Ministerstwo Środowiska Departament Gospodarki Odpadami

Transkrypt

1 Mnsterstwo Środowska Departament Gospodark Odpadam Wytyczne dotyczące rozlczana obowązku w zakrese ogranczena lośc składowanych odpadów komunalnych ulegających bodegradacj (wg stanu prawnego na dzeń 15 grudna 2008r.) Wytyczne przygotowano na podstawe opracowana dr hab. nż. Andrzeja Jędrczaka dr nż. Ryszarda Szpadta sfnansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowska Gospodark Wodnej na zamówene Mnstra Środowska Warszawa, grudzeń 2008r.

2 Sps treśc 1. Wprowadzene Defncje nazw pojęć Wymagana w zakrese postępowana z odpadam ulegającym bodegradacj Zalecany sposób rozlczana obowązku w zakrese ogranczana lośc składowanych odpadów komunalnych ulegających bodegradacj Ilość odpadów ulegających bodegradacj wytworzona w 1995r Jednostkowe masowe wskaźnk wytwarzana odpadów ulegających bodegradacj Procedura oblczana bazowej lośc odpadów ulegających bodegradacj wytworzonych w 1995 r Ilość składowanych odpadów ulegających bodegradacj Udzał odpadów ulegających bodegradacj w nesegregowanych (zmeszanych) odpadach komunalnych z mast ws Ops procedury wyznaczana lośc składowanych odpadów ulegających bodegradacj Etap I - Oblczene całkowtej masy odpadów komunalnych (OK T ) oraz całkowtej masy odpadów ulegających bodegradacj (OUB T ) zebranych na terene objętym oceną w roku t Etap II - Oblczene całkowtej masy odpadów komunalnych oraz OUB skerowanych do recyklngu oraz nstalacj urządzeń służących odzyskow Etap III - Oblczene całkowtej masy zmeszanych odpadów komunalnych oraz OUB zawartych w zmeszanych odpadach komunalnych: Etap IV - Oblczene średnego udzału odpadów ulegających bodegradacj w zmeszanych odpadach komunalnych Etap V - Oblczene całkowtej masy odpadów komunalnych oraz OUB skerowanych bezpośredno do składowana Etap VI - Oblczene całkowtej masy odpadów skerowanych do składowana po przetworzenu Oblczene całkowtej masy odpadów skerowanych do składowana po przetworzenu w procesach MBP Oblczene całkowtej masy odpadów skerowanych do składowana po termcznym przekształcenu Oblczene całkowtej masy odpadów skerowanych do składowana z nnych procesów przetwarzana Etap VII - Całkowta masa składowanych odpadów ulegających bodegradacj (OUB S )

3 Skróty symbole AT 4 - aktywność oddychana; parametr wyrażający zapotrzebowane tlenu przez próbkę odpadów w cągu 4 dn [mg O 2 /g s.m.]; DR 4 - test dynamczny respracj prowadzony w warunkach tlenowych dla określena podatnośc odpadów organcznych na bodegradację, oparty na metodze standardowej (ASTM D , ISO ); JPB x - jednostkowy potencjał bogazu; objętość suchego bogazu lub korzystnej, metanu (w normalnych warunkach cśnena temperatury) wytwarzanego przez jednostkę masy substratu [kg s.m.] w określonym czase x [dm 3 /kg] s.m.; Kpgo Krajowy plan gospodark odpadam 2010; LM(1995)M - lczba meszkańców w 1995 r. w mastach; LM(1995)W - lczba meszkańców w 1995 r. na ws; LOI - straty prażena odpadów [% s.m.]; MBP - mechanczno-bologczne przetwarzane odpadów; OK - nesegregowane (zmeszane) odpady komunalne; q (1995)M - jednostkowe wskaźnk wytwarzana odpadów ulegających bodegradacj w roku bazowym w mastach [kg/meszkańca na rok]; q (1995)W - jednostkowe wskaźnk wytwarzana odpadów ulegających bodegradacj w roku bazowym w mastach na wsach [kg/meszkańca na rok]; s.m. - sucha masa; Stablzat - stały produkt (odpad) po bologcznym przetworzenu w nstalacjach MBP, który ne spełna wymagań dla nawozów organcznych lub środków wspomagających uprawę rośln, ale po spełnenu określonych wymagań może być poddany odzyskow lub uneszkodlwanu; TOC - ogólny węgel organczny; UOUB - udzał odpadów ulegających bodegradacj [%]. 3

4 Sps tabel Tabela 1. Zborcze zestawene danych o rodzajach loścach odpadów komunalnych zebranych na terene objętym oceną w roku t Tabela 2. Zborcze zestawene danych o rodzajach loścach odpadów komunalnych poddanych recyklngow odzyskow, zberanych na terene objętym oceną w roku t Tabela 3. Zborcze zestawene danych o rodzajach loścach odpadów komunalnych poddanych uneszkodlwana, z wyłączenem składowsk odpadów oraz spalarn współspalarn odpadów, zebranych na terene objętym oceną w roku t Tabela 4. Zborcze zestawene danych o rodzajach loścach odpadów komunalnych poddawanych termcznemu przekształcanu, odebranych na terene objętym oceną w roku t Tabela 5. Wartośc parametrów udzału odpadów ulegających bodegradacj (UOUB w %) w składnkach materałowych odpadów komunalnych proponowane do rozlczana obowązku w zakrese ogranczena lośc składowanych odpadów komunalnych ulegających bodegradacj w Polsce Tabela 6. Składy materałowe odpadów komunalnych z mast Tabela 7. Składy materałowe odpadów komunalnych z terenów wejskch Tabela 8. Udzał odpadów ulegających bodegradacj (UOUB %) w odpadach komunalnych mast ws w 2007 r. ustalone dla potrzeb Wytycznych Tabela 9. Zalecane parametry UOUB w odpadach komunalnych zalczanych do ulegających bodegradacj ustalone dla potrzeb Wytycznych

