3. WODY Rzeki. sk³ad sieci monitoringu regionalnego wchodzi³o 55 rzek w 110 przekrojach kontrolno-pomiarowych Wstêp

Transkrypt

1 . WODY.. Rzeki Przemys³aw Biernat, Bogdan Fornal (Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska w Lublinie)... Wstêp Najwa niejszymi elementami lubelskiej sieci hydrograficznej s¹ biegn¹ce po linii wschodniej i zachodniej granicy województwa œrodkowe odcinki rzek: Bugu i Wis³y oraz zamkniêta w ca³oœci na jego obszarze oœ wodna województwa rzeka. Wschodnia czêœæ woj. lubelskiego odwadniana jest ku wschodowi do Bugu, wody z zachodniej po³aci odp³ywaj¹ w kierunku zachodnim do Wis³y, odbiornikiem wód z centrum obszaru jest rzeka uchodz¹ca do Wis³y. Stosunkowo wysok¹ gêstoœci¹ sieci wodnej oraz znacznym udzia³em terenów stale lub okresowo podmok³ych odznacza siê jedynie makroregion Polesia Podlaskiego, gdzie du a obfitoœæ naturalnych zjawisk wodnych (jeziora, zag³êbienia krasowe wype³nione wod¹, torfianki i innego typu rozleg³e obszary bagienne) dope³niona zosta³a sieci¹ rowów melioracyjnych, doprowadzalników i zbiorników retencyjnych oraz stawów rybnych, bezpoœrednio w³¹czonych w system wodny Kana³u -Krzna. Na pozosta³ym obszarze gêstoœæ sieci wodnej jest raczej niewielka, o czym przes¹dza s³abe uwilgotnienie terenu i znacznie mniejsza ni na Polesiu czêstoœæ wystêpowania oraz niski stopieñ urozmaicenia zjawisk wodnych. St¹d województwo lubelskie nale y do regionów ma³o zasobnych w wody powierzchniowe. Monitoring wód powierzchniowych realizowany jest corocznie w ramach systemu Pañstwowego Monitoringu Œrodowiska, z uwzglêdnieniem potrzeb wynikaj¹cych z monitoringu regionalnego, uzgodnionego z Wojewod¹ Lubelskim oraz Regionalnym Zarz¹dem Gospodarki Wodnej w Warszawie. Ogó³em w 999 roku w województwie lubelskim badaniami objêto rzek w 7 przekrojach pomiarowo-kontrolnych. W ramach monitoringu krajowego przebadano 8 rzek (Wis³a,, Bug, abuñka, Bystrzyca, Huczwa, Uherka i Krzna) w 7 przekrojach kontrolno-pomiarowych. Natomiast w Rozlewiska Bugu w okolicach Horod³a Fot. G. Grzywaczewski sk³ad sieci monitoringu regionalnego wchodzi³o rzek w 0 przekrojach kontrolno-pomiarowych. Podstawê oceny stanu czystoœci wód powierzchniowych na obszarze województwa lubelskiego stanowi³y wyniki analiz wykonane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska w Lublinie oraz Delegatury w Bia³ej Podlaskiej, Che³mie i Zamoœciu. Kryterium porównawcze przy klasyfikacji powierzchniowych wód p³yn¹cych stanowi¹ normy dopuszczalne okreœlone w rozporz¹dzeniu Ministra Ochrony Œrodowiska, Zasobów Naturalnych i Leœnictwa z dnia listopada 99 roku w sprawie klasyfikacji wód oraz warunków, jakim powinny odpowiadaæ œcieki wprowadzane do wód lub do ziemi (Dz.U. Nr 6, poz. 0). Norma ta zak³ada trzy klasy czystoœci wód, a mianowicie: pierwsz¹ klasê wody przeznaczone do zaopatrzenia w wodê ludnoœci i niektórych zak³adów przemys³owych wymagaj¹cych jakoœci wody do picia oraz hodowli ryb ³ososiowatych; drug¹ klasê wody nadaj¹ce siê do hodowli ryb, hodowli zwierz¹t gospodarskich i do celów rekreacyjnych; trzeci¹ klasê wody do zaopatrzenia zak³adów przemys³owych i do nawodnieñ terenów rolniczych. Wody, których cechy przekroczy³y granice charakterystyczne dla trzeciej klasy okreœlone zosta³y jako pozaklasowe. W zwi¹zku z trwaj¹cymi przygotowaniami do wejœcia do Unii Europejskiej, do dnia grudnia 00 r. powinna siê dokonaæ pe³na transpozycja prawodawstwa wspólnotowego do prawodawstwa polskiego. W zakresie jakoœci wód Wspólnota Europejska stosuje obecnie normy okreœlone w dyrektywach: 98/8/EC i 80/778/EC o jakoœci wody przeznaczonej do spo ycia przez ludzi, 9/7/EC dotycz¹cej oczyszczania œcieków komunalnych, 9/676/EC dotycz¹cej ochrony wód przed za- 80 CZÊŒÆ III. JAKOŒÆ PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŒRODOWISKA

2 nieczyszczeniami powodowanymi azotanami ze Ÿróde³ rolniczych, 76/6/EC dotycz¹cej zanieczyszczenia spowodowanego przez niektóre niebezpieczne substancje odprowadzane do œrodowiska wodnego Wspólnoty wraz z 7 dyrektywami córkami, 7/0/EC dotycz¹cej wymaganej jakoœci wód powierzchniowych przeznaczonych do ujmowania wody pitnej w pañstwach cz³onkowskich, 78/69/EC dotycz¹cej s³odkich wód wymagaj¹cych ochrony lub poprawy dla podtrzymania ycia ryb, 76/60/EC dotycz¹cej jakoœci wód w k¹pieliskach, 80/68/EC dotycz¹cej ochrony wód przed zanieczyszczeniami spowodowanymi przez niektóre substancje niebezpieczne, 79/869/EC dotycz¹cej metod pomiaru i czêstotliwoœci pobierania próbek oraz analizy wód powierzchniowych przeznaczonych do poboru wody pitnej w pañstwach cz³onkowskich, 79/9/EC o jakoœci wód wymaganej dla bytowania skorupiaków i miêczaków Do oceny jakoœci kontrolowanych rzek zastosowano metodê Centralnego Urzêdu Gospodarki Wodnej z 967 roku, polegaj¹c¹ na wyznaczeniu stê- eñ charakterystycznych. Jest to bardzo rygorystyczna ocena, gdzie o przynale noœci do danej klasy decyduje jeden wskaÿnik o najniekorzystniejszych wartoœciach, czêsto mniej istotny z punktu widzenia przydatnoœci wód. Stan czystoœci rzek województwa lubelskiego przebadanych w 999 r. w ocenie wed³ug klasyfikacji ogólnej oraz w ocenach cz¹stkowych wed³ug kryteriów: fizykochemicznego, bakteriologicznego, hydrobiologicznego i w œwietle wyników oznaczeñ wskaÿników obligatoryjnych (BZT, CHZTMn, chlorki, siarczany, substancje rozpuszczone ogólne, zawiesina ogólna i zwi¹zki fenolowe) przedstawiono na mapach 7, 8 i 9. Dla potrzeb niniejszego opracowania rzeki województwa podzielono w uk³adzie zlewni:. rzeka Wis³a z dop³ywami bezpoœrednimi (z wyj¹tkiem rzeki ),. rzeka z dop³ywami,. rzeka Bug z dop³ywami,. rzeka Tanew z dop³ywami (zlewnia rzeki San województwo podkarpackie),. rzeki Œwider i Wilga (pocz¹tkowe odcinki rzek województwa mazowieckiego).... Obserwacje hydrometryczne Na terenie województwa lubelskiego obserwacje hydrometryczne prowadzone s¹ w punktach wodowskazowych, których zestawienie przedstawiono w tabeli. Obserwacji hydrometrycznych dokonuje Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie, jedynie na rzece Tanew i dop³ywach badania prowadzi Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Krakowie.... Jakoœæ badanych rzek województwa lubelskiego w œwietle badañ Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Œrodowiska w Lublinie Zlewnia rzeki Wis³y Wis³a Wis³a, najwiêksza rzeka Polski, stanowi zachodni¹ granicê województwa lubelskiego. Rzeka ta od lat na tym odcinku prowadzi wody pozaklasowe. W 999 roku decyduj¹cymi wskaÿnikami by³y: przewodnoœæ elektrolityczna w³aœciwa, zawiesina ogólna i chlorofil a. Charakterystyczne jest to, e wskaÿniki decyduj¹ce o koñcowej klasie czystoœci to wskaÿniki zasolenia, zawiesiny i procesów eutrofizacji wód. Stê enia charakterystyczne wymienionych parametrów dyskwalifikowa³y rzekê w praktycznie wszystkich przekrojach kontrolno-pomiarowych. Bakteriologicznie wody Wis³y spe³nia³y wymogi III klasy czystoœci, z wyj¹tkiem m. Piotrawin i Stê yca, gdzie nie odpowiada³y normom. Wis³a prowadzi³a wody o dobrym natlenieniu (g³ównie I klasa czystoœci) oraz niezbyt wysokim zanieczyszczeniu substancjami organicznymi i biogennymi. Przegl¹d zmian wartoœci charakterystycznych wybranych wskaÿników zanieczyszczenia wód Wis³y przedstawiono na rys... WODY 8

