Biuletyn Informacyjny 6/2003

Transkrypt

1 Biuletyn Informacyjny /2003 Warszawa, paêdziernik 2003

2 Na podstawie materia ów NBP opracowano w Departamencie Statystyki Wed ug stanu na dzieƒ r. Projekt graficzny: Oliwka s.c. Zdj cie na ok adce: Corbis/Free Korekta: Przygotowywanie Tekstów Drukarskich Ewa Pop awska Sk ad i druk: Drukarnia NBP Wyda : Narodowy Bank Polski Departament Komunikacji Spo ecznej Warszawa, ul. Âwi tokrzyska 11/21 Telefon (22) Fax (22) Copyright Narodowy Bank Polski, 2003 ISSN

3 Spis treêci 1. Sytuacja spo eczno-gospodarcza kraju Produkcja sprzedana przemys u Poziom cen Rynek pracy Wynagrodzenia i Êwiadczenia spo eczne Bud et paƒstwa Poda pieniàdza i czynniki jego kreacji Struktura poda y pieniàdza Czynniki kreacji pieniàdza Nale noêci Zad u enie netto instytucji rzàdowych szczebla centralnego Aktywa zagraniczne netto Saldo pozosta ych pozycji (netto) Aktywa trwa e banków D ugoterminowe zobowiàzania finansowe Polityka monetarna banku centralnego Stopy procentowe Rezerwy obowiàzkowe Kursy walutowe Rynek pierwotny bonów skarbowych Operacje otwartego rynku Bilans p atniczy na bazie p atnoêci w kwartale 2003 r Rachunek bie àcy P atnoêci towarowe P atnoêci us ugowe Dochody Transfery bie àce Niesklasyfikowane obroty bie àce Rachunek kapita owy i finansowy Inwestycje bezpoêrednie Inwestycje portfelowe Pozosta e inwestycje Pochodne instrumenty finansowe Stan oficjalnych aktywów rezerwowych Najwa niejsze decyzje Rady Polityki Pieni nej NBP Aneks statystyczny Tabele Wykresy Szeregi czasowe pozbawione wahaƒ sezonowych Uwagi metodyczne

4 Sytuacja spo eczno-gospodarcza kraju 1 1 Sytuacja spo eczno-gospodarcza kraju Tabela 1.0. Wybrane kategorie sfery realnej (w %) Wyszczególnienie Przyrost w miesiàcu I I Przyrost w 2003 r. Produkcja sprzedana przemys u -1, 1,3-0,5 * Ceny towarów i us ug konsumpcyjnych 0,2 0,0-0,1 0,8 Ceny produkcji sprzedanej przemys u -0, -0, 0,4 1,1 Ceny produkcji budowlano-monta owej -0,1 0,0 0,1-0,7 Przeci tne zatrudnienie w sektorze przedsi biorstw -0,0-0,1 0,0 * Przeci tne miesi czne wynagrodzenie nominalne brutto w sektorze przedsi biorstw 2,3-2,9 2,1 * Przeci tna miesi czna nominalna emerytura i renta z pozarolniczego systemu ubezpieczeƒ spo ecznych brutto 0,2 0,1 0,2 * * niepublikowane przez GUS. èród o: GUS Produkcja sprzedana przemys u W kwartale 2003 r. produkcja sprzedana przemys u 1 ukszta towa a si na poziomie o 9,0% wy szym ni przed rokiem (wobec spadku o 0,4% przed rokiem). Wzrost ten kszta towany by przez zwi kszenie produkcji w sekcji przetwórstwa przemys owego o 11,1%, natomiast spadek produkcji w sekcjach górnictwa i kopalnictwa oraz wytwarzania i zaopatrywania w energi elektrycznà, gaz, wod odpowiednio o 7,1% i 0,1% ograniczy tempo wzrostu produkcji sprzedanej przemys u ogó em. Od marca br. widoczny jest wzrost dynamiki produkcji sprzedanej ogó em. W ka dym miesiàcu omawianego okresu roczna dynamika produkcji ogó em by a znacznie wy sza ni w analogicznym okresie poprzedniego roku, wskaêniki oscylowa y w przedziale 7,8% 11,7%. Najwy sze tempo wzrostu w skali dwunastu miesi cy wystàpi o w sekcji przetwórstwa przemys owego, w ka dym miesiàcu analizowanego okresu by o wy sze ni w takim samym miesiàcu poprzedniego roku. W górnictwie i kopalnictwie jedynie w maju produkcja by a wy sza ni przed rokiem, a w sekcji wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektrycznà, gaz, wod w kwietniu. W I pó roczu br. w strukturze produkcji sprzedanej przemys u ogó em (w cenach bie àcych), w porównaniu z analogicznym okresem 2002 r., zmniejszy si udzia górnictwa i kopalnictwa (z 5,3% do 4,7%), wzrós natomiast udzia sekcji przetwórstwa przemys owego z 81,2% do 81,9%. Udzia wytwarzania i zaopatrywania w energi elektrycznà, gaz, wod nie uleg istotnej zmianie i wyniós 13,4%. W kwartale 2003 r. jako g ówne bariery ograniczajàce wzrost bie àcej dzia alnoêci produkcyjnej przedsi biorstwa przemys owe wskazywa y: niski popyt krajowy i zagraniczny, konkurencyjny import, wysokie obcià enia bud etowe oraz niepewnoêç sytuacji gospodarczej. 1 W przedsi biorstwach o liczbie pracujàcych powy ej 9 osób. 4 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

5 Sytuacja spo eczno-gospodarcza kraju Wykres Produkcja sprzedana przemys u (analogiczny okres poprzedniego roku = 100) % I I I I I I Produkcja sprzedana przemys u ogó em Przetwórstwo przemys owe Górnictwo i kopalnictwo Wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektrycznà, gaz i wod Poziom cen Ceny produkcji sprzedanej przemys u w czerwcu 2003 r. by y o 1,1% wy sze od cen w grudniu 2002 r. (w analogicznym miesiàcu poprzedniego roku wskaênik ten wynosi równie 1,1%). W okresie od stycznia do czerwca 2003 r. najwi kszy wzrost cen odnotowano w przetwórstwie przemys owym (1,% wobec 1,0% przed rokiem), nieco mniej wzros y ceny wytwarzania i zaopatrywania w energi elektrycznà, gaz, wod (0,9% wobec 1,9% przed rokiem), a ceny górnictwa i kopalnictwa zmniejszy y si (-4,2% wobec wzrostu o 0,1% przed rokiem). W czerwcu br. ceny produkcji sprzedanej przemys u by y o 2,1% wy sze ni przed rokiem. Najwi kszy wzrost wystàpi w sekcji wytwarzania i zaopatrywania w energi elektrycznà, gaz, wod (5,8%). Ceny w przetwórstwie przemys owym zwi kszy y si o 1,9%, a w górnictwie i kopalnictwie spad y o 0,8%. Ceny produkcji budowlano-monta owej w okresie od stycznia do czerwca 2003 r. spad y o 0,7% (wobec wzrostu o 0,7% przed rokiem). W czerwcu ceny by y o 1,0% ni sze ni w analogicznym miesiàcu ubieg ego roku. Na koniec czerwca 2003 r. inflacja, mierzona dwunastomiesi cznym wskaênikiem wzrostu cen towarów i us ug konsumpcyjnych (CPI), wynios a 0,8%. W kwartale 2003 r. dwunastomiesi czna dynamika wzrostu cen konsumpcyjnych wynios a 0,5% w porównaniu z 2,1% przed rokiem. Wykres Wskaêniki cen produkcji sprzedanej przemys u (analogiczny okres poprzedniego roku = 100) % I I I I I I Produkcja sprzedana przemys u ogó em Przetwórstwo przemys owe Górnictwo i kopalnictwo Wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektrycznà, gaz i wod BIULETYN INFORMACYJNY /2003 5

