Stan obiektu Logika interwencji konserwatorskiej.

Transkrypt

1 Strona 1 z 4

2 Stanowiska ogniowe - 4 kazamaty pancerne dla szybkostrzelnych 8-centymetrowych dział M.94 zabezpieczone zostały pancernymi kazamatami ze strzelnicami minimalnymi, tj. takimi, w których możliwa była minimalizacja rozmiaru dzięki pozostawaniu wylotu lufy działa niemal w tym samym miejscu, niezależnie od kąta celowania w płaszczyźnie poziomej i pionowej. Zapewniała to specjalna konstrukcja i mechanika łoża działa. Odwrotna, zachodnia część tradytora, dostosowana do prowadzenia ognia z karabinów powtarzalnych, zapewniała obronę bezpośrednią wjazdu do fortu. Obiekt był wnęć wielofunkcyjny, spełniając też rolę kaponiery szyjowej. Posiadał izbę kierowania ogniem, część magazynową, schronowo-wypoczynkową, kuchnię i latrynę. Był więc częścią fortu o znacznej autonomii, niepołączoną komunikacją podziemną z głównym korpusem kazamatowym fortu. Jest to jednokondygnacyjna, grubościenna, wielotraktowa budowla forteczna, założona na planie zbliżonym do trapezu, konstrukcji ścianowej, w większości z lanego betonu fortecznego, z elementami kamiennymi i ceglanymi. Stropodach o warstwie nośnej i równocześnie przeciwodpryskowej, wykonany z dwuteowników stalowych i leżących na ich dolnych stopkach korytek stalowych o dużym wydłużeniu. Na warstwie dolnej, pracującej na rozciąganie nadkład z lanego betonu fortecznego. Posadzki betonowe z obniżeniem w izbie wypoczynkowej dla załogi, stanowiącym pierwotnie podziemną powierzchnię magazynową. Pierwotne zamknięcia otworów okiennych i drzwiowych za pomocą okiennic i drzwi pancernych, w izbie dowódcy i izbie załogi także okien o konstrukcji krosnowej. Budynek wentylowany grawitacyjnie, nieskanalizowany, posiadał wybieralne szambo. Od strony północnej budowla obsypana ziemią i zabezpieczona kamiennym materacem detonacyjnym. Strona 2 z 4

3 Stan obiektu Tradytor pod względem statyki konstrukcji, znajduje się w dobrym stanie. Struktura obiektu nie została naruszona. Obiekt jest całkowicie pozbawiony ruchomego wyposażenia bojowego, w znacznej części także bytowego (pozostały relikty zasuw wentylacji). Struktura betonowa została prawidłowo zabezpieczona przed nasiąkaniem wodą i wymrażaniem powierzchni dzięki odtworzeniu w latach 90. XX wieku blaszanego dachu ochronnego, wraz z kominami wentylacyjnymi oraz kamuflażem (była to pierwsza w Polsce akcja konserwatorska dotycząca fortu pancernego). Obiekt narażony na kondensację pary wodnej, nieogrzewany, pozbawiony przegród termicznych w oknach i drzwiach. Nienarażony na penetrację osób niepowołanych, jednak całkowicie pozbawiony wyposażenia, podłóg; nie spełnia funkcji edukacyjnych ani funkcji, wynikających ze statutowej działalności Ogniska. Logika interwencji konserwatorskiej. Obiekt znajduje się w stanie powstrzymanej destrukcji, typowej dla fortecznych budowli betonowych, właściwie wentylowany i zabezpieczony przeciw penetracji wody w głąb struktury stropodachu. Działania te, prowadzone przed kilkunastu laty nie miały jednak kontynuacji z powodów finansowych. Długi okres obserwacji obiektu ukazał w pełni negatywne skutki braku ogrzewania i użytkowania. Powtarzająca się cyklicznie kondensacja pary wodnej na wielkich powierzchniach stalowych stropu oraz pancerzy, prawdopodobnie Strona 3 z 4

4 Strona 4 z 4

5 PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH KONSERWACJA ELEMENTÓW STALOWYCH TRADYTORA FORT 49 ¼ Grębałów KRAKÓW Kraków, marzec 2010 r. Strona 1 z 20

6 I. KARTA TYTUŁOWA A. IDENTYFIKACJA OBIEKTU. Obiekt: Miejscowość: Umiejscowienie: Tradytor fortu 49 ¼ Grębałów Kraków, rejon Wzgórza Krzesławickie Fort 49 ¼ Grębałów Czas powstania: r. Materiał i technika: Stal spawana, elementy odlewane. Własność: Ognisko TKKF Przyjaciel Konika z siedzibą w Krakowie Fort 49 ¼ Grębałów Fort49¼ Grębałów Strona 2 z 20

7 II. HISTORIA I OPIS OBIEKTU Fort 49 ¼ Grębałów (numer rejestru obiektów zabytkowych A-801) powstał w fazie modernizacji III pierścienia umocnień Twierdzy Kraków, realizowanej pod konie XIX wieku poprzez wprowadzanie bojowych elementói. pancernych do fortyfikacji. Zlokalizowany w pobliżu starszego fortu 49, zbudowany w latach , miał za zadanie strzec traktu sandomierskiego i lokalnej linii kolejowej ku granicy zaboru rosyjskiego. Reprezentował klasę fortów obrony bliskiej o funkcji głównie przeciwsztormowej i rozwiązaniu zindywidualizowanym ze względu na uwarunkowania topograficzne i taktyczne (m. In. Kaponiera grodzowa w parowie przecinającym spłaszczony stok fosy, artyleryjski tradytor do skrzydłowego ostrzału doliny Wisły i in.). Głowne uzbrojenie fortu tworzyły cztery działa M94 kaliber 8 cm w obrotowych wieżach pancernych na głównym bloku oraz cztery działa kazamatowe M94 kaliber 8 cm do strzelnic minimalnych w tradytorze za osłoną nieruchomych tarcz pancernych. Autorem projektu dzieła był nadporucznik Moriz R. von Brunner. Fort Grębałów uczestniczył w walkach o twierdzę Kraków w dniach XI 1914 r. W okresie międzywojennym stanowił element Obszaru Warownego Kraków. W czasie okupacji służył za magazyn umundurowania i ekwipunku wojskowego. W roku 1944 Niemcy włączyli fort do tzw. linii Henryka, przebiegającej wzdłuż linii starych fortów Krakowa. Po wojnie zdekompletowano uzbrojenie usuwając m.in. czasze wież pancernych. Od 1988 roku właścicielem obiektu jest Ognisko TKKF Przyjaciel Konika (stowarzyszenie nonprofit o statusie OPP). Etapowo realizuje program rewaloryzacji i adaptacji obiektu dla celów rekreacji konnej, hipoterapii oraz dydaktyki propagującej dziedzictwo historyczne. Działania prowadzone są z dużym udziałem pracy społecznej przy finansowym wsparciu m. in. Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Strona 3 z 20

8 PROPONOWANE POSTĘPOWANIE KONSERWATORSKIE CELE I ZAŁOŻENIA KONSERWACJI ELEMENTÓW STALOWYCH Działaniem docelowym jest zatrzymanie niszczących procesów jakim obiekt ulegał i ewentualnym procesom niszczącym w przyszłości. Ze względu na fakt, iż elementy stalowe tradytora nigdy nie były poddawane gruntownej konserwacji oraz z uwagi na historyczne znaczenie obiektu w obecnej chwili obiekt wymaga przeprowadzenia pełnej konserwacji technicznej i estetycznej. Przewiduje się odgruzowanie i usunięcie warstw wtórnych znajdujących się na metalu. W zależności od konieczne ze względów konstrukcyjnych lub merytorycznie uzasadnionych naprawione zostaną wszelkie poluzowane połączenia elementów, pęknięcia, zrekonstruowane niezachowane detale. W ramach prac o charakterze estetycznym przewiduje się usunięcie wszelkich zabrudzeń, wtórnych nawarstwień oraz przemalowań olejnych. Następnie zakłada się staranne doczyszczenie wszystkich odsłoniętych powierzchni metalowych z zachowaniem istniejącej faktury. Powierzchnię metalu zabezpieczy się przed korozją odpowiednimi materiałami. PROPONOWANE POSTĘPOWANIE KONSERWATORSKIE PRZY KONSERWACJI ELEMENTÓW METALOWYCH (STALOWYCH) TRADYTORA FORTU 49 1/4 GRĘBAŁÓW. 1 Prace poprzedzone zostaną przeprowadzeniem dokładnych oględzin elementów metalowych tradytora, w celu ustalenia ich stanu zachowania na wszystkich elementach przeznaczonych do konserwacji (na wszystkich powierzchniach metalowych stropu, dźwigni wentylacji, kratkach wentylacyjnych wewnętrznych i zewnętrznych, okratowaniach, pancerzach dział od zewnątrz i od zewnątrz, pancerzach strzelnic karabinowych, stanowiskach reflektorów, stanowisku obserwacyjnym dowódcy tradytora oraz na elementach metalowych umieszczonych na ścianach tradytora). 2 Przewiduje się usunięcie wszelkich wtórnych; luźnych nawarstwień z powierzchni metalu (gruzu, kurzu, zabrudzeń, zachlapań, pozostałości zapraw, cementów, olejów i smarów). Zabieg należy przeprowadzić uważnie ze względu na powstałe zniszczenia detali ażurowych - metodą mechaniczną: za pomocą zmiotek, noży szewskich i wciągnięcie nawarstwień do odkurzacza przemysłowego. 3 Doczyszczenie powierzchni metalu, ze związanych z jego powierzchnią nawarstwień, metodą mechaniczną i chemiczną po przeprowadzonych próbach. Odczyszczenie z wielka dokładnością i uwagą nawarstwień (zachlapania olejne, zaprawy cementowe, oleje i smary, produkty korozji) do warstwy metalu. (Oleje i smary za pomocą środków opartych na alkoholu, włącznie ze spirytusem metylowym lub izopropylowym, lub rozpuszczalnikami np. czystym acetonem. Powłoki olejne: za pomocą środków do usuwania powłok malarskich, opartych na związkach alkalicznych lub rozpuszczalnikach np. PROPEINT Strona 4 z 20

