RYNKOWY SYSTEM FINANSOWY. dr Adam Nosowski

Transkrypt

1 ANALITYKA GOSPODARCZA dr Adam Nosowski RYNKOWY SYSTEM FINANSOWY z wykorzystaniem materiałów autorstwa: prof. dr hab. Krzysztofa Jajugi, dr Dominika Bracha, dr Agnieszki Wojtasiak RYNKOWY SYSTEM FINANSOWY rynkowy system finansowy jego funkcjonowanie jest regulowane mechanizmami rynkowymi, obsługuje transakcje, w których co najmniej jedna strona jest instytucją prywatną. Składa się z czterech ogniw: instrumentów finansowych rynków finansowych instytucji finansowych zasad, na jakich działają trzy pierwsze ogniwa RYNKOWY SYSTEM FINANSOWY modele Kryterium porównania Trwałość więzi w relacji spółka akcyjna - akcjonariusze Motywy zachowań nabywców udziałów Model anglosaski z dominacją rynku kapitałowego Chwilowa Zysk Model kontynentalny z orientacją bankową Długookresowa Więzi Pakiety na rynku kapitałowym Rozproszone Skomasowane Źródła informacji o emitentach i akcjach Zewnętrzne Wewnętrzne Sposób oceny wartości akcji Siła wpływu akcjonariuszy na spółkę Krótkookresowe wartościowanie Mały wpływ Długookresowe wartościowanie Duży wpływ 1

2 RYNEK I INSTRUMENTY Co to jest instrument finansowy? INSTRUMENTY FINANSOWE podziały Kryterium podziału Charakter instrumentu Okres inwestycji Dochód Funkcja Rodzaje instrumenty własnościowe (udziały, akcje) instrumenty wierzycielskie (instrumenty dłużne - zabezpieczone lub niezabezpieczone) krótkoterminowe do 1 roku średnioterminowe 1 do 5 lat długoterminowe od lat do nieskończoności (granice umowne) stałym dochodzie o zmiennym dochodzie transfer kapitału transfer ryzyka INSTYTUCJE FINANSOWE instytucje finansowe instytucje, których głównym celem są transakcje kupna i sprzedaży instrumentów finansowych. Wyróżniamy dwa rodzaje instytucji: pośrednicy na rynku finansowym, inne instytucje finansowe, których działalność jest konieczna dla funkcjonowania rynku finansowego. 2

3 INSTYTUCJE FINANSOWE pośrednicy rynku finansowego inne instytucje aktywni kreowanie pieniądza aktywni kreowanie instrumentów finansowych pasywni redystrybucja instrumentów finansowych instytucje nadzoru bank centralny banki komercyjne domy maklerskie giełdy banki komercyjne banki inwestycyjne kantory walutowe instytucje rozliczeniowe fundusze inwestycyjne firmy factoringowe zakłady ubezpieczeń fundusze emerytalne BANKI bank instytucja finansowa zajmująca się gromadzeniem, przechowywaniem i pożyczaniem środków pieniężnych w zamiarze wypracowania zysku oraz funkcjonowania jako instytucja zaufania publicznego. Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym. BANKI zadania Zadania banków: przyjmowanie wkładów pieniężnych prowadzenie innych rachunków bankowych udzielanie kredytów udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych emitowanie bankowych papierów wartościowych przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych inne 3

4 SEKTOR BANKOWY EBC BANK CENTRALNY BANKI KOMERCYJNE banki uniwersalne (w tym detaliczne) banki wyspecjalizowane (w tym banki inwestycyjne, banki hipoteczne) BFG BIK KIR BANK CENTRALNY bank centralny (w Polsce Narodowy Bank Polski) - spełnia trzy podstawowe funkcje: dokonuje emisji pieniądza w danym kraju jest uczestnikiem systemu bankowego, jako bank banków, realizując politykę monetarną jest bankiem państwa BANK INWESTYCYJNY Czym zajmuje się bank inwestycyjny? 4

