatesa, który stworzył tę metodę wzorując się na technikach wschodu i łącząc je z technikami zachodu. Istotą ćwiczeń Pilatesa jest rozciąganie, spinanie i rozluźnianie

Bardziej szczegółowo

OCENA HAŁASU NA STANOWISKU MOTORNICZEGO WYBRANYCH TYPÓW TRAMWAJÓW

OCENA HAŁASU NA STANOWISKU MOTORNICZEGO WYBRANYCH TYPÓW TRAMWAJÓW PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 119 Transport 2017 Małgorzata Orczyk Politechnika Poznańska, Wydział Maszyn Roboczych i Transport, Instytut Silników Spalinowych i Transportu OCENA HAŁASU NA

Bardziej szczegółowo

ERGONOMIA PRACY PRZY KOMPUTERZEW ASPEKCIE OBCIĄŻEŃ KRĘGOSŁUPA

ERGONOMIA PRACY PRZY KOMPUTERZEW ASPEKCIE OBCIĄŻEŃ KRĘGOSŁUPA Zeszyty Naukowe Katedry Mechaniki Stosowanej nr 27/25 Izabela WOLAŃSKA, Koło Naukowe Biomechaniki przy Katedrze Mechaniki Stosowanej Politechniki Śląskiej w Gliwicach, Wojciech WOLAŃSKI, Katedra Mechaniki

Bardziej szczegółowo

MINIMALNE WYMAGANIA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY ORAZ ERGONOMII, JAKIE POWINNY SPEŁNIĆ STANOWISKA PRACY WYPOSAŻONE W MONITORY EKRANOWE

MINIMALNE WYMAGANIA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY ORAZ ERGONOMII, JAKIE POWINNY SPEŁNIĆ STANOWISKA PRACY WYPOSAŻONE W MONITORY EKRANOWE URZĄDZENIA TECHNIKI KOMPUTEROWEJ WWW.EDUNET.TYCHY.PL MINIMALNE WYMAGANIA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY ORAZ ERGONOMII, JAKIE POWINNY SPEŁNIĆ STANOWISKA PRACY WYPOSAŻONE W MONITORY EKRANOWE DZ.U. 1998

Bardziej szczegółowo

CZŁOWIEK W PROCESIE PRACY

CZŁOWIEK W PROCESIE PRACY CZŁOWIEK W PROCESIE PRACY Studia podyplomowe Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy Złożoność pracy człowieka Studia podyplomowe Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy Studia podyplomowe Zarządzanie

Bardziej szczegółowo

Ciągnik rolniczy ZETOR Proxima 90

Ciągnik rolniczy ZETOR Proxima 90 Ciągnik rolniczy ZETOR Proxima 90 Regulacja fotela kierowcy PEDAŁ SPRZĘGŁA PEDAŁY HAMULCA NOŻNEGO PEDAŁ PRZYSPIESZENIA DŹWIGNIA ZMIANY BIEGÓW ORAZ SCHEMAT ZMIANY BIEGÓW DŹWIGNIA BIEGÓW H- DROGOWE W PRZÓD

Bardziej szczegółowo

Struktura przestrzenna stanowiska pracy

Struktura przestrzenna stanowiska pracy P O L I T E C H N I K A W A R S Z A W S K A W Y D Z I A Ł Z A R Z Ą D Z A N I A LABORATORIUM ERGONOMII I KSZTAŁTOWANIA ŚRODOWISKA PRACY Struktura przestrzenna stanowiska pracy ĆWICZENIE 1A Ocena ergonomiczności

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016-2019 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Biomechanika i ergonomia pracy Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie ergonomią

Zarządzanie ergonomią Zarządzanie ergonomią Czyli sukcesy i porażki Dagmara Polowczyk I 26.04.2016 CVJ Systems AWD Systems Trans Axle Solutions edrive Systems Technoinwalidzi 28% Europejczyków uskarża się na problemy zdrowotne

