ZESZYTY KONIUNKTURY W GOSPODARCE POLSKIEJ NR 26

Transkrypt

1 PRACE I MATERIAŁY Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH ZESZYTY KONIUNKTURY W GOSPODARCE POLSKIEJ NR 26 Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Warszawa 1

2 Rada Programowa Elżbieta Adamowicz (Przewodnicząca), Joanna Klimkowska (Sekretarz), Andrzej Kowalski Marco Malgarini, Gernot Nerb, Ataman Ozyildirim, Janusz Stacewicz, István János Tóth Komitet Redakcyjny i adres Redakcji: Konrad Walczyk (Redaktor Naczelny) Karolina Konopczak (Sekretarz) ul. Madalińskiego 6/8, 2-13 Warszawa Artykuły zawarte w publikacji zostały zrecenzowane zgodnie z wytycznymi MNiSW Wydanie I Wersja papierowa czasopisma jest wersją pierwotną Copyright by Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 1 Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, przedrukowanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej publikacji bez zgody wydawcy zabronione. Wydawnictwo: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Oficyna Wydawnicza Al. Niepodległości 162, 2-4 Warszawa wydawnictwo@sgh.waw.pl ISSN Druk i oprawa: Nakład egz. Zamówienie:

3 SPIS TREŚCI I. WSTĘP... 4 II. KONIUNKTURA W GOSPODARCE POLSKIEJ... Joanna Klimkowska III. KONIUNKTURA W ROLNICTWIE... 7 Piotr Szajner, Konrad Walczyk 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe... 9 IV. KONIUNKTURA W PRZEMYŚLE PRZETWÓRCZYM... 1 Elżbieta Adamowicz, Konrad Walczyk 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe... 3 V. KONIUNKTURA W BUDOWNICTWIE Maria Podgórska 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe VI. KONIUNKTURA W HANDLU Katarzyna Majchrzak 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe VII. KONIUNKTURA W BANKOWOŚCI Stanisław Kluza, Oskar Krzesicki 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe VIII. KONDYCJA GOSPODARSTW DOMOWYCH Sławomir Dudek 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe IX. SUMMARY Elżbieta Adamowicz, Sławomir Dudek, Stanisław Kluza, Oskar Krzesicki, Katarzyna Majchrzak, Maria Podgórska, Konrad Walczyk

4 4 I. WSTĘP 1. Informacje zawarte w niniejszym numerze Zeszytów koniunktury w gospodarce polskiej oparte są na wynikach ankietowych badań koniunktury wykonanych przez Instytut Rozwoju Gospodarczego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie (IRG SGH) w październiku i listopadzie 1 r. Badania przeprowadzono w następujących działach gospodarki polskiej: - rolnictwie w 9 edycji badania w październiku 1 r. wzięło udział 2147 gospodarstw rolnych; - przemyśle przetwórczym w 326 edycji badania w listopadzie 1 r. uczestniczyło 271 przedsiębiorstw; - budownictwie w 89 edycji badania w październiku 1 r. wzięło udział 23 przedsiębiorstw budowlanych; - handlu w 88 edycji badania w październiku 1 r. odpowiedzi udzieliło 148 przedsiębiorstw handlowych; - bankowości w 67 edycji badania w październiku 1 r. uczestniczyło 18 banków; - gospodarstwach domowych w 93 edycji badania w październiku 1 r. wzięło udział 846 respondentów. 2. Badania koniunktury są prowadzone przez IRG SGH raz na kwartał, z wyjątkiem badania w przemyśle przetwórczym, które jest prowadzone co miesiąc. Ankiety są wysyłane do losowo wybranej grupy odbiorców, z zachowaniem warunku reprezentatywności, w pierwszym miesiącu kwartału (w badaniu w przemyśle przetwórczym w połowie miesiąca). Kwestionariusze zawierają pytania dotyczące aktywności ekonomicznej ankietowanych jednostek. Pytamy o to, jak obecna sytuacja respondentów, tj. w okresie, w którym udzielają odpowiedzi, zmieniła się w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego kwartału lub roku, oraz o ich przewidywania co do sytuacji w analogicznym okresie kolejnego kwartału lub roku w porównaniu z sytuacją bieżącą. Niektóre pytania dotyczą tylko zmian, które zaszły. Wyjątkiem jest badanie koniunktury w bankowości, w którym ankietowani oceniają, jak ich sytuacja w kwartale poprzedzającym badanie zmieniła się względem kwartału wcześniejszego oraz jak ta sytuacja zmieni się w kwartale, w którym prowadzone jest badanie. Niniejsze opracowanie przedstawia zatem sytuację w głównych działach gospodarki polskiej na początku IV kwartału 1 r. na tle poprzednich miesięcy. Jedynie w przypadku przemysłu przetwórczego ocena kwartalna została sporządzona na podstawie wyników za dwa pierwsze miesiące IV kwartału 1 r. 3. Syntetyczną informację o koniunkturze w gospodarce polskiej dostarcza barometr IRG SGH (BARIRG). Jest on średnią ważoną ze wskaźników koniunktury opracowanych na podstawie wyników wszystkich badań koniunktury IRG SGH oraz wyników badania koniunktury w transporcie, prowadzonego przez Instytut Transportu Samochodowego w Warszawie. 4. Szczegółowy opis metod badawczych i wzory kwestionariuszy zamieszczono na stronie internetowej IRG SGH: metoda_badawcza.pdf.

5 II. KONIUNKTURA W GOSPODARCE POLSKIEJ W IV kwartale 1 r. barometr IRG SGH (BARIRG) wyniósł -8,3 pkt. W porównaniu z poprzednim kwartałem nastąpił wzrost wartości o 1,3 pkt. Ujemna wartość barometru nie jest zaskoczeniem, gdyż od dłuższego czasu wartości barometru IRG SGH są ujemne, a długookresowa średnia wynosi -9,9 pkt. Zgodnie jednak z sezonowym rytmem funkcjonowania gospodarki wartość barometru w IV kwartale jest niższa niż w III. Odnotowany obecnie wynik odbiega zatem od tego schematu. Od roku 1999 jest to zaledwie drugi przypadek wzrostu wartości barometru w IV kwartale; pierwszy miał miejsce w 13 r. Bieżąca wartość barometru jest 1, pkt. powyżej średniej dla czwartego kwartału. W ocenie zaobserwowanych zmian należy jednak uwzględnić nietypowość wyników w ubiegłym kwartale, kiedy zamiast spodziewanej poprawy nastąpiło pogorszenie, głównie w sektorze bankowym, ale też w budownictwie BARIRG średnia składnik cykliczny (prawa skala) Rysunek 1. Barometr IRG SGH w latach W IV kwartale 1 r. jedynie wskaźnik koniunktury w sektorze bankowym przyjął wartość dodatnią, wszystkie pozostałe wskaźniki są ujemne. Dla tej pory roku jest to typowa sytuacja. Ponadto, dla przemysłu przetwórczego, handlu, rolnictwa i sektora bankowego odnotowane wartości wskaźników są zbliżone do średnich dla IV kwartału. Wartość wskaźnika koniunktury w budownictwie jest o prawie pkt. niższa od średniej dla IV kwartału, a w transporcie o 12, pkt. Gospodarstwa domowe natomiast utrzymują tendencję wzrostową ocen. Zaskakujący jak na tę porę roku wzrost wartości barometru ma swoje źródło przede wszystkim w ocenach sektora bankowego. Ubiegły kwartał bowiem charakteryzował się wyjątkowo niską (i ujemną) wartością wskaźnika koniunktury w tym sektorze, bieżąca wartość zaś nie odbiega od średniej. W kwartalnym wzroście wartości barometru swój udział ma też, choć w dużo mniejszym zakresie, kondycja gospodarstw domowych. Wskaźnik kondycji zyskał 2 pkt., co przekłada się na ok., pkt. wzrostu wartości barometru. W pozostałych obszarach odnotowano spadki wartości wskaźników koniunktury; największy był w budownictwie (o 9,6 pkt.) i przełożył się na spadek wartości barometru o 1,1 pkt. Przemysł i handel przyniosły zbliżone spadki po ok.,7 pkt., podobnie rolnictwo i transport samochodowy po ok.,4 pkt.

6 6 W porównaniu z IV kwartałem ubiegłego roku wartość barometru wzrosła o,8 pkt. Do wzrostu tego przyczyniły się przede wszystkim gospodarstwa domowe, wnosząc 1,6 pkt. wzrostu. Budownictwo wniosło,7 pkt. wzrostu; nieco mniej, bo, pkt., wniosły łącznie handel i banki. W pozostałych dziedzinach odnotowano spadki, największy w transporcie (,9 pkt. w barometrze) i rolnictwie (,7 pkt. w barometrze). Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień Rysunek 2. Zestawienie przebiegu wartości barometru w ciągu roku w okresie Na ocenie koniunktury w IV kwartale 1 r., a także w całym roku 1, niewątpliwie ciążą wyniki sektora bankowego. Jeśli sięgnąć trochę dalej wstecz, choćby do połowy 13 r., to można zauważyć kilka nietypowych w świetle danych historycznych wyników sektora bankowego. Ponadto, od grudniowego badania 14 r. wyraźne są skokowe zmiany ocen, w wartościach bezwzględnych wynoszą one od ok. 3 pkt. do 6 pkt. dla kolejnych badań. Za sprawą zatem samego sektora bankowego wartości barometru IRG SGH podlegają od grudnia 14 r. skokowym zmianom rzędu 4-6, pkt. W świetle rozważanych obciążeń podatkowych tego sektora można spodziewać się kontynuacji takich wahań. Pozytywne sygnały dotyczą budownictwa, handlu i konsumentów reprezentowanych przez gospodarstwa domowe. Wskaźnik kondycji gospodarstw domowych utrzymuje trend wzrostowy od trzech lat, co spowodowało wzrost długookresowej średniej wartości wskaźnika o 1 pkt. W opinii konsumentów sytuacja finansowa gospodarstw domowych i sytuacja ekonomiczna Polski poprawia się. Obawy przed bezrobociem całkiem nie zniknęły, jednak są zdecydowanie słabsze niż jeszcze kilka lat temu. Podobnie jest w handlu, gdzie trzeci rok z rzędu utrzymuje się wzrostowy trend długookresowy, znacznie jednak wątlejszy niż w przypadku gospodarstw domowych. W budownictwie natomiast obserwujemy poprawę wyników, dzięki której w połowie roku 1 trend długookresowy odwrócił się na wzrostowy.

7 7 III. KONIUNKTURA W ROLNICTWIE 1. Omówienie wyników badania 1. W czwartym kwartale 1 r. koniunktura w polskim rolnictwie pogorszyła się. Wartość wskaźnika koniunktury rolnej IRG SGH (IRGAGR) obniżyła się o 4,3 punktu, z poziomu -6, pkt. do -,8 pkt. Zaważył na tym spadek przychodów z produkcji rolnej. Wartość wskaźnika wyrównanych przychodów pieniężnych, jednej z dwóch składowych wskaźnika koniunktury, zmniejszyła się o 6,2 pkt., z poziomu -7, pkt. do -13,7 pkt. Wskaźnik zaufania, będący drugą składową wskaźnika koniunktury, obniżył się ledwie o,3 pkt, co oznacza, że gospodarstwa rolne nie spodziewają się istotnych zmian warunków prowadzenia działalności rolniczej w kolejnym kwartale. Pogorszenie się koniunktury było oczekiwane, ale jego stopień jest większy od przewidywanego. Utrzymuje się trwające od początku 14 r. negatywne oddziaływanie czynników cyklicznych. Zarówno wskaźnik ogólny jak i wskaźniki cząstkowe są niższe niż rok temu o, odpowiednio: 6,4, 3,1 i 8, pkt. Zbliża się okres zimowego zastoju w rolnictwie i choć przebieg składnika cyklicznego wskaźnika koniunktury zapowiada zbliżający się koniec fazy spadkowej, nie należy spodziewać się odwrócenia się tej tendencji przed nastaniem wiosny. 2. Pogorszenie koniunktury odnotowano we wszystkich badanych przekrojach, z wyjątkiem gospodarstw położonych w makroregionie południowym. Największe spadki wskaźnika koniunktury zarejestrowano w gospodarstwach największych, o powierzchni pow. ha (o 7,7 pkt.), położonych w makroregionie zachodnim (o,9 pkt.), prowadzonych przez rolników młodych, poniżej 3 roku życia (o 4,9 pkt.), z wykształceniem podstawowym lub zasadniczym zawodowym (o,4 pkt.). 3. Saldo odpowiedzi na pytanie o wielkość przychodów pieniężnych wzrosło o 8,2 pkt. Pozostaje jednak ujemne (-11,4 pkt.). W porównaniu z IV kwartałem 14 r. saldo jest niższe o 2,7 pkt. Powodem tego są niskie ceny skupu produktów rolnych. W okresie styczeń-październik br. w porównaniu z analogicznym okresem 14 r. ceny skupu pszenicy spadły o 3,4 %, żyta o 6,3 %, ziemniaków o 4,4 %, trzody chlewnej o 11,8 %, mleka o 18,4 % i drobiu o 3,8 %. W październiku 1 r. zarysowała się lekka tendencja wzrostowa, gdyż wzrosły ceny skupu: zbóż o ok. 2 %, bydła o 1 % oraz mleka o 3 %. Zmiany salda były różne w zależności od badanej grupy gospodarstw rolnych. Największy wzrost odnotowano w gospodarstwach największych, o powierzchni pow. ha (o,1 pkt.), położonych w makroregionie północnym (o 2,6 pkt.), prowadzonych przez osoby pow. 6 roku życia (o 27,7 pkt.), z wykształceniem średnim lub pomaturalnym zawodowym (o 11,1 pkt.). Spadek salda zanotowano tylko w gospodarstwach najmniejszych, o powierzchni do 7 ha (o 2,7 pkt.) i położonych w makroregionie zachodnim (o 17,2 pkt.). Rolnicy spodziewają się niższych przychodów w kolejnym kwartale. 4. Saldo odpowiedzi na pytanie o oszczędności gospodarstw rolnych również wzrosło (o,1 pkt.) i tak jak saldo przychodów jest ujemne (-26,9 pkt.). Zmiana rok do roku wyniosła -2,2 pkt. Kwartalny wzrost salda zanotowano niemal we wszystkich badanych grupach gospodarstw rolnych, z wyjątkiem położonych w makroregionach: zachodnim i środkowowschodnim. Rolnicy przewidują, że ich oszczędności zmniejszą się także w kolejnym kwartale i będzie to spadek większy niż obecny.. Stan zadłużenia gospodarstw rolnych pogorszył się. Saldo tego pytania jest wyższe niż przed kwartałem o 9,1 punktu (w przypadku tego pytania wzrost salda oznacza pogorszenie sytuacji), a w stosunku do analogicznego okresu sprzed roku zwiększyło się o 9,9 pkt. Wzrost zadłużenia odnotowano prawie we wszystkich badanych grupach gospodarstw rolnych, z wyjątkiem najmniejszych (do 7 ha) i prowadzonych przez osoby powyżej 6 roku życia. Rolnicy spodziewają się niewielkiej poprawy stanu ich zadłużenia w następnym kwartale.

8 8 6. Zmniejszają się wydatki na zakup obrotowych środków produkcji roślinnej (saldo odpowiedzi na pytanie o wielkość zakupów nawozów mineralnych spadło o 8,7 pkt., a środków ochrony roślin o 9,1 pkt.), rosną zaś wydatki na produkcję zwierzęcą (saldo zwiększyło się o 13,7 pkt.). Tego typu zmiany w strukturze wydatków obrotowych o tej porze roku nie zanotowano w historii badania koniunktury w polskim rolnictwie. 7. Maleją nakłady inwestycyjne na maszyny i urządzenia rolnicze (odsetek gospodarstw, które je poniosły zmniejszył się o 3,2 pkt. proc.). Nieznacznie wzrósł natomiast odsetek gospodarstw rolnych, które dokonały inwestycji w budynki i budowle o 1,3 pkt. proc. 8. Pogorszenie się sytuacji finansowej i sezonowe spowolnienie produkcji rolnej skutkuje zmniejszeniem się popytu gospodarstw rolnych na kredyt. Odsetek tych, które wzięły kredyt preferencyjny, obniżył się o 3,4 pkt. proc., a tych, które zaciągnęły kredyt na zasadach rynkowych, o 2, pkt. proc. Rolnicy sygnalizują przy tym, iż maleje dostępność kredytów udzielanych na warunkach preferencyjnych (o 2,2 pkt. proc.). 9. Długotrwała susza miała bardzo negatywny wpływ na wyniki produkcyjne rolnictwa, a w szczególności dotyczyło to zbiorów kukurydzy, roślin okopowych oraz upraw warzywniczych i sadowniczych. Aż 84,1 % ankietowanych gospodarstw rolnych uznało skutki suszy za dotkliwe lub niekorzystne, a jedynie 2,9 % za nieodczuwalne. Pytanie o skutki anomalii pogodowych zostało wprowadzone do ankiety badania w r. i od tego czasu nie zanotowano równie wysokiego odsetka gospodarstw domowych, które ucierpiały w wyniku żywiołu, co w tym roku.