9 175. Osad wapienny: roztwór 1/4 octu i 3/4 wody) W przypadku pojawienia się wżerów zastosowanie preparatów trawiących TURBO Z lub PROCAP PRO, PROCAP AV, a następnie ich pasywacja - przemycie preparatem PROCIV 300 (roztwór zawierający niewielką ilość kwasu azotowego np. rozcieńczony PROSOLV 541, PROSOLV 544, a następnie wodą (najlepiej demineralizowaną) a także w miejscach łatwiej dostępnych przewiduje się użycie mikropiaskarki. 4 Całkowite usunięcie produktów korozji na drodze chemicznej po przeprowadzonych próbach (użycie środka VpCI 423 Gel (odrdzewiacz nietoksyczny, bezpieczny i biodegradowalny w postaci żelu), następnie usunięcie i zneutralizowanie go. 5 Przewiduje się również wymianę i rekonstrukcję szczególnie zniszczonych elementów, których osłabiona struktura nie spełnia swych funkcji. 6 Uzupełnienia ubytków metalu, o ile jest to konieczne ze względów konstrukcyjnych lub merytorycznie uzasadnionych 7 Zabezpieczenie powierzchni stali odpowiednio dobranymi środkami (żywice, woski, oleje); zabezpieczenia stalowego stropu przed ponowną korozją odpowiednimi środkami (farba antykorozyjna) oraz pokrycie farbą nawierzchniową w zależności od zamierzonego efektu (farba podkładowa epoksydowa, farba nawierzchniowa poliuretanowa w kolorze grafitowym). 8 Zabezpieczenie powierzchni pancerzy poprzez wielokrotne olejowanie (wcieranie gorącego oleju) 9 Montaż wszystkich zrekonstruowanych elementów na swoich pierwotnych miejscach. 10 Wykonanie powykonawczej dokumentacji konserwatorskiej fotograficznej, opisowej, rejestrującej stan zachowania i przeprowadzone zabiegi. Strona 5 z 20

10 DOKUMETACJA FOTOGRAFICZNA Strona 6 z 20

11 Fot. 1 Tradytor. Elementy metalowe przed konserwacją. Dźwignia wentylacji. Widoczne: zabrudzenia powierzchniowe, powierzchnia pokryta produktami korozji stali. Strona 7 z 20

12 Fot. 2 Tradytor. Elementy metalowe przed konserwacją. Ażurowa kratka wentylacyjna wewnętrzna. Widoczne: zabrudzenia powierzchniowe, zachlapania cementowe i produkty korozji stali. Strona 8 z 20

13 Fot. 3 Tradytor. Elementy metalowe przed konserwacją. Ażurowa kratka wentylacyjna wewnętrzna. Widoczne: ubytki mechaniczne kratki, wżery powierzchniowe spowodowane korozją powierzchni metalu, zabrudzenia powierzchniowe, zachlapania cementowe. Strona 9 z 20