5 1. Wprowadzene Celem nnejszych wytycznych jest ustalene sposobu oblczana pozomu ogranczana lośc składowanych odpadów komunalnych ulegających bodegradacj osąganego przez różne jednostk organzacyjne (nstalacje gospodark odpadam, przedsęborców gmnne jednostk organzacyjne) admnstracyjne (gmna, powat, województwo, kraj). Jednolta w skal kraju metodyka oblczeń pozwol na unknęce neporozumeń błędów popełnanych przez różne podmoty, zobowązane do ogranczana składowana odpadów ulegających bodegradacj. 2. Defncje nazw pojęć W Wytycznych, dla zachowana spójnośc jednoznacznośc tematycznej oraz pojęcowej, stosować sę będze podstawowe określena pojęca zgodne z podanym nżej defncjam lub nadając m wyjaśnone nżej szczególne znaczene. W ustawe z dna 27 kwetna 2001 r. o odpadach (Dz.U. z 2007r. Nr 39, poz. 251, z późn. zm.), która dokonuje w zakrese swojej regulacj transpozycj dyrektyw UE, termn odpady ulegające bodegradacj został zdefnowany w art. 3 ust. 3 pkt 7, tak jak w dyrektywe Rady 1999/31/WE z dna 26 kwetna 1999r. w sprawe składowana odpadów (Dz. U. L 182 z , str. 1) - jako odpady, które ulegają rozkładow tlenowemu lub beztlenowemu przy udzale mkroorganzmów. MBP - Mechanczno-bologczne przetwarzane odpadów (MBT - Mechancal and bologcal treatment of waste). Proces MBP obejmuje procesy: rozdrabnana, przesewana, sortowana, klasyfkacj separacj, ustawone w różnorodnych konfguracjach w celu mechancznego rozdzelena strumena odpadów (najczęścej zmeszanych odpadów komunalnych, w tym pozostałych po selektywnym zberanu u źródła ) na frakcje dające sę w całośc lub w częśc wykorzystać materałowo lub/ energetyczne oraz na frakcję ulegającą bodegradacj, odpowedną dla bologcznego przetwarzana w warunkach tlenowych lub beztlenowych. Frakcja zasobna w odpady ulegające bodegradacj (OUB), wydzelona z odpadów komunalnych w częśc mechancznej MBP, określana będze termnem bofrakcja. Straty prażena (LOI - Loss on Ignton) są różncą mędzy suchą masą zawartoścą popołu. Reprezentują one zawartość w odpadach zarówno mater bogennej, jak nebogennej (np. tworzyw sztucznych). Składnk nebogenne ne ulegają bodegradacj, 5

6 pozostają w odpadach stanowć będą część strat prażena produktów. Różncę strat prażena surowców produktów podczas procesu MBP można zatem przypsać jedyne do rozkładu bologcznego. AT 4 (statc respraton test) - test mkrobologczny krótkotrwały służący do określana aktywnośc oddychana: emsja dtlenku węgla lub szybkość poboru tlenu, która może być oznaczana w warunkach statycznych. DR 4 (dynamc respraton ndex) - test dynamczny respracj DR 4 prowadzony w warunkach tlenowych dla określena podatnośc odpadów organcznych na bodegradację, oparty na metodze standardowej (ASTM D , ISO ). Trwa cztery dn. JPB (Bochemcal Methane Potental) - jednostkowy potencjał bogazu. Objętość suchego bogazu lub korzystnej metanu (w normalnych warunkach cśnena temperatury) wytwarzanego przez jednostkę masy wprowadzonego substratu (kg s.m.) w określonym czase, najczęścej 21 dn, ale równeż w czase 100 dn. 3. Wymagana w zakrese postępowana z odpadam ulegającym bodegradacj W dyrektywe Rady 1999/31/WE w sprawe składowana odpadów (art. 5 Odpady obróbka nedozwolone na składowskach odpadów ) zapsano: Państwa Członkowske ustanawają strategę krajową dotyczącą zmnejszena lośc odpadów ulegających bodegradacj, które trafają na składowska, ne późnej nż dwa lata po dace ustanowonej w art. 18 ust. 1 (16 lpca 2001r.), powadamają Komsję o tej strateg. Stratega taka pownna obejmować środk mające na celu osągnęce celów wymenonych w art. 5 ust. 2 dyrektywy, w szczególnośc poprzez recyklng, kompostowane, produkcję bogazu odzyskwane materałów/energ. Stratega ta zapewna, co następuje: a. ne późnej nż pęć lat po wyznaczonym w dyrektywe termne transpozycj, czyl do dna 16 lpca 2006r. odpady komunalne ulegające bodegradacj kerowane na składowska muszą zostać zredukowane do 75% całkowtej lośc (według wag) odpadów komunalnych ulegających bodegradacj wytworzonych w 1995 r. lub w ostatnm roku przed 1995, dla którego dostępne są standardowe dane Eurostat (w Polsce w 1995r. wytworzono 4.38 mln Mg odpadów komunalnych ulegających bodegradacj); 6

