Spis tre ci. Od Autorów Dzia 1. RÓ NORODNO ORGANIZMÓW

Transkrypt

1

2 Spis tre ci Od Autorów Dzia 1. RÓ NORODNO ORGANIZMÓW Lekcja 1. Na Ziemi yj ró norodne organizmy Lekcja 2. Bezkr gowce nie maj szkieletu wewn trznego Lekcja 3. Najliczniejsz grup bezkr gowców s stawonogi Lekcja 4. Najliczniejsz grup kr gowców s ryby Lekcja 5. P azy cz ycia sp dzaj w wodzie, a cz na l dzie Lekcja 6. Gady sk adaj jaja na l dzie Lekcja 7. Ptaki s kr gowcami przystosowanymi do lotu Lekcja 8. Ssaki karmi m ode mlekiem Lekcja 9. Jakie s charakterystyczne cechy zwierz t? Lekcja 10. Organy ro lin s przystosowane do pe nienia ró nych funkcji Lekcja 11. Poznaj mchy i paprocie Lekcja 12. Poznaj ro liny nasienne Lekcja 13. Jakie s charakterystyczne cechy ro lin? Lekcja 14. Jak zobaczy komórki? Lekcja 15. Organizmy jednokomórkowe s ró norodne Lekcja 16. Jak odró ni glony od innych organizmów? Lekcja 17. Poznaj grzyby i porosty Lekcja 18. Jeszcze raz o czynnikach, które mog wywo ywa choroby Lekcja 19. Powtórzenie dzia u Ró norodno organizmów Dzia 2. PLANETA ZIEMIA Lekcja 20. Ziemia planeta, na której yjemy Lekcja 21. Co to s wspó rz dne geograficzne? Lekcja 22. Ruch obrotowy Ziemi powoduje, e po nocy jest dzie Lekcja 23. Ruch obiegowy Ziemi powoduje, e s pory roku Lekcja 24. Na Ziemi wyznaczono strefy ró ni ce si o wietleniem Lekcja 25. Poznaj l dy i oceany na Ziemi Lekcja 26. Poznaj ycie w oceanach Lekcja 27. Z czego jest zbudowana Ziemia? Lekcja 28. Istniej ró ne rodzaje ska Lekcja 29. Co to jest masa, obj to i g sto? Lekcja 30. Poznaj tajemnic magnesów Lekcja 31. Nasza planeta wykazuje magnetyzm Lekcja 32. Powtórzenie dzia u Planeta Ziemia Dzia 3. NASZ WIAT Lekcja 33. Azja jest kontynentem kontrastów Lekcja 34. Afryka le y po obu stronach równika Lekcja 35. Poznaj Ameryk Pó nocn Lekcja 36. Ameryka Po udniowa kontynent, na którym znajduj si p uca Ziemi.. 76 Lekcja 37. Australia jest najmniejszym kontynentem wiata

3 Lekcja 38. Antarktyda jest pustyni lodow Lekcja 39. Klimaty na Ziemi uk adaj si strefowo Lekcja 40. W pobli u równika ro nie wilgotny las równikowy Lekcja 41. Na Ziemi s morza traw sawanny i stepy Lekcja 42. Poznaj wielkie pustynie wiata Lekcja 43. Okolice Morza ródziemnego maj charakterystyczny klimat i krajobraz Lekcja 44. Poznaj ycie w tajdze i tundrze Lekcja 45. Czy w okolicach biegunów istnieje ycie? Lekcja 46. Japonia poznaj ycie na wyspach Lekcja 47. Hawaje s wyspami pochodzenia wulkanicznego Lekcja 48. Parki narodowe chroni najcenniejsze fragmenty przyrody Lekcja 49. Powtórzenie dzia u Nasz wiat Dzia 4. ZIEMIA WE WSZECH WIECIE Lekcja 50. S o ce jest gwiazd, dzi ki której istniejemy Lekcja 51. Poznaj planety Uk adu S onecznego Lekcja 52. Ksi yc jest naturalnym satelit Ziemi Lekcja 53. Na niebie s widoczne ró ne obiekty astronomiczne Lekcja 54. W jaki sposób ludzie poznaj wszech wiat? Lekcja 55. Powtórzenie dzia u Ziemia we wszech wiecie Dzia 5. OSI GNI CIA CZ OWIEKA Lekcja 56. Podró e pozwala y coraz lepiej poznawa wiat Lekcja 57. Odkrycia i wynalazki zmienia y ycie ludzi Lekcja 58. Przemys rozwija si od bardzo dawnych czasów Lekcja 59. rodki transportu zmienia y si na przestrzeni lat Lekcja 60. Co nazywamy pr dem elektrycznym? Lekcja 61. Gdzie jest wykorzystywany pr d elektryczny? Lekcja 62. Dlaczego ludzie poszukuj nowych róde energii? Lekcja 63. Jak dzia aj rodki przekazu informacji? Lekcja 64. Osi gni cia medycyny s ogromne Lekcja 65. Polacy przyczynili si do rozwoju nauki Lekcja 66. Powtórzenie dzia u Osi gni cia cz owieka Dzia 6. PROBLEMY WSPÓ CZESNO CI Lekcja 67. Zanieczyszczenia rodowiska zagra aj wszystkim organizmom Lekcja 68. Czy klimat Ziemi zmienia si pod wp ywem dzia alno ci cz owieka? Lekcja 69. Niedo ywienie i choroby dotykaj miliardów ludzi Lekcja 70. Ludzie szukaj recepty na napraw wiata KARTY PRACY Karta pracy nr 1. Obrazek utworzony z zarodników pieczarki Karta pracy nr 2. Pomiar redniej g sto ci arbuza Karta pracy nr 3. Przewodnik pr du elektrycznego czy izolator? Karta pracy nr 4. Ogniwo elektryczne z cytryny

