2. WODY Wody powierzchniowe p³yn¹ce Sieæ hydrograficzna lubelszczyzny

Transkrypt

1 . WODY.. Wody powierzchniowe p³yn¹ce rzemys³w Biernt, Dorot Lchowicz (Wojewódzki Inspektort Ochrony Œrodowisk w Lublinie)... Sieæ hydrogrficzn lubelszczyzny Województwo lubelskie jest obszrem po³o onym n miêdzyrzeczu Wis³y i Bugu z zmkniêt¹ w c³oœci n jego obszrze, osi¹ wodn¹ województw - rzek¹ Wieprz. Lubelszczyzn chrkteryzuje siê njsilniej zró nicown¹ w krju gêstoœci¹ sieci rzecznej z wyrÿnym kontrstem miêdzy czêœci¹ wy ynn¹ i nizinn¹ województw. Zrówno n oztoczu jk i w po³udniowo-zchodniej czêœci Wy yny Lubelskiej, sieæ t jest brdzo rzdk ntomist obszry pó³nocne, zw³szcz mkroregion olesi odlskiego, odzncz siê powszechnoœci¹ wystêpowni powierzchniowych zjwisk wodnych, zrówno nturlnych ( jezior, torfinki, zg³êbieni krsowe wype³nione wod¹ czy te inne rozleg³e obszry typu bgiennego) jk i sztucznych (zbiorniki retencyjne, stwy rybne, rowy meliorcyjne). Czynnikiem decyduj¹cym o tkim stnie zró nicowni mpy gêstoœci sieci wodnej s¹ cechy terenu, zw³szcz przepuszczlnoœæ gruntów i budow wrstwy litosfery, tk e hipsometri powierzchni.... Chrkterystyk systemu monitoringu rzek Bdni jkoœci wód powierzchniowych p³yn¹cych prowdzone s¹ w rmch ñstwowego Monitoringu Œrodowisk, utworzonego n mocy ustwy z dni 0 lipc 99 r. o Inspekcji Ochrony Œrodowisk ( Dz.U. Nr 77 z 99 r. poz. z póÿniejszymi zminmi ). Funkcjonownie tego systemu, którego celem jest zwiêkszenie skutecznoœci dzi³ñ n rzecz ochrony œrodowisk poprzez gromdzenie, nlizownie i udostêpninie dnych dotycz¹cych stnu œrodowisk orz zmin w nim zchodz¹cych, koordynuje G³ówny Inspektor Ochrony Œrodowisk. Ndzór merytoryczny nd monitoringiem rzek sprwuje Instytut Meteorologii i Gospodrki Wodnej we Wroc³wiu. Celem monitoringu wód powierzchniowych p³yn¹cych jest wspomgnie procesów zrz¹dzni gospodrk¹ zsobmi wodnymi, jk równie ich ochron. odstwowe zdni monitoringu rzek to: dostrcznie dnych do bilnsu zsobów wodnych olski w ujêciu iloœciowym i jkoœciowym, dostrczenie dnych o stnie czystoœci wód powierzchniowych, Bug w m. Mtcze Fot. G.Grzywczewski dostrczenie dnych umo liwij¹cych nlizownie procesów hydrogeochemicznych zchodz¹cych w zlewnich i pozwlj¹cych n podejmownie rcjonlnych decyzji zwi¹znych z u ytkowniem wód w zlewni, prognozownie zmin jkoœci wód zlewni w zle noœci od wrunków hydrologicznych, dokonywnie bie ¹cych ocen liniowych i obszrowych zmin jkoœci wód, relizcji miêdzynrodowych zobowi¹zñ olski wynikj¹cych z podpisnych umów i konwencji. ñstwowy Monitoring Œrodowisk w zkresie wód powierzchniowych p³yn¹cych w województwie lubelskim relizowny jest w rmch sieci: krjowej i regionlnej. G³ównym celem bdñ relizownych w rmch sieci krjowej jest kontrol i gromdzenie informcji o iloœci i jkoœci wód rzek zncz¹cych w skli krju, co stnowi bzê dnych zrówno do nlizy porównwczej stopni znieczyszczeni wód w olsce i Europie, jk te do sporz¹dzni corocznych komuniktów o stnie czystoœci wód w nszym krju. W województwie lubelskim w roku 00 sieæ krjow¹ (podstwow¹ i grniczn¹) tworzy³o, nlogicznie jk w ltch ubieg³ych, 7 profili pomirowo-kontrolnych, zloklizownych n 8 rzekch o ³¹cznej d³ugoœci 70 km ( tbel ). Zrówno loklizcj, czêstotliwoœæ jk i zkres bdñ w tych punktch zost³y œciœle okreœlone w rogrmie bdñ rzek objêtych krjow¹ sieci¹ monitoringu n lt ", ztwierdzonym przez G³ównego Inspektor Ochrony Œrodowisk. Zdniem sieci regionlnej jest gromdzenie niezbêdnych informcji, stnowi¹cych podstwê oceny jkoœci wód n obszrze województw i tym smym umo liwinie podejmowni stosownych decyzji z punktu widzeni zrówno gospodrczego jk równie ochrony œrodowisk. Sieæ regionln monitoringu w roku 00 obejmow³ 0 stnowisk pomirowo-kontrol- 7

2 Tbel. Wykz punktów pomirowo-kontrolnych rzek województw lubelskiego bdnych w roku 00 w rmch sieci krjowej monitoringu Lp. Nzw rzeki Km biegu rzeki Dop³yw wy szego rzêdu odzj monitoringu Loklizcj punktu owit Czêstotliwoœæ bdñ/rok. Bug 78, Nrew G Kry³ów hrubieszowski. Bug, Nrew Husynne hrubieszowski. Bug, Nrew G Zosin hrubieszowski. Bug,7 Nrew G Horod³o hrubieszowski. Bug 6, Nrew,G Dorohusk che³mski 6. Bug 87, Nrew,G W³odw w³odwski 7. Bug,0 Nrew G S³wtycze bilski 8. Bug 8,0 Nrew G Terespol bilski 9. Bug 68,7 Nrew G Krzyczew bilski 0. Huczw,0 Bug Gródek hrubieszowski. Uherk, Bug udk che³mski. Krzn,8 Bug Neple bilski. Wis³ 98, Annopol krœnicki. Wis³ 9,0 KzimierzDolny pu³wski. Wis³ 8,0 Go³¹b pu³wski 6. Wieprz 68,6 Wis³ Obrocz zmojski 7. Wieprz 7, Wis³ Klemensów zmojski 8. Wieprz,0 Wis³ Stw Nokowski zmojski 9. Wieprz, Wis³ Izbic krsnostwski 0. Wieprz 86, Wis³ Stê yc krsnostwski. Wieprz 66, Wis³ Trwniki œwidnicki. Wieprz, Wis³ Jszczów ³êczyñski. Wieprz 0,7 Wis³ Kijny ³êczyñski. Wieprz 6,7 Wis³ Wol Skromowsk lubrtowski. Wieprz 0, Wis³ Dêblin rycki 6. buñk, Wieprz Krzk zmojski 7. Bystrzyc 0,6 Wieprz Spiczyn ³êczyñski - podstwowy G - grniczny pol zciemnione - przekroje pomirowo-kontrolne w³¹czone do sieci europejskiego monitoringu wód œródl¹dowych EUOWATENET nych rozmieszczonych n 8 rzekch. Bdni monitoringowe jkoœci wód dl tych punktów (³¹czn d³ugoœæ rzek - 7,9 km) zost³y przeprowdzone zgodnie z wytycznymi zwrtymi w rogrmie monitoringu œrodowisk n obszrze województw lubelskiego w 00 roku, uzgodnionym z wojewod¹ lubelskim i egionlnym Zrz¹dem Gospodrki Wodnej w Lublinie. Loklizcjê punktów pomirowo-kontrolnych monitoringu rzek n obszrze województw lubelskiego w 00 roku, z uwzglêdnieniem wyników ogólnej klsyfikcji stnu czystoœci dl tych punktów, przedstwiono n mpie Kryteri oceny jkoœci rzek rezentowne w niniejszym rporcie informcje o jkoœci wód w województwie lubelskim oprcowno n podstwie nliz, wykonnych przez lbortori Wojewódzkiego Inspektortu Ochrony Œrodowisk w Lublinie i jego Delegtur w Bi³ej odlskiej, Che³mie i Zmoœciu, zgodnie z olskimi Normmi orz wed³ug metod zlecnych przez Inspekcjê Ochrony Œrodowisk. Stn czystoœci bdnych wód w województwie lubelskim w 00 roku okreœlono w oprciu o progrm komputerowy JAWO, stosuj¹c metodê stê- eñ chrkterystycznych * Centrlnego Urzêdu Gospodrki Wodnej (Zrz¹dzenie Nr rezes CW-u z dni sierpni 967 r.) Kryterium porównwcze przy klsyfikcji powierzchniowych wód p³yn¹cych stnowi¹ normy dopuszczlne, okreœlone w rozporz¹dzeniu Ministr Ochrony Œrodowisk, Zsobów Nturlnych i Leœnictw z dni listopd 99 roku w sprwie klsyfikcji wód orz wrunków, jkim powinny odpowidæ œcieki wprowdzone do wód lub do ziemi (Dz. U. Nr 6, poz. 0). Klsyfikcj jkoœci œródl¹dowych wód powierzchniowych jest trzystopniow: * stê enie chrkterystyczne (wg metody CW-u) jest dl wskÿników fizykochemicznych œredni¹ rytmetyczn¹ z dwóch njbrdziej niekorzystnych wrtoœci w ci¹gu bdnego okresu, przy odrzuceniu wyniku odbiegj¹cego od drugiego co do wielkoœci o pond 00%. Dl wskÿników toksycznych (np. metle ciê kie, pestycydy) i hydrobiologicznych przyjmowny jest wynik njgorszy. rzy ocenie wyników bkteriologicznych jko wrtoœæ chrkterystyczn¹ przyjmuje siê drugi z kolei wynik njbrdziej niekorzystny. 76 CZÊŒÆ II. JAKOŒÆ ODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŒODOWISKA

3 ) kls pierwsz - wody ndj¹ce siê do: zoptrzeni ludnoœci w wodê do pici, zoptrzeni zk³dów wymgj¹cych wody o jkoœci wody do pici, bytowni w wrunkch nturlnych ryb ³ososiowtych; ) kls drug - wody ndj¹ce siê do: bytowni w wrunkch nturlnych innych ryb ni ³ososiowte, chowu i hodowli zwierz¹t gospodrskich, celów rekrecyjnych, uprwini sportów wodnych orz do urz¹dzni zorgnizownych k¹pielisk; ) kls trzeci - wody ndj¹ce siê do: zoptrzeni zk³dów innych ni zk³dy wymgj¹ce wody o jkoœci wody do pici, nwdnini terenów rolniczych, wykorzystywnych do uprw ogrodniczych orz uprw pod szk³em i pod os³onmi z innych mteri³ów. Wrtoœci wskÿników znieczyszczeñ œródl¹dowych wód powierzchniowych (zgodnie z ww. rozporz¹dzeniem) przedstwiono w tbeli. Jk wynik z powy szej tbeli, dl poszczególnych kls ustlono dopuszczlne wrtoœci wsk- Ÿników znieczyszczeñ. Wody, których prmetry osi¹gj¹ wrtoœci wy sze od dopuszczlnych dl klsy III okreœl siê jko pozklsowe, nie odpowidj¹ce normtywom (non). Uzyskne wrtoœci stê- eñ chrkterystycznych w rocznej serii bdñ odniesione do wrtoœci dopuszczlnych, okreœlonych w rozporz¹dzeniu, umo liwij¹ ustlenie ktulnej klsy czystoœci rozptrywnej rzeki. rzy tej metodzie oceny jkoœci wód przyjêto, i niezle nie od tego, ile ozncz siê wskÿników znieczyszczeni wody, o przynle noœci do klsy decyduje wsk- Tbel. Wrtoœci wskÿników znieczyszczeñ œródl¹dowych wód powierzchniowych Lp. Nzw wskÿnik Jednostk Kls czystoœci I II III. Tempertur* C i poni ej 6 i poni ej 6 i poni ej. Zpch* z i poni ej nturlny nturlny. Brw* mgt/l nturln. Odczyn* ph 6, - 8, 6, - 9,0 6,0 9, Zwiesiny ogólne (z wyj¹tkiem ng³ych przyborów wody) * iêciodobowe biochemiczne zpotrzebownie tlenu (BZT )* Chemiczne zpotrzebownie tlenu metod¹ ndmngninow¹ (ChZT Mn )* mg/l 0 i poni ej 0 i poni ej 0 i poni ej mg0 /l i poni ej 8 i poni ej i poni ej mg0 /l 0 i poni ej 0 i poni ej 0 i poni ej Chemiczne zpotrzebownie tlenu metod¹ 8. dwuchrominow¹ (ChZT Cr )* mg0 /l i poni ej 70 i poni ej i poni ej 9. Tlen rozpuszczony* mg0 /l 6 i powy ej i powy ej i powy ej 0. Azot monowy* mgn NH /l,0 i poni ej,0 i poni ej 6, 0 i poni ej. Azot zotnowy* mgn NO /l,0 i poni ej 7,0 i poni ej,0 i poni ej. Azot zotynowy* mgn NO /l 0,0 i poni ej 0,0 i poni ej 0,06 i poni ej. Azot ogólny* mgn/l,0 i poni ej 0,0 i poni ej,0 i poni ej. Fosforny rozpuszczone* mgo /l 0, i poni ej 0,6 i poni ej,0 i poni ej. Fosfor ogólny* mg/l 0, i poni ej 0, i poni ej 0, i poni ej 6. Twrdoœæ ogóln* mgcco /l 0 i poni ej 0 i poni ej 700 i poni ej 7. rzewodnoœæ elektrolityczn* ms/cm 800 i poni ej 900 i poni ej 00 i poni ej 8. Chlorki* mgcl/l 0 i poni ej 00 i poni ej 00 i poni ej 9. Sirczny* mgso /l 0 i poni ej 00 i poni ej 0 i poni ej 0. Sód* mgn/l i poni ej 0 i poni ej 0 i poni ej. ots* mgk/l 0 i poni ej i poni ej i poni ej. Substncje rozpuszczone* mg/l 00 i poni ej 0 i poni ej 00 i poni ej. elzo ogólne* mgfe/l,0 i poni ej, i poni ej,0 i poni ej. Arsen mgas/l 0,0i poni ej 0,0i poni ej 0, i poni ej. Bor mgb/l wszystkie klsy,0 i poni ej 6. Cynk* mgzn/l wszystkie klsy 0, i poni ej 7. Chrom+* mgcr/l 0,0i poni ej 0, i poni ej 0, i poni ej 8. Chrom+6* mgcr/l wszystkie klsy 0,0 i poni ej 9. Kdm* mgcd/l 0,00 poni ej 0,0 i poni ej 0, i poni ej 0. Mngn* mgmn/l 0,l i poni ej 0, o poni ej 0,8 i poni ej. MiedŸ* mgcu/l wszystkie klsy 0,0 i poni ej 77

4 Tbel. c.d. ze str. 77. Nikiel* mgni/l wszystkie klsy,0 i poni ej. O³ów* mgb/l wszystkie klsy 0,0 i poni ej. têæ* mghg/l 0,00 i poni ej 0,00 i poni ej 0,0 i poni ej. Selen mgse/l wszystkie klsy 0,0 i poni ej 6. Srebro mgag/l wszystkie klsy 0,0 i poni ej 7. Wnd mgv/l wszystkie klsy,0 i poni ej 8. Chlor wolny mgcl /l niewykrywlny 9. Cyjnki wolne mgcn/l wszystkie klsy 0,0 i poni ej 0. Cyjnki zwi¹zne mgcn/l,0 i poni ej,0 i poni ej,0 i poni ej. Fluorki mgf/l, i poni ej, i poni ej,0 i poni ej. odnki mgcns/l 0,0i poni ej 0, i poni ej,0 i poni ej. Sirczki mgs/l niewykrywlne 0, i poni ej. Aldehyd mrówkowy mg/l 0,0i poni ej 0,0 i poni ej 0, i poni ej. Akrylonitryl mg/l wszystkie klsy,0 i poni ej 6. Fenole lotne* mg/l 0,00 i poni ej 0,0 i poni ej 0,0 i poni ej 7. Insektycydy z grupy wêglowodorów chlorownych* µg/l wszystkie klsy 0,00 i poni ej Insektycydy fosforoorgniczne i krbmininowe 8. µg/l wszystkie klsy,0 i poni ej 9. Kprolktm mg/l wszystkie klsy,0 i poni ej 0.. Substncje powierzchniowo czynne - nionowe* Substncje powierzchniowo czynne -niejonowe mg/l 0, i poni ej 0, i poni ej,0 i poni ej mg/l 0, i poni ej,0 i poni ej,0 i poni ej Substncje ekstrhuj¹ce siê eterem nftowym. mg/l 0, i poni ej 0,Oi poni ej,0 i poni ej. Benzo()piren µg/l wszystkie klsy 0, i poni ej. Chlorofil * µg/l 0 i poni ej 0 i poni ej 0 i poni ej. Sprobowoœæ* oligo do betmezo betmezo do lfmezo lfmezo 6. Mino Coli typu k³owego*,0 i powy ej 0, i powy ej 0,0 i powy ej 7. Bkterie chorobotwórcze Niewykrywlne * - wskÿniki bdne przez WIOŒ w Lublinie zgodnie z wytycznymi G³ównego Inspektor Ochrony Œrodowisk zwrtymi w rogrmie bdñ rzek objêtych krjow¹ sieci¹ monitoringu n lt " Ÿnik o njniekorzystniejszych wrtoœcich, czêsto mniej istotny z punktu widzeni przydtnoœci wód. Dl pe³nego przedstwieni jkoœci bdnych wód w niniejszym oprcowniu zprezentowno ocenê dokonn¹ przy pomocy podzi³u n klsyfikcjê ogóln¹ orz w ocench cz¹stkowych - wed³ug kryteriów : fizykochemicznego, bkteriologicznego i hydrobiologicznego, jk równie okreœlono d³ugoœci odcinków rzek zliczonych do poszczególnych kls czystoœci ( tbel i,mpy 8, 9). Szczególn¹ uwgê zwrócono przede wszystkim n te wskÿniki, które obliguj¹ wody do dnej klsy czy te obrzuj¹ chrkter dop³ywj¹cych znieczyszczeñ. rzyjête obecnie w nszym krju zsdy klsyfikowni rzek, w porównniu do innych krjów europejskich, s¹ stosunkowo rygorystyczne, ich zsdnicz¹ wd¹ jest bez w¹tpieni to, i o klsie czystoœci czêsto decyduje zledwie jeden wskÿnik, tk e zjwisko skokowej zminy klsyfikcji, spowodownej czêsto minimln¹ zmin¹ wrtoœci stê- eni n grnicy ustlonych kls czystoœci. W wielu krjch Unii Europejskiej tego typu wdy eliminowne s¹ poprzez zstosownie w ocenie poziomu znieczyszczeñ wód, mtemtycznych indeksów jkoœci wód, oprtych n prmetrch fizykochemicznych lub/i biologicznych, b¹dÿ te indeksów sumrycznych, tk e dziêki ekosystemowemu podejœciu do gospodrki wodnej, wymgj¹cej wprowdzeni ekologicznej klsyfikcji wód. Ekosystemy wodne nie stnowi¹ zmkniêtych struktur ekologicznych. Wymienij¹ one substncje i energie ze swoim otoczeniem, dltego te istnieje potrzeb nlizowni tych wzjemnych powi¹zñ i oddzi³ywñ zrówno ze strony czynników biotycznych, jk i biotycznych. odstw¹ klsyfikcji ekologicznej jest nliz wielosk³dnikow, polegj¹c n ocenie jkoœci ekosystemu wodnego wed³ug kryteriów: fizykochemicznego, biologicznego i ekomorfologicznego (t.j. dotycz¹cego strukturlnych cech œrodowisk). Doœwidczeni innych krjów europejskich mog¹ byæ ztem pomocne przy oprcowywniu nowoczesnych, ekologicznych metod klsyfikcji wód powierzchniowych w olsce, zw³szcz w kontekœcie wymgñ Unii Europejskiej. W dostosowniu prw polskiego do prw unijnego istotn¹ rolê odgryw prwodwstwo 78 CZÊŒÆ II. JAKOŒÆ ODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŒODOWISKA

5 G³êzówk iszczk i Gr b odzi³ hydrogrficzny woj. lubelskiego sieæ monitoringu rzek w 00 r. loklizcj punktów pomirowo-kontrolnych, kls czystoœci Czy ówk G ppk.krzyczew ppk.jnów odlski ppk.neple Krzywul Z³ot Krzywul ppk.orosiuki Klukówk ppk.bi³ odlsk Krz n ppk.strzynk G ppk.terespol Wilg Œwider Krzn ³d. ppk.ow e uków Krzy mosz ppk.miêdzyrzec odlski Krzn ³n. ppk.strzy ew ppk.zeczyc K. W r ppk.miêdzyrzec odlski iep z-krzn Krzn Bi³ odlsk rnic udk ppk.bi³ odlsk Zielw Grbrk Lutni ppk.woskrzenice ppk.kodeñ r Czpelk Wis³ Wrzelów k Klikwk Zl e sink odlipie Wy nic on t i ówk W Chodelk ieprz Kurówk Byst r Œwin k Chodlik Urzêdówk Bielkow Czerk Czrn Krê nicznk Bystrzyc ³n. ppk.ustrzesz Czernink ppk. iotrwin lewk ppk. Józefów ppk. Dêblin ppk. Stê yc ppk. Annopol ppk. Dêblin r enk I J ó nk wk Opole Lub. Wr z l e i ow nk ppk. Srny ppk. Kolczyn yki ppk. Go³¹b ppk. Dzierzkowice ppk.zlesie ppk. u³wy u³wy ppk. Kzimierz Dolny Tuczyn ppk.dr¹ gów ppk. Stró ppk. Krœnik Bystrzyc S e obi Minin LUBLIN Krœnik ppk.lublin Al.Tysi¹cleci ppk.krê nic Jr szcznk ppk.strzy ewice trzyc B s y M³ Tyœm rysówk Minin ppk.zemborzyce ppk.lublin -Wrotków ppk.borki ppk.kock ienic Ciemiêg Cz echówk ppk.zkrzówek ppk.szki ppk.lublin -Me³giewsk wk rnie ó j Cze Ko k sr zew Bi³k dzyñ odl. Lubrtów ppk.serniki ppk.liszczyn ppk.wol Skromowsk ppk.spiczyn ppk.osmolice Wieprz trzyc Bys ppk.jkubowice ppk.lublin ul.fbryczn iwoni Str ppk.brnic ppk.ostrów Lubelski ppk. êczn Œwidnik ppk.siemieñ domirk Me³giewk Sierotk Gie³czew ppk.rczew Tyœ m e iwon i nic ppk.kijny ppk.jszczów ppk.trwniki ppk.pow.rczew KWK Gie³czew iwoni ³n. Konotop Górn Mrink ó kiewk ³ Mu³ w rczew ppk. êczn êczn ppk.gorzków ppk.borowic ppk.borowic ppk.sosnowic Œwink Mogilnic ppk. ñcuchów ppk.drtów Do h z op ro uc ppk.oñsko Krsnystw ppk.ltyczów ppk.albertów ppk.stê yc Zielw ppk.dorohucz ppk.borowic ppk.ejowiec pon. Gorzelni ejk Wo lic ppk.ksjn ppk.wisznice Mietiu³k Krzewink Ciek Bubnowo ppk.stwek Siennic ppk.krsnystw ppk.krsnystw ppk.izbic Milutk ppk.ejowiec pow. Cukrowni ppk.zgrod Grk ppk.wólk Or³owsk Hnn Lepietuc h s³ Woj w Hnk ppk.stwki ppk.w³odw W³odw ppk.swin k W³ w Krzemink Che³m od otok Horodyski Udl ppk. ó³tñce k Trsienk Gdol ppk.che³m ppk.wojs³wice Uherk ppk.ud Oplin Krzyw ólk G ppk.s³wtycze ppk.udk G ppk.pow. NZS W³odw ppk.nieledew Udl i We³n nk G ppk.turk U brodow nic ppk.gródek ppk.hrubieszów ppk.dorohusk Bug ppk.husynne G ppk.horod³o G ppk.zosin w Krsió k Legend : Grnic pñstw Grnic województw zek Grnic zlewni Zlewni rzeki Wis³y Zlewni rzeki Wieprz Zlewni rzeki Bug unkty pomirowo-kontrolne (ppk.): Monitoring podstwowy G Monitoring grniczny Monitoring regionlny Oznczeni kls czystoœci w ppk.: Snn ppk. ¹ ek Grncrski Bi³k Jnów Lub. ppk. Momoty Buko w ppk.ujœcie Brnew ppk.bidczów kow ppk.wólk Bisk ppk.gorj ppk.sól d Bi³ d Tnew ppk.nwóz C Bi³gorj Gorjec ppk.odlesie zrn d Z³ot Nitk or ppk.wlichy ppk.stw Nokowski ppk.klemensów ppk.szebrzeszyn Szum Niepryszk ppk. Obrocz buñk ppk.michlów Zmoœæ Sopot ppk.krzk Topornic Wieprz Cz ppk.niówek ppk.mjdn Wielki rn t y o o k Tomszów Lubelski So³okij y³k Wo ppk. szczówk Sien c ucz Sinioch yn k Huczw io h ppk.tyszowce ze zyc c Szysz³ K mieñ Bi³k Hrubieszów ppk.werbkowice ppk.wierzbic ppk.zimno c ppk.gozdów ze zyc ppk.kosmów Bukow G ppk.kry³ów I kls czystoœci (nie wystêpuje) II kls czystoœci III kls czystoœci NON (nie objête norm¹) ppk.osuchy Wykonno w WMŒ WIOŒ Lublin Mp 7. odzi³ hydrogrficzny woj. lubelskiego. Sieæ monitoringu rzek w 00 r. loklizcj punktów pomirowo-kontrolnych, kls czystoœci.