7 b. ne późnej nż w osem lat po transpozycj, czyl do dna 16 lpca 2009r. komunalne odpady ulegające bodegradacj kerowane na składowska muszą zostać zredukowane do 50% całkowtej lośc (według wag) komunalnych odpadów ulegających bodegradacj wytworzonych w 1995 r. lub w ostatnm roku przed 1995, dla którego dostępne są standardowe dane Eurostat; c. ne późnej nż 15 lat po transpozycj, czyl do dna 16 lpca 2016r. komunalne odpady ulegające bodegradacj kerowane na składowska muszą zostać zredukowane do 35% całkowtej lośc (według wag) komunalnych odpadów ulegających bodegradacj wytworzonych w 1995 r. lub w ostatnm roku przed 1995 r., dla którego dostępne są standardowe dane Eurostat. Od wskazanych termnów została wprowadzona 4-letna derogacja dla państw członkowskch, które w 1995 r. lub w ostatnm roku przed 1995 r., dla których dostępne są standardowe dane Eurostat, zdeponowały węcej nż 80 % swych odpadów komunalnych na składowsku. Polska transponowała powyższe cele dyrektywy przepsam ustawy z dna 27 kwetna 2001 r. o odpadach. Jednocześne Polska, korzystając z derogacj, przesunęła termny osągnęca odpowednch pozomów o 4 lata. Powyższe cele przyjęto równeż w Krajowym plane gospodark odpadam 2010 (Kpgo 2010), który został notyfkowany Komsj Europejskej. 4. Zalecany sposób rozlczana obowązku w zakrese ogranczana lośc składowanych odpadów komunalnych ulegających bodegradacj Celem sprawdzena pozomu redukcj częśc ulegających bodegradacj w odpadach komunalnych obok strat prażena wskazanego w rozporządzenu Mnstra Gospodark Pracy z dna 7 wrześna 2005r w sprawe kryterów oraz procedur dopuszczana odpadów do składowana na składowsku danego typu w zakrese odpadów komunalnych (Dz. U. Nr 186, poz. 1553, z późn. zm.) można stosować pomar wartośc AT 4, jako parametru uzupełnającego ocenę stopna ustablzowana odpadów. Sugeruje sę, że jeżel odpady po procesach bologcznego przekształcana będą charakteryzowały sę wartoścą AT 4-15 mg O 2 /g s.m. wówczas będą uznawane za odpady pozbawone częśc ulegającej bodegradacj. Zaleca sę równeż dla nowo budowanych nstalacj przetwarzana odpadów osągane parametru AT 4 na pozome 10 mg O 2 /g s.m. 7

8 Do rozlczana obowązku w zakrese ogranczena lośc składowanych odpadów komunalnych ulegających bodegradacj zaleca sę ponżej opsany system. Ilość składowanych odpadów ulegających bodegradacj oblcza sę z równana: Ilość składowanych OUB = Ilość zebranych OK x UOUB - Ilość selektywne zberanych OUB poddanych odzyskow - Ilość OK poddanych termcznemu przekształcenu x UOUB - Ilość OK kerowanych do nstalacj MBP x UOUB gdze: OK - nesegregowane (zmeszane) odpady komunalne; UOUB - udzał odpadów ulegających bodegradacj [%]; OUB - odpady ulegające bodegradacj. Oblczene członów prawej strony równana wymaga zgromadzena następujących nformacj: 1. lośc wszystkch strumen odpadów komunalnych zalczanych do ulegających bodegradacj zberanych w obrębe analzowanej jednostk organzacyjnej lub admnstracyjnej. Dotyczy to selektywne zberanych frakcj odpadów ulegających bodegradacj takch, jak: paper tektura, tekstyla naturalne, odpady zelone kuchenne, które kerowane są do recyklngu, kompostowana lub fermentacj oraz zmeszanych odpadów komunalnych, które kerowane są do nstalacj MBP, termcznego przekształcena lub nnego przetwarzana; 2. średnej zawartośc składnków ulegających bodegradacj w wydzelonych frakcjach odpadów; 3. zawartośc odpadów ulegających bodegradacj (OUB) w pozostałoścach/odpływach kerowanych na składowska z nstalacj przetwarzana takch, jak: kompostowne, sortowne, nstalacje MBP. Źródłam tych nformacj są: lośc odpadów uzyskane z wag samochodowej/sprawozdań dostarczonych przez jednostk organzacyjne admnstracyjne; udzały OUB w każdej frakcj odpadów oraz w zmeszanych odpadach komunalnych jako całośc (w faze początkowej wdrażana systemu w wysokośc zaproponowanej w Wytycznych, która może zostać zweryfkowana w oparcu o badana zberanych odpadów); 8

9 zawartośc OUB w pozostałoścach/odpadach przetworzonych kerowanych do składowana z nstalacj przetwarzana takch, jak: kompostowne, sortowne, nstalacje MBP, oblczane w oparcu o straty prażena. System wymagać będze uruchomena programu badań odpadów w zakrese: składu morfologcznego zberanych odpadów, aby określć udzał OUB w zmeszanych odpadach komunalnych odberanych w obrębe dzałana jednostk organzacyjnej lub admnstracyjnej; właścwośc strumen odpadów opsywanych w perwszym okrese parametram: wlgotność straty prażena, a w następnym okrese równeż wartoścam: testu dynamcznego respracj określającego podatność odpadów organcznych na bodegradację (DR 4 ) lub aktywnośc oddychana (AT 4 ) jednostkowym potencjałem bogazu (JPB 21 lub JPB 100 ), w celu oszacowane sprawnośc różnych procesów przetwarzana odpadów w zakrese redukcj obecnych w nch OUB Ilość odpadów ulegających bodegradacj wytworzona w 1995r Jednostkowe masowe wskaźnk wytwarzana odpadów ulegających bodegradacj Zgodne z Krajowym planem gospodark odpadam 2010 w 1995 r. wytworzono w Polsce 4,38 mln Mg odpadów ulegających bodegradacj. Welkość ta wynkała z przyjętych jednostkowych, masowych wskaźnków wytwarzana odpadów komunalnych w roku bazowym: masta kg na meszkańca, wse kg na meszkańca. Przyjęto także, na podstawe określonego średnego dla kraju składu morfologcznego odpadów komunalnych, że lość odpadów ulegających bodegradacj w ogólnym strumenu zmeszanych odpadów komunalnych wynosła w 1995 r.: masta - 48%. wse - 30%. Wyznaczona w ten sposób lość wytworzonych odpadów ulegających bodegradacj w 1995r. była następująca: masta Mg, wse Mg, razem Mg ~ 4,38 mln Mg. 9