5 BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY Czym zajmuje się BFG? BFG zadania Do podstawowych zadań BFG należy: zwrot, do wysokości określonej ustawą o BFG, środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych, zwrot, do wysokości określonej ustawą o BFG, środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, udzielanie pomocy finansowej bankom oraz SKOK-om znajdującym się w stanie niebezpieczeństwa niewypłacalności udzielanie bankom krajowym realizującym program postępowania naprawczego gwarancji zwiększenia funduszy własnych banku, gromadzenie oraz analiza informacji o podmiotach objętych systemem gwarantowania, BFG komu tak, komu nie A które nie podlegają? 5

6 BIURO INFORMACJI KREDYTOWEJ Biuro Informacji Kredytowej instytucja, której zadaniem jest gromadzenie, integrowanie i udostępnianie danych dotyczących historii kredytowej klientów banków. Czym zajmuje się BIK? Zadaniem Biura Informacji Kredytowej jest administrowanie danymi i ich udostępnianie do analizy instytucji udzielającej finansowania. Za zapewnienie poprawności i wiarygodności informacji dostarczanych do Biura Informacji Kredytowej odpowiedzialne są same banki i firmy udzielające kredytów konsumenckich. Jedynie instytucja, który przekazała do BIK daną informację o kliencie, może ją skorygować, jeśli jest nieaktualna. BIK jak to działa BIK mechanizmy 6

7 SYSTEM PŁATNICZY system płatniczy obejmuje wszystkie instrumenty płatnicze, procedury bankowe oraz systemy płatności, występujące na danym obszarze geograficznym (kraju), stosowanie których zapewnia przepływ środków pieniężnych związanych z transakcjami handlowymi. system płatności system międzybankowego transferu środków (pieniężnych lub papierów wartościowych) między różnymi podmiotami, w wyniku którego następuje uregulowanie ich wzajemnych zobowiązań. Rodzaje systemów płatności: detaliczne, wysokokwotowe netto, brutto z rozrachunkiem odroczonym, rozrachunek w czasie rzeczywistym ELIXIR jak to działa NBP TOWARZYSTWA UBEZPIECZENIOWE towarzystwo ubezpieczeniowe (zakład ubezpieczeń) - aktywny pośrednik finansowy; instrumentem finansowym kreowanym przez zakłady ubezpieczeń są polisy ubezpieczeniowe. Prowadzą działalność gospodarczą, za zezwoleniem w zakresie ubezpieczeń osobowych albo majątkowych, na podstawie umowy zobowiązują się do świadczenia w razie wystąpienia skutków zdarzeń losowych. 7

8 TOWARZYSTWA UBEZPIECZENIOWE funkcje Funkcje towarzystw ubezpieczeniowych: funkcja kompensacyjna ochrona przed skutkami niepomyślnych zdarzeń losowych funkcja finansowa gromadzenie środków finansowych w postaci składek, tworzenie funduszu ubezpieczeniowego na pokrycie wydatków związanych z likwidacją szkody objętej umową funkcja prewencyjna podejmowanie działań na rzecz ograniczenia możliwości wystąpienia zdarzeń losowych i minimalizowanie ich ujemnych skutków; funkcja redystrybucyjna przesuwanie wolnych środków pieniężnych od ubezpieczających do podmiotów, które zgłaszają na nie zapotrzebowanie FUNDUSZE INWESTYCYJNE fundusz inwestycyjny jego zadaniem jest gromadzenie środków pieniężnych, które są następnie inwestowane na rynkach finansowych. Fundusze inwestycyjne są instytucjami wspólnego inwestowania. Środki pieniężne zbierane są w drodze publicznego (w przypadkach określonych w ustawie Co również to jest niepublicznego), fundusz proponowania inwestycyjny? nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych. Funduszami zarządzają towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI) zatrudniające w tym celu doradców inwestycyjnych - ich zadaniem jest zyskowne i bezpieczne inwestowanie środków funduszu zgodnie z zasadą ograniczania ryzyka inwestycyjnego. FUNDUSZE INWESTYCYJNE rodzaje Ze względu na sposób gromadzenia środków, fundusze można podzielić na: zamknięte taki fundusz emituje określoną liczbę jednostek uczestnictwa; nie mają one imiennego charakteru i są przedmiotem obrotu na rynku giełdowym otwarte dostęp do tych funduszy jest nieograniczony klienci mogą w każdej chwili nabyć jednostki uczestnictwa w funduszu; jednostki uczestnictwa otwartych FI mają charakter imienny, co powoduje, że nie są przedmiotem obrotu na rynku wtórnym. 8

