ZESZYTY KONIUNKTURY W GOSPODARCE POLSKIEJ NR 27

Transkrypt

1 PRACE I MATERIAŁY Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH ZESZYTY KONIUNKTURY W GOSPODARCE POLSKIEJ NR 27 Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Warszawa 16

2 Rada Programowa Elżbieta Adamowicz (Przewodnicząca), Joanna Klimkowska (Sekretarz), Andrzej Kowalski Marco Malgarini, Gernot Nerb, Ataman Ozyildirim, Janusz Stacewicz, István János Tóth Komitet Redakcyjny i adres Redakcji: Konrad Walczyk (Redaktor Naczelny) Karolina Konopczak (Sekretarz) ul. Madalińskiego 6/8, 2-13 Warszawa Artykuły zawarte w publikacji zostały zrecenzowane zgodnie z wytycznymi MNiSW Wydanie I Wersja papierowa czasopisma jest wersją pierwotną Copyright by Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 16 Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, przedrukowanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej publikacji bez zgody wydawcy zabronione. Wydawnictwo: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Oficyna Wydawnicza Al. Niepodległości 162, 2-4 Warszawa wydawnictwo@sgh.waw.pl ISSN Druk i oprawa: Nakład egz. Zamówienie:

3 SPIS TREŚCI I. WSTĘP... 4 II. KONIUNKTURA W GOSPODARCE POLSKIEJ... Joanna Klimkowska III. KONIUNKTURA W ROLNICTWIE... 8 Piotr Szajner, Konrad Walczyk 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe... IV. KONIUNKTURA W PRZEMYŚLE PRZETWÓRCZYM... 4 Elżbieta Adamowicz, Konrad Walczyk 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe... 7 V. KONIUNKTURA W BUDOWNICTWIE Maria Podgórska 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe VI. KONIUNKTURA W HANDLU Katarzyna Majchrzak 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe VII. KONIUNKTURA W BANKOWOŚCI Stanisław Kluza, Oskar Krzesicki 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe VIII. KONDYCJA GOSPODARSTW DOMOWYCH Sławomir Dudek 1. Omówienie wyników Wyniki szczegółowe IX. SUMMARY Elżbieta Adamowicz, Sławomir Dudek, Stanisław Kluza, Oskar Krzesicki, Katarzyna Majchrzak, Maria Podgórska, Konrad Walczyk

4 4 I. WSTĘP 1. Informacje zawarte w niniejszym numerze Zeszytów koniunktury w gospodarce polskiej oparte są na wynikach ankietowych badań koniunktury wykonanych przez Instytut Rozwoju Gospodarczego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie (IRG SGH) w styczniu i lutym 16 r. Badania przeprowadzono w następujących działach gospodarki polskiej: - rolnictwie w 1 edycji badania w styczniu 16 r. wzięło udział 2227 gospodarstw rolnych; - przemyśle przetwórczym w 328 i 329 edycji badania w styczniu i lutym 16 r. uczestniczyło, odpowiednio: 3 i 288 przedsiębiorstw; - budownictwie w 9 edycji badania w styczniu 16 r. wzięły udział 224 przedsiębiorstwa budowlane; - handlu w 89 edycji badania w styczniu 16 r. odpowiedzi udzieliło 146 przedsiębiorstw handlowych; - bankowości w 68 edycji badania w styczniu 16 r. uczestniczyły 22 banki; - gospodarstwach domowych w 94 edycji badania w styczniu 16 r. wzięło udział 83 respondentów. 2. Badania koniunktury są prowadzone przez IRG SGH raz na kwartał, z wyjątkiem badania w przemyśle przetwórczym, które jest prowadzone co miesiąc. Ankiety są wysyłane do losowo wybranej grupy odbiorców, z zachowaniem warunku reprezentatywności, w pierwszym miesiącu kwartału (w badaniu w przemyśle przetwórczym w połowie miesiąca). Kwestionariusze zawierają pytania dotyczące aktywności ekonomicznej ankietowanych jednostek. Pytamy o to, jak obecna sytuacja respondentów, tj. w okresie, w którym udzielają odpowiedzi, zmieniła się w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego kwartału lub roku, oraz o ich przewidywania co do sytuacji w analogicznym okresie kolejnego kwartału lub roku w porównaniu z sytuacją bieżącą. Niektóre pytania dotyczą tylko zmian, które zaszły. Wyjątkiem jest badanie koniunktury w bankowości, w którym ankietowani oceniają, jak ich sytuacja w kwartale poprzedzającym badanie zmieniła się względem kwartału wcześniejszego oraz jak ta sytuacja zmieni się w kwartale, w którym prowadzone jest badanie. Niniejsze opracowanie przedstawia zatem sytuację w głównych działach gospodarki polskiej na początku I kwartału 16 r. na tle poprzednich miesięcy. Jedynie w przypadku przemysłu przetwórczego ocena kwartalna została sporządzona na podstawie wyników za dwa pierwsze miesiące I kwartału 16 r. 3. Syntetyczną informację o koniunkturze w gospodarce polskiej dostarcza barometr IRG SGH (BARIRG). Jest on średnią ważoną ze wskaźników koniunktury opracowanych na podstawie wyników wszystkich badań koniunktury IRG SGH oraz wyników badania koniunktury w transporcie, prowadzonego przez Instytut Transportu Samochodowego w Warszawie. 4. Szczegółowy opis metod badawczych i wzory kwestionariuszy zamieszczono na stronie internetowej IRG SGH: metoda_badawcza.pdf.

5 II. KONIUNKTURA W GOSPODARCE POLSKIEJ W I kwartale 16 r. wartość barometru IRG SGH wyniosła -,8 pkt. W porównaniu z poprzednim kwartałem nastąpił spadek o 2,6 pkt, a w porównaniu z pierwszym kwartałem 1 roku odnotowano wzrost o 6 pkt. Długookresowa średnia nadal wynosi 9,9 pkt. Wyniki ukazują typowe o tej porze roku spowolnienie sezonowe. W porównaniu z I kwartałem 1 r. nastąpiła poprawa koniunktury. Bieżąca wartość barometru jest o prawie 3 pkt. większa od średniej dla pierwszych kwartałów z ostatnich 17 lat. Ostatni tak znaczący roczny przyrost wartości wskaźnika miał miejsce w lipcu 14 r. Obecny wynik należy zatem uznać za sygnał pozytywnych zmian w gospodarce. Nie obejmują one jednak wszystkich obszarów gospodarki BARIRG średnia składnik cykliczny (prawa skala) Zazwyczaj w pierwszym kwartale roku dwa wskaźniki przyjmowały wartości dodatnie: wskaźnik koniunktury w handlu oraz wskaźnik koniunktury w sektorze bankowym. Tym razem jedynie wskaźnik koniunktury w handlu jest dodatni (+9,1 pkt.); wszystkie pozostałe są ujemne. Najniższą wartość ma wskaźnik w transporcie (-21 pkt.); następne w kolejności są wskaźniki koniunktury w: bankowości, budownictwie i rolnictwie (odpowiednio: -19,3 pkt, -1,6 pkt. i -1,2 pkt.) oraz wskaźnik kondycji gospodarstw domowych (-1,2 pkt.) i wskaźnik koniunktury w przemyśle przetwórczym (-, pkt.). Dla przemysłu przetwórczego, budownictwa, rolnictwa i transportu odnotowane wartości wskaźników są zbliżone do średnich dla I kwartału. W przypadku gospodarstw domowych i handlu wartość wskaźnika jest wyższa od średniej o, odpowiednio: 22,6 pkt. i, pkt. W sektorze bankowym natomiast bieżący wynik jest znacznie niższy od średniej dla I kwartału, bowiem aż o 28 pkt. Główną przyczyną spadku wartości barometru IRG SGH (w porównaniu z poprzednim kwartałem) są słabe wyniki sektora bankowego. Wskaźnik koniunktury dla tego sektora stracił bowiem aż 34 pkt., co przekłada się na 3,8-punktowy spadek wartości barometru. W przemyśle przetwórczym, budownictwie oraz rolnictwie również odnotowano spadki, jednakże znacznie mniejsze, raczej na poziomie zbliżonym do średnich spadków obserwowanych o tej porze roku. W pozostałych trzech działach zanotowano kwartalne wzrosty wartości wskaźników koniunktury. Największy wzrost wskaźnika koniunktury, a przy tym znaczący co do skali, nastąpił w handlu (o 14,3 pkt.), mniejszy dla gospodarstw domowych (o,1 pkt.), najmniejszy zaś w transporcie (o 2 pkt.). W sumie przekładają się one na 3-punktowy wzrost wartości barometru. Wyniki te świadczą o pozytywnych zmianach w tych

6 6 obszarach. W transporcie o tej porze roku na ogół wartość wskaźnika spada, a tym razem wzrosła. W handlu natomiast wartość wskaźnika zazwyczaj wzrasta w pierwszym kwartale roku, ale wzrost o 14,3 pkt. należy uznać za wysoki. Jeśli zaś chodzi o gospodarstwa domowe, to, po pierwsze, wzrost o pkt. jest znaczny, po drugie, utrwala on widoczną od trzech lat poprawę ocen konsumenckich, po trzecie zaś, jest wynikiem wzrostu sald przede wszystkim w zakresie ocen: przyszłej sytuacji finansowej, pozycji na rynku pracy oraz perspektyw oszczędzania. W porównaniu z I kwartałem ubiegłego roku wartość barometru wzrosła o 6 pkt. Do wzrostu tego przyczyniły się przede wszystkim gospodarstwa domowe, wnosząc 3,2 pkt., następnie: sektor bankowy z wkładem równym 1,3 pkt., przemysł przetwórczy i budownictwo ze zbliżonym co do wartości wkładem,4 pkt. W rolnictwie i transporcie natomiast roczny spadek wartości wskaźnika koniunktury jest nieznaczny, w sumie przekładający się zaledwie na,2 pkt. barometru. Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień Trend średniookresowy (składnik cykliczny) wyodrębniony z szeregu czasowego wartości barometru IRG SGH jest zachwiany, co wynika ze zróżnicowania tendencji rozwojowych poszczególnych składowych barometru. W przemyśle przetwórczym ma ona charakter stagnacyjny. Podobny dryf koniunktury występuje w rolnictwie. Silny wzrostowy trend utrzymują oceny gospodarstw domowych; nieco słabszy, ale również wyraźny jest wzrostowy trend w handlu. Podobnie jest w budownictwie i transporcie. Od dwóch lat natomiast trwa zdecydowanie spadkowa tendencja w sektorze bankowym. W tym okresie oceny sektora bankowego charakteryzują się znaczącymi wahaniami kwartalnymi, w granicach od 3-6 pkt. (w wartościach bezwzględnych). W części przynajmniej niestabilność ta jest wynikiem niekorzystnych zmian w otoczeniu prawnym banków. Prawdopodobnie wahania te utrzymają się jeszcze przez jakiś czas, rzutując na wskazania barometru. W konsekwencji należy liczyć się z występowaniem nietypowych zmian jego wartości w najbliższych kwartałach, co będzie utrudniać prognozowanie koniunktury w gospodarce tym bardziej, że w ostatnim okresie daje się zauważyć pewna rozbieżność między wskazaniami barometru i jego składowych a zmianami wskaźników ilościowych 1 (zob. rysunki poniżej). 1 Ogólnie rzecz biorąc, wskaźniki koniunktury IRG SGH dość wiernie odzwierciedlają sytuację w gospodarce polskiej. Przykładowo, wartość współczynnika korelacji jednoczesnej między BARIRG a roczną stopą wzrostu realnego PKB w latach 3-1 wynosi,78. W ostatnim okresie jednak stopa ta rośnie, a barometr IRG SGH znajduje się w dryfie. Odmienne zachowanie obu wskaźników może wynikać z różnicy w ich strukturze lub stąd,

7 BARIRG PKB w cenach stałych, r/r (dane GUS) - prawa skala IRGKGD spożycie gospodarstw domowych w cenach stałych, r/r (dane GUS) - prawa skala iż jakościowe wskaźniki koniunktury są bardziej podatne na wpływ nastrojów producentów i konsumentów (albo z jednego i z drugiego powodu). Nastroje niekoniecznie oddziałują na działalność podmiotów gospodarczych, jeśli jednak wpływ taki ma miejsce, jego skutki ujawniają się w danych ilościowych w późniejszym okresie. Inaczej mówiąc, zaleta jakościowych wskaźników koniunktury polega na tym, iż wcześniej wychwytują zmiany nastrojów gospodarczych. Prawdopodobnie jesteśmy obecnie świadkami takiej zmiany. Nie znaczy to jednak, że w kolejnych miesiącach może nastąpić spowolnienie wzrostu produktu, sygnalizowane przez barometr IRG SGH, albowiem osłabieniu nastrojów producentów przeciwstawia się rosnący optymizm wśród konsumentów, który już obecnie odbija się w wynikach handlu, a niedługo może przełożyć się na wzrost konsumpcji indywidualnej.

8 8 III. KONIUNKTURA W ROLNICTWIE 1. Omówienie wyników badania 1. W pierwszym kwartale 16 r. koniunktura w polskim rolnictwie pogorszyła się. Wartość wskaźnika koniunktury IRG SGH (IRGAGR) obniżyła się o 4,4 punktu, z poziomu -,8 pkt. do -1,2 pkt. Zaważył na tym spadek przychodów z produkcji rolnej, większy od spodziewanego. Wartość wskaźnika wyrównanych przychodów pieniężnych, jednej z dwóch składowych wskaźnika koniunktury, zmniejszyła się o 7, pkt., z poziomu -13,7 pkt. do -21,2 pkt. Wartość wskaźnika zaufania, drugiej składowej wskaźnika koniunktury, wzrosła o 1,9 pkt. Pomimo więc spadku przychodów gospodarstw rolnych nastroje rolników poprawiają się. Poprawa ta wydźwignęła wskaźnik koniunktury na wyższy poziom; gdyby wartość wskaźnika zaufania nie zmieniła się (względem IV kwartału 1 r.), wskaźnik koniunktury przyjąłby wartość o,6 punktu niższą. Zanotowany spadek wartości wskaźnika koniunktury jest mniejszy od średniego dla pierwszych kwartałów z lat -16 (wynosi on 6,4 pkt.). Jeśli zważyć, że zarówno wskaźnik ogólny jak i wskaźniki cząstkowe są tylko nieznacznie niższe niż rok temu, o odpowiednio: 1,2,,9 i 1,4 pkt., to można stwierdzić wygasanie niekorzystnego oddziaływania czynników cyklicznych, trwającego od blisko dwóch lat, uwidaczniające się w wypłaszczającej się linii przebiegu cyklicznego składnika wskaźnika koniunktury. Krótko mówiąc, pogorszenie się koniunktury w rolnictwie nie jest zaskoczeniem w historii jej badania przez IRG SGH wskaźnik koniunktury zawsze notował spadki o tej porze roku ale jest ono płytsze niż zazwyczaj za sprawą rosnącego optymizmu wśród rolników. 2. Pogorszenie koniunktury odnotowano we wszystkich badanych przekrojach, z wyjątkiem gospodarstw zajmujących się rozmnażaniem roślin. Największe spadki wskaźnika koniunktury zarejestrowano w gospodarstwach największych, o powierzchni pow. ha (o, pkt.), położonych w makroregionie południowym (o 13,4 pkt.), zajmujących się chowem i hodowlą zwierząt (o 9,2 pkt.), prowadzonych przez rolników młodych, poniżej 3 roku życia (o,9 pkt.), z wykształceniem podstawowym lub zasadniczym zawodowym (o 6, pkt.). 3. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość przychodów pieniężnych obniżyła się aż o 2,3 pkt. W porównaniu z I kwartałem 1 r. saldo jest niższe o 7,8 pkt. Zasadniczym powodem pogorszenia się salda przychodów pieniężnych są niskie ceny skupu produktów rolnych. Wprawdzie w styczniu 16 r. w porównaniu ze styczniem 1 r. odnotowano wzrost cen skupu kukurydzy (o 21, %), owsa (18,3 %), żyta (,7 %) oraz duży sezonowy wzrost cen skupu ziemniaków (31, %), ale nadal bardzo niskie są ceny skupu produktów zwierzęcych; ceny skupu mleka spadły o 9, %, drobiu o 7 %, a żywca wieprzowego o 2 %. Spadek wartości salda zanotowano we wszystkich badanych grupach gospodarstw rolnych, z wyjątkiem zajmujących się rozmnażaniem roślin (jedyna grupa, która informuje o wzroście przychodów). Największy spadek wartości salda zanotowano w gospodarstwach o powierzchni powyżej ha (o 37 pkt.), położonych w makroregionie północnym (o 38,8 pkt.), zajmujących się uprawą roślin innych niż wieloletnie (o 43 pkt.), prowadzonych przez osoby powyżej 6 roku życia (o 43,9 pkt.), z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym (o 29,1 pkt.). Rolnicy spodziewają się spadku przychodów w kolejnym kwartale, lecz znacznie mniejszego niż obecnie. 4. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o oszczędności gospodarstw rolnych również spadła (o 16,2 pkt.). Zmiana rok do roku wyniosła -9,6 pkt. Głównym powodem zmniejszenia się oszczędności były niższe przychody przy względnej stabilizacji kosztów gospodarowania. Kwartalny spadek salda zanotowano we wszystkich badanych grupach gospodarstw rolnych, z wyjątkiem zajmujących się rozmnażaniem roślin. Największy spadek wartości salda zanotowano w gospodarstwach o powierzchni

9 9 powyżej ha (o 28,3 pkt.), położonych w makroregionie południowym (o 27,6 pkt.), zajmujących się uprawą roślin innych niż wieloletnie (o 2, pkt.), prowadzonych przez osoby w wieku 46-6 lat (o 17,9 pkt.), z wykształceniem średnim i pomaturalnym zawodowym (o 18,8 pkt.). Rolnicy przewidują, że ich oszczędności skurczą się także w kolejnym kwartale, lecz będzie to spadek mniejszy niż w obecnym.. Pomimo spadku przychodów i oszczędności stan zadłużenia gospodarstw rolnych poprawił się. Wartość salda odpowiedzi na to pytanie jest niższa niż przed kwartałem o,4 punktu (w przypadku tego pytania spadek salda oznacza polepszenie sytuacji). W porównaniu z I kwartałem 1 r. jest jednak wyższa o 2, pkt. Zmniejszenie się zadłużenia odnotowano we wszystkich badanych grupach gospodarstw rolnych, z wyjątkiem zajmujących się uprawą roślin wieloletnich. Rolnicy spodziewają się pogorszenia się stanu ich zadłużenia w następnym kwartale. 6. Zwiększają się wydatki na zakup obrotowych środków produkcji roślinnej (wartość sald odpowiedzi na pytanie o wielkość zakupów nawozów mineralnych wzrosła o 2,7 pkt., a środków ochrony roślin o 4,1 pkt.), maleją zaś wydatki na produkcję zwierzęcą (wartość salda obniżyła się o 2,9 pkt.). 7. Wzrastają nakłady inwestycyjne na maszyny i urządzenia rolnicze (odsetek gospodarstw, które je poniosły zwiększył się o 2, pkt. proc.), a maleją inwestycje w budynki i budowle (odsetek gospodarstw rolnych, które ich dokonały zmniejszył się o 2,2 pkt. proc.). 8. Spadek przychodów własnych z produkcji zmusza rolników do sięgania po zewnętrzne środki finansowe. Odsetek gospodarstw rolnych, które zaciągnęły kredyt preferencyjny, wzrósł o 2, pkt. proc., a na warunkach rynkowych o 3,4 pkt. proc. Podaż kredytów udzielanych na warunkach preferencyjnych nie uległa zmianie. Maleje natomiast znaczenie dopłat bezpośrednich z funduszy UE w finansowaniu produkcji rolnej. Wartość salda odpowiedzi na to pytanie zmniejszyła się w ciągu ostatnich lat ponad dwukrotnie i wynosi obecnie 16,8 pkt. Produkcja rolna w coraz większym stopniu finansowana jest z wygospodarowanej nadwyżki lub kredytem.