10 Mając powyższe na uwadze należałoby przyjąć, że lość wytwarzanych odpadów ulegających bodegradacj przypadająca na statystycznego meszkańca mast ws w kraju, w 1995 r. (jednostkowy, masowy wskaźnk wytwarzana odpadów komunalnych ulegających bodegradacj), wynosła: masta kg/meszkańca na rok = q (1995)M, wse - 47 kg/ meszkańca na rok = q (1995)W. Take wartośc wskaźnków zostały zalecone w Krajowym plane gospodark odpadam 2010 do oblczana bazowej lośc odpadów ulegających bodegradacj wytworzonych w mastach wsach kraju w 1995r., co zapsano w punkce dokumentu - Wdrażane systemowych kompleksowych rozwązań w gospodarce odpadam komunalnym Procedura oblczana bazowej lośc odpadów ulegających bodegradacj wytworzonych w 1995 r. Dane wyjścowe: lczba meszkańców w 1995 r. w mastach (LM(1995)M ) wsach (LM(1995)W ) regonu obsługwanego przez przedsęborcę odberającego odpady, lub odpowedno w gmne, powece lub województwe; jednostkowe wskaźnk wytwarzana odpadów komunalnych ulegających bodegradacj w roku bazowym w mastach (q (1995)M ) we wsach (q (1995)W ). Ilość wytwarzanych odpadów ulegających bodegradacj w 1995 w mastach wsach obsługwanego regonu (OUB(1995)) oblcza sę ze wzoru, w Mg: q(1995) M q(1995) W OUB (1995) = LM (1995) M + LM (1999) W ,155 LM (1995) M + 0,047 LM (1995) [Mg] W = gdze: OUB(1995) masa odpadów komunalnych ulegających bodegradacj wytworzonych w 1995r. [Mg]; LM(1995)M - lczba meszkańców w 1995 r. w mastach; LM(1995)W - lczba meszkańców w 1995 r. na ws; q (1995)M - jednostkowy wskaźnk wytwarzana odpadów ulegających bodegradacj w roku bazowym w mastach [kg/meszkańca na rok]; 10

11 q (1995)W - jednostkowy wskaźnk wytwarzana odpadów ulegających bodegradacj w roku bazowym w mastach na wsach [kg/meszkańca na rok]. Dane (bezpłatne) o lczbe ludnośc mast obszarów wejskch gmn w roku 1995 są dostępne na strone Głównego Urzędu Statystycznego w Banku Danych Regonalnych pod adresem: Ilość składowanych odpadów ulegających bodegradacj Wyznaczene lośc składowanych OUB wymaga, w perwszej kolejnośc, zebrana danych o lośc strukturze odpadów komunalnych zawerających materały ulegające bodegradacj zberanych na analzowanym terene. Zaleca sę wykorzystane do tego nformacj z wojewódzkej bazy danych dotyczącej wytwarzana gospodarowana odpadam, wraz z rejestrem udzelanych zezwoleń w zakrese wytwarzana gospodarowana odpadam. Bazę tę, zgodne z art. 37 ust. 6 ustawy z dna 27 kwetna 2001 r. o odpadach, prowadz marszałek województwa. Natomast na podstawe art. 37 ust. 7 wymenonej ustawy dostęp do nej posadają: mnster właścwy do spraw środowska, Główny Inspektor Ochrony Środowska, wojewoda, starosta, wójt, burmstrz lub prezydent masta, wojewódzk nspektor ochrony środowska oraz urząd statystyczny. Zasady zakres dostępu poszczególnych organów ochrony środowska do danych zawartych w baze określa rozporządzene Mnstra Środowska z dna 25 maja 2007 r. w sprawe warunków zakresu dostępu do wojewódzkej bazy danych dotyczącej wytwarzana gospodarowana odpadam (Dz. U. Nr 101, poz. 687). Do przygotowana nezbędnych zestaweń danych zaleca sę wykorzystać tabele zawarte w załącznkach do rozporządzena Mnstra Środowska z dna 25 maja 2007 r. w sprawe zakresu nformacj oraz wzorów formularzy służących do sporządzana przekazywana zborczych zestaweń danych (Dz. U. Nr 101, poz. 686): dzał 3 - Zborcze zestawene danych o rodzajach loścach odebranych odpadów w zakrese dotyczącym tylko odpadów komunalnych zalczanych do ulegających bodegradacj (tab. 1); dzał 7 - Zborcze zestawene danych o nstalacjach urządzenach służących do odzysku uneszkodlwana odpadów, z wyłączenem składowsk odpadów oraz spalarn współspalarn odpadów, w zakrese dotyczącym tylko odpadów komunalnych zalczanych do ulegających bodegradacj, z rozbcem na dwe tabele; jedna zawerająca dane o strumenach odpadów kerowanych do recyklngu odzysku (tab. 2), druga - do procesów uneszkodlwana (tab. 3); 11

12 dzał 9 - Zborcze zestawene danych o spalarnach współspalarnach, w zakrese dotyczącym tylko lośc rodzajów odpadów komunalnych zalczanych do ulegających bodegradacj skerowanych do nstalacj termcznego przekształcana odpadów (tab. 4). Tabela 1. Zborcze zestawene danych o rodzajach loścach odpadów komunalnych zebranych na terene objętym oceną w roku t. Lp. Kod odpadu Rodzaj odpadów Paper tektura Odpady kuchenne ulegające bodegradacj Odzeż 4 ex Tekstyla Oleje tłuszcze jadalne Drewno nne nż wymenone w Odpady ulegające bodegradacj 8 Nesegregowane odpady komunalne z mast Nesegregowane odpady komunalne ze ws Odpady z targowsk Opakowana z paperu tektury Opakowana z drewna 13 ex Opakowana z tekstylów z włóken naturalnych 14 ex Zmeszane odpady opakowanowe w częśc zawerającej paper, tekturę, drewno tekstyla z włóken naturalnych Razem (OKT) * suchą masę odpadów podać tylko dla odpadów ; Masa odebranych odpadów [Mg] masa odpadów sucha masa* OK Objaśnena: OK - masa odpadów rodzaju zebrana w roku t. Tabela 2. Zborcze zestawene danych o rodzajach loścach odpadów komunalnych poddanych recyklngow odzyskow, zberanych na terene objętym oceną w roku t. Lp. Nazwa nstalacj lub urządzena Rodzaj nstalacj Projektowana moc przerobowa [Mg/a] Rodzaj procesu (R*) Odpady poddawane recyklngow lub procesow odzysku w roku sprawozdawczym Kod odpadu Rodzaj odpadów Paper tektura Odpady kuchenne ulegające bodegradacj Odzeż 4 ex Tekstyla Oleje tłuszcze jadalne Drewno nne nż wymenone w Odpady ulegające Masa odpadów [Mg] Masa odpadów RO Sucha masa odpadów 12