6 zwi¹zne z jkoœci¹ i ochron¹ wód przed znieczyszczeniem. Dyrektywy w tym zkresie stnowi¹ g³ówne nrzêdzie polityki ekologicznej dotycz¹cej jkoœci zsobów wodnych i ochrony wód Unii Europejskiej. Wspólnot Europejsk, pocz¹wszy od po³owy lt siedemdziesi¹tych, oprcow³ szereg dyrektyw reguluj¹cych gospodrkê wodmi i ich ochronê: 000/60/WE - mow Dyrektyw Wodn, 98/8/EWG i 80/778/EWG o jkoœci wody u ywnej w celch konsumpcyjnych lbo do produkcji ywnoœci, 9/7/EWG dotycz¹c oczyszczni œcieków komunlnych, 76/6/EWG dotycz¹c znieczyszczeni spowodownego przez niektóre niebezpieczne substncje odprowdzne do œrodowisk wodnego Wspólnoty wrz z 7 dyrektywmi córkmi, 7/0/EWG dotycz¹c wymgnej jkoœci wód powierzchniowych przeznczonych do poboru wody pitnej w pñstwch cz³onkowskich, 78/69/EWG dotycz¹c s³odkich wód wymgj¹cych ochrony lub poprwy dl zchowni yci ryb, 76/60/EWG dotycz¹c jkoœci wód w k¹pieliskch, 9/676/EWG dotycz¹c ochrony wód przed znieczyszczenimi powodownymi zotnmi ze Ÿróde³ rolniczych, 80/68/EWG dotycz¹c ochrony wód przed znieczyszczenimi spowodownymi przez niektóre substncje niebezpieczne, 79/869/EWG dotycz¹c metod pomiru i czêstotliwoœci pobierni próbek orz nlizy wód powierzchniowych przeznczonych do poboru wody pitnej w pñstwch cz³onkowskich, 79/9/EWG o jkoœci wód wymgnej dl bytowni skorupików i miêczków, 8/7/EWG dotycz¹c ocen oddzi³ywni n œrodowisko, 96/6/WE dyrektyw IC (z ng. Integrted ollution revention nd Control) w sprwie zintegrownego zpobiegni i ogrniczni znieczyszczeñ.... Ogóln chrkterystyk jkoœci wód p³yn¹cych województw lubelskiego W oprciu o zbiór wyników bdñ stopni znieczyszczeni wód przeprowdzonych w 00r. w 7 przekrojch pomirowo-kontrolnych monitoringu podstwowego, grnicznego i regionlnego Wojewódzki Inspektort Ochrony Œrodowisk w Lublinie dokon³ klsyfikcji stnu czystoœci 877,9 km rzek z obszru województw lubelskiego, w tym 706,0 km rzek z dorzecz Bugu,,7 km rzek z terenu zlewni bezpoœredniej i poœredniej Wis³y (w³¹czj¹c w to,0 km rzek z obszru dorzecz Snu - Tnew z dop³ywmi i Bukow, 69, km rzek z dorzecz Wieprz orz 6, km odcinków Ÿród³owych Wilgi i Œwidr) orz 0, km Kn³u Wieprz-Krzn. Istotn czêœæ ww. wyników bdñ monitoringowych pos³u y³ równie do przeprowdzeni klsyfikcji poziomu znieczyszczeni wód ujœciowych odcinków znczniejszych dop³ywów g³ównych rterii lubelskiej sieci hydrogrficznej. W rmch tej oceny sklsyfikowno jkoœæ wód 9 ujœæ rzek z terenu województw. Jej wyniki przedstwiono w tbeli. II klsê czystoœci przyporz¹dkowno jedynie ujœciu rzeki Grbr (lewostronny dop³yw Bugu). III klsê osi¹gnê³y wody ujœæ przebdnych rzek, ntomist wiêkszoœæ ( odcinków ujœciowych) chrkteryzow³o siê ndmiernym znieczyszczeniem (poz kls¹). Wymgñ I klsy czystoœci nie spe³ni³ den z rozptrywnych odcinków ujœciowych. Z kolei z zmieszczonego w tbeli bilnsu d³ugoœci poszczególnych odcinków rzek w powi¹zniu z nlitycznie przyporz¹dkownymi im klsmi czystoœci wynik, e: den odcinek przebdnych cieków nie odpowid³ normom I klsy czystoœci,,7 km rzek z dorzecz Wis³y (³¹cznie,69% ogólnej d³ugoœci przebdnych rzek) mieœci³o siê w normch II klsy czystoœci, 97, km rzek z dorzecz Wis³y, 07,9 km cieków z dorzecz Bugu orz 9,7 km Kn³u Wieprz-Krzn (w sumie 7,8% ³¹cznej d³ugoœci sklsyfikownych rzek) prowdzi³o wody III klsy czystoœci, njwiêkszy odsetek (80,8%) wœród sklsyfikownych odcinków rzek stnowi³y czêœci cieków prowdz¹ce wody pozklsowe. Zliczono do nich 89,9 km rzek z dorzecz Wis³y, 98, km rzek z dorzecz Bugu i 0, km Kn³u Wieprz-Krzn. W nieco brdziej korzystnym œwietle prezentow³y siê wyodrêbnione z oceny ogólnej cz¹stkowe oceny ze wzglêdu n kryteri: fizykochemiczne i bkteriologiczne. W zlewni Wis³y (rozptrywnej ³¹cznie z wchodz¹cymi w jej sk³d zlewnimi Wieprz i Snu, lecz bez zlewni Bugu):. w fizykochemicznej grupie wskÿnikowej: normom I klsy czystoœci nie odpowid³ den odcinek przebdnych rzek, do II klsy czystoœci zliczono 67, km, stnowi¹ce,98% c³kowitej d³ugoœci sklsyfikownych rzek, w grnicch III klsy czystoœci zmknê³o siê 0,99% (9,7 km) c³kowitej d³ugoœci sklsyfikownych rzek,,0% (9,8 km) przebdnych odcinków rzek nie mieœci³o siê w normie dnej z trzech ww. kls czystoœci. 79

7 j iszczk i Gr b Stn czystoœci rzek woj. lubelskiego w 00 r. klsyfikcj ogóln Czy ówk Klukówk Krz n Krzn ³n. Krzn Bi³ odl. Zielw Czpelk Bug Œwider Krzn ³d. uków K. W r iep z-krzn rnic r Wis³ yki Irenk Klikwk Wilg Zl e sink u³wy Œwin k W ieprz Kurówk Bielkow Czrn Bystrzyc ³n. Bystrzyc M. Minin dzyñ odl. rysówk Tyœmienic Bi³k Lubrtów Wieprz iwoni Str rczew iwon Tyœ m e iwoni nic G ó i KWK Mu³ Konotop rn w Zielw Mietiu³k Krzewink Hnn Ciek Bubnowo W³odw W³odwk Krzemink nk Trs e i lewk Wis³ Wrzelów k Wr z l ow nk e i Legend : J ó nk wk odlipie on t Opole Lub. Wy nic i ówk Chodelk Tuczyn Byst r Chodlik Urzêdówk Czerk w Krsió k Krê nicznk Snn S e obi Krœnik Grnic województw zek unkt pomirowo-kontrolny w ujœciowym przekroju rzeki Oznczeni kls czystoœci rzek: I kl. czystoœci (nie wystêpuje) II kl. czystoœci III kl. czystoœci NON (nie objête norm¹) Cz echówk LUBLIN szcznk trzyc B s y Bi³k Ciemiêg Ko k sr zew Brnew Buko w wk Cze kow rnie ó Jnów Lub. d trzyc Bys Œwidnik Bi³ d Tnew êczn Me³giewk Sierotk domirk Gie³czew Bi³gorj Z³ot Nitk Gorjec Czrn d ³ Œwink op ó kiewk or Mogilnic Do h z Szum ro uc Niepryszk Sopot ejk Krsnystw buñk Zmoœæ Topornic Tnew Siennic Wieprz Lepietuc h Grk Che³m Wo Cz s³ Woj w lic buñk rn t y o o Tomszów Lubelski k k Uherk Gdol Wo So³okij Udl Krzyw ólk y³k Sinioch ucz Sien c yn k Huczw io h ze zyc c Ud l Bi³kUbrodownic Szysz³ K mieñ i We³n nk zeczyc Bukow Bug Hrubieszów Wykonno w WMŒ WIOŒ Lublin Mp 8. Stn czystoœci rzek - klsyfikcj ogóln 80 CZÊŒÆ II. JAKOŒÆ ODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŒODOWISKA

8 j iszczk i Gr b Stn czystoœci rzek woj. lubelskiego w 00 r. klsyfikcj fizykochemiczn i bkteriologiczn Czy ówk Klukówk Krz n Krzn ³n. Krzn Bi³ odl. Zielw Czpelk Bug Œwider Krzn ³d. uków K. W r iep z-krzn rnic r Wis³ yki Irenk Klikwk Wilg Zl e sink u³wy Œwin k W ieprz Kurówk Bielkow Czrn Bystrzyc ³n. Bystrzyc M. Minin dzyñ odl. rysówk Tyœmienic Bi³k Lubrtów Wieprz iwoni Str rczew iwoni Tyœ m e iwoni Gó nic KWK Mu³ Konotop rn w Zielw Mietiu³k Krzewink Hnn Ciek Bubnowo W³odw W³odwk Krzemink nk Trs e i Legend : lewk Wis³ Wrzelów k Wr z l ow nk e i J ó nk wk odlipie on t Opole Lub. Wy nic i ówk Chodelk Tuczyn Byst r Chodlik Urzêdówk Czerk w Krsió k Grnic województw zek klsyfikcj fizykochemiczn (stron prw) klsyfikcj bkteriologiczn (stron lew) unkt pomirowo-kontrolny w ujœciowym przekroju rzeki klsyfikcj fizykochemiczn (stron prw) klsyfikcj bkteriologiczn (stron lew) Oznczeni kls czystoœci rzek: I kl. czystoœci (nie wystêpuje) II kl. czystoœci III kl. czystoœci NON (nie objête norm¹) Krê nicznk Snn S e obi Krœnik szcznk trzyc B s y Cz echówk LUBLIN Bi³k Ko k sr zew Brnew Buko Ciemiêg w wk rnie ó Cze Jnów Lub. kow d trzyc Bys Œwidnik Bi³ d Tnew êczn Me³giewk Sierotk domirk Gie³czew Bi³gorj Z³ot Nitk Gorjec Czrn d ³ Œwink op ó kiewk or Mogilnic Do h z Szum ro uc Niepryszk Sopot ejk Krsnystw buñk Zmoœæ Topornic Tnew Siennic Wieprz Lepietuc h Grk Che³m Wo Cz s³ Woj w lic buñk rn t y o o Tomszów Lubelski k k Uherk Gdol Wo So³okij Udl Krzyw ólk Sinioch ucz y³k Sien c yn k Huczw io h ze zyc c Ud l Bi³kUbrodownic Szysz³ K mieñ i We³n nk zeczyc Bukow Bug Hrubieszów Wykonno w WMŒ WIOŒ Lublin Mp 9. Stn czystoœci rzek - klsyfikcj fizykochemiczn i bkteriologiczn 8