14 Fot. 4 Tradytor. Elementy metalowe przed konserwacją. Kratka wentylacyjna zewnętrzna. Widoczne: zabrudzenia powierzchniowe i zachlapania cementowe, spod których widoczne są produkty korozji stali Strona 10 z 20

15 Fot. 5 Tradytor. Elementy metalowe przed konserwacją. Okratowanie. Widoczne: zabrudzenia powierzchniowe i zachlapania cementowe, spod których widoczne są produkty korozji stali Strona 11 z 20

16 Fot. 6 Tradytor. Elementy metalowe przed konserwacją. Pancerz działa od zewnątrz. Widoczne: zabrudzenia powierzchniowe i zachlapania cementowe, spod których widoczne są wżery i grube nawarstwienia produktów korozji stali. Strona 12 z 20

17 Fot. 7 Tradytor. Elementy metalowe przed konserwacją. Pancerz strzelnicy karabinowej. Widoczne: zabrudzenia powierzchniowe i zachlapania cementowe, spod których widoczne są produkty korozji stali Strona 13 z 20

18 Fot. 8 Tradytor. Elementy metalowe przed konserwacją. Pokrywa reflektora oraz mocowanie pancerza strzelnicy. Widoczne: zabrudzenia powierzchniowe, nawarstwienia smołowe i zachlapania cementowe, spod których widoczne są produkty korozji stali Strona 14 z 20

19 Fot. 9 Tradytor. Elementy metalowe przed konserwacją. Powierzchnia pancerza działa. Widoczne: zabrudzenia powierzchniowe, zachlapania cementowe, spod których widoczne są produkty korozji stali Strona 15 z 20

20 Fot. 10 Tradytor. Elementy metalowe przed konserwacją. Powierzchnia pancerza działa z widocznymi wypukłymi literami napisu. Widoczne: zabrudzenia powierzchniowe, zachlapania cementowe, spod których widoczne są produkty korozji stali Strona 16 z 20

21 Fot. 11 Tradytor. Elementy metalowe przed konserwacją. Zbliżenie powierzchni pancerza działa od wewnątrz z widocznymi wypukłymi literami napisu. Widoczne: zabrudzenia powierzchniowe, zachlapania cementowe, spod których widoczne są produkty korozji stali Strona 17 z 20

22 Fot. 12 Tradytor. Elementy metalowe przed konserwacją. Stanowisko obserwacyjne. Widoczne: zabrudzenia powierzchniowe, zachlapania cementowe, spod których widoczne są produkty korozji stali Strona 18 z 20

23 Fot. 13 Tradytor. Elementy metalowe przed konserwacją. Strop w izbie pogotowia. Widoczne: zabrudzenia powierzchniowe, zachlapania cementowe, rozwarstwienia struktury metalu spowodowane korozją. Strona 19 z 20

24 Fot.14 Tradytor. Elementy metalowe przed konserwacją. Zbliżenie stropu. Widoczne: zabrudzenia powierzchniowe, zachlapania cementowe, rozwarstwienia struktury metalu spowodowane jego korozją. Strona 20 z 20

25 Strona 1 z 15

26 I. KARTA TYTUŁOWA A. IDENTYFIKACJA OBIEKTU. Obiekt: Miejscowość: Umiejscowienie: Tradytor fortu 49 ¼ Grębałów Kraków, rejon Wzgórza Krzesławickie Fort 49 ¼ Grębałów Czas powstania: r. Materiał : Własność: Beton, cegła, kamień. Ognisko TKKF Przyjaciel Konika z siedzibą w Krakowie Fort 49 ¼ Grębałów Fort49¼ Grębałów Strona 2 z 15