13 bodegradacj 8 Nesegregowane odpady komunalne z x mast Nesegregowane 9 odpady komunalne ze x ws Odpady z targowsk x Opakowana z paperu tektury Opakowana z drewna 13 ex Opakowana z tekstylów z włóken naturalnych 14 ex Zmeszane odpady opakowanowe w częśc zawerającej paper, tekturę, drewno tekstyla z włóken naturalnych Razem ROT Objaśnena: RO - masa odpadów komunalnych rodzaju poddanych recyklngow lub skerowanych do poszczególnych nstalacj urządzeń odzysku, zebranych w roku t. Tabela 3. Zborcze zestawene danych o rodzajach loścach odpadów komunalnych poddanych uneszkodlwana, z wyłączenem składowsk odpadów oraz spalarn współspalarn odpadów, zebranych na terene objętym oceną w roku t. Lp. Nazwa nstalacj lub urządzena Rodzaj nstalacj Projektowana moc przerobowa [Mg/a] Rodzaj procesu (D*) Odpady poddawane procesow uneszkodlwana w roku sprawozdawczym Kod odpadu Rodzaj odpadów Paper tektura Odpady kuchenne ulegające bodegradacj Odzeż 4 ex Tekstyla Oleje tłuszcze jadalne Drewno nne nż wymenone w Odpady ulegające bodegradacj Nesegregowane odpady komunalne z mast Nesegregowane 9 odpady komunalne ze ws Odpady z targowsk Opakowana z paperu tektury Opakowana z drewna 13 ex Opakowana z tekstylów z włóken naturalnych Masa odpadów [Mg] Masa odpadów OKU Sucha masa odpadów 13

14 14 ex Zmeszane odpady opakowanowe w częśc zawerającej paper, tekturę, drewno tekstyla z włóken naturalnych Razem Objaśnena: OKU - masa odpadów komunalnych rodzaju poddanych uneszkodlwanu, odebranych w roku t. Tabela 4. Zborcze zestawene danych o rodzajach loścach odpadów komunalnych poddawanych termcznemu przekształcanu, odebranych na terene objętym oceną w roku t. Kod odpadu Rodzaj odpadów Paper tektura Odpady kuchenne ulegające bodegradacj Odzeż ex Tekstyla Oleje tłuszcze jadalne Drewno nne nż wymenone w Odpady ulegające bodegradacj Odpady poddawane termcznemu przekształcenu Nesegregowane (zmeszane) odpady komunalne z mast Nesegregowane (zmeszane) odpady komunalne ze ws Odpady z targowsk Opakowana z paperu tektury Opakowana z drewna ex Opakowana z tekstylów z włóken naturalnych Zmeszane odpady opakowanowe w częśc zawerającej paper, tekturę, drewno ex tekstyla z włóken naturalnych Razem Objaśnena: OKT całkowta masa odpadów rodzaju poddana termcznemu przekształcenu w roku t. Masa [Mg] OKT Objaśnena do tabel 1-4: 1. Kod odpadu - według rozporządzena Mnstra Środowska w sprawe katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206); 2. Oznaczene procesu odzysku w tabel 3 - zgodne z załącznkem nr 5 do ustawy z dna o odpadach (Dz. U. z 2007r. Nr 39, poz. 251, z późn. zm.); 3. Oznaczene procesu uneszkodlwana w tabel 4 - zgodne z załącznkem nr 6 do ustawy z dna 27 kwetna 2001 r. o odpadach; 4. W tabelach należy zebrać zsumowane dane o odpadach poddanych odzyskow lub uneszkodlwanu na terene objętym oceną. Oznacza to podane łącznej masy odpadów dla każdego kodu odpadów. Jeżel odpady jednego rodzaju były poddawane różnym procesom uneszkodlwana, należy pokazać w odrębnych werszach, jaka masa danego odpadu była poddana jakemu procesow uneszkodlwana. 14

15 W tabelach należy uwzględnć wszystke rodzaje odpadów poddawanych procesom odzysku uneszkodlwana na terene objętym oceną, w roku t. Jeżel na analzowanym terene ne znajduje sę żadna nstalacja odzysku lub uneszkodlwana odpadów, to w takm przypadku należy wskazać mejsce, w którym odpady komunalne są poddawane odzyskow lub uneszkodlwanu oraz określć lośc oraz rodzaje odpadów komunalnych, które są tam poddawane uneszkodlwanu lub odzyskow Udzał odpadów ulegających bodegradacj w nesegregowanych (zmeszanych) odpadach komunalnych z mast ws Przyjmując oszacowane parametry udzału odpadów ulegających bodegradacj (UOUB) w składnkach materałowych odpadów komunalnych przedstawone w tabel 5 oraz skład materałowy odpadów komunalnych w Polsce przedstawony w tabelach 6 7 oblczono średne UOUB w odpadach komunalnych mast ws w 2007 r. (tab. 8). Tabela 5. Wartośc parametrów udzału odpadów ulegających bodegradacj (UOUB w %) w składnkach materałowych odpadów komunalnych proponowane do rozlczana obowązku w zakrese ogranczena lośc składowanych odpadów komunalnych ulegających bodegradacj w Polsce. Lp. Frakcja odpadów Udzał OUB, % (m/m) 1. Frakcja 10 mm Frakcja mm Organka (odpady kuchenne ogrodowe) Drewno Paper tektura Tworzywa sztuczne 0 7. Szkło 0 8. Tekstyla Metale Odpady nebezpeczne Welomaterałowe Inertne Inne kategore 0 15

