Gdzie brat twój Abel? Zbrodnia wołyńska. Wprowadzenie. Film

Transkrypt

1 Gdzie brat twój Abel? Zbrodnia wołyńska Wprowadzenie Film Mul medialne ćwiczenia interaktywne Podsumowanie Słowniczek Dla nauczyciela Wprowadzenie Zbrodnia wołyńska to antypolska czystka etniczna przeprowadzona przez nacjonalistów ukraińskich w latach Już od początku II wojny światowej, w związku z polityką okupacyjnych władz niemieckich, konflikt pomiędzy Polakami a Ukraińcami zaczął się wzmagać. Wielu mieszkańców Ukrainy miało nadzieję na ustanowienie swojej państwowości dzięki III Rzeszy. Od 1941 roku Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) prowadziła propagandę nienawiści względem Polaków. Już wiesz Przed zapoznaniem się z e materiałem należy umieć: opisywać sytuację Polaków pod okupacją niemiecką i sowiecką; opisywać relacje polsko ukraińskie na przestrzeni wieków; wskazywać granice II Rzeczypospolitej; opisywać politykę władz II Rzeczypospolitej względem Ukraińców; wymieniać tereny zajęte w wyniku okupacji sowieckiej. Nauczysz się czym była rzeź wołyńska; wyjaśniać przyczyny i rozmiary konfliktu polsko ukraińskiego na Kresach Wschodnich; charakteryzować relacje pomiędzy Polakami a Ukraińcami w okresie przedwojennym i w czasie wojny; zwracać uwagę na różnice w interpretacji wydarzeń na Wołyniu przez stronę polską i ukraińską; dostrzegać złożoność problemu rzezi wołyńskiej jako czynnika utrudniającego relacje między Polakami a Ukraińcami. Film

2 Mul medialne ćwiczenia interaktywne Podsumowanie Podsumowanie 1. Zbrodnia wołyńska to antypolska czystka etniczna przeprowadzona w latach Poza Wołyniem swoim zasięgiem objęła województwa: lwowskie, tarnopolskie, stanisławowskie, zachodnią Lubelszczyznę i północne Polesie. 3. Ukraińska Armia Powstańcza (UPA) zaczęła się formować pod koniec 1942 roku. Była to zbrojna formacja stworzona przez banderowską frakcję Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN B). 4. Krwawa Niedziela to punkt kulminacyjny rzezi wołyńskiej. 11 lipca 1943 roku zaatakowano 99 miejscowości w ramach zorganizowanej akcji masowej eksterminacji polskiej ludności cywilnej na Wołyniu. 5. W ciągu kilku miesięcy zamordowano od 50 do 60 tys. osób. 6. W 2016 roku rząd polski uchwalił 11 lipca Narodowym Dniem Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej. Ćwiczenie 1 Słowniczek Armia Krajowa działające w konspiracji siły zbrojne Polskiego Państwa Podziemnego istniejącego w okresie okupacji niemieckiej i radzieckiej podczas II wojny światowej; istniała od 1942 r.,a jej podstawowym celem była walka z okupantem i przygotowanie powstania powszechnego czystka etniczna zbrodnia przeciwko ludzkości polegająca na przymusowym i masowym wypędzaniu lub mordowaniu osób przebywających na określonym terytorium z powodów narodowych, etnicznych, rasowych lub religijnych rzeź wołyńska zbrodnia ludobójstwa na ludności polskiej zamieszkującej obszar Wołynia, dokonana w okresie pomiędzy 1943 a 1944 rokiem; w jej wyniku zginęło szacunkowo tys. Polaków UPA (Ukraińska Armia Powstańcza) formacja zbrojna stworzona przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów (OUN), której celem było utworzenie niepodległego i jednonarodowego państwa ukraińskiego; w ramach swojej

3 działalności UPA dokonała m.in. rzezi Polaków na obszarze Wołynia Wołyń kraina historyczna w dorzeczu górnego Bugu, włączona do Rzeczypospolitej w 1569 r., w okresie istnienia II Rzeczypospolitej obszar Wołynia wchodził w skład województwa wołyńskiego; w okresie II wojny światowej miejsce ludobójstwa popełnionego na ludności polskiej przez ukraińskich nacjonalistów Dla nauczyciela Scenariusz Autor Learnetic Temat zajęć Gdzie brat twój Abel? Zbrodnia wołyńska. Grupa docelowa VIII klasa szkoły podstawowej, I klasa szkoły ponadgimnazjalnej Ogólny cel kształcenia Uczeń wyjaśnia przyczyny i przejawy konfliktu polsko ukraińskiego na Kresach Wschodnich. Kształtowane kompetencje kluczowe: 1) Porozumiewanie się w języku ojczystym. 4) Kompetencje informatyczne. 5) Umiejętność uczenia się. 6) Kompetencje społeczne i obywatelskie. Cele (szczegółowe) operacyjne Uczeń: charakteryzuje relacje między Polakami a Ukraińcami w okresie przedwojennym i w czasie II wojny światowej; wyjaśnia, czym była rzeź wołyńska; podaje szacunkowe dane na temat liczby Polaków zamordowanych na Wołyniu; zna interpretację wydarzeń na Wołyniu postulowaną przez stronę polską i stronę ukraińską; dostrzega złożoność problemu rzezi wołyńskiej jako czynnika utrudniającego relacje między

