SPIS TREŚCI. Marek Go kowski CICHY WIECZÓR Czas teraźniejszy: koniugacja -am, -asz; biernik liczby pojedynczej MARIA I ADAM SŁUCHAJĄ RADIA...

Transkrypt

1 SPIS TREŚCI Wstęp... 9 Marek Go kowski CICHY WIECZÓR Czas teraźniejszy: koniugacja -am, -asz; biernik liczby pojedynczej MARIA I ADAM SŁUCHAJĄ RADIA Czas teraźniejszy: koniugacja -em, -esz MARIA DZWONI DO ADAMA Czas teraźniejszy: koniugacja -ę, -isz/-ysz PASJA KAROLA Czas teraźniejszy: koniugacja -ę, -esz DZIEŃ JAK CO DZIEŃ Czas teraźniejszy: powtórzenie koniugacji WYCIECZKA Czas teraźniejszy: powtórzenie koniugacji PÓJDZIEMY NA FILM? Czas przyszły czasowników dokonanych i niedokonanych BEZSENNA NOC Czas przeszły czasowników niedokonanych PECHOWY DZIEŃ Czas przeszły: opozycje aspektowe. Derywacja prefiksalna Anna Kiermut JAK MYŚLICIE, CZY JESTEM ZAZDROSNY? Czas przeszły: opozycje aspektowe GDYBYM ZNAŁ DOBRZE JĘZYK POLSKI Tryb przypuszczający NIE WYGŁUPIAJ SIĘ! DLACZEGO WŁAŚNIE KAKTUSY?! Tryb rozkazujący: 2 osoba liczby pojedynczej i 1 osoba liczby mnogiej

2 6 GDYBYM ZNAŁ DOBRZE JĘZYK POLSKI... NIECH MI PAŃSTWO POMOGĄ, BARDZO PROSZĘ Tryb rozkazujący: 3 osoba liczby pojedynczej i 2, 3 osoba liczby mnogiej JAK PECH, TO PECH! Imiesłowy przymiotnikowe WARSZAWA Strona bierna czasownika W MAŁYM MIASTECZKU Formy nieosobowe czasownika: -no, -to WSTRĘTNY KOCUR! Imiesłowy przysłówkowe. Rzeczowniki odsłowne: -anie, -enie, -cie, -ęcie EWA KUPUJE TOREBKĘ Stopniowanie przymiotników NIENAWIDZĘ WCZESNEGO WSTAWANIA! Stopniowanie przysłówków BASIU, CZY NIE PRZESADZASZ?! Powtórzenie stopniowania. Konstrukcje składniowe z formami stopnia wyższego i najwyższego przymiotników i przysłówków Maria Kuc WIZYTA Zaimki dzierżawcze. Biernik zaimków osobowych LATO Z RADIEM Dopełniacz liczby pojedynczej: funkcja posesywna, atrybutywna oraz po negacji czasownika o rekcji biernikowej PODRÓŻ Dopełniacz liczby pojedynczej: funkcja partytywna oraz po przyimkach przestrzennych MUZEUM NARODOWE W WARSZAWIE Dopełniacz liczby pojedynczej: po przyimkach temporalnych oraz po czasownikach o rekcji dopełniaczowej GIEŁDA PRACOWNIKÓW Dopełniacz liczby pojedynczej i liczby mnogiej WYCIECZKA SZKOLNA Celownik liczby pojedynczej i liczby mnogiej: po przyimkach, po czasownikach o rekcji celownikowej oraz w typowych konstrukcjach ZWIEDZAMY POLSKĘ Mianownik, biernik liczby mnogiej, rodzaj niemęskoosobowy

3 SPIS TREŚCI 7 DLA KOGO BURSZTYNOWY SŁOWIK? Mianownik liczby mnogiej, rodzaj męskoosobowy TURYSTYKA MODA CZY WYPOCZYNEK? Powtórzenie form mianownika i biernika liczby pojedynczej i mnogiej DZIAŁKA Składnia liczebnika NIEZWYKŁY DZIEŃ Typy liczebników. Fleksja liczebnika JAK TAM DOJECHAĆ? Przedrostkowe czasowniki ruchu Ma gorzata Majewska-Meyers DLACZEGO RAZEM? Narzędnik liczby pojedynczej CZY MOŻESZ ODPOWIEDZIEĆ NA MOJE PYTANIE? Narzędnik liczby pojedynczej i liczby mnogiej ZAPROSZENIE Konstrukcje składniowe z biernikiem liczby pojedynczej i mnogiej WSPOMNIENIE Miejscownik liczby pojedynczej ZAWSZE I WSZĘDZIE Miejscownik liczby pojedynczej i mnogiej PRZESZKADZASZ Ml Celownik liczby pojedynczej i mnogiej CIEKAWE ŻYCIE Przypadki zależne liczby mnogiej BEZ POŻEGNANIA Podwójna negacja ROZWIĄZANIE ĆWICZEŃ PRZYKŁADOWY TEST CERTYFIKATOWY DLA POZIOMU B