16 Tabela 6. Składy materałowe odpadów komunalnych z mast. Lp. Kategora główna Udzał procentowy [%] Bałystok Zelona Góra Żary Kłodzko Lądek Zdrój Wartość średna 1. Frakcja 10 mm 6,4 4,7 8,2 8,6 10,5 7,7 2. Frakcja mm - 7,1 8,4 6,4 6,4 7,1 3. Organka 34,9 23,3 26,0 25,7 23,0 26,6 4. Drewno 0,0 0,9 0,3 0,5 0,5 0,4 5. Paper tektura 14,8 21,0 12,7 17,9 16,1 16,5 6. Tworzywa sztuczne 16,3 14,7 13,4 15,6 14,4 14,9 7. Szkło 8,9 12,0 12,2 10,3 12,3 11,1 8. Tekstyla 5,1 3,9 4,7 2,7 3,3 3,9 9. Metale 3,3 1,6 2,0 1,9 2,6 2,3 10. Odpady nebezpeczne - 0,5 0,3 0,4 0,5 0,4 11. Welomaterałowe 1,8 5,8 4,0 6,3 5,6 4,7 12. Inertne 2,4 2,2 3,6 2,1 3,6 2,8 13. Inne kategore 6,2 2,3 4,2 1,6 1,2 3,1 14. Razem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Tabela 7. Składy materałowe odpadów komunalnych z terenów wejskch. Lp. Kategora główna Zabudowa wejska Zabudowa wejska Udzał procentowy [%] Mrostowce - zabudowa wejska Lpnk Wartość średna 1. Frakcja 10 mm 17,3 19,2 14,1 10,2 15,2 2. Frakcja mm 7,9 8,4 8,9 7,4 8,2 3. Organka 18,5 20,5 19,2 22,7 22,0 4. Drewno 3,5 0,3 0,3 0,8 1,2 5. Paper tektura 7,7 4,5 5,2 9,5 6,7 6. Tworzywa sztuczne 11,2 11,8 12,6 13,6 12,3 7. Szkło 14,8 11,5 15, ,4 8. Tekstyla 3,7 2 6,1 6,2 4,5 9. Metale 3,2 2,6 3,7 2,1 2,9 10. Odpady nebezpeczne 3,3 2 0,4 0,2 1,5 11. Welomaterałowe 3,2 4,1 1,8 4,5 3,4 12. Inertne 1,1 2,1 6,1 3,6 3,2 13. Inne kategore 4,5 11,5 6,3 3,5 4,6 14. Razem ,0 16

17 Tabela 8. Udzał odpadów ulegających bodegradacj (UOUB %) w odpadach komunalnych mast ws w 2007 r. ustalone dla potrzeb Wytycznych. Lp. Kategora główna Odpady mejske Udzał procentowy [%] Odpady wejske UOUB UF UOUBZOKM UF UOUBZOKW 1. Frakcja 10 mm 100 8,0 8,0 15,1 15,1 2. Frakcja mm 60 7,1 4,3 8,2 4,9 3. Organka ,5 24,5 22,0 22,0 4. Drewno 50 0,6 0,3 1,2 0,6 5. Paper tektura ,9 16,9 6,7 6,7 6. Tworzywa sztuczne 0 14,5 0,0 12,3 0,0 7. Szkło 0 11,7 0,0 14,4 0,0 8. Tekstyla 50 3,7 1,9 4,5 2,3 9. Metale 0 2,0 0,0 2,9 0,0 10. Odpady nebezpeczne 0 0,4 0,0 1,5 0,0 11. Welomaterałowe 40 5,4 2,2 3,4 1,4 12. Inertne 0 2,9 0,0 3,2 0,0 13. Inne kategore 0 2,3 0,0 4,6 0,0 14. Razem 100,0 58,0 100,0 52,9 Objaśnena: UOUB udzał odpadów ulegających bodegradacj rodzaju [%]; UF udzał frakcj w zmeszanych odpadach komunalnych, [%] (m/m) surowych odpadów ustalany w oparcu o badana składu materałowego odpadów; UOUBZOKM udzał odpadów ulegających bodegradacj w odpadach komunalnych mast [%]; UOUBZOKW udzał odpadów ulegających bodegradacj w odpadach komunalnych ws [%]. Nesegregowane odpady komunalne wykazują bardzo duże zróżncowane loścowe jakoścowe na terene Polsk. Należy też spodzewać sę w najblższych latach dalszych znaczących zman składu materałowego w zwązku z planam znaczącego rozwoju selektywnego zberana frakcj surowcowych opakowanowych neopakowanowych do recyklngu. Dlatego też w proponowanej procedurze dopuszcza sę dwa waranty wyznaczana wartośc UOUB w odpadach komunalnych zberanych na terene objętym oceną: warant I - przyjęce średnego składu materałowego nesegregowanych odpadów komunalnych podanego w tabelach 6 7 nnejszych Wytycznych w konsekwencj wartośc UOUB dla odpadów komunalnych podanych w tabel 8; warant II - wyznaczene średnego składu morfologcznego odberanych odpadów komunalnych w ramach badań własnych (wykonanych zgodne z zalecaną metodyką badań odpadów) wylczene UOUB w odberanych odpadach komunalnych w oparcu o ustalony w badanach ch skład materałowy oraz zalecane parametry UOUB w składnkach materałowych odpadów komunalnych ustalone dla potrzeb Wytycznych przedstawone w tabel 5, w sposób zaprezentowany w tabel 8. 17