6 Sytuacja spo eczno-gospodarcza kraju 1 Wykres Wskaêniki cen wybranych grup towarów i us ug konsumpcyjnych (analogiczny okres poprzedniego roku = 100) % I I I I I I Towary i us ugi konsumpcyjne ogó em Odzie i obuwie Transport ywnoêç i napoje bezalkoholowe U ytkowanie mieszkania i noêniki energii àcznoêç Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe Opieka zdrowotna Wykres Wskaêniki cen towarów i us ug konsumpcyjnych ( poprzedniego roku = 100) 110 % I I I I I I W czerwcu 2003 r. ceny towarów i us ug konsumpcyjnych by y o 0,8% wy sze od cen w grudniu 2002 r. (wobec 1,1% przed rokiem). Niskie tempo wzrostu tych cen w omawianym okresie kszta towane by o przede wszystkim przez ni szà ni przed rokiem dynamik cen towarów i us ug w zakresie u ytkowania mieszkania (1,1% wobec 2,5%), ochrony zdrowia (0,9% wobec 3,0%) oraz transportu (2,3% wobec 1,0%). Wy sza ni w I pó roczu 2002 r. by a dynamika cen ywnoêci i napojów bezalkoholowych (1,5% wobec -0,2%). W wi kszym stopniu ni przed rokiem spad y ceny odzie y i obuwia (-2,3% wobec -1,3%). Wzrost cen towarów i us ug konsumpcyjnych w skali roku by w czerwcu br. wy szy ni w maju i w kwietniu (0,8% wobec odpowiednio 0,4% i 0,3%). W okresie dwunastu miesi cy wzros y m.in. ceny w zakresie transportu (3,7%), u ytkowania mieszkania (3,3%), edukacji (2,4%), ochrony zdrowia (1,%) i rekreacji i kultury (1,7%). Obni y y si natomiast ceny ywnoêci i napojów bezalkoholowych (-0,%), napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych (-3,7%) oraz odzie y i obuwia (-2,2%). W kwartale 2003 r. miesi czne tempo wzrostu cen towarów i us ug konsumpcyjnych (miesiàc do miesiàca) wynosi o: w kwietniu 0,2%, w maju 0,0%, a w czerwcu wystàpi spadek o -0,1% Rynek pracy Obserwowany od marca 2001 r. systematyczny spadek liczby pracujàcych i przeci tnego zatrudnienia w sektorze przedsi biorstw 2, uleg lekkiemu zahamowaniu w kwartale br. Liczba pra- 2 Patrz: przypis 1. N a r o d o w y B a n k P o l s k i

7 Sytuacja spo eczno-gospodarcza kraju Wykres Liczba bezrobotnych i stopa bezrobocia tys. osób I I I I I I 2001 Bezrobotni ogó em I I I I I I I I I I % Stopa bezrobocia cujàcych w sektorze przedsi biorstw waha a si w przedziale tys. osób, ale na koniec czerwca by a o 3,2% mniejsza ni przed rokiem oraz o 1,7% ni sza ni w grudniu ub. roku. Przeci tne zatrudnienie w sektorze przedsi biorstw w I pó roczu 2003 r. wynios o 4.72 tys. osób i by o o 4,1% ni sze ni przed rokiem. Najwi kszy spadek zatrudnienia, w porównaniu z tym samym okresem poprzedniego roku, odnotowano w budownictwie (1,7%). Na koniec czerwca br. przeci tne zatrudnienie w sektorze przedsi biorstw obni y o si do poziomu tys. osób i by- o o 3,% ni sze ni przed rokiem. Od marca br. obserwuje si systematyczny spadek liczby bezrobotnych zarejestrowanych w urz dach pracy, w czerwcu wynios a ona 3.134, tys. osób i by a o 0,8% ni sza ni przed miesiàcem, ale o 1,4% wy sza ni w tym samym okresie 2002 r. W stosunku do grudnia ub. roku liczba bezrobotnych zmniejszy a si o 2,%, podczas gdy odpowiednio przed rokiem spad a o 0,8%. W czerwcu odnotowano najwi kszy spadek (o charakterze sezonowym) liczby bezrobotnych w odniesieniu do absolwentów. Zmniejszy a si równie liczba bezrobotnych zwolnionych z przyczyn dotyczàcych zak adów pracy, by a o 10,1% ni sza ni w czerwcu 2002 r. Od marca br. obserwuje si systematyczny spadek stopy bezrobocia, na koniec kwarta u wynios a 17,8% w porównaniu z 18,7% w marcu br. W kwartale 2003 r. urz dy pracy wykaza y 552,4 tys. bezrobotnych nowo zarejestrowanych. W tym samym okresie z ewidencji urz dów pracy wyrejestrowano 738,9 tys. osób, w tym 387,8 tys. w zwiàzku z podj ciem pracy. Na koniec czerwca br. liczba ofert pracy pozostajàcych w dyspozycji urz dów pracy wynosi a 20,2 tys. i by a o 42,% wy sza ni przed rokiem Wynagrodzenia i Êwiadczenia spo eczne W kwartale br. tempo wzrostu przeci tnych miesi cznych wynagrodzeƒ realnych brutto w sektorze przedsi biorstw w skali roku by o wy sze zarówno w porównaniu z analogicznym okresem 2002 r., jak i z I kwarta em 2003 br. Wolniejsza ni przed rokiem by a dynamika si y nabywczej zarówno przeci tnych emerytur i rent z pozarolniczego systemu ubezpieczeƒ spo ecznych, jak i przeci tnych realnych emerytur i rent rolników indywidualnych. Przeci tne miesi czne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsi biorstw w I pó roczu 2003 r. ukszta towa o si na poziomie 2.271,30 z, o 2,1% wy szym ni przed rokiem i o 2,5% ni szym ni w pó roczu 2002 r. W czerwcu przeci tna miesi czna p aca brutto w sektorze przedsi biorstw wynios a 2.301,00 z i by a o 2,1% wy sza ni w maju i o 3,1% wy sza ni w tym samym miesiàcu 2002 r. Przeci tne BIULETYN INFORMACYJNY /2003 7

8 Sytuacja spo eczno-gospodarcza kraju 1 miesi czne wynagrodzenie brutto bez wyp at z zysku w sektorze przedsi biorstw waha o si w omawianym okresie od 2.317,21 z w kwietniu do 2.292,05 z w czerwcu. Poziom osiàgni ty w czerwcu by o 1,9% wy szy ni w maju i o 3,2% wy szy ni w tym samym miesiàcu 2002 r. Si a nabywcza przeci tnego miesi cznego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsi biorstw w kwartale 2003 r. by a o 1,7% wy sza ni przed rokiem (wobec 1,4% przed rokiem) i o 1,3% wy sza ni w I kwartale br. W czerwcu przeci tne miesi czne wynagrodzenie realne brutto by o o 2,4% wy sze ni przed rokiem i o 2,2% wy sze ni w maju. W omawianym okresie przeci tna liczba emerytów i rencistów nieznacznie spad a i w czerwcu wynios a tys. osób, o 0,4% mniej ni przed rokiem. Na koniec kwarta u br. liczba osób pobierajàcych emerytury i renty z pozarolniczego systemu ubezpieczeƒ spo ecznych nieznacznie wzros a (0,1%) w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku, z systemu rolniczego zaê zmniejszy a si o 2,4%. Przeci tna miesi czna emerytura i renta z pozarolniczego systemu ubezpieczeƒ spo ecznych brutto ukszta towa a si w I pó roczu br. na poziomie 1.080,03 z i by a o 4,% wy sza ni w analogicznym okresie 2002 r. W czerwcu 2003 r. Êwiadczenia te wynios y 1.09,84 z i by y o 5,% wy sze ni przed rokiem i o 0,2% wy sze ni w maju. Przeci tna miesi czna emerytura i renta rolników indywidualnych wynios a w I pó roczu 2003 r. 720,8 z i by a o 3,3% wy sza ni przed rokiem. W czerwcu Êwiadczenia te wynios y 725,41 z, by y o 4,2% wy sze ni w analogicznym miesiàcu 2002 r. i o 0,1% wy sze ni w maju Bud et paƒstwa W okresie styczeƒ-czerwiec 2003 r. dochody bud etu paƒstwa by y o,8 mld z wy sze ni w analogicznym okresie ubieg ego roku. Wy sze ni w tym samym okresie 2002 r. by o równie wykonanie postanowieƒ ustawy w zakresie dochodów: 4,2% w 2003 r., w porównaniu z 44,9% przed rokiem. W porównaniu z analogicznym okresem ub.r. wy sze wp ywy odnotowano po stronie podatków poêrednich, podatku dochodowego od osób fizycznych, dochodów paƒstwowych jednostek bud etowych oraz pozosta ych dochodów. W omawianym okresie wy sze ni przed rokiem by y równie wydatki bud etu paƒstwa i wynios y 95,7 mld z w porównaniu z 90,0 mld z przed rokiem. Wydatkowano 49,2% zaplanowanej na ten rok kwoty, podczas gdy w tym samym okresie 2002 r. realizacja ustawy bud etowej by a o 0, pkt. proc. ni sza. Na koniec kwarta u br. deficyt bud etu paƒstwa wyniós 23,8 mld z, co stanowi o 1,5% kwoty za o onej w ustawie bud etowej na 2003 r. Zaplanowane w ustawie bud etowej na 2003 r. przychody z prywatyzacji w wysokoêci 7,4 mld z zosta y zrealizowane jedynie w 15,8%. W tej sytuacji bud et paƒstwa finansowa swoje potrzeby g ównie przez zwi kszenie emisji papierów wartoêciowych. Poda bonów skarbowych na koniec czerwca br. blisko dwukrotnie przekroczy a zaplanowanà w ustawie bud etowej na 2003 r. wartoêç, natomiast wartoêç emisji obligacji stanowi a 84,5% zapisów ustawowych. 8 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

9 Sytuacja spo eczno-gospodarcza kraju Tabela Wykonanie bud etu paƒstwa za okres styczeƒ czerwiec 2003 r. (w mln z ) Wyszczególnienie Plan po zmianach na 2003 r. Wykonanie % realizacji ustawy bud etowej 1 Dochody , ,7 4,2 z tego: podatki poêrednie 9.81, ,7 4,3 podatek dochodowy od osób prawnych , ,8 1 3,4 podatek dochodowy od osób fizycznych , ,2 1 37,8 dochody paƒstwowych jednostek bud etowych ,4.171,9 58,7 w tym: wp ywy z c a 3.850, ,7 44,5 pozosta e dochody.577, 5.285,1 80,3 w tym: wp aty z zysku NBP 4.85, 4.80,9 99,9 Wydatki , , 49,2 w tym: obs uga d ugu krajowego , ,9 47,7 obs uga zad u enia zagranicznego 5.379,5 1.91,9 35, dotacja dla Funduszu Pracy 3.944, ,0 7,8 dotacja dla Funduszu Emerytalno-Rentowego , ,0 48,1 dotacja dla Funduszu Ubezpieczeƒ Spo ecznych 27.97, ,8 52,8 subwencje ogólne dla jednostek samorzàdów terytorialnych , ,7 2 58,1 Deficyt bud etowy , ,9 1,5 1 Dochody pomniejszone sà o udzia y za czerwiec i przekazane w lipcu br. zgodnie z ustawà o dochodach jednostek samorzàdu terytorialnego w latach ; udzia y wynoszà: w podatku dochodowym od osób fizycznych: 49,7 mln z, w podatku dochodowym od osób prawnych: 11 mln z. 2 Subwencja na zadania oêwiatowe za lipiec 1.852,2 mln z. èród o: dane MF. BIULETYN INFORMACYJNY /2003 9

10 Poda pieniàdza i czynniki jego kreacji 2 2 Poda pieniàdza i czynniki jego kreacji 2.1. Struktura poda y pieniàdza Poda pieniàdza M3 wynios a na koniec czerwca 2003 r. 32, mld z i zwi kszy a si w kwartale 2003 r. o 5,7 mld z, tj. o 1,8% nominalnie i o 1,4% realnie. Dwunastomiesi czna dynamika wzrostu szerokiego agregatu M3 od marca br. charakteryzowa a si dodatnim, choç niskim wskaênikiem, który w czerwcu br. wyniós 1,3%. Na wzrost zasobów pieniàdza M3 z o y si w omawianym okresie wzrost poziomu wszystkich jego sk adników, tj.: pieniàdza gotówkowego w obiegu (poza kasami banków), depozytów i innych zobowiàzaƒ, a tak e pozosta ych sk adników zaliczanych do agregatu M3. Na zmian poziomu depozytów i innych zobowiàzaƒ zaliczanych do M3 z o y si z jednej strony wzrost poziomu zobowiàzaƒ z otowych o 2,8 mld z (1,2%), z drugiej zaê spadek zobowiàzaƒ walutowych o 1,0% (2,2%). Obni enie stanu depozytów walutowych prawie w ca oêci nastàpi o w wyniku ró nic kursowych. W przekroju sektorowym przyrost poda y pieniàdza M3 wynika g ównie ze wzrostu zobowiàzaƒ systemu bankowego 3 wobec przedsi biorstw. Zwi kszy y si przede wszystkim zobowiàzana z otowe (o 5,0 mld z, tj. 12,0%) wobec tego sektora. Przyrost zobowiàzaƒ wobec przedsi biorstw w omawianym okresie by znacznie wi kszy ni w analogicznym okresie poprzednich lat. Wzros y równie zobowiàzania systemu bankowego wobec niemonetarnych instytucji finansowych oraz instytucji niekomercyjnych dzia ajàcych na rzecz gospodarstw domowych. Dalszemu obni eniu uleg natomiast poziom depozytów i innych zobowiàzaƒ gospodarstw domowych. Zmniejszy y si zarówno depozyty z otowe (o 2,7 mld z, tj. 1,7%), jak i walutowe Tabela Zmiany poda y pieniàdza w uk adzie sektorowym w kwartale 2003 r. Wyszczególnienie Stan na 30 I 2003 mln z Zmiana w miesiàcu Zmiana w kwartale I I mln z mln z % Poda pieniàdza M ,0-381, , , ,5 1,8 1. Pieniàdz gotówkowy w obiegu (poza kasami banków) ,4 1.78,5 109, , ,7 7,3 2 Depozyty i inne zobowiàzania , , , , 1.775,0 0, 2.1. Gospodarstwa domowe , , , 9, ,8-2, Niemonetarne instytucje finansowe 7.172,9 258,1 50,1-394, 513, 7, Przedsi biorstwa 5.708,0 517,1 2.78, ,5 5.23,0 10, Instytucje niekomercyjne dzia ajàce na rzecz gospodarstw domowych 8.349,2-79,5 -,1 294,7 209,0 2, 2.5. Instytucje samorzàdowe 9.987,4-329,1 887,3-743,8-185,7-1,8 2.. Fundusze ubezpieczeƒ spo ecznych 1.20,4-290,1 80,7 188,2-21,2-1,3 3. Pozosta e sk adniki M3 3.74,5 29,2 83,1 372,4 724,7 23,8 3 Zgodnie z metodykà obowiàzujàcà od marca 2002 r. poj cie system bankowy zosta o zastàpione szerszym poj ciem monetarne instytucje finansowe, obejmujàcym bank centralny oraz pozosta e monetarne instytucje finansowe (dawniej: banki komercyjne). Dla wi kszej jasnoêci i przejrzystoêci w materiale pos u ono si poprzednio obowiàzujàcà terminologià. 10 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

11 Poda pieniàdza i czynniki jego kreacji Tabela Zmiany poda y pieniàdza oraz jego komponentów w kwartale 2003 r. Stan Zmiana w miesiàcu Zmiana w kwartale na 30 I 2003 Wyszczególnienie I I mln z mln z mln z % 1. Pieniàdz gotówkowy w obiegu (poza kasami banków) ,5 109, , ,7 7,3 2. Depozyty i inne zobowiàzania bie àce , , ,5 7.02,1.932,1 7,5 w tym: gospodarstw domowych , -538,7 09, 1.449, ,2 3,0 przedsi biorstw , -4.54, , , ,2 1, 3. Pieniàdz M1 (1+2) 14.30, , , , ,8 7,5 4. Depozyty i inne zobowiàzania z terminem pierwotnym do 2 lat (w àcznie) i zablokowane 17.45, , , , ,9-2,8 w tym: gospodarstw domowych , ,7-2.10, , ,9-3,8 przedsi biorstw , ,8-998, ,4 784,9 3,2 5. Operacje z przyrzeczeniem odkupu 0,0-7,1-4, -0,1-11,8-100,0. D u ne papiery wartoêciowe z terminem pierwotnym do 2 lat (w àcznie) 3.74,5 27,3 87,7 372, 73, 24,3 7. Pieniàdz M3 (4+5+) 32.31,0-381, , , ,5 1,8 2 (o 1,3 mld z, tj. 3,8%). Spadek depozytów walutowych wynikajàcy z obrotów na rachunkach bankowych tego sektora (0,5 mld z ) zosta pog biony przez ró nice kursowe (0,8 mld z ). Odp yw Êrodków z rachunków bankowych gospodarstw domowych cz Êciowo zwiàzany by z utrzymujàcym si nadal zainteresowaniem alternatywnymi metodami oszcz dzania, w tym m.in. lokowaniem Êrodków w funduszach inwestycyjnych. Aktywa tych funduszy wzros y w kwartale br. o 4,8 mld z. Systematyczne zmniejszanie poziomu depozytów i innych zobowiàzaƒ terminowych z terminem pierwotnym do 2 lat obserwuje si od koƒca 2001 r. Tendencja ta utrzyma a si równie w kwartale 2003 r. Od koƒca 2000 r. dwunastomiesi czna dynamika tej kategorii wykazuje wyraênà tendencj malejàcà, a od marca 2002 r. wskaêniki przyj y wartoêci ujemne (w czerwcu -9,9%). Zaobserwowano systematyczny spadek poziomu depozytów z otowych, których udzia w depozytach terminowych ogó em waha si w przedziale 82% 83%. W omawianym okresie stan depozytów terminowych z otowych obni y si o 3,2 mld z (2,1%) i na koniec czerwca wyniós 14,4 mld z. Depozyty walutowe zmniejszy y si o 1,9 mld z (,1%), a w przeliczeniu na dolary amerykaƒskie spad y o 0,2 mld USD (2,3%). Spadek poziomu tej kategorii zosta pog biony przez ró nice kursowe (0, mld z ). Poziom zobowiàzaƒ terminowych do 2 lat kszta towany by przede wszystkim przez zmiany stanu tej kategorii w sektorze gospodarstw domowych. Podobnie jak w poprzednich okresach, udzia zobowiàzaƒ terminowych wobec tego sektora w zobowiàzaniach ogó em by dominujàcy i w I pó roczu br. oscylowa w przedziale 78% 80%. Znacznie mniejszy udzia mia y przedsi biorstwa (oko o 14%), a zmiany w poziomie depozytów pozosta ych podsektorów nie wp ywajà istotnie na poziom tej kategorii. W podsektorze gospodarstw domowych widoczny by utrzymujàcy si od listopada 2001 r. systematyczny spadek stanu tych depozytów, b dàcy efektem utrzymujàcej si niskiej dynamiki dochodów ludnoêci oraz rosnàcej atrakcyjnoêci alternatywnych metod oszcz dzania. S abnàce zainteresowanie lokowaniem Êrodków na rachunkach bankowych wiàza o si z relatywnie niskim oprocentowaniem depozytów oraz z wprowadzonym w 2001 r. podatkiem od przychodów odsetkowych, dodatkowo zmniejszajàcym dochodowoêç lokat bankowych. Od kwietnia 2002 r. wskaênik rocznej dynamiki tej kategorii przyjmowa wartoêci ujemne, w czerwcu wyniós -11,8%. W omawianym okresie wystàpi spadek poziomu zarówno po stronie depozytów z otowych, jak i walutowych. Depozyty z otowe obni y y si o 4,2 mld z, tj. o 3,%, natomiast depozyty walutowe o 1,3 mld z (4,9%). Rzeczywisty spadek poziomu tej kategorii zosta pog biony przez wp yw ró nic kursowych o ok. 0, mld z. BIULETYN INFORMACYJNY /

12 Poda pieniàdza i czynniki jego kreacji 2 Na wzrost zobowiàzaƒ z terminem pierwotnym do 2 lat przedsi biorstw w kwartale br. z o y o si przede wszystkim zwi kszenie poziomu depozytów z otowych. W stosunku do marca br. przyros y one o 1,3 mld z, tj.,3%. Depozyty walutowe zmniejszy y si natomiast o 0,5 mld z (11,%), przy czym wp yw ró nic kursowych w tym okresie by znikomy. Wzrost depozytów terminowych odnotowa y zarówno przedsi biorstwa i spó ki paƒstwowe (o 0,3 mld z, tj. 5,1%), jak i przedsi biorstwa i spó ki prywatne oraz spó dzielnie (o 0,5 mld z, tj. 2,%). W kolejnych miesiàcach omawianego okresu poziom depozytów i innych zobowiàzaƒ terminowych z terminem pierwotnym do 2 lat w àcznie i zablokowanych charakteryzowa si znacznymi wahaniami. Istotny wzrost poziomu tej kategorii, który wystàpi na koniec kwietnia, a nast pnie spadek w maju spowodowany by m. in. przesuni ciem w strukturze terminowej mi dzy depozytami bie àcymi i terminowymi w zwiàzku z tzw. d ugim weekendem na poczàtku maja. Zmniejszenie poziomu depozytów terminowych obserwowane w czerwcu by o efektem przeklasyfikowania, poczàwszy od danych za czerwiec, depozytów typu tomnext 4 i spotnext do depozytów bie àcych. Dotychczas by y one zaliczane do depozytów terminowych. Wprowadzona zmiana mia a na celu ujednolicenie klasyfikacji depozytów bie àcych z zasadami obowiàzujàcymi w ESBC. Szacunkowa wysokoêç przekwalifikowanych Êrodków wynios a ok. 2,5 mld z. Wzrost wàskiego pieniàdza M1, w sk ad którego wchodzi pieniàdz gotówkowy w obiegu oraz bie àce depozyty w systemie bankowym, w kwartale br. wynika z proporcjonalnego przyrostu obu tych kategorii. Depozyty bie àce zwi kszy y si w omawianym okresie o,9 mld z (7,5%), g ównie wskutek wzrostu stanu depozytów z otowych o,0 mld z (7,8%). Natomiast bie àce depozyty walutowe zwi kszy y si o 0,9 mld z (,3%), przy czym wzrost ten zosta ograniczony przez ujemny wp yw ró nic kursowych (-0,3 mld z ). Najsilniej wzros y w analizowanym okresie depozyty bie àce przedsi biorstw o 4,5 mld z (1,%). W kierunku wzrostu poda y pieniàdza M3 w kwartale br. silnie oddzia ywa o zwi kszenie poziomu pieniàdza gotówkowego w obiegu (poza kasami banków). Wzrost ten mia charakter sezonowy, ale jego skala by a wi ksza ni w analogicznym okresie poprzednich lat (7,3% wobec,3% przed rokiem i 4,2% w 2001 r.). Roczna dynamika wzrostu tej kategorii zwi kszy a si w porównaniu z poprzednim kwarta em i w poszczególnych miesiàcach waha a si od 14,9% do 15,7% Czynniki kreacji pieniàdza Zmiany w strukturze czynników kreacji pieniàdza w kwartale 2003 r. obrazuje poni sza tabela. W omawianym okresie g ównym êród em kreacji pieniàdza by o zad u enie netto instytucji rzàdowych szczebla centralnego oraz nale noêci. Absorpcj pieniàdza powodowa y natomiast zmiany w poziomie aktywów zagranicznych netto. Tabela Czynniki kreacji pieniàdza Zmiana w miesiàcu Zmiana Udzia w zmianie w miesiàcu Udzia w w zmianie Wyszczególnienie kwartale w I I I I kwartale mln z % PODA PIENIÑDZA M3 ( ) -381, , , ,5 100,0 100,0 100,0 100,0 1. Aktywa zagraniczne netto , ,0-1.74,9-5.90, ,7 1,8-58,7-99,5 2. Nale noêci , , , ,3 2,7 41,8 73,4 43,4 3. Zad u enie netto instytucji rzàdowych szczebla centralnego 592, , , ,8-155,3-39,3 11,3 74,0 4. D ugoterminowe zobowiàzania finansowe 114,7 75, , ,0-30,0 24,8 34,0 33,3 5. Aktywa trwa e (bez aktywów finansowych) 100,2 84,3 52,7 237,2-2,3 2,7 1,8 4,1. Saldo pozosta ych pozycji netto 5.893, ,2-1.31,1.34, ,9 57,8-43,7 111,3 12 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