3 Tabela. Zestawienie posterunków wodowskazowych na terenie województwa lubelskiego Lp. Dop³yw Km Badane Nazwa Miejscowoœæ wy szego biegu elementy rzeki (gmina, powiat) rzêdu rzeki 6 ZLEWNIA RZEKI WIS Y Wis³a Annopol gm. Annopol pow. Kraœnik 98, stan wody, przep³yw, zm¹cenie Wis³a Pu³awy gm. i pow. Pu³awy 7, stan wody, przep³yw, temp., zm¹cenie Wis³a Dêblin gm. Dêblin, pow. Ryki 9,7 stan wody, temp., zm¹cenie Wy nica Wis³a Bór gm. Józefów n.wis³¹, pow. Opole Lub. 6, stan wody, przep³yw Bystra Wis³a Wierzchoniów gm. Kazimierz Dolny, pow. Pu³awy, stan wody przep³yw 6 Kurówka Wis³a Witowice gm.koñskowola pow. Pu³awy, stan wody, przep³yw ZLEWNIA RZEKI WIEPRZ 7 Wis³a Zwierzyniec gm. Zwierzyniec pow. Zamoœæ 6,6 stan wody, przep³yw 8 Wis³a Wirkowice gm. Izbica, pow. Krasnystaw, stan wody, przep³yw, zm¹cenie 9 Wis³a Krasnystaw gm. i pow. Krasnystaw 97,6 stan wody, przep³yw, temp., zm¹cenie 0 Wis³a Trawniki gm.trawniki pow. Œwidnik 66, stan wody, przep³yw, temp., zm¹cenie Wis³a Lubartów gm. i pow. Lubartów 9,0 stan wody, przep³yw Wis³a Koœmin gm. yrzyn pow. Pu³awy 7,9 stan wody, przep³yw, temp., zm¹cenie Por Su³ów gm. Su³ów, pow. Zamoœæ 6, stan wody, przep³yw abuñka Krzak gm. Nielisz, pow. Zamoœæ, stan wody, przep³yw Wolica Or³ów Drewniany gm.izbica pow. Krasnystaw, stan wody, przep³yw 6 Wojs³awka Surhów gm. Kraœniczyn pow. Krasnystaw 8,0 stan wody, przep³yw 7 Gie³czew Biskupice gm. Trawniki, pow.œwidnik, stan wody, przep³yw 8 Œwinka Puchaczów gm. Puchaczów, pow. êczna 7, stan wody, przep³yw 9 Bystrzyca Lublin gm. i pow. Lublin 6,8 stan wody, przep³yw 0 Bystrzyca Sobianowice gm. Wólka, pow. Lublin 6,8 stan wody, przep³yw Tyœmienica Siemieñ gm. Siemieñ, pow. Parczew 0, stan wody, przep³yw Tyœmienica Tchórzew gm. Borki, pow. Radzyñ Podlaski stan wody, przep³yw, temp., Piwonia Tyœmienica Parczew gm. i pow. Parczew 0, stan wody, przep³yw Bystrzyca Tyœmienica Borki gm. Borki, pow. Radzyñ Podl. 6, stan wody, przep³yw Minina M³yniska gm. Michów pow. Lubartów 0,9 stan wody ZLEWNIA RZEKI B 6 Bug Narew Strzy ów gm. i pow. Hrubieszów 6,6 stan wody, przep³yw, temp., zm¹cenie 7 Bug Narew Dorohusk gm.dorohusk, pow.che³m 7, stan wody, przep³yw, temp. wody 8 Bug Narew W³odawa gm. i pow. W³odawa 78, stan wody, przep³yw, temp., zm¹cenie 9 Bug Narew Krzyczew -gm. Terespol, pow. Bia³a Podlaska 68,7 stan wody, przep³yw, temp., zm¹cenie 0 Huczwa Bug Gozdów gm.i pow.hrubieszów 6,9 stan wody, przep³yw Udal Bug Ostrów gm.dorohusk, pow. Che³m 8, stan wody, przep³yw Uherka Bug Ruda Opalin gm.ruda Huta, pow. Che³m 9, stan wody, przep³yw W³odawka Bug Okuninka gm. i pow. W³odawa,6 stan wody, przep³yw Mu³awa Zielawa Rossosz - gm.rossosz pow.parczew, stan wody, przep³yw Krzna Bug Porosiuki - gm. i pow. Bia³a Podlaska, stan wody, przep³yw 6 Zielawa Krzna Perkowice - gm. i pow. Bia³a Podlaska,6 stan wody, przep³yw 7 Krzna Bug Malowa Góra, gm. Zalesie pow. Bia³a Podl. 7,7 stan wody, przep³yw, temp., zm¹cenie RZEKA TANEW I DOP YWY 8 Tanew San Osuchy gm. ukowa, pow. Bi³goraj 6,0 stan wody, przep³yw 9 Bia³a ada ada Bi³goraj gm. i pow. Bi³goraj 0, stan wody, przep³yw 0 Czarna ada ada Brodziaki gm. i pow. Bi³goraj,6 stan wody, przep³yw RZEKA WILGA Wilga Wis³a Zawaliny gm. Wola Mys³owska pow. uków 6,8 stan wody, przep³yw 8 CZÊŒÆ III. JAKOŒÆ PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŒRODOWISKA

4 j Gr b Stan czystoœci rzek woj. lubelskiego w 999 r. klasyfikacja ogólna Czy ówka Krzna P³d. Krzna P³n. Pisz cz ka K. W r iep z-krzna Krzna Klukówka Krz na Œwider arnica Zielawa Czapelka a ar Bug Wilga Bystrzyca P³n. Bystrzyca Ma³ a Bia³ka Piwonia Stara Mu³ a aw Zielawa Czarna Tyœm ienica Piwonia Hanna r enka I Zal e siank a Œwin ka W ieprz Piw on i a Konotopa W³ od a wka Wis³a Wis³a Plewka Klikawka Wrzelów ka Wr z l e i J ó ank ow anka wka Podlipie Pon t Wy nica ia ówka Kurówka Byst a r Chodelka Bielkowa Chodli k Urzêdówka Czerka Krê niczanka S e obi Minina szczanka trzyca B s y Parysówka Ciemiêga Cz echówka a Ko k sar zew a wk rnie ó Cze trzyc a Bys Me³giewka Sierotka Radomirk a Gie³czew Tyœ m e i nic a Gó r na KWK Gie³czew Œwinka ó kiewka ³ Mogilnica Do h z opa ro uc Mietiu³ka a Rejka Krzewianka Ciek Bubnowo Wo lica Siennica Krzemianka Lepietuc ha Garka Woj w Tarasienka k s³a a Uherka Gdola Udal Krzyw ólka Ud al i We³n a nk a U brodow nica Bug Sanna Tuczyn w a Karasió k Por abuñka Cza rn t y Po o k Bia³ka Legenda : Sanna Bia³ka Branew Buko a w Rakowa Bia³a ada Gorajec Topornica abuñka Wo Siniocha ucz a Sien c yn k io ha Ka mieñ Bukowa Granica województwa Rzeka I kl. czystoœci (nie wystêpuje) II kl. czystoœci ada C Tanew zarna ad a Z³ota Nitka Szum Niepryszka Sopot Tanew So³okija y³ka Huczwa ze zyc a R c Szysz³a Rzeczyca III kl. czystoœci NON (nie objête norm¹) Mapa 7. Stan czystoœci rzek województwa lubelskiego w 999 r.. WODY 8

5 Tabela. Stan czystoœci rzek województwa lubelskiego w latach Badana Lp. Nazwa rzeki d³ugoœæ rzeki Stwierdzona klasa czystoœci Stwierdzona klasa czystoœci Stwierdzona klasa czystoœci Stwierdzona klasa czystoœci w 996 roku w 997 roku w 998 roku w 999 roku [ km ] I II III NON I II III NON I II III NON I II III NON ZLEWNIA RZEKI WIS Y. Wis³a 0, , , , ,0. Wy nica, -, 6,9, - -, 8,0 nie badana - -, 8,0. Wrzelowianka 0, , - -,6 7,6 nie badana - -,6 7,6. Chodelka 9, - - 7,, , -,,9 - nie badana. Jankówka 9, - 0, - 9, nie badana nie badana - -, 0, 6. Wrzelówka,9 -,0-8,9 - -,0 8,9 nie badana - -,0 8,9 7. Bystra, - -,6 0, , -,8, , 8. Kurówka, , - - 6,9,9 nie badana - - 7,9,9 9. Klikawka, nie badana nie badana nie badana - - 0,,8 ZLEWNIA RZEKI WIEPRZ. 0, - -, 66, , - - 7,0 6, , 6,9. Por, - -, - - -, - - -, ,0 -. abuñka 0, , , , ,. Wolica 7, ,, , , ,0. Wojs³awka, - - 8,,6 - -, , - - 0,,0 6. ó³kiewka, - - -, - - -, - - -, , 7. Rejka 7, , , , , 8. Siennica, - - 8,7, , - -, 9,8 - -, - 9. Œwinka, , , , - - 9,,0 0. Bystrzyca 70, -,,,7 - -,9 7, - - 7,9, - - 9,8 0,. Ciemiêga 0, - -,0 7, , - - 0, , -. Tyœmienica 7, - - 0,, , - -, 7, Piwonia Parcz., , , , ,9. Konotopa 0, , , , ,. Piwonia Stara, , , , ,0 6. Bia³ka, , , ,, ,,8 7. Zalesianka, ,, nie badana nie badana - -,9-8 CZÊŒÆ III. JAKOŒÆ PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŒRODOWISKA

6 Badana Lp. Nazwa rzeki d³ugoœæ rzeki Stwierdzona klasa czystoœci Stwierdzona klasa czystoœci Stwierdzona klasa czystoœci Stwierdzona klasa czystoœci w 996 roku w 997 roku w 998 roku w 999 roku [ km ] I II III NON I II III NON I II III NON I II III NON ZLEWNIA RZEKI B. Bug 7, , ,8 - -,0 60, ,8. So³okija 9,0 nie badana ,0 nie badana ,0. Huczwa 7, ,, - -,9 8, , ,8. Udal,9 - -, , ,8 - -,8 8,. Uherka,0 - -,, ,0 - -,,7 - -,,7 6. W³odawka, - - -, , , ,8 7. Krzna 9, , , , ,9 8. Krzna Pó³n. 8, - - -, - - -, - -, - - -, - 9. Klukówka, , , ,0 - -,0-0. Zielawa 68,0 - -, 6, , , 6, ,. Czapelka, - 6, - 6, , - -, - - -, -. Czy ówka, - - -, - - -, nie badana - - -, ZLEWNIA RZEKI TANEW. Tanew 76, ,8 9, ,, , ,. ada, - - -, - - -, - -, ,. Bia³a ada 6, , - - 0, 6, , - - 6, -. Czarna ada, - - 6, 6, , - - -, - - 6,7 6,. Z³ota Nitka, , , , ,9. WODY 8

7 Krz na Krzna Bug Zielawa W³ oda wka W³ oda wka KWK Œwinka Uherka Bug abuñka Por Huczwa So³okija Tanew Tanew Bystrzyca Stan czystoœci rzek woj. lubelskiego w 999 r. wg kryterium fizykochemicznego wg kryterium bakteriologicznego Krz na Krzna Bug Zielawa ienica ienica Tyœm Tyœm Minina Minina Wis³a Wis³a Kurówka Kurówka KWK Œwinka Uherka Bystrzyca r r Byst a Byst a Chodelka Chodelka Wis³a Wis³a Bug trzyca trzyca Wy nica Wy nica B s B s y y abuñka Por Legenda : Granica województwa Huczwa Rzeka So³okija Tanew Tanew I kl. czystoœci II kl. czystoœci III kl. czystoœci NON (nie objête norm¹) Mapa 8. Stan czystoœci rzek województwa lubelskiego w 999 r. 86 CZÊŒÆ III. JAKOŒÆ PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŒRODOWISKA

8 Krz na Krzna Bug Zielawa W³ oda wka W³ oda wka KWK Œwinka Uherka Bug abuñka Por Huczwa So³okija Tanew Tanew Bystrzyca wg wskaÿników obligatoryjnych Legenda : Granica województwa Rzeka I kl. czystoœci II kl. czystoœci III kl. czystoœci NON (nie objête norm¹) Stan czystoœci rzek woj. lubelskiego w 999 r. wg kryterium hydrobiologicznego Krz na Krzna Bug Zielawa ienica ienica Tyœm Tyœm Minina Minina Wis³a Kurówka KWK Œwinka r Byst a Uherka Bystrzyca Chodelka Wis³a Wy nica Bug trzyca trzyca B s B s y y abuñka Por Huczwa So³okija Tanew Tanew Mapa 9. Stan czystoœci rzek województwa lubelskiego w 999 r. Wis³a Kurówka r Byst a Chodelka Wis³a Wy nica. WODY 87

9 Wy nica Wy nica jest prawobrze nym dop³ywem Wis³y o d³ugoœci, km, z dop³ywami Urzêdówk¹ i Podlipie. W 999 roku rzeka badana by³a w ppk. Wody Wy nicy jedynie na odcinku Ÿród³owym spe³niaj¹ wymagania III klasy, natomiast w pozosta³ej czêœci, a do ujœcia nie odpowiadaj¹ normom. WskaŸnikami decyduj¹cymi by³y: zawiesina ogólna i fosfor ogólny oraz w punktach miano coli. Hydrobiologicznie rzeka spe³nia³a wymagania II i przy ujœciu III klasy czystoœci. Wrzelowianka Wrzelowianka jest prawobrze nym dop³ywem Wis³y o d³ugoœci 0, km. Obserwacje stanu czystoœci tej rzeki prowadzono w ppk. W odcinku Ÿród³owym jakoœæ wód rzeki nie odpowiada normom ze wzglêdu na fosfor ogólny (w górnym biegu rzeki znajduje siê AGRICO êczyca dawne ZPOW Kluczkowice). Wrzelowianka uchodz¹c do Wis³y wprowadza wody III klasy czystoœci. Chodelka i dop³ywy Rzeka Chodelka nie by³a badana w 999 roku. Badaniami objêto jej dop³ywy lewostronne: Wrzelówka ( ppk.) i Jankówka ( ppk.). Wrzelówka prowadzi³a wody pozaklasowe (tlen rozpuszczony), natomiast Jankówka w pocz¹tkowym biegu równie wody pozaklasowe (chlorofil a ), natomiast przy ujœciu wody III klasy. Bystra Bystra jest prawobrze nym dop³ywem Wis³y o d³ugoœci, km, z g³ównym dop³ywem Czerk¹. Na odcinku ujœciowym ( ppk.) wody Bystrej nie spe³nia³y norm ze wzglêdu na zawiesinê ogóln¹ i miano coli. Pozosta³e wskaÿniki w I i II klasie czystoœci. Kurówka Kurówka jest prawobrze nym dop³ywem Wis³y o d³ugoœci,8 km, z g³ównym dop³ywem Bielkow¹. W 999 roku rzeka badana by³a w ppk. Wody Kurówki od Ÿróde³ prawie na ca³ej d³ugoœci nie odpowiadaj¹ normom (chlorofil a, fosfor ogólny, azot azotynowy), jedynie przy ujœciu spe³niaj¹ wymagania III klasy. Klikawka Klikawka jest jedynym na terenie województwa lubelskiego lewobrze nym dop³ywem Wis³y, o d³ugoœci 9, km. Obserwacje stanu czystoœci tej rzeki prowadzono w ppk. Na przewa aj¹cej d³ugoœci rzeka spe³nia wymogi III klasy czystoœci, tylko w odcinku ujœciowym prowadzi wody pozaklasowe (m.in. BZT, fosfor ogólny, miano coli). Stan czystoœci wód w zlewni Wis³y w latach W ostatnich czterech latach w omawianej zlewni nie zasz³y znacz¹ce zmiany. Rzeka Wis³a na odcinku nale ¹cym do województwa lubelskiego od lat prowadzi wody pozaklasowe. Sytuacja pod tym wzglêdem jest niezmienna. Zanieczyszczenia pogarszaj¹ce stan czystoœci wód Wis³y dop³ywaj¹ z jej górnego odcinka, po³o onego poza granicami województwa. Dop³ywy Wis³y czyli: Wy nica i Wrzelowianka (badane w latach ), Chodelka (badania ) i Bystra (lata ), Kurówka (lata , 999) i Klikawka (badana w 999 r.), równie zasadniczo nie zmieni³y swoich klas czystoœci, w wiêkszoœci prowadz¹c wody nie odpowiadaj¹ce normom. Jedynie w pojedynczych przypadkach (Chodelka, Bystra) spe³nia³y wymogi II i III klasy czystoœci. Szczegó³ow¹ ocenê w latach (kilometra i procentowy udzia³ w poszczególnych klasach czystoœci) przedstawiono w tabeli, natomiast na rys. zaznaczono rozk³ad najistotniejszych Ÿróde³ zanieczyszczeñ w zlewni. Zlewnia rzeki jest prawobrze nym dop³ywem Wis³y o d³ugoœci ca³kowitej 0, km. Na odcinku Majdan Wielki Borowica oraz Serniki ujœcie wody rzeki nie odpowiada³y normom. WskaŸnikami decyduj¹cymi by³y fosfor ogólny, zawiesina ogólna i miano coli w górnym odcinku, natomiast fosfor ogólny i chlorofil a w dolnym biegu rzeki. Na odcinku Trawniki Kijany wody a spe- ³nia³y wymagania III klasy czystoœci, o czym przes¹dzi³y takie wskaÿniki jak fosfor ogólny i chlorofil a. Jak wynika z powy szego o klasie czystoœci rzeki w 999 roku decydowa³y zatem przede wszystkim wskaÿniki z grupy zawiesin, biogenów, zwi¹zane z eutrofizacj¹ oraz bakteriologiczne. Symptomem obni onej jakoœci wód a w pocz¹tkowym biegu rzeki (do m. Szczebrzeszyn) by³y zanieczyszczenia biogenne (fosfor ogólny). Na odcinku Klemensów Borowica o dyskwalifikacji wód decydowa³ przede wszystkim wskaÿnik bakteriologiczny miano coli. Odcinek Trawniki Kijany, jak wspomniano wy ej, to III klasa czystoœci. Od m. Serniki, tj. poni ej ujœcia rzeki Bystrzyca (odbiornik œcieków z Lublina) do ujœcia, wody pozaklasowe ze wzglêdu na wskaÿniki biogenne (fosforany, fosfor ogólny) i zwi¹zane z eutrofizacj¹ wód (chlorofil a ). Przegl¹d zmian wartoœci charakterystycznych wybranych wskaÿników zanieczyszczenia wód a przedstawiono na rys.. 88 CZÊŒÆ III. JAKOŒÆ PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŒRODOWISKA

10 rz. Wis³a 0,0 km (w granicach woj.) poza klas¹ na ca³ym badanym odcinku. q przekrój pomiarowo-kontrolny wskaÿniki zanieczyszczeñ klasa dyskwalifikuj¹ce lub obni aj¹ce klasê czystoœci q m. Annopol (km 98,) przewodnoœæ el. w³., zawiesina og., potas, elazo og., chlorofil a (km 00,0) wylot œcieków z oczyszczalni ZGKiM w Annopolu (660 tys. m /rok) (km 0,) wylot œcieków z METALCHEM Sp. z.o.o. w Annopolu ( tys. m /rok) m ujœcie rz. Wy nicy (km 8,) poza klas¹ ze wzglêdu na: zawiesinê og., fosfor ogólny, (km 0,) wylot œcieków z oczyszczalni ZGK w Józefowie ( tys. m /rok) q m. Piotrawin (km 8) przewodnoœæ el. w³., zawiesina og., elazo og., chlorofil a, miano coli m ujœcie rz. Wrzelowianki (km 0,6) III klasa ze wzglêdu na: chlorofil a, miano coli m ujœcie rz. Chodelki (km ) q m. Kazimierz Dolny (km 9) przewodnoœæ el. w³., zawiesina ogólna, chlorofil a m ujœcie rz. Plewki (km 7,7) (km 6,6) wylot œcieków z oczyszczalni MZK w Kazimierzu Dolnym (9 tys. m /rok) m ujœcie rz. Bystrej (km 6) poza klas¹ ze wzglêdu na: zawiesinê ogóln¹, miano coli q m. Pu³awy (km 7) przewodnoœæ el. w³., zawiesina ogólna, azot azotynowy, chlorofil a m ujœcie rz. Kurówki (km 7,) III klasa ze wzglêdu na: azot azotynowy, miano coli (km 76) wylot œcieków z ZA Pu³awy ( tys. m /rok) + MPWIK Pu³awy (0 tys. m /d) + + PREFABET-PU AWY (0 tys. m /rok) q m. Go³¹b (km 8) przewodnoœæ el. w³., zawiesina og., chlorofil a m ujœcie rz. Klikawki (km 8,) poza klas¹ ze wzglêdu na: BZT, CHZT Mn, CHZT Cr, zawiesina og., fosforany, fosfor ogólny, miano coli, m ujœcie rz. (km 9,8) poza klas¹ ze wzglêdu na: fosfor ogólny, chlorofil a (km 0,) wylot œcieków z MZGK w Dêblinie (7 tys. m /d) q m. Stê yca (km 97) zawiesina og., azot azotynowy, chlorofil a, miano coli poza klasyfikacj¹ Por Por jest lewobrze nym dop³ywem a o d³ugoœci,6 km. P³ynie g³ównie przez obszary rolnicze, a jego g³ównym dop³ywem jest Gorajka (Gorajec). W 999 roku rzekê badano w ppk. Na podstawie badañ okreœlono, e Por spe³nia wymagania III klasy czystoœci. WskaŸnikami decyduj¹cymi by³y: fosfor ogólny i miano coli. abuñka abuñka jest prawobrze nym dop³ywem a o d³ugoœci, km, z dop³ywami Topornica i Czarny Potok. Rzeka jest odbiornikiem œcieków z miasta Zamoœæ. Monitoring na tej rzece by³ realizowany w ppk. Wody abuñki nie odpowiada³y normom, g³ównie ze wzglêdu na fosfor ogólny i miano coli. Wolica Wolica jest prawobrze nym dop³ywem a o d³ugoœci,6 km. Rzeka p³ynie przez obszary rolnicze. W 999 roku by³a badana na odcinku ujœciowym. Wody Wolicy nie odpowiada³y normom ze wzglêdu na miano coli. Wojs³awka Wojs³awka jest prawobrze nym dop³ywem a o d³ugoœci 0,7 km. Rzeka p³ynie g³ównie przez obszary rolnicze. Obserwacje stanu czystoœci tej rzeki prowadzono w ppk.. WODY W pocz¹tkowym odcinku rzeka prowadzi wody pozaklasowe (m.in. ze wzglêdu na fosfor ogólny i zawiesinê ogóln¹), natomiast w odcinku ujœciowym spe³nia wymogi III klasy czystoœci. ó³kiewka ó³kiewka jest lewobrze nym dop³ywem a o d³ugoœci,6 km. W 999 roku rzekê badano w ppk. Na ca³ej badanej d³ugoœci wody ó³kiewki nie odpowiada³y normom ze wzglêdu na zawiesinê ogóln¹ i miano coli. Siennica Siennica jest prawobrze nym dop³ywem a o d³ugoœci,9 km. Rzeka p³ynie g³ównie przez obszary rolnicze. Obserwacje stanu czystoœci tej rzeki prowadzono w ppk. Na ca³ej d³ugoœci wody tej rzeki spe³niaj¹ wymogi III klasy czystoœci (ze wzglêdu na azot azotynowy i miano coli). Rejka Rejka to kolejny prawobrze ny dop³yw a o d³ugoœci 8,7 km. Rzeka jest odbiornikiem œcieków komunalnych i przemys³owych z Rejowca Fabrycznego. W 999 roku rzekê badano w ppk. Na ca³ej badanej d³ugoœci wody Rejki nie odpowiada³y normom ze wzglêdu na miano coli, zawiesinê ogóln¹ i fosfor ogólny. 89

11 Rzeka Wis³a przegl¹d zmian wartoœci wybranych wskaÿników zanieczyszczenia na d³ugoœci rzeki ppk. Piotrawin ppk. Kazimierz Dolny klasy czystoœci wód: ppk. Annopol ppk. Pu³awy ppk. Go³¹b ppk. Stê yca - I klasa - II klasa - III klasa - poza klas¹ Przewodnoœæ elektr. w³. Tlen rozpuszczony BZT Utlenialnoœæ CHZT Cr Chlorki Siarczany Substancje rozp. ogólne Zawiesina ogólna Azot amonowy Azot azotynowy Azot azotanowy Azot ogólny Fosforany Fosfor ogólny Chlorofil a Saprobowoœæ sestonu Miano coli Klasyfikacja ogólna rz. Wis³a 9, 8,0 6,0,0 6,0 7,0 9,8 ujœcie rz. Sanny ujœcie rz. Wy nicy ujœcie rzeki Wrzelowianki ujœcie rz. Chodelki ujœcie rz. Bystrej ujœcie rz. Kurówki ujœcie rz., 98, 8,0 9,0 7, 8,0 97,0, Rys. 90 CZÊŒÆ III. JAKOŒÆ PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŒRODOWISKA

12 Rzeka Wis³a Przegl¹d wybranych wskaÿników zanieczyszczenia Punktowe Ÿród³a zanieczyszczeñ w zlewni ppk. Annopol 67,7 8, Wis³a MZGK Dêblin Plewka Irenka Dêblin w Wrzeló ka Ryki MCH Wrzelowianka ZGK Józefów ZGKiM Annopol Zalesianka Zak³ady Azotowe Pu³awy "PREFABET" Pu³awy MPWiK Pu³awy "LEONARD" Zag³oba ZGKiM Opole Lubelskie Pu³awy "METALCHEM" Annopol MZK Kazimierz Dolny Jankówka Wy nica Kazimierz Dolny Opole Lubelskie AGRICO Kluczkowice "BIOWET" Pu³awy PGK Poniatowa Poniatówka Chodelka Kurówka ZF "KURÓW " Poniatowa Urzêdówka Dzierzkowice Bystra Chodel Urzêdów MZWiK Na³êczów KPWiK Kraœnik SM "KURÓW " Kraœnik Bochotniczanka F T Kraœnik Cukrownia "GARBÓW" "Na³êczowianka" Kol. Bochotnica OSM Kraœnik 00 9,7 8,,7 0 8, 0% % 0% 7% 00% ppk. Piotrawin 8,, 8, 8, 6,7,7, 00 9,7 8, 6 0% % 0% 7% 00% ppk. Kazimierz Dolny 8 7 8,, ,, 0 8, 0% % 0% 7% 00% ppk. Pu³awy ,7 8, 8, 8, 8, 0% % 0% 7% 00% ppk. Go³¹b Legenda: ,7 8, 66,7 8, ród³a zanieczyszczeñ powy ej 000 tys. m /rok œcieków od 00 do 000 tys. m /rok œcieków od 00 do 00 tys. m /rok œcieków od 0 do 00 tys. m /rok œcieków Oczyszczalnie œcieków M - mechaniczne B - biologiczne CH - chemiczne Wybrane wskaÿniki zanieczyszczeñ procent iloœci oznaczeñ w klasie czystoœci Nazwa punktu pom.-kontr. - BZT - zawiesina ogólna - azot ogólny - fosfor ogólny - miano coli - I klasa - II klasa - III klasa - NON 0% % 0% 7% 00% ppk. Stê yca % % 0% 7% 00% Rys.. WODY 9