10 2. Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY ,,,, -, -, -1, -4 -, IRGAGR średnia trend liniowy składnik cykliczny (prawa skala) wskaźniki składowe Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q wskaźnik przychodów pieniężnych -,7 -,3-1,9-7, -13,7-21,2 2. wskaźnik zaufania -1,8-1,6 2, -4,6-4,9-3, wskaźnik koniunktury IRGAGR: (1.ˣ2+2.)/3-4,4-14, -, -6, -,8-1, wskaźnik wyrównanych przychodów pieniężnych wskaźnik zaufania

11 11 Wskaźnik koniunktury wg makroregionów - -1,8-2,7 - -7, -6,3 -,7 -, ,9-14,6-1,7-16,9-17,2-16,1 -,8 -,6-22, północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q1 1 Q4 1 Q1 16 Wskaźnik koniunktury wg powierzchni gospodarstw rolnych - -2,6 -, - -6, ,1-22,1-23,1-16,6 -,4-1, -13,1-17, ,3 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q1 1 Q4 1 Q1 16 Wskaźnik koniunktury wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne - -1,1 - -7,7-7, ,6 -, -13,9-16,9-12,6-18, -19,3-14,9-1, -2 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q1 1 Q4 1 Q1 16

12 12 Wskaźnik koniunktury wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne - -1,3 -,1 - -,6-7, ,7-1,6-13,6-13, ,1 podstawowe i zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q1 1 Q4 1 Q1 16 Wskaźnik koniunktury wg grup PKD ,2-2, -4,6 -,9 - -9,4 -,8 -, -1-14,2-16, uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1 Q ,4 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

13 13 PRZYCHODY PIENIĘŻNE stan przewidywania średnia stanu trend liniowy stanu warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrosły 17,9,9,6 27,8 13,4 27,2 2. nie zmieniły się 3,3 43,9 39,2 33, 36,6 37,6 3. zmalały 46,8 3,1 4,2 39,2,1 3,2 4. brak 7,8 7,6 8,2, 9, 6,4 saldo (1.-3.) -28,9-14,2-19,6-11,4-36,7-8, 3, Przychody pieniężne wg makroregionów ,2-11,6-14,6 -, -,9-19,3-3,8-29,2-29, -3,8-36,1-39,4-42,6-46,3 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q1 1 Q4 1 Q1 16

14 14 Przychody pieniężne wg powierzchni gospodarstw rolnych ,1-39,2,3-1, -17, -16,8-3, -31,7-3,9-36,3-3,8-38,9 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q1 1 Q4 1 Q1 16 Przychody pieniężne wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,3-3,7-11,9-13, -24, -29,6-29, -32,4-3,4-38,2-37,4-47,6 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q1 1 Q4 1 Q1 16

15 Przychody pieniężne wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne -4,8 -,6-16, -27,2-26, -32,8-3,9-4,1 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q1 1 Q4 1 Q ,3 4 Przychody pieniężne wg grup PKD 7 37,2 3 7,3 1, , -24, -16, ,7 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1 Q1 16-3,2-43,7 chów i hodowla zwierząt -3,8 działalność mieszana

16 16 OSZCZĘDNOŚCI stan przewidywania średnia stanu trend liniowy stanu warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrosły 11,8,3 11,3 16,1 8, 13,9 2. nie zmieniły się 43, 46,8 4,4 4,9 39,9 41,1 3. zmalały 4,3 42,9 48,3 43, 1,6 4, 4. brak,6 17,6,6 19,6 19,3 19,6 saldo (1.-3.) -33, -32,6-37, -26,9-43,1-31,1 Oszczędności wg makroregionów ,6-19,8-17, ,8-44,9-34,6-36,8-39,8-27,9-33,9-33,1-37, -37, -44,8-6 -3,7 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q1 1 Q4 1 Q1 16

17 17 Oszczędności wg powierzchni gospodarstw rolnych ,4-26,9-32,1-3,4-31,2-34,7-3,3-38,1-41, -44,7-43,9-43,7 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q1 1 Q4 1 Q1 16 Oszczędności wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,9-27,9-26,9-27,9-3,9-36,1-32,6-33,8-36,1-37,3-43, -4,8 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q1 1 Q4 1 Q1 16

18 Oszczędności wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne -24,1-26, -2,2-31,6-33, -37,4-42,9-47,6 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q1 1 Q4 1 Q , Oszczędności wg grup PKD , ,6-17, ,7-29, ,1 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich -36,9 rozmnażanie roślin -41,2-4,2 chów i hodowla zwierząt -43,8 działalność mieszana Q4 1 Q1 16

19 19 ZADŁUŻENIE stan przewidywania średnia stanu trend liniowy stanu warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrosło 11,4 13, 12,4 1,2 12,8 14,3 2. nie zmieniło się 38,6 47,4 4,4 43,9 38,3 39, 3. zmalało, 39,7 47,2 4,9 48,9 46,2 4. brak 3,2 32,9 31,3 3,6 32, 32, saldo (1.-3.) -38,6-26,7-34,8-2,7-36,1-31,9 Zadłużenie wg makroregionów , -3-2,1-2, -4-33,8-33,7-34,4-33,4-36, -31, -33,2-4,2-33,3-4, , -6 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy -,1 Q1 1 Q4 1 Q1 16

20 Zadłużenie wg powierzchni gospodarstw rolnych ,9-24,4-26, -26,2-26,9-27,7-34, -33, -37,4-37,2-39,3-4,4 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q1 1 Q4 1 Q1 16 Zadłużenie wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne , ,9-32,1-24, -29,6-38,2-36,8-36,1-39,2-24,7-31, ,8 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q1 1 Q4 1 Q1 16

21 21 Zadłużenie wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne , ,2-3,3-3,3-33,4-38,4-37, -41,2 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q1 1 Q4 1 Q , Zadłużenie wg grup PKD 7 18,8-9,3 -, ,9-38,7 uprawa roślin innych niż wieloletnie -32,3 uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1 Q1 16-3,7-42,8 chów i hodowla zwierząt -2,8-33,6 działalność mieszana

22 22 ZAKUPY NAWOZÓW MINERALNYCH saldo średnia trend liniowy warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q wzrosły 14,4 11,4 14,2 13,6 11,7 12, 2. nie zmieniły się 6,2 6, 63,1 63, 8,2 6,4 3. zmalały 29,4 28,7 22,7 23,3 3,1 27,7 4. nie dokonano,1 12,1 4, 4,6 8,9 11,2 saldo (1.-3.) -1, -17,3-8, -9,7-18,4-1,7 Zakupy nawozów wg makroregionów ,4-4, ,9-12,6-14,8-14,2-17,3-16,9-17,1-18,9-18,9-21,6 -,3-2,2-3,4 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q1 1 Q4 1 Q1 16

23 23 Zakupy nawozów wg powierzchni gospodarstw rolnych,7 - -1,4 - -6, ,7-28,6-28,7-28, -26,8-19,8 -,9-17, ,1 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q1 1 Q4 1 Q1 16 Zakupy nawozów wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 3, ,7-12,3-13,8-13,1-16, -16,6-19,3-21, -,4-22, -22,3 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q1 1 Q4 1 Q1 16

24 24 Zakupy nawozów wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 1, ,2-8, ,4-19,4-18,9-17,7-22,6-24,9 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q1 1 Q4 1 Q1 16 Zakupy nawozów wg grup PKD 7 16, ,1-8,6 uprawa roślin innych niż wieloletnie -1, -13,7 uprawa roślin wieloletnich -2,4 rozmnażanie roślin Q4 1 Q ,1-26,6 chów i hodowla zwierząt -19,3-16,1 działalność mieszana

25 2 ZAKUPY PASZ TREŚCIWYCH saldo średnia trend liniowy warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q wzrosły, 9, 11,1 12,6 22,9 18,9 2. nie zmieniły się 6,7 9,6 62,7 6,1 3,2 8,3 3. zmalały 28,8 31, 26,2 27,3 23,9 22,8 4. nie dokonano 29,6 29,6 29,2 29,1 31, 3,8 saldo (1.-3.) -18,3-21, -1,1-14,7-1, -3,9 Zakupy pasz wg makroregionów 6, ,7 -,4-1,8-1,3 -,9-8,2-8, -,6-16,1-19,2 -,8-23,1-23,7-24, północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q1 1 Q4 1 Q1 16

26 26 Zakupy pasz wg powierzchni gospodarstw rolnych - 2,3,4, -, ,6-18,1-18,6-18,7-23, -29, -32,1-33,8 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q1 1 Q4 1 Q1 16 Zakupy pasz wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 1, 3,6 2,2 1, ,6-17,8-6,8-7,2-9, -14,3-3 -2, ,1 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q1 1 Q4 1 Q1 16

27 27 Zakupy pasz wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 1,7,,7 - -1, ,7 -, , -22,3-16,6 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q1 1 Q4 1 Q1 16 Zakupy pasz wg grup PKD 7 12,9 14,4 2,9 6, ,7-12,1-1,8 -,6 -, uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich -34,8 rozmnażanie roślin Q4 1 Q1 16 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

28 28 ZAKUPY ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN saldo średnia trend liniowy warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q wzrosły 13,1 9,1 11, 14,1 9,7,6 2. nie zmieniły się 6, 8, 63,1 8,6 8,3 6,6 3. zmalały 3,9 32,4 2, 27,3 32, 28,8 4. nie dokonano 12,3 17,3 6,6 4,7 12,2 17,1 saldo (1.-3.) -17,8-23,3-14, -13,2-22,3-18, Zakupy środków ochrony roślin wg makroregionów -2,9-9, -1,1-16,8-19,3 -,2 -,7-19,8-21, -22,1-22,1-2,6-27,1-29,7-34,3 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q1 1 Q4 1 Q1 16

29 29 Zakupy środków ochrony roślin wg powierzchni gospodarstw rolnych ,4-9, -1, -19,1-23,7-24,8-24,2-23,9-3,1-3,1-36,1-46, do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q1 1 Q4 1 Q1 16 Zakupy środków ochrony roślin wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne - -2, , -13, -17,2-16, ,7-21,1-23,6-24, -21,2-29, -4-36,9 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q1 1 Q4 1 Q1 16

30 3 Zakupy środków ochrony roślin wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne - -2, , -1,8-18,7-21, -24,8-24, -24,1-26,9 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q1 1 Q4 1 Q Zakupy środków ochrony roślin wg grup PKD 7 32,7 2,6 3, ,2-9,7 uprawa roślin innych niż wieloletnie -8,1 uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1 Q , -3,2 chów i hodowla zwierząt -23,6-19,8 działalność mieszana

31 31 INWESTYCJE W MASZYNY I URZĄDZENIA dokonano średnia trend liniowy Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 dokonano 44, 44,6 41,4 43,3 4,1 42,6 nie dokonano,,4 8,6 6,7 9,9 7,4 7 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg makroregionów 6 8, ,8 41,7 49,8 39,4 3,2 32,2 46, 38,2 4,7 43,7 39,6 3, 4,1 3,8 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q1 1 Q4 1 Q1 16

32 32 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg powierzchni gospodarstw rolnych 7 6 6, 2,2 3, , 18, 22,1 3,8 24, 3,3 44,3 4,1 43,3 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q1 1 Q4 1 Q1 16 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,1 46,2 44,7,4 42,9 47,7 39,4 38,8 39,4 3,1 33, 19,9 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q1 1 Q4 1 Q1 16

33 33 Inwestycje w maszyny i urządzenia wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 6 2,7,6 47, 43,3 43, 46,2 4 37,7 32,2 3,2 3 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q1 1 Q4 1 Q Inwestycje w maszyny i urządzenia wg grup PKD ,2 42,6 36,4 48,3 32,7 3,6 41,8 4,6 39,6 41,1 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1 Q1 16 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

34 34 INWESTYCJE W BUDYNKI I BUDOWLE dokonano średnia trend liniowy Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 dokonano 18, 19, 17,1 19,7 21, 18,8 nie dokonano 81, 81, 82,9 8,3 79, 81,2 Inwestycje w budynki i budowle wg makroregionów 3 2,9 26, ,2 21,4 19,9 1,9,7 1,3 17,1 21,9 19,9 19,2 11,9 16,9 13,6 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q1 1 Q4 1 Q1 16

35 3 Inwestycje w budynki i budowle wg powierzchni gospodarstw rolnych , 28,4 24,8 1 16,1 1,9 14,7 13,3 13,9 14,2 17,9 19,8 17,4 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q1 1 Q4 1 Q1 16 Inwestycje w budynki i budowle wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 3 31, ,8 22, 21,9,4,9 17,2, 16,2 13,8 12,2 9,9 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q1 1 Q4 1 Q1 16

36 36 Inwestycje w budynki i budowle wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne , 18,9 16,2 19,1,9 17,2 24,3 2,9 3,6 1 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q1 1 Q4 1 Q Inwestycje w budynki i budowle wg grup PKD 7 44, , 1,4 22,3 24, 19,4 2,2,7,3 19,6 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1 Q1 16 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

37 37 DOSTĘPNOŚĆ KREDYTÓW PREFERENCYJNYCH tak średnia trend liniowy Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 tak 7,2 7,9 69,9 78, 76,3 76,3 nie 24,8 29,1 3,1 21, 23,7 23, ,6 77,8 74,1 Dostępność kredytów preferencyjnych wg makroregionów 82,6 79,4 76,9 77,4 74, 76,3 73,3 73, 73,9 71,4 69,4 63,7 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q1 1 Q4 1 Q1 16

38 38 Dostępność kredytów preferencyjnych wg powierzchni gospodarstw rolnych ,7 63,4 63,3 66,7 7,3 76,7 78,2 74,6 76,9 78, 72,2 72, 4 3 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q1 1 Q4 1 Q1 16 Dostępność kredytów preferencyjnych wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne , 81, 74,6 76,4 77,9 77,4 73,3 71,4 74,6 6, 7,2 69,7 4 3 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q1 1 Q4 1 Q1 16

39 Dostępność kredytów preferencyjnych wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 71,1 74,4 77,3 7,8 76,1 72, 67,2 76,7 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe 78, Q1 1 Q4 1 Q1 16 Dostępność kredytów preferencyjnych wg grup PKD ,8 76,3 61, 7,1 7, 8,6 79, 77,4 7, ,7 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1 Q1 16 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

40 4 ZAMIAR WZIĘCIA KREDYTU tak średnia trend liniowy Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 tak 27,6 29,3 28,3 27,6 27,9 28,3 nie 72,4 7,7 71,7 72,4 72,1 71, Zamiar wzięcia kredytu wg makroregionów 43, 36,2 3,3 33,7 31,9 31,1 2,7 2,8 24,2 28, 26,3 23,3 22,3 19,,7 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q1 1 Q4 1 Q1 16

41 41 Zamiar wzięcia kredytu wg powierzchni gospodarstw rolnych ,1 39,8 42, , 26,8 26, ,1 19,3 14,9 14,6 12,9 18, do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q1 1 Q4 1 Q1 16 Zamiar wzięcia kredytu wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,4 33,8 31,1 29, 3,3 32,1 27, 26, 2,4 23,2 18,6 1 9,8 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q1 1 Q4 1 Q1 16

42 42 Zamiar wzięcia kredytu wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne ,9 22,3 24,1 3,3 3,1 28,9 33,6 32,9 34,1 1 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q1 1 Q4 1 Q Zamiar wzięcia kredytu wg grup PKD 7 37, ,3 28, 24,9 2, 31,2 3,3 28,7 26,8 1 7,9 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1 Q1 16 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

43 43 ZACIĄGNIĘCIE KREDYTU PREFERENCYJNEGO tak średnia trend liniowy Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 tak 42,7 46, 38, 4, 37,1 39,1 nie 7,3 4, 61, 9, 62,9 6,9 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg makroregionów 6 3, 46,7 46,9 47,1 44,9 4 37, 38,3 36,1 39,6 37,9 39, 3,6 34,1 3 23,8 18,8 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q1 1 Q4 1 Q1 16