Bardziej szczegółowo

ERGONOMICZNA DIAGNOSTYKA STANOWISKA PRACY PRZY KOMPUTERZE

ERGONOMICZNA DIAGNOSTYKA STANOWISKA PRACY PRZY KOMPUTERZE ERGONOMICZNA DIAGNOSTYKA STANOWISKA PRACY PRZY KOMPUTERZE Teresa LIS, Krzysztof NOWACKI, Tomasz MAŁYSA, Jan SZYMSZAL Streszczenie: Celem przedsiębiorstwa przemysłowego jest produkcja, dlatego menedżerowie

Bardziej szczegółowo

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Nazwa modułu: Ergonomia Rok akademicki: 2013/2014 Kod: CIM-1-058-s Punkty ECTS: 2 Wydział: Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Kierunek: Inżynieria Materiałowa Specjalność: - Poziom studiów: Studia I stopnia

Bardziej szczegółowo

Ergonomia i ochrona pracy - Projektowanie

Ergonomia i ochrona pracy - Projektowanie Ergonomia i ochrona pracy - Projektowanie PROJEKT ETAP 2. Ocena uciąŝliwości wysiłku fizycznego metodą chronometraŝowotabelaryczną wg Lehmanna. 1. Wstęp Do oceny uciąŝliwości wysiłku fizycznego metodą

Bardziej szczegółowo

OBCIĄŻENIE NARZĄDÓW RUCHU U PRACOWNIKÓW BUDOWNICTWA

OBCIĄŻENIE NARZĄDÓW RUCHU U PRACOWNIKÓW BUDOWNICTWA II KONFERENCJA OBCIĄŻENIE NARZĄDÓW RUCHU U PRACOWNIKÓW BUDOWNICTWA Zbigniew W. Jóźwiak Łódź, 29 października 2014 r. Rodzaje uszkodzeń narządów ruchu spowodowane brakiem przestrzegania zasad ergonomii

Bardziej szczegółowo

Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy Bardzo ważnym elementem w procesie pracy jest dopasowywanie warunków pracy do pracownika, bardziej niż pracownika do warunków pracy co jest

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 6 Temat: BADANIE ŚWIATEŁ DO JAZDY DZIENNEJ

Ćwiczenie nr 6 Temat: BADANIE ŚWIATEŁ DO JAZDY DZIENNEJ 60-965 Poznań Grupa: Elektrotechnika, sem 3., Podstawy Techniki Świetlnej Laboratorium wersja z dn. 03.11.2015 Ćwiczenie nr 6 Temat: BADANIE ŚWIATEŁ DO JAZDY DZIENNEJ Opracowanie wykonano na podstawie

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ Dz.U.98.148.973 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. (Dz. U. z dnia 10

Bardziej szczegółowo

OCENA SPRAWNOŚCI I CECH MOTORYCZNYCH STUDENTÓW POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ W OPARCIU O POMIARY MAKSYMALNYCH MOMENTÓW SIŁ MIĘŚNIOWYCH KOŃCZYNY DOLNEJ

OCENA SPRAWNOŚCI I CECH MOTORYCZNYCH STUDENTÓW POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ W OPARCIU O POMIARY MAKSYMALNYCH MOMENTÓW SIŁ MIĘŚNIOWYCH KOŃCZYNY DOLNEJ Aktualne Problemy Biomechaniki, nr 1/2007 183 Ewelina ŚCIBSKA, Robert PYREK, Koło Naukowe Biomechaniki przy Katedrze Mechaniki Stosowanej, Politechniki Śląskiej w Gliwicach Agata GUZIK, Jacek JURKOJĆ,

Bardziej szczegółowo

Na kolejnych szkicach przedstawione są pozycje manekina 95-centylowego w samochodach różnego przeznaczenia

Na kolejnych szkicach przedstawione są pozycje manekina 95-centylowego w samochodach różnego przeznaczenia 2.2 Ergonomia Ergonomia jest nauką interdyscyplinarną, wykorzystującą wiedzę o psychofizycznych możliwościach oraz potrzebach człowieka do projektowania i korygowania wszelkiego rodzaju wyrobów technicznych,