27 II. HISTORIA I OPIS OBIEKTU Fort 49 ¼ Grębałów (numer rejestru obiektów zabytkowych A-801) powstał w fazie modernizacji III pierścienia umocnień Twierdzy Kraków, realizowanej pod konie XIX wieku poprzez wprowadzanie bojowych elementów pancernych do fortyfikacji. Zlokalizowany w pobliżu starszego fortu 49, zbudowany w latach , miał za zadanie strzec traktu sandomierskiego i lokalnej linii kolejowej ku granicy zaboru rosyjskiego. Reprezentował klasę fortów obrony bliskiej o funkcji głównie przeciwsztormowej i rozwiązaniu zindywidualizowanym ze względu na uwarunkowania topograficzne i taktyczne (m. In. Kaponiera grodzowa w parowie przecinającym spłaszczony stok fosy, artyleryjski tradytor do skrzydłowego ostrzału doliny Wisły i in.). Główne uzbrojenie fortu tworzyły cztery działa M94 kaliber 8 cm w obrotowych wieżach pancernych na głównym bloku oraz cztery działa kazamatowe M94 kaliber 8 cm do strzelnic minimalnych w tradytorze za osłoną nieruchomych tarcz pancernych. Autorem projektu dzieła był nadporucznik Moriz R. von Brunner. Fort Grębałów uczestniczył w walkach o twierdzę Kraków w dniach XI 1914 r. W okresie międzywojennym stanowił element Obszaru Warownego Kraków. W czasie okupacji służył za magazyn umundurowania i ekwipunku wojskowego. W roku 1944 Niemcy włączyli fort do tzw. linii Henryka, przebiegającej wzdłuż linii starych fortów Krakowa. Po wojnie zdekompletowano uzbrojenie usuwając m.in. czasze wież pancernych. Od 1988 roku właścicielem obiektu jest Ognisko TKKF Przyjaciel Konika (stowarzyszenie nonprofit o statusie OPP). Etapowo realizuje program rewaloryzacji i adaptacji obiektu dla celów rekreacji konnej, hipoterapii oraz dydaktyki propagującej dziedzictwo historyczne. Działania prowadzone są z dużym udziałem pracy społecznej przy finansowym wsparciu m. in. Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Strona 3 z 15

28 SCHEMAT POMIESZCZEŃ TRADYTORA Schemat pomieszczeń tradytora Fortu 49 1/4 Grębałów ( przeznaczenie pierwotne) 5.Izba oficerska i obserwatora 6a Kazamata 3. działowa Latryna 6b. Kazamata działowa 2. Korytarz - galeria strzelecka - Wejście 6c. Kazamata działowa 4. Magazyn amunicyjny Wejście 6d. / Kazamata działowa 7. Kuchnia 1. Pomieszczenie alarmowe Strona 4 z 15

29 PROPONOWANE POSTĘPOWANIE KONSERWATORSKIE CELE I ZAŁOŻENIA KONSERWACJI ELEMENTÓW MUROWYCH Działaniem docelowym jest zatrzymanie niszczących procesów jakim obiekt ulegał i ewentualnym procesom niszczącym w przyszłości. Ze względu na fakt, iż betonowe i ceglane tradytora nigdy nie były poddawane gruntownej konserwacji oraz z uwagi na historyczne znaczenie obiektu w obecnej chwili obiekt wymaga przeprowadzenia pełnej konserwacji technicznej i estetycznej. Przewiduje się odgruzowanie i usunięcie warstw wtórnych znajdujących się na powierzchni. W zależności od konieczności ze względów konstrukcyjnych lub merytorycznie uzasadnionych naprawione zostaną wszelkie ubytki powierzchni, pęknięcia, zrekonstruowane niezachowane detale. W ramach prac o charakterze estetycznym przewiduje się usunięcie wszelkich zabrudzeń, wtórnych nawarstwień (nacieków). Powierzchnię ceglaną zabezpieczy się przed niszczeniem pierwotnym malowaniem wapiennym. PROPONOWANE POSTĘPOWANIE KONSERWATORSKIE PRZY POWIERZCHNIACH BETONOWYCH I CEGLANYCH TRADYTORA FORTU 49 1/4 GRĘBAŁÓW. Podstawowym celem przeprowadzonych zabiegów konserwatorskich będzie utrwalenie oryginalnych fragmentów zabytku i ich zabezpieczenie przed dalszą degradacją w przyszłości oraz jego czytelna prezentacja. Będzie polegało to na: - działaniach chemicznych, m.in. przywracających równowagę kwasową obiektu, usuwających mikroorganizmy, przywracających pierwotny wygląd zabytku i wzmacniających jego strukturę - działaniach fizycznych, m.in. usuwających szkodliwe mikroorganizmy (n.p.: promieniami rentgena),wzmacniających strukturę obiektu (n.p.: nasycanie roztworami żywic), osuszających lub nawilżających obiekt - działaniach artystycznych, m.in. uzupełnianie drobnych ubytków, kitowanie, punktowanie, retuszowanie wykonanie rekonstrukcji. Prace konserwatorskie poprzedzone zostały przez dokładne zinwentaryzowanie obiektu, przeprowadzone prace archiwalne, historyczne i badania techniczno-naukowe mające na cel ustalenie stanu zachowania, zakresu prac oraz wybranie odpowiedniej metody działań. Konserwacja betonu: 1. Przewiduje się usunięcie wszelkich wtórnych; luźnych nawarstwień z powierzchni (gruzu, kurzu, zabrudzeń, zachlapań, pozostałości zapraw, cementów, olejów i smarów); późniejszych bezwarotściowych naleciałości i nawarstwień. Zabiegi należy przeprowadzić uważnie metodą mechaniczną: za pomocą zmiotek, noży szewskich i wciągnięcie nawarstwień do odkurzacza przemysłowego. Strona 5 z 15