4 WSTĘP Chodzi mi o to, aby język giętki Powiedział wszystko, co pomyśli głowa. (J. Słowacki, Beniowski) Niniejszy podręcznik został pierwotnie pomyślany jako materiały pomocnicze dla lektora języka polskiego, zaznajamiającego cudzoziemców z gramatyką polską. Jest on przeznaczony głównie dla słuchaczy początkujących i średnio zaawansowanych, jak również dla tych osób, które chciałyby odświeżyć bądź usystematyzować swą wiedzę gramatyczną. W roku 2006 podręcznik został zakwalifikowany przez Państwową Komisję Poświadczania Języka Polskiego jako Obcego do grupy podręczników przydatnych w przygotowaniach do egzaminu certyfikatowego na poziomie podstawowym (B1). Stało się to inspiracją do przygotowania obecnego, przystosowanego do nowych potrzeb wydania Wyboru. Zwiększyliśmy liczbę zadań, dokonaliśmy niezbędnej aktualizacji słownictwa, jak też urealnienia określonych kontekstów sytuacyjnych, występujących w tekstach i ćwiczeniach. Ponadto dołączyliśmy przykładowy test z zakresu poprawności gramatycznej wzorowany pod względem technik egzaminowania i punktacji na oryginalnych zadaniach certyfikatowych. Podręcznik zawiera 40 jednostek metodycznych poświęconych podstawowym zagadnieniom gramatyki polskiej, klucz do ćwiczeń umożliwiający studentowi samodzielną pracę z podręcznikiem oraz wspomniany test gramatyczny wraz z kluczem, pozwalający zdiagnozować umiejętności kandydatów do egzaminu i pomóc w podjęciu właściwej decyzji. Staraliśmy się, aby każdy z tekstów stanowił egzemplifikację form i funkcji wybranej wartości danej kategorii morfologicznej, np. trybu rozkazującego, miejscownika. W przypadku różnorodności wykładników lub funkcji przygotowaliśmy kilka tekstów cząstkowych. Uwzględniliśmy również najbardziej typowe dla danej formy imiennej konstrukcje

5 10 GDYBYM ZNAŁ DOBRZE JĘZYK POLSKI... składniowe. Każda jednostka metodyczna składa się z tekstu i zestawu ćwiczeń obejmującego: 1. sprawdzenie zrozumienia tekstu; 2. ćwiczenia wdrażające omawianą formę lub konstrukcję gramatyczną; 3. ćwiczenia kontrastujące ją z innymi jednostkami morfologicznymi, podobnymi pod względem formy lub funkcji; 4. ćwiczenia sprawdzające; 5. ćwiczenia leksykalne i konwersacyjne związane z tekstem. Z powodu różnorodności stylistycznej tekstów zrezygnowaliśmy zporządku tematycznego na rzecz porządku autorskiego. Dokładną informację o problematyce gramatycznej każdej jednostki podajemy w spisie treści. Zamieszczone w niniejszym Wyborze materiały mogą być wykorzystane zależnie od potrzeb na wszystkich etapach procesu dydaktycznego: prezentacji, wdrożenia oraz utrwalenia i kontroli przyswojenia struktur. Niektóre teksty (np. Dzień jak co dzień, Zawsze i wszędzie ) doskonale nadają się do ćwiczeń transformacyjnych. Książka może również służyć cudzoziemcom pragnącym samodzielnie doskonalić swoją znajomość polszczyzny. Wszystkim, którzy będą korzystać z nowej wersji podręcznika, życzymy sukcesów w zdobywaniu biegłości w posługiwaniu się językiem polskim. Będziemy również wdzięczni za wszelkie uwagi krytyczne i propozycje dalszych zmian. autorzy