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Ergonomii i Ryzyka Zawodowego Politechniki Poznańskiej Wydział Inżynierii Zarządzania

Laboratorium Ergonomii i Ryzyka Zawodowego Politechniki Poznańskiej Wydział Inżynierii Zarządzania Laboratorium Ergonomii i Ryzyka Zawodowego Politechniki Poznańskiej Wydział Inżynierii Zarządzania Skład Grupy: Temat ćwiczenia: Ocena obciążeń termicznych pracownika w środowisku umiarkowanym Wzorzec

Bardziej szczegółowo

Rehabilitacja u chorych na astmę oskrzelową

Rehabilitacja u chorych na astmę oskrzelową W leczeniu przewlekłym wielu chorób układu oddechowego, w tym astmy, zaleca się rehabilitację oddechową. Program rehabilitacji po odpowiednim przeszkoleniu może być realizowany przez chorego indywidualnie.

Bardziej szczegółowo

8. Imię, nazwisko, tytuł/stopień naukowy prowadzącego: Michał Murawa, dr

8. Imię, nazwisko, tytuł/stopień naukowy prowadzącego: Michał Murawa, dr WYŻSZA SZKOŁA UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH SYLABUS PRZEDMIOTU Ergonomia z anatomią I. Informacje ogólne 1. Nazwa przedmiotu: Ergonomia z anatomią 2. Rodzaj przedmiotu - obowiązkowy 3. Poziom i kierunek studiów:

Bardziej szczegółowo

SZKOLENIE PODSTAWOWE STRAŻAKÓW RATOWNIKÓW OSP. TEMAT: 36 Wydawanie sygnałów i poleceń uczestnikom ruchu lub innym osobom znajdującym się na drodze

SZKOLENIE PODSTAWOWE STRAŻAKÓW RATOWNIKÓW OSP. TEMAT: 36 Wydawanie sygnałów i poleceń uczestnikom ruchu lub innym osobom znajdującym się na drodze SZKOLENIE PODSTAWOWE STRAŻAKÓW RATOWNIKÓW OSP TEMAT: 36 Wydawanie sygnałów i poleceń uczestnikom ruchu lub innym osobom znajdującym się na drodze MATERIAŁ NAUCZANIA Uwaga: przedmiotowe zagadnienia należy

Bardziej szczegółowo

Transport I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny) studia niestacjonarne (stacjonarne / niestacjonarne)

Transport I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny) studia niestacjonarne (stacjonarne / niestacjonarne) Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014

Bardziej szczegółowo

MECHANIKA KOŃCZYNY GÓRNEJ OBRĘCZ I STAW ŁOKCIOWY

MECHANIKA KOŃCZYNY GÓRNEJ OBRĘCZ I STAW ŁOKCIOWY MECHANIKA KOŃCZYNY GÓRNEJ OBRĘCZ I STAW ŁOKCIOWY POŁĄCZENIA KOŃCZYNY GÓRNEJ OBRĘCZ KOŃCZYNY GÓRNEJ Kończyna górna jest połączona ze szkieletem tułowia za pomocą obręczy. W tym połączeniu znajdują się trzy

Bardziej szczegółowo

ORGANIZACJA STANOWISKA PRACY Z KOMPUTEREM

ORGANIZACJA STANOWISKA PRACY Z KOMPUTEREM ORGANIZACJA STANOWISKA PRACY Z KOMPUTEREM Czynniki szkodliwe: pole elektrostatyczne rzędu do 100 V/m w odległości około 50 cm od ekranu, wywołane wysokim potencjałem dodatnim monitora ekranowego, promieniowanie

Bardziej szczegółowo

KARTA REALIZACJI PROJEKTU Ergonomia. prowadzący:... data zal. projektu: Grupa Wydział