9 9 2. Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGAGR średnia trend liniowy składnik cykliczny (prawa skala) Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 wskaźnik koniunktury (IRGAGR),9-4,4-14, -, -6, -,8 wskaźnik przychodów pieniężnych -,6 -,7 -,3-1,9-7, -13,7 wskaźnik zaufania 4, -1,8-1,6 2, -4,6-4, wskaźnik wyrównanych przychodów pieniężnych wskaźnik zaufania

10 Wskaźnik koniunktury wg makroregionów, ,6-2,7-6,3 -,7-8,7-11,6 -,7-14,9-16,9 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 1 Q3 1 Wskaźnik koniunktury wg powierzchni gospodarstw rolnych 7,2 - -, ,3-13,1-16,1-16,6-1,9 -,1 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 1 Q3 1

11 11 Wskaźnik koniunktury wg wieku prowadzącego gospodarstow rolne 3,8-1,1 - -6,1 - -8,2-1 -, -12,6-14,9-12,1 - do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 1 Q3 1 Wskaźnik koniunktury wg wykształcenia prowadzącego gospodarstow rolne 2,7 - -1,3 - -,2 -,6-6, ,6 podstawowe i zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 1 Q3 1

12 12 PRZYCHODY PIENIĘŻNE stan przewidywania średnia stanu trend liniowy stanu Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 saldo -6,1-8,7-28,9-14,2-19,6-11,4-28,8 wzrosły 2,1 29,2 17,9,9,6 27,8 17,2 nie zmieniły się 43,8 32,9 3,3 43,9 39,2 33, 36,8 zmalały 31,2 37,9 46,8 3,1 4,2 39,2 46, brak 7,6,7 7,8 7,6 8,2,,6 3, Przychody pieniężne wg makroregionów 2,6 - -3, ,6-11, ,6 -,9-19,3-21, , północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 1 Q3 1

13 13 Przychody pieniężne wg powierzchni gospodarstw rolnych, , -14,8-17, -,4-19,2-21,3-23,1 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 1 Q3 1 Przychody pieniężne wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,3-3, ,3-11,9-13, ,3-21, ,4 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 1 Q3 1

14 14 Przychody pieniężne wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne - -4,8 -,3 - -, , -22,4-21,7 podstawowe i zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 1 Q3 1 Przychody pieniężne wg grup PKD 7 1,7 7, , , -4 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1-3,2 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

15 1 OSZCZĘDNOŚCI stan przewidywania średnia stanu trend liniowy stanu Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 saldo -3,8-24,7-33, -32,6-37, -26,9-31,4 wzrosły 12,7 17,2 11,8,3 11,3 16,1 13,3 nie zmieniły się 43,7 4,9 43, 46,8 4,4 4,9 42,1 zmalały 43, 41,9 4,3 42,9 48,3 43, 44,7 brak, 19,2,6 17,6,6 19,6 19,8 Oszczędności wg makroregionów ,6-19,6-17, ,9-34,6-33,1-32,3-4,9-42,7-4,6 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 1 Q3 1

16 16 Oszczędności wg powierzchni gospodarstw rolnych , ,1-3,4-31,2-34, -34,3-39,2-37,8 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 1 Q3 1 Oszczędności wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,9-27,9-26,9-27,9-31,8-36, -3,9-39,8 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 1 Q3 1

17 17 Oszczędności wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne ,1-2,2-26, -3-31, , -38,3 podstawowe i zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 1 Q3 1 Oszczędności wg grup PKD , , , -4-36,9-4 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1-41,2 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

18 18 ZADŁUŻENIE stan przewidywania średnia stanu trend liniowy stanu Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 saldo -33,8-3,6-38,6-26,7-34,8-2,7-28,8 wzrosło 13, 13,1 11,4 13, 12,4 1,2 16,7 nie zmieniło się 4,2 38,1 38,6 47,4 4,4 43,9 37,7 zmalało 46,8 48,7, 39,7 47,2 4,9 4, brak 29, 3,1 3,2 32,9 31,3 3,6 3,6 Zadłużenie wg makroregionów , -3-28,4-2,1-2, -26, ,8-33,2-38,4-4, północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy -4,2 Q4 1 Q3 1

19 19 Zadłużenie wg powierzchni gospodarstw rolnych ,4-21,6-26,2-27,7-21, ,1-3,1-34,2 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 1 Q3 1 Zadłużenie wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,6-19,1-24, -24,7-27,9-29,6-3,7-36,4 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 1 Q3 1

20 Zadłużenie wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne , -,3-26,2-3,3-3,2-38,3 podstawowe i zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 1 Q3 1 3 Zadłużenie wg grup PKD 7 18, ,9 uprawa roślin innych niż wieloletnie -32,3 uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1-3,7 chów i hodowla zwierząt -2,8 działalność mieszana

21 21 ZAKUPY NAWOZÓW MINERALNYCH saldo średnia trend liniowy Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 saldo -3,7-1, -17,3-8, -9,7-18,4 wzrosły 18,6 14,4 11,4 14,2 13,6 11,7 nie zmieniły się 9,1 6,2 6, 63,1 63, 8,2 zmalały 22,3 29,4 28,7 22,7 23,3 3,1 nie dokonano 4,6,1 12,1 4, 4,6 8,9 Zakupy nawozów wg makroregionów ,6-2, -1-12,9-13,8-14,2-13,7-12,6-14, ,6-2,2-3 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 1 Q3 1

22 22 - Zakupy nawozów wg powierzchni gospodarstw rolnych 8,1 - -6, , ,1 -, ,9-28,6-28, do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 1 Q3 1 Zakupy nawozów wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 3, ,7-9,6 -, , -19, , -22, do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 1 Q3 1

23 23 Zakupy nawozów wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne, ,8-8, ,1-17, ,9 podstawowe i zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 1 Q3 1 Zakupy nawozów wg grup PKD ,1-1, - -19,3-2 -2,4-3 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1-28,1 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

24 24 ZAKUPY PASZ TREŚCIWYCH saldo średnia trend liniowy Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 saldo -11,1-18,3-21, -1,1-14,7-1, wzrosły 1,, 9, 11,1 12,6 22,9 nie zmieniły się 8,9 6,7 9,6 62,7 6,1 3,2 zmalały 26,1 28,8 31, 26,2 27,3 23,9 nie dokonano 27, 29,6 29,6 29,2 29,1 31, Zakupy pasz wg makroregionów 1,7 - -,4-1,8-1,3 - -8, ,3-14,6-14,2-16,9 -,8 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 1 Q3 1

25 2 Zakupy pasz wg powierzchni gospodarstw rolnych ,3, -12,6-11,9-11,3-18,1-2,9-41,8 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 1 Q3 1 Zakupy pasz wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne , 2,2-1, -6,8-7,2-12,7-17,8-27, do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 1 Q3 1

26 26 Zakupy pasz wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 1,7, ,7-6, ,2-12,8 podstawowe i zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 1 Q3 1 1 Zakupy pasz wg grup PKD 7 12,9 2,9 6,1 - -,7 -,6 - uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

27 27 ZAKUPY ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN saldo średnia trend liniowy Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 saldo -4,2-17,8-23,3-14, -13,2-22,3 wzrosły 19,8 13,1 9,1 11, 14,1 9,7 nie zmieniły się 6,2 6, 8, 63,1 8,6 8,3 zmalały 24, 3,9 32,4 2, 27,3 32, nie dokonano 4,2 12,3 17,3 6,6 4,7 12,2 Zakupy środków ochrony roślin wg makroregionów - -2, ,6-9, -, - -16,7-1,9 -,2 -,7-21, ,7 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 1 Q3 1

28 28 Zakupy środków ochrony roślin wg powierzchni gospodarstw rolnych, , -1, ,7-23, -23,4-23,9-3,1 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 1 Q3 1 Zakupy środków ochrony roślin wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 1, , -12,8-14, -21,1-24, -29, -33,2 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 1 Q3 1

29 29 Zakupy środków ochrony roślin wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne - -3, , ,6-1, , -3-26,9 podstawowe i zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 1 Q Zakupy środków ochrony roślin wg grup PKD 7 32, ,2-8,1-23,6-4 - uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1-38, chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

30 3 INWESTYCJE W MASZYNY I URZĄDZENIA dokonano średnia trend liniowy Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 dokonano 44,2 44, 44,6 41,4 43,3 4,1 nie dokonano,8,,4 8,6 6,7 9,9 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg makroregionów ,7 44, 39,9 46, 44,9 39,6 46, 4,1 3 32,2 32, północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 1 Q3 1

31 31 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg powierzchni gospodarstw rolnych 7 6 2,2 8, 4 4,1 43, 3 18, 21,8 24, 2,9 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 1 Q3 1 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 6 4,6 4 46,2 42,9 47,1 38,8 4, 3 19,9 22,8 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 1 Q3 1

32 32 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 6 43,3 46,8 47,8 46, ,2 36,2 podstawowe i zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 1 Q3 1 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg grup PKD ,2 36,4 32,7 41,8 39, uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

33 33 INWESTYCJE W BUDYNKI I BUDOWLE dokonano średnia trend liniowy Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 dokonano 22,9 18, 19, 17,1 19,7 21, nie dokonano 77,1 81, 81, 82,9 8,3 79, Inwestycje w budynki i budowle wg makroregionów ,4 19,,7 16,8 26,1 24, 19,2 21,9 16,9 1 14,2 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 1 Q3 1

34 34 Inwestycje w budynki i budowle wg powierzchni gospodarstw rolnych 3 28,4 2 24,7 19,8 19,8 1 14,7 14,2 11,2 14,2 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 1 Q3 1 Inwestycje w budynki i budowle wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,2 31, 2,9 19,8, 17,9 1 12,2 14,9 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 1 Q3 1

35 3 Inwestycje w budynki i budowle wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 3 2,9 26,8 2 18,9,9 18,8 18,4 1 podstawowe i zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 1 Q3 1 Inwestycje w budynki i budowle wg grup PKD , , 22,3 2,2,3 1 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

36 36 DOSTĘPNOŚĆ KREDYTÓW PREFERENCYJNYCH tak średnia trend liniowy Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 tak 7, 7,2 7,9 69,9 78, 76,3 nie 29, 24,8 29,1 3,1 21, 23,7 Dostępność kredytów preferencyjnych wg makroregionów 9 86,8 8 82,6 84,7 8 76,6 77,7 78, 79,4 7 74, 73,7 73, 7 6 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 1 Q3 1

37 37 Dostępność kredytów preferencyjnych wg powierzchni gospodarstw rolnych ,6 7,3 76,7 77,6 78,2 73, 67,2 63,4 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 1 Q3 1 Dostępność kredytów preferencyjnych wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,8 8,6 74,6 76,4 77,4 77, 7,2 67, do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 1 Q3 1

38 38 82 Dostępność kredytów preferencyjnych wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 8,8 8, ,3 76, ,4 73, podstawowe i zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 1 Q3 1 Dostępność kredytów preferencyjnych wg grup PKD ,8 8,6 77, , ,7 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

39 39 ZAMIAR WZIĘCIA KREDYTU tak średnia trend liniowy Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 tak 29,3 27,6 29,3 28,3 27,6 27,9 nie 7,7 72,4 7,7 71,7 72,4 72,1 Zamiar wzięcia kredytu wg makroregionów ,9 31,7 2,8 21,6 3,3 3,2 23,3 27,7 22,3 21,1 1 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 1 Q3 1

40 4 Zamiar wzięcia kredytu wg powierzchni gospodarstw rolnych ,8 36, ,8 28, ,9 14,6 9,8 17,8 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 1 Q3 1 Zamiar wzięcia kredytu wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 4 36, , 3,3 29, 26, 2,6 23,2 1 11,7 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 1 Q3 1

41 41 Zamiar wzięcia kredytu wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 3 3 3,1 29,8 32,9 33, 2 22,3 21, 1 podstawowe i zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 1 Q3 1 Zamiar wzięcia kredytu wg grup PKD ,3 24,9 31,2 28,7 1 7,9 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

42 42 ZACIĄGNIĘCIE KREDYTU PREFERENCYJNEGO tak średnia trend liniowy Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 tak 42, 42,7 46, 38, 4, 37,1 nie 7, 7,3 4, 61, 9, 62,9 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg makroregionów ,7 37, 38,3 37,6 39,6 43, 3,6 4,4 34, ,2 1 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 1 Q3 1

43 43 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg powierzchni gospodarstw rolnych 6 6,2 4 38,6 41,8 46,6 3 17,8 13,4,, do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 1 Q3 1 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,7 41, 42,3 41,7 37,4 33,9 23, 18, do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 1 Q3 1

44 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 41,7 42, 4,2 37,6 38,1 34, podstawowe i zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 1 Q3 1 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg grup PKD ,4 4 36, 37, , 2 16,7 1 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

45 4 ZACIĄGNIĘCIE KREDYTU RYNKOWEGO tak średnia trend liniowy Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 tak 24,9 23,4 27, 21,9 23,1,6 nie 7,1 76,6 73, 78,1 76,9 79,4 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg makroregionów ,2 28,3 27, 24,9,8 21,9 21,9 16,1 1,8 17, 1 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 1 Q3 1

46 46 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg powierzchni gospodarstw rolnych 3 32,3 3 27, 2 1 9,7,2 12, 1,6,8 22,4 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 1 Q3 1 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne , 2 23,3 23,2 23,1,2 19,1 1 13,4,7 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 1 Q3 1

47 47 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne ,7,7 21, 21,8 19,4 26,2 1 podstawowe i zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 1 Q3 1 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg grup PKD ,6 2 17,7 21,9 19,4 1 12,9 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

48 48 NASTROJE GOSPODARSTW ROLNYCH saldo średnia trend liniowy Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 saldo,,,3 8, 2,2 2, z ufnością 22,9 18,7 18, 21, 17,2 16,4 z obawą 64,7 67,6 69,3 6, 67,8 69,2 ze strachem 12,4 13,7 12,7 13, 1, 14,4 Nastroje gospodarstw rolnych wg makroregionów 17, 1,7 9,7 3,2 4, 2, ,1-1,1 -,2-8,4 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q4 1 Q3 1

49 49 Nastroje gospodarstw rolnych wg powierzchni gospodarstw rolnych 2 21,2 1 11, - 1,9, ,4-13, -14,1-14, do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q4 1 Q ,3 Nastroje gospodarstw rolnych wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 13,4 3,4,3 - -,1-1, ,8-14, do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q4 1 Q3 1

50 Nastroje gospodarstw rolnych wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 1 11,1 1,2 3,7 1,9 - -, -2,7 - podstawowe i zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q4 1 Q Nastroje gospodarstw rolnych wg grup PKD 7 13, ,7 3,1 2, uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1-1,3 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

51 1 IV. KONIUNKTURA W PRZEMYŚLE PRZETWÓRCZYM 1. Omówienie wyników 1. W kolejnych miesiącach czwartego kwartału wyniki badania koniunktury w przemyśle przetwórczym cechowała duża zmienność. Dotyczyła ona reakcji przedsiębiorstw z różnych sektorów własnościowych. Przedsiębiorstwa publiczne i prywatne naprzemiennie informowały o poprawie i pogorszeniu koniunktury. Ogólny wskaźnik koniunktury w przemyśle przetwórczym w kolejnych miesiącach kwartału przyjmował malejące wartości: w październiku -1, pkt, w listopadzie -7,6 pkt. W październiku ogólne pogorszenie koniunktury było spowodowane pogorszeniem koniunktury w sektorze publicznym. Firmy prywatne odnotowały poprawę koniunktury. W listopadzie koniunktura pogorszyła się w obu sektorach własnościowych, ale w sektorze prywatnym bardziej. Przedsiębiorstwa ciągle odczuwają skutki napięć politycznych i zagrożeń zewnętrznych, co zwiększa ryzyko i niepewność prowadzenia działalności gospodarczej. Utrudnia także przewidywanie zmian aktywności gospodarczej, które odbiegają od ustalonego rytmu zmian sezonowych. 2. Wartość wskaźnika koniunktury w połowie czwartego kwartału wynosi -7,6 pkt. W ciągu kwartału wskaźnik zmniejszył swoją wartość o 6,1 pkt. W ciągu roku wartość wskaźnika zmniejszyła się o 1,8 punktu. Pogorszenie koniunktury w skali kwartału miało miejsce tylko w sektorze prywatnym. Wartość wskaźnika w tym sektorze zmniejszyła się o 8,4 pkt. do poziomu -9, pkt. W sektorze publicznym wartość wskaźnika wzrosła o 1,8 pkt. do poziomu +,3 pkt. Podobne zmiany miały miejsce w skali roku. W sektorze prywatnym w ciągu roku odnotowano spadek wartości wskaźnika o 4,2 punktu, zaś w sektorze publicznym miał miejsce wzrost wartości wskaźnika o 22,7 pkt. 3. Poziom produkcji w październiku zwiększył się, w listopadzie spadł. Zmiana wartości salda w skali kwartału jest dodatnia, wynosi 7 pkt. W skali roku miał miejsce spadek wartości salda o 1,9 pkt. Wartości sald oczekiwań są ujemne i niższe w kolejnych miesiącach kwartału. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość portfela zamówień zmieniała się podobnie. Po wzroście w październiku, w listopadzie nastąpił spadek. W ciągu kwartału wartość salda zwiększyła się o 4,4 pkt. Jest jednak niższa od wartości sprzed roku o 2,9 pkt. Salda oczekiwań systematycznie malały w kolejnych miesiącach, przyjmując w październiku wartości ujemne. Zmiany wartości salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zamówień eksportowych także były zróżnicowane w kolejnych miesiącach. W ciągu kwartału saldo zwiększyło swoją wartość o 1,9 pkt., zaś w skali roku o 1,7 pkt. Wartości sald diagnostycznych i prognostycznych są ujemne. Poziom zapasów również zmieniał się nieregularnie. W ciągu kwartału wartość salda obniżyła się o,2 pkt., w ciągu roku miał miejsce wzrost o 3,4 pkt. Salda diagnostyczne są dodatnie, salda oczekiwań przez cały kwartał przyjmowały wartości ujemne. Wartości salda odpowiedzi na pytanie o poziom cen także zmieniały się w kolejnych miesiącach kwartału. W sumie wartość salda zwiększyła o 1 punkt, a w skali roku o,3 pkt. Zarówno salda diagnostyczne jak i prognostyczne są ujemne, ale rosły w kolejnych miesiącach. Wartości salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zatrudnienia malała w kolejnych miesiącach. Zmiany były jednak różne w poszczególnych sektorach własnościowych. W ciągu ostatniego kwartału wartość salda obniżyła się o,7 pkt. i jest niższe od wartości sprzed roku o,3 pkt. Saldo oczekiwań firm prywatnych na najbliższe miesiące jest ujemne, publicznych dodatnie. Sytuacja finansowa przedsiębiorstw w ciągu kwartału poprawiła się. Saldo odpowiedzi na to pytanie jest wyższe od wartości sprzed kwartału o 4,4 pkt. W ciągu roku wartość salda zmniejszyła się o 3,2 pkt. Oczekiwania na najbliższe miesiące są pesymistyczne. Oceny ogólnej kondycji gospodarki polskiej w ciągu kwartału pogorszyły się. Wartość salda zmniejszyła się o 4,7 pkt. Jest jednak wyższa od wartości sprzed roku o 6,4 pkt. Zarówno salda diagnostyczne jak i prognostyczne pozostają w dalszym ciągu ujemne.

