Przejawy postaw obywatelskich młodzieży szkół mieleckich

Transkrypt

1 Przejawy postaw obywatelskich młodzieży szkół mieleckich Rok 2005 został ogłoszony przez Radę Europy Europejskim Rokiem Edukacji Obywatelskiej. Ma to zwrócić uwagę na znaczenie edukacji dla wspierania demokracji oraz aktywnego obywatelstwa. Na demokrację powołują się wszyscy. Ale czym ona jest, jak ją rozpoznać? Czy można ją zmierzyć? Demokracja obejmuje wiele postulatów. Od wolnych wyborów władz, przez system wielopartyjny, równą ochronę prawną obywateli, zakaz dyskryminacji, wolność wypowiedzi i prasy oraz równy dostęp do oświaty, czy przejrzyste instytucje publiczne. Założeniem przedsięwzięcia jest kształtowanie postaw obywatelskich uczniów, a także poszerzenie ich wiedzy na temat demokracji i społeczeństwa obywatelskiego. Przeprowadzona ankieta miała na celu zbadanie poziomu stopnia świadomości społecznej wśród młodzieży szkół mieleckich. Badanie zostało przeprowadzone w II, III i IV klasach szkół ponadgimnazjalnych powiatu mieleckiego. Były to: Zespół Szkół im. prof. J. Groszkowskiego; Zespół Szkół Technicznych w Mielcu; Zespół Szkół Budowlanych w Mielcu; Zespół Szkół RCKU w Rzemieniu; Zespół Szkół Ekonomicznych w Mielcu; Zespół Szkół w Radomyślu Wielkim; II Liceum Ogólnokształcące w Mielcu; I Liceum Ogólnokształcące w Mielcu. TABELA Klasa Klasa Liczba uczniów % IV 90 21,6% III ,3% II 59 14,1% Razem ,0% Najliczniej reprezentowane były klasy III (64,3%). Klasy IV stanowiły 21,6%, natomiast II, 14,1% badanych. Ankiety wypełniło 417 osób, dziewczęta stanowiły 47%, a chłopcy 53% badanych. Prawie połowa pytanych uczniów (50,5%) mieszka w mieście, a druga część (49,5%) jest mieszkańcami wsi. Zapytano młodych ludzi o to, jaka jest, ich zdaniem kondycja materialna ich rodzin. Ponad połowa badanych (57%) ocenia ją jako przeciętną, 25,6% określa jako niską, natomiast tylko 17,3% uważa sytuację rodziny za dobrą. Jeżeli chodzi o poziom wykształcenia ojców, to większość (68,2%) deklaruje średnie wykształcenie, podobnie przedstawiają się wyniki, jeśli chodzi o wykształcenie matek (69,6% ma wykształcenie średnie). Pytania były pogrupowane w 3 bloki tematyczne. W pierwszym młodzież wypowiadała się na temat roli samorządu uczniowskiego. Druga część badała stosunek uczniów do demokracji jako ustroju społecznego. Część trzecia miała podjąć próbę zbadania postaw młodzieży wobec społeczeństwa obywatelskiego. CKPiDN w Mielcu Grudzień

2 WYKRES Czy działalność samorządu jest widoczna w szkole? Czy działaność samorządu jest widoczna w szkole? Nie mam zdania Tak Nie 3 Jednym z celów Europejskiego Roku Edukacji Obywatelskiej jest promowanie aktywności obywatelskiej, udział w życiu społeczności lokalnej. Stąd pytania o samorząd uczniowski i jego rolę w życiu szkoły. Już w tej części ankiety widać pewien brak konsekwencji w opiniach uczniów. Stosunkowo duża liczba osób (39,4%) twierdzi, że działalność samorządu szkolnego jest widoczna, ale prawie połowa (45%) jest zdania, że nie widzi efektów jego działań. Zdecydowana większość uczniów (79,9%) nie jest zainteresowana startem w wyborach do samorządu. Najlepiej zaprezentowali się tu uczniowie jednego z techników, gdzie aż 26% uczniów uczestniczących w badaniu wzięłoby udział w wyborach. Przeciwstawić im można uczniów szkół zawodowych, gdzie taką chęć zadeklarowało zaledwie 6,7% ankietowanych. Świadczyć to może o nikłym zaangażowaniu w życie szkoły, i raczej biernym w nim uczestnictwie. Z jednej strony młodzież zdaje się nie być zadowolona z istniejącej sytuacji, z drugiej jednak nie widzi powodu aby wziąć sprawy w swoje ręce. Większość (67,8%) podziela jednak pogląd, że zaangażowanie w życie szkoły może w przyszłości przynieść efekty w postaci aktywnego udziału w życiu społecznym. WYKRES Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że samorząd szkolny jest miejscem, gdzie można uczyć się pełnienia ról społecznych? nie wiem 26% tak 55% nie 19% CKPiDN w Mielcu Grudzień