6 CICHY WIECZÓR Jest wieczór. Adam niecierpliwie czeka na Annę. Ona wraca autobusem i jak zwykle się spóźnia. Wreszcie ktoś puka, on szybko otwiera drzwi. Dobry wieczór! Co słychać? pyta zmęczona Anna i uważnie ogląda mieszkanie. Witam! Czekam na ciebie i czytam tę nudną książkę naćwiczenia z magistrem Tomaszewskim... To Logika matematyczna? Rzeczywiście, nie bardzo ciekawa, ale znam ją dobrze... Pamiętasz, że dziś ty sprzątasz mieszkanie? Zaskoczony Adam otwiera szeroko oczy... Eee, czy na pewno masz dobry humor? ostrożnie pyta Annę. Niestety nie, mam dość odpowiada zrezygnowana i ogłasza: Dziś nie sprzątamy! Otwiera okno, włącza telewizor i sama ogląda program psychologiczny: Czy dobrze znasz swojego partnera?. Adam o nic nie pyta, czyta książkę. Nie rozmawiają, siedzą osobno. Mają kolejny cichy wieczór.

7 12 GDYBYM ZNAŁ DOBRZE JĘZYK POLSKI... ĆWICZENIE I n Na podstawie tekstu proszę wybrać odpowiedź: a) Ewa 1. Kto wieczorem wraca autobusem? b) Adam c) Anna a) gazetę 2. Co czyta Adam? b) książkę c) czasopismo a) z Adamem 3. Z kim rozmawia Anna? b) z Ewą c) z Janem a) dobry 4. Jaki humor ma Anna? b) zły c) taki sobie a) oczy 5. Co Anna otwiera? b) okno c) książkę a) telewizor 6. Co Anna włącza? b) światło c) radio a) program telewizyjny 7. Co Anna ogląda? b) nowy film c) kolorowy album ĆWICZENIE II n Proszę wybrać odpowiednią formę czasownika (verbum): czytam 1. 5ja4 Codziennie czytasz gazetę. czyta oglądam 2. Anna często oglądasz telewizję. ogląda

8 włączam 3. 5ty4 Czy często włączasz telewizor? włącza Wracam 4. 5ja4 Jest już popołudnie. Wracasz do domu autobusem. Wraca spóźniam się 5. Autobus jak zwykle spóźniasz się. spóźnia się czekam czekam 6. Anna czekasz ija czekasz na autobus. czeka czeka Czekamy 7. 5my4 Czekacie razem. Czekają sprzątamy 8. Anna i Adam sprzątacie razem pokój. sprzątają rozmawiamy 9. Oni nie rozmawiacie. rozmawiają znamy 10.5wy4 Czy znacie znają CICHY WIECZÓR 13 Adama i Annę? ĆWICZENIE III n Proszę wybrać odpowiednią formę rzeczownika (substantivum): autobus 1. Anna wraca do domu autobusem. autobusu Anna 2. Pytam Anną, czy ma dobry humor? Annę

9 14 GDYBYM ZNAŁ DOBRZE JĘZYK POLSKI... Anna autobus 3. Razem z Anną czekam na autobusem. Annę autobusu telewizja 4. Adam! Czy oglądasz telewizję? telewizją książką program Nie! Czytam ciekawą książkę, bo programem telewizyjny jest. książka programu nieciekawy. okno 5. Anna szeroko otwiera oknie. oknem humor 6. Anna! Czy na pewno masz dobry humoru? humorem Nie, dzisiaj mam dosyć wszystkiego! ĆWICZENIE IV n Proszę budować zdania według wzoru: Anna pyta Adam.? Anna pyta Adama. Ewa 1. Czy Adam rozmawia z Anna? Karol Jan ciekawy film 2. Adam ogląda nowy program. zdjęcie telewizja gazeta 3. Anna codziennie czyta czasopismo. powieść horoskop