52 2 4. Przedsiębiorstwa informują o dalszym spadku przeciętnego jednostkowego kosztu produkcji. Wartość salda odpowiedzi na to pytanie zmalała w ciągu kwartału o 3,2 pkt. Obecnie jest niższa od poziomu sprzed roku o 1,7 pkt. Wielkość eksportu zmniejszyła się zarówno w skali kwartału jak i roku. Wartość salda obniżyła się w ciągu kwartału o 3,4 pkt. i jest o 8, pkt. niższa niż przed rokiem. Oczekiwany jest spadek eksportu w kolejnym kwartale. Wartości sald diagnostycznych i prognostycznych są ujemne. Spadkowi eksportu towarzyszy wzrost konkurencyjności naszych towarów na rynkach zagranicznych oraz zwiększenie korzyści z produkcji na eksport w porównaniu z produkcją na rynek krajowy. Przedsiębiorstwa oczekują utrzymywania się tych tendencji w najbliższych miesiącach; wartości sald diagnostycznych i prognostycznych są dodatnie.. W czwartym kwartale przedsiębiorstwa odnotowały spadek uciążliwości barier działalności gospodarczej. Największy w przypadku bariery popytu krajowego i zagranicznego oraz bariery podatkowej. Odsetek przedsiębiorstw informujących o tych uciążliwościach zmniejszył się, odpowiednio, o: 3,8 %,,4 % i 4,8 %. Bariera popytowa wymieniana jest ciągle na pierwszym miejscu. Odczuwa ją,7 % ankietowanych przedsiębiorstw. Na dwóch kolejnych wymieniane są: bariera podatkowa i prawna. Odsetek informujących o tym przedsiębiorstw wynosi odpowiednio: 47, i 38,4 procent badanych przetwórców. 6. Zmiany koniunktury były zróżnicowane nie tylko w zależności od form własności przedsiębiorstw, ale także w zależności od wielkości przedsiębiorstwa, rodzaju produkcji i lokalizacji. W przekroju według wielkości przedsiębiorstwa poprawę koniunktury w skali kwartału odnotowano tylko w grupie przedsiębiorstw największych, zatrudniających ponad pracowników, oraz w grupie przedsiębiorstw średniej wielkości, zatrudniających 21- pracowników. W pozostałych grupach miało miejsce pogorszenie koniunktury. Największy spadek wartości wskaźnika odnotowano w grupie przedsiębiorstw najmniejszych, zatrudniających do pracowników. 7. W przekroju według głównych grup produktowych poprawa koniunktury w skali kwartału, tak jak przed trzema miesiącami, miała miejsce w przedsiębiorstwach produkujących dobra inwestycyjne i dobra konsumpcyjne trwałego użytku. Wzrost wartości wskaźnika dla tych grup wyniósł odpowiednio: 2,3 i 1,9 punktu. W pozostałych grupach miało miejsce pogorszenie koniunktury. Najwyższą wartość, +,6 pkt., wskaźnik przyjął dla przedsiębiorstw wytwarzających dobra inwestycyjne, najniższą, -12,2 pkt., dla przedsiębiorstw produkujących półprodukty. 8. W przekroju regionalnym tylko w czterech województwach koniunktura poprawiła się w ciągu ostatniego kwartału. Są to następujące województwa: podkarpackie, podlaskie, pomorskie i świętokrzyskie. W pozostałych nastąpiło pogorszenie koniunktury. Największa poprawa koniunktury miała miejsce w województwie pomorskim (o 29,1 pkt.), największe pogorszenie w województwie kujawsko-pomorskim (o 21, pkt.). Podobnie jak w trzecim kwartale zmiany koniunktury w tym przekroju cechowała duża zmienność w kolejnych miesiącach. Najwyższą wartość, +16,3 pkt., wskaźnik koniunktury przyjął dla województwa pomorskiego, najniższą, -4,9 pkt., dla lubuskiego. 9. Na zmiany koniunktury w czwartym kwartale negatywnie oddziaływały czynniki sezonowe. Oddziaływanie czynników cyklicznych także było negatywne.

53 3 2. Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGIND średnia składnik cykliczny (prawa skala) -2 VI 1 VII 1 VIII 1 IX 1 X 1 XI 1 wskaźnik koniunktury (IRGIND) -,4 2,9-1, -,4-1, -7,6 wskaźnik koniunktury w sektorze publicznym 1,1 3,8 -, 18,3 7,1,3 wskaźnik koniunktury w sektorze prywatnym -, 2,8 -,6-2, -1,8-9, 3 Wskaźnik koniunktury wg sektorów własnościowych sektor prywatny sektor publiczny

54 4 Wskaźnik koniunktury wg głównych grup przemysłowych 8 6, , ,2-9,1 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne Wskaźnik koniunktury wg grup zatrudnienia 4,8, ,4-6, ,4 zatrudnienie < > pracowników

55

56 6 PRODUKCJA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) produkcja VII 1 VIII 1 IX 1 X 1 XI 1 stan 3,9-7,6-1, 9,4 -,6 następne 3-4 mies. przewidywania -,6 Produkcja - stan składowe salda w % Produkcja - stan wg sektorów własności zwiększyła się 23,7 2,8-4,8 1,6 sektor prywatny nie zmieniła się 2, 49,6 zmniejszyła się 24,3 24, -2,2 38, sektor publiczny 4 6 XI'1 XI' XI'1 XI'14

57 7 Produkcja wg głównych grup przemysłowych 1 1,4 13,9 11,1,2 - -1,4-1,9 - -7, ,7-3 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne stan przewidywania

58 8 ZAMÓWIENIA OGÓŁEM stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) zamówienia ogółem VII 1 VIII 1 IX 1 X 1 XI 1 stan -4,6-13,1-8,7 3, -8,7 następne 3-4 mies. przewidywania -17,1 Zamówienia ogółem - stan składowe salda w % Zamówienia ogółem- stan wg sektorów własności zwiększyła się,1 22,8 -,8-4,6 sektor prywatny nie zmieniła się 1,1 48, zmniejszyła się 28,8 28,6 -, 12, sektor publiczny XI'1 XI'14 XI'1 XI'14

59 9 Zamówienia wg głównych grup przemysłowych 16,7,1, -, - -12,7-1,9-1, , -4 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne stan przewidywania

60 6 ZAMÓWIENIA EKSPORTOWE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) zamówienia eksportowe VII 1 VIII 1 IX 1 X 1 XI 1 stan -18,9-16,3-14, -8,3-14,4 następne 3-4 mies. przewidywania -1,4 Zamówienia eksportowe - stan składowe salda w % Zamówienia eksportowe - stan wg sektorów własności większe 18,8 16,3 -,9-17, sektor prywatny normalne 48, 1,3 mniejsze 33,2 32,4-2,8 23,4 sektor publiczny XI'1 XI'14 XI'1 XI'14

61 61 Zamówienia eksportowe wg głównych grup przemysłowych 3 19,4 17,8 3,3, - -14, , ,6-33,6-4 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne stan przewidywania

62 62 ZAPASY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) zapasy VII 1 VIII 1 IX 1 X 1 XI 1 stan -2,7 3,8 4,4 6,9 3,6 następne 3-4 mies. przewidywania -3, Zapasy- stan składowe salda w % Zapasy - stan wg sektorów własności większe 18,6 14,4 -,2 4,3 sektor prywatny normalne 66,3 71,4 mniejsze 1, 14,2-2, sektor publiczny 4, XI'1 XI'14 XI'1 XI'14

63 63 Zapasy wg głównych grup przemysłowych 1 12,6,1 4, 2,8, - -4,9-7,1-7,6 - półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne stan przewidywania

64 64 CENY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) ceny VII 1 VIII 1 IX 1 X 1 XI 1 stan -4,1-3,6-3,4 -,4-2,6 następne 3-4 mies. przewidywania -3,6 Ceny - stan składowe salda w % Ceny - stan wg sektorów własności wzrosły 6,1 6,3-3,6-3,1 sektor prywatny nie zmieniły się 8,2 84,6 spadły 8,7 9,2-2,3 6, sektor publiczny - XI'1 XI'14 XI'1 XI'14

65 6 Ceny wg głównych grup przemysłowych 6 4, ,7-2 -2, -4-3,9-6 -, -8-8, ,1-11,1 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne stan przewidywania

66 66 ZATRUDNIENIE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) zatrudnienie VII 1 VIII 1 IX 1 X 1 XI 1 stan 4,7 1,1 4,4 1,,4 następne 3-4 mies. przewidywania -,3 Zatrudnienie - stan składowe salda w % Zatrudnienie - stan wg sektorów własności zwiększyło się 14,1 1, -2,1 -,4 sektor prywatny nie zmieniło się 72,2 7,6 zmniejszyło się 13,7 14,3 13,6 4,9 sektor publiczny XI'1 XI'14 X'1 XI'14

67 67 Zatrudnienie wg głównych grup przemysłowych 2, 16,4 1 2,8-2, - -4,3 -, - -8, -11,1-1 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne stan przewidywania

68 68 SYTUACJA FINANSOWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) sytuacja finansowa VII 1 VIII 1 IX 1 X 1 XI 1 stan -9, -8,6-3,6-4,6-4,2 następne 3-4 mies. przewidywania -9,8 Sytuacja finansowa - stan składowe salda w % Sytuacja finansowa - stan wg sektorów własności poprawiła się 1,1 18,2-7,4-1,6 sektor prywatny nie zmieniła się 6, 62,6 pogorszyła się 19,3 19,2 6,9 22, sektor publiczny XI'1 XI'14 XI'1 XI'14

69 69 Sytuacja finansowa wg głównych grup przemysłowych, -2-1,7-1, , -,9-8 -7, ,8-14,8-16 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne stan przewidywania

70 7 OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARKI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) ogólna sytuacja gospodarki VII 1 VIII 1 IX 1 X 1 XI 1 stan -6,6-3,8-11,3-8,7-8, następne 3-4 mies. przewidywania -13,6 Ogólna sytuacja gospodarki - stan składowe salda w % Ogólna sytuacja gospodarki - stan wg sektorów własności poprawiła się,7,2-16, -8, sektor prywatny nie zmieniła się 7,1 64,6 pogorszyła się 19,2 2,1-14, -4, sektor publiczny XI'1 XI'14 XI'1 XI'14

71 71 Sytuacja ogólna gospodarki wg głównych grup przemysłowych ,2 -,4-8 -7, ,1-11, , -13, ,7 - półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne stan przewidywania

72 72 WYKORZYSTANIE MOCY PRODUKCYJNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) wykorzystanie mocy produkcyjnych Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 stan 12,1-7,3 6,6 6,8 4,6 następne 3-4 mies. przewidywania,2 Wykorzystanie mocy produkcyjnych - stan składowe salda w % 7 Stopień wykorzystania mocy produkcyjnych 74,4 zwiększyło się nie zmieniło się 22,1 29, 4,1 6, % , 72,3 72,1 zmniejszyło się 17, 16, wynosi ok. wyniesie ok. Q4 1 Q4 14 Q4 1 Q4 1

73 73 Wykorzystanie mocy produkcyjnych wg głównych grup przemysłowych 7,,7 4,9 2,9-1,4-1, - -4, ,7-1 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne stan przewidywania

74 74 KONKURENCYJNOŚĆ TOWARÓW ZAGRANICZNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) konkurencyjność towarów zagranicznych Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 stan 12,3 6,7 1,1 3,9 8, następne 3-4 mies. przewidywania 7,9 Konkurencyjność towarów zagranicznych - stan składowe salda w % Konkurencyjność zagranicznych towarów - stan wg sektorów własności wzrosła nie zmieniła się 13,8 16,7 8,4 78,9 9, sektor prywatny 13,3 zmalała trudno ocenić,8 4,4 26,7 27,1-2,3 6,2 sektor publiczny Q4 1 Q Q4 1 Q4 14

75 7 Konkurencyjność zagranicznych towarów wg głównych grup przemysłowych 3 2 2, 23,8 1 12,8 11,3 8,9 4,9 1, , półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne stan przewidywania

76 76 PRODUKCJA NA EKSPORT stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) produkcja eksportowa następne Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q mies. stan -1,6-8,2 -,4-6,7 -,1 przewidywania -8,3 Produkcja eksportowa - stan składowe salda w % Produkcja eksportowa - stan w sektorach własności zwiększyła się 13,3,8-12,9-2,3 sektor prywatny nie zmieniła się 6,8 63,3 zmniejszyła się 23,4 22,4 8,2 sektor publiczny,1 3 7 Q4 1 Q Q4 1 Q4 14

77 77 Produkcja eksportowa wg głównych grup przemysłowych 1 12,8 1,6 - -6,2 - -,2-11,4-7, , , -2 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne stan przewidywania

78 78 KONKURENCYJNOŚĆ WYROBÓW KRAJOWYCH NA RYNKACH ZAGRANICZNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) konkurencyjność wyrobów na rynkach następne Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 zagranicznych 3-4 mies. stan -,3-1,6 -,2-3,3,9 przewidywania -1,6 Konkurencyjność wyrobów krajowych na rynkach zagranicznych - stan składowe salda w % Konkurencyjność wyrobów krajowych na rynkach zagranicznych - stan w sektorach własności wzrosła nie zmieniła się,2 8,9 8, 81,9-1,6 -,3 sektor prywatny zmniejszyła się trudno ocenić 9,3 9,2 23,8 22,8 8,4, sektor publiczny Q4 1 Q Q4 1 Q4 14

79 79 Konkurencyjność wyrobów na rynkach zagranicznych wg głównych grup przemysłowych 6,6 4,9 1,1 1,2 -,7 - -3, ,8-14,8 - półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne stan przewidywania

80 8 KORZYŚCI Z PRODUKCJI NA EKSPORT W STOSUNKU DO KORZYŚCI Z PRODUKCJI KRAJOWEJ stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) korzyści z produkcji eksportowej następne Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q mies. stan 11,2 13,8 -,7-4, 9, przewidywania 7,1 Korzyści z produkcji eksportowej / korzyści z produkcji krajowej - stan składowe salda w % Korzyści z produkcji eksportowej / korzyści z produkcji krajowej - stan w sektorach własności większe 23,7 28, 11,2 11,2 sektor prywatny takie same,2 62,1 mniejsze 14,2 16,8-2,2, sektor publiczny 4 6 Q4 1 Q Q4 1 Q4 14

81 81 3 Korzyści z produkcji eksportowej / korzyści z produkcji krajowej wg głównych grup przemysłowych 27, 2 23,8 1 12,8 12,4,, - -2,6 -,2 - półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne stan przewidywania

82 82 PRZECIĘTNY KOSZT PRODUKCJI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) przeciętny koszt produkcji następne Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q mies. stan 21,7 24,7 24,8 23,2, przewidywania 21,8 Przeciętny koszt produkcji - stan składowe salda w % Przeciętny koszt produkcji - stan w sektorach własności wzrósł 27,3 32,8,1 21,6 sektor prywatny nie zmienił się 6, zmalał 7,3 11,1 16, 2, sektor publiczny 4 6 Q4 1 Q Q4 1 Q4 14

83 83 Przeciętny koszt produkcji wg głównych grup przemysłowych 4 4 4, , 2,7 26, 19,, 21,9 1,4 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne stan przewidywania

84 84 BARIERY DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ 6,7 47,7 47,4 46,4 4 38,4 3,4 3 26,8 26,2 22,8 21,2 21,2 18,9 18,2 19,2 8,3 7,6, 4,3 6,,6,3 8,3 8,6 8,6 7, 6,3 (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) (9) () (11) (12) (13) stan przewidywania (1) niedostateczny popyt krajowy (2) niedostateczny popyt zagraniczny (3) konkurencyjny import (4) brak wykwalifikowanej siły roboczej () niedostateczne wyposażenie (6) brak surowców i materiałów (7) niska płynność finansowa (8) niska dostępność kredytu (9) niekorzystne warunki kredytowe () niestabilność przepisów prawnych (11) obciążenia podatkowe (12) inne (13) nie występują

85 8 INWESTYCJE inwestycje w budynki i budowle średnia inwestycje w maszyny, urządzenia i środki transportu średnia inwestycje stan I półr. 13 II półr. 13 I półr. 14 II półr. 14 I półr. 1 II półr. 1 budynki i budowle -21,1-8,1-4, -2,4-4,4,4 maszyny, urządzenia i środki transportu -18,8 -,2 4,7 6,4 2,3,8 Inwestycje w budynki i budowle - stan składowe salda w % Inwestycje w maszyny, urządzenia i środki transportu - stan składowe salda w % zwiększyły się 23, 22,3 zwiększyły się 27,8 27,9 nie zmieniły się 4,4 3, nie zmieniły się 46,7 48,9 zmniejszyły się 22,6 24,7 zmniejszyły się 2, 23, II półr. 1 II półr. 14 IV'1 IV'14

86 86 3 Inwestycje wg głównych grup przemysłowych 2,7 2 19,7 1 1,8 4,1,, półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne 2,6,6 inwestycje w budynki i budowle - stan inwestycje w maszyny, urządzenia i środki transportu - stan

87 87 INWESTYCJE PLANOWANE 4,3 47, ,6 27, 2,7 27,2 26,6 22,,1 17, 16,7 14,6 11,3 8,3 7,9 8,3 (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) II półr. 1 II półr. 14 (1) wymiana starego wyposażenia (2) powiększenie mocy produkcyjnych (3) mechanizacja i automatyzacja produkcji (4) wprowadzenie nowych technik wytwarzania () oszczędzanie energii (6) kontrola zanieczyszczeń (7) poprawa bezpieczeństwa (8) inne