4 Polakami a Ukraińcami. Metody/techniki kształcenia: metody programowane: z wykorzystaniem e podręcznika, z użyciem multimediów; metody aktywizujące: debata; metody praktyczne: praca z tekstem źródłowym; metody podające: pogadanka, wykład. Formy ogranizacji pracy: grupowa zbiorowa Przebieg lekcji Faza wprowadzająca 1. Nauczyciel podaje temat oraz wyjaśnia, że celem lekcji jest poznanie przez uczniów przyczyn i przejawów konfliktu polsko ukraińskiego na Kresach Wschodnich. 2. W krótkim wykładzie nauczyciel przedstawia rys historyczny relacji polsko ukraińskich na przestrzeni wieków. Omawia okoliczności wcielenia Ukrainy do Królestwa Polskiego przed unią lubelską oraz postawę polskiej szlachty i magnaterii wobec ludności ukraińskiej. Zwraca również uwagę na relacje Polaków z zamieszkującymi Ukrainę Kozakami i skutki tego konfliktu dla Rzeczypospolitej i Ukrainy w XVII wieku. Informuje też o intensywnym rozwoju świadomości narodowej wśród Ukraińców w XIX wieku, co przyczyniło się do narastania konfliktu z Polakami zamieszkującymi tereny należącej do Austrii Galicji. Znalazło to swoje ujście w walkach, jakie wybuchły na tym terenie zaraz po zakończeniu I wojny światowej. Faza realizacyjna 1. Nauczyciel przypomina uczniom zadanie, które mieli do wykonania w domu (zob. komentarz do lekcji). Następnie dzieli uczniów na dwie grupy i rozdaje instrukcje. Grupa I Wyobraźcie sobie, że jesteście uczestnikami wspólnej konferencji polsko ukraińskiej Trudne dziedzictwo historii w stosunkach polsko ukraińskich. Waszym zadaniem jest ukazanie postaw i działań strony polskiej, które w świadomości Ukraińców mogły stanowić przyczynę wydarzeń, do jakich doszło na Wołyniu. Grupa II Wyobraźcie sobie, że jesteście uczestnikami wspólnej konferencji polsko ukraińskiej Trudne dziedzictwo historii w stosunkach polsko ukraińskich. Waszym zadaniem jest ukazanie postaw i działań strony ukraińskiej, które w świadomości Polaków mogły stanowić przyczynę wydarzeń, do jakich doszło na Wołyniu. Nauczyciel wyjaśnia, że zadaniem uczniów będzie przygotowanie debaty o historycznych zadrażnieniach w relacjach polsko ukraińskich, a następnie próba odpowiedzi na pytanie, co należy zrobić, aby wspólna trudna historia obu narodów nie przesłoniła współczesnych stosunków między Polakami a Ukraińcami. 1. Nauczyciel informuje, że przyczynkiem do debaty będzie projekcja filmu o zbrodni wołyńskiej, poleca aby obejrzeli film w kontekście debaty, którą mają przeprowadzić. 2. Uczniowie oglądają film.

5 3. Po projekcji uczniowie przygotowują rozwiązują ćwiczenia interaktywne oznaczone numerami 1 3. Po ich wykonaniu nauczyciel wspólnie z uczniami omawia te ćwiczenia. 4. Po rozwiązaniu ćwiczeń przygotowują się do przeprowadzenia debaty. Po upływie wyznaczonego czasu (ok. 10 minut) przystępują do debaty. 5. Po jej zakończeniu nauczyciel prosi o sformułowanie wniosków końcowych. Następnie pyta uczniów, jakie działania należałoby podjąć, aby unormować relacje polsko ukraińskie. Faza podsumowująca Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne oznaczone numerami Mają one usystematyzować dotychczasową wiedzę uczniów. Po ich wykonaniu nauczyciel wspólnie z uczniami omawia te ćwiczenia. Nauczyciel inicjuje pogadankę w celu omówienia i utrwalenia zagadnień poruszonych w filmie i na zajęciach. W czasie rozmowy kolejno porusza cele szczegółowe aby ocenić wiedzę i umiejętności uczniów nabytych w trakcie lekcji. Praca domowa W 1965 roku społeczeństwem polskim wstrząsnęła informacja o liście biskupów polskich do niemieckich, w których padło słynne zdanie przebaczamy i prosimy o wybaczenie. Wydarzenie to stało się kamieniem milowym na drodze do pojednania polsko niemieckiego. Przygotuj własny list, który mógłby spełnić tę rolę w relacjach polsko ukraińskich. Komentarz do lekcji Na dwa tygodnie przed zajęciami nauczyciel poleca uczniom zebrać najważniejsze informacje na temat relacji polsko ukraińskich od XVI (unia lubelska) do XX wieku (polityka władz II Rzeczypospolitej wobec mniejszości ukraińskiej). Metryczka Tytuł Gdzie brat twój Abel? Zbrodnia wołyńska. Temat lekcji z e podręcznika, do którego e materiał się odnosi Dwie okupacje Przedmiot Historia Etap edukacyjny VIII klasa szkoły podstawowej, I klasa szkoły ponadgimnazjalnej

6 Podstawa programowa 8. Ziemie polskie pod dwiema okupacjami. Uczeń: 4) analizuje zmiany terytorialne, straty ludnościowe, kulturowe i materialne Polski będące następstwem II wojny światowej. Nowa podstawa programowa XXXIV. Polska pod okupacją niemiecką i sowiecką. Uczeń: 3) wyjaśnia przyczyny i rozmiary konfliktu polsko ukraińskiego (rzeź wołyńska) na Kresach Wschodnich; Kompetencje kluczowe: Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie: 1) porozumiewanie się w języku ojczystym; 4) kompetencje informatyczne; 5) umiejętność uczenia się; 6) kompetencje społeczne i obywatelskie. Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia: wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski; dostrzega w narracji historycznej warstwę informacyjną, wyjaśniającą i oceniającą; wyjaśnia związki przyczynowo skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych; wyjaśnia znaczenie poznawania przeszłości dla rozumienia świata współczesnego. Powiązanie z e podręcznikiem