30 2. Przewiduje się usunięcie zniszczonych, zwietrzałych miejsc, oczyszczenie mechaniczne pęknięć (szpar) w powierzchniach betonowych. 3. Wykonanie zastrzyków z zaczynu iniekcyjnego na bazie cementu lub pęczniejących dodatków. 4. Uzupełnienia ubytków zaprawą cementową powierzchni betonowych po oczyszczeniu pęknięć. 5. Wykonanie izolacji poziomych i pionowych przeciwwilgociowych w zagłębieniu magazynowym izby pogotowia, a następnie wykonanie powierzchni betonowych ścian. 6. Wykonanie wylewek betonowych posadzki w korytarzu strzeleckim, magazynie amunicyjnym, izbie dowódcy oraz zagłębienia magazynowego w izbie pogotowia. 7. Oczyszczenie powierzchni pozostałych posadzek i wygładzenie. 8. Utwardzenie powierzchni betonowych nowych i starych. 9. Zabezpieczenie powierzchni ceglanych przez odtworzenie istniejącego malowania farbą wapienną. 10. Wykonanie powykonawczej dokumentacji konserwatorskiej fotograficznej, opisowej, rejestrującej stan zachowania i przeprowadzone zabiegi. Proponowany zakres prac konserwatorskich w celu odnowienia cegły w tradytorze. Prace zostały poprzedzone konsultacjami ze specjalistami z zakresu: historii sztuki, architektury, specjalistą konstruktorem oraz z zakresu izolacji przeciwwilgociowej. 1. Usunięcie mechaniczne wykwitów solnych oraz grubych nawarstwień np. gipsu z powierzchni muru. 2. Usuwanie resztek zapraw wapienno piaskowych lub cementowych występujących na wątku ceglanym oraz ze względów estetycznych usunięcie zaprawy z lica cegieł. 3. Usunięcie fragmentów zniszczonej, zwietrzałej zaprawy wątku w spoinach na określoną głębokość. Z należytą uwagą zabieg ten można wykonać we wstępnej fazie przy pomocy szlifierki kątowej z tarczą diamentową a następnie skorygować ręcznie z użyciem dłut rzeźbiarskich. 4. Demontaż zbędnych elementów metalowych, pozostałości po wcześniejszych instalacjach. 5. Wstępne mycie cegieł wodą w celu usunięcia luźnych zabrudzeń. Dopuszcza się czyszczenie cegieł metoda strumieniowania na mokro; sprężonym powietrzem do 8 atm. i parą wodną z zastosowaniem nierozpuszczalnego ścierniwa krzemianowego, korundowego lub kamiennego (np. dolomitu). 6. Usunięcie zwietrzałych spoin oraz zmurszałych zapraw, niestarannych napraw ubytków wykonanych zaprawami cementowymi, usunięcie wtórnych, niestarannie wykonanych spoin z zaprawy cementowej. Strona 6 z 15