10 Adam 4. Dobrze znam Ewa. Anna Jan ciekawa książka 5. Adam i Anna mają nowa gazeta. nieciekawy komiks cichy wieczór autobus 6. Wracam do domu tramwaj. auto taksówka CICHY WIECZÓR 15 ĆWICZENIE V n Wyrazy w nawiasach proszę podać w odpowiedniej formie: 1. Zwykle wracam (autobus). 2. Czasami wracam (taksówka). 3. Adam rozmawia często z (Anna). 4. Anna czasem rozmawia z (Adam). 5. Jan czyta (interesująca książka). 6. Ewa ogląda (nowa gazeta). 7. Czy Anna teraz ogląda (nowy program)? 8. Czy Adam teraz czyta (ciekawa książka)? Adam dziś (wracać) autem. 2. 5ty4 Czy (rozmawiać) z Ewą? 5ja4 Nie! (Rozmawiać) z Janem. 3. Adam i Anna (oglądać) interesujący film. 4. 5wy4 Czy często (oglądać) telewizję? 5my4 Nie, rzadko (oglądać) telewizję Adam (sprzątać) (pokój). 2. Anna nie rozmawia z (Adam), siada i (włączać) telewizor. 3. Karol i Ewa (wracać) do domu (taksówka).

11 16 GDYBYM ZNAŁ DOBRZE JĘZYK POLSKI... ĆWICZENIE VI n Wyrazy w nawiasach proszę podać w odpowiedniej formie: 1. Anna wraca (tramwaj) i spóźnia się. 2. Adam rozmawia z (Ewa). 3. Adam (wieczór) długo czeka na (Anna). 4. Anna ogląda (ciekawy) (album). 5. Adam czyta (interesująca) (powieść) ja4Codziennie (czytać) gazetę. 2. 5ty4Czy często (oglądać) telewizję? 3. 5ja4Co dzień dokładnie (sprzątać) pokój. 4. 5ty4Czy często (sprzątać) mieszkanie? 5. Anna i Adam razem (przeglądać) album. 6. 5wy4 Czy często (oglądać) wieczorem telewizję? 5my4 Nie, wieczorem rzadko (oglądać) telewizję. ĆWICZENIE VII n Na podstawie tekstu proszę odpowiedzieć na pytania: 1. Czym Anna wraca do domu? 2. Kiedy Anna wraca do domu? 3. Co czyta Adam? 4. Czy Anna rozmawia z Adamem? 5. Czy Adam pamięta, że on dziś sprząta mieszkanie? 6. Jaki humor ma Anna? 7. Co Anna ogląda? 8. Co to znaczy, że Adam i Anna mają cichy wieczór? ĆWICZENIE VIII n Z podanych wyrazów proszę ułożyć zdania według wzoru: 0. wracać, Jan, tramwaj.? Jan wraca tramwajem. 1. wracać, Anna, autobus. 2. na, czekać, Adam, Anna. 3. bardzo, Jan, książka, czytać, ciekawa. 4. mieć, jak zwykle, wieczór, Anna, humor, zły. 5. siadać, Anna, włączać, i, telewizor. 6. nieciekawy, Anna, program, oglądać, Adam, i.

12 CICHY WIECZÓR program, otwierać, okno, oglądać, telewizor, i, włączać, nieciekawy, sama, Anna 8. rozmawiać, Adam, z, nie, Anna, często. 9. znać, Adam, dobrze, bardzo, Anna. ĆWICZENIE IX n Proszę uzupełnić tekst wyrazami w odpowiedniej formie: Jest wieczór. Adam niecierpliwie czeka na (Anna). Ona (wracać) autobusem i jak zwykle (spóźniać się). Wreszcie ktoś (pukać), on szybko (otwierać) drzwi. Dobry wieczór! Co (słychać)? (pytać) zmęczona Anna i uważnie (oglądać) mieszkanie. (Witać)! Czekam na ciebie i (czytać)tę(nudna) książkę naćwiczenia z magistrem Tomaszewskim... To Logika matematyczna? Rzeczywiście, nie bardzo ciekawa, ale (znać) ją dobrze... (Pamiętać), że dziś ty (sprzątać) mieszkanie? Zaskoczony Adam (otwierać) szeroko oczy... Eee, czy na pewno (mieć) dobry humor? ostrożnie pyta Annę. Niestety nie, (mieć) dość (odpowiadać) zrezygnowana i ogłasza: Dziś nie (my, sprzątać)! Otwiera okno, (włączać) telewizor i sama (oglądać) program psychologiczny: Czy dobrze (ty, znać) swojego (partner)?. Adam o nic nie pyta, (czytać) książkę. Oni nie (rozmawiać), siedzą osobno. (Mieć) kolejny cichy wieczór.