88 88 CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE INWESTYCJE PLANOWANE 47,2 43,4 42,7 44,4 41, 4 34,4 3 1,8 13,9 13,9 11,9 8,6 8,2 9,9 9,9 (1) (2) (3) (4) () (6) (7) II półr. 1 II półr. 14 (1) niedostateczny popyt (2) wysoki koszt kapitału (3) trudności w uzyskaniu kredytów (4) niewystarczający zysk () obawa przed zadłużeniem (6) czynniki techniczne (7) inne

89 89 V. KONIUNKTURA W BUDOWNICTWIE 1. Omówienie wyników 1. W obecnym kwartale wskaźnik koniunktury w budownictwie IRG SGH (IRGCON) przyjął wartość -13,8 pkt., o punktów mniejszą niż w minionym kwartale, lecz o 6 punktów większą niż w czwartym kwartale 14 r. Skutkiem względnie korzystnych ocen obecnej sytuacji w budownictwie jest odwrócenie kierunku trendu wskaźnika koniunktury i zbliżenie jego wartości do poziomu średniego w całym okresie niniejszego badania w latach Wartości wskaźnika koniunktury dla sektora firm prywatnych i sektora przedsiębiorstw publicznych niewiele się różnią. Wartość wskaźnika dla sektora prywatnego wynosi -13, pkt., a dla publicznego -14,7 pkt. Bardziej wyraźne zróżnicowanie jest widoczne wewnątrz obu sektorów własnościowych. W grupie zakładów będących własnością krajowych osób fizycznych wartość wskaźnika koniunktury wynosi -21,8 pkt., w grupie pozostałych zakładów krajowych -19, pkt., w grupie firm prywatnych zatrudniających do osób -2,4 pkt., a powyżej osób -11,7 pkt. W grupie przedsiębiorstw publicznych zatrudniających do pracowników wartość wskaźnika jest równa -17,2 pkt., powyżej pracowników -7,9 pkt., w grupie przedsiębiorstw państwowych -2, pkt., a w grupie przedsiębiorstw komunalnych obecna wartość wskaźnika jest dodatnia i wynosi aż +1,4 pkt. W klasyfikacji regionalnej najwyższe wartości wskaźnika koniunktury są równe -7, i -9,6 pkt, dla, odpowiednio: regionu środkowo-zachodniego i północno-wschodniego. Najniższą wartość, -, pkt., wskaźnik przyjął dla regionu środkowego. Różnica między największą a najmniejszą wartością wskaźnika spadła do 11 punktów, zatem regionalne zróżnicowanie koniunktury w budownictwie zmniejszyło się. Wartości wskaźnika koniunktury w grupach zakładów klasyfikowanych według rodzaju działalności budowlanej są silnie zróżnicowane. Wartość wskaźnika dla grupy zakładów wznoszących budynki (PKD 41) wynosi -,7 pkt., w grupie zakładów budujących obiekty inżynierii lądowej i wodnej (PKD 42) jest równy -26,2 pkt., a w grupie zakładów wykonujących prace specjalistyczne (PKD 43) +1, pkt. 2. Obecny sezonowy spadek produkcji budowlanej jest wyraźnie mniejszy niż w minionym roku, efektem czego jest obserwowany obecnie rosnący trend produkcji w budownictwie. W analizowanych grupach zakładów wartości salda odpowiedzi na pytanie o wielkość produkcji są zróżnicowane. Wartość salda w ujęciu ogółem wynosi +, pkt., w sektorze prywatnym +4,1 pkt., a w sektorze publicznym +12,2 pkt. W grupie zakładów zatrudniających do pracowników wynosi -7,8 pkt., przy zatrudnieniu 21- osób -6,8 pkt. i powyżej osób +38,6 pkt. Saldo w grupie zakładów budujących obiekty inżynierii lądowej i wodnej ma wysoką wartość +16,7 pkt., w grupie zakładów wykonujących prace specjalistyczne wynosi +, pkt., a w grupie zakładów wznoszących budynki jest równe tylko -2,2 pkt. Prognozy na I kwartał 16 roku, zgodnie z sezonowym cyklem budownictwa, zapowiadają spadek poziomu produkcji. Prognoza wartości salda w ujęciu ogółem wynosi -39,3 pkt., dla sektora prywatnego -4,1 pkt. i dla sektora publicznego -3,8 pkt. 3. W portfelach zakładów budowlanych jest mniej zamówień niż w minionym kwartale, lecz obecny sezonowy spadek zamówień jest mniejszy niż rok temu. Wartość funkcji trendu zamówień wzrosła w stosunku do poprzedniego kwartału. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zamówień w ujęciu ogółem wynosi -1,3 pkt., a zamówień krajowych +,3 pkt. W analizowanych grupach zakładów wartości salda ogółem są

90 9 zróżnicowane. W sektorze prywatnym obecne saldo wynosi -2,1 pkt., a w sektorze publicznym +2,8 pkt. W zakładach zatrudniających do, - oraz powyżej pracowników wartości salda wynoszą, odpowiednio: -16,9, -,7 oraz +26,1 pkt. Znaczny wzrost zamówień zanotowano w grupie zakładów wykonujących specjalistyczne prace budowlane (wartość salda równa +1,9 pkt.), a znacznie mniejszy w zakładach wznoszących budynki (saldo -8,2 pkt.). Wyraźny spadek zamówień występuje w grupie najmniejszych firm prywatnych, zatrudniających do pracowników (saldo -,4 pkt.), a wzrost w przedsiębiorstwach państwowych (saldo +1,3 pkt). Prognozy na nadchodzący kwartał są gorsze od obecnych ocen, zarówno w przypadku zamówień ogółem jak i zamówień krajowych. Prognoza wartości salda ogółem wynosi -2,7 pkt., a w przypadku zamówień krajowych -27, pkt. 4. Odsetek zakładów budowlanych eksportujących swe usługi ma niską, zbliżoną do poprzedniego kwartału wartość 7,9 % w ujęciu ogółem oraz 7,3 % w sektorze prywatnym. Zbyt mała próba z sektora publicznego nie pozwala na wnioskowanie o portfelu zamówień eksportowych przedsiębiorstw publicznych. W przeważającej części analizowanych grup zakładów wartości salda odpowiedzi na pytanie o wielkość eksportu są ujemne i stosunkowo słabo zróżnicowane. Wartość salda w ujęciu ogółem jest równe -17,7 pkt., a dla sektora prywatnego wynosi -27, pkt. Prognozy dotyczące zamówień eksportowych w następnym kwartale są podobne do obecnych ocen. Prognoza wartości salda w ujęciu ogółem wynosi -14, pkt., a dla sektora prywatnego -21, pkt.. W bieżącym kwartale w większej części badanych grup zakładów wartości salda odpowiedzi na pytanie o poziom cen wciąż są ujemne, nadal więc mamy do czynienia ze spadkiem cen usług budowlanych. Wartość salda w ujęciu ogółem wynosi -9,1 pkt., w sektorze prywatnym -12,1 pkt., a w publicznym +4,1 pkt. Prognoza salda dla sektora prywatnego przyjmuje wartość -14,2 pkt., a dla sektora publicznego +8,1 pkt., zatem w nadchodzącym kwartale można oczekiwać dalszego spadku cen usług firm prywatnych oraz wzrostu cen usług przedsiębiorstw publicznych. 6. W przeważającej części ankietowanych grup zakładów wartości salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zatrudnienia są ujemne, lecz znacznie wyższe od prognoz sprzed trzech miesięcy, zatem obserwowany obecnie sezonowy spadek zatrudnienia jest niższy od spodziewanego. Saldo ogółem ma wartość -2,1 pkt., w sektorze prywatnym -1,2 pkt., a w publicznym -6,1 pkt. Wartości salda dla pozostałych analizowanych grup zakładów również są zróżnicowane. W grupie zakładów, które zatrudniają do, - oraz powyżej pracowników, wartości salda są równe, odpowiednio: -1,, -11,9 oraz +2,1 pkt. W grupie przedsiębiorstw państwowych wartość salda wynosi -21,8 pkt., zaś w grupie prywatnych firm będących własnością krajowych osób fizycznych -,9 pkt. Prognozy zatrudnienia na I kwartał przyszłego roku są pesymistyczne. Prognozowane saldo w ujęciu ogółem osiąga wartość -27,9 pkt., dla sektora prywatnego -27,3 pkt., a publicznego -3,4 pkt. 7. Od około dwóch lat trend ocen sytuacji finansowej zakładów budowlanych jest rosnący, lecz obserwowane tempo wzrostu jest niskie. W bieżącym kwartale po raz pierwszy od około czterech lat wartość salda w ujęciu ogółem jest dodatnia, chociaż wynosi tylko +,1 pkt. Wartość salda w sektorze prywatnym jest równa -,4 pkt., a w publicznym +2,7 pkt. W najbliższym kwartale sytuacja finansowa zakładów budowlanych może się pogorszyć. Prognoza wartości salda w ujęciu ogółem jest równa -21, pkt., dla sektora prywatnego -19,7 pkt. i publicznego -27, pkt.

91 91 8. W przeważającej części analizowanych grup zakładów wartości salda odpowiedzi na pytanie o poziom wykorzystania mocy produkcyjnych są dodatnie oraz wyższe niż w odpowiednich kwartałach rok i dwa lata temu. Wartość salda w ujęciu ogółem wynosi +6,8 pkt., w sektorze prywatnym +9,4 pkt., a publicznym -4,8 pkt. W pozostałych grupach zakładów wartości salda także są zróżnicowane. W zakładach zatrudniających do, - oraz powyżej pracowników wartości salda wynoszą, odpowiednio: -18,, +3,3 oraz +24,7 pkt. Znaczny wzrost występuje w grupie zakładów budujących obiekty inżynierii lądowej i wodnej (wartość salda +19, pkt.), a spadek w zakładach wznoszących budynki (saldo -,6 pkt.). Wyraźny spadek występuje w grupie najmniejszych firm prywatnych, zatrudniających do pracowników (saldo -, pkt.), a także w przedsiębiorstwach państwowych (saldo -9, pkt.). Zgodnie z sezonowym rytmem budownictwa prognozy wykorzystania mocy produkcyjnych w I kwartale 16 roku są znacznie gorsze od obecnych ocen. Prognozowana wartość salda w ujęciu ogółem wynosi -33, pkt., w sektorze prywatnym -33, pkt., a w sektorze publicznym -3,8 pkt. 9. W zakresie nakładów inwestycyjnych sytuacja budownictwa nadal jest niekorzystna, chociaż obecne oceny wyraźnie się poprawiły. W przeważającej części badanych grup zakładów wartości salda odpowiedzi na pytanie o rozmiary inwestycji wciąż jednak są dwucyfrowymi liczbami ujemnymi. W ujęciu ogółem obecna wartość salda wynosi -11,1 pkt., w sektorze prywatnym -13, pkt., natomiast w sektorze publicznym jest równa, pkt. Prognozy nakładów inwestycyjnych na najbliższy kwartał są gorsze od obecnych ocen. Prognozowana wartość salda w ujęciu ogółem wynosi -18,7 pkt., dla sektora prywatnego jest równa -21,3 pkt., a dla sektora publicznego -7, pkt.. Bieżący kwartał jest kolejnym okresem wyraźnej poprawy ocen ogólnej sytuacji gospodarczej. Co więcej, obecnie w przeważającej części ankietowanych grup zakładów budowlanych wartości salda ocen gospodarki są dodatnie. Saldo w ujęciu ogółem przyjmuje wartość +8,2 pkt., w sektorze prywatnym +,9 pkt., a w publicznym +18,2 pkt. Pozytywnie ocenia gospodarkę bardzo liczna grupa firm prywatnych, będących własnością krajowych osób fizycznych (wartość salda równa +8, pkt.) i grupa przedsiębiorstw państwowych (saldo +17,9 pkt.), ale wciąż negatywnie grupa firm prywatnych o zatrudnieniu do osób (saldo -9, pkt.). Prognozy dotyczące sytuacji gospodarczej w najbliższym kwartale są gorsze od obecnych ocen. Prognoza wartości salda w ujęciu ogółem wynosi -21,2 pkt., w sektorze prywatnym -22,7 pkt i w sektorze publicznym -14,4 pkt. 11. Tak jak dla oceny gospodarki, również dla oceny sytuacji budownictwa bieżący kwartał jest kolejnym okresem poprawy. Od około dwóch lat poziom ocen sytuacji budownictwa jest wyższy od średniej liczonej od początku badania koniunktury, a w bieżącym okresie trend ocen zmienił kierunek na rosnący. Obecna wartość salda ocen sytuacji panującej w budownictwie wynosi w ujęciu ogółem +1,7 pkt., w sektorze prywatnym +1, pkt. i publicznym +4,9 pkt. Zdecydowanie pozytywnie ocenia sytuację własnej branży grupa zakładów o zatrudnieniu powyżej osób (saldo +28,7 pkt.), a negatywnie zwłaszcza najmniejsze firmy prywatne o zatrudnieniu do osób (saldo -1, pkt.). Pozytywne oceny występują w grupie zakładów inżynierii lądowej i wodnej (saldo +11,2 pkt.), gorsze w grupach zakładów specjalistycznych robót budowlanych oraz zakładów związanych ze wznoszeniem budynków (odpowiednie wartości salda to +1,8 i -, pkt.).

92 92 Tak jak w przypadku prognoz ogólnej sytuacji gospodarczej, prognozy dotyczące sytuacji budownictwa w nadchodzącym kwartale są gorsze od ocen sytuacji obecnej. Prognoza wartości salda w ujęciu ogółem wynosi -24,7 pkt., w sektorze prywatnym -27, pkt. a w publicznym -11,9 pkt. 12. W bieżącym okresie jedynie 3, % zakładów budowlanych stwierdza, że nie ma barier, które ograniczałyby ich aktywność produkcyjną. Silna konkurencja wewnątrz gałęzi nadal jest główną barierą, wskazaną obecnie przez 6, % zakładów budowlanych (w poprzednim kwartale 9,6 %). Drugą barierą ponownie są nadmierne obciążenia podatkowe, wymienione przez 38,7 % zakładów (w poprzednim kwartale 41,3 %). Obecnie trzecią w rankingu barier jest niedostateczny popyt, wskazany przez 37,4 % zakładów (w poprzednim kwartale 36,9 %), a następną zatory płatnicze (29,6 % ankietowanych zakładów, w poprzednim kwartale 39,6%). Odsetek zakładów borykających się ze zmianami prawa zwiększył się o 2, punkty procentowe i obecnie jest równy 27, %. Odsetek wskazań bariery wysokich cen surowców i materiałów zmniejszył się o 3 pkt. proc. i wynosi 19,6 %. Z wyjątkiem niedostatecznego popytu, niekorzystnych warunków pogodowych oraz trudności związanych z uzyskaniem kredytu, bariery są bardziej dotkliwe dla firm prywatnych niż dla przedsiębiorstw publicznych. Firmy budowlane przewidują, że w następnym kwartale układ głównych barier ograniczających ich aktywność produkcyjną nie zmieni się, a trudności powodowane przez te bariery powinny być mniejsze od obecnych.

93 93 2. Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGCON średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 wskaźnik koniunktury (IRGCON) 3, ,,2-4,2-13,8 wskaźnik koniunktury w sektorze prywatnym -,1-17,6-22,6 9,9-6,9-13, wskaźnik koniunktury w sektorze publicznym 12,4-27,9-8,1 11,6 4,3-14,7 6 Wskaźnik koniunktury wg sektorów własnościowych sektor prywatny sektor publiczny

94 94 Wskaźnik koniunktury wg grup zatrudnienia , ,6-22,6 do osób 21- osób powyżej osób Wskaźnik koniunktury wg rodzaju działalności 1, , ,2 PKD 41. Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków PKD 42. Roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej PKD 43. Roboty budowlane specjalistyczne Wskaźnik koniunktury w wybranych grupach zakładów budowlanych ,4-21,8 firmy prywatne zatrudniające do osób firmy prywatne krajowych osób fizycznych przedsiębiorstwa państwowe -2,

95 9 Wskaźnik koniunktury wg regionów 1. Region północny -11,4 2. Region północno-wschodni -11,3 3. Region środkowo-zachodni +12,6 4. Region stołeczny -22,4. Region środkowy -32,6 6. Region południowo-zachodni -, 7. Region środkowo-wschodni -, 8. Region południowy +9,4 9. Region południowo-wschodni -,7

96 96 1 Zbiorcze zestawienie wskaźnika koniunktury 1,4 1, ,6-4, -7, -7,9-9,7 -,7 -,2-9,6 -,4-11,4-11,7-13,8-13, -13,6-14,7-1,6-17,6-17, -17,1-17,2-18,3-19, -19,4 -, -21,8-22,6-22,6-2, -2,4-26, Ogółem 2. Sektor prywatny 3. Sektor publiczny 4. Powstałe przed lub w 1989 r.. Powstałe w lub po 199 r. 6. Sektor prywatny powstałe przed lub w 1989 r. 7. Sektor prywatny powstałe w lub po 199 r. 8. Sektor publiczny powstałe przed lub w 1989 r. 9. Sektor publiczny powstałe w lub po 199 r.. Sektor prywatny zakłady krajowych osób fizycznych 11. Sektor prywatny pozostałe zakłady krajowe 12. Sektor publiczny przedsiębiorstwa państwowe 13. Sektor publiczny przedsiębiorstwa komunalne 14. PKD 41. Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków 1. PKD 42. Roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej 16. wodnej PKD 43. Roboty budowlane specjalistyczne 17. Region północny 18. Region północno-wschodni 19. Region środkowo-zachodni. Region stołeczny 21. Region środkowy 22. Region południowo-zachodni 23. Region środkowo-wschodni 24. Region południowy 2. Region południowo wschodni 26. Zatrudnienie do osób 27. Zatrudnienie 21- osób 28. Zatrudnienie powyżej osób 29. Sektor prywatny zatrudnienie do osób 3. Sektor prywatny zatrudnienie powyżej osób 31. Sektor publiczny zatrudnienie do osób 32. Sektor publiczny zatrudnienie powyżej osób

97 97 PRODUKCJA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) -3 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 stan,9-1,4 19,7 18,4, przewidywania -39,3 Produkcja - składowe salda Produkcja - saldo wg sektorów własnościowych zwiększyła się 28,4% 3,6% 4,1,7 sektor prywatny nie zmieniła się 48,7% 49,7% zmniejszyła się 22,9% 19,7% 12,2 11, sektor publiczny % % 4% 6% Q4 1 Q Q4 1 Q4 14