9 8 CZÊŒÆ II. JAKOŒÆ ODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŒODOWISKA Tbel. Stn czystoœci rzek województw lubelskiego w 00 r. (metod CW) D³ug. D³ugoœæ rzeki w poszczególnych klsch czystoœci metod CW [km] Lp. zek sklsyfik. wg kryterium fizykochemicznego wg kryterium bkteriologicznego wg kryterium hydrobiologicznego ocen ogóln odc. I II III NON I II III NON I II III NON I II III NON ZLEWNIA ZEKI WIS Y. Wis³, 7,7 66,7,,,. Tnew,,,,,. d,,,,,. Bi³ d 7, 7,,,8 9,9 7, 7,. Bukow 9, 9, 6,,,,7 9, 6. Wy nic,,6 8,7, 8,,8,,, 7. Wrzelowink 0,, 7,0,6 7,6,6 7,6,6 7,6 8. Klikwk,,,,, 9. Kurówk,8 6,7 6,,8 0,8,0,8 0. Œwider,,,,,. Wilg 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 ZLEWNIA ZEKI B. Bug 7,8 0,9 70,9,8,0 7,8 7,8. So³okij 6,6 6,6,9 0,7 6,6 6,6. Huczw 7,6 9,8,8 7,,,6,0 9,8,8. Uherk,0,0,0 0, 8,,6,0,0,0 6. Krzn 9,9 9,0,9,8 7, 9,0,9 9,0,9 7. Zielw 7,,,7 7, 7, 7, ZLEWNIA ZEKI WIEZ 8. Wieprz 0, 6,9 9,0 0,,,8 9,,8 7,6 89,8,7 8, 9. buñk 0, 0,,6 7,,6 7, 0, 0. Wojs³wk,, 9,8 0,,7,8 8,,. ó³kiewk 6,6 6,6,6,0 6,6 6,6. Siennic,,8 6,, 8,9, 8,0, 6,9. ejk 7, 7,,6,8,0,,6,8. Œwink 9,6,7 7,9 9,7,0 7,9,7 7,9,7 7,9. Bystrzyc 70,, 6, 9,7 60,6,,0, 70, 6. Tyœmienic 7,0 7,0 7,0 7,0 7,0 7. iwoni 8,0 8,0 8,0 8,0 8,0 8. Bi³k,9 6, 8,6 6, 8,6 6, 8,6 6, 8,6 9. Zlesink,9,0 0,9,9 8,0,9 8,0,9 8,0 0. Kn³ W-K 0, 0, 0, 7,, 0, 9,7 0, Ogó³em km % 87, 78,,8 7, 7,9 087, 7,90 6,,9 8,, 86,,9 77, 0, 8,,7 8,,0 96, 9,86,7,69,7 7,87 0, 80,

10 . w bkteriologicznej grupie wskÿnikowej: normom I klsy czystoœci odpowid³o 6, km przebdnych rzek (,%), do II klsy czystoœci zliczono 67,9 km, stnowi¹ce,97% c³kowitej d³ugoœci sklsyfikownych rzek, w grnicch III klsy czystoœci zmknê³o siê,% (8, km) c³kowitej d³ugoœci sklsyfikownych rzek, 7,8% (, km) przebdnych odcinków rzek nie mieœci³o siê w normie dnej z trzech ww. kls czystoœci. Ntomist w zlewni Bugu:. w fizykochemicznej grupie wskÿnikowej: normom I klsy czystoœci nie odpowid³ den odcinek przebdnych rzek, do II klsy czystoœci zliczono zledwie, km, stnowi¹ce,6% c³kowitej d³ugoœci sklsyfikownych rzek, w grnicch III klsy czystoœci zmknê³o siê 8,8% (00, km) c³kowitej d³ugoœci sklsyfikownych rzek, 70,0% (9, km) przebdnych odcinków rzek nie mieœci³o siê w normie dnej z trzech ww. kls czystoœci.. w bkteriologicznej grupie wskÿnikowej: normom I klsy czystoœci nie odpowid³ den odcinek przebdnych rzek, do II klsy czystoœci zliczono 0, km, stnowi¹ce,% c³kowitej d³ugoœci sklsyfikownych rzek, w grnicch III klsy czystoœci zmknê³o siê 70,77% (99,7 km) c³kowitej d³ugoœci sklsyfikownych rzek, Tbel. Stn czystoœci ujœæ rzek województw lubelskiego w 00 r. (metod CW) Lp. Dop³yw Zlewni (odbiornik) unkt pomirowy, km n rzece Kls ZLEWNIA WIS Y. Z³ot Nitk Tnew wlichy (0,) NON. d Tnew Bidczów (,) NON. Czrn d d odlesie (,) NON WskŸniki decyduj¹ce fosforny fosfor ogólny fosfor ogólny mino coli fosforny fosfor ogólny elzo ogólne indeks sp. ses. Kryterium fizykochemiczne Kryterium bkteriologiczne Kryterium hydrobiologiczne NON III II NON NON III NON III NON. Brnew Bukow Momoty (0,) NON chlorofil "" III II NON. Kn³ "Azoty" Wis³ Wólk Go³êbsk NON ZLEWNIA ZEKI B zot monowy zot zotynowy zot ogólny fosfor ogólny chlorofil "" mino coli NON NON NON 6. Bukow Bug Kosmów (,) NON zot zotynowy fosfor ogólny NON III III 7. Bi³k Huczw Nieledew (,) NON fosfor ogólny NON III II 8. Udl Bug Turk (,8) III zot zotynowy indeks sp. ben. III II III 9. Lepietuch Uherk Swin (,) III CHZTMn zot zotynowy III II II 0. Gdol Uherk ud Oplin (0,8) III CHZTMn III II II. W³odwk Bug W³odw (0,6) III. Grbr Bug Kodeñ (0,) II CHZTMn CHZTCr zot zotynowy fosfor ogólny mino coli CHZTMn CHZTCr fosforny fosfor ogólny mngn indeks sp. ses. mino coli III III II II II II 8

11 Tbel. c.d. ze str. 8 Lp. Dop³yw Zlewni (odbiornik) unkt pomirowy, km n rzece Kls WskŸniki decyduj¹ce skiej. Lini Wis³y wyzncz równie znczn¹ czêœæ zchodniej grnicy województw lubelskiego. N tej wysokoœci rzek przecin ps wy yn po³udniowopolskich i z u³wmi wkrcz n teren ni u polskiego. Odcinek Wis³y w grnicch województw o d³ugoœci, km, zliczny do Wis³y Œrodkowej, zwier siê miêdzy 87,,9 km. Uchodzi tu do niej wiele dop³ywów, z których njwiêksze s¹ lewostronne: Kmienn (powierzchni zlewni 007,9 km ) i I³ nk (zlewni o powierzchni 7, km ). Dop³ywy prwostronne nle ¹ce do województw lubelskiego: Snn, Wy nic, Wrzelowink, Chodelk, Bystr i Kurówk s¹ zncznie mniejsze. Wyj¹tek stnowi rzek Wieprz o po- Kryterium fizykochemiczne Kryterium bkteriologiczne Kryterium hydrobiologiczne. Krzn ó³nocn Krzn Miêdzyrzec odl. (0,) III mngn mino coli II III II. iszczk Krzn Miêdzyrzec odl. (0,7) III mino coli II III II. Klukówk Krzn Bi³ odl. (0,9) III fosforny fosfor ogólny III III II mino coli 6. Czpelk Krzn Strzynk (0,7) NON fosforny NON III II 7. Czy ówk Bug Jnów odlski (,) NON mino coli III NON III ZLEWNIA ZEKI WIEZ 8. or Wieprz Nwóz (,6) NON fosfor ogólny NON II II 9. Wolic Wieprz Wólk Or³owsk (,6) III 0. op Wieprz Borowic (0,) III. Kosrzewk Bystrzyc Osmolice (0,) NON. Krê nicznk Bystrzyc Krê nic Jr (,) NON. Czerniejówk Bystrzyc. Czechówk Bystrzyc Lublin - ul. Fbryczn(0,) Lublin - Al. Tyci¹cleci(0,). Ciemiêg Bystrzyc liszczyn (,0) III NON NON indeks sp. ben. mino coli indeks sp. ses. indeks sp. ben. mino coli fosfor ogólny mino coli fosforny fosfor ogólny chlorofil "" mino coli fosfor ogólny chlorofil "" mino coli BZT fosfor ogólny chlorofil "" mino coli fosforny fosfor ogólny chlorofil "" mino coli II III III II III III NON NON III NON NON NON NON NON NON NON NON NON III III III 6. Konotop iwoni rczew (0,) III zwiesin ogóln chlorofil "" III III III mino coli 7. Str iwoni Tyœmienic Brnic (,9) III mino coli II III II 8. Bystrzyc ó³nocn Tyœmienic Borki (0,) III fosforny fosfor ogólny mngn mino coli III III II 7,79% (96, km) przebdnych odcinków rzek nie mieœci³o siê w normie dnej z trzech ww. kls czystoœci.... Jkoœæ wody g³ównych rzek województw lubelskiego bdnych w 00 roku... Zlewni rzeki Wis³y Wis³ njwiêksz polsk rzek o c³kowitej powierzchni dorzecz ok. 9 tys. m i d³ugoœci 068 km. Od ujœci Snu p³ynie ku pó³nocy, oddzielj¹c Wy ynê M³opolsk¹ od Kotliny Sndomier- 8 CZÊŒÆ II. JAKOŒÆ ODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŒODOWISKA

12 wierzchni dorzecz 0, km. rze³om Wis³y przez Wy ynê M³opolsk¹ chrkteryzuje siê zmienn¹ szerokoœci¹ doliny ( - km), jk równie smego koryt (00-0 m) i dziêki zchowniu nturlnego wygl¹du przedstwi istotne wlory przyrodniczo-krjobrzowe. Dolin prze³omu Wis³y po stronie województw lubelskiego w zncznej czêœci zmyk siê w obrêbie obszrów chronionych. Do rzeki przylegj¹ kolejno od po³udni: Krœnicki Obszr Chronionego Krjobrzu, Wrzelowiecki rk Krjobrzowy z otulin¹, Chodelski Obszr Chronionego Krjobrzu orz Kzimierski rk Krjobrzowy z otulin¹. W dolinie Wis³y wystêpuj¹ przew nie mdy i piski rzeczne. W stromych zboczch doliny poni ej ujœci Chodelki ods³nij¹ siê wpienie i mrgle kredowe, przykryte n powierzchni lessem lub piskmi czwrtorzêdowymi. oni ej u³w w zlewni bezpoœredniej wystêpuj¹ piski rzeczne trsów kumulcyjnych, piski wydmowe i mdy. Zlewni jest w zncznej mierze zlesion. W rejonie Dêblin, pod stromym zboczem wysoczyzny znjduje siê torfowisko i podmok³ ³¹k pociêt rowmi meliorcyjnymi. W sk³d sieci punktów pomirowo-kontrolnych wytypownych do bdñ w rmch monitoringu podstwowego i regionlnego w 00 r. wesz³o 6 punktów pomirowych: Annopol (98, km), iotrwin (8,0 km), Kzimierz Dolny (9,0 km), u³wy (7, km), Go³¹b (8,0 km) i Stê yc (97,0 km). W œwietle wyników kilkuletnich bdñ w rmch jednorodnego systemu MŒ stwierdz siê, e Wis³ jest rzek¹, któr osi¹gj¹c grnice województw lubelskiego prowdzi ju wody nie spe³nij¹ce wymgñ dnej z obowi¹zuj¹cych norm stnu czystoœci. W 00 r., n c³ej d³ugoœci lubelskiego odcink rzeki, w pozklsowych stê enich chrkterystycznych wystêpow³ chlorofil, œwidcz¹cy o zwnsownym poziomie eutrofizcji wód œrodkowej Wis³y. W rejonie ujœci rzeki Kmiennej i poni ej ujœci Wieprz du emu zgêszczeniu biomsy fitoplnktonu towrzyszy³y skorelowne z nim ndmierne zwrtoœci zwiesiny ogólnej, ntomist powy ej Kmiennejiwokolicch u³w zrejestrowno istnienie wykrczj¹cej poz dopuszczlne normy, wysokiej minerlizcji wód, wyr onej wskÿnikiem przewodnoœci elektrolitycznej w³œciwej. Œwidectwem istotnych zk³óceñ w przebiegu procesów smooczyszczni wód Wis³y n wysokoœci grnic województw lubelskiego by³y te, stwierdzone we wszystkich przekrojch pomirowo-kontrolnych, pozklsowe koncentrcje bkterii z grupy coli typu k³owego. Wzorem lt poprzednich wody Wis³y chrkteryzow³y siê ntomist dobrym ntlenieniem (koncentrcj tlenu rozpuszczonego n c³ej d³ugoœci odcink w I klsie czystoœci) i korzystnie niskim poziomem zwrtoœci substncji biogennych (szczególnie zwrcj¹ uwgê niewielkie stê eni zwi¹zków fosforu - do ujœci Wieprz mieszcz¹ce siê w grnicch norm klsy II). Wymgniom I lub II klsy czystoœci odpowid³o te szereg prmetrów z innych, nie mniej istotnych grup wskÿnikowych, w tym: wskÿniki znieczyszczeni substncjmi orgnicznymi (utlenilnoœæ, CHZT Cr, BZT ), wybrne wskÿniki zsoleni (chlorki, sirczny, substncje rozpuszczone ogólne, tk e metle ziem lklicznych - w tym sód, który w ltch ubieg³ych niekiedy wystêpow³ nwet w stê- enich pozklsowych), jk równie indeks jkoœci hydrobiologicznej wód - sprobowoœæ sestonu. Nie stwierdzono te dnych przypdków przekroczeñ norm I klsy czystoœci w zkresie znieczyszczeni substncjmi specyficznymi (metle ciê- kie, zwi¹zki fenolowe, detergenty). Njistotniejszym Ÿród³em znieczyszczeni wód rzeki Wis³y n wysokoœci grnic województw lubelskiego od lt pozostj¹ œcieki przemys³owe i bytowo-gospodrcze z Zk³dów Azotowych S.A. w u³wch orz z smego mist u³wy, odprowdzne w km 76,0 z poœrednictwem przekszt³conej w kn³ zrzutowy prwej odnogi ujœciowej rzeki Kurówki. Z wieloletnich bdñ monitoringowych (w tym równie bdñ z roku 00) wynik jednk, e zrzut zncznych iloœci tych znieczyszczeñ, nie znjduje wyrzu w zuw lnym pogorszeniu prmetrów jkoœci wód Wis³y n odcinku pomiêdzy punktmi pomirowo-kontrolnymi u³wy (7,0 km) i Go³¹b (8,0 km). o przyjêciu stosunkowo g³êboko znieczyszczonych wód kn³u zrzutowego ZA, chrkterystyk stnu czystoœci wód Wis³y nie uleg prktycznie dnym w- niejszym zminom. Mo n jedynie dostrzec pewien wzrost stê eni nieorgnicznych zwi¹zków zotu n ni szych stopnich utlenieni (zot monowy i zotynowy). Wydje siê ntomist, e doœæ zncz¹cy wp³yw n rozk³d wrtoœci obliczeniowych wielu prmetrów jkoœci n d³ugoœci rzeki wywier ujœcie rzeki Wieprz. W 00 r., po rozcieñczeniu wodmi Wieprz, Wis³ prowdzi³ wody o ni szym stopniu wysyceni jonowymi substncjmi minerlnymi i o mniejszej koncentrcji zwi¹zków zotowych. Wzrst³ w nich ntomist poziom zwrtoœci zwi¹zków fosforu (z zkresu klsy II do III) i zwiesiny ogólnej (poz kls¹). rzegl¹d zmin wrtoœci chrkterystycznych wybrnych wskÿników znieczyszczeni wód Wis³y przedstwiono n rys., ntomist n rys. zznczono rozk³d njistotniejszych Ÿróde³ znieczyszczeñ w zlewni. rzegl¹d zmin klsyfikcji wybrnych wskÿników dl rzeki Wis³y w ltch przedstwiono n rys.. Tnew jest prwostronnym dop³ywem dolnego Snu o c³kowitej d³ugoœci km i powierzchni dorzecz 9,0 km. Zrówno Ÿród³ jk i ujœcie Tnwi zloklizowne s¹ n obszrze województw 8

13 zek Wis³ rzegl¹d wybrnych wskÿników znieczyszczeni unktowe Ÿród³ znieczyszczeñ w zlewni* w 00 roku ppk. Annopol 8 7,7 6,7, 8, Wis³ lewk MZGK Dêblin Irenk Dêblin w Wrzeló k yki Zk³dy Azotowe u³wy MCH "LEONAD" Zg³ob ZGKiM Opole Lubelskie Wrzelowink ZGK Józefów Zlesink u³wy MZK Kzimierz Dolny Jnkówk MWiK u³wy "BIOWET" u³wy Wy nic Wieprz Kzimierz Dolny Opole Lubelskie AGICO Kluczkowice GK onitow onitówk Chodelk Kurówk ZF "KUÓW " Bystr onitow Urzêdówk ZGKiM Chodel Urzêdów KWiK Krœnik SM "KUÓW " MZWiK N³êczów F T Krœnik Bochotnicznk Cukrowni "GABÓW" "N³êczowink" Kol. Bochotnic 0 0% % 0% 7% % ppk. iotrwin 8 7 0% % 0% 7% % ppk. Kzimierz Dolny 8, 8, 8,,7 8, 7 8 0% % 0% 7% % ppk. u³wy ,7 8, ZGKiM Annopol "METALCHEM" Annopol Dzierzkowice Krœnik OSM Krœnik 7 0 0% % 0% 7% % ppk. Go³¹b 9,7 8,,,7 8, 6,7 Legend: ród³ znieczyszczeñ powy ej 000 tys. m /rok œcieków od 00 do 000 tys. m /rok œcieków od do 00 tys. m /rok œcieków od 0 do tys. m /rok œcieków Oczyszczlnie œcieków M - mechniczne B - biologiczne CH - chemiczne * dne z rok 000 Wybrne wskÿniki znieczyszczeñ procent iloœci oznczeñ w klsie czystoœci Nzw punktu pom.-kontr. - BZT - zwiesin ogóln - zot ogólny - fosfor ogólny - mino coli -Ikls -IIkls - III kls -NON % % 0% 7% % ppk. Stê yc ,7 8, 0% % 0% 7% % Wykonno w WMŒ WIOŒ Lublin ys.. zek Wis³. rzegl¹d wybrnych wskÿników znieczyszczeni. unktowe Ÿród³ znieczyszczeñ w zlewni w 00 r. 87