44 44 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg powierzchni gospodarstw rolnych 7 6, 6 4,9 4 47,6 38,6 4, 46,6 3 11,1 17,8 23,6, 17, 17, do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q1 1 Q4 1 Q1 16 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 6 3,1 4 41,4 41, 42, 41,7 41,1 43,1 33,9 38,9 3 23, 2, 16,6 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q1 1 Q4 1 Q1 16

45 4 6 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 4 43,3 34,3 34, 47,6 47,8 41,1 4,2 4,8 38,1 3 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q1 1 Q4 1 Q1 16 Zaciągnięcie kredytu preferencyjnego wg grup PKD , 4,7 29, 37,6 36,1 43,4 42,9 37, 37, 2 16,7 1 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1 Q1 16 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

46 46 ZACIĄGNIĘCIE KREDYTU RYNKOWEGO tak średnia trend liniowy Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 tak 23,4 27, 21,9 23,1,6 24, nie 76,6 73, 78,1 76,9 79,4 76, 4 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg makroregionów 3 33,6 3 29,7 2,9 28, 27, 26,9 26,2 28, ,2 22,1 17,3 16,1,8 17, 14, północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q1 1 Q4 1 Q1 16

47 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg powierzchni gospodarstw rolnych 37,2 3, , 9,7 18,8 14,3 14,1 12, 26,,8 22,8 27, do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q1 1 Q4 1 Q1 16 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne ,9 28, 28,3 23,3 23,4 26,8 24,7 24,8,2 19,1 19,1 1 13,4 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q1 1 Q4 1 Q1 16

48 48 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne ,7 26,9 28, 3,4 2 22,2,7 21, 23,2 19,4 1 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q1 1 Q4 1 Q1 16 Zaciągnięcie kredytu rynkowego wg grup PKD ,7 2,9 21,9 31,3 29,6 27,7 19,4 22, 1 12,3 12,9 uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin Q4 1 Q1 16 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

49 49 NASTROJE GOSPODARSTW ROLNYCH saldo średnia trend liniowy warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q z ufnością 18,7 18, 21, 17,2 16,4 18,3 2. z obawą 67,6 69,3 6, 67,8 69,2 67,1 3. ze strachem 13,7 12,7 13, 1, 14,4 14,6 saldo (1.-3.),,3 8, 2,2 2, 3,7 wskaźnika zaufania (1.-2.ˣ,1-3.) -4,4-14, -, -6, -,8-1,2 Nastroje gospodarstw rolnych wg makroregionów ,4 12, 9,7 7,4 7,9,4 3,2 1,2 1,2 2, -1,1 -,8-1,1-7,4-14,7 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q1 1 Q4 1 Q1 16

50 Nastroje gospodarstw rolnych wg powierzchni gospodarstw rolnych 2 21,9 17,1 1 4,2 1,9 2,1 11, ,2-7, -6,4-9,4-13, -16, do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q1 1 Q4 1 Q1 16 Nastroje gospodarstw rolnych wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne , 13,3,8 8,8 6,6 3,4 1,7,1,6 -,1 -,1 -,8 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q1 1 Q4 1 Q1 16

51 1 Nastroje gospodarstw rolnych wg wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 1 13,6 11,1 13,1 1,3,7 3,7 7, - - -, -6,2 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q1 1 Q4 1 Q Nastroje gospodarstw rolnych wg grup PKD 7 13,6 6,8 4,7 3,1 2,,8 3,3-1,3 -,1 - - uprawa roślin innych niż wieloletnie uprawa roślin wieloletnich -8, rozmnażanie roślin Q4 1 Q1 16 chów i hodowla zwierząt działalność mieszana

52 2 ZNACZENIE DOPŁAT UE WZGLĘDEM UZYSKANYCH PRZYCHODÓW Q1 11 Q1 12 Q1 13 Q1 14 Q1 1 Q duże 4,9 4,6 44,4 42,4 3,1 3,6 2. średnie 42,1 42, 42, 4,2 48,9 4,6 3. małe 12 11,9 13,2 12, ,8 4. żadne, nie otrzymuję,6,,6,,9,6 saldo (1.-3.) 33,9 33,7 31,2 3,1 19,1 16,8 Dopłaty UE względem przychodów wg makroregionów ,3 28,3 34, 29, 2 24,1 1 14,9,1 7,9 1,8 3,7 północny środkowozachodni zachodni środkowowschodni południowy Q1 1 Q Dopłaty UE względem przychodów wg powierzchni gospodarstw rolnych 33, 18,3 18, 9,, 2, , -7,1 do 7 ha 7-1 ha 1- ha powyżej ha Q1 1 Q1 16

53 3 2 Dopłaty UE względem przychodów wg wieku prowadzącego gospodarstwo rolne 22, 1 1, 18, 18,6 18,2 16,3 7,7 9,3 do 3 lat 31-4 lat 46-6 lat powyżej 6 lat Q1 1 Q Dopłaty UE względem przychodów wykształcenia prowadzącego gospodarstwo rolne 29, ,2 17,6 16,3 17,8 14,6 podstawowe średnie i pomaturalne zawodowe wyższe Q1 1 Q1 16 Dopłaty UE względem przychodów wg grup PKD 7 3 2,8 22,6 16,8 16, uprawa roślin innych niż wieloletnie -24,6 uprawa roślin wieloletnich rozmnażanie roślin chów i hodowla zwierząt działalność mieszana Q1 16

54 4 IV. KONIUNKTURA W PRZEMYŚLE PRZETWÓRCZYM 1. Omówienie wyników 1. Ocena koniunktury w pierwszym kwartale jest sporządzana na podstawie wyników ze stycznia i lutego. W kolejnych miesiącach pierwszego kwartału 16 r. wyniki badania koniunktury w przemyśle przetwórczym cechowała zmienność. To zjawisko obserwujemy od ponad dwóch lat. Wartości wskaźnika koniunktury naprzemiennie rosną i spadają, niekoniecznie zgodnie z rytmem zmian sezonowych, zaś w przebiegu czynnika cyklicznego od połowy 14 widoczna jest tendencja spadkowa. Zmienność ta najdobitniej przejawia się w zróżnicowaniu zachowań przedsiębiorstw z różnych sektorów własnościowych. Miało ono miejsce także w tym kwartale. Przedsiębiorstwa publiczne i prywatne naprzemiennie informowały o poprawie i pogorszeniu się koniunktury. Ogólny wskaźnik koniunktury w przemyśle przetwórczym w styczniu zwiększył swoją wartość względem wartości z grudnia 1 r. o,8 pkt., do poziomu -,3 pkt. Poprawę koniunktury odnotowały zarówno przedsiębiorstwa prywatne jak i publiczne. Wzrost wartości wskaźnika koniunktury dla firm publicznych był bardzo duży, wyniósł 1,8 pkt., a wartość wskaźnika była dodatnia, +6, pkt. W firmach prywatnych przyrost wartości wskaźnika wyniósł 4,4 pkt., a jego wartość była ujemna, -7, pkt. W lutym wartość ogólnego wskaźnika koniunktury obniżyła się o,2 pkt., do poziomu -, pkt. Ten spadek był spowodowany pogorszeniem się koniunktury w sektorze publicznym. Wartość wskaźnika dla tego sektora spadła o,8 pkt., do poziomu +,7 pkt. Przedsiębiorstwa prywatne odnotowały natomiast niewielką poprawę koniunktury. Wartość wskaźnika dla firm prywatnych zwiększyła się o,8 pkt., do poziomu -6,2 pkt. W skali kwartału ogólny wskaźnik koniunktury zwiększył swoją wartość o 1,1 pkt. Zmiana wartości wskaźnika w sektorze publicznym wyniosła -6,7 pkt., a w sektorze prywatnym +1,9 pkt. W skali roku zmiany wartości wskaźnika były ujemne i wyniosły, odpowiednio: -3,9, -1,3 i -3,9 pkt. 2. Zmiany koniunktury były zróżnicowane nie tylko w zależności od form własności przedsiębiorstw, ale także w zależności od wielkości przedsiębiorstwa, rodzaju produkcji i miejsca prowadzenia działalności. W przekroju według wielkości przedsiębiorstwa poprawę koniunktury w skali kwartału odnotowano w dwóch grupach przedsiębiorstw, zatrudniających: od 1 do i ponad pracowników. W pozostałych grupach miało miejsce pogorszenie koniunktury. Największy spadek wartości wskaźnika koniunktury odnotowano w grupie przedsiębiorstw zatrudniających od 21 do pracowników. 3. W przekroju według głównych grup produktowych pogorszenie koniunktury w skali kwartału odnotowano we wszystkich grupach, z wyjątkiem przedsiębiorstw produkujących półprodukty. Największy spadek wartości wskaźnika miał miejsce w produkcji dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku; wyniósł on 13,6 punktu. W lutym najwyższą wartość, +,1 pkt., wskaźnik przyjął dla przedsiębiorstw produkujących półprodukty, a najniższą, -,9 pkt., dla przedsiębiorstw produkujących nietrwałe dobra konsumpcyjne. 4. Zmiany koniunktury w przekroju regionalnym także cechowała duża zmienność. Wyniki zmieniały się z miesiąca na miesiąc. W skali kwartału w dziewięciu województwach koniunktura poprawiła się. Są to następujące województwa: kujawsko-pomorskie, lubuskie, łódzkie, małopolskie, mazowieckie, podlaskie, świętokrzyskie, wielkopolskie i zachodniopomorskie. W pozostałych koniunktura pogorszyła się. Największa poprawa koniunktury miała miejsce w województwie zachodniopomorskim (aż o 63,4 pkt.), a największe pogorszenie w województwie pomorskim (o 17,7 pkt.). Najwyższą wartość, +2,9 pkt., wskaźnik koniunktury przyjął dla województwa zachodniopomorskiego, najniższą, -18,7 pkt., dla mazowieckiego.

55 . Odnotowano także zróżnicowanie odpowiedzi na poszczególne pytania ankiety, zarówno w odniesieniu do sald diagnostycznych jak i prognostycznych. W styczniu przewidywania przedsiębiorstw z obu sektorów były bardzo optymistyczne. Ten optymizm sugerował możliwe wcześniejsze nadejście sezonowego ożywienia działalności gospodarczej. Tak się jednak nie stało. W lutym optymizm przedsiębiorców wygasł. Obecnie opinie nt. przyszłej kondycji gospodarki polskiej są minorowe. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość produkcji w styczniu obniżyła się o 1, pkt., a w lutym wzrosła o,3 pkt. Zmiana wartości salda w skali kwartału jest ujemna i wynosi 8, pkt. Spadek wartości salda miał miejsce także w skali roku. Był jednak niewielki, wyniósł,2 pkt. Wartości sald oczekiwań są dodatnie i wyższe w kolejnych miesiącach kwartału, ale zróżnicowane w zależności od formy własności przedsiębiorstw. Wartości salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zamówień zmniejszały się w kolejnych miesiącach kwartału. Spadek w styczniu wyniósł, pkt., a w lutym,6 pkt. W ciągu kwartału wartość salda obniżyła się o 11,6 pkt. Jest obecnie niższa od wartości sprzed roku o 3,8 pkt. Wartość salda oczekiwań w styczniu zwiększyła się o 16,9 pkt., w lutym spadła o 2,8 pkt. Wartości salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zamówień eksportowych w kolejnych miesiącach zmniejszały się i pozostają ujemne. W skali kwartału saldo zmniejszyło swoją wartość o 3,8 pkt., zaś w skali roku o 3,9 pkt. Wartość salda prognostycznego w styczniu zwiększyła się, w lutym zmalała i pozostaje ujemna. Saldo odpowiedzi na pytanie o poziom zapasów zwiększało swoje wartości w kolejnych miesiącach o odpowiednio:,9 i 2,1 pkt. W ciągu kwartału wartość salda zwiększyła się o 4,3 pkt., w ciągu roku zaś o,6 pkt. Saldo przewidywań przez cały kwartał przyjmowało wartości ujemne, chociaż w kolejnych miesiącach coraz wyższe. Wartości salda odpowiedzi na pytanie o ceny wyrobów gotowych w kolejnych miesiącach zmniejszały się i pozostają ujemne. W skali kwartału wartość salda obniżyła się o,7 pkt., a w skali roku o 1,2 pkt. Wartości salda prognostycznego także malały w kolejnych miesiącach. Wartości salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zatrudnienia malały w kolejnych miesiącach. W styczniu miał miejsce spadek o 2,2 pkt., w lutym o 3, pkt. Zmiany były jednak różne w poszczególnych sektorach własnościowych. W ciągu kwartału wartość salda ogółem zmniejszyła się o,4 pkt. Jest niższa od wartości sprzed roku o 2,3 pkt. Wartość salda przewidywań dla firm prywatnych jest ujemna, a dla publicznych dodatnia. Sytuacja finansowa przedsiębiorstw w ciągu kwartału pogorszyła się. Wartość salda odpowiedzi na to pytanie jest niższa od wartości z listopada 1 r. o 11, pkt. W ciągu roku wartość salda zmniejszyła się o 4,6 pkt. Przewidywania przedsiębiorstw prywatnych na najbliższe miesiące są pesymistyczne. Firmy publiczne cechuje mniejszy pesymizm. Oceny ogólnej kondycji gospodarki polskiej w ciągu kwartału pogorszyły się. Wartość salda odpowiedzi na to pytanie spadła o 8,1 pkt. Jest niższa od wartości sprzed roku o,4 pkt. Wartości zarówno salda diagnostycznego jak i prognostycznego w dalszym ciągu są ujemne. 6. Przedsiębiorstwa informują o wzroście jednostkowego kosztu produkcji. Wartość salda odpowiedzi na to pytanie zwiększyła się w ciągu kwartału o 3,3 pkt., jest jednak niższa od poziomu sprzed roku o 2, pkt. 7. O 2,3 punktu proc. zwiększył się stopień wykorzystania mocy produkcyjnych. Obecnie wynosi on 73,3 % i jest wyższy od wartości ze stycznia 1 roku o,9 pkt. proc. Przewidywany jest dalszy wzrost stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych. 8. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość eksportu zwiększyła się kwartalnie o 2,2 pkt., a w ciągu roku o,8 pkt. W kolejnym kwartale oczekiwany jest dalszy wzrost eksportu. Wzrostowi eksportu towarzyszy wzrost konkurencyjności naszych towarów na rynkach zagranicznych i spadek konkurencyjności wyrobów importowanych. Zmniejszeniu uległy natomiast korzyści z produkcji na eksport w porównaniu z produkcją na rynek krajowy. Przedsiębiorstwa oczekują odwrócenia tych tendencji w najbliższych miesiącach.

56 6 9. W pierwszym kwartale przedsiębiorstwa odnotowały wzrost uciążliwości barier działalności gospodarczej. Wzrosty były jednak niewielkie. Odsetki przedsiębiorstw informujących o tych uciążliwościach zwiększały o 2-3 punktów procentowych. Na pierwszym miejscu ciągle wymieniana jest bariera popytowa. Odczuwa ją 1,3 procent badanych przedsiębiorstw. Na dwóch kolejnych wymieniane są bariera podatkowa i prawna. Odsetek informujących o nich przedsiębiorstw wynosi odpowiednio: 4,6 i 4,6 procent badanych przedsiębiorstw.. Na zmiany koniunktury w pierwszym kwartale negatywnie oddziaływały zarówno czynniki sezonowe jak i cykliczne. Mimo dość pesymistycznych prognoz należy spodziewać się poprawy koniunktury w przemyśle przetwórczym w II kwartale br. wskutek pozytywnego oddziaływania czynników sezonowych.