9 FUNDUSZE EMERYTALNE fundusz emerytalny przedmiotem działalności funduszy jest gromadzenie środków pieniężnych i ich lokowanie, z przeznaczeniem dochodów na wypłaty członkom funduszu świadczeń po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego oraz wypłata okresowych emerytur kapitałowych. Co to był za pomysł z tym IKE? GIEŁDA giełda regularne, odbywające się w określonym miejscu i czasie, podporządkowane określonym zasadom spotkanie stron zawierających transakcje kupna i sprzedaży instrumentów finansowych. Rola giełdy w gospodarce: pozyskiwanie i alokacja kapitału wycena podmiotów emitujących zróżnicowanie form inwestowania kontrolna pośredni mechanizm kontroli przez akcjonariuszy efektów działań spółki i pracy zatrudnionych menagerów barometr gospodarki GPW Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie instytucja publiczna mająca na celu zapewnienie możliwości obrotu papierami wartościowymi dopuszczonymi do obrotu giełdowego. Wymiana taka regulowana jest przez regulamin giełdy, Komisję Nadzoru Finansowego oraz ustawy: o obrocie instrumentami finansowymi, o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, o nadzorze nad rynkiem kapitałowym. 9

10 DOM MAKLERSKI dom maklerski instytucja będąca członkiem giełdy papierów wartościowych, posiadająca możliwość prowadzenia na niej transakcji kupna oraz sprzedaży papierów wartościowych; najczęściej powiązana finansowo z bankiem. Realizuje usługi: przyjmowanie i realizacja na giełdzie zleceń kupna i sprzedaży papierów wartościowych organizowanie oferty publicznej sprzedaży papierów wartościowych zarządzanie portfelem papierów wartościowych na zlecenie usługi doradcze KDPW Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych jest centralną instytucją odpowiedzialną za prowadzenie i nadzorowanie systemu depozytowo-rozliczeniowego w zakresie obrotu instrumentami finansowymi w Polsce. Zajmuje się rejestrowaniem papierów wartościowych i rozliczaniem transakcji na GPW, NewConnect czy Catalyst (rynek dłużnych papierów wartościowych obligacji). Jej akcjonariuszami są Skarb Państwa, Giełda Papierów Wartościowych SA oraz NBP. KDPW zadania Główne zadania realizowane przez KDPW: rozliczanie i rozrachunek transakcji zawartych na publicznym rynku papierów wartościowych, rejestrowanie zdematerializowanych papierów wartościowych, nadzór nad zgodnością wielkości emisji papierów wartościowych znajdujących się w obrocie, realizacja zobowiązań emitentów wobec właścicieli papierów wartościowych, wykonywanie czynności związanych z wycofaniem papierów wartościowych z depozytu papierów wartościowych. Instytut Zarządzania Finansami UE Wrocław

11 INSTYTUCJE NADZORCZE nadzór finansowy celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania do rynku finansowego, a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku. Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) centralny organ administracji państwowej sprawujący nadzór nad rynkiem finansowym. Powstała 19 września 2006 r. na mocy ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym. Przejęła kompetencje Komisji Papierów Wartościowych i Giełd, Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, Komisji Nadzoru Bankowego. KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO zadania Do zadań KNF-u należy: podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego; podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego wykonywanie innych zadań określonych ustawami AGENCJA RATINGOWA Czym zajmuje się agencja ratingowa? 11

12 ANALITYKA GOSPODARCZA RYNKOWY SYSTEM FINANSOWY DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ z wykorzystaniem materiałów autorstwa: prof. dr hab. Krzysztofa Jajugi, dr Dominika Bracha, dr Agnieszki Wojtasiak 12