13 Poda pieniàdza i czynniki jego kreacji Tabela Struktura nale noêci w kwartale 2003 r. Wyszczególnienie Stan na Zmiana w stosunku do r. mld z % Nale noêci ogó em 20,3 2,5 1, Gospodarstwa domowe 94,2 2,1 2, Niemonetarne instytucje finansowe 14,8 0,1 0, Przedsi biorstwa 13,0-0, -0, Instytucje niekomercyjne dzia ajàce na rzecz gospodarstw domowych 1,0 0,0-0, 5 5. Instytucje samorzàdowe 11,3 0,3 2,4. Fundusze ubezpieczeƒ spo ecznych 3,0 0,7 27, Nale noêci Nale noêci systemu bankowego ogó em wzros y w kwartale br. o 2,5 mld z (1,0% nominalnie, 0,% realnie) i by y, choç w mniejszej skali ni w poprzednim kwartale, jednym z g ównych czynników kreujàcych pieniàdz. Przyrost nale noêci ogó em kszta towany by w g ównej mierze przez zmiany tej kategorii w sektorze gospodarstw domowych, funduszy ubezpieczeƒ spo ecznych oraz przedsi biorstw. Na koniec czerwca udzia przyrostu nale noêci w przyroêcie szerokiego pieniàdza M3 wyniós 73,4%. Obserwowana od listopada ub.r. rosnàca dwunastomiesi czna dynamika nale noêci, poczàwszy od kwietnia br. wykazuje tendencj malejàcà. Ujednolicenie metodyki klasyfikacji kredytów i po yczek indeksowanych do walut obcych wprowadzone w czerwcu br. spowodowa o przesuni cie kredytów indeksowanych, które dotychczas wykazywane by y w z otych, do kredytów walutowych. W rezultacie w czerwcu br. wystàpi znaczàcy wzrost nale noêci walutowych przy jednoczesnym spadku nale noêci z otowych. Udzia kredytów walutowych (nieoczyszczonych z wp ywu ró nic kursowych) w kredytach ogó em, który w 2003 r. oscylowa w przedziale 2,2% 28,0%, w czerwcu wzrós do 30,5%. W czerwcu nale noêci z otowe zmniejszy y si o 7,1 mld z, natomiast nale noêci walutowe w przeliczeniu na z ote przyros y o 9,1 mld z. Wg szacunków sporzàdzonych na podstawie informacji uzyskanych z najwi kszych banków komercyjnych w poszczególnych miesiàcach 2003 r. wartoêç kredytów indeksowanych, przesuni tych z nale noêci z otowych do nale noêci walutowych, oscylowa a w przedziale 7,2 7,8 mld z. Najwi ksze ró nice z tytu u przesuni cia tej kategorii wystàpi y w sektorze gospodarstw domowych (5,0 5,3 mld z miesi cznie w 2003 r.), w sektorze przedsi biorstw kwota ta kszta towa a si w przedziale 2,1 2,5 mld z. Udzia nale noêci od gospodarstw domowych w nale noêciach ogó em od poczàtku br. systematycznie wzrasta i w czerwcu wyniós 3,2%. Podobnie jak w poprzednich okresach kredyty zaciàgane przez gospodarstwa domowe przeznaczane by y g ównie na cele mieszkaniowe (2,1% ogó u kredytów dla tego sektora w czerwcu). Kredyty na zakup mieszkaƒ stanowi y równie najwi kszà pozycj w strukturze przedmiotowej ogó u kredytów dla osób prywatnych (3,2%). Natomiast przedsi biorcy indywidualni zaliczani do gospodarstw domowych zaciàgali g ównie kredyty inwestycyjne (35,4%), operacyjne (25,7%) oraz kredyty w rachunku bie àcym (21,5%). Udzia nale noêci od przedsi biorstw w nale noêciach ogó em od marca br. powoli spada i na koniec czerwca wyniós 52,2%. Zad u enie tego sektora w systemie bankowym z tytu u kredytów, po yczek i innych nale noêci obni y o si w omawianym okresie o 0,8 mld z (0,%). Wzrost zainteresowania pozyskaniem nowych kredytów, choç znacznie mniejszy ni w poprzednim kwartale, wykazywa y przedsi biorstwa i spó ki prywatne oraz spó dzielnie. W stosunku do marca br. ich zad u enie w systemie bankowym wzros o o 0,4 mld z (0,4%). Natomiast przedsi biorstwa i spó ki paƒstwowe zmniejszy y w kwartale br. swoje zapotrzebowanie na kredyty o 1,3 mld z (5,2%) w stosunku do poprzedniego kwarta u. Przedsi biorstwa przeznacza y kredyty w podobnym stopniu na finansowanie dzia alnoêci operacyjnej (33,9%) i inwestycyjnej (32,7%). BIULETYN INFORMACYJNY /

14 Poda pieniàdza i czynniki jego kreacji Nale noêci od pozosta ych sektorów zwi kszy y si w kwartale br. o 1,0 mld z, w czym najwi kszy udzia mia wzrost nale noêci od funduszy ubezpieczeƒ spo ecznych, wynoszàcy 0,7 mld z (27,7%) Zad u enie netto instytucji rzàdowych szczebla centralnego O ile w I kwartale br. zad u enie netto instytucji rzàdowych szczebla centralnego (IRSC) wystàpi o po stronie czynników absorbujàcych pieniàdz, to w kwartale br. kategoria ta stanowi a g ówny czynnik kreacji pieniàdza. Na koniec czerwca br. poziom zad u enia netto IRSC wyniós 4,8 mld z, tj. zwi kszy si w ciàgu omawianego okresu o 4,2 mld z (nominalnie o 7,0%, realnie o,%). Na wzrost ten z o y o si : zwi kszenie nale noêci sektora bankowego od IRSC z tytu u papierów d u nych o 7,0 mld z (8,7%) i ich spadek o 0,3 mld z (13,4%) z tytu u kredytów, wzrost zobowiàzaƒ sektora bankowego wobec IRSC o 2,5 mld z (11,0%). Decydujàce znaczenie w kszta towaniu si tempa i kierunku zmian zad u enia netto IRSC mia y, podobnie jak w poprzednich okresach, wp ywy i wydatki bud etu paƒstwa, b dàcego najwi kszym podmiotem sektora. Wobec znacznie mniejszych, ni za o ono w ustawie bud etowej na 2003 r., wp ywów z prywatyzacji (do koƒca czerwca br. 15,8% wielkoêci planowanej), istotnym êród em finansowania potrzeb po yczkowych IRSC by y Êrodki pozyskiwane ze sprzeda y skarbowych papierów wartoêciowych. Dodatkowym êród em Êrodków finansujàcych zobowiàzania bud etu w omawianym okresie by a majowa emisja obligacji na rynkach zagranicznych w kwocie nominalnej 800 mln euro. W czerwcu natomiast do bud etu paƒstwa wp yn a kwota 4,7 mld z tytu em wp aty z zysku NBP Aktywa zagraniczne netto Aktywa zagraniczne netto systemu bankowego osiàgn y na koniec czerwca 2003 r. poziom 138,2 mld z i zmniejszy y si w stosunku do marca br. o 5,7 mld z, tj. o 4,0%. Na spadek ten z o- y o si zmniejszenie aktywów zagranicznych o,0 mld z (3,2%) oraz obni enie poziomu pasywów zagranicznych o 0,3 mld z (0,7%). Spadki te generowane by y przede wszystkim przez zmiany ró nic kursowych. W uj ciu dolarowym aktywa zagraniczne netto wynios y na koniec kwarta u br. 35,5 mld USD i praktycznie nie uleg y zmianie w stosunku do koƒca marca br. Kszta towanie si poziomu aktywów zagranicznych by o wypadkowà wzrostu tej kategorii w NBP o 3,0% przy jednoczesnym jej spadku w bankach komercyjnych o,2%. Na przyrost poziomu aktywów zagranicznych NBP z o y y si m.in. Êrodki w kwocie 800 mln euro pozyskane przez bud et paƒstwa z emisji rzàdowych obligacji na rynkach zagranicznych i zdeponowane na rachunku walutowym w NBP. Natomiast pasywa zagraniczne systemu bankowego zwi kszy y si w kwartale br. wskutek wzrostu o,1% zobowiàzaƒ zagranicznych NBP oraz o 4,2% zobowiàzaƒ zagranicznych banków komercyjnych Saldo pozosta ych pozycji (netto) W kwartale 2003 r. ujemne saldo pozosta ych pozycji netto (SPPN) zmniejszy o si o,4 mld z, tj. o 9,4% i na koniec czerwca wynios o -1,4 mld z. O skali i kierunku zmiany tej kategorii w analizowanym okresie zadecydowa y pozosta e aktywa netto w NBP. W ciàgu kwarta u br. pasywne saldo pozosta ych aktywów netto NBP zmniejszy o si o mld z, tj. o 14,8% i wynios o na koniec czerwca -33,5 mld z. By o to spowodowane g ównie zmniejszeniem si stanu rezerwy na pokrycie ryzyka zmian kursu z otego do walut obcych w zwiàzku z wycenà aktywów i pasywów walutowych przeliczonych na z ote. Zmiany stanu rezerwy wynika- y z ksi gowych zapisów technicznych i nie mia y bezpoêredniego wp ywu na poda pieniàdza M3. 14 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

15 Poda pieniàdza i czynniki jego kreacji Do zmniejszenia ujemnego salda pozosta ych pozycji netto w kwartale 2003 r. przyczyni y si te wyniki finansowe monetarnych instytucji finansowych, które zmniejszy y si o 1,4 mld z, tj. o 40,%, a ich stan na koniec czerwca wyniós -2,0 mld z (jako sk adnika SPPN). Zmiana ta by a spowodowana zmniejszeniem si stanu wyników finansowych w trakcie zatwierdzania. Kwoty te m.in. zasili y konta (np. w postaci dywidendy) gospodarstw domowych, przedsi biorstw, niemonetarnych instytucji finansowych, pozosta ych instytucji rzàdowych i samorzàdowych, zwi kszajàc poda pieniàdza M Aktywa trwa e banków WartoÊç aktywów trwa ych banków (bez aktywów finansowych) na koniec kwarta u br. wynios a 29,3 mld z i zwi kszy a si o 0,2 mld z (o 0,8%) w porównaniu z koƒcem I kwarta u br D ugoterminowe zobowiàzania finansowe D ugoterminowe zobowiàzania finansowe systemu bankowego zwi kszy y si w kwartale br. o 1,9 mld z, tj. o 1,9% i osiàgn y na koniec czerwca br. poziom 104,7 mld z. Przyrost tej kategorii wynika ze zwi kszenia kapita ów i rezerw o 1,9 mld z (2,4%). Poziom depozytów z terminem pierwotnym powy ej 2 lat nie zmieni si w stosunku do poprzedniego kwarta u. BIULETYN INFORMACYJNY /

16 Polityka monetarna banku centralnego 3 Polityka monetarna banku centralnego Stopy procentowe W kwartale 2003 r. Rada Polityki Pieni nej trzykrotnie podejmowa a decyzje o zmianie wysokoêci podstawowych stóp procentowych, ustalanych przez Narodowy Bank Polski. Poni ej przedstawiono najwa niejsze uchwa y RPP powzi te w kwartale br. w zakresie zmian podstawowych stóp procentowych: 24 kwietnia 2003 r. obni enie minimalnej stopy rentownoêci 14-dniowych operacji otwartego rynku z,0% do 5,75%, obni enie stopy redyskonta weksli z,5% do,25%, obni enie stopy oprocentowania kredytu lombardowego z 7,75% do 7,25%, pozostawienie stopy depozytowej na niezmienionym poziomie 4,25%. 28 maja 2003 r. obni enie minimalnej stopy rentownoêci 14-dniowych operacji otwartego rynku z 5,75% do 5,5%, obni enie stopy redyskonta weksli z,25% do,0%, obni enie stopy oprocentowania kredytu lombardowego z 7,25% do 7,0%, obni enie stopy depozytowej z 4,25% do 4,0%. 25 czerwca 2003 r. obni enie minimalnej stopy rentownoêci 14-dniowych operacji otwartego rynku z 5,5% do 5,25%, obni enie stopy redyskonta weksli z,0% do 5,75%, obni enie stopy oprocentowania kredytu lombardowego z 7,0% do,75%, obni enie stopy depozytowej z 4,0% do 3,75%. Na decyzje Rady Polityki Pieni nej o obni eniu wysokoêci stóp procentowych wp yw mia y dane wskazujàce na utrwalanie si niskiego poziomu inflacji oraz utrzymywanie si czynników ograniczajàcych wzrost inflacji w przysz oêci. Do czynników tych zaliczyç mo na m.in. spadek dynamiki wzrostu cen produkcji przemys owej, umiarkowanà dynamik p ac, niskie oczekiwania inflacyjne gospodarstw domowych, niskie wskaêniki inflacji bazowej. Istotne znaczenie mia y równie symptomy o ywienia gospodarczego w kraju, w tym wzrost produkcji sprzedanej przemys u, wysoka roczna dynamika sprzeda y detalicznej, wzrost eksportu, przy jednoczeênie utrzymujàcej si recesji w gospodarce niemieckiej i s abych perspektywach wzrostu gospodarczego w strefie euro. Przy podejmowaniu decyzji o obni kach stóp procentowych Rada Polityki Pieni nej bra a tak e pod uwag czynniki, które stanowià potencjalne êród o presji inflacyjnej, jak: utrzymujàca si du a niepewnoêç co do polityki fiskalnej w 2004 r., utrzymujàca si wysoka dynamika pieniàdza gotówkowego w obiegu, mo liwoêç wzrostu Êwiatowych cen ropy naftowej. Wprowadzone w kwartale br. obni ki centralnych stóp procentowych pociàgn y za sobà zmniejszenie oprocentowania depozytów i kredytów oferowanego na rynku bankowym. Depozyty z otowe terminowe gospodarstw domowych i przedsi biorstw by y oprocentowane Êrednio na poziomie 3,2% w porównaniu do 3,8% w kwartale poprzednim. Niewielki ruch wystàpi w przypad- 1 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

17 Polityka monetarna banku centralnego Wykres Zmiany wysokoêci stóp procentowych oraz inflacji* 14 % I I I I I I I I I I Stopa redyskonta weksli Minimalna stopa rentownoêci 14-dniowych operacji otwartego rynku Stopa kredytu lombardowego Wskaêniki cen towarów i us ug konsumpcyjnych (CPI) 3 * Od stycznia 2003 r. podstawowe operacje otwartego rynku z 14-dniowym terminem zapadalnoêci. ku rachunków bie àcych gospodarstw domowych i rachunków oszcz dnoêciowo-rozliczeniowych osób prywatnych, ze wzgl du na i tak niski poziom ich oprocentowania (Êredni poziom to 0,1% w przypadku pierwszej kategorii oraz 0,4% w przypadku drugiej). Oprocentowanie kredytów z otowych dla przedsi biorstw spad o ogó em do poziomu 9,1%, czyli o 0,8 pkt. proc. kwartalnie. Najwi ksze zmiany zasz y dla kredytów w rachunku bie- àcym oraz dla kredytów udzielanych na okres 2 i 3 lat, których to oprocentowanie zmniejszy o si o 1 pkt. proc. W przypadku kredytów z otowych dla gospodarstw domowych, znacznie si obni y o oprocentowanie kredytów dla przedsi biorców indywidualnych o 1,1 pkt. proc. kwartalnie do poziomu 10,5%. Najmniejszy ruch w dó wystàpi natomiast w przypadku kredytów konsumenckich, których oprocentowanie zmala o zaledwie o 0, pkt. proc. osiàgajàc poziom 15,9%. W przypadku walutowych produktów bankowych pewien ruch w dó mo na by o zaobserwowaç w przypadku depozytów i kredytów w EUR. Oprocentowanie depozytów w EUR spad o w drugim kwartale br. o 0,3 pkt. proc. do poziomu 1,3%, a kredytów w EUR osiàgn o Êredni poziom 4,7% (spadek o 0,4 pkt. proc.). Natomiast nie wystàpi y istotne ruchy w oprocentowaniu produktów w USD Rezerwy obowiàzkowe W kwartale 2003 r. stopy rezerw obowiàzkowych od wszystkich rodzajów wk adów pieni nych pozostawa y na niezmienionym poziomie i wynosi y 4,5% Kursy walutowe W kwartale 2003 r. Êredni miesi czny kurs z otego do dolara amerykaƒskiego w Narodowym Banku Polskim waha si od 3,910 PLN/1 USD w kwietniu do 3,7482 PLN/1 USD w maju. Kurs Êredni oscylowa w przedziale od 3,709 PLN/1 USD w dniu 27 maja br. do 4,0910 PLN/1 USD w dniu 7 kwietnia br. W omawianym okresie istotny wp yw na kszta towanie si kursu z otego w relacji do dolara mia y wydarzenia na mi dzynarodowym rynku walutowym, w tym przede wszystkim na rynku eurodolarowym. BIULETYN INFORMACYJNY /

18 Polityka monetarna banku centralnego Wykres Kurs Êredni PLN do USD i EUR oraz relacje USD/EUR w kwartale 2003 r. 3 PLN 4,55 4,50 4,45 4,40 4,35 4,30 4,25 4,20 4,15 4,10 4,05 4,00 3,95 3,90 3,85 3,80 3,75 3,70 3,5 3, USD/EUR ,22 1,20 1,18 1,1 1,14 1,12 1,10 1,08 1,0 1,04 1,02 1,00 0,98 0,9 0,94 Kurs Êredni NBP PLN/1 USD Kurs Êredni NBP PLN/1 EUR Relacja USD/EUR Kwiecieƒ i pierwsza po owa maja charakteryzowa a si doêç znacznà deprecjacjà dolara do z otego. Na znaczàce os abienie waluty amerykaƒskiej w tym okresie wp yn a przede wszystkim sytuacja w gospodarce amerykaƒskiej, w tym m.in. wy szy ni przewidywano spadek w marcu produkcji przemys owej oraz ni szy ni oczekiwano wskaênik aktywnoêci w amerykaƒskim przemyêle oraz w sektorach poza przemys em. Istotne znaczenie dla kszta towania si kursu dolara mia o utrzymywanie si wysokiego deficytu bud etowego oraz deficytu na rachunku obrotów bie àcych amerykaƒskiego bilansu p atniczego. W maju dodatkowo na kurs z otego oddzia ywa y czynniki krajowe, w tym obawy dot. referendum w sprawie wejêcia Polski do Unii Europejskiej oraz konflikt pomi dzy ministrami rzàdu w sprawie reformy finansów publicznych. Kolejne cztery tygodnie charakteryzowa y si wzgl dnà stabilnoêcià kursu dolara do z otego, natomiast w drugiej po owie czerwca z oty wyraênie os abi si. W czerwcu kurs z otego kszta towa si pod wp ywem m.in. sytuacji politycznej w kraju, zwiàzanej z kolejnymi zmianami w rzàdzie, a w szczególnoêci przekazaniem koordynowania politykà gospodarczà Ministerstwu Gospodarki, Pracy i Polityki Spo ecznej. Istotne znaczenie mia o równie obni enie przez Standard&Poor s oceny wiarygodnoêci kredytowej Polski ze stabilnej na negatywnà. PoÊredni wp yw na kurs z otego mia- a równie podj ta w czerwcu decyzja Banku Centralnego W gier o dewaluacji forinta. W kwartale 2003 r. Êredni miesi czny kurs z otego do euro waha si od 4,2985 PLN/1 EUR w kwietniu do 4,431 PLN/1 EUR w czerwcu. W ciàgu analizowanego okresu kurs euro waha si od 4,2398 PLN/1 EUR w dniu 14 kwietnia 2003 r. do 4,489 PLN/1 EUR w dniach czerwca 2003 r. Relacja Êredniego kursu dolara do Êredniego kursu euro waha a si od 1,057 USD/EUR w dniu 7 kwietnia 2003 r. do 1,189 USD/EUR w dniu 27 maja 2003 r. W omawianym okresie kilkakrotnie relacja dolara do euro przekroczy a poziom 1,100. Na kszta towanie si kursu USD/EUR oddzia ywa y m.in.: wspomniana wy ej sytuacja gospodarcza w Stanach Zjednoczonych oraz utrzymujàcy si wysoki dysparytet stóp procentowych pomi dzy USA i strefà euro Rynek pierwotny bonów skarbowych W kwartale 2003 r. odby o si 12 aukcji bonów skarbowych, w tym 3 w kwietniu, 4 w maju i 5 w czerwcu. Do sprzeda y zaoferowano bony o àcznej wartoêci nominalnej ,0 mln z. W ciàg ej sprzeda y by y bony o 52-tygodniowym terminie wykupu, a bony 13-tygodniowe sprzedawano w kwietniu i w czerwcu. W omawianym okresie w ofercie sprzeda y nie znalaz y si bony o 2-, 3-, -, 8-, 2- i 39-tygodniowym terminie wykupu. Najwi kszy udzia w ofercie sprzeda y, wahajàcy si od 7,9% w kwietniu do 100,0% w maju, mia y bony o 52-tygodniowym terminie wykupu. 18 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