13 Œwinka Œwinka jest prawobrze nym dop³ywem a o d³ugoœci, km. Rzeka jest odbiornikiem œcieków komunalnych i przemys³owych z êcznej. W 999 roku by³a badana w ppk. Wody Œwinki jedynie na odcinku Ÿród³owym spe³niaj¹ wymagania III klasy, natomiast w pozosta³ej czêœci, a do ujœcia nie odpowiadaj¹ normom. WskaŸnikami decyduj¹cymi by³y: przewodnoœæ el. w³aœciwa i sód oraz przy ujœciu fosfor ogólny. Hydrobiologicznie rzeka spe³nia³a wymagania II i III klasy czystoœci. Bystrzyca i jej dop³ywy Bystrzyca jest lewobrze nym dop³ywem a o d³ugoœci 70, km. Rzeka w œrodkowym biegu jest obci¹ ona œciekami komunalnymi i przemys³owymi z aglomeracji lubelskiej. W 999 roku rzeka badana by³a w 7 ppk. Wody Bystrzycy jedynie na odcinku Ÿród³owym spe³niaj¹ wymagania III klasy, natomiast w pozosta³ej czêœci a do ujœcia nie odpowiadaj¹ normom. WskaŸnikami decyduj¹cymi by³y: miano coli, chlorofil a, fosforany i fosfor ogólny. G³ównymi dop³ywami Bystrzycy s¹ Kosarzewka, Krê niczanka, Czerniejówka i Ciemiêga. W 999 roku badaniami objêto Sobieszczankê (dop³yw Krê niczanki) i Ciemiêgê. Sobieszczanka, rzeka o d³ugoœci,8 km, by³a badana w ppk. W pocz¹tkowym biegu wody rzeki nie odpowiada³y normom (zawiesina ogólna i miano coli), natomiast przy ujœciu spe³nia³y wymogi III klasy czystoœci. Ciemiêga, rzeka o d³ugoœci 0, km, by³a badana w ppk. (przed ujœciem). Na ca³ej badanej d³ugoœci wody tej rzeki spe³nia³y wymogi III klasy czystoœci. Tyœmienica i jej dop³ywy Tyœmienica jest prawobrze nym dop³ywem a. W 999 roku badañ na tej rzece nie prowadzono. Kontroli jakoœci wód poddano natomiast jej dop³ywy. Z bezpoœrednich dop³ywów Tyœmienicy monitoringiem objête zosta³y: Piwonia Parczewska (z dop³ywami: Ciek Zienkowski i Konotopa), Piwonia Stara, Bia³ka i Czarna, a tak e Ma³a Bystrzyca dop³yw Bystrzycy Pó³nocnej uchodz¹cej do Tyœmienicy. Piwonia Parczewska, rzeka o d³ugoœci,9 km, by³a badana w ppk. Na ca³ej d³ugoœci wody tej rzeki nie odpowiada³y normom (miano coli i fosfor ogólny). Jej dop³ywy, czyli Ciek Zienkowski i Konotopa badano ka dy w ppk. Ich wody równie nie odpowiada³y normom (Ciek Zienkowski ChZT Mn i ChZT Cr ; Konotopa miano coli). Piwonia Stara, rzeka o d³ugoœci,0 km, by³a badana w ppk. (przed ujœciem). Na ca³ej badanej d³ugoœci wody tej rzeki nie odpowiada³y normom (azot azotynowy i miano coli). Bia³ka, rzeka o d³ugoœci, km, by³a badana w ppk. Jakoœæ wód u Ÿróde³ kszta³tuje siê pod wp³ywem czynników naturalnych zwi¹zanych z cechami obszaru zasilania, bez udzia³u punktowych Ÿróde³ zanieczyszczeñ. Odzwierciedla siê to w stanie czystoœci wód, które przyjê³y II klasê ze wzglêdu na wskaÿniki fizykochemiczne i III klasê ze wzglêdu na miano coli. W dalszym biegu rzeka jest odbiornikiem œcieków z Radzynia Podlaskiego. W przekroju pomiarowym w m. Paszki (poni ej zrzutów œcieków z Radzynia Podlaskiego) zarówno wskaÿniki fizykochemiczne, jak i bakteriologiczne dyskwalifikowa³y jakoœæ wód Bia³ki: tlen rozpuszczony, azot amonowy, azot azotynowy, fosforany, fosfor ogólny i miano coli. Czarna, rzeka o d³ugoœci, km, by³a badana w ppk. Na ca³ej badanej d³ugoœci wody tej rzeki nie odpowiada³y normom (fosfor ogólny i chlorofil a ). Ma³a Bystrzyca, rzeka o d³ugoœci, km, by³a badana w ppk. Na ca³ej badanej d³ugoœci wody tej rzeki spe³nia³y wymogi III klasy czystoœci. Zalesianka Zalesianka jest prawobrze nym dop³ywem a o d³ugoœci,9 km. Wiêkszym oœrodkiem przez który przep³ywa rzeka jest m. Ryki. W 999 roku rzeka by³a badana w ppk. (przed ujœciem). Na ca³ej badanej d³ugoœci wody tej rzeki spe³nia³y wymogi III klasy czystoœci. Kana³ -Krzna Kana³ ³¹czy rzeki i Krznê. Jest to kana³ nawadniaj¹cy na d³ugoœci 0 km. Zabiera on czêœæ wód a i prowadzi wodê na poziomie wy- szym ni krzy uj¹ce siê z nim rzeki, które zosta³y przeprowadzone syfonami pod kana³em i uchodz¹ do a. W 999 roku badany by³ w ppk. w m. Dorohucza. Na badanym odcinku wody spe³nia³y wymogi III klasy czystoœci. Stan czystoœci wód w zlewni a w latach W porównaniu do lat ubieg³ych jakoœæ wód rzeki uleg³a poprawie. Nie by³ to co prawda znacz¹cy postêp, ale zwiêkszy³a siê d³ugoœæ odcinka mieszcz¹cego siê w normie III klasy czystoœci. Nie zaobserwowano natomiast adnych istotniejszych zmian stanu czystoœci wód wiêkszoœci dop³ywów a. Najbardziej zanieczyszczone wody w dalszym ci¹gu prowadz¹ rzeki pe³ni¹ce rolê odbiorników œcieków z aglomeracji miejskich województwa (przyk³adowo: rz. Bystrzyca Lublin, rz. abuñka Zamoœæ), których w zlewni tej rzeki jest najwiêcej. Szczegó³ow¹ ocenê stanu czystoœci wód w latach (kilometra i procentowy udzia³ w poszczególnych klasach czystoœci) przedstawiono w tabeli, natomiast na rys. zaznaczono rozk³ad najistotniejszych Ÿróde³ zanieczyszczeñ w zlewni. 9 CZÊŒÆ III. JAKOŒÆ PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŒRODOWISKA

14 rz. d³ugoœæ ca³kowita 0, km 8,7 km w III klasie czystoœci, km poza klas¹ q przekrój pomiarowo-kontrolny wskaÿniki zanieczyszczeñ klasa dyskwalifikuj¹ce lub obni aj¹ce klasê czystoœci q m. Majdan Wielki (km 89,9) CHZT Mn, elazo ogólne (km 8,) wylot œcieków z ZGK w Krasnobrodzie z/s w Hutkach ( tys. m /rok) m ujœcie rz. Jacynki (km 79,) q m. Obrocz (km 68,6) fosfor ogólny m ujœcie rz. Œwierszcz (km 6,9) (km 6,) wylot œcieków Spó³ka Wodna w Zwierzyñcu ( tys. m /rok) q m. Szczebrzeszyn (km 0,8) fosfor ogólny (km 7,6) wylot œcieków z ZGKiM w Szczebrzeszynie (7 tys. m /rok) q m. Klemensów (km 7,) fosfor ogólny, miano coli (km 7,) wylot œcieków z Cukrowni Klemensów S.A. w Szczebrzeszynie (6 tys. m /rok) (km 6,) wylot œcieków z Bolmar T³uszcze Roœlinne S.A. w Bodaczowie (86 tys. m /rok) q m. Michalów (km,) fosfor ogólny, miano coli m ujœcie rz. Por (km 8,6) III klasa ze wzglêdu na fosfor ogólny, miano coli q m. Staw Noakowski (km ) fosfor ogólny m ujœcie rz. abuñki (km 9,6) poza klas¹ ze wzglêdu na zawiesinê ogóln¹, azot azotynowy, fosfor ogólny, miano coli q m. Izbica (km,) zawiesina ogólna, miano coli m ujœcie rz. Wolicy (km 06,) poza klas¹ ze wzglêdu na miano coli q m. Latyczów (km 06,) zawiesina ogólna, miano coli m ujœcie rz. Wojs³awki (km 0,0) III klasa ze wzglêdu na azot azotynowy, miano coli m ujœcie rz. ó³kiewki (km 99,) poza klas¹ ze wzglêdu na zawiesinê ogóln¹, miano coli q m. Krasnystaw (km 97,6) miano coli (km 9,) wylot œcieków PGK Sp. z.o.o. w Krasnymstawie (69 tys. m /rok) (km 9,9) wylot œcieków z CERSANIT S.A. w Krasnystawie (97 tys. m /rok) m ujœcie rz. Siennicy (km 90,) III klasa ze wzglêdu azot azotynowy, miano coli (km 87,) wylot œcieków z Cukrowni Krasnystaw S.A. w Siennicy Nadolnej (³¹cznie œcieki sanitarne i przemys³owe, tys. m /rok) q m. Stê yca (km 86,) miano coli m ujœcie rz. Rejki (km 8,) poza klas¹ ze wzglêdu na fosfor ogólny, miano coli, chlorofil a m ujœcie rz. opy (km 8,8) q m. Borowica (km 8,8) miano coli m ujœcie rz. Marianki (km 7) q m. Trawniki (km 66,) przewodnictwo w³., fosfor ogólny, chlorofil a, miano coli (km 66,) wylot œcieków z Spó³ki Wodno-Œciekowej w Trawnikach ( tys. m /rok) m ujœcie rz. Gie³czew (km 9,6) q m. Jaszczów (km,) azot azotynowy, fosfor ogólny, chlorofil a, miano coli (km 0,) wylot œcieków z Spó³ki Wodno-Œciekowej w Milejowie (68 tys. m /rok) + + wody poch³odnicze z AGROS-BIA YSTOK w Milejowie ( m /rok) q m. añcuchów (km,8) fosfor ogólny, chlorofil a, miano coli m ujœcie rz. Me³giewki (km,8) q m. êczna (km,) fosfor ogólny, chlorofil a, miano coli m ujœcie rz. Œwinki (km,6) poza klas¹ ze wzglêdu na: przewodnictwo w³., sód, azot azotynowy, fosfor ogólny (km,8) wylot œcieków z Zespo³u Szkó³ Rolniczego Centrum Kszta³cenia Ustawicznego w Kijanach ( tys. m /rok) q m. Kijany (km 0,7) fosfor ogólny, chlorofil a, miano coli m ujœcie rz. Bystrzycy (km 8,8) poza klas¹ ze wzglêdu na: fosforany, fosfor og., azot azotynowy, miano coli, chlorofil a (km,) wylot œcieków z oczyszczalni w Rokitnie MPWiK Lublin (70,8 tys. m /rok) q m. Serniki (km 00) fosfor ogólny, fosforany, chlorofil a (km 97,6) wylot œcieków z PREFABET-LUBARTÓW w Lubartowie (0 tys. m /rok) (km 97,6) wylot œcieków z ZGK w Lubartowie (097 tys. m /rok) q m. Wola Skromowska (km 6,7) fosfor ogólny, fosforany, chlorofil a, miano coli m ujœcie rz. Tyœmienicy (km 6) m ujœcie rz. Mininy (km 6) (km,) wylot œcieków z w Baranowie (, tys. m /rok) q m. Dr¹ gów (km 0) fosfor ogólny m ujœcie rz. Zalesianki (km 8,) III klasa ze wzglêdu na: zawiesinê ogóln¹, elazo ogólne, miano coli m ujœcie rz. Irenki (km,) q m. Dêblin (km 0,6) chlorofil a, fosfor ogólny poza klas¹ III klasa poza klas¹. WODY 9