98 Produkcja wg grup zatrudnienia -7,8-6,8 38,6 do osób 21- osób powyżej osób Produkcja wg rodzaju działalności 16,7, -2,2 - PKD 41. Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków PKD 42. Roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej PKD 43. Roboty budowlane specjalistyczne Produkcja w wybranych grupach zakładów budowlanych 8,4 11,6 - -,8 - firmy prywatne zatrudniające do osób firmy prywatne krajowych osób fizycznych przedsiębiorstwa państwowe

99 99 ZAMÓWIENIA OGÓŁEM stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) -2-3 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 stan 2,3-46,8 11,8 7,7-1,3 przewidywania -2,7 Zamówienia ogółem - składowe salda Zamówienia ogółem - saldo wg sektorów własnościowych zwiększyły się 26,3% 27,7% -2,1 4,3 sektor prywatny nie zmieniły się 46,1% 46,9% zmniejszyły się 27,6% 2,4% -4,2 2,8 sektor publiczny % % 4% 6% Q4 1 Q Q4 1 Q4 14

100 3 Zamówienia ogółem wg grup zatrudnienia - stan obecny i prognoza na Q ,1 stan obecny ,9 -,7-7,6 prognoza na Q , -32,6 do osób 21- osób powyżej osób Zamówienia ogółem wg rodzaju działalności - stan obecny i prognoza na Q1 16 1,9, ,2-3,7 stan obecny prognoza na Q PKD 41. Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -39, PKD 42. Roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej -29,4 PKD 43. Roboty budowlane specjalistyczne Zamówienia ogółem w wybranych grupach zakładów budowlanych - stan obecny i prognoza na Q1 16 1, ,4-11,7-28,2 stan obecny prognoza na Q ,3 - firmy prywatne zatrudniające do osób -41,9 firmy prywatne krajowych osób fizycznych przedsiębiorstwa państwowe

101 1 ZAMÓWIENIA EKSPORTOWE , stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) -2-3 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 stan -4,2-27,6-3,7 11,2-17,7 przewidywania -14, Zamówienia eksportowe - składowe salda zwiększyły się 12,7% 19,7% nie zmieniły się 7,% 6,3% zmniejszyły się 3,4% 23,9% % % 4% 6% 8% Q4 1 Q4 14

102 2 CENY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) -4 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 stan -3,3-1,3-18, -13,1-9,1 przewidywania -,1 Ceny usług budowlanych - składowe salda Ceny usług budowlanych - saldo wg sektorów własnościowych wzrosły,2% 6,4% -12,1-7,7 sektor prywatny nie zmieniły się 8,% 83,9% spadły 14,3% 9,7% 4,1 11, sektor publiczny % % 4% 6% 8% % Q4 1 Q Q4 1 Q4 14

103 3 Ceny usług budowlanych wg grup zatrudnienia, , - -,9-2 do osób 21- osób powyżej osób Ceny usług budowlanych wg rodzaju działalności ,1-6, ,3 PKD 41. Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków PKD 42. Roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej PKD 43. Roboty budowlane specjalistyczne Ceny usług budowlanych w wybranych grupach zakładów budowlanych 9, ,6-1,7 firmy prywatne zatrudniające do osób firmy prywatne krajowych osób fizycznych przedsiębiorstwa państwowe

104 4 ZATRUDNIENIE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) -1 - Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 stan -3,6-36,9,7 1, -2,1 przewidywania -27,9 Zatrudnienie - składowe salda Zatrudnienie - saldo wg sektorów własnościowych zwiększyło się 14,6% 14,4% -4,9-1,2 sektor prywatny nie zmieniło się 68,7% 67,6% zmniejszyło się 16,7% 18,% -6,1, sektor publiczny % % 4% 6% 8% Q4 1 Q Q4 1 Q4 14

105 3 Zatrudnienie wg grup zakładów klasyfikowanych wg wielkości zatrudnienia 2, , -11,9 do osób 21- osób powyżej osób Zatrudnienie wg rodzaju działalności 4,4, -2,9 - PKD 41. Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków PKD 42. Roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej PKD 43. Roboty budowlane specjalistyczne Zatrudnienie w wybranych grupach zakładów budowlanych -, ,7-21,8-3 firmy prywatne zatrudniające do osób firmy prywatne krajowych osób fizycznych przedsiębiorstwa państwowe

106 6 SYTUACJA FINANSOWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) -3 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 stan -3,3-31,7-14,8-3,6,1 przewidywania -21, Sytuacja finansowa - składowe salda Sytuacja finansowa - saldo wg sektorów własnościowych poprawiła się 18,2% 16,% -2,4 -,4 sektor prywatny nie zmieniła się 63,7% 64,6% pogorszyła się 18,1% 19,3% -6,3 2,7 sektor publiczny % % 4% 6% 8% Q4 1 Q Q4 1 Q4 14

107 7 3 Sytuacja finansowa wg grup zatrudnienia - stan obecny i prognoza na Q ,3 stan obecny - -6,4-4, prognoza na Q ,1-26,4-27, do osób 21- osób powyżej osób 3 Sytuacja finansowa wg rodzaju działalnościstan obecny i prognoza na Q1 16 6,4, , -,7-17,8 stan obecny prognoza na Q PKD 41. Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -29,3 PKD 42. Roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej PKD 43. Roboty budowlane specjalistyczne Sytuacja finansowa wybranych grup zakładów budowlanych - stan obecny i prognoza na Q1 16 6,4 - -2, ,9-28,2-32, stan obecny prognoza na Q firmy prywatne zatrudniające do osób firmy prywatne krajowych osób fizycznych -6,4 przedsiębiorstwa państwowe

108 8 WYKORZYSTANIE MOCY PRODUKCYJNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) -3 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 stan,9-34,9 17,1, 6,8 przewidywania -33, Wkorzystanie mocy produkcyjnych - składowe salda Wykorzystanie mocy produkcyjnych - saldo wg sektorów własnościowych zwiększyło się 23,8% 23,2%,8 9,4 sektor prywatny nie zmieniło się 9,3% 9,% zmniejszyło się 17,% 17,3% -4,8 6,3 sektor publiczny % % 4% 6% 8% Q4 1 Q Q4 1 Q4 14

109 9 3 Wykorzystanie mocy produkcyjnych wg grup zatrudnienia 24,7 3, , do osób 21- osób powyżej osób Wykorzystanie mocy produkcyjnych wg rodzaju działalności 19, 11,1 -,6 - PKD 41. Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków PKD 42. Roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej PKD 43. Roboty budowlane specjalistyczne Wykorzystanie mocy produkcyjnych w wybranych grupach zakładów budowlanych 9,4 - -9, , firmy prywatne zatrudniające do osób firmy prywatne krajowych osób fizycznych przedsiębiorstwa państwowe

110 1 NAKŁADY INWESTYCYJNE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) -2 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 stan -17,7-33,3-17, -19,9-11,1 przewidywania -18,7 Nakłady inwestycyjne - składowe salda Nakłady inwestycyjne - saldo wg sektorów własnościowych zwiększyły się 11,9% 11,9% -18,2-13, sektor prywatny nie zmieniły się 6,% 8,% zmniejszyły się 23,% 29,6% -1,9, sektor publiczny % % 4% 6% 8% Q4 1 Q Q4 1 Q4 14

111 111 Nakłady inwestycyjne wg grup zatrudnienia 7, ,2-23,1-3 do osób 21- osób powyżej osób Nakłady inwestycyjne wg rodzaju działalności 3, , , PKD 41. Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków PKD 42. Roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej PKD 43. Roboty budowlane specjalistyczne Nakłady inwestycyjne w wybranych grupach zakładów budowlanych - -, ,2-27,1 firmy prywatne zatrudniające do osób firmy prywatne krajowych osób fizycznych przedsiębiorstwa państwowe

112 112 OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARCZA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) -6 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 stan -2,4-21,6-9,9-4, 8,2 przewidywania -21,2 Ogólna sytuacja gospodarcza - składowe salda Ogólna sytuacja gospodarcza - saldo wg sektorów własnościowych poprawiła się 19,6% 12,4% -7,,9 sektor prywatny nie zmieniła się 69,1% 72,8% pogorszyła się 11,4% 14,8% sektor publiczny 12,9 % % 4% 6% 8% Q4 1 Q Q4 1 Q4 14

113 113 Ogólna sytuacja gospodarcza wg grup zatrudnienia 2 23,3 1 4, ,6 do osób 21- osób powyżej osób 1 Ogólna sytuacja gospodarcza wg rodzaju działalności 13,7 11,4 6,1 PKD 41. Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków PKD 42. Roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej PKD 43. Roboty budowlane specjalistyczne Ogólna sytuacja gospodarcza w wybranych grupach zakładów budowlanych 17,9 1 8, , firmy prywatne zatrudniające do osób firmy prywatne krajowych osób fizycznych przedsiębiorstwa państwowe

114 114 SYTUACJA BUDOWNICTWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) -6 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 stan -4,7-31, -9, -4, 1,7 przewidywania -24,7 Sytuacja budownictwa - składowe salda Sytuacja budowictwa - saldo wg sektorów własnościowych poprawiła się 21,4% 17,3% -8, 1, sektor prywatny nie zmieniła się 9,% 6,7% pogorszyła się 19,7% 22,% 4,9 6,1 sektor publiczny % % 4% 6% 8% - - Q4 1 Q4 14 Q4 1 Q4 14

115 11 3 Sytuacja budownictwa wg grup zatrudnienia 28,7 - -7,3 - -1, do osób 21- osób powyżej osób 1 Sytuacja budownictwa wg rodzaju działalności 11,2 1,8 - -, PKD 41. Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków PKD 42. Roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej PKD 43. Roboty budowlane specjalistyczne Sytuacja buownictwa wg wybranych grup zakładów budowlanych, , , firmy prywatne zatrudniające do osób firmy prywatne krajowych osób fizycznych przedsiębiorstwa państwowe

116 116 BARIERY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) (9) () % % % 3% 4% % 6% Q4 1 prognoza na Q1 16 (1) konkurencja wewnątrz gałęzi (2) obciążenia podatkowe (3) zatory płatnicze (4) niedostateczny popyt () niestabilność przepisów prawnych (6) ceny surowców i materiałów (7) trudności w uzyskaniu kredytu (8) niekorzystne warunki pogodowe (9) inne () nie ma barier (1) (2) (3) Q4 1 w porównaniu z Q3 1 (w punktach procentowych) -3,1-2,6, (4) -, () 2,1 (6) -2,6 (7) 9,8 (8) 1, (9) -1, (),

117 117 Bariery wg sektorów własnościowych (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) (9) () % % % 3% 4% % 6% sektor prywatny sektor publiczny (1) konkurencja wewnątrz gałęzi (2) obciążenia podatkowe (3) zatory płatnicze (4) niedostateczny popyt () niestabilność przepisów prawnych (6) ceny surowców i materiałów (7) trudności w uzyskaniu kredytu (8) niekorzystne warunki pogodowe (9) inne () nie ma barier

118 118 VI. KONIUNKTURA W HANDLU 1. Omówienie wyników 1. Koniunktura w handlu w IV kwartale 1 r. uległa pogorszeniu. Wartość wskaźnika koniunktury IRG SGH (IRGTRD) zmniejszyła się o, punktu i obecnie wynosi -4,2 pkt. Pomimo iż przyjęła ona wartość ujemną, jest wyższa od poziomu odnotowanego przed rokiem (-7,6 pkt.) i zbliżona do średniej dla czwartego kwartału z ostatnich dziesięciu lat (wynosi ona -4,8 pkt.). 2. W przekroju według wielkości przedsiębiorstwa, mierzonej liczbą zatrudnionych, odnotowano wzrost wartości wskaźnika jedynie dla przedsiębiorstw handlowych średniej wielkości zatrudniających od 21 do pracowników z poziomu -2,9 pkt. do +3, pkt. Dla pozostałych grup przedsiębiorstw otrzymano następujące wartości wskaźnika: -4,6 pkt. dla przedsiębiorstw zatrudniających do osób, -9,2 pkt. dla przedsiębiorstw zatrudniających od 1 do pracowników oraz -6,8 pkt. dla przedsiębiorstw zatrudniających powyżej osób. 3. Poprawę koniunktury zaobserwowano jedynie w przedsiębiorstwach zajmujących się sprzedażą detaliczną wzrost z -, pkt. do -6,2 pkt. Pomimo odnotowanego wzrostu wskaźnik ten pozostał ujemny. W przypadku przedsiębiorstw prowadzących działalność hurtową wskaźnik osiągnął wartość dodatnią, jednakże niższą niż w poprzednim kwartale (+11, pkt. w IV kwartale vs +19,2 pkt. w III kwartale), natomiast dla przedsiębiorstw zajmujących się wszystkimi formami sprzedaży (detalicznej, hurtowej i mieszanej) obniżył się on w ciągu kwartału o 16,4 pkt (z 12, pkt do -4,4 pkt). 4. Wartość wskaźnika koniunktury w przekroju według wielkości ośrodków, w których działają przedsiębiorstwa handlowe, zmniejszyła się w ciągu ostatniego kwartału dla przedsiębiorstw handlowych prowadzących działalność w dużych, średnich i małych miastach. Najwyższy spadek odnotowano dla przedsiębiorstw z dużych miast (spadek o 13,3 pkt., z +14, pkt. do +,7 pkt.). Z kolei najniższą wartość (-9,3 pkt.) odnotowano dla firm działających w małych miastach. W ciągu kwartału o 3,7 pkt. wzrosła wartość wskaźnika koniunktury dla przedsiębiorstw działających na wsi i wynosi obecnie +2, pkt. Jest to zarazem najwyższa wartość wskaźnika koniunktury obliczanego w tym przekroju.. Zmiany wartości wskaźnika koniunktury w poszczególnych branżach były zróżnicowane. W większości branż odnotowano spadki; największe w następujących branżach: pojazdów mechanicznych i części, maszyn i urządzeń oraz drewna i materiałów budowlanych. Z kolei najwyższe wzrosty zanotowano w branżach: drobnych artykułów metalowych, farb i szkła, mięsnej i wyrobów mięsnych oraz obuwniczej. W tym ostatnim przypadku, pomimo znaczących wzrostów, wartość wskaźnika koniunktury pozostała ujemna. Najwyższe wartości wskaźnika koniunktury w badanym kwartale odnotowano z kolei w branżach: mięsnej i wyrobów mięsnych, artykułów i sprzętu gospodarstwa domowego, RTV, mebli i sprzętu oświetleniowego oraz drobnych artykułów metalowych, farb i szkła. W najtrudniejszej sytuacji znajdują się przedsiębiorstwa zajmujące się handlem: drewnem i materiałami budowlanymi oraz pojazdami mechanicznymi i częściami do nich. 6. Wartość ogólnego wskaźnika koniunktury w handlu obniżyła się w stosunku do poziomu z poprzedniego kwartału. Zmniejszyły się również wartości sald odpowiedzi na pytania dotyczące: zmian ogólnej sytuacji oraz sytuacji finansowej przedsiębiorstw handlowych, poziomu zapasów, poziomu zakupów od dostawców zagranicznych, wysokości zatrudnienia oraz wolumenu sprzedawanych towarów. Przedsiębiorcy są optymistycznie nastawieni i ocenili swoją ogólną kondycję jako dobrą. Przewidywania dotyczące rozwoju ogólnej sytuacji w najbliższych 6 miesiącach są również umiarkowanie pozytywne.

119 Od początku badań koniunktury w handlu IRG SGH niezmiennie trzy czynniki ograniczały poprawę sytuacji przedsiębiorstw handlowych: konkurencja, koszty zatrudnienia pracowników, niedostateczny popyt. Tak też było w analizowanym kwartale. W porównaniu z trzecim kwartałem 1 r. zwiększył się natomiast odsetek przedsiębiorstw uważających za bariery rozwoju: konkurencję (wzrost z 78,8 % do 8,1 %), koszty zatrudnienia pracowników zmiana z 9,2 % do 62,6 % oraz niedostateczny popyt z 2,1 % do 46,6 %. Na kolejnych miejscach uplasowały się: powierzchnia sprzedaży, inne (czynniki), wielkość magazynowa oraz wysokość oprocentowania kredytów. 8. Wartość salda odpowiedzi na pytanie dotyczące zmiany ogólnej sytuacji przedsiębiorstw handlowych zmniejszyła się w stosunku do III kwartału 1 r. o 6,2 punktu i osiągnęło wartość -3,9 pkt. Saldo jest jednak wyższe niż w analogicznym okresie ubiegłego roku (-9,3 pkt. w IV kwartale 14 r.). 9. Ocena ogólnej sytuacji przedsiębiorstw handlowych przełożyła się na ich sytuację finansową. Saldo odpowiedzi na pytanie o zmianę sytuacji finansowej było o 7, pkt. niższe niż kwartał wcześniej oraz o 8,1 pkt. wyższe niż przed rokiem i wyniosło -,7 punktu. Rozkład odpowiedzi jest następujący: 1,2 % badanych przedsiębiorstw uznało, że względem III kwartału 1 r. ich sytuacja poprawiła się, 63,9 % respondentów stwierdziło, że ich sytuacja nie uległa zmianie, natomiast,9 % badanych odnotowało jej pogorszenie. Przedsiębiorstwa handlowe przewidują dalsze pogorszenie swojej sytuacji finansowej w najbliższych miesiącach.. W poprzednim kwartale przedsiębiorstwa handlowe informowały, iż stan utrzymywanych zapasów jest za wysoki i planowały jego obniżenie. Nie znalazło to jednak w pełni odbicia w wynikach badania tego kwartału. Wartość salda zwiększyła się o,7 punktu i wynosi -,3 pkt. Jest ona również wyższa niż w analogicznym okresie ubiegłego roku (-,3 punktu w IV kwartale 14 r.). Rozkład odpowiedzi na pytanie o wielkość zapasów jest następujący: 16,4 % badanych przedsiębiorstw uznało, że ich zapasy się zwiększyły, 66,9 % nie zadeklarowało żadnych zmian w ich poziomie, a 16,7 % respondentów stwierdziło ich obniżenie. Przedsiębiorstwa handlowe spodziewają się dalszego obniżenia poziomu zapasów w nadchodzących miesiącach. 11. W ciągu ostatniego kwartału roku 1 odnotowano spadek wartości salda zakupów od dostawców krajowych z 7,2 pkt. do,4 pkt. Jest ona jednak wyższa od wartości zarejestrowanej w analogicznym okresie ubiegłego roku ( 9, pkt.). Prognozy na najbliższe miesiące są negatywne przedsiębiorstwa handlowe spodziewają się spadku zakupów od dostawców krajowych. 12. O 3, punktu zmniejszyła się w ciągu kwartału wartość salda zakupów od dostawców zagranicznych (z poziomu -8,1 pkt. do -11,6 pkt.). Była ona jednak wyższa od salda zanotowanego w analogicznym okresie ubiegłego roku (wynosiło ono wówczas -14, pkt.). Na bieżące saldo złożyły się następujące odpowiedzi: 7, % respondentów w IV kwartale 1 r. zwiększyło w porównaniu z III kwartałem 1 r. zakupy od dostawców zagranicznych, 74,4 % utrzymało je na dotychczasowym poziomie, natomiast 18,6 % zmniejszyło je. Zakupy od dostawców zagranicznych asymetrycznie reagują na zmiany koniunktury, tzn. maleją przy spadku koniunktury i powoli zmieniają się wraz z jej poprawą. Zdaniem przedsiębiorców, w kolejnych miesiącach sytuacja ulegnie dalszemu pogorszeniu (saldo oczekiwań wynosi -17,1 pkt.). 13. W ciągu ostatniego kwartału o,1 pkt. spadła wartość salda odpowiedzi na pytanie dotyczące wielkości zatrudnienia, osiągając wartość -6,1 pkt. Była ona jednak wyższa niż przed rokiem (-17,8 pkt. w IV kwartale 14 r.). Przedsiębiorstwa spodziewają się dalszego spadku zatrudnienia w nadchodzących miesiącach.