14 podkrpckiego, ntomist do województw lubelskiego nle y œrodkowy odcinek rzeki o d³ugoœci 76,8 km, ze zlewni¹ nieml w c³oœci zmkniêt¹ n terenie Kotliny Sndomierskiej. zek wyp³yw spod Wielkiego Dzi³u - njwy szego w grnicch olski wzniesieni oztocz wskiego (89, m n.p.m.) i uchodzi do Snu n terenie powitu ni - ñskiego. ozleg³e dorzecze Tnwi stnowi njbrdziej interesuj¹cy i njpiêkniejszy, pod wzglêdem wlorów krjobrzowych, teren Lubelszczyzny i dltego te w zncznej czêœci objête jest ochron¹ n poziomie rezerwtu b¹dÿ prku krjobrzowego. Dolin Tnwi jest w¹sk i g³êbok n obszrze oztocz, ntomist rozszerz siê i stopniowo sp³yc po wejœciu rzeki n teren Kotliny Sndomierskiej. Odcinek rzeki p³yn¹cy w strefie krwêdziowej oztocz Œrodkowego (obszr chroniony, nle ¹cy do rku Krjobrzowego uszczy Solskiej) odzncz siê wyj¹tkowym urokiem. W¹skie koryto rzeki wcin siê tutj w pod³o e kredowe, w którym dziêki specyficznemu uk³dowi wrstwowemu wytworzy³y siê niskie, nieml równoleg³e do siebie progi. Wod przelew siê po nich z szumem, co znlz³o odbicie w miejscowej nzwie szypotów - szumy. Dw dolne odcinki z szummi s¹ chronione jko rezerwt przyrody. Wody Tnwi znjduj¹ce siê n terenie województw lubelskiego, zsilne s¹ kilkom, g³ównie prwobrze nymi dop³ywmi, spoœród których nle y wymieniæ njwiêkszy - dê, powst³¹ z po³¹czeni wód Bi³ej i Czrnej dy. W sk³d sieci punktów pomirowo-kontrolnych wytypownych do bdñ w rmch monitoringu regionlnego rzek w 00 r. wesz³y dw przekroje bdwcze wód rzeki Tnew: poni ej ujœci Sopotu - Osuchy (69, km) orz powy ej ujœci dy - Wólk Bisk (9,9 km). Wody zwrtego w grnicch województw odcink uleg³y dyskwlifikcji ze wzglêdu n ndmierne znieczyszczenie zwi¹zkmi fosforu, zw³szcz nieprzyswjlnego dl orgnizmów wodnych fosforu orgnicznego. odobnie jk w roku ubieg³ym, obok wyj¹tkowo niskich wyników oznczeñ fosforu ogólnego (z przedzi³u norm II, spordycznie I klsy czystoœci) notowno tu dwu-, nwet prwie trzykrotne przekroczeni dopuszczlnej normy klsy III. Z pewnoœci¹ nie nle y ich wi¹zæ z znieczyszczeniem ntropogenicznym, poniew fosfor by³ jedynym wskÿnikiem fizykochemicznym, którego stê enie obliczeniowe nie spe³ni³o wymgñ klsy II. Zrejestrowne whni koncentrcji fosforu ogólnego wykzyw³y ntomist chrkter sezonowy - w obu opróbownych przekrojch pomirowych jedyne przekroczeni dopuszczlnych norm rejestrowne by³y w miesi¹cch wiosennych, w okresie zwiêkszonej intensywnoœci przeminy mterii w ekosystemie. Okresowo wysokim stê eniom fosforu ogólnego towrzyszy³ pogorszony stn snitrny wód, wyr ony n k dym stnowisku pomirowym kilkom (z ³¹cznej liczby w skli roku) oznczenimi min coli nie mieszcz¹cymi siê w przedzile norm klsy II, predestynuj¹cymi wody rzeki Tnew do III klsy czystoœci. Wszystkie pozost³e prmetry (w tym tk e przyswjln, nieorgniczn form zwi¹zków fosforowych w wodzie - fosforny orz wskÿniki hydrobiologiczne), n c³ej d³ugoœci sklsyfikownego odcink, zszeregowyw³y Tnew do korzystniejszej klsy I lub II. zekê dê stnowi krótki (, km) odcinek rzeki powst³y z po³¹czeni w okolicch Bi³gorj, Bi³ej i Czrnej dy. owierzchni c³kowit zlewni wynosi 07, km. zek, pocz¹wszy od punktu po³¹czeni wód swych czêœci Ÿród³owych do ujœci, w c³oœci po³o on jest n terenie Kotliny Sndomierskiej, gdzie tworzy liczne mendry wciête n kilk metrów w niezbyt rozleg³¹ tersê zlewow¹. Bi³ d jest rzek¹ o c³kowitej d³ugoœci, km i powierzchni zlewni 6, km. ocz¹tek rzece dj¹ Ÿród³ w okolicch Gorj n obszrze oztocz Zchodniego. ³ynie tutj w¹sk¹, g³êbok¹ dolin¹, któr poprzez pokrywê lessow¹ wcin siê g³êboko w pod³o e kredowe. o przekroczeniu strefy krwêdziowej oztocz, mlowniczym prze³omem przecin piszczysty teren Kotliny Sndomierskiej, gdzie p³ynie przez urozmicon¹ wydmmi i bgnmi równinê, pokryt¹ lsem, mendruj¹c we wciêtej n kilk metrów dolince, po czym ³¹czy siê z wodmi Czrnej dy. C³e dorzecze, o powierzchni 0,6 km, Czrnej dy znjduje siê w obrêbie Kotliny Sndomierskiej. W górnej czêœci odwdni zbgnione tereny uszczy Solskiej, po opuszczeniu strefy podmok³ych lsów, w okolicch Bi³gorj, p³ynie przez piszczyst¹ równinê, w nieco brdziej regulrnym korycie, w niewielkiej odleg³oœci od równolegle przebiegj¹cej Bi³ej dy. zek o d³ugoœci c³kowitej, km jest odbiornikiem œcieków miejskich z oczyszczlni œcieków w Bi³gorju. Stn czystoœci wód rzeki dy podleg³ w 00 r. kontroli monitoringowej w rmch bdñ relizownych n jednym stnowisku pomirowym - Bidczów (, km). Wody Bi³ej dy objête by³y monitoringiem w dwóch przekrojch pomirowo-kontrolnych: n odcinku Ÿród³owym: Gorj (7, km) orz przed po³¹czeniem z wodmi Czrnej dy: Sól (,6 km), ntomist wody Czrnej dy - w jednym przekroju: przed po³¹czeniem z wodmi Bi³ej dy: odlesie (, km). W 00 r., wzorem roku ubieg³ego, wiêkszoœæ prmetrów wchodz¹cych w zkres oznczeñ wykonywnych w rmch monitoringu jkoœci wód rzeki dy osi¹gnê³o wrtoœci obliczeniowe odpowidj¹ce normtywom I lub II klsy czystoœci, jednk w ocenie sumrycznej rzek uleg³ dyskwlifikcji ze wzglêdu n pozklsowe stê eni chrk- 88 CZÊŒÆ II. JAKOŒÆ ODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŒODOWISKA

15 terystyczne fosforu ogólnego i min coli. Z systemtycznych bdñ monitoringowych wynik, e pondnormtywn w ocench koñcowych zwrtoœæ zwi¹zków fosforu, zim¹ utrzymuje siê przew- nie n poziomie korzystnej I lub II klsy czystoœci, istotne przekroczeni dopuszczlnych norm koncentrcji fosforu wystêpuj¹ z regu³y wiosn¹, rzdziej ltem i jesieni¹, kiedy to stopieñ obci¹ eni wód dy fosforem kszt³tuje siê zwykle n poziomie klsy III. Nle y ztem przypuszczæ, e podobnie jk w przypdku Tnwi, zrejestrown w 00 r. dyskwlifikcj wód jej prwostronnego dop³ywu - dy, przynjmniej w ocenie wed³ug kryterium fizykochemicznego, by³ zdeterminown nie tyle bezpoœrednim znieczyszczeniem ntropogenicznym, co negtywnym wp³ywem chrkterystycznych procesów nturlnego cyklu wegetcyjnego w ekosystemie o nieco pogorszonych zdolnoœcich smooczyszczni. O stosunkowo niskim stopniu zwnsowni procesów eutrofizcji wód dy - mimo dyskwlifikcji w klsyfikcji ogólnej - œwidcz¹ te korzystne wrtoœci obliczeniowe stê eñ zwi¹zków zotu (kls I lub II), szczególnie niskie stê eni chlorofilu (kls I). Górny odcinek Bi³ej dy, zdyskwlifikownej w ocenie sumrycznej ze wzglêdu n ndmierne obci¹ enie wód zwi¹zkmi fosforowymi (fosfor ogólny, podobnie jk i w poprzednim przypdku - po³¹czonych wód Czrnej i Bi³ej dy, wiosn¹ i jesieni¹ 00 r. wystêpow³ n c³ej d³ugoœci cieku w stê enich nruszj¹cych dopuszczlne normy stnu czystoœci rzek), w œwietle wyników oznczeñ wszystkich pozost³ych prmetrów znieczyszczeni, wyró ni³ siê jednym z njkorzystniejszych n terenie c³ego województw, sk³dów fizykochemicznych wód. W ocenie wed³ug kryterium bkteriologicznego wody Ÿród³owej czêœci Bi³ej dy odpowid³y wymgniom klsy II. W dolnej czêœci rzeki uleg³y pogorszeniu, lecz ndl spe³ni³y normy III klsy czystoœci. W podobny sposób zmieni³y siê te wrtoœci obliczeniowe niektórych wskÿników fizykochemicznych (utlenilnoœæ, zwiesin ogóln), w czym mo n doptrywæ siê wp³ywu istotnej roli, jk¹ w re imie wodnym Bi³ej dy pe³ni czynnik zsilni powierzchniowego z terenów bgiennych. Njbrdziej niekorzystn¹ konfigurcj¹ wrtoœci obliczeniowych przebdnych wskÿników odzncz³y siê wody Czrnej dy w punkcie pomirowo-kontrolnym odlesie. W przeciwieñstwie do zprezentownych wy ej wyników ocen jkoœci wód dy i Bi³ej dy, o dyskwlifikcji wód ujœciowego odcink Czrnej dy zdecydow³ nie tylko jeden pozklsowy prmetr - fosfor ogólny. zek t obci¹ on by³ te ndmiern¹ koncentrcj¹ fosfornów - nieorgnicznej, przyswjlnej dl mikroorgnizmów plnktonowych, formy wystêpowni fosforu w wodzie, stnowi¹cej w wrunkch dobrej dostêpnoœci g³ówn¹ si³ê npêdow¹ zgubnych procesów eutrofizcji. W zestwieniu wyników bdñ dolnego odcink Czrnej dy nie mo n ztem nie dostrzec (czego nie stwierdzono jeszcze przed rokiem) wyrÿnych œldów ujemnego wp³ywu zrzutu œcieków z oczyszczlni miejskiej w Bi³gorju. Tym brdziej, e dyskwlifikcj wód ujœciowej czêœci Czrnej dy potwierdzon by³ te pozklsowymi wrtoœcimi obliczeniowymi indeksu sprobowoœci sestonu orz koncentrcji elz ogólnego (choci ten osttni prmetr w przypdku wód Czrnej dy jest nie tyle dowodem znieczyszczeni ntropogenicznego, co znmieniem niekorzystnego wp³ywu zncznego udzi³u terenów podmok³ych i bgien w zlewni). Wy nic jest prwobrze nym dop³ywem rzeki Wis³y, do której uchodzi w 8, km jej biegu. D³ugoœæ rzeki wynosi, km ntomist powierzchni zlewni w przekroju ujœci wynosi 08, km. zek bierze swój pocz¹tek z kilku Ÿróde³ w S³odkowie, z których njwy ej po³o one znjduje siê n wysokoœci, m n.p.m. ³ynie przez Wzniesienie Urzêdowskie - odznczj¹cy siê wyj¹tkowo rzdk¹ sieci¹ wodn¹ mezoregion Wy yny Lubelskiej - g³êbok¹ dolin¹ o p³skim dnie, rozszerzj¹cym siê w dolnym jej biegu do pond 0, km. Uchodzi do Wis³y w Józefowie. Koryto rzeki, w œrodkowym jej biegu jest sztucznie wyprostowne, ntomist w dolnym mendruje. Dorzecze i niektóre suche formy erozyjne wcinj¹ siê g³êboko poprzez pokrywê lessow¹ w pod³o e kredowe. Wody opdowe wnikj¹ wiêc ³two w g³¹b, co decyduje o bezwodnoœci obszrów wierzchowinowych. Zjwisk wodne koncentruj¹ siê nieml wy³¹cznie w dolinch rzecznych. System rzeczny Wy nicy tworz¹, oprócz rzeki g³ównej, tylko dw jej dop³ywy - Urzêdówk i odlipie. W 00 r. stn czystoœci wód Wy nicy kontrolowny by³ w przekrojch pomirowych - Stró (0, km), Krœnik (, km), Dzierzkowice (, km) orz n ujœciu do Wis³y: Józefów (0, km). Choæ wody rzeki Wy nicy odzncz³y siê pozklsowym poziomem znieczyszczeni we wszystkich czterech przebdnych punktch pomirowo-kontrolnych, to wyniki bdñ monitoringowych jednozncznie wskzuj¹ n wzrost zsiêgu obci¹ eni wód tego cieku czêœci¹ wytypownych do oznczni substncji wskÿnikowych, wrz ze wzrostem odleg³oœci od Ÿróde³. Jest to tendencj chrkterystyczn dl wód Wy nicy, zuw ln od momentu zpocz¹tkowni bdñ monitoringowych tego obiektu. W njwy ej po³o onym punkcie, w miejscowoœci Stró uleg³y dyskwlifikcji wy³¹cznie ze wzglêdu n znotowne przekroczeni dopuszczlnych norm koncentrcji chlorofilu. rócz chlorofilu wszystkie pozost³e wskÿniki osi¹gnê³y wrtoœci mieszcz¹ce siê w przedzile I lub II klsy czystoœci. N wysokoœci Krœnik, obok chlorofilu 89