KARTA REALIZACJI PROJEKTU Ergonomia. prowadzący:... data zal. projektu: Grupa Wydział KARTA REALIZACJI PROJEKTU Ergonomia Z imię i nazwisko: tytuł projektu:... prowadzący:...... data zal. projektu: Grupa Wydział ocena za projekt: Rok lp. data adnotacje do zajęć podpis prowadzącego 4 5 6

Bardziej szczegółowo

Matryca efektów kształcenia dla programu studiów podyplomowych ZARZĄDZANIE I SYSTEMY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ

Matryca efektów kształcenia dla programu studiów podyplomowych ZARZĄDZANIE I SYSTEMY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ Podstawy firmą Marketingowe aspekty jakością Podstawy prawa gospodarczego w SZJ Zarządzanie Jakością (TQM) Zarządzanie logistyczne w SZJ Wymagania norm ISO serii 9000 Dokumentacja w SZJ Metody i Techniki

Bardziej szczegółowo

Parametry Widoczność. SDP3 dla producentów nadwozi

Parametry Widoczność. SDP3 dla producentów nadwozi Wprowadzenie Wprowadzenie Niniejszy dokument opisuje parametry powiązane z widocznością. Zawarto w nim wyłącznie te parametry, które uważane są za przydatne dla producenta nadwozi. Dostępne parametry i

Bardziej szczegółowo

przedmiot podstawowy (podstawowy / kierunkowy / inny HES) przedmiot obowiązkowy (obowiązkowy / nieobowiązkowy) język polski Semestr pierwszy

przedmiot podstawowy (podstawowy / kierunkowy / inny HES) przedmiot obowiązkowy (obowiązkowy / nieobowiązkowy) język polski Semestr pierwszy Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014

Bardziej szczegółowo

Nauka Przyroda Technologie

Nauka Przyroda Technologie Nauka Przyroda Technologie ISSN 1897-7820 http://www.npt.up-poznan.net Dział: Leśnictwo Copyright Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu 2012 Tom 6 Zeszyt 3 KRZYSZTOF LESZCZYŃSKI, PIOTR PYZIA

Bardziej szczegółowo

8. Imię, nazwisko, tytuł/stopień naukowy prowadzącego: Michał Murawa, dr

8. Imię, nazwisko, tytuł/stopień naukowy prowadzącego: Michał Murawa, dr WYŻSZA SZKOŁA UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH SYLABUS PRZEDMIOTU Ergonomia z anatomią I. Informacje ogólne 1. Nazwa przedmiotu: Ergonomia z anatomią 2. Rodzaj przedmiotu - obowiązkowy 3. Poziom i kierunek studiów:

Bardziej szczegółowo

Opinia dotycząca ergonomiczności cech szpadli firmy New Ecology Systems Sp. z o.o.

Opinia dotycząca ergonomiczności cech szpadli firmy New Ecology Systems Sp. z o.o. Opinia dotycząca ergonomiczności cech szpadli firmy New Ecology Systems Sp. z o.o. Opracował: dr inż. Marcin Butlewski, Eur.Erg. Politechnika Poznańska, Wydział Inżynierii Zarządzania Katedra Ergonomii

Bardziej szczegółowo

Inżynieria Bezpieczeństwa I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)

Inżynieria Bezpieczeństwa I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny) Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2014/2015

Bardziej szczegółowo

Faurecia R&D Center, jako centrum

Faurecia R&D Center, jako centrum REDAKTOR HONOROWY WYDANIA ŁUKASZ PIECZONKA główny specjalista ds. BHP, inspektor ppoż. Podejście do ergonomii w branży motoryzacyjnej Faurecia Grójec R&D Center S.A. Firma Faurecia, posiadająca liczne

Bardziej szczegółowo

Ocena ryzyka zawodowego w aspekcie prac transportowych. Prawidłowa analiza zagrożeń. Maciej Pertek WSSE Poznań