57 7 2. Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGIND średnia składnik cykliczny (prawa skala) składowe salda II 1 X 1 XI 1 XII 1 I 16 II wielkość produkcji przewidywania 12, 1,1-9,4-11,3 7, 9,6 2. wielkość zamówień stan -1,3 3,8-7, -18, -18, -19,1 3. zapasy - stan 1, 7, 2,8 4,1, 7,1 wskaźnik koniunktury (IRGIND): ( )/3-1,6 -,7-6,6-11,1 -,3 -, 8 6 6, Wskaźnik koniunktury wg sektorów własnościowych 4 2 2,, , przedsiębiorstwa publiczne -6,2-7, przedsiębiorstwa prywatne II'1 I'16 II'16

58 8 1 Wskaźnik koniunktury wg wielkości zatrudnienia 9,8 7,7,6 1, ,8 -,4-9,8-7,2-4,9-7, -7, -7,7-1 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób II'1 I'16 II' ,4 Wskaźnik koniunktury wg głównych grup przemysłowych 4 2,1 1,1 1, ,3-6 -, ,9-8,4-7, ,1-11,2 -,9 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne II'1 I'16 II'16

59 9 PRODUKCJA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki II 1 XI 1 XII 1 I 16 II 16 przewidywania 1. wzrost 19,4 23,6,4 18,, 26,7 2. brak zmiany 2,1 2,,6 4,4,7 6,2 3. spadek 28, 24,4 29, 27,6 29,3 17,1 saldo (1.-3.) -9,1 -,8-8,6-9,6-9,3 9,6 2 Produkcja wg sektorów własnościowych 19,2 1 8, , ,3-12, - -16,7 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne II'1 I'16 II'16

60 6 1 Produkcja wg wielkości zatrudnienia,,9 11,7 11,1, ,7-7, , -22, -13, -18, ,6 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób II'1 I'16 II'16 1 Produkcja wg głównych grup przemysłowych 8,9 13,7 4, ,7-14,4-9,2-4,3-9,1-1,6-12,4-12,9 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne II'1 I'16 II'16-14,4

61 61 ZAMÓWIENIA OGÓŁEM stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki II 1 XI 1 XII 1 I 16 II 16 przewidywania 1. wzrost 19,1,4 1,8 14,6 1, 21,4 2. brak zmiany 46, 1,7,4 2,3,9 4, 3. spadek 34,4 27,9 33,8 33,1 34,1 24,6 saldo (1.-3.) -1,3-7, -18, -18, -19,1-3,2 1,4 Zamówienia wg sektorów własnościowych 2, ,7 przedsiębiorstwa publiczne II'1 I'16 II'16-14,9-21, -22,7 przedsiębiorstwa prywatne

62 62 Zamówienia wg wielkości zatrudnienia 11,7, - -7,4-9,1-7, ,8-18,6-17, ,2-27,9-32,3-36,4 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób II'1 I'16 II'16 Zamówienia wg głównych grup przemysłowych 2,3 6, ,4-23, -8,8-16, -9,1-19,7-1,6-29,3-24,6 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne II'1 I'16 II'16-33,7

63 63 ZAMÓWIENIA EKSPORTOWE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki II 1 XI 1 XII 1 I 16 II 16 przewidywania 1. wzrost,6 19,4 17, 17, 16,8,7 2. brak zmiany 46, 48,8 49,4 1,6,1 2,3 3. spadek 32,9 31,8 33,6 3,9 33, 27, saldo (1.-3.) -12,3-12,4-16,6-13,4-16,2-6,3 1 Zamówienia eksportowe wg sektorów własnościowych 17,2 13,7 - -3, przedsiębiorstwa publiczne -13,8-19, -, przedsiębiorstwa prywatne II'1 I'16 II'16

64 64 3 Zamówienia eksportowe wg wielkości zatrudnienia 18,8,, , -16, -21,2-31,3-13,9-18,4-19,4-24,3-26,7 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób II'1 I'16 II'16 Zamówienia eksportowe wg głównych grup przemysłowych 6,2, ,8-1,4-7,4-3, -1-11, ,2-1,9-22, , półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne II'1 I'16 II'16-39,

65 6 ZAPASY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki II 1 XI 1 XII 1 I 16 II 16 przewidywania 1. wzrost 1,6 17,8 17,8 1,1 17,8 9,8 2. brak zmiany 7,3 67,1 68, 74,8 71, 8, 3. spadek 14,1 1, 13,7,1,7,2 saldo (1.-3.) 1, 2,8 4,1, 7,1 -,4 2 Zapasy wg sektorów własnościowych 19,2 1 11,9 4,7 4,2,8 1,6 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne II'1 I'16 II'16

66 66 1 Zapasy wg wielkości zatrudnienia 13,1 16,8 17,7 7,2 8,8,9, ,3 -, -6,2 -,6-7,7 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób II'1 I'16 II'16 1 Zapasy wg głównych grup przemysłowych 11,1 11,3 12,4 8,9 7,9,2 4, 3, 1,1, - -2,3 - -7,6 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne II'1 I'16 II'16

67 67 CENY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki II 1 XI 1 XII 1 I 16 II 16 przewidywania 1. wzrost 7,1 6, 6,9 4,8 8,8 8,7 2. brak zmiany 78,1 84,8 83,2 83,8 73, 79,1 3. spadek 14,8 9,2 9,9 11,4 17,7 12,2 saldo (1.-3.) -7,7-3,2-3, -6,6-8,9-3, , Ceny wg sektorów własnościowych 4, ,1 przedsiębiorstwa publiczne -8,3-8,6 -,4 przedsiębiorstwa prywatne II'1 I'16 II'16

68 68 Ceny wg wielkości zatrudnienia,, ,3-6, -8,2-8,2-7,3-9,3 -, ,7-16, -1,4 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób II'1 I'16 II'16 Ceny wg głównych grup przemysłowych 3,1 2,2, -1,1 - -3,7 - -6,9-6,8-7,3 -,8-11,3 -, ,2 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne II'1 I'16 II'16

69 69 ZATRUDNIENIE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki II 1 XI 1 XII 1 I 16 II 16 przewidywania 1. wzrost 1,3 14,4 11,9 13,3,4 13, 2. brak zmiany 67,3 72,3 77, 72, 74,8 74,2 3. spadek 17,4 13,4 11,1 14,7 14,8 12,3 saldo (1.-3.) -2,1 1,,8-1,4-4,4 1,2 2 Zatrudnienie wg sektorów własnościowych 23,4 17,9 1 3, - -2,8-4,1 - przedsiębiorstwa publiczne -7,4 przedsiębiorstwa prywatne II'1 I'16 II'16

70 7 2 Zatrudnienie wg wielkości przedsiębiorstwa 23,1 1 17,6 16,6,, ,6-3,8-7,2-7,3-7,1-9, -14,7 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób II'1 I'16 II' , Zatrudnienie wg głównych grup przemysłowych 4,4 2,, ,4-2, -,9-2,3-4, , , -,6 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne II'1 I'16 II'16

71 71 SYTUACJA FINANSOWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki II 1 XI 1 XII 1 I 16 II 16 przewidywania 1. poprawa 13,8 14,9 12,8 11,8,2 11,6 2. brak zmiany 61,7 66,4 66, 66,3 64,3 67,9 3. pogorszenie 24, 18,7 21,2 22, 2,, saldo (1.-3.) -,7-3,8-8,4 -,2-1,3-8,9 Sytuacja finansowa wg sektorów własnościowych 1,, - -4, , -11,6 - przedsiębiorstwa publiczne -16,7 przedsiębiorstwa prywatne II'1 I'16 II'16

72 72 3 Sytuacja finansowa wg wielkości zatrudnienia 23, 11,1, - -, ,1-11,7-14,1-1,8-11, , -2,7-26,3 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób II'1 I'16 II'16 Sytuacja finansowa wg głównych grup przemysłowych 2,2, - -,1 -, ,2 -,9-9,2-9,1-12, -11, , -2-3 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne II'1 I'16 II'16-27,1

73 73 OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARKI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki II 1 XI 1 XII 1 I 16 II 16 przewidywania 1. poprawa 8,2, 8,2 4,4 6,9 7,9 2. brak zmiany 67,9 71,1 67,4 71,9 7,2 61,1 3. pogorszenie 23,8 18,4 24, 23,7 22,9 31, saldo (1.-3.) -1,6-7,9-16,3-19,3-16, -23,1 Ogólna sytuacja gospodarki wg sektorów własnościowych 2, , ,4-19,4-19, -18,1-2 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne II'1 I'16 II'16

74 74 Ogólna sytuacja gospodarki wg wielkości zatrudnienia,, - -, - -8, ,9-16,3-11,9-1, , , -3,2-33,3 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób II'1 I'16 II'16 Ogólna sytuacja gospodarki wg głównych grup przemysłowych - -, - -, ,4-17,1-18,2-1, -14,3-14, -2-21,3-21,3-23, -23,3 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne II'1 I'16 II'16

75 7 WYKORZYSTANIE MOCY PRODUKCYJNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost 16, 21,2 21,6 22,4 13,1 1,3 2. brak zmiany 6, 63,4 64,1 6,4 68,3 73,2 3. spadek 23, 1,4 14,2 17,2 18, 11,4 saldo (1.-3.) -6,,8 7,4,2 -,4 3,9 % ,2 Stopień wykorzystania mocy produkcyjnych 71, 73,3 74, Q1 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1

76 76 2 Wykorzystanie mocy produkcyjnych wg sektorów własnościowych, 1 7, 3, ,3 przedsiębiorstwa publiczne -6,6-7,3 przedsiębiorstwa prywatne Q1 1 Q4 1 Q1 16 Wykorzystanie mocy produkcyjnych wg wielkości zatrudnienia 3 26,6 13,3 3,1 3, 2,9, ,1-2,6-9,4-1, -11, ,2 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób Q1 1 Q4 1 Q Wykorzystanie mocy produkcyjnych wg głównych grup przemysłowych 6,4 9,, 2, , -11,4-9, -4,3-3,2 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne -,7 Q1 1 Q4 1 Q1 16-8,1-3,1

77 77 KONKURENCYJNOŚĆ WYROBÓW ZAGRANICZNYCH NA RYNKU KRAJOWYM stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost 14,8, 11,2 13,9 12,3 11,6 2. brak zmiany 77, 73, 81,1 8,3 8,3 8,4 3. spadek 8,2,9 7,7,7 7,4 3, 4. trudno ocenić 2, 27, 3,1 27,1 26,4 3,1 saldo (1.-3.) 6,6 14,6 3, 8,2 4,9 8,6 2 Konkurencyjność wyrobów zagranicznych na rynku krajowym wg sektorów własnościowych,3 1 7,3 6,7 9,,6 - -2,3 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q1 1 Q4 1 Q1 16

78 78 Konkurencyjność wyrobów zagranicznych na rynku krajowym wg wielkości zatrudnienia 17,2 1 11,6 11,9 11,9 7,3,6,3 6,6,, - -3,9 - -8,3 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób Q1 1 Q4 1 Q Konkurencyjność wyrobów zagranicznych na rynku krajowym wg głównych grup przemysłowych 2, 1 1,1 16,1 12, - 8,7,,7 6,3 1,9 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne, Q1 1 Q4 1 Q1 16 8,8 -,8

79 79 PRODUKCJA NA EKSPORT stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost 17, 1,2 16,7 14,4 18,9 23,1 2. brak zmiany 9,2 9,3 9, 63,1 6,4 8,6 3. spadek 23,7 2, 23,8 22, 24,8 18,4 saldo (1.-3.) -6,7 -,3-7,1-8,1 -,9 4,7 Produkcja na eksport wg sektorów własnościowych 1 1,, - -1,7 - -7, -6,6-1 przedsiębiorstwa publiczne -11,6 przedsiębiorstwa prywatne Q1 1 Q4 1 Q1 16

80 8 Produkcja na eksport wg wielkości zatrudnienia 3 2 2, 1 13,4 16, , -3,3-4,8-8,9-11,9-11, -16,7-14,8-18, <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób Q1 1 Q4 1 Q1 16 Produkcja na eksport wg głównych grup przemysłowych 17, ,1 -,6-2,2-2, -4, , -9,4-1,4-17,1 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne Q1 1 Q4 1 Q1 16-9,2-14,1

81 81 KONKURENCYJNOŚĆ WYROBÓW KRAJOWYCH NA RYNKACH ZAGRANICZNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost,1 6,3 8, 11, 12,1 11,9 2. brak zmiany 8,3 81,3 8,9 79,8 78,9 77,7 3. spadek 9,6 12,4 11,1 9,2 9,,4 4. trudno ocenić 24,1 24,8 23,7 22,9 22,1 24,7 saldo (1.-3.), -6,1-3,1 1,8 3,1 1, Konkurencyjność wyrobów krajowych na rynkach zagranicznych wg sektorów własnościowych 18,2 1 7,7, -,3,6 1, - przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q1 1 Q4 1 Q1 16

82 82 Konkurencyjność wyrobów krajowych na rynkach zagranicznych wg wielkości zatrudnienia 16,7 1 3,3 3,6 6,8 4,4 4,8 6,7,, , -9,1-3,6-1 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób Q1 1 Q4 1 Q Konkurencyjność wyrobów krajowych na rynkach zagranicznych wg głównych grup przemysłowych 12,8, 1,3 4,, 2, 3,3-1, ,9-6,9-4, -9,4-1 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne Q1 1 Q4 1 Q1 16

83 83 KORZYŚCI Z PRODUKCJI NA EKSPORT W STOSUNKU DO KORZYŚCI Z PRODUKCJI NA RYNEK KRAJOWY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost 3,1 24,1 21,8 24,3 31, 28, 2. brak zmiany 3,9 2,4 4,6 62, 47,4 3, 3. spadek 1,9 23, 23,6 13,6 21,1 19, saldo (1.-3.) 14,2,6-1,8,7,4 9, 2 Korzyści z produkcji na eksport / korzyści z produkcji na rynek krajowy wg sektorów własnościowych 23,4 1 16,2 12,6 8,8 1,7 - -2, przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q1 1 Q4 1 Q1 16

84 84 Korzyści z produkcji na eksport / korzyści z produkcji na rynek krajowy wg wielkości zatrudnienia 3 31, ,4,3 23,7 24,1 1,3 1, 6,7 8,3 2,6 2,9 - - <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób -3,9 Q1 1 Q4 1 Q Korzyści z produkcji na eksport / korzyści z produkcji na rynek krajowy wg głównych grup przemysłowych 48, ,8 27,2 29,2 7, 12, 12,8 4,4 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne 6,1 Q1 1 Q4 1 Q ,, 7,7

85 8 PRZECIĘTNY KOSZT PRODUKCJI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost 33,8 32,8 31,3 26,8 31,8 29,2 2. brak zmiany 7,2 8,9 9, 6,4 8,8 63,8 3. spadek 8,9 8,3 9,2 7,7 9,4 7, saldo (1.-3.) 24,9 24, 22,1 19,1 22,4 22,2 3 2 Przeciętny koszt produkcji wg sektorów własnościowych 2,9 2,2 1 16,7,2 7,4 - -2,2 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q1 1 Q4 1 Q1 16

86 ,9 Przeciętny koszt produkcji wg wielkości zatrudnienia 36,7 3 29,3 28,4 2 24, 24,6 23, 23, 1 16, 11,6 7,7 <1 osób 1- osób 21- osób 1- osób, Q1 1 Q4 1 Q Przeciętny koszt produkcji wg głównych grup przemysłowych 6 7, ,8 17,6,4 24,1 29,9 4, 34,4 28, 23,7 29,7 7,7 półprodukty dobra inwestycyjne trwałe dobra konsumpcyjne nietrwałe dobra konsumpcyjne Q1 1 Q4 1 Q1 16

87 87 BARIERY DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ 6 2,1,8 4,6 4,2 4 41, ,9 28,9,7 19,7 23,923,6 22,6 21,6 11,1,8 11,,8,2 4,9,2,2,6,2 2,6 2,6 (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) (9) () (11) (12) (13) stan przewidywania (1) niedostateczny popyt krajowy (2) niedostateczny popyt zagraniczny (3) konkurencyjny import (4) brak wykwalifikowanej siły roboczej () niedostateczne wyposażenie (6) brak surowców i materiałów (7) niska płynność finansowa (8) niska dostępność kredytu (9) niekorzystne warunki kredytowe () niestabilność przepisów prawnych (11) obciążenia podatkowe (12) inne (13) nie występują

88 88 V. KONIUNKTURA W BUDOWNICTWIE 1. Omówienie wyników 1. W I kwartale 16 roku wskaźnik koniunktury w budownictwie przyjął wartość -1,6 pkt., mniejszą o 1,8 punktu niż w minionym kwartale, a większą o 3,9 punktu niż w analogicznym kwartale rok temu. Względnie dobre oceny obecnej sytuacji, mimo niekorzystnego dla budownictwa sezonu, powodują utrzymanie się trendu wskaźnika koniunktury na poziomie z ubiegłego kwartału, zbliżonym do poziomu średniego w całym okresie niniejszego badania, tj. w latach Wartość wskaźnika koniunktury w sektorze przedsiębiorstw publicznych jest o 9 punktów mniejsza niż w sektorze firm prywatnych, który wynosi -13,8 pkt. Wyraźne zróżnicowanie jest widoczne także w grupach zakładów budowlanych klasyfikowanych według wielkości zatrudnienia. W grupie zakładów zatrudniających do pracowników wartość wskaźnika jest równa -,9 pkt., przy zatrudnieniu 21- osób wynosi -21,6 pkt., a dla zakładów zatrudniających powyżej osób jest dodatnia i równa +1,7 pkt. W klasyfikacji regionalnej wskaźnik koniunktury osiągnął największą wartość dla regionu północno-wschodniego, +7,1 pkt., a najniższą -39,3 pkt. dla regionu środkowego. Obecna różnica pomiędzy największa a najmniejszą wartością wskaźnika przekracza 46 punktów, zatem regionalne zróżnicowanie koniunktury w budownictwie ponownie wzrosło. Również wartości wskaźnika koniunktury w grupach zakładów klasyfikowanych według rodzaju działalności budowlanej są silnie zróżnicowane. W grupie zakładów wznoszących budynki (PKD 41) wynosi -6, pkt., w grupie zakładów budujących obiekty inżynierii lądowej i wodnej (PKD 42) -21,7 pkt., a w grupie zakładów wykonujących prace specjalistyczne (PKD 43) -,4 pkt. 2. Obecna wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość produkcji jest większa niż w każdym z pierwszych kwartałów minionych siedmiu lat. Bieżący kwartał jest drugim z kolei kwartałem wzrostu wartości funkcji trendu produkcji w budownictwie. W analizowanych grupach zakładów wartości salda produkcji są zróżnicowane. Wartość salda ogółem wynosi -,8 pkt., w sektorze prywatnym -47,1 pkt., a publicznym -67, pkt. W grupie zakładów zatrudniających do pracowników wynosi -4,8 pkt., przy zatrudnieniu 21- osób -8,7 pkt., a powyżej osób -37,3 pkt. Saldo produkcji w grupie zakładów budujących obiekty inżynierii lądowej i wodnej ma bardzo niską wartość -72, pkt., w grupie zakładów wykonujących prace specjalistyczne wynosi -34,2 pkt., a w grupie zakładów wznoszących budynki -37,1 pkt. Prognozy na II kwartał 16 roku, zgodnie z sezonowym cyklem budownictwa, wskazują na znaczny wzrost poziomu produkcji. Wartość salda prognostycznego ogółem wynosi +34,3 pkt., dla sektora prywatnego +32,7 pkt., a dla sektora publicznego +41,2 pkt. 3. Również dla zamówień znajdujących się w portfelach firm budowlanych bieżący kwartał jest najlepszym pierwszym kwartałem od siedmiu lat. Obecny sezonowy spadek zamówień jest mniejszy niż rok temu. Utrzymuje się wzrost wartości funkcji trendu zamówień, stwierdzony w poprzednim kwartale. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zamówień w ujęciu ogółem wynosi -41, pkt., salda zamówień krajowych -44,6 pkt., a salda zamówień eksportowych -14,9 pkt. W analizowanych grupach zakładów wartości salda zamówień są zróżnicowane. W sektorze prywatnym obecne wartość salda zamówień ogółem wynosi -37,2 pkt., a w sektorze publicznym -8,1 pkt. W zakładach zatrudniających do, - oraz powyżej pracowników wartości salda zamówień ogółem wynoszą, odpowiednio: -42,1, -4,2 oraz -12,9 pkt. Prognozy na nadchodzący kwartał są znacznie korzystniejsze od obecnych ocen, zarówno w przypadku zamówień ogółem jak i zamówień krajowych, jednak w przypadku zamówień