31 7. Wzmocnienie zachowanych spoin wątku mikroemulsją krzemoorganiczną (np. firmy ispo Silicon-Impraegrund LF roztworzonego z wodą w proporcji 1:9). 8. Wzmocnienie wstępne, sklejenie cegieł klejem na bazie żywicy epoksydowej. Demontaż poluzowanych cegieł. 9. Dezynfekcja powierzchni skażonych mikrobiologicznie. 10. Czyszczenie mechaniczne cegieł z ewentualnym użyciem rozpuszczalników organicznych powierzchni ścian z pozostałości smoły oraz czyszczenie chemiczne. Doczyszczanie z pozostałych nawarstwień i zanieczyszczeń metodami mechanicznymi z zachowaniem istniejącej faktury 11. Odsolenie zasolonych partii muru metodą swobodnej migracji soli do rozszerzonego środowiska. Na niektórych fragmentach wątku założenie zwilżonych wodą okładów z ligniny w celu usunięcia białych wykwitów soli. Znaczne odsolenie na całości cegieł nastąpi w trakcie odczyszczania powierzchni z przemiennym wysychaniem i nawilżaniem wątków. 12. Wzmocnienie osłabionych i osypujących się partii ceglanego wątku, uzupełnienie ubytków cegieł gotowymi masami. 13. Sprawdzenie stabilności elementów i ustabilizowanie elementów poluzowanych; ponowny montaż wadliwie osadzonych detali. 14. Uzupełnienie ubytków w ceglanym wątku (masa do sztucznej cegły: 3 cz. mączki ceglanej, 1cz. cementu portlandzkiego szarego, wapno gaszone lub preparat Cemaplastu zastępujący wapno gaszone i zapobiegający pękaniu kitów; użyty w proporcji ml na 50 kg cementu. Do barwienia w masie należy użyć pigmentów mineralnych w proszku). 15. Wykonanie poprawnie technicznie nowych spoin w obrębie lica wątku ceglanego ścian masą mineralną lub gotową renowacyjną zaprawą do spoinowania (zbliżoną parametrami estetycznym, fizycznymi oraz mechanicznymi do cegieł, z którymi zostaną połączone. Zbliżona lub lepsza zdolność transportu wody i nieco niższe właściwości estetyczne będą tu warunkiem podstawowym. Zaprawa w spoinach ma za zadanie ściągać wodę lub roztwory soli z przylegających cegieł; rola tzw. pompy ssącej ). Proponowana masa mineralna spoiny: 1 cz. wapna gaszonego, 1,5 cz. piasku żółtego, 1,5 piasku szarego, 0,5 cz. cementu portlandzkiego szary i cement ugrowy. Kształt spoin należy opracować zgodnie z zachowanymi oryginalnym spoinami, czyli zgodnie z pierwotnymi założeniami, z okresu, w którym powstał wątek (w celu właściwego wyglądu ioddziaływania estetycznego). 16. Zabezpieczenie powierzchni przed niszczeniem przez malowanie wapienne lub wykona scalenie kolorystyczne uzupełnień i przemurowań w obrębie lica ścian(pigmenty mineralne oraz jako spoiwo roztwór wodny mikroemulsji krzemoorganicznej ispo Silicon-Impraegrund LF lub jako spoiwo roztwór Paraloidu B-72 w acetonie). 17. Przeprowadzenie hydrofobizacji lica wątku ceglanego preparatem krzemoorganicznym - wątku mającego kontakt jedynie z wodą opadową (środkami hydrofobowymi Ahydrosil Z lub Sarsil H- 15). Strona 7 z 15

32 DOKUMETACJA FOTOGRAFICZNA STANU ISTNIEJĄCEGO Strona 8 z 15

33 Fot. Nr 1 Pęknięcia i zarysowania na powierzchni sufitu betonowego. Widoczne nacieki solne. Fot. Nr 2 Nacieki na ścianie betonowo kamiennej Strona 9 z 15

34 Fot. Nr 3 Nisza na piec w izbie pogotowia. Widoczne pozostałości po malowaniu (bielenie) wapiennym. Strona 10 z 15

35 Fot. Nr 4 Mur ceglany. Miejsce osadzenia odrzwi. Widoczne zabrudzenia oraz nacieki w części górnej obejmujące część stalową stropu, łoże kamienne oraz mur ceglany. Strona 11 z 15

36 Fot. Nr 5 Posadzka na stanowisku artyleryjskim. Widoczne elementy łoża. Fot. Nr 6 Posadzka na korytarzu wzdłuż kazamat artyleryjskich. Strona 12 z 15

37 Fot. Nr 7 Widok na korytarz strzelecki od strony izby pogotowia. Fot. Nr 8 Ściany i dno w części magazynowej izby pogotowia. Strona 13 z 15

38 Fot. Nr 9 Próg wejścia oraz podbudowa posadzki korytarza strzeleckiego. Fot. Nr 10 Próg i miejsce osadzenia drzwi do latryny. Strona 14 z 15

39 Fot. Nr 11 Posadzka w latrynie. Widoczne nacieki na posadzce, ślady bielenia na ścianie. For. Nr 12 Zachowana muszla sedesowa w latrynie. Strona 15 z 15