Wyzwania w gospodarce odpadami komunalnymi w świetle strategii wyznaczonej w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami

Transkrypt

1 Wyzwania w gospodarce odpadami komunalnymi w świetle strategii wyznaczonej w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami doc. dr Lidia Sieja Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych

2 Plan krajowy w gospodarce odpadami komunalnymi określa następujące cele: objęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych wszystkich mieszkańców najpóźniej do 2015 r., objęcie wszystkich mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów najpóźniej do 2015 r., zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów, aby nie było składowanych: r. więcej niż 50% r. więcej niż 35% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.,

3 zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do max. 60% wytworzonych odpadów do końca 2014 r., przygotowanie do ponownego wykorzystania i recykling materiałów odpadowych, przynajmniej takich jak papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło z gospodarstw domowych i w miarę możliwości odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych na poziomie minimum 50% ich masy 2020 r.

4 ograniczenie składowania odpadów ulegających biodegradacji związane jest z koniecznością budowy linii technologicznych do ich przetwarzania, a mianowicie: kompostowni odpadów organicznych, instalacji fermentacji odpadów organicznych, instalacji mechaniczno biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, zakładów termicznego przekształcania zmieszanych odpadów komunalnych.

5 Dotychczasowe efekty we wdrażaniu planów gospodarki odpadami

6 Odpady komunalne zebrane w ciągu roku wg GUS tys. Mg Kg/M tys. Mg Kg/M tys. Mg Kg/M tys. Mg Kg/M tys. Mg Kg/M tys. Mg Kg/M tys. Mg Kg/M

7 Efekty selektywnego zbierania odpadów w Polsce w okresie [GUS] rok odpady zebrane ogółem [mln Mg] ogółem papier szkło tw. sztuczne metal inne* biodegradowalne , , , , , , w tym zebrane selektywnie [tys. Mg] * odpady niebezpieczne, wielkogabarytowe, sprzęt EE, tekstylia

8 Składowiska odpadów komunalnych w Polsce. [GUS] Rok Liczba składowisk czynnych Powierzchnia [ha] Powierzchnia składowisk zamknięta [ha] Liczba składowisk o zakończonej eksploatacji ,

9 Redukcja składowania odpadów komunalnych w okresie [GUS] Rok Odpady zebrane [tys. Mg] Odpady składowane [tys. Mg] % składowanych w stosunku do zebranych , , , , , , ,4

10 W 2010 r funkcjonowało: -50 kompostowni o mocy 96 tys. Mg odpadów na rok, -58 instalacji MBP o mocy przerobowej 1,824 mln Mg/rok, -134 sortownie o wydajności 2,5 mln Mg/rok, -1 spalarnia o przepustowości 46 tys. Mg/rok.

11 Stan zagospodarowania (odzysku i unieszkodliwiania) odpadów komunalnych w Polsce w okresie Rok Ilość odpadów zebranych ogółem [tys. Mg] Ilość odpadów zebranych jako zmieszane [tys. Mg] Ilość odpadów zebranych selektywnie [tys. Mg] Odpady zmieszane przetwarzane Odpady wysegregowane ze zmieszanych i inne metody przetwarzania Odpady wysegregowane ze zmieszanych i inne metody przetwarzania Termicznie [tys. Mg] Biologicznie [tys. Mg] 148 2, , ,

12 Stan zagospodarowania odpadów komunalnych w Polsce w 2000 i 2010 roku selektywnie zebrane 1,2% termicznie przekształcone 0,1% biologiczny przerób 2,0% składowane 96,7% selektywnie zebrane 8,6% składowane 73,4% wysegregowane ze zmieszanych 0,0% termicznie przekształcone 0,4% biologiczny przerób 6,1% wysegregowane ze zmieszanych 11,5% 2000 rok 2010 rok

13 Wg znowelizowanej ustawy o odpadach art. 3 ust. pkt. 15b i pkt 15c: - przez region gospodarki odpadami komunalnymi rozumie się określony w wojewódzkim planie gospodarki odpadami obszar liczący co najmniej 150 tys. mieszkańców; regionem gospodarki odpadami komunalnymi może być gmina licząca powyżej 500 tys. mieszkańców

14 - przez regionalną instalację do przetwarzania odpadów komunalnych rozumie się zakład zagospodarowania odpadów o mocy przerobowej wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkałego przez co najmniej 120 tys. mieszkańców, spełniający wymagania najlepszej dostępnej techniki lub technologii, o której mowa w art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska, oraz zapewniający termiczne przekształcanie odpadów lub: a) mechaniczno -biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych i wydzielanie ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcji nadających się w całości lub w części do odzysku, b) przetwarzanie selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz wytwarzanie z nich produktu o właściwościach nawozowych lub środków wspomagających uprawę roślin, spełniającego wymagania określone w przepisach odrębnych, c) składowanie odpadów powstających w procesie mechaniczno biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych o pojemności pozwalającej na przyjmowanie przez okres nie krótszy niż 15 lat odpadów w ilości nie mniejszej niż powstająca w instalacji do mechaniczno -biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych

15 Zgodnie z artykułem 3 znowelizowanej ustawy Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania, a w szczególności: tworzą warunki do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku na terenie gminy lub zapewniają wykonywanie tych prac przez tworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych zapewniają budowę, utrzymanie i eksploatację własnych lub wspólnych z innymi gminami - regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych

16 Gmina organizując system jest zobowiązana: współpracować z innymi gminami w ramach regionów zapewnić jego funkcjonowanie z uwzględnieniem konieczności spełnienia wymogów prawa polskiego i wspólnotowego

17 Zapewnienie właściwego funkcjonowania systemu wymaga: przygotowania przez gminy koncepcji gospodarki odpadami na swoim terenie z uwzględnieniem włączenia się do rozwiązań międzygminnych opracowania i przyjęcia aktów prawa miejscowego (w tym regulaminu) przygotowania i przeprowadzenia przetargu na odbieranie odpadów komunalnych od wytwórców oraz zawarcia umów z firmami wybranymi w przetargu zorganizowania obsługi systemu (pobór opłat, kontrola, sprawozdawczość) prowadzenia kampanii edukacyjnych i informacyjnych

18 Podstawowe modele funkcjonowania gospodarki odpadami komunalnymi

19 Przepływ strumieni odpadów w kompleksowym systemie gospodarki odpadami

20 Model z mechaniczno biologicznym przetwarzaniem odpadów komunalnych

21 Model z mechaniczno biologicznym oraz termicznym przekształcaniem

22 Selektywne zbieranie odpadów

23 Nowa ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nakłada na gminy obowiązek rozwoju selektywnego zbierania. Wg art gminy, ustanawiają selektywne zbieranie odpadów komunalnych obejmujące co najmniej następujące frakcje odpadów: papieru, metalu, tworzywa sztucznego, szkła i opakowań wielomateriałowych oraz odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w tym odpadów opakowaniowych ulegających biodegradacji.

24 Art ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach: (gminy) zapewniają osiągnięcie odpowiednich poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania

25 Art (gminy) tworzą punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób zapewniający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy, w tym wskazują miejsca, w których mogą być prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych

26 Art. 3b: Gminy są obowiązane osiągnąć do dnia 31 grudnia 2020 r.: 1. poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w wysokości co najmniej 50% wagowo; 2. poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych w wysokości co najmniej 70% wagowo.

27 Przetwarzanie bioodpadów Instalacja przetwarzania bioodpadów w ramach regionu gospodarowania odpadami spełnia rolę instalacji regionalnej. kompostownia instalacja fermentacji

28 Biologiczne procesy prowadzone na bazie selektywnie zbieranych bioodpadów podzielić można na: - procesy tlenowe kompostowanie, czyli proces recyklingu organicznego (R3), którego głównym celem jest wytworzenie kompostu, który staje się produktem pod warunkiem, że spełniać będzie kryteria jakościowe dla nawozów organicznych lub środków wspomagających roślin uprawę

29 procesy beztlenowe fermentacja metanowa, czyli proces recyklingu organicznego (R3), którego głównym celem jest wytworzenie biogazu oraz fermentatu, który jeżeli spełni kryteria jakościowe dla nawozów organicznych lub środków wspomagających uprawę roślin (w wyniku kompostowania fermentatu w II fazie prowadzenie procesu)

30 Składowanie odpadów Składowisko odpadów inne niż niebezpieczne i obojętne w całym modelu rozwiązania regionalnego stanowi obiekt, który ma status instalacji regionalnej, co wynika z zapisu Ustawy o odpadach art. 3 ust. 3, w którym zawarto, że regionalną instalacją jest składowisko odpadów pod warunkiem, że wykazuje się pojemnością pozwalającą na przyjmowanie odpadów przez okres nie krótszy niż 15 lat.

31 Niezbędne działania związane z budową regionalnych rozwiązań gospodarki odpadami komunalnymi

32 Z Kpgo 2014 wynika, że przetworzeniu powinno poddać się W 2013 wydajność instalacji 4,7mln Mg odp. biodegradowalnych Obecnie wydajność instalacji MBP i kompostowni =~ 2 mln Mg sortowni =~ 2,5 mln Mg Deficyt wydajności: 4,5 mln Mg 9mln Mg

33 Realizacja i.t.p.o.k. =~ 1,5 mln Mg Wymagana rozbudowa MBP =~ 3mln Mg (średnio ok. 40 obiektów o wydajności ok. 70 tys. Mg)

34 Organizacja współpracy międzygminnej

35 Współpraca międzygminna może odbywać się na zasadzie zawartego porozumienia lub powołania wspólnej struktury organizującej tj. związku komunalnego lub spółki prawa handlowego. Wybór formy współpracy jest dowolny uzależniony od decyzji samorządów; zastosowanie mają przepisy ogólne tj. zawarte w ustawie o samorządzie gminnym. Gmina podejmuje także decyzje w sprawie zakresu współpracy gminy: - wszystkie zadania wynikające z przepisów prawa wykonują samodzielnie i biorą na siebie odpowiedzialność za ich wypełnienie - przekazują całość lub część zadań na szczeble organizacji ponadgminnej.

36 Pierwszym kierunkiem w realizacji działań zmierzających do uzdrowienia polskiej gospodarki odpadami komunalnymi będą nowe wojewódzkie plany w ramach których ustalane będą z samorządami, regiony i instalacje pozwalające kompleksowo i regionalnie wypełniać wyznaczone prawem wskaźniki zagospodarowania odpadów. Cele i kierunki działań, które powinny być przyjęte w nowych planach są w zasadzie niezmienne i obowiązujące od lat. Nowa ustawa ma ułatwić realizację wyznaczonych celów.

37