89 89 eksportowych są wyraźnie gorsze. Saldo przewidywanych zamówień w ujęciu ogółem ma wartość +34,9 pkt., w odniesieniu do zamówień krajowych wynosi +4,6 pkt., a eksportowych -,4 pkt. 4. W bieżącym kwartale we wszystkich analizowanych grupach zakładów wartości salda odpowiedzi na pytanie o ceny są ujemne, nadal więc mamy do czynienia ze spadkiem poziomu cen usług budowlanych. Wartość salda w sektorze prywatnym wynosi -18, pkt., w publicznym -16,2 pkt., a w ujęciu ogółem -18,1 pkt. Prognoza salda dla sektora prywatnego przyjmuje wartość -,3 pkt., a dla sektora publicznego +4,1 pkt., zatem w nadchodzącym kwartale można oczekiwać stabilizacji cen usług firm prywatnych i niewielkiego wzrostu cen usług przedsiębiorstw publicznych.. We wszystkich analizowanych grupach zakładów wartości salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zatrudnienia są ujemne, lecz obecnie obserwowany sezonowy spadek zatrudnienia jest mniejszy niż w minionych latach. Rosnący kierunek zmian wartości funkcji trendu zatrudnienia w budownictwie utrzymuje się. Saldo zatrudnienia w ujęciu ogółem ma wartość -32,7 pkt., w sektorze prywatnym -28,4 pkt., a publicznym -1,3 pkt. Wartości salda zatrudnienia pozostałych analizowanych grup zakładów również są silnie zróżnicowane. W grupie zakładów, które zatrudniają do, - oraz powyżej pracowników, wartości salda są równe, odpowiednio: -26,, -4,7 oraz -6,9 pkt. W grupie przedsiębiorstw państwowych wartość salda zatrudnienia wynosi -6,3 pkt., a w grupie prywatnych firm będących własnością krajowych osób fizycznych -31,6 pkt. Prognozy zatrudnienia na nadchodzący kwartał są optymistyczne. Prognozowane saldo w ujęciu ogółem ma wartość +13, pkt., dla sektora prywatnego +13,2 pkt., a publicznego +1,2 pkt. Dla grupy firm będących własnością krajowych osób fizycznych prognozowana wartość salda zatrudnienia wynosi +17, pkt., a dla przedsiębiorstw państwowych aż +26,3 pkt. 6. Wciąż brak jest wyraźnej poprawy sytuacji finansowej zakładów budowlanych. Od ponad dwóch lat trend obrazujący tę sytuację jest rosnący, lecz tempo wzrostu jest bardzo niskie. W bieżącym kwartale wartość salda odpowiedzi na pytanie o sytuację finansową wynosi -3,4 pkt., w sektorze prywatnym jest równe -29,2 pkt., a publicznym -3, pkt. Względnie lepiej oceniają własną sytuację finansową zakłady wykonujące prace związane ze wznoszeniem budynków (saldo -13,4 pkt.), gorzej natomiast zakłady budujące obiekty inżynierii lądowej i wodnej (saldo -42,9 pkt.). W najbliższym kwartale powinna poprawić się sytuacja finansowa firm prywatnych (prognozowana wartość salda +8, pkt.), lecz w grupie przedsiębiorstw publicznych można spodziewać się pogorszenia (-,3 pkt). 7. Mimo sezonowego obniżenia się stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych budownictwa, długookresowy trend utrzymuje kierunek rosnący. W bieżącym kwartale we wszystkich grupach zakładów wartości salda odpowiedzi na pytanie o wykorzystanie mocy produkcyjnych są ujemne. Wartość salda w ujęciu ogółem wynosi -41,2 pkt., w sektorze prywatnym -39,4 pkt., a publicznym -49,3 pkt. Prognozy na następny kwartał są jednak zdecydowanie optymistyczne. Prognozowana wartość salda ogółem wynosi +33, pkt., w sektorze prywatnym +29,9 pkt., a w sektorze publicznym +49,3 pkt. 8. W zakresie nakładów inwestycyjnych sytuacja budownictwa wciąż jest niedobra. Linia trendu inwestycji znajduje się poniżej poziomu średniego z dotychczasowych okresów badania, chociaż w ciągu ostatnich dwóch lat wielkość nakładów inwestycyjnych nieco się zwiększyła, a w bieżącym kwartale wartość salda odpowiedzi na pytanie o rozmiary inwestycji jest nawet większa niż w pierwszych kwartałach minionych siedmiu lat. W ujęciu ogółem obecna wartość salda inwestycji wynosi -29, pkt., w sektorze prywatnym -3,3 pkt., a publicznym -2,6 pkt. Przewidywania na najbliższy kwartał co do nakładów inwestycyjnych są mniej pesymistyczne od obecnych ocen. Prognozowana wartość salda w ujęciu ogółem wynosi -6,2 pkt., dla sektora prywatnego jest równa -,7 pkt., a dla sektora publicznego -7,9 pkt.

90 9 9. W bieżącym kwartale wartość salda odpowiedzi na pytanie o ocenę ogólnej sytuacji gospodarczej w kraju jest większa niż w I kwartale 1 r. Od około dwóch lat wartości funkcji trendu ocen gospodarki przewyższają poziom średni ze wszystkich dotychczasowych okresów badania. Obecny kwartał jest drugim z kolei kwartałem, w którym obserwujemy trend o kierunku rosnącym. Prognozy dotyczące sytuacji gospodarczej w nadchodzącym kwartale mogą budzić pewien niepokój. Mimo spodziewanej sezonowej poprawy warunków pogodowych, prognoza wartości salda ocen ogólnej sytuacji gospodarczej w ujęciu ogółem jest ujemna i wynosi -2,7 pkt., w sektorze prywatnym -,4 pkt. i tylko w sektorze publicznym ma dodatnią wartość +9,2 pkt.. Tak jak dla oceny gospodarki, również dla oceny sytuacji budownictwa bieżący kwartał jest kolejnym okresem poprawy. Od około dwóch lat poziom ocen jest wyższy od średniej ze wszystkich dotychczasowych okresów badania, a w bieżącym kwartale trend ponownie rośnie. Analogicznie jak w przypadku prognoz ogólnej sytuacji gospodarczej, prognozy dotyczące sytuacji sektora w nadchodzącym kwartale są gorsze niż można by oczekiwać w związku z zakończeniem niesprzyjającego dla budownictwa sezonu zimowego. Prognoza wartości salda w ujęciu ogółem wynosi -,4 pkt., w sektorze prywatnym -2,7 pkt., a w publicznym +9,2 pkt. 11. W bieżącym okresie 4,9 % zakładów budowlanych stwierdza, że nie ma barier, które ograniczałyby ich aktywność produkcyjną. Silna konkurencja wewnątrz gałęzi nadal jest główną barierą, wskazywaną obecnie przez 4, % zakładów budowlanych (w poprzednim kwartale 6, %). Drugą w rankingu barier jest niedostateczny popyt, wymieniany przez 46, % zakładów (w poprzednim kwartale 37,4 %), trzecią zaś nadmierne obciążenia podatkowe (37,9 % vs. 38,7 % w poprzednim kwartale). Następną barierą są niekorzystne warunki pogodowe, wskazane przez 36,2 % zakładów (w poprzednim kwartale 18,7%). Kolejne bariery to zatory płatnicze (28,1 % wskazań, w poprzednim kwartale 29,6 %) oraz niestabilność przepisów prawnych (również 28,1 % wskazań, w poprzednim kwartale 27, %) Odsetek wskazań bariery wysokich cen surowców i materiałów zmniejszył się o 3, punktu proc. i wynosi 16,1 %, a dla trudności w uzyskaniu kredytu zwiększył się o 1,7 punktu proc. i wynosi 14,3 %. Z wyjątkiem niekorzystnych warunków pogodowych, wysokich cen surowców i materiałów oraz trudności związanych z uzyskaniem kredytu, pozostałe bariery są w obecnym kwartale bardziej dotkliwe dla firm prywatnych niż dla przedsiębiorstw publicznych. Firmy budowlane przewidują, że w nadchodzącym kwartale, poza barierami silnej konkurencji oraz wysokich cen surowców i materiałów, układ głównych barier ograniczających ich aktywność produkcyjną nie zmieni się, a trudności powodowane przez te bariery powinny być mniejsze od obecnych.

91 91 2. Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGCON średnia składnik cykliczny (prawa skala) -2 składowe salda Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q zamówienia ogółem stan 2,3-46,8 11,8 7,7-1,3-41, 2. wielkość zatrudnienia przewidywania -42,9 9,6 7, -1,9-27,9 13, wskaźnik koniunktury (IRGCON): (1.+2.)/2 -, -19,,2-4,2-13,8-1,6 Wskaźnik koniunktury wg sektorów własnościowych , ,7-13, -13, ,7 przedsiębiorstwa publiczne -22,6 przedsiębiorstwa prywatne Q1 1 Q4 1 Q1 16

92 92 Wskaźnik koniunktury wg wielkości zatrudnienia 1, ,2-11,4-2 -,9-22,6-22,3-22,6-21, , < osób 21- osób > osób Q1 1 Q4 1 Q1 16 Wskaźnik koniunktury wg rodzajów działalności 1, ,7-6, -, ,2-21,6 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -26,2-21,7 roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej Q1 1 Q4 1 Q ,6 roboty budowlane specjalistyczne

93 93 Wskaźnik koniunktury wg regionów 1. Region północny -14,2 2. Region północno-wschodni 7,1 3. Region środkowo-zachodni -13,1 4. Region stołeczny -1,9. Region środkowy -39,3 6. Region południowo-zachodni -22, 7. Region środkowo-wschodni -,9 8. Region południowy -24,2 9. Region południowo-wschodni -9,1

94 94 PRODUKCJA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost, 38, 36,1 28,4 9, 47,6 2. brak zmiany 37,7 42,7 46,2 48,7 31,1 39,1 3. spadek 6,9 18,8 17,7 22,9 9,8 13,3 saldo (1.-3.) -1,4 19,7 18,4, -,8 34,3 Produkcja wg sektorów własnościowych ,2 4, ,3 -,9-47, , przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q1 1 Q4 1 Q1 16

95 9 6 Produkcja wg wielkości zatrudnienia 4 38,6 - -7,8-6,8-4 -4,8-37,3-6 -8,2-49,9-1, -8,7-8 < osób 21- osób > osób Q1 1 Q4 1 Q Produkcja wg rodzajów działalności 16,7, - -2, ,1-3,4-34, ,4 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -69,6-72, roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q1 1 Q4 1 Q1 16

96 96 ZAMÓWIENIA OGÓŁEM stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost 8,6 31,9 31,4 26,3 12,3 47,2 2. brak zmiany 3,9 48, 44,9 46,1 34,4 4, 3. spadek,4,1 23,7 27,6 3,3 12,3 saldo (1.-3.) -46,8 11,8 7,7-1,3-41, 34,9 Zamówienia wg sektorów własnościowych 2,8 - -2, ,6-47,9-37, ,1 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q1 1 Q4 1 Q1 16

97 97 4 Zamówienia wg wielkości zatrudnienia 26, ,9 -,7-12, ,6-42,1-6 -1,2-4, ,4 < osób 21- osób > osób Q1 1 Q4 1 Q1 16 Zamówienia wg rodzajów działalności 1, ,2-3, , -3,9-28, , roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -9,7-7,6 roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q1 1 Q4 1 Q1 16

98 98 ZAMÓWIENIA EKSPORTOWE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost 1,4 9,6 18,1 12,7, 12, 2. brak zmiany 69,6 77,1 7, 7, 64, 69,6 3. spadek 29, 13,3 6,9 3,4 2,4 17,9 saldo (1.-3.) -27,6-3,7 11,2-17,7-14,9 -,4

99 99 CENY USŁUG BUDOWLANYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost 2,3 1,4 3,1,2 1,4 11,3 2. brak zmiany 8,1 78,7 8,7 8, 79,2 78, 3. spadek 17,6 19,9 16,2 14,3 19,,7 saldo (1.-3.) -1,3-18, -13,1-9,1-18,1,6 Ceny wg sektorów własnościowych 4,1 - -1, ,2 przedsiębiorstwa publiczne -12,1-18,8-18, przedsiębiorstwa prywatne Q1 1 Q4 1 Q1 16

100 Ceny wg wielkości zatrudnienia, ,8-11, -17,2-13,2-18, -2-23,1 -,9-24,1-3 < osób 21- osób > osób Q1 1 Q4 1 Q1 16 Ceny wg rodzajów działalności ,1-6,9-1 -1,2-13,4-1, ,4 -, -18, roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -26,6 roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q1 1 Q4 1 Q1 16

101 1 ZATRUDNIENIE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost 3,9 21,1 19, 14,6 7,7 2,8 2. brak zmiany,3 63,4 63, 68,7 1,9 61,9 3. spadek 4,8 1,4 18, 16,7 4,4 12,3 saldo (1.-3.) -36,9,7 1, -2,1-32,7 13, Zatrudnienie wg sektorów własnościowych -1,2 - -6, , ,1-37, ,3 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q1 1 Q4 1 Q1 16

102 2 3 Zatrudnienie wg wielkości zatrudnienia 2, , -11,9-6, ,3-26, -33,2-39,7-4,7 < osób 21- osób > osób Q1 1 Q4 1 Q1 16 Zatrudnienie wg rodzajów działalności 4,4, - -2, ,1-23,2-14, , roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -4,1-6, roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q1 1 Q4 1 Q1 16

103 3 SYTUACJA FINANSOWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. poprawa 6,,1 19,2 18,2 7,2 2,1 2. brak zmiany 6,3 6, 8, 63,7,2,7 3. pogorszenie 37,7 24,9 22,8 18,1 37,6 19,2 saldo (1.-3.) -31,7-14,8-3,6,1-3,4,9 Sytuacja finansowa wg sektorów własnościowych 2,7 -, ,2-29,2-4 -3, - -47,9-6 przedsiębiorstwa publiczne Q1 1 Q4 1 Q1 16 przedsiębiorstwa prywatne

104 4 3 Sytuacja finansowa wg wielkości zatrudnienia 23, , -6,4-12,9-21,1-27,4-32,2-3,4-37,7 < osób 21- osób > osób Q1 1 Q4 1 Q1 16 6,4 Sytuacja finansowa wg rodzajów działalności,2 - -, , ,2-2, -27, roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -, roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej -42,9 roboty budowlane specjalistyczne Q1 1 Q4 1 Q1 16

105 STOPIEŃ WYKORZYSTANIA MOCY PRODUKCYJNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost 7,7 31,6 29, 23,8 7,1 46,3 2. brak zmiany 49,7 3,9 1, 9,3 44,7 41, 3. spadek 42,6 14, 19, 17, 48,3 12,8 saldo (1.-3.) -34,9 17,1, 6,8-41,2 33, Stopień wykorzystania mocy produkcyjnych wg sektorów własnościowych 9,4 - -4, ,8-34,2-39, ,3 przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne Q1 1 Q4 1 Q1 16

106 6 3 - Stopień wykorzystania mocy produkcyjnych wg wielkości zatrudnienia 3,3 24, , -18, -26,6-27,1-41,4-43,8-47, < osób 21- osób > osób Q1 1 Q4 1 Q Stopień wykorzystania mocy produkcyjnych wg rodzajów działalności 19, 11,1 - -, ,2-27, -19,3-34,2-6 -3,8-7 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -63,3 roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej roboty budowlane specjalistyczne Q1 1 Q4 1 Q1 16

107 7 NAKŁADY INWESTYCYJNE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost 4,7, 8, 11,9 6, 14, 2. brak zmiany 7,3 62, 64,1 6, 7, 64,8 3. spadek 38, 27, 27,9 23, 36,,7 saldo (1.-3.) -33,3-17, -19,9-11,1-29, -6,2 Nakłady inwestycyjne wg sektorów własnościowych, , ,7-2,6-33, -3,3-4 przedsiębiorstwa publiczne Q1 1 Q4 1 Q1 16 przedsiębiorstwa prywatne

108 8 Nakłady inwestycyjne wg wielkości zatrudnienia 7, ,1-17,2-26,2-16, , -33,7-33,3-42,2 < osób 21- osób > osób Q1 1 Q4 1 Q1 16 Nakłady inwestycyjne wg rodzajów działalności 3, ,2-21, -33, roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -38,4 roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej Q1 1 Q4 1 Q1 16-3,9-12,6-2,8-2, roboty budowlane specjalistyczne

109 9 OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARCZA W KRAJU stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. poprawa 6,8 12, 1,7 19,6 4,3 18,2 2. brak zmiany 64,8 66, 64,6 69,1 67,2 6,9 3. pogorszenie 28,4 21,9 19,7 11,4 28,,9 saldo (1.-3.) -21,6-9,9-4, 8,2-24,2-2,7 2 Ogólna sytuacja gospodarcza w kraju wg sektorów własnościowych 18,2 1, , -23, przedsiębiorstwa publiczne -24, -24,4 przedsiębiorstwa prywatne Q1 1 Q4 1 Q1 16

110 1 3 Ogólna sytuacja gospodarcza w kraju wg wielkości zatrudnienia 23,3 4,1 - -6,6-3, ,2-19,3-24,3-17, ,7 < osób 21- osób > osób Q1 1 Q4 1 Q1 16 Ogólna sytuacja gospodarcza w kraju wg rodzajów działalności 1 11,4 13,7 6, ,9-9,8 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -29,3-31,3 roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej -1,8-23,7 roboty budowlane specjalistyczne Q1 1 Q4 1 Q1 16