4 Jak zobaczyć komórki? Zadanie 1. Na fotografii przedstawiającej mikroskop świetlny podpisz wskazane elementy jego budowy Zadanie 2. Wymień etapy wykonywania preparatu mikroskopowego oraz potrzebne materiały Zadanie 3. Oblicz, jakie powiększenie mikroskopu uzyskuje się w każdym z poniższych przypadków. Uzupełnij zdania. A. Okular powiększa 10 razy, a obiektyw 20 razy. Mikroskop powiększa razy. B. Okular powiększa 5 razy, a obiektyw 40 razy. Mikroskop powiększa razy. C. Okular powiększa 10 razy, a obiektyw 40 razy. Mikroskop powiększa razy. 32

5 Dział 1. Różnorodność organizmów Zadanie 4. Narysuj obrazy mikroskopowe preparatów wskazanych przez nauczyciela i podpisz je

6 Ruch obiegowy Ziemi powoduje, e s pory roku Zadanie 1. Na rysunku wpisz w ramki odpowiednio: nazwy pór roku dla pó kuli pó nocnej oraz daty pierwszych dni kalendarzowych pór roku (zwró uwag, w któr stron jest nachylona o ziemska). Na rysunkach zaznacz bieguny symbolami N i S oraz podpisz równik symbolem R. Zadanie 2. Na ko cu zdania zawieraj cego prawdziw informacj wpisz liter P, a na ko cu zdania zawieraj cego b dn informacj wpisz liter F. A. Ruch obiegowy Ziemi to ruch wokó S o ca; trwa on 48 godzin. B. Co cztery lata jest rok przest pny, który trwa 366 dni. C. 21 marca i 23 wrze nia to dni równonocy dzie i noc trwaj wtedy na ca ej kuli ziemskiej po 12 godzin. D. O ziemska podczas ruchu obiegowego jest skierowana na S o ce. 50

7 Dzia 2. Planeta Ziemia Zadanie 3. Narysuj na poni szych rysunkach sytuacj, w której promienie s oneczne padaj prostopadle na równik, a wi c w dniu 21 marca i 23 wrze nia. Zaznacz na rysunkach o Ziemi i podpisz elementy wymienione poni ej. promie S o ca równik biegun N biegun S 21 marca 23 wrze nia Zadanie 4. Uzupe nij zdania. A. Ruch obiegowy to ruch Ziemi wokó..., pe ny obrót trwa. dni i. godzin. B. Równonoc przypada na dni: marca i. wrze nia. Dzie i noc na ca ej kuli ziemskiej trwaj wtedy po godzin. C. Dzie 22 czerwca jest dla nas pierwszym dniem kalendarzowego... D. Dzie 22 grudnia jest dla nas pierwszym dniem kalendarzowej

8 Zadanie 1. Poznaj życie w oceanach A. Wskaż różnice w sposobie odżywiania się organizmów zaliczanych do fitoplanktonu i zooplanktonu B. Podpisz na rysunku sybolem F fitoplankton i Z zooplankton. Zadanie 2. Napisz, jak wskazane elementy budowy ciała makreli ułatwiają jej życie w oceanie. a Cętkowany grzbiet b Jasny brzuch b a 56

9 Dział 2. Planeta Ziemia Zadanie 3. A. Wymień cechy głębin oceanicznych.... B. Narysuj dowolną rybę głębinową i zaznacz na rysunku cechy, które ułatwiają jej życie na dużej głębokości. Zadanie 4. Ułóż prosty łańcuch pokarmowy występujący w oceanie. Wrysuj wizerunki odpowiednich organizmów i wpisz ich nazwy

10 Powtórzenie dzia u Planeta Ziemia Zadanie 1. Wymie trzy charakterystyczne cechy po udników Zadanie 2. Wyja nij, dlaczego gdy w Polsce rozpoczyna si kalendarzowa zima, w Australii rozpoczyna si kalendarzowe lato. Na rysunku wpisz w ramk dat rozpocz cia kalendarzowej zimy na pó kuli pó nocnej. Zadanie 3. Uzupe nij tabel Metale Niemetale nazwa pierwiastka chemicznego symbol pierwiastka chemicznego nazwa pierwiastka chemicznego symbol pierwiastka chemicznego 68

11 Dzia 2. Planeta Ziemia Zadanie 4. Na rysunku przedstawiono ig magnetyczn. Zaznacz na niej bieguny magnetyczne za pomoc pierwszych liter nazw angielskich tych biegunów oraz napisz, co wskazuje ig a magnetyczna Zadanie 5. Rozwi zadanie. Drewniany pal ma obj to 0,4 m 3. Jego masa wynosi 360 kg. Oblicz redni g sto drewna. Obliczenia:.... G sto drewna wynosi:.... Zadanie 6. A. Rozwi krzy ówk. Litery w kwadratach wyró nionych kolorem utworz has o. 1 Na siatk geograficzn sk ada si m.in.... geograficzna. 2 S w siatce geograficznej. 3 Po o enie punktu na mapie okre laj... geograficzne. 4 Pierwiastki chemiczne nieprzewodz ce pr du elektrycznego i ciep a. 5 S w siatce geograficznej. 6 Na globusie jest narysowana... geograficzna B. Zaproponuj temat dyskusji zwi zany z has em krzy ówki. Temat dyskusji:

12 KARTA PRACY nr 2 Pomiar redniej g sto ci arbuza Przygotuj: wag kuchenn, akwarium wype nione do po owy wod, mazak. Przypomnienie wiadomo ci: G sto jest wielko ci fizyczn charakteryzuj c dan substancj. Ka da substancja ma g sto o ci le okre lonej warto ci. Wzorcem g sto ci dla wszystkich cia jest substancja najbardziej rozpowszechniona w przyrodzie, czyli woda. g kg G sto wody wynosi w przybli eniu 1 cm 3 = 1000 m 3. Jest to warto g sto ci wody s odkiej. G sto wody s onej, ze wzgl du na zawarto soli, jest inna i wtedy mówimy o tzw. redniej g sto ci tej substancji. Aby wyznaczy g sto (oznaczan symbolem d) ka dego cia a, tak e arbuza, musimy zmierzy dwie wielko ci: mas (oznaczan symbolem m) i obj to (oznaczan symbolem V). G sto ka dego cia a obliczamy, dziel c mas przez obj to m d =. V Wykonaj: 1. Wyznacz mas arbuza za pomoc wagi kuchennej. m =... kg =... g 2. Wyznacz obj to arbuza. W tym celu nalej do akwarium wod do po owy jego obj to ci. Zaznacz mazakiem poziom wody. Nast pnie zmierz pole powierzchni tafli wody, znaj c szeroko i d ugo tej tafli. Przyjmij, e tafla wody jest prostok tem

13 Wyjaśnienie: Po przeczytaniu rozdziału w podręczniku wiesz już, że wartość objętości każdego ciała zanurzonego w wodzie jest równa objętości wypartej przez to ciało wody. a b a =... cm b =... cm Pole powierzchni tafli wody (P) wynosi: cm 2 Następnie włóż arbuza do akwarium. Postaraj się, aby cały owoc był zanurzony w wodzie. Zaznacz flamastrem poziom wody po zanurzeniu arbuza. Różnica wysokości poziomu wody jest potrzebna do obliczenia objętości wypartej wody. Zmierz różnicę wysokości poziomu wody: h =... Przyjmując dla uproszczenia, że wyparta woda zajmuje objętość prostopadłościanu, oblicz jej objętość, a tym samym objętość arbuza. h b h =... cm V = P h =... cm 2... cm V =... cm 3 a 3. Znając wyznaczoną wcześniej masę arbuza i jego objętość, z łatwością możesz obliczyć średnią gęstość tego owocu. m g g d = = =... V cm 3 cm 3 g Odpowiedź: Gęstość arbuza wynosi... cm 3 148