Ocena ryzyka zawodowego w aspekcie prac transportowych. Prawidłowa analiza zagrożeń. Maciej Pertek WSSE Poznań Ocena ryzyka zawodowego w aspekcie prac transportowych. Prawidłowa analiza zagrożeń Maciej Pertek WSSE Poznań Pojęcie zagrożenia w środowisku pracy Zagrożeniem w środowisku pracy jest każdy czynnik i/lub

Bardziej szczegółowo

ZORGANIZOWANIE STANOWISKA PRACY ZGODNIE Z ZASADAMI ERGONOMII

ZORGANIZOWANIE STANOWISKA PRACY ZGODNIE Z ZASADAMI ERGONOMII Grażyna Adamiec Ośrodek Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego ŁCDNiKP ZORGANIZOWANIE STANOWISKA PRACY ZGODNIE Z ZASADAMI ERGONOMII IV etap edukacji Nazwa zawodu/ kod zawodu: elektryk/ 741103 Nazwa zawodu/

Bardziej szczegółowo

Bezpieczeństwo w budynkach placówek oświatowych

Bezpieczeństwo w budynkach placówek oświatowych Bezpieczeństwo w budynkach placówek oświatowych Temat bezpieczeństwa w szkole podejmują Polskie Normy ich zadaniem jest wskazanie działania zapewniającego bezpieczeństwo osób, które przebywają w placówkach

Bardziej szczegółowo

ComfortControl 01 BLOKADA MECHANIZMU

ComfortControl 01 BLOKADA MECHANIZMU Krok 1: Odblokowanie fotela. 01 BLOKADA MECHANIZMU Krok 2: Dopasowanie fotela do swojej sylwetki. 02 PŁYNNOŚĆ DZIAŁANIA MECHANIZMU 03 GŁĘBOKOŚĆ SIEDZISKA 04 WYSOKOŚĆ OPARCIA Krok 3: Regulacja fotela w

Bardziej szczegółowo

Profilaktyka zespołów bólowych pleców i kręgosłupa wśród lekarzy dentystów

Profilaktyka zespołów bólowych pleców i kręgosłupa wśród lekarzy dentystów Materiały edukacyjne z Czerwcowej sesji stomatologicznej Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie, 07 czerwca 2014 Profilaktyka zespołów bólowych pleców i kręgosłupa wśród lekarzy dentystów Michał Prawda

Bardziej szczegółowo

KLIMAT AKUSTYCZNY W WYBRANYCH TYPACH TRAMWAJÓW NA POSTOJU ACOUSTIC CLIMATE IN SELECTED TYPES OF TRAMS MEASURED AT A TRAM DEPOT

KLIMAT AKUSTYCZNY W WYBRANYCH TYPACH TRAMWAJÓW NA POSTOJU ACOUSTIC CLIMATE IN SELECTED TYPES OF TRAMS MEASURED AT A TRAM DEPOT MAŁGORZATA ORCZYK, FRANCISZEK TOMASZEWSKI * KLIMAT AKUSTYCZNY W WYBRANYCH TYPACH TRAMWAJÓW NA POSTOJU ACOUSTIC CLIMATE IN SELECTED TYPES OF TRAMS MEASURED AT A TRAM DEPOT Streszczenie Abstract W artykule

Bardziej szczegółowo

Wpisany przez Natalia Głowacka czwartek, 09 września :06 - Poprawiony czwartek, 23 września :10

Wpisany przez Natalia Głowacka czwartek, 09 września :06 - Poprawiony czwartek, 23 września :10 Instrukcja BHP przy obsłudze komputera i drukarki Obsługujący komputer i drukarkę powinien: - posiadać przeszkolenie stanowiska z zakresu bhp - być przeszkolony w zakresie bhp szkoleniem wstępnym-ogólnym

Bardziej szczegółowo

Operacja drogą brzuszną

Operacja drogą brzuszną Operacja drogą brzuszną Pierwsze dwa tygodnie ĆWICZENIA PRZECIWOBRZĘKOWE I PRZECIWZAKRZEPOWE Pozycja wyjściowa (PW): leżenie na plecach na łóżku RUCH: naprzemienne zginanie (zaciskanie) i prostowanie palców