18 Metodyka badań loścowych jakoścowych krajowych odpadów komunalnych z gospodarstw domowych z obektów nfrastruktury została przedstawona w opracowanu dostępnym na strone nternetowej Mnsterstwa Środowska pod adresem: dan_skladu.pdf W tabel 9 przedstawono zalecane parametry UOUB dla podstawowych rodzajów odpadów komunalnych zalczanych do ulegających bodegradacj ustalone dla potrzeb Wytycznych. Tabela 9. Zalecane parametry UOUB w odpadach komunalnych zalczanych do ulegających bodegradacj ustalone dla potrzeb Wytycznych. Kod odpadu Grupy, podgrupy rodzaje odpadów Wlgotność, % UOUB % (m/m) Paper tektura Odpady kuchenne ulegające bodegradacj Odzeż ex Tekstyla Oleje tłuszcze jadalne Drewno nne nż wymenone w Odpady ulegające bodegradacj Nesegregowane (zmeszane) odpady komunalne z mast Nesegregowane (zmeszane) odpady komunalne z terenów wejskch Odpady z targowsk Opakowana z paperu tektury Opakowana z drewna ex Opakowana z tekstylów z włóken naturalnych ex Zmeszane odpady opakowanowe w częśc zawerającej paper, tekturę, drewno tekstyla z włóken naturalnych Ops procedury wyznaczana lośc składowanych odpadów ulegających bodegradacj Proponuje sę przyjąć straty prażena oraz AT 4 jako marę stablzacj odpadów ulegających bodegradacj w latach Różnca strat prażena odpadów przed procesem bologcznym stablzatu po procese bologcznym daje całkowty ubytek substancj organcznej w wynku mneralzacj. Różnca strat prażena ne odzwercedla jednak zmany postac substancj organcznej w wynku humfkacj jej bologcznego ustablzowana utraty zdolnośc do dalszego bologcznego rozkładu. Pełen obraz utraty zdolnośc masy organcznej do dalszego rozkładu w procese 18

19 tlenowym lub beztlenowym wyrażają nne wskaźnk oceny efektywnośc procesów bologcznych, jak AT 4 lub JPG 21. Zagadnenem stotnym jest ustalene grancznej wartośc strat prażena dla stablzatów uzyskwanych w procese mechanczno-bologcznego przekształcana odpadów, dającą podstawę do uznana, że stablzaty spełnające te wymagana są w pełn ustablzowane, natomast ne spełnające tych parametrów, tylko częścowo ustablzowane. Procent OUB usunętych w wynku przetwarzana odpadów w nstalacj MBP (WR) oblczyć z ponższego równana: PD LOI D LOI O PO WR = 100 [%] LOI D gdze: WR - wskaźnk redukcj odpadów ulegających bodegradacj (UOB) w procesach przetwarzana [%]; LOI D - straty prażena surowych (neprzetworzonych) odpadów [% s.m.]; LOI 0 - straty prażena przetworzonych odpadów [% s.m.]; P D - zawartość popołu w neprzetworzonych odpadach; P O - zawartość popołu w przetworzonych odpadach, przy czym LOI ze wzoru: M 1 M LOI = M gdze: M 1 - początkowa masa próbk (sucha masa); M 2 - masa próbk po prażenu. Borąc pod uwagę koszty możlwośc badań odpadów stablzatów w nstalacjach mechanczno-bologcznych zaleca sę ustalć jako parametr granczny ubytek masy organcznej w stablzace w stosunku do masy organcznej w odpadach, merzony stratą prażena na pozome 50%. Oznacza to, że stablzat z procesu MBP, w którym straty prażena w wynku przetwarzana odpadów były wyższe lub równe 50% w odnesenu do substratu, uznaje sę za odpad nezawerający już frakcj ulegających bodegradacj. Dla stablzatów spełnających te kryterum wartość wskaźnka WR MBP należy przyjąć równą 0. Jeśl stablzaty ne spełnają powyższych kryterów, wówczas należy wyznaczyć faktyczny ubytek masy organcznej podczas procesu stablzacj oblczyć wskaźnk określający, jaka 19

20 część OUB zawartych w odpadach wprowadzanych do nstalacj MBP pozostane w stablzacje kerowanym do składowana (WR MBP ), z równana: 50 WR WR MBP = 100 [%] 50 (jeżel WR MBP 0, wartość należy przyjąć równą 0) gdze: WR MBP - wskaźnk redukcj odpadów ulegających bodegradacj (UOB) w procesach mechanczno-bologcznego przetwarzana [%]; WR - wskaźnk redukcj odpadów ulegających bodegradacj (UOB) w procesach przetwarzana, [%]; Oblczony stopeń redukcj składowana odpadów ulegających bodegradacj po procesach kompostowana lub MBP będze przyjmował wartośc w przedzale od 0 do 100%. Ten sposób wyznaczana stopna ustablzowana odpadów w stnejących nstalacjach mechanczno-bologcznych należy przyjąć jako obowązujący w latach Do 2013 należy wdrażać pomary wartośc AT 4 JPG 21 jako parametry uzupełnające do oceny stopna ustablzowana odpadów obok straty prażena. Dopuszczalną wartość parametru AT 4 dla odpadów przeznaczonych do składowana ustala sę wstępne na pozome 15 mg O 2 /g s.m., z dalszym jej zmnejszenem do 10 mg O 2 /g s.m Etap I - Oblczene całkowtej masy odpadów komunalnych (OK T ) oraz całkowtej masy odpadów ulegających bodegradacj (OUB T ) zebranych na terene objętym oceną w roku t Do oblczeń wykorzystuje sę dane zebrane w tabel 1 (wartośc OK ) oraz wartośc UOUB podane w tabel 8. W przypadku przeprowadzana własnych badań należy wcześnej wyznaczyć wartośc UOUB dla nesegregowanych (zmeszanych) odpadów komunalnych z mast z ws. OK T = OK, [Mg] OUB = UOUB OK [Mg] T gdze: OK - masa odpadów rodzaju zebrana w roku t (tab. 1), OUB T - całkowta masa odpadów komunalnych ulegających bodegradacj [Mg]; UOUB - udzał odpadów komunalnych ulegających bodegradacj w rodzaju odpadów zebranych w roku t (tab. 9). 20