15 Rzeka przegl¹d zmian wartoœci wybranych wskaÿników zanieczyszczenia na d³ugoœci rzeki ppk. Obrocz ppk. Klemensów ppk. Staw Noakowski ppk. Izbica ppk. Stê yca ppk. Trawniki ppk. Jaszczów ppk. Kijany ppk. Wola Skromowska klasy czystoœci wód: ppk. Dêblin - I klasa - II klasa - III klasa - poza klas¹ Przewodnoœæ elektr. w³. Tlen rozpuszczony BZT Utlenialnoœæ CHZT Cr Chlorki Siarczany Substancje rozp. ogólne Zawiesina ogólna Azot amonowy Azot azotynowy Azot azotanowy Azot ogólny Fosforany Fosfor ogólny Chlorofil a Saprobowoœæ sestonu Miano coli Klasyfikacja ogólna 79, 6,9 8,6 9,6 06, 0, 99, 90, 8, 8,8 7,0 9,6,8,6 8,88,8 6,0 6,0 8,, rz. Jacynka rz.œwierszcz rz.por rz. abuñka rz.wolica rz.wojs³awka rz. ó³kiewka rz.siennica rz.rejka rz. opa rz. Marianka rz. Gie³czew rz. Me³giewka rz. Œwinka rz. Bystrzyca rz. Tyœmienica rz. Minina rz. Zalesianka rz. Irenka rz. 0, 68,6 7,,0, 86, 66,, 0,7 6,7 0,6 0,0 Rys. 9 CZÊŒÆ III. JAKOŒÆ PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŒRODOWISKA

16 . WODY Rys. Rzeka Przegl¹d wybranych wskaÿników zanieczyszczenia Punktowe Ÿród³a zanieczyszczeñ w zlewni ppk. Obrocz 9,7 8, ppk. Trawniki ,7 8, PGKiM Ryki Wojsk. Ag. Mieszk. Jednostka Stawy Wojsk. Ag. Mieszk. Osiedle Masów Irenka Baranów Bystrzyca P³. Czarna Spó³dzielnia Mieszkaniowa Przytoczno OSM Michów Minina ZGKiM Kock PUK Radzyñ Podl. PREFABET Lubartów "SPOMLEK" Radzyñ Podl. GZK Czemierniki ZK "Pryzmat" Wohyñ Bia³ka Piwonia Stara Tyœmienica Jedn. Wojsk. Bezwola Piwonia CH ZUK Parczew ZGKiM Ostrów Lubelski -Gospodarstwo Pomocnicze Nr LubelskiejWojewódzkiej Komendy OHP w Radzyniu Podlaskim % % 0% 7% 00% ppk. Klemensów 90,9 9, 7 6,7 8, ,7 8, % % 0% 7% 00% ppk. Jaszczów 00 9,7 8, 9,7 8, Legenda: ród³a zanieczyszczeñ powy ej 000 tys. m /rok œcieków od 00 do 000 tys. m /rok œcieków od 00 do 00 tys. m /rok œcieków od 0 do 00 tys. m /rok œcieków Oczyszczalnie œcieków M - mechaniczne B - biologiczne CH - chemiczne AGRAM Motycz Ciemiêga Krê niczanka ZGKiM OSMOFROST Be³ yce Osmolice POM Piotrowice Bystrzyca ZGK Lubartów Zakrzówek Wybrane wskaÿniki zanieczyszczeñ procent iloœci oznaczeñ w klasie czystoœci Gosp. Szklarniowe Leonów BIOMED Lublin ZGK Niemce MPWiK Lublin Oczyszcz. Rokitno ZSzR Pszczela Wola WSK Œwidnik MPWIK Lublin BPK Bychawa ZSzR Kijany MCH Spó³ka Wod.-Œc. Milejów ZGK Piaski Me³giewka Gie³czew Por PGKIM êczna ZGK Puchaczów ó³kiewka Œwinka Mogielnica OSM Piaski Spó³ka Wod.-Œc. Trawniki Cukrownia "Krasnystaw" KWK Bogdanka "CERSANIT" Krasnystaw Rejowiec MZK Rejowiec Osada Fabryczny OSM Krasnystaw KOBO Bogdanka Oczyszczalnia w Nadrybiu Cyców Rejka Siennica Wierzbica PGK Krasnystaw Cukrownia "Rejowiec" Siennica Ró ana Wojs³awka Wolica PGK Zamoœæ 0% % 0% 7% 00% ppk. Staw Noakowski 7 9,7 8, % % 0% 7% 00% ppk. Izbica 9, 7, ,7 9, 0% % 0% 7% 00% ppk. Kijany 00 9,7 8, ,, 0 8, 0% % 0% 7% 00% ppk. Wola Skromowska ,7 8, 8 7 8, 66,7 0 7 Nazwa punktu pom.-kontr. Szpital w Radecznicy CH "BOLMAR" Bodaczów Cukrownia "Klemensów" abuñka "SIP-MOT" CH Zamoœæ 0% % 0% 7% 00% ppk. Stê yca 0% % 0% 7% 00% ppk. Dêblin - BZT - zawiesina ogólna - azot ogólny - fosfor ogólny - miano coli Spó³ka Wodna Zwierzyniec ZGKIM Szczebrzeszyn ZGK Krasnobród z/s w Hutkach 9,7 8, 7 8, 6, I klasa - II klasa - III klasa - NON 8, 9,7 0% % 0% 7% 00%, 69, 7,7 0% % 0% 7% 00%