Bardziej szczegółowo

INFORMACJE PRZYDATNE PRZY UBIEGANIU SIĘ O PRAWO JAZDY NA KATEGORIE B

INFORMACJE PRZYDATNE PRZY UBIEGANIU SIĘ O PRAWO JAZDY NA KATEGORIE B 50-507 WROCŁAW ul. Ziębicka 34-38 tel. 071 336 80 01 fax. 071 798 99 71 www.word.wroc.pl e-mail: sekretariat@word.wroc.pl NIP: 899-21-98-741 Regon: 931191367 INFORMACJE PRZYDATNE PRZY UBIEGANIU SIĘ O PRAWO

Bardziej szczegółowo

Ryzyko i obciążenie statyczne operatorów wiertarek stołowych

Ryzyko i obciążenie statyczne operatorów wiertarek stołowych LASOTA Andrzej Marek 1 HANKIEWICZ Krzysztof 2 Ryzyko i obciążenie statyczne operatorów wiertarek stołowych WSTĘP Systemy produkcji są określane jako układ złożony z elementów fizycznych takich jak: maszyny

Bardziej szczegółowo

DWUKRYTERIALNA HEURYSTYKA DLA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMU BALANSOWANIA LINII MONTAŻOWEJ

DWUKRYTERIALNA HEURYSTYKA DLA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMU BALANSOWANIA LINII MONTAŻOWEJ Waldemar GRZECHCA * DWURYTERIALNA HEURYSTYA DLA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMU BALANSOWANIA LINII MONTAŻOWEJ Streszczenie W artykule zaprezentowano wyniki badań dotyczące manualnej linii montażowej. Omawiana dwukryterialna

Bardziej szczegółowo

Dr hab. inż. Wiesława Ł. Nowacka Pokój 2/85b; blok 34 Tel. +48(22) Strona kontaktowo-informacyjna

Dr hab. inż. Wiesława Ł. Nowacka Pokój 2/85b; blok 34 Tel. +48(22) Strona kontaktowo-informacyjna Dr hab. inż. Wiesława Ł. Nowacka wieslawa_nowacka@sggw.pl Pokój 2/85b; blok 34 Tel. +48(22) 5938035 Strona kontaktowo-informacyjna http://forergo.pl 1 Podstawy ergonomii z elementami BHP dla Turystyki

Bardziej szczegółowo

Reflektory: sprawdzanie ustawienia, ewentualna regulacja

Reflektory: sprawdzanie ustawienia, ewentualna regulacja Strona 1 z 6 Reflektory: sprawdzanie ustawienia, ewentualna regulacja Poniższy opis sprawdzania i regulacji obowiązuje zasadniczo dla wszystkich krajów. Należy jednak przestrzegać wytycznych lub przepisów

Bardziej szczegółowo

Geometria stanowisk pracy siedzącej, stanowiska do pracy z komputerem.

Geometria stanowisk pracy siedzącej, stanowiska do pracy z komputerem. Geometria stanowisk pracy siedzącej, stanowiska do pracy z komputerem. Prowadząca: dr Wiesława Horst Rys.1 Schemat stanowiska komputerowego. 1 1. Protokół zgodności pomierzonych parametrów z wymaganiami

Bardziej szczegółowo

OPINIA. nr WRI 1236/2018JK13 z dnia r. Ustalenie wartości rynkowej

OPINIA. nr WRI 1236/2018JK13 z dnia r. Ustalenie wartości rynkowej OPINIA nr WRI 1236/2018JK13 z dnia 29.11.2018 r. Rzeczoznawcy Zleceniodawca Adres Zlecenie Zakres oceny mgr inż. Janusz Kistela Idea Leasing SA. Wrocław Zlecenie stałe Ustalenie wartości rynkowej wózka