111 111 SYTUACJA BUDOWNICTWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) -6 warianty odpowiedzi odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. poprawa,7 16,6 16,9 21,4 6,8,2 2. brak zmiany 7, 7,3 61,7 9, 9,8 9,2 3. pogorszenie 37,2 26,1 21,4 19,7 33,4,6 saldo (1.-3.) -31, -9, -4, 1,7-26,6 -, ,9 Sytuacja budownictwa wg sektorów własnościowych 1, , -33,1 przedsiębiorstwa publiczne -31,1-26,9 przedsiębiorstwa prywatne Q1 1 Q4 1 Q1 16

112 112 4 Sytuacja budownictwa wg wielkości zatrudnienia 3 28,7 - -7,3 - -1, -13,4-14, , -28,8-33,9-34,6 < osób 21- osób > osób Q1 1 Q4 1 Q1 16 Sytuacja budownictwa wg rodzajów działalności 11,2 1,8 -, ,6 -,7 roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków -3,3-33, roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej -22,4-21, roboty budowlane specjalistyczne Q1 1 Q4 1 Q1 16

113 113 BARIERY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ (1) 4,% 4,9% (2) (3) 39,7% 37,9% 3,3% 46,% (4) 1,6% 36,2% () (6) 21,9% 28,1% 28,1% 2,4% (7) (8) 16,1% 18,3% 14,3% 12,% (9) () 4,9% 4,% 4,9% 6,7% % % % 3% 4% % 6% stan przewidywania (1) konkurencja wewnątrz gałęzi (2) obciążenia podatkowe (3) zatory płatnicze (4) niedostateczny popyt () niestabilność przepisów prawnych (6) ceny surowców i materiałów (7) trudności w uzyskaniu kredytu (8) niekorzystne warunki pogodowe (9) inne () nie ma barier (1) (2) (3) Q1 16 w porównaniu z Q4 1 (w punktach procentowych) -2, -,8 8,6 (4) 17, () -1, (6) 1,1 (7) -3, (8) 1,7 (9),1 () 1,

114 114 Bariery wg sektorów własnościowych (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) (9) () % % % 3% 4% % 6% przedsiębiorstwa publiczne przedsiębiorstwa prywatne (1) konkurencja wewnątrz gałęzi (2) obciążenia podatkowe (3) zatory płatnicze (4) niedostateczny popyt () niestabilność przepisów prawnych (6) ceny surowców i materiałów (7) trudności w uzyskaniu kredytu (8) niekorzystne warunki pogodowe (9) inne () nie ma barier

115 11 VI. KONIUNKTURA W HANDLU 1. Omówienie wyników 1. Koniunktura w handlu w I kwartale 16 r. uległa poprawie. Wartość wskaźnika koniunktury IRG SGH (IRGTRD) zwiększyła się o 13,3 punktu i obecnie wynosi +9,1 pkt. Wartość wskaźnika koniunktury w handlu w I kwartale 16 r. jest wyższa od poziomu odnotowanego przed rokiem (+2,4 pkt.) oraz od średniej dla pierwszego kwartału z ostatnich dziesięciu lat (wynosi ona +4, pkt.). 2. W przekroju według wielkości przedsiębiorstwa, mierzonej liczbą zatrudnionych, odnotowano wzrost wartości wskaźnika we wszystkich grupach przedsiębiorstw. Największy wzrost nastąpił w grupie przedsiębiorstw zatrudniających od 1 do osób (z -9,2 pkt. do +13, punktu). Była to zarazem jedna z najwyższych wartości wskaźnika w tym kwartale. Nieznacznie wyższą (+13,8 pkt.) odnotowano dla przedsiębiorstw zatrudniających powyżej osób. Najniższą wartość wskaźnika, 1,6 pkt., zanotowano dla przedsiębiorstw zatrudniających od 21 do pracowników. 3. Poprawę koniunktury zaobserwowano w przedsiębiorstwach zajmujących się sprzedażą detaliczną wzrost o, pkt. (z -6,2 pkt. do +4,3 pkt.) oraz w przedsiębiorstwach zajmujących się sprzedażą we wszystkich formach (detaliczną, hurtową i mieszaną) wzrost o 27, pkt. (z -4,4 pkt. do +23,1 pkt). W przypadku przedsiębiorstw prowadzących działalność hurtową wskaźnik pozostał na dodatnim poziomie, jednakże jego wartość w ciągu kwartału obniżyła się (+6 pkt. w I kwartale 16 r. vs. +11, pkt. w IV kwartale 1 r.). 4. Poprawę koniunktury zaobserwowano we wszystkich grupach wyróżnionych ze względu na wielkość ośrodka, w którym działają przedsiębiorstwa handlowe. Najwyższy wzrost wartości wskaźnika koniunktury zanotowano dla przedsiębiorstw z dużych miast (wzrost o 18,8 pkt. z,7 pkt. do 19, pkt.) oraz ze średnich miast (wzrost o 14, pkt. z -,4 pkt. do 8,6 pkt.). W przypadku przedsiębiorstw z dużych miast była to zarazem najwyższa wartość wskaźnika koniunktury obliczanego w tym przekroju. Najniższą i jedyną ujemną wartość wskaźnika koniunktury (-1, pkt.) odnotowano dla przedsiębiorstw działających w małych miastach.. Wartość ogólnego wskaźnika koniunktury w handlu wzrosła w stosunku do poziomu z poprzedniego kwartału. Zmniejszyły się jednak wartości sald odpowiedzi na pytania dotyczące: zmian ogólnej sytuacji oraz sytuacji finansowej przedsiębiorstw handlowych, poziomu zapasów, poziomu zakupów od dostawców krajowych i zagranicznych, wielkości zatrudnienia oraz wolumenu sprzedawanych towarów. Pomimo tych negatywnych sygnałów przedsiębiorcy są optymistycznie nastawieni i ocenili swoją ogólną kondycję jako dobrą. Przewidywania dotyczące rozwoju ogólnej sytuacji w najbliższych 6 miesiącach są również umiarkowanie pozytywne. 6. Od początku badań koniunktury w handlu IRG SGH niezmiennie trzy czynniki ograniczały poprawę sytuacji przedsiębiorstw handlowych: konkurencja, koszty zatrudnienia pracowników, niedostateczny popyt. Tak też było w analizowanym kwartale. W porównaniu z IV kwartałem 1 r. zmniejszył się odsetek przedsiębiorstw uważających za bariery rozwoju: konkurencję (z 8,1 % do 69, %), koszty zatrudnienia pracowników (zmiana z 62,6 % do 8,8 %) oraz niedostateczny popyt (z 7,7 % do 6,7 %). Na kolejnych miejscach uplasowały się: inne (czynniki), niedostateczna podaż, możliwość uzyskania kredytów oraz powierzchnia sprzedaży. 7. Wartość salda odpowiedzi na pytanie dotyczące zmiany ogólnej sytuacji przedsiębiorstw handlowych zmniejszyła się w stosunku do IV kwartału 1 r. o 17,6 pkt., osiągając poziom -21, pkt. Saldo jest jednak wyższe niż w analogicznym okresie ubiegłego roku (-26,1 pkt. w I kwartale 1 r.).

116 116 Przewidywania dotyczące najbliższych kilku miesięcy są optymistyczne. Przedsiębiorstwa oczekują poprawy swojej ogólnej sytuacji. 8. Ocena ogólnej sytuacji przedsiębiorstw handlowych przełożyła się na ich sytuację finansową. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o zmianę sytuacji finansowej była o 13,3 pkt. niższa niż kwartał wcześniej oraz o 3, pkt. wyższa niż przed rokiem; wyniosła -19, pkt. Rozkład odpowiedzi jest następujący: 11,6 % badanych przedsiębiorstw uznało, że względem IV kwartału 1 r. ich sytuacja poprawiła się, 7,7 % respondentów stwierdziło, że ich sytuacja nie uległa zmianie, natomiast 3,6 % badanych odnotowało jej pogorszenie. Podobnie jak w przypadku przewidywań dotyczących ogólnej sytuacji, przedsiębiorstwa handlowe spodziewają się również poprawy swojej sytuacji finansowej w najbliższych miesiącach. 9. Wartość salda zapasów obniżyła się w stosunku do minionego kwartału o 2,4 pkt. i wynosi - 2,7 pkt. Wartość ta była również niższa niż w analogicznym okresie ubiegłego roku (spadek o 12,1 pkt.). Na aktualne saldo złożył się następujący rozkład odpowiedzi: 9, % badanych przedsiębiorstw uznało, że ich zapasy się zwiększyły, 6,3 % nie zadeklarowało żadnych zmian w ich poziomie, a 34,7 % respondentów stwierdziło ich zmniejszenie się. Przewidywany jest dalszy spadek poziomu utrzymywanych zapasów w nadchodzących miesiącach.. W ciągu ostatniego kwartału zarejestrowano duży spadek wartości salda zakupów od dostawców krajowych z,4 pkt. do -22,4 pkt. Wartość salda jest również niższa od wartości odnotowanej w analogicznym okresie ubiegłego roku (-18,9 pkt.). Prognozy na najbliższe miesiące są pozytywne; przedsiębiorstwa handlowe spodziewają się wzrostu zakupów od dostawców krajowych. 11. O,4 punktu zmniejszyła się w ciągu kwartału wartość salda zakupów od dostawców zagranicznych (z poziomu -11,6 pkt. do -17, pkt.). Była ona zbliżona do wartość salda zanotowanej w analogicznym okresie ubiegłego roku (wynosiła wówczas -18,2 pkt.). Na bieżące saldo złożyły się następujące odpowiedzi:,3 % respondentów w I kwartale 16 r. zwiększyło w porównaniu z IV kwartałem 1 r. zakupy od dostawców zagranicznych, 72, % utrzymało je na dotychczasowym poziomie, natomiast 22,3 % zmniejszyło je. Zakupy od dostawców zagranicznych asymetrycznie reagują na zmiany koniunktury, tzn. maleją przy spadku koniunktury i powoli zmieniają się wraz z jej poprawą. Zdaniem przedsiębiorców, w kolejnych miesiącach sytuacja ulegnie dalszemu pogorszeniu (saldo oczekiwań wynosi -12,3 pkt.). 12. W ciągu ostatniego kwartału o 12,3 pkt. spadła wartość salda odpowiedzi na pytanie dotyczące wielkości zatrudnienia, osiągając poziom -18,4 pkt. Była jednak wyższa niż przed rokiem (-21,6 pkt. w I kwartale 1 r.). Przedsiębiorstwa spodziewają się dalszego spadku zatrudnienia w nadchodzących miesiącach. 13. W I kwartale 16 r. w 24,6 % przedsiębiorstw handlowych ceny wzrosły w porównaniu z IV kwartałem 1 r. (w tym: w,7 % o więcej procent, w 12,1 % o tyle samo procent, a w 6,8 % o mniej procent), w 6,1 % nie zmieniły się, natomiast w,3 % obniżyły się. Przedsiębiorstwa spodziewają się wzrostu cen w kolejnym kwartale. 14. W ostatnich trzech miesiącach zmniejszył się wolumen sprzedawanych towarów (spadek wartości salda o,7 punktu). Podobnie jak w minionym kwartale, wartość salda pozostała ujemna (-22, punktu) i wyższa niż przed rokiem (-26,9 punktu w I kwartale 1 roku.). Na obecne saldo złożyły się następujące odpowiedzi: 17,3 % przedsiębiorstw handlowych uznało, że w I kwartale 16 r. względem IV kwartału 1 r. wolumen sprzedawanych przez nie towarów zwiększył się, 43, % respondentów wskazało, iż utrzymał się on na tym samym poziomie, natomiast u 39,8 % ankietowanych

117 117 nastąpił spadek. Przedsiębiorstwa handlowe oczekują jednak wzrostu wielkości sprzedaży w najbliższym kwartale. 1. Ogólna powierzchnia magazynowa zmniejszyła się w ciągu kwartału (spadek salda o 3 pkt., z poziomu +,8 pkt. do -2,2 pkt.). W skali roku również nastąpił spadek wartości salda (o -3, pkt.). Prognozy są nadal pesymistyczne. Przedsiębiorcy zamierzają zmniejszyć wielkość powierzchni magazynowej w kolejnych miesiącach. 16. Ogólna sytuacja przedsiębiorstw handlowych w I kwartale 16 r. została przez nie oceniona jako dobra i wartość salda odpowiedzi na to pytanie wyniosła +6,4 punktu. Rozkład salda odpowiedzi był następujący: 21, % badanych przedsiębiorstw uznało ogólną kondycję swojego przedsiębiorstwa za dobrą, 64,4 % ankietowanych za średnią, natomiast 14,6 % za słabą. Przedsiębiorstwa handlowe przewidują poprawę swojej ogólnej sytuacji ekonomicznej w zbliżającym się okresie. 17. Od wielu lat na wysokim poziomie utrzymuje się dodatnia wartość salda odpowiedzi na pytanie dotyczące wzrostu konkurencji na rynku. W tej edycji badania spadła ona w stosunku do poprzedniego kwartału o,1 punktu i osiągnęła poziom +3,1 pkt. Był to zarazem najniższy poziom salda zarejestrowany od początku naszych badań. Rozkład odpowiedzi w analizowanym kwartale jest następujący: 36,2 % ankietowanych przedsiębiorstw uznało, że w I kwartale 16 r. względem IV kwartału 1 r. konkurencja dla nich wzrosła, 62,8 % nie zaobserwowało zmiany, a 1,1 % respondentów stwierdziło, że konkurencja dla nich zmniejszyła się. Przedsiębiorstwa handlowe spodziewają się jednak wzrostu zagrożenia ze strony konkurencji w najbliższych miesiącach.

118 Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGTRD średnia składnik cykliczny (prawa skala) -8 składowe salda Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q wolumen sprzedaży - przewidywania -1, 9,9, -1,4 4,2 2. zakupy towarów od dostawców krajowych i zagranicznych - przewidywania -, -3,4-2,7-11, -2,6 3. zapasy - stan -13,6, -1, -,3-2,7 wskaźnik koniunktury (IRGTRD): (1+2-3)/3 2,4 2,2 1,3-4,2 9,1 3 Wskaźnik koniunktury wg rodzaju działalności handlowej 2 24,1 1 11, 6, 4,3 - - hurt -,8-6,2 detal Q1 1 Q4 1 Q1 16

119 119 2 Wskaźnik koniunktury wg miejsca prowadzenia działalności 19, 1 7,1 8,6 6, 8,7,7,7 2, - - -,4-3,7-9,3-1, -1 duże miasto średnie miasto małe miasto wieś Q1 1 Q4 1 Q Wskaźnik koniunktury wg wielkości zatrudnienia 13, 13,8 4,4 4,1 3,,1,1 1,2 - -4,6-2,3 - -9,2-6,8-1 do osób 21- osób 1- osób ponad osób Q1 1 Q4 1 Q1 16

120 1 SYTUACJA PRZEDSIĘBIORSTWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. poprawa 8,8,,3 17,8 13,4 2,3 2. brak zmiany 6,4 61, 61,7 6, 1,8 4,7 3. pogorszenie 34,9 18,7 18, 21,7 34,9, saldo (1.-3.) -26,1 1,3 2,3-3,9-21,,3 SYTUACJA FINANSOWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. poprawa 11,7 19,4,2 1,2 11,6 23, 2. brak zmiany 4,7 61,3 6,9 63,9 7,7 7,4 3. pogorszenie 33,7 19,4 18,9,9 3,6 19,6 saldo (1.-3.) -22,, 1,3 -,7-19, 3,4

121 121 ZAPASY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost 12,7 19,9 18,7 16,4 9,,4 2. brak zmiany 61, 6,1 61,6 66,9 6,3 69,9 3. spadek 26,3 19,9 19,7 16,7 34,7 19,7 saldo (1.-3.) -13,6, -1, -,3-2,7-9,3 ZAKUPY OD DOSTAWCÓW KRAJOWYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost, 22,1 21,6,4,7 24,1 2. brak zmiany 6,1 61, 63,9 9,6 6,2 9, 3. spadek 29,4 16,3 14,4, 33,1 16,9 saldo (1.-3.) -18,9,8 7,2,4-22,4 7,2

122 122 ZAKUPY OD DOSTAWCÓW ZAGRANICZNYCH stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost 4,6 12,2 11,2 7,,3 9, 2. brak zmiany 72,6 69,2 69, 74,4 72, 69,7 3. spadek 22,8 18,6 19,3 18,6 22,3 21,3 saldo (1.-3.) -18,2-6,4-8,1-11,6-17, -12,3 ZATRUDNIENIE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost 6, 1, 17,6 1, 11,3 11,3 2. brak zmiany 6,4 67,4 63,7 63,9 9, 67,1 3. spadek 28,1 17,6 18,6 21,1 29,7 21,6 saldo (1.-3.) -21,6-2,6-1, -6,1-18,1 -,3

123 123 KONKURENCJA POMIĘDZY PRZEDSIĘBIORSTWAMI HANDLOWYMI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost 42,7 44,1 4,3 41,6 36,2 47, 2. brak zmiany 6, 4,6 3,1 6,9 62,8,9 3. spadek 1,3 1,3 1,6 1,4 1,1 2,1 saldo (1.-3.) 41,4 42,8 43,7 4,2 3,1 44,9 WOLUMEN SPRZEDAŻY stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost 13,8 28,3 24,8 23,9 17,3 2, 2. brak zmiany 4,6 44,4 2,4,4 43, 4,2 3. spadek 4,7 27,3 22,8 2,7 39,8,8 saldo (1.-3.) -26,9 1, 2, -1,8-22, 4,2

124 124 POWIERZCHNIA MAGAZYNOWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. wzrost,8,1 3,3,4 3,2 3,6 2. brak zmiany 89,6 91,7 92, 9, 91,4 91,8 3. spadek 4, 3,2 4,2 4,6,4 4,7 saldo (1.-3.) 1,3 1,9 -,9,8-2,2-1,1 OGÓLNA SYTUACJA PRZEDSIĘBIORSTWA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 przewidywania 1. poprawa 27,3 3,6 3,1 27,6 21, 16, 2. brak zmiany 4,7 3,2 7,9 9,9 64,4 71,2 3. pogorszenie 18, 16,1 11,9 12, 14,6 12,8 saldo (1.-3.) 9,3 14, 18,2 1,1 6,4 3,2