16 pozklsow¹ wrtoœæ stê eni obliczeniowego przyjê³o równie mino coli. Njbrdziej utrwlonym znieczyszczeniem chrkteryzow³y siê ntomist wody œrodkowego i dolnego biegu Wy nicy reprezentowne przekrojmi w miejscowoœcich Dzierzkowice i Józefów. Zwiesin ogóln, fosfor ogólny i chlorofil wystêpow³y tu w pondnormtywnych stê enich we wiêkszoœci prób pobrnych w 00 r. Niekorzystne wrtoœci przyjê³ równie czêœæ wyników oznczeñ min coli (poz kls¹ w przekroju ujœciowym) orz spordycznie oznczeni zotu zotynowego (III kls w ppk. Dzierzkowice) i fosfornów (poz kls¹ poni ej Krœnik). Substncje toksyczne n c³ej d³ugoœci rzeki wystêpow³y w stê enich odpowidj¹cych wymgniom klsy I. Wody Wy nicy wyró ni³y siê te nisk¹ minerlizcj¹ (niewielk przewodnoœæ elektrolityczn w³œciw) i poprwnym ntlenieniem. omimo brku zmin w wynikch klsyfikcji ogólnej, n przestrzeni osttnich lt w wodch Wy nicy poni ej Krœnik reprezentownych przekrojem pomirowo-kontrolnym Dzierzkowice mmy do czynieni z regulrnym, w d³u szej perspektywie czsowej - rdyklnym spdkiem wrtoœci chrkterystycznych stê eñ niektórych kluczowych substncji wskÿnikowych - zw³szcz fosfornów i fosforu ogólnego. Zjwisko to m bez w¹tpieni œcis³y zwi¹zek z przeprowdzon¹ w okresie r. modernizcj¹ miejskiej oczyszczlni œcieków w Krœniku. W roku 997 fosfor ogólny poni ej Krœnik wystêpow³ w koncentrcjch czêsto przekrczj¹cych mg/l, nwet mg/l (od do 9 rzêdów rzy wiêcej ni wynosi dopuszczln norm zwrtoœci tej substncji w wodch III klsy czystoœci), ntomist w 00 r. stê enie obliczeniowe fosforu ogólnego w ppk. Dzierzkowice wynios³o 0,7 mg/l. Z prktyki widomo, e regenercj nturlnych w³œciwoœci wód jest procesem powolnym, d³ugoflowym i w pierwszej fzie redukcji poziomu wskÿników emisyjnych, tki spdek obci¹ eni substncjmi biogennymi wód, jki zrejestrowno w dolnym biegu Wy nicy, jest symptomem brdzo optymistycznym, rokuj¹cym rych³¹ poprwê wyniku klsyfikcji ogólnego stnu czystoœci.... Zlewni rzeki Wieprz Wieprz, choæ zncznie mniejszy od Wis³y i Bugu, dziêki centrlnemu po³o eniu n LubelszczyŸnie i w c³oœci zmkniêty n jej terenie, stnowi g³ówn¹ jej rzekê. Z pocz¹tek Wieprz uw siê Jezioro Wieprzowe zloklizowne n oztoczu Œrodkowym w pobli u miejscowoœci Wieprzów Trnwcki. ozci¹gj¹c siê n d³ugoœci 0, km, rzek odwdni obszr œrodkowego miêdzyrzecz Wis³y i Bugu o pow. 0, km, po czym uchodzi do Wis³y w 9,8 km jej prwego brzegu. od wzglêdem budowy geologicznej, rzeÿby terenu, gleb, cech klimtu, roœlinnoœci orz wrunków obiegu wody obszr dorzecz Wieprz dzieli siê n dwie czêœci: wy ynn¹ i nizinn¹. Czêœæ wy ynn, po³o on w obrêbie oztocz i Wy yny Lubelskiej, zbudown jest g³ównie z wêglnowych utworów kredy i pleocenu przykrytych ró nej mi¹ szoœci wrstw¹ osdów czwrtorzêdowych, wykszt³conych jko gliny, piski, wiry i lessy. Czêœæ nizinn (ok. 0% powierzchni dorzecz) wchodz¹c w sk³d olesi (odlskiego i Wo³yñskiego) orz Niziny o³udniowopodlskiej, obejmuje obszr, n powierzchni którego wystêpuj¹ wy³¹cznie utwory czwrtorzêdowe (gliny i piski pochodz¹ce z rozmyci osdów polodowcowych orz piski rzeczne, mu³ki i osdy jeziorne). Dolin Wieprz w strefie wy ynnej odzncz siê stosunkowo niewielk¹ szerokoœci¹ - przew nie od 0, do km i doœæ znczn¹ g³êbokoœci¹ - nwet do 0-70 m orz wysokimi, stromymi zboczmi i czêsto podmok³ym dnem. W czêœci nizinnej Wieprz wykorzystuje o wiele szersze koryto i zncznie rozleglejsz¹ dolinê, w której tworzy szereg zkoli i rozlewisk, otoczonych licznymi strorzeczmi. N c³ej nieml d³ugoœci (poz krótkim odcinkiem wyprostownego koryt miêdzy Zwierzyñcem i Szczebrzeszynem) pozostje rzek¹ nieuregulown¹. Njistotniejszymi elementmi po³udniowej - wy ynnej czêœci dorzecz Wieprz s¹ dop³ywy: or, buñk, Wolic, Wojs³wk, ó³kiewk, Siennic, ejk, op orz lewostronne dop³ywy œrodkowego biegu rzeki: Gie³czew, Me³giewk i Bystrzyc. Ntomist g³ównymi odbiornikmi wód z pó³nocnej - wy ynnej czêœci zlewni s¹ prwostronne dop³ywy: Mogielnic, Œwink i njwiêkszy - Tyœmienic, tk e lewostronn Minin. Jkoœæ wód Wieprz poddn by³ kontroli w 0 przekrojch pomirowych, spoœród których po³ow (punkty: powy ej Zwierzyñc - Obrocz 68,6 km, powy ej Cukrowni Klemensów - Klemensów 7, km, poni ej zbiornik Nielisz - Stw Nokowski,0 km, poni ej ujœci buñki - Izbic, km, poni ej Krsnegostwu - Stê yc 86, km, Trwniki 66, km, poni ej ujœci Gie³czwi - Jszczów, km, powy ej ujœci Bystrzycy - Kijny 0,7 km, powy ej ujœci Tyœmienicy - Wol Skromowsk 6,7 km orz ujœcie do Wis³y - Dêblin 0,6 km) zliczn by³ do sieci monitoringu podstwowego, drug po³ow wchodzi³ w sk³d sieci monitoringu regionlnego. Z wyprowdzonego z ogólnej klsyfikcji stnu czystoœci wód Wieprz w poszczególnych przekrojch pomirowo-kontrolnych, liczbowego bilnsu d³ugoœci odcinków o jednkowym poziomie znieczyszczeni wynik, e zledwie 7,6% ³¹cznej d³ugoœci rzeki mieœci³o siê w grnicch norm III klsy czystoœci. ozost³e 9,8% (8, km) to wody pozklsowe. Nle y jednk zuw yæ, e podobnie jk w roku ubieg³ym, w 00 roku, o dyskwlifi- 90 CZÊŒÆ II. JAKOŒÆ ODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŒODOWISKA