Predykcyjny algorytm sterowania przekształtnikiem zasilającym silnik synchroniczny z magnesami trwałymi
|
|
- Danuta Dobrowolska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Rafał GRODZKI Politechnika Białotocka, Katedra Energoelektroniki i Napędów Elektrycznych Predykcyjny algorytm terowania przekztałtnikiem zailającym ilnik ynchroniczny z magneami trwałymi Strezczenie. W artykule przedtawiono terowanie ilnikiem ynchronicznym z magneami trwałymi typu FOC z predykcyjnym regulatorem prądu. Regulator bazuje na kryterium minimalizacji uchybu regulacji kładowych prądu ilnika, zapewnia wyoką dokładność w tanach tatycznych, małe tętnienia momentu, tałą czętotliwość przełączeń, przy dynamice kztałtowania momentu porównywalne z najzybzymi metodami nieliniowymi. Zaprezentowano założenia nowej metody oraz wyniki badań laboratoryjnych, potwierdzające poprawność przeprowadzonej analizy. Abtract. In thi article a new Field Oriented Control method of PMSM with predictive current controller i preented. The method i baed on current error vector minimization criteria. The propoed method (called FOC-P) enure the high performance in tatic tate, reduction of the torque ripple, and contant witching frequency without deterioration of the dynamic propertie of non linear method. The correctne of the analyi and main aumption a well a the expected final reult have been verified in laboratory invetigation. (A new predictive control for a DC/AC converter-fed Permanent Magnet Synchronou Machine). Słowa kluczowe: terowanie predykcyjne, predykcyjny regulator prądu, ilnik typu PMSM. Keyword: predictive control, predictive current controller, PMSM. doi: /pe Wtęp Silniki ynchroniczne z magneami trwałymi znajdują w otatnich latach coraz więkze zatoowanie w środowiku przemyłowym. Opracowanie nowych technologii produkcji magneów trwałych prawiło, że ilniki typu PMSM (Permanent Magnet Synchronou Motor) przewyżzają pod względem woich właściwości mazyny prądu tałego czy ilniki indukcyjne. Aby jednak w pełni wykorzytać możliwości ilników PMSM niezbędne jet odpowiednie terowanie zapewniające wyoką dynamikę kztałtowania momentu oraz tounkowo nikie tętnienia momentu w utalonym tanie pracy. Pierwzy warunek pełnia terowanie z bezpośrednią regulacją momentu i trumienia DTC [1], drugi klayczne terowanie polowo zorientowane FOC z liniowymi regulatorami prądu [2]. Otatnimi laty powtało bardzo wiele prac, w których autorzy podejmowali mniej lub bardziej udane próby tworzenia metod terowania łączących w obie zalety metod nieliniowych (wyokiej dynamiki kztałtowania momentu) oraz liniowych (niewielkie tętnienia momentu w tanie utalonym). Algorytm DTC tanowi, z uwagi na świetne właściwości dynamiczne, dobrą bazę wyjściową do dalzych badań. Od czau jego opracowania powtało wiele modyfikacji klaycznej metody zaproponowanej przez Takahahi i Noguchi [16]-[17]. Część z nich koncentrowało ię na modyfikacjach tablicy przełączeń [3]-[4]. Zaadniczym problemem wzytkich klaycznych metod nieliniowych jet niewielka liczba dotępnych wektorów napięcia. Tradycyjny 2-poziomowy przekztałtnik zapewnia jedynie 6 wektorów aktywnych i dwe kombinacje wektora zerowego. Rozwiązaniem problemu może być zatoowanie dykretnej modulacji wektorowej, jak zaproponowano w pracach [5]-[7] i [14]. Użycie w czaie próbkowania kombinacji ąiednich wektorów aktywnych i zerowego pozwala zwiękzyć liczbę zwiękzyć liczbę dotępnych wektorów i opracować nowe bardziej efektyczne tablice przełączeń. Innym wyjściem może być zatoowanie przekztałtnika 3-poziomowowego [8]-[9]. Pozukując poobu redukcji tętnien momentu elektromagnetycznego opracowano metody, w których, w miejce komparatorów i tablicy przełączeń, zatoowano liniowe regulatory momentu i trumienia oraz modulator SVM (grupa metod DTC-SVM) [10]. Metody liniowe, jakkolwiek polepzają jakoć kztałtowania momentu w tanie utalonym, nie mogą konkurować z klaycznym DTC w tanach przejściowych [11]. Bardzo ważną grupę metod terowania, zczególnie otatnimi laty rozwijaną, tanowią algorytmy predykcyjne. Z reguły metody te oparte ą na modelu obiektu (tzw. Model Predictive Control) [18]-[20]. Na bazie modelu obliczane ą przewidywane wartości terowanych wielkości (momentu, trumienia, prądu) w kolejnych krokach próbkowania i natępuje wybór terowania zapewniającego minimalizację określonego wcześniej wpółczynnika jakości. W pracach [12]-[13] i [15] zaproponowano metodę DTC, w której, w pojedyńczym czaie próbkowania, zatoowano modulację pomiędzy wektorem aktywnym wybranym z tablicy a wektorem zerowym. Bazując na równaniach predykcyjnych momentu autorzy pokazują poób wyliczenia czaów załączenia obu wektorów. Oprócz rozmaitych wariantów algorytmów bezpośredniego terowania momentem i trumieniem rozwijane ą też metody FOC bazujące na predykcji prądu [21]-[22],[26]. Choć obie trategie terowania nieco ię od iebie różnią, mają ten am cel zapewnienie efektywnego terowania momentem i trumieniem ilnika z możliwie najlepzą dokładnością i dynamiką. W niniejzej pracy przedtawiono nieliniowy algorytm FOC-P z predykcyjnym regulatorem prądu. Bazując na równaniach określających pochodne wektora prądu tojana [23] oraz, analogicznie jak w DTC, informacji o ektorze, w którym aktualnie znajduje ię wektor trumienia algorytm dokonuje wyboru wektorów napięć oraz oblicza ich czay załączeń tak, aby zapewnić minimalizację wektora uchybu prądu ilnika. Ponieważ zawze wybierane ą (w zależności od ektora) dwa ąiednie wektory aktywne i zerowy FOC- P w tanie utalonym zachowuje ię jak metody bazujące na modulatorze PWM/SVM, pracując ze tałą czętotliwością przełączeń. W przypadku wytąpienia tanu dynamicznego wybierana jet konfiguracja łączników przekztałtnika zapewniająca najzybzą kompenację uchybu prądu. Jeśli zachodzi potrzeba najkorzytniejzy wektor napięcia załączany jet przez cały okre próbkowania, a więc jak w klaycznym terowaniu nieliniowym. Aby zobrazować właściwości proponowanego terowania przeprowadzono laboratoryjne badania porównawcze ze terowaniem DTC oraz FOC z regulatorami nieliniowymi typu Δ (Δ-modulacją). PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY, ISSN , R. 90 NR 6/
2 Model ilnika ynchronicznego z magneami trwałymi Silnik PMSM można opiać równaniami w wirującym układzie odnieienia dq zorientowanym na trumień od magneów trwałych [24]: dψ (1) U RI jpb0ψ dt (2) Ψ L I Ψ PM 3 (3) M p b Im( Ψ I ) 2 Podtawiając (2) do (1) otrzymuje ię równanie określające wektor pochodnej wektora prądu tojana ilnika: di (4) L ( R I jpb 0Ψ ) U dt di (5) Duxxx L Dixxx L U U dt gdzie: R, L rezytancja i indukcyjność tojana, p b liczba par biegunów, ω 0 prędkośc ynchroniczna. Wektor U określa wektor napięcia zadanego. Wektor U reprezentuje wektory napięć przekztałtnika 2-poziomowego i dany jet jako: (6) U j U de 3 "0" 2 (( n1) ot) 3 gdzie: n numer wektora, U d napięcie w obwodzie DC. Opierając ię na równanniu (5) można wyznaczyć przewidywaną wartość prądu w natępnym kroku próbkowania oraz określić w jaki poób wybór danego wektora napięcia przekztałtnika (danej konfiguracji łączników) wpływa na uchyb regulacji prądu. Na ryunku 1 przedtawiono zależność 5 w potaci graficznej. nie ulega zmianie, wektor uchybu po czaie T p dany jet poniżzą zależnością: (8) ε i ( n 1) I I( n1) gdzie: I - zadany wektor prądu tojana, I (n+1) przewidywany wektor prądu tojana określony przy pomocy (5) jako [21],[25]: I I T D (9) ( n 1) ( p ixxx Podtawiając (9) do (8) przewidywane położenie wektora uchybu momentu i trumienia w kolejnym kroku próbkowania można zapiać jako: (10) ε i ( n 1) I ( I( TpDixxx ) εi( TpDixxx Na bazie (10) można powiedzieć, że wektor uchybu prądu przemiezcza ię w kierunku przeciwnym do wektora pochodnej prądu tojana. Dla wygody dalzej analizy wprowadzono wektor zmian wektora uchybu D εxxx : (11) D xxx Dixxx Otatecznie, po uwzględnieniu (11), przewidywany wektor uchybu można opiać: (12) εi( n 1) εi( TpDxxx Wektor D εxxx jet funkcją zależną od konfiguracji łączników falownika. Najprotzą formą predykcyjnej regulacji prądu byłoby obliczenie (12) dla wzytkich 7 dotępnych wektorów i wybór konfiguracji łączników dającej najmniejzą wartość wpółczynnika jakości (koztu), którym może być np. moduł wektora uchybu. Taki algorytm poprawia nieco ytuację w tounku do metod DTC czy regulacji typu Δ. Nadal pozotaje jednak ograniczenie w potaci tylko 7 dotępnych wektorów napięcia. Błąd! Ry.2. Możliwości minimalizacji wektora uchybu prądu tojana w ektorze N=1. Ry.1. Ilutracja wpływu położenia wektorów napięcia przekztałtnika na kierunek i zwrot odpowiednich wektorów pochodnych prądu tojana w ektorze N=1 Predykcja wektora uchybu prądu tojana Zepolony wektor uchybu prądu tojana dany jet wzorem: (7) ε i ( n ) I I( εid jεiq Przyjmując założenie, że w krótkim czaie T p (w pojedynczym kroku próbkowania) wektor prądu zadanego Na ryunku 2a graficznie przedtawiono predykcję wektora uchybu w oparciu o równanie (12). W przypadku klaycznego terowania wektor uchybu kierować można do punktów oznaczonych czarnymi kropkami. Analizując przedtawioną ytuację, najkorzytniejze byłoby wybranie wektora zerowego. Gdyby jednak rozważyć użycie więcej niż jednego wektora napięcia w czaie T p możliwości minimalizacji wektora uchybu prądu znacznie ię zwiękzają. Przyjęto założenie, że w tanie utalonym wyboru dokonuje ię pośród wektorów generujących najkrótze pochodne prądu, dwóch aktywnych leżących w ąiedztwie wektora napięcia zadanego U oraz zerowego, analogicznie jak w klaycznym terowaniu opartym na SVM. Możliwości minimalizacji wektora uchybu przy zatoowaniu modulacji 46 PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY, ISSN , R. 90 NR 6/2014
3 wektorowej przedtawia ryunek 2b. Zatoowanie pary wektorów napięcia o odpowiednio obliczonych czaach załączenia pozwoli prowadzić wektor uchybu już nie tylko do punktów będących wierzchołkami trójkąta równobocznego, ale również do dowolnego punktu leżącego na boku trójkąta. Zatoowanie wzytkich trzech wektorów napięcia rozzerza ten zakre do wnętrza trójkąta. W punkcie natępnym rozważono tą otatnią ytuację. Predykcyjne terowanie FOC-P Niech dana będzie ytuacja z ryunku 2b. Ponieważ początek układu wpółrzędnych leży wewnątrz trójkąta możliwe jet całkowite kompenowanie uchybu regulacji prądu. Można zatem zapiać: (13) ε ε t D t D t D 0 i ( n1) i( "0" "0" (17) h 3U 3L Czay t 110, t 010, t 0 można wyznaczyć na podtawie (15). Obliczone wartości podaje ię na modulator SVM, który odtwarza zadany wektor napięcia. Sterowanie przekztałtnikiem DC/AC według zaproponowanego algorytmu zapewnia minimalizację wektora uchybu, co jet tożame ze zmniejzeniem tętnień momentu elektromagnetycznego ilnika PMSM. Schemat funkcjonalny terowania FOC-P przedtawia ryunek 4. d gdzie: t 110, t 010, t 0 czay załączeń pozczególnych wektorów napięcia. Ich uma daje cza T p Równanie 13 zobrazowano graficznie na ryunku 3. Ry.4. Schemat funkcjonalny układu napędowego z ilnikiem typu PMSM o FOC-P z predykcyjnym regulatorem prądu. Ry.3. Idea działania predykcyjnego regulatora prądu Wektory oznaczone kolorem białym pokazują wpływ pozczególnych wektorów napięcia na wektor uchybu prądu. Jak pokazano na ryunku, itnieją takie wartości czaów t 110, t 010 i t 0, które pełniają równanie (13) zapewniając kompenację uchybu prądu. Pozukiwane wartości czaów załączenia pozczególnych konfiguracji łączników falownika zdefiniowano natępująco: (15) t 110 a 110 Tp, t 010 a 010 Tp, t" 0" a"0" Tp gdzie a xxx względne czay załączeń wektorów napięć przekztałtnika. Analizując ryunek 3 można teoretycznie dowieść, że czay załączeń pozczególnych wektorów napięć przekztałtnika ą proporcjonalne do odpowiednich odcinków d xxx. Odcinki te tanowią odległości początku układu wpółrzędnych od boków trójkąta równobocznego. Mogą zotać w proty poób wyznaczone przy wykorzytaniu równania (12), które określa wierzchołki trójkąta równobocznego rozpiętego na wektorach zmian wektora uchybu D εxxx. Znajomość koordynatów wierzchołków umożliwia wyznaczenie równań protych zawierających boki trójkąta, a na ich podtawie długości d xxx. Znając te otatnie pozukiwane wpółczynniki a xxx można wyznaczyć z poniżzych zależności: d110 d010 d"0" (16) a110, a010, a"0" h h h gdzie h jet wyokością trójkąta równobocznego i jej wartość zdefiniowana jet jako: Przyjęto najpozechniejzą werję terowania ilnikiem ynchronicznym z zerowym prądem zadanym w oi d. Regulator przedykcyjny wykorzytuje informację o kładowych uchybu, numerze ektora, w którym znajduje ię trumień magneów trwałych (analogicznie jak w DTC). Wpółrzędne wektora zadanego U można obliczyć z (4) na bazie parametrów mazyny bądź wykorzytując zadane ygnały modulatora SVM. Algorytm oblicza wpółrzędne przewidywanego wektora uchybu ε i(n+1) dla trzech wektorów napięcia (12). Natępnie weryfikuje czy początek układu wpółrzednych z ryunku 3 znajduje ię wewnątrz trójkąta równobocznego rozpiętego na wektorach D εxxx. Jeśli warunek nie jet pełniony należy wykorzytać trategię terowania dla tanu dynamicznego. Algorytm wybiera wtedy parę wektorów (a krajnych przypadkach jeden wektor użyty przez cały okre T p ) zapewniającą minimalizację uchybu prądu. Szczegóły zotały opiane zerzej w pracy autora [27], z uwagi na ograniczenie objętościowe artykułu, nie zotały przytoczone w niniejzym tekście. W natępnym punkcie przedtawiono wyniki badań obrazujące właściwości opianej metody. Badania laboratoryjne Proponowany algorytm terowania z predykcyjnym regulatorem prądu zotał przebadany na drodze ekperymentalnej. Badania przeprowadzono na tanowiku laboratoryjnym z przekztałtnikiem DC/AC zailającym ilniki ynchroniczny z magneami trwałymi (PMSM) o natępujących parametrach: M n =36 Nm, n n =750 obr/min, U DC =350V, R S =1,35, L =0,01327H, Ψ PM =0,56 Wb. Proponowane terowanie zotało porównane z dwiema innymi, dobrze znanymi metodami klaycznym DTC oraz terowaniem FOC z nieliniowymi regulatorami Δ - czyli tzw. Δ-modulacją. Metody te wybrano jako punkt odnieienia, z uwagi na najzybzą dynamikę kztałtowania prądu (momentu) w tanach przejściowych PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY, ISSN , R. 90 NR 6/
4 Ry.5. Przebiegi czaowe prądu tojana i U (Ch4 2A/dz.), Δ- mod (ω=50rad/). Ry.8. Przebiegi czaowe prądu tojana i U (Ch4 2A/dz.), Δ- mod (ω=15 rad/). Ry.6. Przebiegi czaowe prądu tojana i U (Ch4 2A/dz.), DTC (ω=50rad/). Ry.9. Przebiegi czaowe prądu tojana i U (Ch4 2A/dz.), DTC (ω=15 rad/). Ry.7. Przebiegi czaowe prądu tojana i U (Ch4 2A/dz.), predykcyjnym FOC-P (ω=50rad/). Ry.10. Przebiegi czaowe prądu tojana i U (Ch4 2A/dz.), predykcyjnym FOC-P (ω=15 rad/). 48 PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY, ISSN , R. 90 NR 6/2014
5 Ry.11. Przebiegi czaowe zadanej i rzeczywitej kładowej i q prądu tojana (2A/dz.) oraz momentu M (Ch1 6,67 Nm/dz.) w tanie dynamicznym (nawrót) przy terowaniu Δ-mod. ygnałowy z rodziny SHARC - ADSP Do pomiarów prądów i napięć wykorzytano przetworniki LEM, odpowiednio LA-55P i LV-25P. Przebiegi prądu fazowego ilnika przedtawione na ocylogramach przedtawiają prąd rzeczywity, zmierzony za pomocą ondy prądowej podłączonej do ocylokopu. W celu zapewnienia zbliżonych warunków porównania cza próbkowania T p dla terowania DTC i Δ-mod utalono na 50μ, dla terowania FOC-P 200μ. Badania przeprowadzono dla utalonego tanu pracy mazyny przy różnych prędkościach kątowych (50 i 15 rad/), jak również wykonano próby dynamiczne, rejetrując przebiegi prądu i momentu w czaie nawrotu ilnika z prędkości 50 rad/ na -50 rad/. Ocylogramy 5-10 pokazują, że najlepzą jakość regulacji prądu (momentu) zapewnia proponowane terowanie predykcyjne FOC-P. Tętnienia prądu (a zatem i momentu) ą dla tej metody zdecydowanie najmniejze. W poniżzej tabeli pokazano wartość wpółczynnika THD oraz THD 40 dla prądu fazowego ilnika. Tabela 1. Wartości wpółczynnika THD oraz THD 40 dla prądu ilnika. ω [rad/] THD [%] THD 40 [%] FOC-P Δ-mod DTC 50 rad/ 2,4 0,9 15 rad/ 1,3 0,9 50 rad/ 8,1 3,0 15 rad/ 10,3 2,1 50 rad/ 8,1 5,5 15 rad/ 7,9 4,2 Ry.12. Przebiegi czaowe kładowej i q prądu tojana (2A/dz.) oraz momentu zadanego M i rzeczywitego M (6,67 Nm/dz.) w tanie dynamicznym (nawrót) przy terowaniu DTC. Ry.13. Przebiegi czaowe zadanej i rzeczywitej kładowej i q prądu tojana (2A/dz.) oraz momentu M (6,67 Nm/dz.) w tanie dynamicznym (nawrót) przy terowaniu predykcyjnym FOC-P. Wzytkie algorytmy zotały zaimplementowane w mikroproceorowym ytemie terowania, którego erce tanowi 32-bitowy zmiennoprzecinkowy proceor Sterowanie FOC-P, choć z zaady nieliniowe, zapewnia jakość regulacji porównywalną do metod bazujących na klaycznych regulatorach prądu (FOC) czy momentu (DTC- SVM) typu PI oraz modulacji PWM/SVM. Podobnie jak one, zapewnia tałą średnią czętotliwość przełączeń tranzytorów przekztałtnika. Pozbawione jet natomiat ograniczeń w tanach dynamicznych, wynikających z zatoowania regulatorów liniowych i zaady działania modulatora PWM/SVM, który nawet w tanach przejściowych wykorzytuje wektor zerowy odgraniczając tym amym zybkość reakcji układu terowania. Ocylogramy pokazują, że odpowiedź układu na kok wartości zadanej prądu jet dla metody FOC-P porównywalna z tą otrzymaną przy terowaniu Δ-mod i DTC. Ponieważ ą to jedne z najzybzych metod regulacji prądu/momentu ilnika, pozwala to wynuć wnioek, że zaproponowana metoda pełnia założenia potawione na początku artykułu, łącząc w obie zalety metod liniowych (niewielkie tętnienia prądu, momentu, tałą czętotliwość przełączeń) oraz nieliniowych (możliwie najzybza dynamika kztałtowania prądu w tanach przejściowych). Podumowanie W artykule zaprezentowano nową metodę terowania ilnikiem ynchronicznym z magneami trwałymi z predykcyjnym regulatorem prądu. Bazując na kryterium minimalizacji wektora uchybu prądu tojana algorytm dokonuje wyboru optymalnych wektorów napięcia, a natępnie oblicza czay załączeń tych wektorów, tak aby kompenować uchyb regulacji prądu. Zatoowanie opianego regulatora predykcyjnego z modulacją wektorową zapewnia minimalizację tętnień prądu (momentu) ilnika, możliwie niewielki wpółczynnik PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY, ISSN , R. 90 NR 6/
6 zawartości wyżzych harmonicznych (THD) oraz tałą czętotliwość przełączeń tranzytorów. Wpomniane wyżej zalety łączą ię z bardzo dobrą dynamiką kztałtowania prądu w tanach przejściowych. Poprawność działania metody FOC-P zotała zweryfikowana na drodze tetów laboratoryjnych. Porównanie FOC-P do znanych metod DTC oraz Δ-mod jednoznacznie wypada na korzyść terowania predykcyjnego. Metody predykcyjne ciezą ię bardzo dużym zaintereowaniem w środowiku naukowym i ą nieutannie rozwijane i udokonalane, o czym świadczy duża ilość dotępnych publikacji. Niniejzy artykuł tanowi drobny wkład do tej tounkowo młodej, prężnie rozwijającej ię dziedziny wiedzy. Praca naukowa finanowana ze środków na badania naukowe Wydziału Elektrycznego Politechniki Białotockiej w ramach pracy S/WE/3/2013. LITERATURA [1] Takahahi, I., Noguchi, T., A New quick repone and high efficiency control trategy of an induction motor, IEEE Tran. Ind. Appl, IA-22 (1986), [2]. Blachke F.: Da Verfahren der Feldorientirung zur Regleung der Aynchronmachine. Siemen Forchung und Entwicklungberichte, (1972) [3] Sikorki, A., Bezpośrednia regulacja momentu i trumienia mazyn indukcyjnych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białotockiej, Białytok, [4] Sikorki, A., Korzeniewki, M.: Improvement of torque and flux control in DTC method, 11th International Conference EPE- PEMC 2004, Riga, Latvia, 2004, CD. [5] Caadei, D., Serra, G., Tani, A.: Improvement of Direct Torque Control Performance by Uing a Dicrete SVM Technique, 29 th Annual IEEE Power Electronic Specialit Conference PESC 98, pp , [6] Caadei, D., Serra, G., Tani, A., Implementation of a direct torque control algorithm baed on dicrete pace vector modulation, IEEE Tranaction on Power Electronic, 15 (2000), n.4, [7] Romero, M.,E., Seron, M.,M., Goodwin, G.,C., A combined model predictive control/pace vector modulation (MPC-SVM) trategy for direct torque and flux control of induction motor, 37 th Annual Conference on IEEE Indutrial Electronic Society IECON 2011, (2011) [8] Kulikowki K., Sikorki, A., Efficiency improvement due to direct torque and flux three level three area control method applied to mall hydroelectric power plant, Bulletin of Polih Academy of Science Technical Science, 59 (2011), n.4, [9] Sikorki, A., Korzeniewki, M.: AC/DC/AC converter in a mall hydroelectric power plant, Bulletin of Polih Academy of Science Technical Science, 59 (2011), n.4, [10] Świerczyńki, D., Direct Torque Control with Space Vector Modulation (DTC-SVM) of Inverter-Fed Permanent Magnet Synchronou Motor Drive, Waraw, Poland, [11] Sikorki, A.: Bezpośrednia regulacja momentu i trumienia mazyn indukcyjnych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białotockiej, Białytok, [12] Romeral, L., Fabrega, A., Cuido, J., Garcia, A., Ortega, J.A.: Torque Ripple Reduction in a PMSM driven by Direct Torque Control, Power Electronic Specialit Conference 2008, PESC 2008, [13] Jun-Koo Kang, Seung-Ki Sul, D., New Direct Torque Control of Induction Motor for Minimum Torque Ripple and Contant Switching Frequency, IEEE Tranaction on Indutry Application, 35 (1999), n.5, [14] Caadei, D., Serra, G., Tani, A., Profumo, F.: FOC and DTC: Two Viable Scheme for Induction Motor Torque Control, IEEE Tranaction on Power Electronic, 17 (2002), n.5, [15] Hu Hu, Yongdong Li, Predictive Direct Torque Control Strategie of Induction Motor Baed on Area Voltage Vector Table, 39 th Annual Conference on IEEE Indutrial Electronic Society IECON 2003, (2003), ,. [16] Caadei, D., Serra, G., Tani, A.: Steady-tate and tranient performance evaluation of a DTC cheme in the low peed range, IEEE Tranaction on Power Electronic, 16 (2001), n.6, [17] Kazmierkowki, M.,P., Kaprowicz, A.,B.: Improved direct torque control land flux Victor control of PWM inverter-fed induction motor drive, IEEE Tranaction on Indutrial Electronic, 42 (1995), [18] Hao Zhu, Xi Xiao, Yongdong Li: Torque Ripple Reduction of the Torque Predictive Control Scheme for Permanent-Magnet Synchronou Motor, IEEE Tranaction on Indutrial Electronic, 59 (2011), n.2, [19] Yongchang Zhang, Jianguo Zhu, Wei Xu: Predictive Torque Control of Permanent Magnet Synchronou Motor Drive with Reduced Switching Frequency, 2010 International Conference on Electrical Machine and Sytem ICEMS, (2010), [20] Falkowki P., Sikorki, A.: Wpływ parametrów mazyny indukcyjnej na predykcyjną regulację momentu i trumienia, Przegląd Elektrotechniczny (2013), nr 9, [21] Sharifian, M.,B.,B., Herizchi, T., Firouzjah, K., G.: Field Oriented Control of Permanent Magnet Synchronou Motor Uing Predictive Space Vector Modulation, IEEE Sympoium on Indutrial Electronic and Application, ISIEA 2009, vol. 2, n.5, pp , [22] Hyung-Tae Moon, Hyun-So Kim, Myung-Joong Youn: A Dicrete-time Predictive Current Control for PMSM, IEEE Tranaction on Power Electronic, 18 (2003), n.1, [23] Sikorki A., Problemy dotyczące minimalizacji trat łączeniowych w przekztałtniku AC/DC/AC PWM zailającym mazynę indukcyjną, Dział Wydawnictw i Poligrafii Politechniki Białotockiej, Białytok, [24] Zawirki, K., Sterowanie ilnikiem ynchronicznym o magneach trwałych, Wydawnictwo Politechniki Poznańkiej, Poznań, [25] Grodzki R., Sikorki, A.: Nowy algorytm bezpośredniej regulacji momentu i trumienia, Przegląd Elektrotechniczny, (2012), nr 12a, [26] Ruzczyk, A., Nowe algorytmy predykcyjnych metod regulacji prądów przekztałtników AC/DC i DC/AC, Dział Wydawnictw i Poligrafii Politechniki Białotockiej, Białytok, [27] Grodzki R., Sikorki, A.: A New DTC control for PMSM with torque ripple minimization and contant witching frequency, COMPEL, 30 (2011), n.3, Autor: mgr inż. Rafał Grodzki, Politechnika Białotocka, Katedra Energoelektroniki i Napędów Elektrycznych, ul. Wiejka 45D, Białytok, r.grodzki@we.pb.pl. 50 PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY, ISSN , R. 90 NR 6/2014
Predykcyjny algorytm DTC-3V z minimalizacją tętnień momentu i stałą częstotliwością przełączeń
Rafał GRODZKI Politechnika Białotocka, Katedra Energoelektroniki i Napędów Elektrycznych doi:10.15199/48.2016.04.23 Predykcyjny algorytm DTC-3V z minimalizacją tętnień momentu i tałą czętotliwością przełączeń
Bardziej szczegółowoZeszyty Problemowe Maszyny Elektryczne Nr 75/ NOWY, NIELINIOWY REGULATOR PRĄDU A DYNAMIKA KSZTAŁTOWANIA MOMENTU SILNIKA INDUKCYJNEGO
Zezyty Problemowe Mazyny Elektryczne Nr 75/2006 31 Adam Ruzczyk, Andrzej Sikorki Politechnika Białotocka, Białytok NOWY, NIELINIOWY REGULATOR PRĄDU A DYNAMIKA KSZTAŁTOWANIA MOMENTU SILNIKA INDUKCYJNEGO
Bardziej szczegółowoLaboratorium. Sterowanie napędami elektrycznymi zagadnienia wybrane
POLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT MASZYN, NAPĘDÓW I POMIARÓW ELEKTRYCZNYCH ZAKŁAD NAPĘDU ELEKTRYCZNEGO, MECHATRONIKI I AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ Laboratorium Sterowanie napędami elektrycznymi zagadnienia
Bardziej szczegółowoSTEROWANIE STRUMIENIEM Z MODULACJĄ WEKTOROWĄ
Paweł WÓJCIK STEROWANIE STRUMIENIEM Z MODULACJĄ WEKTOROWĄ STRESZCZENIE W tym artykule zotało przedtawione terowanie wektorowe bazujące na regulacji momentu poprzez modulację uchybu trumienia tojana. Opiana
Bardziej szczegółowoRozszerzony konspekt preskryptu do przedmiotu Sterowanie napędów i serwonapędów elektrycznych
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Rozszerzony konspekt preskryptu do przedmiotu Sterowanie napędów i serwonapędów elektrycznych prof. dr hab. inż.
Bardziej szczegółowoImplementacja sterowania DTC- do przekształtnika trójpoziomowego
Marek KORZENIEWSKI, Andrzej SIKORSKI Politechnika Białostocka, Katedra Energoelektroniki i Napędów Elektrycznych Implementacja sterowania DTC- do przekształtnika trójpoziomowego Streszczenie. W artykule
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA WARSZAWSKA WYDZIAŁ SAMOCHODÓW I MASZYN ROBOCZYCH Instytut Podstaw Budowy Maszyn Zakład Mechaniki
POLITECHNIKA WARSZAWSKA WYDZIAŁ SAMOCHODÓW I MASZYN ROBOCZYCH Intytut Podtaw Budowy Mazyn Zakład Mechaniki Laboratorium podtaw automatyki i teorii mazyn Intrukcja do ćwiczenia A-5 Badanie układu terowania
Bardziej szczegółowoSTEROWANIE WG. ZASADY U/f = const
STEROWANIE WG. ZASADY U/f = cont Rozruch bezpośredni ilnika aynchronicznego (bez układu regulacji, odpowiedź na kok wartości zadanej napięcia zailania) Duży i niekontrolowany prąd przy rozruchu Ocylacje
Bardziej szczegółowoZeszyty Problemowe Maszyny Elektryczne Nr 75/2006 47
ezyty Problemowe Mazyny Elektryczne Nr 75006 47 Maria J. ielińka Wojciech G. ielińki Politechnika Lubelka Lublin POŚLIGOWA HARAKTERYSTYKA ADMITANJI STOJANA SILNIKA INDUKYJNEGO UYSKANA PRY ASTOSOWANIU SYMULAJI
Bardziej szczegółowoUkład napędowy z silnikiem indukcyjnym i falownikiem napięcia
Ćwiczenie 13 Układ napędowy z ilnikiem indukcyjnym i falownikiem napięcia 3.1. Program ćwiczenia 1. Zapoznanie ię ze terowaniem prędkością ilnika klatkowego przez zmianę czętotliwości napięcia zailającego..
Bardziej szczegółowoPrace Naukowe Instytutu Maszyn, Napędów i Pomiarów Elektrycznych Nr 66 Politechniki Wrocławskiej Nr 66 Studia i Materiały Nr 32 2012 Ryszard PAŁKA*, Piotr PAPLICKI*, Rafał PIOTUCH*, Marcin WARDACH* maszyna
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM Z AUTOMATYKI NAPĘDU ELEKTRYCZNEGO
Intytut Mazyn, Napędów i Pomiarów Elektrycznych Politechniki Wrocławkiej ZAKŁAD NAPĘDÓW ELEKTRYCZNYCH LABORATORIUM Z AUTOMATYKI NAPĘDU ELEKTRYCZNEGO Bezpośrednie terowanie momentem ilnika indukcyjnego
Bardziej szczegółowoANALIZA POLOWA I OBWODOWA SILNIKA SYNCHRONICZNEGO Z MAGNESAMI TRWAŁYMI STEROWANEGO REGULATOREM HISTEREZOWYM
Prace Naukowe Instytutu Maszyn, Napędów i Pomiarów Elektrycznych Nr 66 Politechniki Wrocławskiej Nr 66 Studia i Materiały Nr 32 2012 Ryszard PAŁKA*, Piotr PAPLICKI*, Rafał PIOTUCH*, Marcin WARDACH* maszyna
Bardziej szczegółowoSTEROWANIE MOMENTEM ELEKTROMAGNETYCZNYM SILNIKA INDUKCYJNEGO Z WYKORZYSTANIEM REGULATORA PREDYKCYJNEGO ZE SKOŃCZONYM ZBIOREM ROZWIĄZAŃ