120 1 14. W IV kwartale 1 r. w 23,1 % przedsiębiorstw handlowych ceny wzrosły w porównaniu z III kwartałem 1 r. (w tym: w 6,6 % o więcej procent, w 6,6 % o tyle samo procent, a w 9,9 % o mniej procent), w 69,3 % nie zmieniły się, natomiast w 7,7 % obniżyły się. Przedsiębiorstwa spodziewają się wzrostu cen w kolejnym kwartale. 1. W ostatnich trzech miesiącach zmniejszył się wolumen sprzedawanych towarów (o 3,8 punktu). Saldo było ujemne (-1,8 punktu) i wyższe niż przed rokiem (-, punktu w IV kwartale 14 roku.). Na obecne saldo złożyły się następujące odpowiedzi: 23,9 % przedsiębiorstw handlowych uznało, że w IV kwartale 1 r. względem III kwartału 1 r. wolumen sprzedawanych przez nie towarów zwiększył się,,4 % respondentów stwierdziło, iż utrzymał się on na tym samym poziomie, natomiast u 2,7 % ankietowanych nastąpił spadek. Przedsiębiorstwa handlowe spodziewają się dalszego spadku wielkości sprzedaży w najbliższym kwartale. 16. Ogólna powierzchnia magazynowa zwiększyła się w ciągu kwartału (wzrost salda o 1,7 pkt., z poziomu -,9 pkt. do +,8 pkt.). W skali roku również nastąpił wzrost wartości salda (o +3, pkt.). Prognozy są jednak pesymistyczne. Przedsiębiorcy zamierzają zmniejszyć wielkość powierzchni magazynowej w kolejnym kwartale. 17. Ogólna sytuacja przedsiębiorstw handlowych w IV kwartale 1 r. została przez nie oceniona jako dobra i saldo odpowiedzi na to pytanie wyniosło +1,1 punktu. Rozkład salda odpowiedzi jest następujący: 27,6 % badanych przedsiębiorstw uznało ogólną kondycję swojego przedsiębiorstwa za dobrą, 9,9 % ankietowanych za średnią, natomiast 12, % za słabą. Przedsiębiorstwa handlowe przewidują nieznaczną poprawę swojej ogólnej sytuacji ekonomicznej w zbliżającym się okresie. 18. Od wielu lat na wysokim poziomie utrzymuje się dodatnia wartość salda odpowiedzi na pytanie dotyczące wzrostu konkurencji na rynku. W tej edycji badania spadła ona w stosunku do poprzedniego kwartału o 3, punktu i osiągnęła poziom +4,2 pkt. Rozkład odpowiedzi jest następujący: 41,6 % ankietowanych przedsiębiorstw uznało, że w IV kwartale 1 r. względem III kwartału 1 r. konkurencja dla nich wzrosła, 6,9 % nie zaobserwowało zmiany, a 1,4 % respondentów stwierdziło, że konkurencja dla nich zmniejszyła się. Przedsiębiorstwa handlowe spodziewają się niewielkiego spadku zagrożenia ze strony konkurencji w najbliższych miesiącach.

121 Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGTRD średnia składnik cykliczny (prawa skala) Wskaźnik koniunktury w polskim handlu wewnętrznym od I kwartału r. do IV kwartału 1 r. Lata Q1 Q2 Q3 Q4 1 2,4 2,2 1,3-4,2 14 9, 4,7-3,9-7,6 13-9,8-3, -4,7-4, 12,6 1, 3, -9,7 11 8,7 1,8 -,9-4,9 3,6 9,4 3,1 -,2 9 -,2,4,3-4,1 8 12,4 4,7-1,2-4,3 7 9,8 7, 1,7-2,3 6 6,1,8-2,3-1,6 6,3 3,4 4, -4,4 4,1 3,6 -,7-3, 3,4 3,7,2 -,9 2 -,9 1, -6,6-7,8 1 8,8,7-3, -7,8 -,4,4 2,4-6,

122 122 Wskaźnik koniunktury wg rodzaju działalności handlowej hurt detal Wskaźnik koniunktury wg miejsca prowadzenia działalności duże miasto średnie miasto małe miasto wieś 3 Wskaźnik koniunktury wg wielkości zatrudnienia w przedsiębiorstwie do os. 21- os. 1- os. ponad os.

123 123 Wskaźnik koniunktury wg branż 3 23,3 16,9 3,1 11,8 7,7 12,8 - -6,8 -, -2, , -22, ,6-31,1-4 (1) (2) () (11) (12) (13) (14) (1) (17) (18) () (21) (24) (1) artykuły z przewagą żywności, napojów i wyrobów tytoniowych (niewyspecjalizowane punkty) (2) pozostała sprzedaż (niewyspecjalizowane punkty) (3) artykuły wielobranżowe (np. markety, supermarkety) () mięso i wyroby mięsne (7) pieczywo, ciasta, wyroby mączne i cukiernicze (11) artykuły i sprzęt gospodarstwa domowego oraz RTV (12) wyroby farmaceutyczne, medyczne, kosmetyki i artykuły toaletowe (13) wyroby włókiennicze i odzież (14) obuwie i wyroby skórzane (1) meble i sprzęt oświetleniowy (17) drobne artykuły metalowe, farby, szkło (18) pojazdy mechaniczne i części oraz akcesoria do nich () paliwa i chemikalia przemysłowe (21) płody rolne i żywe zwierzęta (24) pozostała sprzedaż (punkty wyspecjalizowane)

124 124 SYTUACJA OGÓLNA PRZEDSIĘBIORSTW HANDLOWYCH stan przewidywania średnia sytuacja ogólna Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 stan -9,3-26,1 1,3 2,3-3,9 przewidywania -,8 Sytuacja ogólna składowe salda % % % 3% 4% % 6% 7% poprawiła się 17,8% 16,1% nie zmieniła się 6,% 8,6% Q4 1 Q4 14 pogorszyła się 21,7% 2,4%

125 12 SYTUACJA FINANSOWA PRZEDSIĘBIORSTW HANDLOWYCH stan przewidywania średnia sytuacja finansowa Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 stan -13,8-22,, 1,3 -,7 przewidywania -3,3 Sytuacja finansowa przedsiębiorstw handlowych składowe salda % % % 3% 4% % 6% 7% poprawiła się 1,2% 13,8% nie zmieniła się 8,7% 63,9% Q4 1 Q4 14 pogorszyła się,9% 27,6%

126 126 ZAPASY PRZEDSIĘBIORSTW HANDLOWYCH stan przewidywania średnia zapasy Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 stan -,3-13,6, -1, -,3 przewidywania -13,6 Zapasy składowe salda % % % 3% 4% % 6% 7% 8% zwiększyły się 16,4% 17,7% nie zmieniły się 9,2% 66,9% Q4 1 Q4 14 zmalały 16,7% 23,%

127 127 ZAKUPY OD DOSTAWCÓW KRAJOWYCH stan przewidywania średnia zakupy od dostawców krajowych Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 stan -9, -18,9,8 7,2,4 przewidywania -,8 Zakupy od dostawców krajowych składowe salda % % % 3% 4% % 6% 7% zwiększyły się 14,4%,4% nie zmieniły się 9,6% 62,2% Q4 1 Q4 14 zmalały,% 23,4%

128 128 ZAKUPY OD DOSTAWCÓW ZAGRANICZNYCH stan przewidywania średnia zakupy od dostawców zagranicznych Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 stan -14, -18,2-6,4-8,1-11,6 przewidywania -17,1 Zakupy od dostawców zagranicznych składowe salda % % % 3% 4% % 6% 7% 8% zwiększyły się 7,% 8,% nie zmieniły się 69,% 74,4% Q4 1 Q4 14 zmalały 18,6% 22,%

129 129 ZATRUDNIENIE W PRZEDSIĘBIORSTWACH HANDLOWYCH stan przewidywania średnia zatrudnienie Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 stan -17,8-21,6-2,6-1, -6,1 przewidywania -12,2 Zatrudnienie składowe salda % % % 3% 4% % 6% 7% zwiększyło się 9,9% 1,% nie zmieniło się 63,9% 62,4% Q4 1 Q4 14 zmalało 21,1% 27,7%

130 13 KONKURENCJA POMIĘDZY PRZEDSIĘBIORSTWAMI HANDLOWYMI stan przewidywania średnia konkurencja Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 stan 42,8 41,4 42,8 43,7 4,2 przewidywania 3,2 Konkurencja składowe salda % % % 3% 4% % 6% zwiększyła się 41,6% 44,2% nie zmieniła się 4,4% 6,9% Q4 1 Q4 14 zmniejszyła się 1,4% 1,4%

131 131 WOLUMEN SPRZEDAŻY stan przewidywania średnia wolumen sprzedaży Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 stan -, -26,9 1, 2, -1,8 przewidywania -1,4 Wolumen sprzedaży składowe salda % % % 3% 4% % 6% zwiększył się 17,4% 23,9% nie zmienił się 44,7%,4% Q4 1 Q4 14 zmalał 2,7% 37,9%

132 132 POWIERZCHNIA MAGAZYNOWA stan przewidywania średnia powierzchnia magazynowa Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 stan -2,2 1,3 1,9 -,9,8 przewidywania -2, Powierzchnia magazynowa składowe salda % % % 3% 4% % 6% 7% 8% 9% % zwiększyła się 1,4%,4% nie zmieniła się 9,% 9,% Q4 1 Q4 14 zmalała 4,6% 3,6%

133 133 OGÓLNA SYTUACJA PRZEDSIĘBIORSTW HANDLOWYCH stan przewidywania średnia ogólna sytuacja przedsiębiorstw Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 stan 7, 9,3 14, 18,2 1,1 przewidywania,4 Ogólna sytuacja przedsiębiorstw składowe salda % % % 3% 4% % 6% 7% dobra 23,8% 27,6% średnia 9,9% 9,9% Q4 1 Q4 14 zła 12,% 16,3%

134 134 CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE POPRAWĘ SYTUACJI PRZEDSIĘBIORSTW HANDLOWYCH ,1 7 6 % 4,7 9, 4 3,8,1 6,8 4,1 4,7,4 2,,7 (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) (9) () (11) (1) niedostateczny popyt (2) niedostateczna podaż sprzedawanych towarów (3) jakość towarów (4) wysokość oprocentowania kredytów () możliwość uzyskania kredytów (6) koszty zatrudnienia pracowników (7) powierzchnia sprzedaży (8) wielkość magazynów (9) konkurencja () nie występują (11) inne

135 13 POZIOM CEN TOWARÓW W BADANYCH PRZEDSIĘBIORSTWACH HANDLOWYCH OD I KWARTAŁU R. DO IV KWARTAŁU 1 R. Kwartał Wzrost ogółem w tym: o więcej o tyle samo o mniej Bez zmian Spadek % % % % % % Q4 1 23,1 6,6 6,6 9,9 69,3 7,7 Q3 1 28, 7,4,7,4 7,9 13,6 Q2 1 27,8 6,4 1, 6,4,6 16,6 Q1 1 26,8 7, 13,7,6 6,2 17, Q ,1 7,1 7,1 8,9 62, 14,3 Q ,3 4,6 19,2 7, 7,3 11,4 Q ,2,1 22,4 11,7 48,6 7,3 Q ,9 11,7 14, 11,7 4,8 7,4 Q ,6 13,4 18, 11,2,3 7,1 Q ,1 8,9 19,6 8,6 1, 11,3 Q ,8 14,8 17, 11, 49,2 7,9 Q , 12,6 18,8 14,6 4,1 13,9 Q4 12, 16,3 26,7 12, 38,7,8 Q3 12 9,7 12,6 27,7 19,4 33,9 6, Q2 12 6,9 23,7 17,9 1,3 37,3,8 Q , 26, 22,3 13,2 29,2 9,3 Q4 11, 22,1 18,7 14,7 39,, Q3 11 9,7 19,8 29,7,2 38,4 2, Q ,9 34,6 2,,3 26, 3,7 Q1 11 8,7 3,3 19, 8,9 38, 3,3 Q4 6,4 14,6 26,7 1,1 37,8,9 Q3 49,2 14,3 27,6 7,3 41,4 9,4 Q2,2 9,4 2,7 1,1 44,9 4,9 Q1 47, 12,7 24,4,4 44,9 7,6

136 136 VII. KONIUNKTURA W BANKOWOŚCI 1. Omówienie wyników 1. W III kwartale 1 r. wartość wskaźnika koniunktury w sektorze bankowym IRG SGH (IRGBAN) wzrosła, osiągając poziom 3,6 punktu. Wynik ten jest o 48,3 pkt. wyższy od wskazania z poprzedniego kwartału, a także znacząco (o 4,4 pkt.) powyżej oczekiwań wyrażonych przez banki w poprzednim badaniu. Na wzrost wartości wskaźnika bardzo silnie wpłynęło zwiększenie się wartości sald odpowiedzi na pytania o wielkość zatrudnienia i wynik z działalności bankowej. Również wpływ salda odpowiedzi na pytanie o wielkość wypracowanego zysku był pozytywny. Spodziewane jest utrzymanie dobrej koniunktury w kolejnym okresie, a wartość salda przewidywań wynosi 4,6 pkt. 2. W ostatnim okresie wynik z działalności bankowej (netto) podlegał znacznym wahaniom. W III kwartale 1 r. wartość salda wzrosła do,6 pkt., podczas gdy w II kwartale wynosiła pkt. Obecny wynik okazał się lepszy od oczekiwań sprzed trzech miesięcy (o 69,8 pkt.). Przewidywania na kolejny kwartał wskazują na dalszy wzrost wyniku z działalności bankowej; wartość salda prognostycznego wynosi 29,4 pkt. 3. W III kwartale 1 r., podobnie jak we wcześniejszym, wartość salda odpowiedzi na pytanie o ocenę dynamiki warunków prowadzenia działalności bankowej była ujemna i wyniosła -11,1 pkt. Obecna wartość salda wskazuje na pogarszanie się warunków do prowadzenia działalności bankowej w nieco większym stopniu niż w poprzednim kwartale. Bieżąca ocena jest gorsza od oczekiwań sektora z poprzedniego kwartału (o 4 pkt.). Przewidywane jest dalsze pogorszenie (wartość salda prognostycznego równa -23, pkt.). 4. Wartość wskaźnika prostego pokazującego wielkość wypracowanego zysku była dodatnia. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zysku wzrosło o 4 pkt. do poziomu 33,3 pkt. Obecnie jest o 4, pkt. wyższe od oczekiwań wyrażonych w poprzednim kwartale. Z opinii respondentów wynika, że w kolejnym kwartale zyski nie zmienią się; wartość salda prognostycznego wynosi pkt.. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o jakość portfela spadła nieznacznie (do poziomu +,6 pkt.). Wciąż liczba banków, w których jakość portfela się poprawia, jest wyższa niż tych, w których się pogarsza. Obecna wartość salda jest niższa od oczekiwań z poprzedniego kwartału (o 1,9 pkt.). Spodziewane jest polepszenie spływu należności w kolejnym okresie (wartość salda przewidywań wynosi 23, punktu). 6. Ogólne zainteresowanie klientów usługami bankowymi spada. Wartość salda wyniosła +22,2 pkt. (o 17,8 pkt. poniżej odczytu z poprzedniego kwartału). Ponad połowa banków (66,7 %) wskazuje na stabilizację w tym obszarze. Obecna wartość salda jest nieznacznie niższa od oczekiwań z poprzedniego kwartału. Spodziewany jest wzrost zainteresowania usługami bankowymi w IV kwartale 1 r. (wartość salda przewidywań równe 17,6 pkt.). 7. W III kwartale 1 r. banki po raz pierwszy od dwunastu kwartałów zadeklarowały, że nie zmniejszają zatrudnienia. Bieżąca wartość salda (2,9 pkt.) wskazuje na utrzymanie poziomu zatrudnienia i jest o 49,4 pkt. wyższa od wartości w poprzedniego kwartału. Wyższa od oczekiwanej wartość salda (o ok. 26 pkt.) może wskazywać na brak przestrzeni do dalszego ograniczania zatrudnienia. Mimo to wartość salda oczekiwań wynosi -1,6 pkt. 8. W III kwartale 1 r. przeciętne odczucia dotyczące dolegliwości barier w sektorze bankowym nie uległy znaczącej zmianie. W grupie barier na pierwszym miejscu znalazły się bariery prawne (72,2 % wskazań, wzrost w porównaniu z poprzednim badaniem), następnie bariery związane