21 Etap II - Oblczene całkowtej masy odpadów komunalnych oraz OUB skerowanych do recyklngu oraz nstalacj urządzeń służących odzyskow Oblczene całkowtej masy odpadów komunalnych oraz OUB skerowanych do recyklngu oraz nstalacj urządzeń służących odzyskow zebranych na terene objętym oceną w roku t, jeżel jakeś rodzaje zebranych OK są kerowane do nstalacj recyklngu lub odzysku. Dotyczy to selektywne zberanych frakcj odpadów ulegających bodegradacj takch, jak: paper karton ( ), opakowana z paperu tektury ( ), oleje tłuszcze jadalne ( ), odpady kuchenne ulegające bodegradacj ( ) odpady zelone ( ), które poddane są recyklngow, kompostowanu lub fermentacj (tab. 2). Oblczena wykonać, wykorzystując równana: RO T = RO [Mg] RO = UOUB RO [Mg] OUB gdze: RO - masa odpadów komunalnych rodzaju poddanych recyklngow lub skerowanych do poszczególnych nstalacj urządzeń odzysku, odebranych w roku t (tab. 2); RO T - całkowta masa odpadów komunalnych poddanych recyklngow lub skerowanych do poszczególnych nstalacj urządzeń odzysku; RO OUB - całkowta masa OUB poddanych recyklngow lub skerowanych do poszczególnych nstalacj urządzeń odzysku Etap III - Oblczene całkowtej masy zmeszanych odpadów komunalnych oraz OUB zawartych w zmeszanych odpadach komunalnych: Całkowtą masę odpadów pozostałych oraz OUB zawartych w odpadach pozostałych oblcza sę z równań: OP T = OK RO [Mg] T T OP OUB = OUB RO [Mg] T OUB gdze: OK T - całkowta masa zberanych odpadów komunalnych [Mg]; OP T - całkowta masa zmeszanych odpadów komunalnych [Mg]; OP OUB - całkowta masa odpadów ulegających bodegradacj w zmeszanych odpadach komunalnych [Mg]; RO T - całkowta masa odpadów komunalnych wyłączonych ze składowana ze względu na poddane ch procesom recyklngu lub procesom odzysku [Mg]; 21

22 RO OUB - całkowta masa odpadów ulegających bodegradacj w odpadach wyłączonych ze składowana ze względu na poddane ch procesom recyklngu lub procesom odzysku [Mg]; OUB T - całkowta masa odpadów ulegających bodegradacj [Mg] Etap IV - Oblczene średnego udzału odpadów ulegających bodegradacj w zmeszanych odpadach komunalnych Średn udzał odpadów ulegających bodegradacj w zmeszanych odpadach komunalnych (UOUB OP ), zabranych na terene objętym oceną w roku t, oblcza sę z równana: OPOUB UOUB OP = 100 [%] OP T gdze: OP T - całkowta masa zmeszanych odpadów komunalnych [Mg]; OP OUB - całkowta masa odpadów ulegających bodegradacj w zmeszanych odpadach komunalnych [Mg]; UOUB OP - udzał odpadów ulegających bodegradacj w zmeszanych odpadach komunalnych [%] Etap V - Oblczene całkowtej masy odpadów komunalnych oraz OUB skerowanych bezpośredno do składowana Całkowtą masę odpadów komunalnych skerowanych bezpośredno do składowana (O S ), zberanych na terene objętym oceną w roku t, oraz zawartą w nch masę OUB (OUB S ) określa sę na podstawe danych na temat odpadów przyjętych na składowska odpadów Etap VI - Oblczene całkowtej masy odpadów skerowanych do składowana po przetworzenu Oblczene całkowtej masy odpadów skerowanych do składowana po przetworzenu w procesach MBP Proces MBP składa sę z dwóch częśc: mechancznej bologcznej, która może być prowadzona w warunkach tlenowych lub beztlenowych. Część mechanczna obejmuje procesy: rozdrabnana, przesewana, sortowna, klasyfkacj separacj, ustawone w różnorodnych konfguracjach w celu mechancznego rozdzelena strumena odpadów na frakcje dające sę w całośc lub w częśc wykorzystać materałowo lub kerowane są na składowsko odpadów oraz na frakcję ulegającą bodegradacj, odpowedną dla bologcznego przetwarzana. 22

23 Udzał OUB w zmeszanych odpadach komunalnych kerowanych do nstalacj MBP wynos UOUB OP [%] został wyznaczony w punkce Udzały OUB we frakcjach odpadów wydzelonych w częśc mechancznej nstalacj, które ne wchodzą do częśc bologcznej, podano w tabel 9 lub mogą zostać oblczone w oparcu skład morfologczny tych frakcj ustalony w badanach wartośc UOUB podane w tabel Oblczene całkowtej masy odpadów skerowanych do składowana po termcznym przekształcenu Przyjmuje sę, że udzał OUB w odpadach po termcznym przekształcenu wynos 0%. Do ogólnego blansu składowanych OUB wlczane mogą być odpady zawerające OUB powstające w procesach mechancznych przygotowujących odpady do termcznego przekształcana, jeżel take procesy są prowadzone Oblczene całkowtej masy odpadów skerowanych do składowana z nnych procesów przetwarzana Ilośc odpadów z nnych procesów przetwarzana odpadów oraz zawartą w nch masę OUB kerowaną do składowana oblcza sę analogczne dla procesów MBP Etap VII - Całkowta masa składowanych odpadów ulegających bodegradacj (OUB S ) OUB S = O S UOUB 100 OP + O T O MBP UOUB 100 OP WR 100 MBP + O IP UOUB 100 OP + RO S UOUB 100 OP gdze: O MBP - masa odpadów po przetworzenu w nstalacjach MBP skerowanych do składowana [Mg]; O IP - masa odpadów z nnych procesów odzysku uneszkodlwana skerowanych do składowana [Mg]; O S - masa bezpośredno składowanych odpadów komunalnych [Mg]; O T - masa odpadów po termcznym przekształcenu skerowanych do składowana (masa składowanych odpadów z procesów spalana z odzyskem energ, spalana bez odzysku energ, prolzy zgazowana) [Mg]; OUB S - masa OUB kerowanych do składowana [Mg]; RO S - balast z odpadów wyłączonych ze składowana ze względu na skerowane odpadów do procesów recyklngu lub nnych procesów odzysku; WR MBP - wskaźnk redukcj odpadów ulegających bodegradacj (UOB) w procesach mechanczno-bologcznego przetwarzana [%]. UOUB op udzał odpadów ulegających bodegradacj w zmeszanych odpadach komunalnych [%]. 23