125 12 CENY TOWARÓW Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q wzrost 26,8 27,8 28, 23,1 24,6 o więcej 7, 6,4 7,4 6,6,7 o tyle samo 13,7 1,,7 6,6 12,1 o mniej,6 6,4,4 9,9 6,8 2. brak zmiany 6,2,6 7,9 69,3 6,1 3. spadek 17, 16,6 13,6 7,7,3 saldo (1.-3.) 9,8 11,2 14,9 1,4 14,3 CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE POPRAWĘ SYTUACJI PRZEDSIĘBIORSTW HANDLOWYCH , 6 6,7 8,8 % 4 3,9 8,8 6,3 7,4 7, 3,9,7 1,4 (1) (2) (3) (4) () (6) (7) (8) (9) () (11) (1) niedostateczny popyt (2) niedostateczna podaż sprzedawanych towarów (3) jakość towarów (4) wysokość oprocentowania kredytów () możliwość uzyskania kredytów (6) koszty zatrudnienia pracowników (7) powierzchnia sprzedaży (8) wielkość magazynów (9) konkurencja () nie występują (11) inne

126 126 VII. KONIUNKTURA W BANKOWOŚCI 1. Omówienie wyników 1. W IV kwartale 1 r. wartość wskaźnika koniunktury w sektorze bankowym IRG SGH (IRGBAN) spadła, osiągając poziom -19,3 punktu. Wynik ten jest o 49,9 pkt. niższy od wskazania z poprzedniego kwartału, a także znacząco (o 23,9 pkt.) poniżej oczekiwań wyrażonych przez banki w poprzednim badaniu. Na spadek wartości wskaźnika bardzo silnie wpłynęło pogorszenie się sald odpowiedzi na pytania o wynik z działalności bankowej i wypracowany zysk. Również wpływ salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zatrudnienia był negatywny. Spodziewane jest nieznaczne polepszenie sytuacji w kolejnym okresie, a wartość wskaźnika prognozowanej koniunktury wynosi 2,3 pkt. 2. W ostatnich kilku kwartałach wynik z działalności bankowej (netto) podlegał znacznym wahaniom. W IV kwartale 1 r. wartość salda odpowiedzi na to pytanie obniżyła się do, pkt., podczas gdy w III kwartale wyniosła,6. Obecny wynik okazał się gorszy od oczekiwań sprzed trzech miesięcy (o 24,4 pkt.). Przewidywania na kolejny kwartał wskazują na nieznaczny wzrost wyniku z działalności bankowej; wartość salda prognostycznego wynosi 1, pkt. 3. W IV kwartale 1 r., podobnie jak we wcześniejszym, wartość salda odpowiedzi na pytanie o warunki prowadzenia działalności bankowej była ujemna i wyniosła -76,2 pkt. Obecna wartość salda wskazuje na pogarszanie się warunków do prowadzenia działalności bankowej w dużo większym stopniu niż w poprzednim kwartale. Bieżąca ocena jest gorsza od oczekiwań sektora z poprzedniego kwartału (o 2,7 pkt.). Przewidywane jest dalsze pogorszenie (wartość salda prognostycznego równa 81, pkt.). 4. Wartość wskaźnika prostego obrazującego wielkość wypracowanego zysku jest ujemna i wynosi -, pkt. Kwartalnie spadła o 88,3 pkt. i jest o pkt. niższa od oczekiwań wyrażonych w Q3 1. Z opinii respondentów wynika, że w kolejnym kwartale zyski nieznacznie wzrosną; wartość salda prognostycznego wynosi, pkt.. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o jakość portfela wzrosła nieznacznie (do poziomu +1 pkt.). Wciąż liczba banków, w których jakość portfela się poprawia, jest wyższa niż tych, w których się pogarsza. Obecna wartość salda jest niższa od oczekiwań z poprzedniego kwartału (o 8, pkt.). Banki nie spodziewają się zmian jakości portfela w najbliższym okresie (wartość salda przewidywań wynosi punktów). 6. Ogólne zainteresowanie klientów usługami bankowymi spada. Wartość salda odpowiedzi na to pytanie wyniosła +14,3 pkt. (o 7,9 pkt. poniżej odczytu z poprzedniego kwartału). Ponad połowa banków (76,2 %) wskazuje na stabilizację w tym obszarze. Obecna wartość salda jest nieznacznie niższa od oczekiwań z poprzedniego kwartału. Spodziewany jest wzrost zainteresowania usługami bankowymi w I kwartale 16 r. (wartość salda przewidywań równe pkt.). 7. W IV kwartale 1 r. banki po raz kolejny zadeklarowały chęć zmniejszenia zatrudnienia (wyjątkiem był poprzedni kwartał). Bieżąca wartość salda (-7,9 pkt.) wskazuje na nieznaczną obniżkę zatrudnienia i jest o,8 pkt. niższa od wartości w poprzedniego kwartału. Jest natomiast wyższa (o ok. 7,7 pkt.) od oczekiwań z poprzedniego kwartału. Banki planują dalsze cięcia zatrudnienia w kolejnym kwartale; wartość salda oczekiwań wynosi -13,2 pkt. 8. W IV kwartale 1 r. przeciętne odczucia dotyczące dolegliwości barier w sektorze bankowym nie uległy znaczącej zmianie. W grupie barier na pierwszym miejscu znalazły się bariery

127 127 prawne (63,6 % wskazań, spadek w porównaniu z poprzednim badaniem), następnie obciążenia podatkowe (4, %, znaczny wzrost w porównaniu z poprzednim kwartałem) oraz bariery związane z niedostatecznym popytem na usługi finansowe (4, % wskazań) i trudności z pozyskaniem klientów (4, %). Nowym zjawiskiem są częste wskazania na obciążenia podatkowe, co może mieć związek z wprowadzeniem przez rząd podatku od aktywów bankowych. W kolejnym kwartale rozwój banków najprawdopodobniej będzie powstrzymywany przez obciążenia podatkowe, bariery prawne, a także trudności z pozyskaniem klientów. 9. W minionym kwartale wartość wskaźnika prostego dla pytania o dynamikę inwestycji kapitałowych nieznacznie spadła względem wartości z poprzedniego badania (+, pkt. wobec +11,8 pkt. poprzednio). Odczyt ten wskazuje, że banki rozpoczynają odbudowę swoich pozycji inwestycyjnych. Obecna wartość salda jest poniżej przewidywań z poprzedniego kwartału (o 8,2 pkt.). Prognozy respondentów również wskazują na powiększenie inwestycji kapitałowych w kolejnym kwartale (wartość salda przewidywań wynosi +, punktu).. Udział banków, które spodziewają się, że wielkość spreadu będzie się zmniejszać, wzrósł z 17,6 % do 21,1 %, a udział tych, które spodziewają się krótkookresowego jego wzrostu, spadł z 3,3 % do 31,6 %. W długim horyzoncie banki również spodziewają się stabilizacji spreadu. Obecnie 2,6 % badanych oczekuje stabilizacji spreadu w horyzoncie 12 miesięcy, a udział tych, którzy prognozują wzrost spreadu (36,8 %) przewyższa udział tych, którzy przewidują jego spadek (, %). 11. Po okresie stabilizacji wartości złotego w I połowie 1 r. respondenci z sektora bankowego najczęściej wskazują, że w krótkim horyzoncie wartość polskiej waluty będzie spadać (, % badanych). Znacznie mniej niż poprzednim kwartale, bo tylko 18,2 %, wskazuje na prawdopodobną aprecjację złotego, a 31,8 % na możliwą stabilizację jego wartości w krótkim terminie. W długim okresie po raz pierwszy od wielu kwartałów zdanie banków jest podzielone. Grupa respondentów oczekujących aprecjacji złotego w długim okresie stanowi 4,9 %, podczas gdy 4, % banków spodziewa się deprecjacji (w poprzednim kwartale 11,1 %). Ankietowani są więc znacznie mniej optymistyczni niż w poprzednim kwartale, co może mieć związek z obniżeniem ratingu kredytowego Polski przez agencję Standard & Poor s. 12. W kontekście ostatnich zmian w składzie RPP niektóre banki nabrały przekonania o możliwości dalszych obniżek stóp procentowych w najbliższej przyszłości. W formułowanych krótkoterminowych prognozach 86,4 % respondentów z sektora bankowego spodziewało się stabilizacji stóp procentowych na obecnym poziomie, a 13,6 % ich obniżenia. W dłuższym horyzoncie czasowym banki również wskazują częściej na możliwość obniżenia (36,4 %) niż podniesienia stóp (9,1 %). 4, % ankietowanych przewiduje, że w perspektywie 12 miesięcy obecny poziom stóp utrzyma się. 13. Od IV kwartału 8 r. większość respondentów badania koniunktury w sektorze bankowym niezmiennie przewidywała utrzymanie się aktualnej sytuacji gospodarczej w kraju. Podobne opinie widoczne są również w przewidywaniach na I kwartał 16 r. Odsetek respondentów spodziewających się braku jakichkolwiek zmian sytuacji gospodarczej w krótkiej perspektywie wynosi 8 %. Pozostałe banki wskazują na poprawę sytuacji gospodarczej. Należy się zatem spodziewać utrzymania w najbliższym okresie ścieżki wzrostu gospodarczego na podobnym do dotychczasowego poziomie. Prognozy długookresowe są identyczne z prognozami krótkookresowymi (8 % bez zmian i % poprawa). 14. W ostatnim okresie sytuacja sektora finansowego na tle innych sektorów gospodarki zaczęła się gwałtownie pogarszać. Po pięciu odczytach z rzędu, w których odsetek banków oceniających korzystnie sytuację w sektorze finansowym na tle innych sektorów w gospodarce przewyższał odsetek

128 128 tych, którzy oceniali ją negatywnie, obecnie, piąty kwartał z rzędu, obserwowane jest odwrócenie tej tendencji. Odsetek respondentów przewidujących brak jakichkolwiek zmian sytuacji gospodarczej w krótkiej perspektywie wynosi 28,6 % (w poprzednim kwartale 7,6 %), pozostali respondenci wskazują na negatywne krótkookresowe perspektywy dla branży finansowej (71,4%, podczas gdy w poprzednim kwartale 17,6 %); żaden bank nie spodziewa się, by sytuacja sektora poprawiła się na tle innych branż. Przewidywania długookresowe wskazują, że niemal wszystkie banki spodziewają się pogorszenia się sytuacji (9,2 %). 4,8 % ankietowanych wierzy, że sytuacja nie ulegnie zmianie, podczas gdy na możliwą poprawę sytuacji nie wskazał żaden bank. Bardzo pesymistyczne podejście banków do oceny swojej sytuacji na tle gospodarki może być związane ze wzrostem obciążeń podatkowych, składek na BFG oraz proponowanym przymusowym programem przewalutowania kredytów w walutach obcych, który według Raportu o stabilności systemu finansowego, wydanego przez NBP, może przyczynić się do znacznego osłabienia zysków i pozycji kapitałowej większości instytucji finansowych ,4 % ankietowanych przewiduje utrzymanie obecnego wyniku na operacjach reverse-repo w I kwartale 16 r. Pozostali wskazują na pogorszenie wyniku. Struktura przewidywań respondentów wskazuje na stabilizację możliwości generowania zysków z operacji reverse-repo również w długim okresie (73,7 % banków). Pozostałe banki spodziewają się pogorszenia sytuacji. 16. Deflacja sięgnęła w grudniu 1 r. poziomu -, % w ujęciu rocznym. Jest to głównie związane z niskimi cenami surowców. Respondenci z sektora bankowego spodziewają się odwrócenia tej tendencji już w najbliższych miesiącach. 4, % badanych spodziewa się wzrostu cen w I kwartale 16 r. Pozostali przewidują utrzymanie się cen na niezmienionym poziomie. Oczekiwania dotyczące inflacji w długim okresie znajdują się pod wpływem czynników popytowych i tym samym są zdecydowanie silniej zorientowane na możliwy wzrost inflacji. Obecnie aż 9,9 % respondentów spodziewa się jej przyspieszenia, a jedynie 9,1 % oczekuje, że dynamika cen nie ulegnie zmianie. 17. Przewidywania dotyczące krótkookresowego kształtowania się realnej podaży pieniądza wskazują na jej stabilizację, co oznacza zakończenie trendu wzrostowego budującego się w poprzednich kwartałach. Tylko 36,4 % respondentów przewiduje wzrost podaży pieniądza w krótkim okresie, podczas gdy udział tych banków, które oczekują, że podaż się nie zmieni, wynosi 4, %. Długookresowe oczekiwania respondentów co do kierunku ewentualnej zmiany podaży pieniądza wskazują na jej wzrost. Wzrostu podaży w nadchodzącym roku spodziewa się % badanych, 27,3 % wskazuje na brak zmiany, a 22,7 % spodziewa się jej spadku.

129 Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONIUNKTURY IRGBAN średnia składnik cykliczny (prawa skala) Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 wskaźnik koniunktury (IRGBAN) 29,6-28,6 17,4-17,7 3,6-19,3 wskaźnik prognozowanej koniunktury -,9-1,3 2, -14,8 4,6 2, wskaźnik przewidywanej koniunktury średnia

130 13 WYNIK Z DZIAŁALNOŚCI BANKOWEJ (NETTO) stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 przewidywania 1. wzrost 1,4, 4, 61,1 4, 4, 2. brak zmiany 3,8 11,1, 33,3 2, 3, 3. spadek 3,9 33,3 4,,6 3, 2, saldo (1.-3.) -38, 22,2,,, 1, WARUNKI PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI BANKOWEJ stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 przewidywania 1. poprawa, 11,1 6,6,6,, 2. brak zmiany, 33,3 8, 77,8 23,8 19, 3. pogorszenie,, 13,3 16,7 76,2 81, saldo (1.-3.) -, -44,4-6,7-11,1-76,2-81,

131 131 WIELKOŚĆ WYPRACOWANEGO ZYSKU stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 przewidywania 1. wzrost 23,1 66,7 33,3, 1, 4, 2. brak zmiany 23,1,6 26,7 22,2 1, 1, 3. spadek 3,9 27,8 4, 22,2 7, 4, saldo (1.-3.) -3,8 38,9-6,7 33,3 -,, JAKOŚĆ PORTFELA NALEŻNOŚCI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 przewidywania 1. poprawa 38,, 26,7 22,2 2,, 2. brak zmiany 28, 38,9 3,3 61,1 6, 9, 3. pogorszenie 23,1 11,1, 16,6,, saldo (1.-3.) 1,4 38,9 6,7,6 1,,

132 132 OGÓLNE ZAINTERESOWANIE KLIENTÓW USŁUGAMI BANKOWYMI stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 przewidywania 1. wzrost 23,1 27,8 46,7 27,8 19,, 2. brak zmiany 69,2 66,7 46,7 66,7 76,2 9, 3. spadek 7,7,6 6,7,6 4,7, saldo (1.-3.) 1,4 22,2 4, 22,2 14,3, WIELKOŚĆ ZATRUDNIENIA stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 przewidywania 1. wzrost >2, %,,,,9,, 2. wzrost <2, % 8,3 11,8, 23,,,3 3. brak zmiany, 8,8 21,4 41,2 63,2 68,4 4. spadek <2, % 41,7 29,4 64,3 29,4 26,3 21,1. spadek >2, %,, 14,3,,,3 saldo (1.+2.ˣ,-4.ˣ,-.) -16,7-8,8-46,4 2,9-7,9-13,2

133 133 CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE ROZWÓJ BANKÓW bariery prawne czytelność prawa bariery prawne restrykcyjność ustawodawstwa brak odpowiednio przeszkolonego personelu ograniczenia polskiego rynku finansowego niedostateczny popyt na usługi finansowe niedostosowanie produktów bankowych obciążenia podatkowe polityka NBP sposób myślenia i przyzwyczajenia klientów technologia i informatyka (funkcjonowanie IT) trudności z pozyskaniem klientów wysoki koszt kapitału trudna kondycja finansowa klientów stan 36,4% 27,3% przewidywania 63,6% 4,%,%,% 22,7% 13,6% 4,% 36,4%,%,% 4,% 68,2% 18,2% 13,6% 13,6% 13,6% 13,6% 9,1% 4,% 4,9% 22,7% 18,2% 36,4% 31,8% INWESTYCJE KAPITAŁOWE stan przewidywania średnia składnik cykliczny (prawa skala) warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 przewidywania 1. wzrost,,9 7,1 17,7,, 2. brak zmiany 91,7 82,4 78,6 76, 89, 89, 3. spadek 8,3 11,8 14,3,9,, saldo (1.-3.) -8,3 -,9-7,1 11,8,,

134 134 SPREAD (ROZSTĘP) MIĘDZY OPROCENTOWANIEM KREDYTÓW I DEPOZYTÓW prognoza na Q1 16 w zrost 31,6 bez zmiany 47,4 spadek 21,1 -% -7% -% -2% % 2% % 7% % prognoza na najbliższych 12 miesięcy w zrost 36,8 bez zmiany 2,6 spadek, spadek w zrost KURS PLN WZGLĘDEM PARYTETU (KOSZYKA WALUT) prognoza na Q1 16 w zrost 18,2 bez zmiany 31,8 spadek, -% -7% -% -2% % 2% % 7% % prognoza na najbliższych 12 miesięcy w zrost 4,9 bez zmiany 13,6 spadek 4, spadek w zrost STOPY PROCENTOWE NBP (OGÓLNA TENDENCJA) prognoza na Q1 16 w zrost, bez zmiany 86,4 spadek 13,6 -% -7% -% -2% % 2% % 7% % prognoza na najbliższych 12 miesięcy w zrost 9,1 bez zmiany 4, spadek 36,4 spadek w zrost