3 W demokratycznym państwie szkoła ma za zadanie wzmacniać kulturę demokratyczną i uświadomić młodym ludziom na czym polega społeczeństwo obywatelskie. Ponad połowa badanych (55,5%), uważa, że samorząd uczniowski można uznać za miejsce, gdzie istnieje szansa na praktyczną naukę ról społecznych (jest to miejsce rozwiązywania sporów, negocjacji czy przeprowadzania debat). Dlaczego więc młodzież nie jest zainteresowana zdobywaniem tej praktycznej wiedzy i nie chce działać w samorządzie szkolnym. W przeprowadzonej ankiecie próbowano sprawdzić jaki jest stosunek respondentów do demokracji jako ustroju społecznego. Dość spora grupa pytanych (34 %) nie ma określonego zdania na temat aktualnego ustroju w Polsce, podobna grupa (37%) jest zdania, że ustrój w Polsce można uznać za demokratyczny, natomiast 28,9% jest zdania przeciwnego. Na pytanie o przewagę demokracji nad innymi formami rządów 40,5% ankietowanych odpowiedziało, że nie zawsze rządy demokratyczne są najlepsze. Z drugiej jednak strony połowa uczniów (50,8%) nie ma określonego zdania w kwestii skuteczności rządów demokratycznych w sytuacjach skrajnych. Może to wynikać z braku zainteresowania młodzieży panującym ustrojem, czy ogólniej, polityką. TABELA Rozkład odpowiedzi poszczególnych klas na pytanie o znaczenie panującego ustroju dla obywateli. Pytanie Odpowiedź Klasa IV III II Razem Czy dla obywatela ma nie wiem 6,70% 12,70% 15,50% 11,80% znaczenie jaki ustrój nie 14,40% 16,80% 10,30% 15,40% panuje w kraju tak 78,90% 70,50% 74,10% 72,80% Jednak aż 72,8% respondentów uważa, że dla przeciętnego obywatela ma znaczenie jaki ustrój panuje w kraju, co pozwala rokować aktywną postawę w przyszłości. Również zdecydowana większość, bo 78,6% badanych, wymienione w ankiecie cechy (wolność wyrażania poglądów, konsultowanie społeczne decyzji politycznych) uznało za istotne dla określenia ustroju jako demokratycznego. WYKRES 60,00% 50,00% 40,00% Czy rządy demokratyczne są zawsze najlepsze? 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% nie wiem nie tak Czy w skrajnych sytuacjach skuteczniejszy jest inny system niż demokratyczny? CKPiDN w Mielcu Grudzień

4 W ankiecie zadano również pytanie o aktywność młodzieży. Na 417 badanych tylko 46 osób (11,1%) działa w organizacjach, stowarzyszeniach lub klubach zainteresowań. Młodzież wymieniała kluby sportowe (piłkarskie, żeglarski, jeździecki), ZHP, Regionalne Centrum Wolontariatu, PCK czy Stowarzyszenie Młodzieży Katolickiej. Zdecydowana większość (84,6%) nie działa nigdzie, lub nie przyznaje się do tego. WYKRES Czy należysz do jakiegoś stowarzyszenia lub organizacji? 90,00% 84,60% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 4,30% 11,10% myślę otym nie tak Na pytanie o ewentualne uczestnictwo w życiu politycznym w przyszłości tylko 8,4% respondentów odpowiedziało twierdząco. Aż 62,4% badanych zaznaczyło odpowiedź nie. Ponownie dobrze zaprezentowali się uczniowie techników. Wśród nich grupa stanowiąca 14,5% badanych planuje uczestnictwo w partii politycznej w przyszłości. Zaledwie 37% ankietowanych pracowało społecznie (nieodpłatnie), ale 54,5% osób deklaruje chęć podjęcia takiej aktywności w różnych dziedzinach życia społecznego. Wymieniano tu pomoc osobom niepełnosprawnym, dzieciom z domów dziecka, ludziom ubogim i starszym, ludziom bezdomnym i chorym. Część młodzieży jest zainteresowana wolontariatem, inna działaniem na rzecz oczyszczania środowiska naturalnego. Połowa badanej grupy (53%) wykazuje wrażliwość wobec najbliższego otoczenia i chęć niesienia pomocy potrzebującym, ale 45% ma trudności ze wskazaniem osoby, która byłaby skłonna do pomocy i podjęcia pracy społecznej. Tylko 21,97% badanych zna takie osoby. Można więc stwierdzić, że świadomości potrzeby podjęcia takich działań nie towarzyszy aktywna postawa. Młodzi ludzie widzą, że wokół nich są osoby potrzebujące pomocy ale nie bardzo wiedzą jak działać, aby im pomóc. Połowa respondentów wyraża pogląd, że działając wspólnie z innymi można pomóc potrzebującym lub rozwiązać część problemów lokalnego środowiska. Z drugiej strony tylko 44,6% pytanych wierzy w skuteczność społecznego działania na rzecz własnej społeczności lokalnej, a 24,9% nie ma na en temat zdania. CKPiDN w Mielcu Grudzień