Bardziej szczegółowo

Przykładowy zestaw ćwiczeń dla kobiet w ciąży. Główne cele ćwiczeń

Przykładowy zestaw ćwiczeń dla kobiet w ciąży. Główne cele ćwiczeń Przykładowy zestaw ćwiczeń dla kobiet w ciąży Główne cele ćwiczeń przygotowanie organizmu do efektywnego porodu zapobieganie obrzękom zapobieganie bólom krzyża wzmocnienie mięśni dna miednicy nauka oddychania

Bardziej szczegółowo

ERGONOMIA I HIGIENA PRACY. forma studiów: studia stacjonarne Liczba godzin/tydzień: 1W, 1S

ERGONOMIA I HIGIENA PRACY. forma studiów: studia stacjonarne Liczba godzin/tydzień: 1W, 1S Nazwa przedmiotu: Kierunek: Rodzaj przedmiotu: Ogólny obowiązkowy Rodzaj zajęć: Wyk. Sem. ERGONOMIA I HIGIENA PRACY Inżynieria Materiałowa Poziom studiów: studia I stopnia forma studiów: studia stacjonarne

Bardziej szczegółowo

Rivermead Motor Assessment (RMA) Ocena Motoryczna Rivermead

Rivermead Motor Assessment (RMA) Ocena Motoryczna Rivermead Rivermead Motor Assessment (RMA) Ocena Motoryczna Rivermead Wskazówki: Proszę przechodzić od zadania najłatwiejszego do najtrudniejszego. Pacjent otrzymuje 1 punkt jeśli jest w stanie wykonać zadane aktywność

Bardziej szczegółowo

WÓJCIK Ryszard 1 KĘPCZAK Norbert 2

WÓJCIK Ryszard 1 KĘPCZAK Norbert 2 WÓJCIK Ryszard 1 KĘPCZAK Norbert 2 Wykorzystanie symulacji komputerowych do określenia odkształceń otworów w korpusie przekładni walcowej wielostopniowej podczas procesu obróbki skrawaniem WSTĘP Właściwa

Bardziej szczegółowo

Ręczne podnoszenie i przenoszenie ładunków

Ręczne podnoszenie i przenoszenie ładunków "BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 2/1, str. 5- dr TOMASZ TOKARSKI mgr inż. JOANNA KAMIŃSKA mgr inż. ADAM WITTEK Centralny Instytut Ochrony Pracy Ręczne podnoszenie i przenoszenie ładunków Praca

Bardziej szczegółowo

OCENA FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA W OBSZARZE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY Z WYKORZYSTANIEM WSKAŹNIKÓW WYNIKOWYCH I WIODĄCYCH

OCENA FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA W OBSZARZE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY Z WYKORZYSTANIEM WSKAŹNIKÓW WYNIKOWYCH I WIODĄCYCH OCENA FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA W OBSZARZE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY Z WYKORZYSTANIEM WSKAŹNIKÓW WYNIKOWYCH I WIODĄCYCH MATERIAŁY INFORMACYJNE 1 WRZESIEŃ 2013 R. SPIS TREŚCI Na czym polega pomiar

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Biomechanika z elementami ergonomii. Pierwszy

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Biomechanika z elementami ergonomii. Pierwszy YL AB U MODUŁ U ( PRZDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów pecjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Biomechanika z elementami ergonomii

Bardziej szczegółowo

Ergonomia i higiena pracy. forma studiów: studia niestacjonarne. Liczba godzin/zjazd: 1W, 1Ćw

Ergonomia i higiena pracy. forma studiów: studia niestacjonarne. Liczba godzin/zjazd: 1W, 1Ćw Nazwa przedmiotu: Kierunek: Rodzaj przedmiotu: kierunkowy obowiązkowy Rodzaj zajęć: Wyk. Sem. Inżynieria Materiałowa Poziom studiów: studia I stopnia Ergonomia i higiena pracy forma studiów: studia niestacjonarne

Bardziej szczegółowo