135 13 OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARKI POLSKIEJ NIEZALEŻNIE OD SYTUACJI SEKTORA FINANSOWEGO prognoza na Q1 16 w zrost, bez zmiany 8, spadek, -% -7% -% -2% % 2% % 7% % prognoza na najbliższych 12 miesięcy w zrost, bez zmiany 8, spadek, spadek w zrost OGÓLNA SYTUACJA SEKTORA FINANSOWEGO NA TLE POLSKIEJ GOSPODARKI prognoza na Q1 16 w zrost, bez zmiany 28,6 spadek 71,4 -% -7% -% -2% % 2% % 7% % prognoza na najbliższych 12 miesięcy w zrost, bez zmiany 4,8 spadek 9,2 spadek w zrost WYNIK NA OPERACJACH REVERSE-REPO (POMNIEJSZONY O REPO) prognoza na Q1 16 w zrost, bez zmiany 68,4 spadek 31,6 -% -7% -% -2% % 2% % 7% % prognoza na najbliższych 12 miesięcy w zrost, bez zmiany 73,7 spadek 26,3 spadek w zrost

136 136 POZIOM INFLACJI prognoza na Q1 16 w zrost 4, bez zmiany 4, spadek, -% -7% -% -2% % 2% % 7% % prognoza na najbliższych 12 miesięcy w zrost 9,9 bez zmiany 9,1 spadek, spadek w zrost REALNA PODAŻ PIENIĄDZA prognoza na Q1 16 w zrost 36,4 bez zmiany 4, spadek 9,1 -% -7% -% -2% % 2% % 7% % prognoza na najbliższych 12 miesięcy w zrost, bez zmiany 27,3 spadek 22,7 spadek w zrost

137 137 VIII. KONDYCJA GOSPODARSTW DOMOWYCH 1. Omówienie wyników 1. W styczniu 16 r. nastroje polskich gospodarstw domowych uległy poprawie. Wartość wskaźnika kondycji gospodarstw domowych IRG SGH (IRGKGD) zwiększyła się o,1 pkt. (po wzroście w IV kw. ub.r. o 2,1 pkt.). Poprawiły się wszystkie składowe wskaźnika. W największym stopniu do zwiększenia się wartości wskaźnika IRGKGD przyczynił się wzrost optymizmu w ocenie przyszłej zdolności do oszczędzania oraz osłabienie się obaw przed zagrożeniem bezrobociem. Istotny wkład miały również oceny przewidywanej sytuacji finansowej gospodarstw domowych w nadchodzących 12 miesiącach. W ostatnim okresie dynamika konsumpcji gospodarstw domowych ustabilizowała się na poziomie ok. 3,1 % r/r. Przebieg wskaźnika IRGKGD wygładzonego z wahań krótkookresowych ukazuje wyraźny trend wzrostowy, co nakazuje spodziewać się przyspieszenia wzrostu konsumpcji. 2. Oceny przyszłej sytuacji finansowej gospodarstwa domowego (w najbliższych 12 miesiącach) poprawiły się. Ich poziom przebił wartość maksimum osiągniętą przed wybuchem światowego kryzysu gospodarczego w latach 8-9. Wartość salda jest najwyższa od 1996 r. Oceny bieżącej sytuacji finansowej nieznacznie się pogorszyły. W ostatnim okresie mamy do czynienia z dość dużą ich zmiennością. Saldo wygładzone ukazuje trend poziomy. Oceny bieżącej sytuacji finansowej są nadal lepsze niż przed kryzysem lat W przypadku ocen przyszłej sytuacji gospodarczej w kraju utrzymuje się wyraźna tendencja wzrostowa. Natomiast w odniesieniu do bieżącej sytuacji gospodarczej oceny pogorszyły się, co jest zaskakującym wynikiem w świetle dobrych danych o wzroście PKB i zatrudnieniu w gospodarce. Wartości obu sald wciąż znajdują się poniżej poziomów notowanych przed światowym kryzysem gospodarczym. 4. W styczniowym badaniu kondycji gospodarstw domowych zaskakujące wyniki uzyskano w zakresie oceny procesów inflacyjnych. Respondenci oczekują obniżenia się dynamiki cen i kosztów utrzymania. W dwóch poprzednich kwartałach tendencja była przeciwna. Wobec stopniowo ustępującej deflacji (dane GUS) oczekiwania inflacyjne konsumentów należy interpretować jako niejednoznaczne.. W przypadku ocen przyszłego bezrobocia mieliśmy do czynienia z dużą zmiennością wartości salda. W lipcu i październiku ub.r. obawy przed zagrożeniem bezrobociem nasilały się. W styczniowym badaniu uległy one osłabieniu, a saldo osiągnęło najniższy poziom od 8 r. Wskaźnik oczyszczony z wahań krótkookresowych wykazuje wyraźną tendencję spadkową. Mimo to obawy przed zagrożeniem bezrobociem są obecnie dużo większe niż przed światowym kryzysem gospodarczym. 6. W badanym kwartale oceny klimatu dla zakupu dóbr trwałego użytku uległy poprawie (po znaczącym pogorszeniu się w IV kwartale 1 r.). Duże wahania wartości salda utrudniają interpretację wyników. Saldo wygładzone ukazuje tendencję wzrostową i stopniową poprawę klimatu od 12 r. Prognozy wydatków na dobra trwałe w kolejnych 12 miesiącach nie uległy zmianie. Wartość salda odpowiedzi na to pytanie jest wyższa o prawie 14 pkt. od wartości sprzed roku. 7. Klimat dla oszczędzania polepsza się. Wartość salda odpowiedzi na to pytanie uległa zwiększeniu o prawie 9 pkt. i jest obecnie na najwyższym poziomie od 1997 r. Opinie konsumentów charakteryzują się w ostatnich kwartałach dużą zmiennością. Mimo to saldo wygładzone wykazuje słabą tendencję wzrostową.

138 138 Prognozy oszczędności na najbliższe 12 miesięcy również poprawiają się. Opinie w tym zakresie od wielu kwartałów są w wyraźnym trendzie wzrostowym. Saldo prognostyczne jest również na poziomie najwyższym od 1997 r. 8. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o zbilansowanie bieżących dochodów i wydatków gospodarstwa domowego wzrosła do ponad +1 pkt., tj. do poziomu najwyższego w historii badania. Odsetek gospodarstw domowych, które nieco oszczędzają jest na bardzo wysokim poziomie, ok. 4 %. Zwiększył się też odsetek tych, którzy dużo oszczędzają, z 3,8 % do 4,8 %. Wśród oszczędzających dominują gospodarstw domowe, które odkładają mniej niż % dochodów; jest ich 49,6 %. Gospodarstw domowych, które oszczędzają - % jest 31,7 %, a tych, które oszczędzają ponad 3 % swojego dochodu jest 7,2 %. Średnia stopa oszczędności to ok. 12,6 %. 9. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o prawdopodobieństwo zakupu samochodu w kolejnych 12 miesiącach wzrosła o ok. 2 pkt. Nadal znajduje się powyżej długookresowej średniej. Obecnie ok. % respondentów ocenia prawdopodobieństwo zakupu samochodu jako bardzo duże lub dość duże. Gospodarstwa domowe spodziewają się więc wzrostu wydatków na samochody.. Wartość salda odpowiedzi na pytanie o planowany zakup lub budowę domu bądź mieszkania w następnych 12 miesiącach uległo zwiększyła się. Opinie konsumentów w tym zakresie są bardzo zmienne, co utrudnia określenie tendencji w kształtowaniu się wydatków mieszkaniowych gospodarstw domowych. Wartość salda nadal znajduje się poniżej długookresowej średniej i poniżej poziomów sprzed światowego kryzysu gospodarczego. Odsetek tych którzy, planują ponieść wydatki mieszkaniowe w najbliższym roku, wynosi obecnie 6,6 % (wobec % przed kwartałem). W przypadku wydatków remontowych saldo wygładzone wykazuje tendencję wzrostową. Ponad 16 % respondentów nieco więcej niż w poprzednim badaniu, jednak dużo mniej niż przed kryzysem gospodarczym lat 8-9 (wówczas było to ponad 24 %) ocenia prawdopodobieństwo poniesienia wydatków remontowych jako bardzo duże lub dość duże.

139 Wyniki szczegółowe WSKAŹNIK KONDYCJI GOSPODARSTW DOMOWYCH IRGKGD szereg wygładzony średnia składowe salda Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q zmiana sytuacji finansowej - przewidywania -16, -13, -9,2-9,3-7,3-1,8 2. ogólna sytuacja ekonomiczna Polski - przewidywania -21,4-23,4-14,4-16,1-13,2-12,1 3. bezrobocie w kraju - przewidywania,4 27,8 6,7 12,3 13,2 6, 4. oszczędności - przewidywania -2,1-3,3-47,8-1,7-47, -4, wskaźnik koniunktury (IRGKGD): ( )/4-27,6-29, -19, -22,4 -,3-1,2

140 14 ZMIANA SYTUACJI FINANSOWEJ GOSPODARSTW DOMOWYCH STAN zmiana sytuacji finansowej gospodarstw domowych stan szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q poprawiła się bardzo 1,7,3 3,2 4, 3,4 4,1 2. poprawiła się trochę 13, 13, 17,1 9,7 16,7 11, 3. bez zmian 48,9,9 3, 4,7 49,6,7 4. pogorszyła się trochę 22,8 2,3,4 22,1 22,6,1. pogorszyła się bardzo 13,, 6,3 9,4 7,7 8, saldo (1+, 2-, 4-) -16, -16,3-4,7-11,7-7,2-8,7 ZMIANA SYTUACJI FINANSOWEJ GOSPODARSTW DOMOWYCH PRZEWIDYWANIA zmiana sytuacji finansowej gospodarstw domowych przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q poprawi się bardzo 1,8 3,8,4 2,,9 3,6 2. poprawi się trochę,6 14,2 14,9 1,2 19,8,8 3. bez zmian,8 4, 6, 4,4 49,4 49,1 4. pogorszy się trochę 26,2 2,2 23,2 19, 23,7 21,4. pogorszy się bardzo, 11,8,4 9,4 6,2,1 saldo (1+, 2-, 4-) -16, -13, -9,2-9,3-7,3-1,8

141 141 OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARCZA W POLSCE STAN ogólna sytuacja ekonomiczna Polski stan szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q poprawiła się bardzo,,,6, 1, 1,1 2. poprawiła się trochę 1, 1,6 16,6 21,7 23,4 17,7 3. bez zmian 3, 3,9 42,1 36,8 38,7 41,1 4. pogorszyła się trochę 3,7 38,8 3,9 3, 26,4 31,3. pogorszyła się bardzo 13,8 14,7 9,8 11, 9,9 8,8 saldo (1+, 2-, 4-) -23,6-26,3-16,4-1,4-9,9-14, OGÓLNA SYTUACJA GOSPODARCZA W POLSCE PRZEWIDYWANIA ogólna sytuacja ekonomiczna Polski przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q poprawi się bardzo, 1,,4,7 2,2 2,9 2. poprawi się trochę 1,8 16,7 19,3 21, 22, 28, 3. bez zmian 36,2 32,7 42,6 32,8 34,1 2, 4. pogorszy się trochę 3,3 33,9 26,3 34,9 29,1 29,1. pogorszy się bardzo 12,2 1,8 11,3,1 12,1 14,4 saldo (1+, 2-, 4-) -21,4-23,4-14,4-16,1-13,2-12,1

142 142 KOSZTY UTRZYMANIA STAN koszty utrzymania stan szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q wyraźnie dużo wyższe 6,3 8,3 3,2,4 6,1 6,3 2. znacznie wyższe 18,1 17,6 11, 11,1 1,8 8,9 3. nieco wyższe 41, 36,9 37,7 41,8 43,4 39, 4. takie same 32, 31,6 43,6 38, 31,9 43,3. niższe 2,,7 4, 3,3 2,8 2,6 saldo (1+, 2-, 4-) -2,6-4,4-17,6-11,6-4,7-13, ZMIANA CEN PRZEWIDYWANIA zmiany cen przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q wzrost cen będzie szybszy 9,9 13,2,3 16,, 3,9 2. ceny wzrastać będą tak samo 4, 37,2 37,1 43,3 4,3 23,6 3. ceny wzrastać będą wolniej 17, 12,4 8,9,7,9,8 4. ceny będą mniej więcej takie same 2, 3,4 38,9 29, 27, 31,4.ceny nieco zmaleją 2, 1,7 4,8,4 1,2 3,3 saldo (1+, 2-, 4-) 17,6 12,4 4,6 22,6 2,9 23,7

143 143 BEZROBOCIE W KRAJU PRZEWIDYWANIA bezrobocie w kraju przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q gwałtownie wzrośnie 8,7 1,4 4,9 4,4 6,7,9 2. nieznacznie wzrośnie 34,2 38,7 31,3 34,4 34,6 2,8 3. pozostanie takie samo 46,4 31,9 36,6 42,7 37, 44,1 4. nieznacznie zmaleje,6 14, 27, 18,4,9 23,9. gwałtownie zmaleje,1,,3,1,3,4 saldo (1+, 2-, 4-),4 27,8 6,7 12,3 13,2 6, ZAKUPY DÓBR TRWAŁEGO UŻYTKU STAN zakupy dóbr trwałego użytku stan szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q tak, teraz właśnie jest odpowiedni czas 8,4 12,4,3 14,4 11,9 16,8 2. obecny czas nie jest na to ani dobry, ani zły 8,2 72,9 76,8 72,3 72, 67,8 3. nie, nie jest to czas odpowiedni 11,4 14,7 13, 13,3 16,1 1, saldo (1.-3.) -3, -2,3-2,7 1,1-4,1 1,3

144 144 ZAKUPY DÓBR TRWAŁEGO UŻYTKU PRZEWIDYWANIA zakupy dóbr trwałego użytku przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q dużo większe 7, 6,4,2 7,9 8,1 8,6 2. nieco większe 12,9 11,2, 11,8 12,6 1,6 3. podobne 4, 4, 2,8 44,3 4,9 47,7 4. nieco mniejsze 12, 13,3 9,8 16,8, 12,7. dużo mniejsze 21,6 24,2 12,1 19,1 14, 1,4 saldo (1+, 2-, 4-) -14, -18,8-1,8-13,7 -,1 -,3 OSZCZĘDNOŚCI STAN oszczędności stan szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q bardzo dobry czas, aby oszczędzać 6,6 3,,6 3,7 4,9 6,8 2. dobry czas, aby oszczędzać 2, 21,3 28,6 2, 27,4 29,4 3. raczej niekorzystny czas, aby oszczędzać 42, 44, 44,3 46,1 37,9 42, 4. bardzo niekorzystny czas, aby oszczędzać 26, 3,7 21,4 2,3 29,8 21,9 saldo (1+, 2-, 3-4) -28,2-38,8-23,7-32,1-3,2-21,4

145 14 OSZCZĘDNOŚCI PRZEWIDYWANIA oszczędności przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q bardzo duże 2,9 4,3 6,3 4,3 3,,4 2. dość duże 12, 9,7,1 9,7 14,6 17,3 3. znikome 46,6 47, 49,, 49,3 4,6 4. żadne 38, 38,9 34,7 3,6 33,1 31,7 saldo (1+, 2-, 3-4) -2,1-3,3-47,8-1,7-47, -4, OBECNA KONDYCJA FINANSOWA GOSPODARSTW DOMOWYCH obecna kondycja finansowa gospodarstw domowych szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q wpadamy w długi,6 8,3 3,4 4,7 3,,2 2. przejadamy nasze oszczędności 9,9 7,3 9, 9, 8,8 8, 3. nasz dochód z trudem starcza 3,3 6,2,2 48,6 46,1 42,2 4. nieco oszczędzamy 29,2 26, 31,2 3, 37,8 39,9. dużo oszczędzamy 2, 1,7,7 2,7 3,8 4,8 saldo (+, 4-, 2-1) 6, 2,9 13,1 11,1 14,9 1,6

146 146 STOPA OSZCZĘDNOŚCI Q4 13 Q1 14 Q2 14 Q3 14 Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q1 16 warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q więcej niż 3 % dochodów 3,8,2 9,1,6,9 7,2 2. od % do 3 % dochodów 6,3 9,3 7,6 9, 8,6 11,4 3. od do % dochodów 3,1 24,4 23, 26,1 27,9 31,7 4. mniej niż % dochodów 9,8 61, 9,8 8,9 7,7 49,6 saldo (1,3+2,2+3,1+4,),4,9 11,6 11,2 11,3 12,6 ZAKUP SAMOCHODU PRZEWIDYWANIA zakup samochodu - przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q bardzo duże 1,4 1,4,2 2,2 2,8 2,4 2. dość duże 1,4 3, 1,7 6,1,8 7, 3. niewielkie 6,9 1,6 16,7 11,9 1,1 1,8 4. zdecydowanie żadne 9,3 8, 76,4 79,9 76,2 74,4 saldo (1+, 2-, 3-4) -91,6-84,8-78,7-8,6-78,1-76,2

147 147 ZAKUP DOMU LUB MIESZKANIA PRZEWIDYWANIA zakup domu lub mieszkania - przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q zdecydowanie tak, 1,6 1,1 3,3,7 2,1 2. możliwe 4,2 2,,2,6 4,3 4, 3. raczej nie 8,7 9,8 9,6 6,6 8,9,2 4. zdecydowanie nie 86, 86,1 84,1 84, 86,1 83,2 saldo (1+, 2-, 3-4) -88,3-88,1-8,2-81,8-87,8-83,9 REMONT DOMU LUB MIESZKANIA PRZEWIDYWANIA remont domu lub mieszkania - przewidywania szereg wygładzony średnia warianty odpowiedzi - odsetki Q4 14 Q1 1 Q2 1 Q3 1 Q4 1 Q bardzo duże 2, 7,2 3,9 7,8,2 4,9 2. dość duże 11,1 8,2 9,9,8,4 11,2 3. niewielkie 28,7 38,3 34,9 27,3 34,4 4, 4. zdecydowanie żadne 7,7 46,3 1,3 4,, 43, saldo (1+, 2-, 3-4) -64, -4,1-6, -4, -6,9-3,2