5 WYKRES Czy wierzysz w skuteczność społecznego działania na rzecz własnego środowiska lokalnego? nie wiem; 24,90% tak; 44,60% nie; 30,20% Jeśli chodzi o zaufanie do instytucji życia społecznego to 68,3% osób nie ufa im, przy czym odrobinę większym zaufaniem darzą je mieszkańcy miasta oraz dziewczęta. Może to być spowodowane tym, że w kontaktach interpersonalnych dużej części respondentów (65%) dominuje ostrożność. TABELA Odpowiedź Czy społeczność do której należysz można uznać za obywatelską? Liczba uczniów % nie wiem ,20% nie 83 20,20% tak ,50% RAZEM ,00% Na ogólne pytanie, czy Polaków można uznać za społeczników 32,3% osób nie miało zdania, zaś 38,6% odpowiedziało twierdząco. Uściślając problem do społeczności lokalnej - młodzież odpowiedziała podobnie. Wyniki tego badania pokazują, że istnieje potrzeba kształtowania postaw obywatelskich wśród młodzieży. W Polsce 15 lat temu przywrócona została demokracja, jednak dyskusja na temat jej kondycji oraz stanu społeczeństwa obywatelskiego nadal jest potrzebna. Obserwując postawy młodzieży nie można być zadowolonym z efektów wychowania obywatelskiego. Na poglądy młodych ludzi mają wpływ, obok wzorów zachowań wyniesionych z domu, wydarzenia w życiu politycznym kraju. A te z ostatnich kilkunastu miesięcy mogły wywołać różne odczucia u obywateli, również tych młodych. Instytucje, takie jak szkoły powinny dołożyć starań aby umożliwić zdobywanie wiedzy, praktycznych doświadczeń oraz budować w młodych ludziach wiarę we własne siły. Badanie wykazało, że problemem szkół jest bagatelizowanie roli samorządu uczniowskiego jako laboratorium życia społecznego. Dają one szansę na ukierunkowanie energii młodych ludzi na konstruktywny proces twórczy. CKPiDN w Mielcu Grudzień

6 Młodzież chętniej włączy się w inicjatywy na które ma wpływ i które są dla niej atrakcyjne. Bardzo dużą rolę w zachęcaniu uczniów do udziału w życiu społeczności szkolnej mają nauczyciele ale również dyrektorzy szkół. Przedmiot odpowiedzialny za wychowanie obywatelskie winien kształtować proobywatelskie postawy. Zachęcanie uczniów do udziału w życiu społeczności lokalnej, przez wspieranie działalności samorządu szkolnego, jest głównym zadaniem kształcenia obywatelskiego. Młodzi ludzie, którzy nie chcą brać odpowiedzialności za to co dzieje się dzisiaj w szkole, nie będą w przyszłości aktywnie uczestniczyć w życiu społeczności lokalnej, ani tym bardziej w życiu politycznym kraju. Instytucje odpowiedzialne za rozwój edukacji winny podjąć działania wzmacniające więzi ze wspólnotą lokalną, wspierające niezależność myślenia, pozwalające zrozumieć ważność demokratycznych procedur i instytucji. Połowa badanej młodzieży jest przekonana, że działając wspólnie można pomóc potrzebującym lub rozwiązać problemy swojego otoczenia. Trzeba jej tylko pokazać jak to zrobić w praktyce. Ankietę przygotowała i opracowała wyniki Edyta Czerwiec CKPiDN w Mielcu Grudzień