17 Zlewnia rzeki Bug Bug Po linii rzeki Bug przebiega wschodnia granica województwa lubelskiego, a jednoczeœnie czêœæ wschodniej granicy Polski z Ukrain¹ i Bia³orusi¹. D³ugoœæ odcinka granicznego rzeki Bug wynosi 6,0 km. Bug by³ badany w 999 roku w 0 punktach pomiarowo-kontrolnych. Z przeprowadzonych badañ wynika, e rzeka na ca³ej d³ugoœci prowadzi³a wody nie mieszcz¹ce siê w adnej klasie czystoœci. WskaŸnikiem decyduj¹cym o pozaklasowym charakterze wód Bugu s¹ stê enia charakterystyczne chlorofilu a zwi¹zane z eutrofizacj¹ wód, które przekraczane by³y w ka dym badanym punkcie pomiarowym. Z innych wskaÿników fizykochemicznych stê enie charakterystyczne azotu azotynowego przekracza³o dopuszczalne normy na ca³ej d³ugoœci granicy polsko-ukraiñskiej. Na tym odcinku (od m. Kry³ów do m. Horod³o) przekroczone by³o stê enie fosforu ogólnego. Stê enia charakterystyczne tego wskaÿnika na pozosta³ym odcinku rzeki odpowiada³y III klasie czystoœci. WskaŸniki organicznego zanieczyszczenia wód mieœci³y siê w zakresie II klasie czystoœci wód. W granicach norm I i II klasy utrzymywa³y siê stê enia zwi¹zków azotowych (azot ogólny, amonowy i azotanowy). Wody Bugu charakteryzowa³y siê bardzo niskim zasoleniem wód I klasa (stê enia charakterystyczne chlorków i siarczanów). Zanieczyszczenie bakteriologiczne wód (miano coli) utrzymywa³o siê na poziomie III klasy, jedynie w dwóch ostatnich ppk. na terenie województwa tj. w m. Terespol i m. Krzyczew nie odpowiada³o normom. Przegl¹d zmian wartoœci charakterystycznych wybranych wskaÿników zanieczyszczenia wód Bugu przedstawiono na rys.. So³okija So³okija jest lewobrze nym dop³ywem Bugu o d³ugoœci 89,0 km. W 0,0 km biegu rzeka przekracza granicê polsko-ukraiñsk¹ uchodz¹c do Bugu po stronie ukraiñskiej. Jej g³ówne dop³ywy to: y³ka i Rzeczyca z Szysz³¹ (ujœcie do So³okiji równie po stronie ukraiñskiej). W odcinku Ÿród³owym rzeka jest odbiornikiem œcieków z m. Tomaszów Lubelski. W 999 roku So³okija badana by³a w ppk. Na ca³ej badanej d³ugoœci wody tej rzeki nie spe³nia³y norm ze wzglêdu na azot azotynowy, fosfor ogólny, chlorofil a i miano coli. W punkcie ujœciowym (z Polski) jakoœæ wód So- ³okiji degradowa³y tylko biogeny (fosforany i fosfor ogólny). Huczwa Huczwa to lewobrze ny dop³yw Bugu, o d³ugoœci 7,6 km. G³ówne jej dop³ywy to Wo uczynka, Kamieñ, Siniocha i Bia³ka, które w 999 roku nie by³y objête badaniami. Rzeka p³ynie przez obszary rolnicze, bêd¹c odbiornikiem œcieków z zak³adów spo- ywczych i m. Hrubieszów. W 999 roku Huczwê badano w 6 ppk. Pomimo ostatecznie negatywnej oceny wynikowej wody Huczwy nie posiada³y cech wód zdegradowanych. Huczwê, na ca³ej prawie d³ugoœci (z wyj¹tkiem punktu ujœciowego), spe³niaj¹c¹ w ocenie wed³ug kryterium bakteriologicznego wymagania III klasy czystoœci, deklasowa³y nadmiernie wysokie stê enia fosforu ogólnego (na ca³ej d³ugoœci) i azotu azotynowego (odcinek ujœciowy). Udal Udal, lewobrze ny dop³yw Bugu jest rzek¹ o d³ugoœci, km p³yn¹c¹ przez tereny rolnicze i leœne. Rzeka badana by³a w ppk. W pocz¹tkowym odcinku rzeka prowadzi³a wody pozaklasowe (ze wzglêdu na zawiesinê ogóln¹), natomiast w odcinku ujœciowym spe³nia³a wymogi III klasy czystoœci. Stwierdzona wartoœæ obliczeniowa miana coli predestynowa³a wody Udalu do II i III klasy czystoœci. Poza mianem coli, ChZT Mn i zawiesin¹ ogóln¹ wszystkie pozosta³e parametry przyjmowa³y wartoœci z zakresu I lub II klasy czystoœci. Uherka i jej dop³ywy Uherka to lewobrze ny dop³yw Bugu, o d³ugoœci,9 km. Rzeka ta jest odbiornikiem œcieków z Che³ma. G³ówne jej dop³ywy to S³yszówka, Garka, Lepietucha i Gdola. W 999 roku Uherkê badano w ppk. Powy ej Che³ma Uherka charakteryzowa- ³a siê jeszcze wzglêdnie wysokimi parametrami stanu czystoœci, spoœród których jedynie ChZT Mn, azot azotynowy i miano coli kwalifikowa³y j¹ do wynikowej III klasy, jednak e ju na terenie miasta stê enie charakterystyczne azotu azotynowego i wartoœæ obliczeniowa miana coli wzrasta³y do poziomu pozaklasowego. Na ujœciu w stê eniach wykraczaj¹cych poza wszelkie obowi¹zuj¹ce normy wystêpowa³y równie : fosfor ogólny i fosforany. W œrodkowym biegu Uherkê zasila³y zanieczyszczone, nie odpowiadaj¹ce normom sanitarnym wody niewielkiej rzeki S³yszówki (badana w ppk.). Jedynie Garka (d³ugoœæ 6,8 km; badana w ppk.) spe³nia³a wymogi III klasy czystoœci, o czym decydowa³y zawiesina ogólna i miano coli. W³odawka W³odawka, równie lewobrze ny dop³yw Bugu o d³ugoœci,8 km, badana by³a w 999 roku w ppk. Jej g³ówne dop³ywy to Mietiu³ka, Krzewianka, Krzemianka i Tarasienka. Rzeka W³odawka charakteryzowa³a siê nie odpowiadaj¹cymi normom 96 CZÊŒÆ III. JAKOŒÆ PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŒRODOWISKA

18 Rzeka Bug przegl¹d zmian wartoœci wybranych wskaÿników zanieczyszczenia na d³ugoœci rzeki ppk. Kry³ów ppk. Husynne ppk. Zosin ppk. Horod³o ppk. Dorohusk ppk. pow. NZPS W³odawa ppk. Stawki ppk. S³awatycze ppk. Terespol ppk. Krzyczew klasy czystoœci wód: - I klasa - II klasa - III klasa - poza klas¹ Przewodnoœæ elektr. w³. Tlen rozpuszczony BZT Utlenialnoœæ CHZT Cr Chlorki Siarczany Substancje rozp. ogólne Zawiesina ogólna Azot amonowy Azot azotynowy Azot azotanowy Azot ogólny Fosforany Fosfor ogólny Chlorofil a Saprobowoœæ sestonu Miano coli 67, rz. Bukowa 7, rz. Huczwa 79, rz. We³nianka 60,8 rz. Udal 8,8 Kan. Œwier owski 9,7 rz. Uherka 78, rz. W³odawka 70,8 Kan. Partyzantów 0, rz. Hanna 7, rz. Krzna, rz. Czy ówka Klasyfikacja ogólna rz. Bug 90,6 78,,,,7 6, 87, 66,8,0 8,0 68,7 6,8 Rys.. WODY 97

19 rz. Bug badany odcinek 7,8 km poza klas¹ na ca³ym odcinku. q przekrój pomiarowo-kontrolny wskaÿniki zanieczyszczeñ klasa dyskwalifikuj¹ce lub obni aj¹ce klasê czystoœci q m. Kry³ów (km 78,) m ujœcie rz. Bukowej (km 67,) m ujœcie rz. Huczwy (km 7,) azot azotynowy, fosfor ogólny, chlorofil a poza klas¹ ze wzglêdu na azot azotynowy, fosfor ogólny, chlorofil a, miano coli q m. Husynne (km,) azot azotynowy, fosfor ogólny, chlorofil a (km,0) wylot œcieków z Cukrowni Strzy ów S.A. w Strzy owie (6 tys. m /rok) q m. Zosin (km,) azot azotynowy, fosfor ogólny, chlorofil a q m. Horod³o (km,7) azot azotynowy, fosfor ogólny, chlorofil a, saprobowoœæ sestonu m ujœcie rz. We³nianki (km 79,) m ujœcie rz. Udal (km 60,8) III klasa ze wzglêdu na ChZT Mn, zawiesinê ogóln¹, miano coli (km 7,) wylot œcieków z oczyszczalni œcieków w Dorohusku Gminny Zak³ad Obs³ugi Sp. z.o.o. w Kol. Okopy (7 tys. m /rok) q m. Dorohusk (km 6,) azot azotynowy, chlorofil a m ujœcie Kan. Œwier owskiego (km 8,8) m ujœcie rz. Uherki (km 9,7) poza klas¹ ze wzglêdu na azot azotynowy, fosforany, fosfor ogólny, miano coli (km,) wylot œcieków Przedsiêbiorstwa Us³ugowo-Wytwórczego Sp. z.o.o. w Woli Uhruskiej (6,7 tys. m /rok) q m. W³odawa (pow. NZPS) (km 87,) azot azotynowy, chlorofil a (km 8,7) wylot œcieków z NZPS Polesie S.A. we W³odawie (7,6 tys. m /rok) m ujœcie rz. W³odawki (km 78,) poza klas¹ ze wzglêdu na ChZTMn i miano coli (km 76,) wylot œcieków z MPGK Sp. z.o.o. we W³odawie (60, tys. m /rok) m ujœcie Kan. Partyzantów (km 70,8) q m. Stawki (km 66,8) chlorofil a m ujœcie rz. Hanny (km 0,) q m. S³awatycze (km,) chlorofil a (km 8, i 8,9) wyloty œcieków z PGKiM w Terespolu (³¹cznie,6 tys. m /d) q m. Terespol (km 8,0) chlorofil a, miano coli m ujœcie rz. Krzny (km 7,) poza klas¹ ze wzglêdu na: azot azotynowy, fosfor ogólny, fosforany, miano coli q m. Krzyczew (km 68,7) chlorofil a m ujœcie rz. Czy ówki (km,) poza klas¹ ze wzglêdu na: miano coli poza klas¹ wartoœciami ChZT Mn (na ca³ej d³ugoœci) oraz pozaklasowym stanem bakteriologicznym (przy ujœciu). W przypadku W³odawki wszystkie pozosta³e parametry przyjmowa³y wartoœci z zakresu I lub II klasy czystoœci. Ciek Bubnowo (prawy dop³yw Krzewianki koryto przetrasowane; wczeœniej Ÿród³owy odcinek W³odawki) by³ badany w ppk. W pocz¹tkowym odcinku rzeka prowadzi³a wody pozaklasowe (ze wzglêdu na ChZT Mn ), natomiast w odcinku œrodkowym spe³nia³a wymogi III klasy czystoœci. Pozosta³e dop³ywy W³odawki tj. Krzewianka, Krzemianka i Tarasienka by³y badane ka da w ppk. Jedynie Krzewianka (d³ugoœæ,7 km) nie spe³nia- ³a norm (ze wzglêdu na ChZT Mn i miano coli). Pozosta³e dwie rzeki: Krzemianka (,0 km) i Tarasienka (, km) spe³nia³y wymogi III klasy czystoœci (wskaÿniki decyduj¹ce: ChZT Mn i miano coli). Krzna Krzna najwiêkszy lewobrze ny dop³yw Bugu na odcinku granicznym ma d³ugoœæ 9,9 km. W zlewni Krzny znajduj¹ siê du e oœrodki miejskie takie jak: uków, Miêdzyrzec Podlaski i Bia³a Podlaska. Rzeka badana by³a w 999 roku w przekrojach pomiarowo-kontrolnych. Wody badane w przekroju zlokalizowanym w m. Strzy ew obci¹ one by³y ³adunkami zanieczyszczeñ zrzucanych z terenu miasta ukowa. WskaŸnikami decyduj¹cymi o pozaklasowym charakterze wód w tym przekroju by³y: wskaÿniki organicznego zanieczyszczenia wód, zawiesiny, zwi¹zki azotu, zwi¹zki biogenne i miano coli. Podobny poziom zanieczyszczenia wystêpowa³ w przekroju pomiarowym w m. Rzeczyca. Iloœæ parametrów decyduj¹cych o dyskwalifikacji wód wyraÿnie zmniejszy³a siê po zasileniu Krzny lepszymi jakoœciowo wodami Krzny Pó³nocnej (lewy dop³yw Krzny o d³ugoœci 8,8 km; III klasa czystoœci wód), 98 CZÊŒÆ III. JAKOŒÆ PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŒRODOWISKA

20 . WODY Rys. 6 Krzna Pd. uków Legenda: Krzna Pn. Radzyñ Podl. ród³a zanieczyszczeñ powy ej 000 tys. m /rok œcieków od 00 do 000 tys. m /rok œcieków od 00 do 00 tys. m /rok œcieków od 0 do 00 tys. m /rok œcieków Czy ówka Parczew Oczyszczalnie œcieków M - mechaniczne B - biologiczne CH - chemiczne Klukówka PRH "Konstantynów" Bia³a Podlaska "AGROS BIA YSTOK Janów Podlaski Zielawa HARDWOOD SAWMILL Zawadówka Janów Podlaski ZRH "Cieleœnica" Krzna W³odawa W³odawka Krzewianka Czapelka Lepietucha MPGK Che³m BugMu³awa Kodeñ Krzemianka Tarasienka Sawin Uherka Che³m Cementownia Gm. Zak³. "Che³m" Obs³ugi Kol. Okopy PGKiM Terespol PGKiM Terespol MPGK W³odawa CH Che³m NZPS "Polesie" W³odawa Udal ppk. Kry³ów ,,7 8,, 8, 0% % 0% 7% 00% ppk. Horod³o - Przedsiêbiorstwo Us³ugowo-Wytwórcze Wola Uhruska - Huta Szk³a Gospodarczego "Dubeczno" - Spó³dzielnia Mieszkaniowa w Hañsku Rzeka Bug Przegl¹d wybranych wskaÿników zanieczyszczenia Punktowe Ÿród³a zanieczyszczeñ w zlewni ppk. Husynne ,7 8, % % 0% 7% 00% ppk. pow. NZPS W³odawa 0,7 8, ,7 8, ppk. Zosin 8,, 8, % % 0% 7% 00% 0% % 0% 7% 00% ppk. Dorohusk 8 7 6,7 8, 00 6,7,,7 8, 7 0% % 0% 7% 00% ppk. Terespol Wybrane wskaÿniki zanieczyszczeñ procent iloœci oznaczeñ w klasie czystoœci Nazwa punktu pom.-kontr. - BZT - zawiesina ogólna - azot ogólny - fosfor ogólny - miano coli - I klasa - II klasa - III klasa - NON Zamoœæ Tomaszów Lub. PGKIM Tomaszów Lubelski Lubycza Królewska VINKON ZPOiW Nieledew Cukrownia "Werbkowice" Zak³ad Mleczarski aszczów mudÿ Huczwa We³nianka Rzeczyca ZUK Ulhówek Os. Magdalenka So³okija Tyszowce PGKIM Hrubieszów Gosp. Gruntów Marg. i Mieszk. Machnów Nowy Bug Hrubieszów Komunalny Zak³ad Oczyszczania Werbkowice BETA Tyszowce Cukrownia Strzy ów Spó³dzielnia Mieszk. Do³hobyczów ZUK Ulhówek Os. Ulhówek GRSP Przewodów 90, 9, ,6 6,9,8,7 8, 7,,8 0% % 0% 7% 00% ppk. S³awatycze 8 7 6, 0,, 00,7 7,9,,7 7,9, 0% % 0% 7% 00% 87 69,6 6,, 8,7 00 7,9 7, 7, 7,9 8,7 0% % 0% 7% 00% ppk. Krzyczew , 78, 7, 0% % 0% 7% 00% 99

21 rz. Krzna d³ugoœæ ca³kowita 9,9 km poza klas¹ q przekrój pomiarowo-kontrolny wskaÿniki zanieczyszczeñ klasa dyskwalifikuj¹ce lub obni aj¹ce klasê czystoœci (km 00,9) wylot œcieków PUiIK w ukowie (8, tys. m /rok) q m. Strzy ew (km 9,0) tlen rozpuszczony, BZT, CHZT Mn, zawiesina ogólna, azot amonowy, azot azotynowy, azot ogólny, fosforany, fosfor ogólny, mangan, miano coli q m. Rzeczyca (km 7,0) tlen rozpuszczony, BZT, CHZT Mn, CHZT Cr, zawiesina ogólna, azot azotynowy, fosforany, fosfor ogólny, mangan, miano coli (km 68,) wylot œcieków z SEDAR S.A. w Miêdzyrzecu Podl. (8, tys. m /rok) m ujœcie rz. Krzny Pó³nocnej (km 67,) III klasa ze wzglêdu na fosforany, fosfor ogólny, miano coli (km 6,9) wylot œcieków PUK Sp. z.o.o. w Miêdzyrzecu Podl. (0,7 tys. m /rok) m ujœcie rz. Piszczanki III klasa ze wzglêdu na saprobowoœæ sestonu, miano coli (lewe ramiê km 6,) q m. Porosiuki (km,6) fosforany, fosfor ogólny, miano coli m ujœcie rz. Klukówki (km,7) III klasa ze wzglêdu na fosforany, fosfor ogólny, mangan, miano coli (km,) wylot œcieków Bialskie Wodoci¹gi i Kanalizacja WOD-KAN Sp. z.o.o. w Bia³ej Podlaskiej (8, tys. m /rok) m ujœcie rz. Rudki (km,) m ujœcie rz. Zielawy (km,8) III klasa ze wzglêdu na azot azotynowy fosforany, fosfor ogólny, miano coli m ujœcie rz. Czapelki (km,0) III klasa ze wzglêdu na fosforany, fosfor ogólny, saprobowoœæ sestonu q m. Neple (km,8) azot azotynowy, fosforany, fosfor ogólny, miano coli poza klas¹ Piszczanki (równie lewy dop³yw o d³ugoœci 7,7 km; III klasa czystoœci wód) oraz Klukówki (lewy dop³yw o d³ugoœci,0 km; III klasa czystoœci). Z dorzecza rzeki Krzny w przekrojach ujœciowych badane by³y równie prawobrze ne dop³ywy: Zielawa (d³ugoœæ 9, km) oraz Czapelka (d³ugoœæ, km). Obie rzeki zakwalifikowano do III klasy czystoœci wód. Przegl¹d zmian wartoœci charakterystycznych wybranych wskaÿników zanieczyszczenia na d³ugoœci rzeki Krzny przedstawiono na rys. 7. Czy ówka Jest to lewobrze ny dop³yw Bugu, o d³ugoœci, km. Rzekê badano w ppk. Ze wzglêdu na zanieczyszczenia bakteriologiczne (miano coli) wody Czy ówki nie odpowiada³y normom. Stan czystoœci wód w zlewni Bugu latach W porównaniu do lat ubieg³ych jakoœæ wód rzeki Bug nie uleg³a widocznej poprawie. Bug w dalszym ci¹gu prowadzi wody pozaklasowe. Zastanawiaj¹ca jest zw³aszcza zaawansowana eutrofizacja rzeki, potwierdzona wysokimi stê eniami chlorofilu a odnotowanymi w kolejnych latach badañ monitoringowych. Poprawi³ siê natomiast w 999 roku stan bakteriologiczny rzeki, poniewa na prawie ca³ym odcinku granicznym (a do ujœcia Krzny) miano coli spe³nia³o wymagania III klasy czystoœci. adnych znaczniejszych zmian jakoœci wód nie zarejestrowano te na bezpoœrednich dop³ywach Bugu. Najbardziej zanieczyszczone wody w dalszym ci¹gu prowadz¹ rzeki bêd¹ce odbiornikami œcieków, zarówno z aglomeracji miejskich (przyk³ad: rz. Uherka Che³m) jak i zak³adów przemys³owych (zlewnia Krzny i Huczwy). Rzeki te niezmiennie prowadz¹ wody pozaklasowe. Szczegó³ow¹ ocenê w latach (kilometra i procentowy udzia³ w poszczególnych klasach czystoœci) przedstawiono w tabeli natomiast na rys. 6, 8 zaznaczono rozk³ad najistotniejszych Ÿróde³ zanieczyszczeñ w zlewni Krzny i Bugu. Zlewnia rzeki Wis³y inne badane rzeki Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska w Lublinie prowadzi³ równie badania rzek, których ujœcia znajduj¹ siê na terenie innych województw: rzeka Tanew z dop³ywami (zlewnia rzeki San województwo podkarpackie), rzeki Œwider i Wilga (pocz¹tkowe odcinki rzek województwa mazowieckiego). Tanew i dop³ywy Rzeka Tanew jest prawobrze nym dop³ywem Sanu o d³ugoœci,0 km, z czego na terenie województwa lubelskiego 76,8 km. ród³a tej rzeki i odcinek ujœciowy znajduj¹ siê na terenie województwa podkarpackiego. G³ówne dop³ywy Tanwi to Sopot, Szum, Wirowa, Z³ota Nitka i ada. 00 CZÊŒÆ III. JAKOŒÆ PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW ŒRODOWISKA