137 137 z niedostatecznym popytem na usługi finansowe (61,1 % wskazań) oraz trudności z pozyskaniem klientów (44,4 %). W opinii banków również obciążenia podatkowe bardzo znacząco ograniczają ich rozwój (33,3 %). W kolejnym kwartale rozwój banków najprawdopodobniej będzie powstrzymywany przez bariery prawne, a także niedostateczny popyt na usługi finansowe. W porównaniu z wynikami poprzedniego badania znacznie spadła liczba wskazań na wysoki koszt kapitału jako barierę w rozwoju. 9. W minionym kwartale wskaźnik prosty dla pytania o dynamikę inwestycji kapitałowych wzrósł względem poprzedniego badania (wartość salda +11,8 pkt. wobec -7,1 pkt. poprzednio). Odczyt ten wskazuje, że banki rozpoczynają odbudowę swoich pozycji inwestycyjnych. Obecne saldo jest powyżej przewidywań z poprzedniego kwartału (o +19, pkt.). Prognozy respondentów wskazują również na znaczne powiększenie inwestycji kapitałowych w kolejnym kwartale (wartość salda prognostycznego wynosi +18,8 punktu).. Udział banków, które spodziewają się, że wielkość spreadu będzie się zmniejszać, spadł z 33,3 %, do 17,6 %, a udział tych, które spodziewają się krótkookresowego jego wzrostu, wzrósł z 26,7 % do 3,3 %. W długim horyzoncie banki również spodziewają się stabilizacji spreadu. Obecnie 6,3 % badanych oczekuje stabilizacji spreadu w horyzoncie 12 miesięcy, a udział tych, którzy prognozują wzrost spreadu (2 %), przewyższa udział tych, którzy prognozują jego spadek (18,8 pkt. proc.). 11. Po okresie stabilizacji wartości złotego w I połowie 1 r. respondenci z sektora bankowego najczęściej wskazują, że w krótkim horyzoncie wartość polskiej waluty będzie spadać (41,2 % badanych). Znacznie mniej niż w poprzednim kwartale, bo tylko 23, % ankietowanych, wskazuje na prawdopodobną aprecjację złotego, a 3,3 % na możliwą stabilizację jego wartości w krótkim okresie. Natomiast w długim okresie korzystne fundamenty polskiej gospodarki, związane z wysokim tempem wzrostu gospodarczego, znajdują odbicie w prognozach banków. Grupa respondentów oczekujących aprecjacji złotego w długim okresie stanowi %, podczas gdy 11,1 % banków spodziewa się deprecjacji. Ankietowani są jednak mniej optymistyczni niż w poprzednim kwartale. 12. W kontekście ostatnich obniżek stóp procentowych do historycznie niskich poziomów banki wydają się nie widzieć pola zarówno dla dalszych cięć jak i podnoszenia stóp. W formułowanych krótkoterminowych prognozach wszyscy respondenci z sektora bankowego spodziewają się stabilizacji stóp procentowych na obecnym poziomie. W dłuższym horyzoncie czasowym banki wskazują częściej na możliwość obniżenia (27,8 %) niż podniesienia stóp (,6 %). 66,7 % ankietowanych przewiduje, że w perspektywie 12 miesięcy obecny poziom stóp utrzyma się. 13. Od IV kwartału 8 r. większość respondentów badania koniunktury w sektorze bankowym niezmiennie przewidywała utrzymanie się obserwowanej sytuacji gospodarczej w kraju. Podobne opinie widoczne są również w przewidywaniach na IV kwartał 1 r. Odsetek respondentów spodziewających się braku jakichkolwiek zmian sytuacji gospodarczej w krótkiej perspektywie wynosi 72,7 %. W grupie banków przewidujących zmiany sytuacji gospodarczej 16,7 % wskazuje na jej poprawę, a 11,1 % na pogorszenie. Należy się zatem spodziewać utrzymania ścieżki wzrostu gospodarczego na podobnym do dotychczasowego poziomie w najbliższym okresie. Jeśli zaś chodzi o prognozy długookresowe, to 76, % respondentów nie przewiduje zmian sytuacji gospodarczej w kraju, 17,6 % spodziewa się jej polepszenia, a,9 % pogorszenia. 14. W ostatnim okresie sytuacja sektora finansowego na tle innych sektorów gospodarki zaczęła się pogarszać. Po pięciu odczytach z rzędu, w których odsetek banków oceniających korzystnie sytuację w sektorze finansowym na tle innych sektorów w gospodarce przewyższał odsetek tych, którzy oceniali ją negatywnie, obecnie, czwarty kwartał z rzędu, obserwowane jest odwrócenie tej tendencji. Odsetek

138 138 respondentów przewidujących brak jakichkolwiek zmian sytuacji gospodarczej w krótkiej perspektywie wynosi 7,6 %, jednak w grupie pozostałych respondentów przeważają banki formułujące negatywne krótkookresowe prognozy dla branży finansowej (17,6 %). Jedynie 11,8 % oczekuje, że sytuacja sektora będzie się poprawiać na tle innych branż. Przewidywania długookresowe wskazują, że identyczna część respondentów spodziewa się pogorszenia i braku zmian sytuacji branży na tle gospodarki (47,1 %), podczas gdy jedynie,9 % spodziewa się jej polepszenia % ankietowanych przewiduje utrzymanie obecnego wyniku na operacjach reverse-repo w IV kwartale 1 r. Pozostali wskazują na pogorszenie wyniku. Struktura oczekiwań respondentów wskazuje na stabilizację możliwości generowania zysków z operacji reverse-repo również w długim okresie (87, % banków). Wśród pozostałych tyle samo banków spodziewa się poprawy co pogorszenia swojego wyniku w tym obszarze. 16. Deflacja sięgnęła w październiku 1 r. poziomu,7 % w ujęciu rocznym. Jest to głównie związane z niskimi cenami surowców oraz umacniającym się kursem walutowym. Respondenci z sektora bankowego spodziewają się odwrócenia tej tendencji już w najbliższych miesiącach. 8,8 % badanych spodziewa się wzrostu cen w IV kwartale 1 r. Zdecydowanie mniejsza grupa (3, % badanych) oczekuje utrzymania się cen na niezmienionym poziomie, a,9 % respondentów spodziewa się pogłębienia się procesów deflacyjnych. Oczekiwania dotyczące inflacji w długim okresie są pod wpływem czynników popytowych i tym samym zdecydowanie silniej zorientowane na możliwy wzrost inflacji. Obecnie aż 88,9 % respondentów spodziewa się jej przyspieszenia, a jedynie 11,1 % oczekuje, że dynamika cen nie ulegnie zmianie. 17. Przewidywania dotyczące krótkookresowego kształtowania się realnej podaży pieniądza, podobnie jak w poprzednich kwartałach, wskazują na (stały) jej wzrost. 2,9 % respondentów przewiduje wzrost podaży pieniądza w krótkim okresie, a udział tych banków, które oczekują, że podaż się nie zmieni wynosi 41,2 %. Długookresowe oczekiwania respondentów co do kierunku ewentualnej zmiany podaży pieniądza są podobne. Wzrostu podaży w nadchodzącym roku spodziewa się 72,2 % badanych, 22,2 % wskazuje na brak zmiany, a,6 % spodziewa się jej spadku.

139 Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGBAN średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q2 14 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 wskaźnik koniunktury (IRGBAN) 29,9 29,6-28,6 17,4-17,7 3,6 wskaźnik prognozowanej koniunktury 28,8 -,9-1,3 2, -14,8 4, wskaźnik przewidywanej koniunktury średnia

140 14 WYNIK Z DZIAŁALNOŚCI BANKOWEJ (NETTO) stan przewidywania średnia Q2 14 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 stan 7, 47,4-38, 22,2,,6 przewidywania 29,4 spadek,6 11,8 brak zmiany 33,3 47,1 wzrost 41,2 61, stan przewidywania różnica między Q3 1 różnica między saldem Q3 1 a Q2 1 pod względem odsetka a prognozą na Q3 1 respondentów deklarujących z poprzedniego badania wzrost 21,1 46,8 brak zmiany 13,3-23,8 spadek -34,4-23, saldo,6 69,8

141 141 WARUNKI PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI BANKOWEJ stan przewidywania średnia Q2 14 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 stan 17,6-26,3 -, -44,4-6,7-11,1 przewidywania -23, pogorszenie 16,7 29,4 brak zmiany 64,7 77,8 poprawa,6, stan przewidywania różnica między Q3 1 różnica między saldem Q3 1 a Q2 1 pod względem odsetka a prognozą na Q3 1 respondentów deklarujących z poprzedniego badania poprawa -1,1-8,7 brak zmiany -2,2 13, pogorszenie 3,3-4,8 saldo -4,4-4,

142 142 WIELKOŚĆ WYPRACOWANEGO ZYSKU stan przewidywania średnia Q2 14 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 stan 31,3 2,6-3,8 38,9-6,7 33,3 przewidywania, spadek 22,2 29,4 brak zmiany 22,2 41,2 wzrost 29,4, stan przewidywania różnica między Q3 1 różnica między saldem Q3 1 a Q2 1 pod względem odsetka a prognozą na Q3 1 respondentów deklarujących z poprzedniego badania wzrost 22,2 34,1 brak zmiany -4,4-27,8 spadek -17,8-6,3 saldo 4, 4,

143 143 JAKOŚĆ PORTFELA NALEŻNOŚCI stan przewidywania średnia Q2 14 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 stan 29,4, 1,4 38,9 6,7,6 przewidywania 23, pogorszenie, 16,7 brak zmiany 61,1 76, poprawa 22,2 23, stan przewidywania różnica między Q3 1 różnica między saldem Q3 1 a Q2 1 pod względem odsetka a prognozą na Q3 1 respondentów deklarujących z poprzedniego badania poprawa -4,4-6,3 brak zmiany 7,8-3,2 pogorszenie -3,3 9, saldo -1,1-1,9

144 144 OGÓLNE ZAINTERESOWANIE KLIENTÓW USŁUGAMI BANKOWYMI stan przewidywania średnia Q2 14 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 stan 3,3 11,1 1,4 22,2 4, 22,2 przewidywania 17,6 spadek,6,9 brak zmiany 66,7 7,6 wzrost 23, 27, stan przewidywania różnica między Q3 1 różnica między saldem Q3 1 a Q2 1 pod względem odsetka a prognozą na Q3 1 respondentów deklarujących z poprzedniego badania wzrost -18,9 -,8 brak zmiany, -4,8 spadek -1,1,6 saldo -17,8-6,3

145 14 WIELKOŚĆ ZATRUDNIENIA stan przewidywania średnia Q2 14 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 stan -16,7-11,1-16,7-8,8-46,4 2,9 przewidywania -1,6 spadek >2,%, 6,3 spadek <2,% 29,4 31,3 brak zmiany 41,2, wzrost <2,% 12, 23, wzrost >2,%,9, stan przewidywania różnica między Q3 1 różnica między saldem Q3 1 a Q2 1 pod względem odsetka a prognozą na Q3 1 respondentów deklarujących z poprzedniego badania wzrost >2,%,9,9 wzrost <2,% 23, 8,1 brak zmiany 19,7 2,7 spadek <2,% -34,9-1,4 spadek >2,% -14,3-1,4 saldo 49,4 26,

146 146 CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE ROZWÓJ BANKÓW bariery prawne czytelność prawa bariery prawne restrykcyjność ustawodawstwa brak odpowiednio przeszkolonego personelu ograniczenia polskiego rynku finansowego niedostateczny popyt na usługi finansowe niedostosowanie produktów bankowych obciążenia podatkowe polityka NBP sposób myślenia i przyzwyczajenia klientów technologia i informatyka (funkcjonowanie IT) trudności z pozyskaniem klientów wysoki koszt kapitału trudna kondycja finansowa klientów 22,2% 22,2%,6%,6% 27,8% 27,8%,%,% 33,3% 33,3% 27,8% 27,8% 16,7% 16,7% 22,2% 16,7% 44,4% 44,4% 22,2% 22,2% 27,8% 27,8% stan przewidywania 72,2% 66,7% 61,1% 61,1%

147 147 INWESTYCJE KAPITAŁOWE stan przewidywania średnia Q2 14 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 stan 12,, -8,3 -,9-7,1 11,8 przewidywania 18,8 spadek,,9 brak zmiany 76, 81,3 wzrost 17,6 18, stan przewidywania różnica między Q3 1 różnica między saldem Q3 1 a Q2 1 pod względem odsetka a prognozą na Q3 1 respondentów deklarujących z poprzedniego badania wzrost, 17,6 brak zmiany -2,1-1,8 spadek -8,4-1,8 saldo 18,9 19,

148 148 SPREAD (ROZSTĘP) MIĘDZY OPROCENTOWANIEM KREDYTÓW I DEPOZYTÓW prognoza na Q4 1 w zrost 3,3 bez zmiany 47,1 spadek 17,6 -% -7% -% -2% % 2% % 7% % prognoza na najbliższych 12 miesięcy w zrost 2, bez zmiany 6,3 spadek 18,8 spadek w zrost KURS PLN WZGLĘDEM PARYTETU (KOSZYKA WALUT) prognoza na Q4 1 w zrost 23, bez zmiany 3,3 spadek 41,2 -% -7% -% -2% % 2% % 7% % prognoza na najbliższych 12 miesięcy w zrost, bez zmiany 38,9 spadek 11,1 spadek w zrost STOPY PROCENTOWE NBP (OGÓLNA TENDENCJA) prognoza na Q4 1 w zrost 61,1 bez zmiany 33,3 spadek,6 -% -7% -% -2% % 2% % 7% % prognoza na najbliższych 12 miesięcy w zrost 41,2 bez zmiany 47,1 spadek 11,8 spadek w zrost

149 149 OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARKI POLSKIEJ NIEZALEŻNIE OD SYTUACJI SEKTORA FINANSOWEGO prognoza na Q4 1 w zrost 16,7 bez zmiany 72,2 spadek 11,1 -% -7% -% -2% % 2% % 7% % prognoza na najbliższych 12 miesięcy w zrost 17,6 bez zmiany 76, spadek,9 spadek w zrost OGÓLNA SYTUACJA SEKTORA FINANSOWEGO NA TLE POLSKIEJ GOSPODARKI prognoza na Q4 1 w zrost 11,8 bez zmiany 7,6 spadek 17,6 -% -7% -% -2% % 2% % 7% % prognoza na najbliższych 12 miesięcy w zrost,9 bez zmiany 47,1 spadek 47,1 spadek w zrost WYNIK NA OPERACJACH REVERSE-REPO (POMNIEJSZONY O REPO) prognoza na Q4 1 w zrost, bez zmiany 86,7 spadek 13,3 -% -7% -% -2% % 2% % 7% % prognoza na najbliższych 12 miesięcy w zrost 6,3 bez zmiany 87, spadek 6,3 spadek w zrost

150 POZIOM INFLACJI prognoza na Q4 1 w zrost 8,8 bez zmiany 3,3 spadek,9 -% -7% -% -2% % 2% % 7% % prognoza na najbliższych 12 miesięcy w zrost 88,9 bez zmiany 11,1 spadek, spadek w zrost REALNA PODAŻ PIENIĄDZA prognoza na Q4 1 w zrost 2,9 bez zmiany 41,2 spadek,9 -% -7% -% -2% % 2% % 7% % prognoza na najbliższych 12 miesięcy w zrost 72,2 bez zmiany 22,2 spadek,6 spadek w zrost

151 11 VIII. KONDYCJA GOSPODARSTW DOMOWYCH 1. Omówienie wyników 1. W IV kwartale 1 r. nastroje polskich gospodarstw domowych uległy poprawie. Wartość wskaźnika kondycji gospodarstw domowych IRG SGH (IRGKGD) zwiększyła się o 2,1 pkt. (po spadku w III kw. 1 r. o 2,8 pkt. i poprawie w II kw. o pkt.). Wzrosły wartości wszystkich składowych wskaźnika z wyjątkiem salda odpowiedzi na pytanie o obawy przed bezrobociem. W największym stopniu do zwiększenia wartości wskaźnika IRGKGD przyczyniły się wzrost wartości salda odpowiedzi na pytanie o przewidywaną zdolność do oszczędzania oraz poprawa ocen sytuacji gospodarczej kraju w nadchodzących 12 miesiącach. W ostatnim okresie dynamika konsumpcji gospodarstw domowych ustabilizowała się na poziomie ok. 3,1 % r/r. W zmianie wartości wskaźnika IRGKGD oczyszczonego z wahań krótkookresowych wyraźnie widoczny jest trend wzrostowy, co pozytywnie powinno oddziaływać na dynamikę konsumpcji. 2. Oceny respondentów dotyczące przyszłej sytuacji finansowej gospodarstwa domowego (tj. w następnych 12 miesiącach) uległy poprawie. Wartość salda jest już tylko nieznacznie poniżej maksimum sprzed światowego kryzysu finansowego i gospodarczego z lat 8 i 9. Oceny bieżącej sytuacji również poprawiły się (po pogorszeniu w poprzednim badaniu). Wskaźniki wygładzone, zarówno dla ocen bieżącej jak i przyszłej sytuacji finansowej gospodarstwa domowego, ukazują wyraźną tendencję wzrostową. 3. W przypadku ocen bieżącej oraz przyszłej sytuacji gospodarczej w Polsce utrzymuje się wyraźna tendencja wzrostowa. Jednak wartości sald są nadal poniżej poziomów obserwowanych przed kryzysem lat 8 i W bieżącym badaniu drugi raz z rzędu mieliśmy do czynienia ze wzrostem wartości sald odpowiedzi na pytania o koszty utrzymania i przyszłą inflację, nieobserwowanym od wielu kwartałów. Jest bardzo prawdopodobne, że nastąpiło trwałe odwrócenie tej tendencji, odzwierciedlające stopniowo ustępującą deflację, o czym informuje GUS.. W przypadku ocen przyszłego bezrobocia mamy do czynienia drugi raz z rzędu ze wzrostem wartości salda. Jest do dosyć zaskakujący wynik w świetle dobrych danych z rynku pracy, a zwłaszcza jeśli weźmiemy pod uwagę optymistyczne oceny stanu gospodarki i sytuacji finansowej gospodarstwa domowego. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o obawy przed bezrobociem, po oczyszczeniu z wahań krótkookresowych, nadal jest jednak w trendzie spadkowym i poniżej długookresowej średniej. 6. Ocena bieżącego klimatu do zakupu dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku uległa pogorszeniu (po znaczącym wzroście w poprzednim badaniu). Spadek był na tyle znaczący, że poziom nastrojów jest obecnie niższy niż przed rokiem i wyhamowała tendencja wzrostowa salda wygładzonego. W przypadku prognozy wydatków na zakup trwałych dóbr konsumpcyjnych w kolejnych 12 miesiącach, oceny są bardzo zmienne w ostatnich kwartałach, jednak analiza wskaźnika oczyszczonego z wahań krótkookresowych ukazuje słabą tendencję wzrostową; wartość salda jest wyższa o prawie 14 pkt. niż na początku br. 7. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o klimat do oszczędzania nieznacznie wzrosła. Opinie w tym zakresie charakteryzują się w ostatnich kwartałach dużą zmiennością, jednak można zaobserwować lekką tendencję wzrostową wskaźnika wygładzonego. Przewidywania co do przyszłych oszczędności (w najbliższych 12 miesiącach) uległy poprawie i znajdują się w trendzie wzrostowym. 8. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o bilans bieżących dochodów i wydatków gospodarstwa domowego wzrosła do poziomu blisko +1 pkt., tj. do poziomu najwyższego w historii badania. Odsetek