Prace aukowe Intytutu Mazyn, apędów i Pomiarów Elektrycznych r 7 Politechniki Wrocławkiej r 7 Studia i Materiały r Karol WRÓBEL* ilnik indukcyjny, terowanie predykcyjne, kończony zbiór rozwiązań STEROWAIE
Bardziej szczegółowoPORÓWNANIE WŁAŚCIWOŚCI WEKTOROWYCH METOD REGULACJI MOMENTU I STRUMIENIA MASZYNY INDUKCYJNEJ (DTC I FOC)
Zeszyty Problemowe aszyny Elektryczne Nr 72/2005 219 Andrzej Sikorski Politechnika Białostocka, Białystok PORÓWNANIE WŁAŚCIWOŚCI WEKTOROWYCH ETOD REGULACJI OENTU I STRUIENIA ASZYNY INDUKCYJNEJ (DTC I FOC)
Bardziej szczegółowoENERGOOSZCZĘDNY NAPĘD Z SILNIKIEM SYNCHRONICZNYM O MAGNESACH TRWAŁYCH Z ŁAGODNYM STARTEM
POZNAN UNIVE RSITY OF TE CHNOLOGY ACADE MIC JOURNALS No 75 Electrical Engineering 213 Tomaz PAJCHROWSKI* ENERGOOSZCZĘDNY NAPĘD Z SILNIKIEM SYNCHRONICZNYM O MAGNESACH TRWAŁYCH Z ŁAGODNYM STARTEM W artykule
Bardziej szczegółowoAlgorytmy ewolucyjne (2)
Algorytmy ewolucyjne (2) zajecia.jakubw.pl/nai/ ALGORYTM GEETYCZY Cel: znaleźć makimum unkcji. Założenie: unkcja ta jet dodatnia. 1. Tworzymy oobników loowych. 2. Stoujemy operacje mutacji i krzyżowania
Bardziej szczegółowoi odwrotnie: ; D) 20 km h
3A KIN Kinematyka Zadania tr 1/5 kin1 Jaś opowiada na kółku fizycznym o wojej wycieczce używając zwrotów: A) zybkość średnia w ciągu całej wycieczki wynoiła 0,5 m/ B) prędkość średnia w ciągu całej wycieczki
Bardziej szczegółowoPorównanie struktur regulacyjnych dla napędu bezpośredniego z silnikiem PMSM ze zmiennym momentem bezwładności i obciążenia
Tomaz PAJCHROWSKI Politechnika Poznańka, Intytut Automatyki, Robotyki i Inżynierii Informatycznej doi:.599/48.8.5.3 Porównanie truktur regulacyjnych dla napędu bezpośredniego z ilnikiem PMSM ze zmiennym
Bardziej szczegółowoMaksymalny błąd oszacowania prędkości pojazdów uczestniczących w wypadkach drogowych wyznaczonej różnymi metodami
BIULETYN WAT VOL LV, NR 3, 2006 Makymalny błąd ozacowania prędkości pojazdów uczetniczących w wypadkach drogowych wyznaczonej różnymi metodami BOLESŁAW PANKIEWICZ, STANISŁAW WAŚKO* Wojkowa Akademia Techniczna,
Bardziej szczegółowoBadanie wpływu zakłóceń sygnałów wejściowych regulatorów typu PI w układzie sterowania polowo-zorientowanego z silnikiem indukcyjnym
dr inż. WIKTOR HUDY dr hab. inż. KAZIMIERZ JARACZ Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie Badanie wpływu zakłóceń sygnałów wejściowych regulatorów typu PI w układzie sterowania polowo-zorientowanego
Bardziej szczegółowod J m m dt model maszyny prądu stałego
model maszyny prądu stałego dit ut itr t Lt E u dt E c d J m m dt m e 0 m c i. O wartości wzbudzenia decyduje prąd wzbudzenia zmienną sterująca strumieniem jest i, 2. O wartości momentu decyduje prąd twornika
Bardziej szczegółowoKO OF Szczecin:
55OF D KO OF Szczecin: www.of.zc.pl L OLMPADA FZYZNA (005/006). Stopień, zadanie doświadczalne D Źródło: Komitet Główny Olimpiady Fizycznej A. Wymołek; Fizyka w Szkole nr 3, 006. Autor: Nazwa zadania:
Bardziej szczegółowoPORÓWNANIE WYBRANYCH REGULATORÓW PRĄDU W UKŁADZIE STEROWANIA SILNIKIEM SYNCHRONICZNYM ZE WZBUDZENIEM OD MAGNESÓW TRWAŁYCH
Zeszyty Problemowe Maszyny Elektryczne Nr 93/211 173 Rafał Piotuch, Ryszard Pałka Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie PORÓWNANIE WYBRANYCH REGULATORÓW PRĄDU W UKŁADZIE STEROWANIA
Bardziej szczegółowoWPŁYW USZKODZENIA TRANZYSTORA IGBT PRZEKSZTAŁTNIKA CZĘSTOTLIWOŚCI NA PRACĘ NAPĘDU INDUKCYJNEGO
Prace Naukowe Instytutu Maszyn, Napędów i Pomiarów Elektrycznych Nr 69 Politechniki Wrocławskiej Nr 69 Studia i Materiały Nr 33 2013 Kamil KLIMKOWSKI*, Mateusz DYBKOWSKI* DTC-SVM, DFOC, silnik indukcyjny,
Bardziej szczegółowoLVI Olimpiada Matematyczna
LVI Olimpiada Matematyczna Rozwiązania zadań konkurowych zawodów topnia trzeciego 13 kwietnia 2005 r (pierwzy dzień zawodów) Zadanie 1 Wyznaczyć wzytkie trójki (x, y, n) liczb całkowitych dodatnich pełniające
Bardziej szczegółowoUkład uśrednionych równań przetwornicy
Układ uśrednionych równań przetwornicy L C = d t v g t T d t v t T d v t T i g t T = d t i t T = d t i t T v t T R Układ jet nieliniowy, gdyż zawiera iloczyny wielkości zmiennych w czaie d i t T mnożenie
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE PROCESORA SYGNAŁOWEGO DO STEROWANIA SILNIKIEM Z MAGNESAMI TRWAŁYMI
Zeszyty Problemowe Maszyny Elektryczne Nr 2/2013 (99) 259 Tomasz Rudnicki, Robert Czerwiński Politechnika Śląska, Gliwice WYKORZYSTANIE PROCESORA SYGNAŁOWEGO DO STEROWANIA SILNIKIEM Z MAGNESAMI TRWAŁYMI
Bardziej szczegółowoWPŁYW OSZCZĘDNOŚCI W STRATACH ENERGII NA DOBÓR TRANSFORMATORÓW ROZDZIELCZYCH SN/nn
Elżbieta Niewiedział, Ryzard Niewiedział Wyżza Szkoła Kadr Menedżerkich w Koninie WPŁYW OSZCZĘDNOŚCI W STRATACH ENERGII NA DOBÓR TRANSFORMATORÓW ROZDZIELCZYCH SN/nn Strezczenie: W referacie przedtawiono
Bardziej szczegółowoModel oceny systemu remontu techniki brygady zmechanizowanej w działaniach bojowych
Bi u l e t y n WAT Vo l. LX, Nr 2, 20 Model oceny ytemu remontu techniki brygady zmechanizowanej w działaniach bojowych Marian Brzezińki Wojkowa Akademia Techniczna, Wydział Mechaniczny, Katedra Logityki,
Bardziej szczegółowoIDENTYFIKACJA PARAMETRÓW MODELU MATEMATYCZNEGO SYNCHRONICZNYCH MASZYN WZBUDZANYCH MAGNESAMI TRWAŁYMI
Prace Naukowe Intytutu Mazyn, Napędów i Pomiarów Elektrycznych Nr 6 Politechniki Wrocławkiej Nr 6 Studia i Materiały Nr 8 008 Sebatian SZKOLNY* mazyny ynchroniczne, magney trwałe, identyfikacja parametrów
Bardziej szczegółowoPrzekształtnik sieciowy AC/DC przy sterowaniu napięciowym i prądowym analiza porównawcza
Adam RUSZCZYK, Andrzej SIKORSKI Politechnika Białostocka, Katedra Energoelektroniki i Napędów Elektrycznych Przekształtnik sieciowy AC/DC przy sterowaniu napięciowym i prądowym analiza porównawcza Streszczenie.
Bardziej szczegółowoBUDOWA I ZASADA DZIAŁANIA MASZYN ASYNCHRONICZNYCH. l pod wpływem indukcji magnetycznej B) pojawi się napięcie indukowane:
BUDOWA I ZASADA DZIAŁANIA MASZYN ASYNCHRONICZNYCH Zaada działania mazyny indukcyjnej (aynchronicznej) opiera ię na zjawikach, które wytępują w przypadku, gdy pole magnetyczne poruza ię względem przewodnika
Bardziej szczegółowoMetody systemowe i decyzyjne w informatyce
Metody ytemowe i decyzyjne w informatyce Ćwiczenia lita zadań nr 1 Prote zatoowania równań różniczkowych Zad. 1 Liczba potencjalnych użytkowników portalu połecznościowego wynoi 4 miliony oób. Tempo, w
Bardziej szczegółowoZad. 4 Oblicz czas obiegu satelity poruszającego się na wysokości h=500 km nad powierzchnią Ziemi.
Grawitacja Zad. 1 Ile muiałby wynoić okre obrotu kuli ziemkiej wokół włanej oi, aby iła odśrodkowa bezwładności zrównoważyła na równiku iłę grawitacyjną? Dane ą promień Ziemi i przypiezenie grawitacyjne.
Bardziej szczegółowoSterowanie silnikiem synchronicznym z magnesami trwa ymi przy u yciu nowej metody DTC-3A
Rafa GRODZKI 1, Andrzej SIKORSKI 2 Politechnika Biaotocka, Katedra Energoelektroniki i Napdów Elektrycznych(1),(2) Sterowanie ilnikiem ynchronicznym z magneami trwaymi przy uyciu nowej metody DTC-3A Strezczenie.
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA. Ćwiczenie A2. Wyznaczanie współczynnika sprężystości sprężyny metodą dynamiczną.
INSRUKCJA Ćwiczenie A Wyznaczanie wpółczynnia prężytości prężyny metodą dynamiczną. Przed zapoznaniem ię z intrucją i przytąpieniem do wyonania ćwiczenia należy zapoznać ię z natępującymi zagadnieniami:
Bardziej szczegółowoPredykcyjna regulacja prędkoś ci i położ enia w dwumaśowym napędżie indukcyjnym w śżerokim żakreśie żmian prędkoś ci
R Predykcyjna regulacja prędkoś ci i położ enia w dwumaśowym napędżie indukcyjnym w śżerokim żakreśie żmian prędkoś ci Dr inż. Piotr SERKIES Skrócony opi wyników realizacji projektu badawczego nr UMO-//N/ST7/4544
Bardziej szczegółowoUkład sterowania do przekształtnika matrycowego prądu o modulacji wektorowej oraz czterostopniowej strategii komutacji
VI Lubuka Konferencja Naukowo-Techniczna i-mitel 2010 Grzegorz TADRA Uniwerytet Zielonogórki, Intytut Inżynierii Elektrycznej Układ terowania do przekztałtnika matrycowego prądu o modulacji wektorowej
Bardziej szczegółowoADAPTACYJNY REGULATOR PRĄDU STOJANA TRAKCYJNEGO NAPĘDU ASYNCHRONICZNEGO
Zeszyty Problemowe Maszyny Elektryczne Nr 2/2013 (99) 213 Przemysław Łukasiak Politechnika Łódzka, Łódź ADAPTACYJNY REGULATOR PRĄDU STOJANA TRAKCYJNEGO NAPĘDU ASYNCHRONICZNEGO ADAPTIVE STATOR CURRENT CONTROLLER
Bardziej szczegółowoANALIZA PRACY SILNIKA SYNCHRONICZNEGO Z MAGNESAMI TRWAŁYMI W WARUNKACH ZAPADU NAPIĘCIA
Zeszyty Problemowe Maszyny Elektryczne Nr 4/2014 (104) 89 Zygfryd Głowacz, Henryk Krawiec AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków ANALIZA PRACY SILNIKA SYNCHRONICZNEGO Z MAGNESAMI TRWAŁYMI W WARUNKACH ZAPADU
Bardziej szczegółowoWPŁYW ADDYTYWNYCH ZAKŁÓCEŃ TYPU SINUSOIDALNEGO SYGNAŁÓW WEJŚCIOWYCH REGULATORÓW PI W UKŁADZIE FOC Z SILNIKIEM INDUKCYJNYM NA PRĘDKOŚĆ OBROTOWĄ
POZNAN UNIVE RSITY OF TE CHNOLOGY ACADE MIC JOURNALS No 83 Electrical Engineering 2015 Wiktor HUDY* Kazimierz JARACZ* WPŁYW ADDYTYWNYCH ZAKŁÓCEŃ TYPU SINUSOIDALNEGO SYGNAŁÓW WEJŚCIOWYCH REGULATORÓW PI
Bardziej szczegółowoElektrotechnika i elektronika
Elektrotechnika i elektronika Metalurgia, Inżynieria Materiałowa II rok Silnik indukcyjny (aynchroniczny) Materiały do wykładów Katedra Automatyki Napędu i Urządzeń Przemyłowych AGH Kraków 2004 1. Wtęp
Bardziej szczegółowoSTEROWANIE UKŁADU NAPĘDOWEGO Z SILNIKIEM INDUKCYJNYM W ZASTOSOWANIACH TRAKCYJNYCH
Prace Naukowe Instytutu Maszyn, Napędów i Pomiarów Elektrycznych Nr 64 Politechniki Wrocławskiej Nr 64 Studia i Materiały Nr 30 2010 Mateusz DYBKOWSKI*, Teresa ORŁOWSKA-KOWALSKA*, Marian P. KAŹMIERKOWSKI**,
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE A2 INSTRUKCJA OBSŁUGI
ĆWICZENIE A2 INSTRUKCJA OBSŁUGI 1. Oględziny zewnętrzne tanowika: dane ilnika (dla połączenia w gwiazdę): typ Sg90L6, nr fabr. CL805351, P n =1,1kW, n n =925obr/min, U n =230/400V, I n =5,1/2,9A, coϕ n
Bardziej szczegółowoBezpośrednie sterowanie momentem silnika indukcyjnego zasilanego z 3-poziomowego. przekształtnika MSI z kondensatorami o zmiennym potencjale
Bezpośrednie sterowanie momentem silnika indukcyjnego zasilanego z 3-poziomowego przekształtnika MSI z kondensatorami o zmiennym potencjale przekształtnika MSI z kondensatorami o zmiennym potencjale 1
Bardziej szczegółowoStabilność liniowych układów dyskretnych
Akademia Morka w Gdyni atedra Automatyki Okrętowej Teoria terowania Miroław Tomera. WPROWADZENIE Definicja tabilności BIBO (Boundary Input Boundary Output) i tabilność zerowo-wejściowa może zotać łatwo
Bardziej szczegółowoSTEROWANIE PRĄDEM WYJŚCIOWYM TRÓJPOZIOMOWEGO FALOWNIKA NAPIĘCIA ZASILAJĄCEGO SILNIK INDUKCYJNY
Prace Naukowe Instytutu Maszyn, Napędów i Pomiarów Elektrycznych Nr 6 Politechniki Wrocławskiej Nr 6 tudia i Materiały Nr 8 8 Leszek PAWLACZYK* falownik trójpoziomowy, sterowanie ślizgowe, silniki indukcyjne,
Bardziej szczegółowoProgramy CAD w praktyce inŝynierskiej
Katedra Mikroelektroniki i Technik Informatycznych Politechniki Łódzkiej Programy CAD w praktyce inŝynierkiej Wykład IV Filtry aktywne dr inż. Piotr Pietrzak pietrzak@dmc dmc.p..p.lodz.pl pok. 54, tel.
Bardziej szczegółowoDWUSTREFOWE STEROWANIE MOMENTU I STRUMIENIA NAPĘDU FALOWNIKOWEGO Z SILNIKIEM INDUKCYJNYM KLATKOWYM
Paweł WÓJCIK Marian P. KAŹMIERKOWKI DWTREFOWE TEROWANIE MOMENT I TRMIENIA NAPĘD FALOWNIKOWEGO Z ILNIKIEM INDKCYJNYM KLATKOWYM TREZCZENIE Niniejszy artykuł opisuje sterowanie silnikiem indukcyjnym klatkowym
Bardziej szczegółowoKOMPENSACJA USZKODZEŃ WYBRANYCH CZUJNIKÓW POMIAROWYCH W UKŁADACH NAPĘDOWYCH Z SILNIKIEM INDUKCYJNYM POPRZEZ REDUNDANCJĘ SPRZĘTOWĄ
Prace Naukowe Intytutu Mazyn, Napędów i Pomiarów Elektrycznych Nr 70 Politechniki Wrocławkiej Nr 70 Studia i Materiały Nr 34 2014 Kamil KLIMKOWSKI* ilnik indukcyjny, napęd elektryczny, enkoder, czujnik
Bardziej szczegółowoBALANSOWANIE OBCIĄŻEŃ JEDNOSTEK SEKCYJNYCH
BALANSWANIE BCIĄŻEŃ JEDNSTEK SEKCYJNYCH Tomaz PRIMKE Strezczenie: Złożony problem konfiguracji wariantów gotowości może zotać rozwiązany poprzez dekompozycję na protze podproblemy. Jednym z takich podproblemów
Bardziej szczegółowoSterowanie przepływem towarów w magazynie z wykorzystaniem predyktora Smitha
Pomiary Automatyka Robotyka, R. 19, Nr 3/2015, 55 60, DOI: 10.14313/PAR_217/55 Sterowanie przepływem towarów w magazynie z wykorzytaniem predyktora Smitha Ewelina Chołodowicz, Przemyław Orłowki Zachodniopomorki
Bardziej szczegółowoPodstawy Automatyki. Karol Cupiał
Poawy Automatyki Karol Cupiał Czętochowa tyczeń Kierunek Energetyka tudia tacjonarne em. 3 we 3 l3 c Kierunek Mechanika i BM tudia tacjonarne em 4 5 w 3 l Kierunek Mechatronika tudia tacjonarne em. 5 w
Bardziej szczegółowoUKŁADY NAPĘDOWE Z SILNIKAMI INDUKCYJNYMI STEROWANE METODAMI WEKTOROWYMI DFOC ORAZ DTC-SVM ODPORNE NA USZKODZENIA PRZEMIENNIKA CZĘSTOTLIWOŚCI
Prace Naukowe Instytutu Maszyn, Napędów i Pomiarów Elektrycznych Nr 69 Politechniki Wrocławskiej Nr 69 Studia i Materiały Nr 33 2013 Kamil KLIMKOWSKI*, Mateusz DYBKOWSKI* DTC-SVM, DFOC, sterowanie wektorowe,
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 1. Symulacja układu napędowego z silnikiem DC i przekształtnikiem obniżającym.
Ćwiczenie 1 Symulacja układu napędowego z silnikiem DC i przekształtnikiem obniżającym. Środowisko symulacyjne Symulacja układu napędowego z silnikiem DC wykonana zostanie w oparciu o środowisko symulacyjne
Bardziej szczegółowoANALIZA WPŁYWU USZKODZEŃ CZUJNIKÓW PRĄDU STOJANA NA PRACĘ WEKTOROWEGO UKŁADU NAPĘDOWEGO KONCEPCJA UKŁADU ODPORNEGO
Prace Naukowe Instytutu Maszyn, Napędów i Pomiarów Elektrycznych Nr 69 Politechniki Wrocławskiej Nr 69 Studia i Materiały Nr 33 2013 Kamil KLIMKOWSKI*, Mateusz DYBKOWSKI* DFOC, silnik indukcyjny, czujnik
Bardziej szczegółowoWYMIAROWANIE PRZEKROJÓW POZIOMYCH KOMINÓW ŻELBETOWYCH W STANIE GRANICZNYM NOŚNOŚCI WG PN-EN - ALGORYTM OBLICZENIOWY
Budownictwo DOI: 0.75/znb.06..7 Mariuz Pońki WYMIAROWANIE PRZEKROJÓW POZIOMYCH KOMINÓW ŻELBETOWYCH W STANIE GRANICZNYM NOŚNOŚCI WG PN-EN - ALGORYTM OBLICZENIOWY Wprowadzenie Wprowadzenie norm europejkich
Bardziej szczegółowoSerwomechanizmy sterowanie
Serwomechanizmy sterowanie Tryby pracy serwonapędu: - point-to-point, - śledzenie trajektorii (często znanej), - regulacja prędkości. Wymagania: - odpowiedź aperiodyczna, - możliwość ograniczania przyspieszenia
Bardziej szczegółowoINSTYTUT ENERGOELEKTRYKI POLITECHNIKI WROCŁAWSKIEJ Raport serii SPRAWOZDANIA Nr LABORATORIUM TEORII I TEHCNIKI STEROWANIA INSTRUKCJA LABORATORYJNA
Na prawach rękopiu do użytku łużbowego INSTYTUT ENEROELEKTRYKI POLITECHNIKI WROCŁAWSKIEJ Raport erii SPRAWOZDANIA Nr LABORATORIUM TEORII I TEHCNIKI STEROWANIA INSTRUKCJA LABORATORYJNA ĆWICZENIE Nr SPOSOBY
Bardziej szczegółowoEUROELEKTRA Ogólnopolska Olimpiada Wiedzy Elektrycznej i Elektronicznej Rok szkolny 2015/2016
EUROELEKTRA Ogólnopolka Olimpiada Wiedzy Elektrycznej i Elektronicznej Rok zkolny 015/016 Zadania z elektrotechniki na zawody III topnia Rozwiązania Intrukcja dla zdającego 1. Cza trwania zawodów: 10 minut..
Bardziej szczegółowoMODEL WYRZUTNI ELEKTROMAGNETYCZNEJ
Szybkobieżne Pojazdy Gąienicowe (22) nr 1, 2007 Zbigniew RACZYŃSKI MODEL WYRZUTNI ELEKTROMAGNETYCZNEJ Strezczenie: W artykule przedtawiono zaadę działania wyrzutni cewkowej i zynowej. Przedtawiono wyniki
Bardziej szczegółowoBEZCZUJNIKOWY I ENERGOOSZCZĘDNY NAPĘD WENTYLATORA Z SILNIKIEM PMSM
Prace Naukowe Instytutu Maszyn, Napędów i Pomiarów Elektrycznych Nr 66 Politechniki Wrocławskiej Nr 66 Studia i Materiały Nr 3 1 Stefan BROCK*, Tomasz PAJCHROWSKI* silnik PMSM, sterowanie energo-optymalne,
Bardziej szczegółowomotocykl poruszał się ruchem
Tet powtórzeniowy nr 1 W zadaniach 1 19 wtaw krzyżyk w kwadracik obok wybranej odpowiedzi Inforacja do zadań 1 5 Wykre przedtawia zależność prędkości otocykla od czau Grupa B 1 Dokończ zdanie, określając,
Bardziej szczegółowoPLAN PREZENTACJI. 2 z 30
P O L I T E C H N I K A Ś L Ą S K A WYDZIAŁ ELEKTRYCZNY KATEDRA ENERGOELEKTRONIKI, NAPĘDU ELEKTRYCZNEGO I ROBOTYKI Energoelektroniczne przekształtniki wielopoziomowe właściwości i zastosowanie dr inż.
Bardziej szczegółowoUKŁAD HAMOWANIA ELEKTRYCZNEGO DO BADANIA NAPĘDÓW
Z E S Z Y T Y N A U K O W E P O L I T E C H N I K I Ł Ó D Z K I E J Nr 1108 ELEKTRYKA, z. 123 2011 WOJCIECH BŁASIŃSKI, ZBIGNIEW NOWACKI Politechnika Łódzka Instytut Automatyki UKŁAD HAMOWANIA ELEKTRYCZNEGO
Bardziej szczegółowoĆ W I C Z E N I E N R E-7
NSTYTT FYK WYDAŁ NŻYNER PRODKCJ TECHNOOG MATERAŁÓW POTECHNKA CĘSTOCHOWSKA PRACOWNA EEKTRYCNOŚC MAGNETYM Ć W C E N E N R E-7 WYNACANE WSPÓŁCYNNKA NDKCJ WŁASNEJ CEWK . agadnienia do przetudiowania 1. jawiko
Bardziej szczegółowoPorównanie właściwości wybranych wektorowych regulatorów prądu w stanach dynamicznych w przekształtniku AC/DC
Piotr FALKOWSKI, Marian Roch DUBOWSKI Politechnika Białostocka, Wyział Elektryczny, Katera Energoelektroniki i Napęów Elektrycznych Porównanie właściwości wybranych wektorowych regulatorów prąu w stanach
Bardziej szczegółowoBADANIE SILNIKA INDUKCYJNEGO STEROWANEGO Z FALOWNIKA NAPIĘCIA
BADANIE SILNIKA INDUKCYJNEGO SEROWANEGO Z FALOWNIKA NAPIĘCIA 1. Wprowadzenie Silni inducyjny należy do grupy mazyn aynchronicznych, tzn. taich, w tórych prędość wirnia jet różna od prędości wirowania pola
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 1 CHARAKTERYSTYKI STATYCZNE DIOD P-N
LBORTORM PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNKOWYCH ĆWCZENE 1 CHRKTERYSTYK STTYCZNE DOD P-N K T E D R S Y S T E M Ó W M K R O E L E K T R O N C Z N Y C H 1 CEL ĆWCZEN Celem ćwiczenia jet zapoznanie ię z: przebiegami
Bardziej szczegółowoSTEROWANIE CZĘSTOTLIWOŚCIOWE SILNIKÓW INDUKCYJNYCH SYNCHRONIZOWANYCH
Prace Naukowe Instytutu Maszyn, Napędów i Pomiarów Elektrycznych Nr 60 Politechniki Wrocławskiej Nr 60 Studia i Materiały Nr 27 2007 Stanisław AZAREWICZ *, Marcin GRYS ** Napęd elektryczny, sterowanie
Bardziej szczegółowoSZEREGOWY SYSTEM HYDRAULICZNY
LABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW Ćwiczenie N 1 SZEREGOWY SYSTEM HYDRAULICZNY 1. Cel ćwiczenia Sporządzenie wykreu Ancony na podtawie obliczeń i porównanie zmierzonych wyokości ciśnień piezometrycznych z obliczonymi..
Bardziej szczegółowoMODEL SYMULACYJNY ENERGOELEKTRONICZNEGO ZASILACZA AWARYJNEGO UPS O STRUKTURZE TYPU VFI
POZNAN UNIVE RSITY OF TE CHNOLOGY ACADE MIC JOURNALS No 91 Electrical Engineering 2017 DOI 10.21008/j.1897-0737.2017.91.0011 Michał KRYSTKOWIAK* Łukasz CIEPLIŃSKI* MODEL SYMULACYJNY ENERGOELEKTRONICZNEGO
Bardziej szczegółowoWYBRANE PROBLEMY DIAGNOSTYKI UKŁADÓW NAPĘDOWYCH Z FALOWNIKAMI NAPIĘCIA
Zeszyty Problemowe Maszyny Elektryczne Nr 92/2011 91 Adam Sołbut Politechnika Białostocka WYBRANE PROBLEMY DIAGNOSTYKI UKŁADÓW NAPĘDOWYCH Z FALOWNIKAMI NAPIĘCIA CHOSEN PROBLEMS OF INVERTER - FED MOTOR
Bardziej szczegółowoDotacje na innowacje. mgr inż. Sebastian Styński Instytut Sterowania i Elektroniki Przemysłowej Politechnika Warszawska
Dotacje na innowacje Nowe strategie sterowania przekształtnikiem energoelektronicznym z kondensatorami o zmiennym potencjale dla energetyki odnawialnej, napędów i trakcji mgr inż. Sebastian Styński Instytut
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych. Sterowanie dławieniowe-szeregowe prędkością ruchu odbiornika hydraulicznego
Intrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Sterowanie dławieniowe-zeregowe prędkością ruchu odbiornika hydraulicznego Wtęp teoretyczny Prędkość ilnika hydrotatycznego lub iłownika zależy od kierowanego do niego
Bardziej szczegółowoPOZNAN UNIVE RSITY OF TE CHNOLOGY ACADE MIC JOURNALS No 72 Electrical Engineering 2012
POZNAN UNIVE RSITY OF TE CHNOLOGY ACADE MIC JOURNALS No 72 Electrical Engineering 2012 Wiktor HUDY* Kazimierz JARACZ* ANALIZA WYNIKÓW SYMULACJI EWOLUCYJNEJ OPTYMALIZACJI PARAMETRYCZNEJ UKŁADU STEROWANIA
Bardziej szczegółowoWybrane problemy diagnostyki układów napędowych z falownikami napięcia
Wybrane problemy diagnostyki układów napędowych z falownikami napięcia Adam Sołbut Współczesne układy napędowe wykorzystują do zasilania silników układy przekształtnikowe pracujące pod nadzorem systemów
Bardziej szczegółowo2. Wyznaczyć K(s)=? 3. Parametry układu przedstawionego na rysunku są następujące: Obiekt opisany równaniem: y = x(
Przykładowe zadania EGZAMINACYJNE z przedmiotu PODSTAWY AUTOMATYKI. Dla przedtawionego układu a) Podać równanie różniczkujące opiujące układ Y b) Wyznacz tranmitancję operatorową X C R x(t) L. Wyznaczyć
Bardziej szczegółowoMODEL SYMULACYJNY ENERGOELEKTRONICZNEGO STEROWANEGO ŹRÓDŁA PRĄDOWEGO PRĄDU STAŁEGO BAZUJĄCEGO NA STRUKTURZE BUCK-BOOST CZĘŚĆ 2
POZNAN UNIVE RSITY OF TE CHNOLOGY ACADE MIC JOURNALS No 87 Electrical Engineering 2016 Michał KRYSTKOWIAK* Dominik MATECKI* MODEL SYMULACYJNY ENERGOELEKTRONICZNEGO STEROWANEGO ŹRÓDŁA PRĄDOWEGO PRĄDU STAŁEGO
Bardziej szczegółowoWPŁYW TĘTNIEŃ MOMENTU WYTWARZANEGO PRZEZ SILNIK SYNCHRONICZNY O MAGNESACH TRWAŁYCH NA DOKŁADNOŚĆ PRACY NAPĘDU BEZPOŚREDNIEGO
ELEKTRYKA 2012 Zeszyt 2 (222) Rok LVIII Stefan BROCK Instytut Automatyki i Inżynierii Informatycznej, Politechnika Poznańska WPŁYW TĘTNIEŃ MOMENTU WYTWARZANEGO PRZEZ SILNIK SYNCHRONICZNY O MAGNESACH TRWAŁYCH
Bardziej szczegółowoOGRANICZENIA PRACY SILNIKA RELUKTANCYJNEGO PRZEŁĄCZALNEGO PRZY ZALEŻNYM STEROWANIU PRĄDOWYM
Maszyny Elektryczne - Zeszyty Problemowe Nr 3/2017 (115) 1 Piotr Bogusz Politechnika Rzeszowska OGRANICZENIA PRACY SILNIKA RELUKTANCYJNEGO PRZEŁĄCZALNEGO PRZY ZALEŻNYM STEROWANIU PRĄDOWYM CONSTRAINTS OF
Bardziej szczegółowo5. Ogólne zasady projektowania układów regulacji
5. Ogólne zaay projektowania ukłaów regulacji Projektowanie ukłaów to proce złożony, gzie wyróżniamy fazy: analizę zaania, projekt wtępny, ientyfikację moelu ukłau regulacji, analizę właściwości ukłau
Bardziej szczegółowoIDENTYFIKACJA MODELU MATEMATYCZNEGO ROBOTA INSPEKCYJNEGO
MODELOWANIE INśYNIERSKIE ISSN 896-77X 36,. 87-9, liwice 008 IDENTYFIKACJA MODELU MATEMATYCZNEO ROBOTA INSPEKCYJNEO JÓZEF IERIEL, KRZYSZTOF KURC Katedra Mechaniki Stoowanej i Robotyki, Politechnika Rzezowka
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE METODY ELEMENTÓW SKOŃCZONYCH DO WYZNACZANIA PARAMETRÓW ELEKTROMAGNETYCZNYCH SILNIKA PMSM
POZNAN UNIVE RSITY OF TE C HNOLOGY ACADE MIC JOURNALS No 75 Electrical Engineering 2013 Piotr MYNAREK* Marcin KOWOL* Marian ŁUKANISZYN* ZASTOSOWANIE METODY ELEMENTÓW SKOŃCZONYCH DO WYZNACZANIA PARAMETRÓW
Bardziej szczegółowo5. Regulacja częstotliwościowa prędkości obrotowej silnika indukcyjnego klatkowego
5. Regulacja czętotlwoścowa pędkośc obotowej lnka ndukcyjnego klatkowego 5.1 Zaada egulacj czętotlwoścowej - waunk optymalzacj tatycznej; 5.2 Regulacja kalana pędkośc obotowej ( U/f); 5.3 Regulacja wektoowa
Bardziej szczegółowoNAPĘD BEZCZUJNIKOWY Z SILNIKIEM SYNCHRONICZNYM O MAGNESACH TRWAŁYCH
NAPĘD BEZCZUJNIKOWY Z SILNIKIEM SYNCHRONICZNYM O MAGNESACH TRWAŁYCH KONRAD URBAŃSKI Politechnika Poznańska, Instytut Elektrotechniki Przemysłowej, 60-965 Poznań, ul. Piotrowo 3A, urbanski@sol.put.poznan.pl
Bardziej szczegółowoSterowanie jednorodnym ruchem pociągów na odcinku linii
Sterowanie jednorodnym ruchem pociągów na odcinku linii Miroław Wnuk 1. Wprowadzenie Na odcinku linii kolejowej pomiędzy kolejnymi pociągami itnieją odtępy blokowe, które zapewniają bezpieczne prowadzenie
Bardziej szczegółowoAutoreferat przedstawiający informacje o osiągnięciach zawodowych i naukowych
Warszawa, 8.09.2017 utoreferat przedstawiający informacje o osiągnięciach zawodowych i naukowych 1. Imię i Nazwisko Mateusz Szypulski 2. Posiadane dyplomy Tytuł zawodowy magistra inżyniera, kierunek utomatyka
Bardziej szczegółowoWykaz ważniejszych oznaczeń Podstawowe informacje o napędzie z silnikami bezszczotkowymi... 13
Spis treści 3 Wykaz ważniejszych oznaczeń...9 Przedmowa... 12 1. Podstawowe informacje o napędzie z silnikami bezszczotkowymi... 13 1.1.. Zasada działania i klasyfikacja silników bezszczotkowych...14 1.2..
Bardziej szczegółowoSterowanie przepływem i prędkością silnika hydraulicznego w układzie z falownikowym napędem pompy
Sterowanie przepływem i prędkością silnika hydraulicznego w układzie z falownikowym napędem pompy Tadeusz Stefański, Łukasz Zawarczyński 1. Wstęp Sterowanie prędkością hydraulicznego elementu wykonawczego
Bardziej szczegółowoBlok 2: Zależność funkcyjna wielkości fizycznych
Blok : Zależność funkcyjna wielkości fizycznych ZESTAW ZADAŃ NA ZAJĘCIA 1. Na podtawie wykreu oblicz średnią zybkość ciała w opianym ruchu.. Na ryunku przedtawiono wykre v(t) pewnego pojazdu jadącego po
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI PRZEDMOWA WYKAZ WAŻNIEJSZYCH OZNACZEŃ 1. PODSTAWOWE INFORMACJE O NAPĘDZIE Z SILNIKAMI BEZSZCZOTKOWYMI 1.1. Zasada działania i
SPIS TREŚCI PRZEDMOWA WYKAZ WAŻNIEJSZYCH OZNACZEŃ 1. PODSTAWOWE INFORMACJE O NAPĘDZIE Z SILNIKAMI BEZSZCZOTKOWYMI 1.1. Zasada działania i klasyfikacja silników bezszczotkowych 1.2. Moment elektromagnetyczny
Bardziej szczegółowoPL B1. Sposób regulacji prędkości obrotowej silnika asynchronicznego zasilanego z falownika napięcia z filtrem silnikowym
PL 214857 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 214857 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 381804 (51) Int.Cl. H02P 21/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia:
Bardziej szczegółowoCzęść 1 9. METODA SIŁ 1 9. METODA SIŁ
Część 1 9. METOD SIŁ 1 9. 9. METOD SIŁ Metoda ił jet poobem rozwiązywania układów tatycznie niewyznaczalnych, czyli układów o nadliczbowych więzach (zewnętrznych i wewnętrznych). Sprowadza ię ona do rozwiązania
Bardziej szczegółowoWERYFIKACJA METOD OBLICZENIOWYCH SILNIKÓW TARCZOWYCH Z MAGNESAMI TRWAŁYMI
Prace Naukowe Instytutu Maszyn, Napędów i Pomiarów Elektrycznych Nr 66 Politechniki Wrocławskiej Nr 66 Studia i Materiały Nr 32 2012 Tomasz WOLNIK* Tadeusz GLINKA* maszyny z magnesami trwałymi, silniki
Bardziej szczegółowoSTEROWANIE POLOWO-ZORIENTOWANE WIELOFAZOWYM SILNIKIEM INDUKCYJNYM Z ZASTOSOWANIEM METOD MODULACJI WEKTOROWEJ
Prace Naukowe Instytutu Maszyn, Napędów i Pomiarów Elektrycznych Nr 7 Politechniki Wrocławskiej Nr 7 Studia i Materiały Nr 34 14 Jacek LISTWAN, Krzysztof PIEŃKOWSKI* silnik indukcyjny wielofazowy, sterowanie
Bardziej szczegółowoZadanie 1. Podaj model matematyczny układu jak na rysunku: a) w postaci transmitancji, b) w postaci równań stanu (równań różniczkowych).
Zadanie Podaj model matematyczny uładu ja na ryunu: a w potaci tranmitancji, b w potaci równań tanu równań różniczowych. a ranmitancja operatorowa LC C b ównania tanu uładu di dt i A B du c u c dt i u
Bardziej szczegółowoDWUKIERUNKOWY JEDNOFAZOWY SILNIK SYNCHRONICZNY Z MAGNESAMI TRWAŁYMI
Prace Naukowe Instytutu Maszyn, Napędów i Pomiarów Elektrycznych Nr 69 Politechniki Wrocławskiej Nr 69 Studia i Materiały Nr 33 2013 Maciej GWOŹDZIEWICZ*, Jan ZAWILAK* jednofazowy silnik indukcyjny, jednofazowy
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE MODELI ADALINE W STRUKTURZE STEROWANIA PRĘDKOŚCIĄ SILNIKA INDUKCYJNEGO
Prace Naukowe Instytutu Maszyn, Napędów i Pomiarów Elektrycznych Nr 65 Politechniki Wrocławskiej Nr 65 Studia i Materiały Nr 31 2011 Marcin KAMIŃSKI* Krzysztof P. DYRCZ* modele ADALINE, sterowanie wektorowe,
Bardziej szczegółowo