19 Polityka monetarna banku centralnego Wykres Oferta sprzeda y, popyt zg oszony przez oferentów i sprzeda bonów skarbowych na przetargach w 2003 r. mln z I I I 2003 I 3 WartoÊç bonów zaoferowanych do sprzeda y Popyt zg oszony przez oferentów Sprzeda bonów Wykres Sprzeda bonów skarbowych na przetargach w 2003 r. w podziale na instrumenty mln z I I I I tygodniowe 2-tygodniowe 52-tygodniowe W analizowanym okresie popyt zg oszony przez inwestorów wyniós ogó em 28.1,4 mln z i w ka dym miesiàcu ponad dwukrotnie przewy sza wartoêç bonów oferowanych do sprzeda y. Najwy szy popyt, wynoszàcy ,2 mln z, odnotowano w kwietniu, najni szy zaê, 8.274,4 mln z, w czerwcu. Popyt na bony o 52-tygodniowym terminie wykupu waha si od 80,0% ogó u popytu zg aszanego na przetargach w kwietniu do 100,0% w maju. W sumie w kwartale 2003 r. sprzeda bonów w cenach nominalnych wynios a ,5 mln z, co stanowi o 98,1% wartoêci bonów zaoferowanych do sprzeda y. Nominalna wartoêç sprzeda y poszczególnych rodzajów bonów przedstawia a si nast pujàco: bony 13-tygodniowe 1.000,0 mln z, bony 52-tygodniowe 9.795,5 mln z. WartoÊç sprzeda y bonów skarbowych w cenach nominalnych w omawianym okresie by a o 27,0% wy sza ni w analogicznym okresie poprzedniego roku. W kwartale 2003 r. Êredni wa ony zysk wszystkich bonów oferowanych do sprzeda y waha si od 5,54% w kwietniu do 4,7% w czerwcu, a na koniec czerwca by o 1,0 pkt. proc. ni szy ni na koniec I kwarta u 2003 r. Najwy szy zysk 5,70% przynios y kupujàcemu nabyte w kwietniu bony o 13-tygodniowym terminie wykupu. W kwartale stan bonów skarbowych pochodzàcych z przetargów i b dàcych w posiadaniu inwestorów systematycznie wzrasta : od 41.29,8 mln z w kwietniu do ,5 mln z w czerwcu. Poziom osiàgni ty na koniec czerwca by o 2.15,9 mln z wy szy w porównaniu z koƒcem marca br. BIULETYN INFORMACYJNY /

20 Polityka monetarna banku centralnego Wykres Oferta sprzeda y, popyt zg oszony przez oferentów i sprzeda oraz rentownoêç 14-dniowych bonów pieni nych w 2003 r. (w cenach nominalnych) mln z % I I I I WartoÊç bonów zaoferowanych do sprzeda y Popyt zg oszony przez oferentów Sprzeda bonów RentownoÊç bonów 3.5. Operacje otwartego rynku W kwartale 2003 r. odby o si 13 przetargów na bony pieni ne, w tym 4 w kwietniu, 5 w maju i 4 w czerwcu. Do sprzeda y zaoferowano bony o 14-dniowym terminie wykupu, o àcznej wartoêci nominalnej ,0 mln z. W omawianym okresie popyt zg oszony przez inwestorów wyniós ogó em ,1 mln z. W ka dym miesiàcu przekracza on ofert sprzeda y, a w maju i czerwcu blisko 4-krotnie. W sumie w kwartale 2003 r. sprzeda bonów w cenach nominalnych wynios a ,9 mln z, co stanowi o 95,9% wartoêci bonów oferowanych do sprzeda y. W analizowanym okresie Êredni miesi czny wa ony zysk z kupionych bonów systematycznie spada : z 5,95% w kwietniu do 5,45% w czerwcu, a na koniec czerwca by o 0,7 pkt. proc. ni szy ni na koniec I kwarta u br. Na koniec kwarta u 2003 r. stan bonów pieni nych pochodzàcych z przetargów i b dàcych w posiadaniu inwestorów wyniós 4.490, mln z i by o 1.99,5 mln z wy szy od notowanego na koniec I kwarta u br. W omawianym okresie Narodowy Bank Polski jedynie w kwietniu prowadzi operacje bezwarunkowej sprzeda y obligacji Skarbu Paƒstwa outright sale. W miesiàcu tym odby y si 3 przetargi. àczna wartoêç nominalna papierów wartoêciowych przeznaczonych przez NBP do sprzeda y wynios a 13,8 mln z, a ofert zg oszonych przez banki 85,0 mln z. W sumie przyj to oferty o wartoêci nominalnej 241,3 mln z. Maksymalnà rentownoêcià 5,348% cechowa y si obligacje -procentowe o terminie wykupu r., sprzedawane na aukcji 3 kwietnia 2003 r. Aukcjà nr 128 w dniu 17 kwietnia 2003 r. zakoƒczono operacje outright sale rozpocz te w dniu 19 wrzeênia 2000 r. 20 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

21 Bilans p atniczy na bazie p atnoêci w kwartale 2003 roku 4 Bilans p atniczy na bazie p atnoêci w kwartale 2003 roku Rachunek bie àcy Deficyt rachunku bie àcego za kwarta 2003 roku wyniós mln USD. W porównaniu z analogicznym okresem 2002 roku zmniejszy si o 550 mln USD. Relacja deficytu rachunku bie- àcego do PKB poprawi a si z 3,5% w kwartale 2002 roku do 2,1%2 w kwartale 2003 roku. Poprawa salda rachunku bie àcego wynika a ze wzrostu, w porównaniu z kwarta em 2002 roku, dodatniego salda transferów bie àcych i niesklasyfikowanych obrotów bie àcych. Salda poszczególnych pozycji rachunku bie àcego przedstawia tabela Tabela Salda rachunku bie àcego (w mln USD) Wyszczególnienie I I kwarta kwarta Zmiana Saldo p atnoêci towarowych Saldo p atnoêci us ugowych Saldo p atnoêci dochodowych Saldo transferów bie àcych Saldo niesklasyfikowanych obrotów bie àcych Saldo rachunku bie àcego P atnoêci towarowe Wp ywy z eksportu towarów w kwartale 2003 roku wynios y mln USD i by y wy sze o mln USD, tj. o 28,9% ni w tym samym okresie 2002 roku. Wyp aty za import towarów wynios y mln USD i zwi kszy y si o mln USD, tj. o 23,0% w stosunku do analogicznego okresu 2002 roku. Deficyt p atnoêci towarowych w kwartale 2003 roku by o 51 mln USD wy szy ni w kwartale 2002 roku. P atnoêci towarowe w kwartale 2003 roku przedstawia tabela Tabela P atnoêci towarowe (w mln USD) Wyszczególnienie I I kwarta kwarta Dynamika / * 100 Wp ywy z eksportu towarów ,9 Wyp aty za import towarów ,0 5 Opracowano na podstawie danych wst pnych z dnia r. BIULETYN INFORMACYJNY /