152 12 gospodarstw domowych, które nieco oszczędzają jest na bardzo wysokim poziomie, ok. 37,8 %, zwiększył się też odsetek tych, którzy dużo oszczędzają, z 2,7 % do 3,8 %. Wśród oszczędzających przeważają gospodarstw domowe, które odkładają miej niż % dochodów. Jest ich ok. 7,7 %. Drugą grupę stanowią respondenci odkładający między % a % swoich dochodów. Jest ich ok. 28 %. Tych, którym udaje się zaoszczędzić ponad 3 % dochodów, jest ok.,9 %. Średnia stopa oszczędności wynosi ok. 11,3 %. 9. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o zamiar zakupu samochodu w kolejnych 12 miesiącach wzrosła o ok. 2, pkt. Nadal jest na dość wysokim poziomie, powyżej długookresowej średniej. Obecnie ok. 8,6 % respondentów ocenia prawdopodobieństwo zakupu samochodu jako bardzo wysokie lub dość duże.. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o planowany zakup lub budowę domu bądź mieszkania w następnych 12 miesiącach po trzech kwartałach wzrostu uległa znaczącemu spadkowi, bowiem aż o 6 pkt. i kształtuje się obecnie na poziomie znacznie poniżej średniej długookresowej. Odsetek tych, którzy zamierzają ponieść wydatki mieszkaniowe, wynosi obecnie ok. % (wobec prawie 9 % w poprzednim badaniu i ok. 1 % w 8 r.). W przypadku wydatków remontowych nastroje również się pogorszyły. Wartość salda jest niższa o ok. 2, pkt. od wartości z poprzedniego badania i znajduje się obecnie poniżej średniej długookresowej.

153 13 2. Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONDYCJI GOSPODARSTW DOMOWYCH IRGKGD szereg wygładzony średnia składowe salda Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q zmiana sytuacji finansowej - przewidywania -1,4-16, -13, -9,2-9,3-7,3 2. ogólna sytuacja ekonomiczna Polski - przewidywania -, -21,4-23,4-14,4-16,1-13,2 3. bezrobocie w kraju - przewidywania 2,3,4 27,8 6,7 12,3 13,2 4. oszczędności - przewidywania -1, -2,1-3,3-47,8-1,7-47, wskaźnik koniunktury (IRGKGD): ( )/4-28, -27,6-29, -19, -22,4 -,3-7,3 1-9,3-16, -13,2 2-16,1-21,4-13,2 3-12,3 -,4-47, 4-1,7-2,1 -,3 IRGKGD -22,4-27, Q4 1 Q3 1 Q , 2,1,4-1,9-2,8 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q IRGKGD

154 14 ZMIANA SYTUACJI FINANSOWEJ GOSPODARSTW DOMOWYCH STAN zmiana sytuacji finansowej gospodarstw domowych stan szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q poprawiła się bardzo,6 1,7,3 3,2 4, 3,4 2. poprawiła się trochę 12,3 13, 13, 17,1 9,7 16,7 3. bez zmian 47,7 48,9,9 3, 4,7 49,6 4. pogorszyła się trochę 26,2 22,8 2,3,4 22,1 22,6. pogorszyła się bardzo 13,3 13,, 6,3 9,4 7,7 saldo (1+, 2-, 4-) -19,6-16, -16,3-4,7-11,7-7, ,4 4, 1,7 16,7 9,7 13, 49,6 4,7 48,9 22,6 22,1 22,8 7,7 9,4 13, 4 6 Q4 1 Q3 1 Q , 4 3,9 3,8 31,6 3,3 3 26,7,3,1 12,9 1,2 13,3 13,7 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q

155 1 ZMIANA SYTUACJI FINANSOWEJ GOSPODARSTW DOMOWYCH PRZEWIDYWANIA zmiana sytuacji finansowej gospodarstw domowych przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q poprawi się bardzo,8 1,8 3,8,4 2,,9 2. poprawi się trochę 1,9,6 14,2 14,9 1,2 19,8 3. bez zmian 4,6,8 4, 6, 4,4 49,4 4. pogorszy się trochę 27,1 26,2 2,2 23,2 19, 23,7. pogorszy się bardzo,6, 11,8,4 9,4 6,2 saldo (1+, 2-, 4-) -1,4-16, -13, -9,2-9,3-7, ,9 2, 1,8 19,8 1,2,6 49,4 4,4,8 23,7 19, 26,2 6,2 9,4, 4 6 Q4 1 Q3 1 Q ,7 4 36,7 37, 28,7 28,4 3, 3,7 16,8 18, 17,2 1,3 12, Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q

156 16 OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARCZA W POLSCE STAN ogólna sytuacja ekonomiczna Polski stan szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q poprawiła się bardzo,4,,,6, 1, 2. poprawiła się trochę 14, 1, 1,6 16,6 21,7 23,4 3. bez zmian 3,3 3, 3,9 42,1 36,8 38,7 4. pogorszyła się trochę 4,1 3,7 38,8 3,9 3, 26,4. pogorszyła się bardzo 14,7 13,8 14,7 9,8 11, 9,9 saldo (1+, 2-, 4-) -27, -23,6-26,3-16,4-1,4-9, ,,, 23,4 21,7 1, 38,7 36,8 3, 26,4 3, 3,7 9,9 11, 13,8 3 4 Q4 1 Q3 1 Q ,8 3, 49, 4,7 41, 4 36,4 3 24,9 21,7 17,2 14,9 1, 1,6 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q

157 17 OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARCZA W POLSCE PRZEWIDYWANIA ogólna sytuacja ekonomiczna Polski przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q poprawi się bardzo,, 1,,4,7 2,2 2. poprawi się trochę 17, 1,8 16,7 19,3 21, 22, 3. bez zmian 39,7 36,2 32,7 42,6 32,8 34,1 4. pogorszy się trochę 29,4 3,3 33,9 26,3 34,9 29,1. pogorszy się bardzo 13,8 12,2 1,8 11,3,1 12,1 saldo (1+, 2-, 4-) -, -21,4-23,4-14,4-16,1-13, ,2,7, 22, 21, 1,8 34,1 32,8 36,2 29,1 34,9 3,3 12,1,1 12,2 3 4 Q4 1 Q3 1 Q ,6 47, 4, 43,2 41,1 37, ,7 22,2 19,8 17,1 17,7 16,3 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q

158 18 KOSZTY UTRZYMANIA STAN koszty utrzymania stan szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q wyraźnie dużo wyższe,8 6,3 8,3 3,2,4 6,1 2. znacznie wyższe 22,4 18,1 17,6 11, 11,1 1,8 3. nieco wyższe 41, 41, 36,9 37,7 41,8 43,4 4. takie same 22, 32, 31,6 43,6 38, 31,9. niższe 3,3 2,,7 4, 3,3 2,8 saldo (1+, 2-, 4-) 7,7-2,6-4,4-17,6-11,6-4, ,1,4 6,3 2,8 3,3 2, 1,8 11,1 18,1 31,9 32, 43,4 41,8 41, 38, 3 4 Q4 1 Q3 1 Q ,1 41,8 4 37,2 33,2 34, 34,7 32,3 24, 2,9 21,9 14,2 16, Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q

159 19 ZMIANA CEN PRZEWIDYWANIA zmiany cen przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q wzrost cen będzie szybszy 1,8 9,9 13,2,3 16,, 2. ceny wzrastać będą tak samo 47,2 4, 37,2 37,1 43,3 4,3 3. ceny wzrastać będą wolniej,9 17, 12,4 8,9,7,9 4. ceny będą mniej więcej takie same 2,6 2, 3,4 38,9 29, 27,.ceny nieco zmaleją,6 2, 1,7 4,8,4 1,2 saldo (1+, 2-, 4-) 2,9 17,6 12,4 4,6 22,6 2, , 16, 9,9 4,3 43,3 4,,9,7 17, 27, 29, 2, 1,2,4 2, 3 4 Q4 1 Q3 1 Q ,9 9,4 6,8,4,4 4 47,4 43,7 3 37,1 29,9 26,2 27, 28,2 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q

160 16 BEZROBOCIE W KRAJU PRZEWIDYWANIA bezrobocie w kraju przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q gwałtownie wzrośnie,7 8,7 1,4 4,9 4,4 6,7 2. nieznacznie wzrośnie 41,9 34,2 38,7 31,3 34,4 34,6 3. pozostanie takie samo 34,8 46,4 31,9 36,6 42,7 37, 4. nieznacznie zmaleje 12,7,6 14, 27, 18,4,9. gwałtownie zmaleje,,1,,3,1,3 saldo (1+, 2-, 4-) 2,3,4 27,8 6,7 12,3 13, ,7 4,4 8,7 34,6 34,4 34,2 37, 42,7 46,4,9 18,4,6,3,1,1 3 4 Q4 1 Q3 1 Q ,1 2,6 42,9 41,3 38,8 4 36,1 3 27,3 21,2 18, 12,7 14,,7 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q

161 161 ZAKUPY DÓBR TRWAŁEGO UŻYTKU STAN zakupy dóbr trwałego użytku stan szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q tak, teraz właśnie jest odpowiedni czas,4 8,4 12,4,3 14,4 11,9 2. obecny czas nie jest na to ani dobry, ani zły 76, 8,2 72,9 76,8 72,3 72, 3. nie, nie jest to czas odpowiedni 13,1 11,4 14,7 13, 13,3 16,1 saldo (1-3) -2,7-3, -2,3-2,7 1,1-4, ,9 14,4 8,4 72, 72,3 8,2 16,1 13,3 11, Q4 1 Q3 1 Q ,1 14,7 16,1 11,4 13, 13,3 14,4 12,4,4 8,4,3 11,9 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q

162 162 ZAKUPY DÓBR TRWAŁEGO UŻYTKU PRZEWIDYWANIA zakupy dóbr trwałego użytku przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q dużo większe 8,3 7, 6,4,2 7,9 8,1 2. nieco większe 12,9 12,9 11,2, 11,8 12,6 3. podobne 44,7 4, 4, 2,8 44,3 4,9 4. nieco mniejsze 13, 12, 13,3 9,8 16,8,. dużo mniejsze, 21,6 24,2 12,1 19,1 14, saldo (1+, 2-, 4-) -12,4-14, -18,8-1,8-13,7 -, ,1 7,9 7, 12,6 11,8 12,9 4,9 44,3 4,, 16,8 12, 14, 19,1 21,6 4 6 Q4 1 Q3 1 Q ,4 4 3,9 34, 34,2 3 24, 21,9 2,3 21,3,3 19,8,7 17,6 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q

163 163 OSZCZĘDNOŚCI STAN oszczędności stan szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q bardzo dobry czas, aby oszczędzać 4,1 6,6 3,,6 3,7 4,9 2. dobry czas, aby oszczędzać 21, 2, 21,3 28,6 2, 27,4 3. raczej niekorzystny czas, aby oszczędzać 4, 42, 44, 44,3 46,1 37,9 4. bardzo niekorzystny czas, aby oszczędzać 21, 26, 3,7 21,4 2,3 29,8 saldo (1+, 2-, 3-4) -33,4-28,2-38,8-23,7-32,1-3, ,9 3,7 6,6 27,4 2, 2, 37,9 46,1 42, 29,8 2,3 26, 3 4 Q4 1 Q3 1 Q ,9 7,2 71,3 68, 7 6,8 67, ,2 31, 32,3 28,7 2,1 24,8 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q

164 164 OSZCZĘDNOŚCI PRZEWIDYWANIA oszczędności przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q bardzo duże 2,9 2,9 4,3 6,3 4,3 3, 2. dość duże 12,8 12, 9,7,1 9,7 14,6 3. znikome 46,9 46,6 47, 49,, 49,3 4. żadne 37,3 38, 38,9 34,7 3,6 33,1 saldo (1+, 2-, 3-4) -1, -2,1-3,3-47,8-1,7-47, 1 3, 4,3 2,9 984,3 84,6 86, 8 83,6 86, 82, ,6 9,7 12, 49,3, 46,6 33,1 3,6 38, 4 6 Q4 1 Q3 1 Q ,7 1,4 16,4 17,6 14, 14, Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q

165 16 OBECNA KONDYCJA FINANSOWA GOSPODARSTW DOMOWYCH obecna kondycja finansowa gospodarstw domowych szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q wpadamy w długi,,6 8,3 3,4 4,7 3, 2. przejadamy nasze oszczędności, 9,9 7,3 9, 9, 8,8 3. nasz dochód z trudem starcza 46,9 3,3 6,2,2 48,6 46,1 4. nieco oszczędzamy 29,3 29,2 26, 31,2 3, 37,8. dużo oszczędzamy 3,7 2, 1,7,7 2,7 3,8 saldo (+, 4-, 2-1) 3,3 6, 2,9 13,1 11,1 14, , 4,7,6 8,8 9, 9,9 46,1 48,6 3,3 37,8 3, 29,2 3,8 2,7 2, 4 6 Q4 1 Q3 1 Q ,6 4 36,9 37,7 33, 31,2 28,1 3,1 1, 1,7 13, 13,7 12,3 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q

166 166 STOPA OSZCZĘDNOŚCI 12, 11, 11,,, 9, 9, 8, 8, Q4 13 Q1 14 Q2 14 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 stopa oszczędności warianty odpowiedzi - odsetki Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q więcej niż 3 % dochodów,3 3,8,2 9,1,6,9 2. od % do 3 % dochodów 8,6 6,3 9,3 7,6 9, 8,6 3. od do % dochodów 27,4 3,1 24,4 23, 26,1 27,9 4. mniej niż % dochodów 8,7 9,8 61, 9,8 8,9 7,7 saldo (1,3+2,2+3,1+4,) 11,1,4,9 11,6 11,2 11, ,9,6 3,8 8,6 9, 6,3 27,9 26,1 3, ,7 9,8 61, 9,8 8,9 3,1 27,4 24,4 23, 26,1 7,7 27,9 4 7,7 8,9 9, , 9,29 9,4 6,26 7,6 8,7 9,8,3 3,83,23,7,89 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q4 1 Q3 1 Q

167 167 ZAKUP SAMOCHODU PRZEWIDYWANIA zakup samochodu - przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q bardzo duże,6 1,4 1,4,2 2,2 2,8 2. dość duże 2, 1,4 3, 1,7 6,1,8 3. niewielkie 19,4 6,9 1,6 16,7 11,9 1,1 4. zdecydowanie żadne 78, 9,3 8, 76,4 79,9 76,2 saldo (1+, 2-, 3-4) -86,1-91,6-84,8-78,7-8,6-78,1 1 2,8 2,2 1,4 1 97,4 97,2 9,6 93,1 91,7 91,4 2 3,8 6,1 1,4 1,1 11,9 6, ,2 79,9 9, Q4 1 Q3 1 Q4 14 2,6 2,8 4,4 6,9 8,3 8,6 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q

168 168 ZAKUP DOMU LUB MIESZKANIA PRZEWIDYWANIA zakup domu lub mieszkania - przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q zdecydowanie tak 1,9, 1,6 1,1 3,3,7 2. możliwe 6,6 4,2 2,,2,6 4,3 3. raczej nie 8, 8,7 9,8 9,6 6,6 8,9 4. zdecydowanie nie 82,9 86, 86,1 84,1 84, 86,1 saldo (1+, 2-, 3-4) -81,9-88,3-88,1-8,2-81,8-87,8 1,7 3,3, 1 91, 9,3 9,9 93,7 91,1 9, ,3,6 4,2 8,9 6,6 8, ,1 84, 86, Q4 1 Q3 1 Q4 14 8, 4,7 4,1 6,3 8,9 4,9 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q

169 169 REMONT DOMU LUB MIESZKANIA PRZEWIDYWANIA remont domu lub mieszkania - przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q bardzo duże 4, 2, 7,2 3,9 7,8,2 2. dość duże 8,3 11,1 8,2 9,9,8,4 3. niewielkie 34, 28,7 38,3 34,9 27,3 34,4 4. zdecydowanie żadne 3,1 7,7 46,3 1,3 4,, saldo (1+, 2-, 3-4) -61,4-64, -4,1-6, -4, -6,9 1 2,,2 7,8 87,1 86, ,6 86,3 81,4 84, ,4,8 11,1 34,4 27,3 28,7, 4, 7, Q4 1 Q3 1 Q ,6 12,9 13,6 1,4 13,7 1,6 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q